Shekulli, Marte, 09 Dhjetor 2008
Miti Durrës-Prishtinë
Eduard Zaloshnja
Kohët e fundit, qeveria shqiptare, ashtu siç rilindasit tanë krijuan mitin e Skënderbeut, po mundohet të krijojë mitin e rrugës Durrës-Prishtinë, si një autostradë e nivelit ndërkombëtar që po bashkon kombin tonë. Por, ka një ndryshim midis këtyre mit-krijimeve, rruga Durrës-Kukës nuk është ndërtuar 500 vjet më parë, ajo është akoma duke u ndërtuar. Dhe, për këtë arsye, ky mit nuk mund të ngjisë edhe aq lehtë tek shqiptarët. Në kushtet kur informacioni është kaq i freskët, mitet dekonstruktohen lehtë.
Kështu, qeveritarët, sa herë flasin me superlativa për rrugën Durrës-Prishtinë, i referohen në fakt segmentit Rrëshen-Kalimash, i cili është i vetmi segment që po ndërtohet me karakteristikat e një autostrade ndërkombëtare me 4 korsi. Dhe ky segment është vetëm 37 kilometra. Pjesa tjetër është rrugë me karakteristikat e një superstrade të zakonshme, si ajo që lidh Vorën me Fushë Krujën.
Në fakt, sipas studimit të fizibilitetit të kryer me financim nga Banka Botërore që në vitin 2004,
edhe segmenti Rrëshen-Kalimash ishte parashikuar me karakteristikat e një superstrade si ajo Vorë-Fushë Krujë. Kjo, sepse volumi i parashikuar i qarkullimit të makinave, si dhe kushtet e vështira të terrenit në segmentin Rrëshen-Kalimash, nuk e justifikonin koston e ndërtimit të autostradës me 4 korsi.
Dhe në fakt, ç’kuptim ka që të harxhohen qindra milionë dollarë më tepër për të ndërtuar dy korsi ekstra, në 37 kilometra të një rruge, e cila është 220 kilometra e gjatë?Do kishte shumë më tepër kuptim që, për shembull, segmenti Fushë Krujë-Milot të ishte bërë me karakteristikat e një autostrade ndërkombëtare me 4 korsi. Kjo, sepse, së pari, terreni është fushor në këtë segment (pra kostoja e shtimit të dy korsive do të ishte relativisht e ulët), dhe së dyti, volumi i trafikut është i madh (ngaqë përmbledh edhe trafikun që shkon drejt Shkodrës).
Një pjesë tjetër e mitit që qeveria po mundohet të krijojë rreth rrugës Durrës-Prishtinë, është se ajo rrugë ka qenë prioretiteti i saj numër një që kur erdhi në fuqi. Por, realiteti është fare ndryshe.
Qeveria e gjeti gati studimin e fizibilitetit për këtë rrugë, por nuk bëri asgjë deri në vjeshtën e vitit 2006 për të përgatitur projektin e rrugës dhe tenderin që do caktonte kompaninë që do e ndërtonte atë sipas projektit.
Vetëm në vjeshtën e 2006-s, papritur e pakujtuar, rruga Durrës-Prishtinë u bë kryefjala e qeverisë shqiptare dhe e buxhetit të saj. Dhe, për të justifikuar ndërtimin e rrugës pa një projekt të përfunduar dhe pa një çmim limit, pra në kundërshtim me ligjin shqiptar të prokurimeve publike, qeveria tundi flamurin e urgjencës së ndërtimit të rrugës patriotike.
Ndërkohë, ajo kishte pasur 16 muaj në dispozicion që ta përgatiste projektin në përputhje me studimin e fizibilitetit, si dhe të zhvillonte tenderin në përputhje me legjislacionin shqiptar. Dhe, në qoftë se ajo do e kishte bërë këtë gjë, taksapaguesve shqiptarë do u ishin kursyer, të paktën, nja 350 milionë dollarë.
Pjesa e fundit e mitit që qeveria po ngre rreth rrugës Durrës-Prishtinë, ka të bëjë me një nga kompanitë që merr pjesë në ndërtimin e saj. Është fjala për kompaninë amerikane “Bechtel”. Fakti që ajo është pjesë e konsorciumit që po ndërton segmentin super të kushtueshëm, Rrëshen-Kalimash, sipas qeverisë, është garanci se nuk ka korrupsion në atë segment.
Këtë argument mund ta pranojnë disa shqiptarë, por atë mund të mos e pranojnë shumë amerikanë. Më i shquari ndër ta ndoshta është Stuart Bowen, Inspektori i Përgjithshëm për Rindërtimin e Irakut. Dhe ja përse:
Në vitin 2003, fill pasi trupat amerikane çliruan Bagdatin nga thundra e Sadam Husenit, kompania “Bechtel” fitoi një kontratë të USAID-it për rindërtimin e Irakut. Në vitin 2004, kjo kompani fitoi një kontratë të dytë rreth 1,8 miliardë dollarëshe për ndërtimin e spitaleve, shkollave, urave, ujësjellësve, etj.
Por, një kontroll i ushtruar nga institucioni i drejtuar prej z. Bowen, konstatoi se një pjesë e mirë e punës që “Bechtel”-i ishte presupozuar të kryente sipas kontratës, në fakt, nuk ishte kryer. Inspektorët analizuan 24 projekte që kishte marrë përsipër kompania, dhe konkluduan se 10 prej tyre nuk ishin kompletuar sipas objektivave origjinale, ndërsa për 3 të tjerë, nuk ishin në gjendje të përcaktonin se cilat kishin pas qenë objektivat.
Sipas raportit të bërë publik nga Inspektoriati i Përgjithshëm për Rindërtimin e Irakut, kostoja e moskryerjes së punimeve sipas kontratës, ishte e lartë për taksapaguesit amerikanë: Qeveria amerikane i kishte paguar 180 milionë dollarë firmës “Bechtel” për 10 projektet e papërfunduara. Këtu përfshiheshin 24 milionë për sistemin e pastrimit të ujit të pijshëm në lagjen e varfër Sadër të Bagdatit, 26 milionë për një spital në Basra, dhe 4 milionë për një fushë përpunimi plehrash në Bagdat, të cilat kurrë nuk u ndërtuan.
Një problem tjetër që kostatuan inspektorët, ishte se
një pjesë e madhe e fondeve të akorduara “Bechtel”-it, nuk kishte shkuar për punë konkrete të projekteve (tulla, llaç, beton, etj.), por për shpenzime administrative. Sipas raportit të Inspektoriatit të Përgjithshëm për Rindërtimin e Irakut, vetëm 59% e fondeve të veprave të përfunduara nga “Bechtel”-i shkuan faktikisht për ndërtimin e tyre.
Në një intervistë dhënë rrjetit televiziv NBC, Mark Tokala, zyrtar në ambasadën Amerikane në Bagdat, e karakterizoi punën e “Bechtel”-it në Irak si “një sukses në shkallën 42%”. Ndërsa Frederick Barton, i cili analizon rindërtimin e Irakut për Qendrën e Studimeve Strategjike dhe Ndërkombëtare në Uashington, deklaroi në një intervistë për rrjetin e sipërpërmendur televiziv se qeveria amerikane, ndoshta, nuk i kishte vlerësuar mirë paraprakisht shanset për sukses në rindërtimin e Irakut. “Të paktën dikush nga qeveria të na kishte thënë që në fillim se do i derdhnin paratë lumë, të ndërgjegjshëm se vetëm 50% e tyre do materializohej në vepra konkrete”, - tha ai gjatë intervistës.
Të duket sikur këto fjalë të z. Barton janë thënë jo vetëm për qeverinë amerikane, por edhe për atë shqiptare në lidhje me rrugën Durrës-Prishtinë....
Krijoni Kontakt