Edi = Enveri!

[Zarathustra.]

Postuar më parë nga manoklla
O leshator, ne me verte e mbeshtesim Edi Ramen po ti tingellon si komunist 100 karatesh me keto aludimet per Enverin. Ca lesh i pakompromentumi ishte Enveri, ai skishte nevoj te vidhte, korruptohej e te kompromentohej se ai ishte pronari i gjithe Shqiperise e derezi.

Kete e thua ti. Plus qe shprehja "pronari i shqiperise" eshte shume e papercaktuar, se ne fund te fundit Hoxha atyre pronave nuk u pa ndonje perfitim personal, pervecse nje jete komode per kushtet e shqiperise, qe ai fare mire mund ta siguronte ne perendim me parate qe mund te vidhte. Ai ishte lideri absolut i Shqiperise, kurse fjala "pronar" mbi te nuk aplikon. Kur Enveri erdhi ne pushtet e ardhmja e tij nuk ishte aspak e sigurt, dhe vet ai nuk ndihej i tille. Ishte pikerisht ne kete kohe rremuje dhe kaosi kur Hoxha mund ti kishte sherbyer interesit personal dhe jo idealit personal. Me tej Hoxha nuk ishte i papare apo i pabredhur. Ai i njifte mjaft mire qejfet a parase dhe jeten e bukur ne perendim, dhe ne fund te fundit mund tia mbathte edhe ai si ZOgu me thaset plot flori mbi kurriz, apo tia shiste Shqiperine ketij apo atij interesi te huaj per interesa personale, prona, apo para psh. Por pikerisht joshja e kesaj jete edhe pse ai e njifte, nuk e kompromentoi ate.

Edi Rama eshte i se njejtes natyre. Edhe ai mund te bente pikerisht ate qe bene Kryebashkiaket e PD, ti nenshtrohej interesit te pronareve injoranto-xhahile te kioskave, ti vilte atyre normen e meparshme per 3 vjet, te mos bente asgje gjate kesaj kohe, sic nuk u be per 8 vjet, dhe te gezonte sot nje jete teper luksoze. Ne fund te fundit Rama do ngelte numri 3 i atyre qe nuk ben gje per Tiranen, dhe s'do ti duhej ti futej nje nderrmarjeje kaq stresuese me xhahilet e PD qe nuk njohin asnje norme morale ne mallkimet qe leshojne ndaj tij dhe familjes se tij.

Ne nje bote kaq korruptuar dhe te orientuar ndaj materializmit, Rama dhe Hoxha ishin (jane) minimalisht te ndikuar prej tij. Te gjithe e dine shume mire besoj se pushteti i Hoxhes dhe i Rames nuk rrotullohen aspak rreth parase apo interesit te ngushte personal, por rreth vizionit perparimtar, idealit progresist, dhe deshires per ndryshim. Edhe Berisha e gezon kete veti, dhe nuk u kompromentua per interesa personale, por natyra e tij ndryshe nga ajo e Rames dhe e Hoxhes, nuk eshte gjithperfshirese, eshte alla-kaos dhe anarki, teper anakronike si dhe totalisht e pacivilizuar.

[Eni]

Postuar më parë nga Leshator
Ne nje bote kaq korruptuar dhe te orientuar ndaj materializmit, Rama dhe Hoxha ishin (jane) minimalisht te ndikuar prej tij. Te gjithe e dine shume mire besoj se pushteti i Hoxhes dhe i Rames nuk rrotullohen aspak rreth parase apo interesit te ngushte personal, por rreth vizionit perparimtar, idealit progresist, dhe deshires per ndryshim.

Po leshator,

per nje leje per te ndertuar ne Tirane nje pallat te ri, Edi kerkon per xhepat e tij "progresiste" 100 000 $ ne dore.

[Zarathustra.]

Kjo ngelet ne kuadrin e thashethemeve. Sepse edhe barinjte e maleve te pyesesh do te te thone se ai "100 000" dollareshi per nje pallat nuk eshte as i papare e as i padegjuar perpara Rames. Asnje nga keto akuza nuk eshte vertetuar. Une psh mund te te them se ky eshte nami i keq qe i ka ngelur atij si kryetar bashkie nga bashkiaket para tij te korruptuar deri ne hunde. Ti do thuash se asnje akuze e tille ndaj tyre nuk eshte vertetuar. Dakort, pra le te pranojme qe jane korruptuar te dy palet, apo nuk jane korruptuar te dy palet, mjafton ti barazojme ato. Qe ketej gjerat ndryshojne shume, ne cfare ka ber Edi dhe nga cfare ben magjypat e PD. Ndoshta diksuh tjeter mund te te thote, se po i biem murit me koke, dhe po harxhojme kohe kot, pasi gjoba prej 100 000 dollareve ka qene, eshte dhe do jete aty perjete. Per mua fundit qe do ta ndryshoje kete eshte ajo qeverisje nen te cilen kjo gjobe lindi, pra ajo e PD.

Por sipas nje llogjike qe e kupton edhe bufi, Rama grupin e bizneseve qe ofronin me shume ryshfet dhe korruptonin me shume ne Tirane, pra ate te kioskave dhe bizneseve te paligjshme, e eleminoi. Edhe taksat ndaj bizneseve Rama i mbledh, ne vend qe te marri nga nje rryshfet e te mbylli nje sy per taksat, me te cilat ai shtron rruge, nderton parqe, rregullon pallatet, formon Policine Bashkiake, pra e ben Tiranen nje vend me te mire e me te jetueshem per te gjithe. Kete nuk e beri PD me bashkiaket e saj, ata i mbollen keto biznese dhe u korruptuan prej tyre, kete e beri RAMA zoteri.

[Albo]

Alias Enveri

Ylli Pango

E pashë të arsyeshme ta riparaqes të përditësuar atë variant botuar këtu e 5 vjet më parë, në 2003 si editorial në "Koha Jonë", sepse kohërat erdhën siç nuk do të donte e ardhmja e shqiptarëve, Enveri po i riafrohet pushtetit me rrezikshmëri të lartë dhe është për të mirën e të gjithë shqiptarëve t'i paralajmëroj edhe një herë përpara se e keqja të zerë vend këmbëkryq për pozitarët e opozitarët ashtu si dhe për ata që i rrinë pranë.

2011: Jemi në mars 2011 dhe vrasjet politike erdhën

2003: Këto ditë e ditë të tëra përpara në takimet me Popullin (popudhin), e kemi dëgjuar tek përpiqet të flasë shtruar, menduar, duke rrokëzuar, i merakosur për hallet e tij. Ju lutem rivini kasetat e asaj kohe, apo ato të fillim viteve '90, imitimet e tij, e do të dëgjoni të njëjtin zë, të njëjtën dashamirësi hipokrite. O Zot si s'e kuptoni se tallet, e gjithë qenia e tij deri në thellësi tallet me të gjorët që i rrinë përreth për t'u zgjidhur hallet. Bën sikur i dëgjon, sikur shqetësohet, përbrenda shqyhet në gaz. "Pritmëni, pritmëni, pa do më shihni"

…Kështu, pasi e la në mes Fakultetin e Zoologjisë në Montpellier, në Francë, Enveri brodhi ca kohë në Paris, në Belgjikë, dhe së fundmi erdhi. Erdhi siç thotë Kadareja të rrënojë Shqipërinë. Më pas, siç e dimë të gjithë, e rrënoi sa mundi, vrau, preu, internoi, burgosi dhe historia vazhdoi kështu derisa së fundmi vdiq. Por shpirti i tij jo. Shpirti i tij nuk mund të kishte veçse lindje, tha Ramizi në varrim. Dhe shpirti vendosi të fluturojë në trupin e piktorit të ardhshëm.

Kështu ai u ringjall. Si trup, si formë, si tru. Shpirti mbeti po ai. Alia, Ramizi, kishte të drejtë ne varrimin e Enverit.. Ai s'kishte vdekje, veçse ditëlindje. Ai erdhi sërish mes nesh, të na gëzojë, të na mbushë me gaz e shpresë, të na ndreqë. Kush nuk e sheh, le t'i hapë sytë mirë.

A nuk erdhi nga Franca si Enveri atëherë? A nuk e thirri dikush rastësisht? Kur askujt s'ja priste mendja? A nuk quhet ky që e thirri Koço Tashko d.m.th. afërsisht Fatos? Nuk ngjajnë shumë emrat? Ç'rëndësi ka. Ai që u thirr është i njëjti. Ai na intereson. A nuk po lufton i porsaardhuri t'i hajë kokën atij që e thirri. Si atëhere? A nuk e futi në burg atëhere Koçon? A nuk po e bën njëlloj me Fatosin? (2011 A nuk ja hëngri kokën Fatosit? Tani Ilirit?)

A nuk po lufton ai për partinë, vetëm për atë? A nuk po lufton ai për ta shpëtuar partinë nga një e keqe e madhe në kokë të saj, le të themi një puç në kokë të saj? Për të mirën e popullit të thjeshtë natyrisht, të anëtarësisë së thjeshtë socialiste, që përfiton aq shumë nga fitoret e partisë. A nuk ju duket se është po ai? Ende jo? Vijojmë më tej.

A nuk mendon ai vetëm për popullin si dikur? A nuk vdes populli për të? A nuk e duan pikërisht më të këputurit, veteranët, pensionistët, kalamanët që këndonin e këndojnë sërish këngën e Enverit, të pabukët, të pastrehët, të padritët, të paujët? A nuk po pi ai kafe gju më gju me ta?

A nuk po lufton ai t'i shkatërrojë armiqtë si atëhere në konferenca partie? A nuk thotë ai si dikur "Të rrojë partia". Si me shaka? Jo ai e ka seriozisht si me shaka. Si atëhere.

Në fund të fundit, a nuk është ai i gjatë e i dukshëm si atëherë, një kokë më i gjatë se të tjerët, me pardesynë a pallton e gjatë, i lartë.

Pa kujtohuni për imazhin. Sa kujdesej Enveri për të. Të gjithë të afërmit e miqtë e dinë sa shpesh ndrrohej ai, sa kujdesej për kostumet, sa do ta gëzoje mjaft t'i sillje një kostum të mirë nga jashtë. Me hak. E gjitha ishte pjesë e imazhit. Disa mburreshin se kishim udhëheqësin më të bukur në botë. Dhe ja sot, është po ai që pasi më në fund i mbaron studimet për pikturë, pasi e ka braktisur zoologjinë e filozofinë në Francë, i dizenjon kostumet, veshjet, qillotat (si të Enverit në 1945), çorapet, xhaketinat vetë.

Me imazhin, me propagandën e vetes, me propagandën e partisë, lidhet edhe kujdesi i posaçëm për median, sot dhe atëhere. Edhe sot, si dikur Enveri e fillon punën nga shtypi e media e përditshme. Ai lexon, kënaqet, bubullin, heq vërejtje, dënon, darovit, si atëhere. Tmerri i tij janë mediat tradhtare. Shtrembëruese të realitetit. Ekipe të tëra janë në shërbim, në përgjim të medias, në analizë, në raportim. Kjo është e do të mbetet kështu për Enverin, si dikur).

A nuk bëri edhe ai lulishte në Tiranë të re, rrugë atje. Dhe vetëm atje. Në qendër? A u kujtohet si u tha atëhere, më 1945? Tirana e re të bëhet më e mira, simboli i Shqipërisë së re. Dhe ja ku po e bën sërish si atëhere, pas 48 vjetësh. Edhe qendra që shkatërrohet, do të jetë simboli i Tiranës së re, i Eporamës së re.

A nuk po i shtrëngon e shtrydh ai tregtarët e biznesmenët e poshtër si atëherë me taksa e tatime të jashtëzakonshme?

Po, ky Enver ashtu si më parë është i tmerrshëm me disa njerëz. Natyrisht, tani për tani jo për të gjithë njerëzit. Këta e kanë qemanen mbrapa. Tani për tani, vetëm për ata që ka pranë, të afërm, vartës, nevojtarë. Më parë bubullinte e gjëmonte. Tani po ashtu, por si më pranë kohërave moderne, shan edhe me nënë e babë vartësit. Pyetini po të doni. Por është po ky njeri që jep nga ana tjetër, në provincat e largëta, tek ata që s'i kanë qenë kurrë pranë, imazhin e njeridashësit. Kjo është pjesa më e frikshme e enverëve. Imazhi dhe vakuumi i humanizmit brenda vetes.

A nuk po i shkelmon ai profesionalisht ata që ka pranë, më të afërmit, nëpunësit, vartësit? A nuk janë ata që ndjejnë më thellë në lëkurë thonjtë e tij? A nuk janë hallexhinjtë që përpara kamerave u fërkon kokën me dashuri e tek dera e KQ, a e Bashkisë s'u hedh sytë? Madje ka edhe më tej. Do ta shohim më poshtë si shembull të bukur.

A nuk po shpie ai buqeta-kurora atje ku dëshiron të hapë varre. (vini re këtë do ta bëjë të premten datë 28 janar, unë e kam fjalën për buqetën që më solli në spital kur isha i plagosur në 2003 dhe kur të nesërmen manipuloi mediat me fabulën e vënies së bombës vetë). A nuk po flet ai me dashuri për shokët e rënë si dikur? A nuk preket ai e a nuk po i qan shpirti nga vuajtja njerëzore, aq sa i bën të thinjen të afërmit e të dashurit nga vuajtja për vuajtjen e tij?

O njerëz, thirrini mendjes. Ai është sërish midis jush. Ai s'do të tijët… por ju do juve?! Duajeni t'u dojë o njerëz. Duajeni t'u dojë, t'u hajë dashurisht kokën, tua këndojë…

Tani, cila është e reja e shpirtit të ringjallur sot pas gjysmë shekulli? Ku po ndryshon ai disi, në dukje nga pjesa e parë e jetës së vet?

Në jetën e parë, ai jetoi modestisht, në Bllok. Jo kushedi se çfarë, është thënë. Dje, premtoi të jetojë po ashtu. Shau, blasfemoi, u kalli kruzmën të gjithë pushteteve. U tha se s'ua kish sevdanë e se i vinte keq për lakminë e tyre e zoti i shpëtoftë. Por, sot i ka braktisur tej matanë korijet plot gjemba të disidencës, e pasi premtoi se do të vdiste i varfër nuk ka bir k. t'ja gjejë paratë. E filloi si luftëtar kundër pasurisë e politikës, e tani po u bie pas me pasion. Përse? Për para? Lavdi? Edhe më shumë se këto. Tani i duhet edhe ta ruajë vehten.

Pas ringjalljes, Enveri bëri një ndryshim, sipas kohës: Nuk e nisi luftën për pushtet si atëherë, nga kulisat, por nga masat. Ose më saktë, kulisat arriti t'i përdorë a t'i njohë si duhet ca më vonë, sipas modelit stalinist.

Asnjëherë lideri s'ka dalë ashtu menjëherë nga populli. Asnjëherë nuk i është kundërvënë ai grupimeve a klaneve të fuqishme në pushtet, duke i kërkuar ndihmë popullit të gjorë, duke i kërkuar të votojë për të. Gjithnjë, pasi ka çarë konjukturat, ka mposhtur kundërshtarët, ka luftuar mirë me brryla, lideri i ardhshëm ka bërë për vete një grup a është vënë në krye të tij e pastaj ka kërkuar a ka fituar, a ka imponuar simpatinë e popullit, që e ka mbështetur. Ai që bën të kundërtën, duartroket pastaj për kundërshtarin siç ndodhi në Fier. Por, s'ka gjë ky është ende në fazën foshnjore të pushtetit, si atëhere kur erdhi nga Franca, për herë të parë. Do të mësojë e do të sundojë. Lum kush të rrojë ta shohë zot.

Ndërkohë, pa shihni ç'ndodh. Shokët e partisë që i dhanë krahë kuptojnë më shumë se populli. Asnjë s'i jep firmë. Armiqtë e dikurshëm kthehen tek njëri-tjetri. Shtrëngojnë radhët. Rreziku ndjehet nga pranë. Kush është ai që e do përsëri mbi krye një Enver të ringjallur, që i do aq shumë njerëzit. Një Enver që të le pa gjë. Sidomos tani pas pasurimit. Se Enveri e kishte atë terbiet, ishte vetëm për vete. Edhe kur të jepte ta merrte e e paguaje 10 fish, me hapsanë, e me familje. Pra, ky njeri "i madh" përbën rrezikun më të madh. Sado ende naiv, Enveri i ringjallun, ta kujton sërish të kaluarën e vet se në fund të fundit është po ai, dhe tradhtarët e komunizmës dridhen. "Jo më mirë ne se ai", thonë në bllok dhe marrin masa. Madje edhe një nga simpatizantët më të mëdhenj të tij në Kryesi të PS e nxori qejfi. "Paska qenë fare. Po si mund të sulmohet kështu ballas e vetëm, partia". Dhe njerëzve ju kujtua menjëherë formula e ashpër e Enverit: "as me këtë…as me atë, as me liberalizimin as me konservatorizmin, me marksizëm -leninizmin". Dhe ja Enveri i ringjallun e zbatoi sërish formulën: "As me Metën, as me Meidanin, as me Nanon,…me të mirën e partisë, me vijën…" Dhe brenda natës bleu Partinë.

I ringjalluri operon me paradoksin sfidues. Këtu modelimi është i plotë. Më kot thotë Berisha për të, i biri i të atit. Alias i Enverit. Ai është vetë Enveri. Enveri i ringjallur. "Alia's Enveri". Enveri i Alisë. Vini re me sa mjeshtëri i përdor slloganet e partisë. "Të na rrojë partia", nënqesh. Ulqini e sheh me dyshim: "A po tallet me partinë si dikur në 1992, apo po përgatitet të na vrasë më vonë gjoja në emër të saj, si dikur në 1945, '50, '60, '70, '80 kur t'i dukemi se i fyejmë partinë, a jemi armiq të saj?"

Po përse e do pushtetin sërish Enveri i riardhur? Thjesht për pushtet? Thjesht për lavdi si dikur më 1941? Për lakmi? Për të gjitha këto, por kësaj radhe edhe për diçka tjetër. Edhe këtu ka një ndryshim. Në fillimet e veta Enveri nuk i ruhej asgjëje. E mori pushtetin më 1941 e 1945, e më pas duhej ta ruante edhe për t'u ruajtur se i ikte koka. Në këtë fazë të re, Enveri ka bërë mjaft zullume. Që nga 1942 e tëhu. Ka vrarë, ka burgosur, ka internuar, pas 1998 ka vjedhur, ka dëmtuar, ka grabitur, mashtruar e falsifikuar. Kështu tani atij i duhet pushteti edhe për një gjë tjetër. Për ruajtjen e pjesës së pasme. Aty thuhet se ka vazhdimisht të ftohtë, i dhemb, dridhet kur kujton se mund t'i bjerë në ujë.

Edhe ajo arsyeja e lakmisë sot është ca më ndryshe se në të kaluarën kur liderëve u mjaftonte blloku e modestia proletare. Sot, jeta ka më shumë kërkesa. Ka look, ka fun, ka miell. Në Ministrinë e Kulturës vartësit e vegjël rrënqetheshin nga kënaqësia e bakshisheve të vogla. Por kur u tha se do të shkohej në bashki, brejtësit e vegjël filluan të këlthasin nga entuziazmi. "Atje po, atje është buxhet i madh. Thonë 30 milionë", gazmonin shend e verët.

Po t'i hedhësh një sy përmbledhtas, rrugës së tij drejt pushtetit, që nga Franca, grupi komunist i Korçës, marrja e partisë, vdekja e simuluar, nxjerrja e sekretit të përjetësisë së tij nga Ramiz Alia, rilindja në familjen e një skulptori të njohur, studimet në Institutin e Lartë të Arteve, disidenca në fillimet e 1992, sulmi ndaj vetvetes (1991 sharjet që i bënte Enverit shpirti i tij i ringjallur), tallja me Enverin, që ndërkohë përgatitej ta rinxirrte sërish nga brenda, tek të gjitha këto, sheh vijimësinë. Një lloj proteste e trupit të piktorit të ri s'donte ta pranonte e ndërkohë po mishëronte Enverin brenda vetes. Pastaj ky i fundit fitoi. U ringjall krejtësisht. Ai rifilloi rrugën drejt pushtetit, mori në fillim Ministrinë, pastaj Bashkinë, filloi të dërgojë buketa-kurora me lule, të manipulojë kuti, e deri sa erdhi te lufta për rimarrjen e plotë të PS, të Partisë së Punës, dhe vendit të Sekretarit të Parë të K.Q. të partisë e asgjësimit të kundërshtarit kryesor. Kujtoni transformimin e tij nga lider në viktimë e sërish në lider. A nuk ndodhi kështu në Mallakastër, në Vlorë, vende ku Enveri i ringjallur nuk u lejua të hyjë në sallë. Ai u kthye në viktimë e sërish në lider në Kurbin. U ul gju më gju me popullin jashtë derës së plenumeve, piu kafe, përkëdheli fëmijët. Erdhëm kështu sërish në pikën kulmore. Cikli u mbyll. Një cikël i mbyllur inkarnacioni, që jo vetëm shokët udhëheqës të partisë, por madje edhe disa, ndonëse pak, nga njerëzit më të thjeshtë, si ai në Laç, a në qytetet e tjera e ndjenë, e kuptuan. Jo më kot, ai militanti i PS e bekoi se i nxori mallin e Enverit të së shkuarës. Në të vërtetë është po ai, i ringjallur. Historia na e risjell sërish më të plotë, më modern, më të gjatë. Historia na kujton se është po ai, Enveri i viteve të para të partisë, i plenumit të Beratit, i Koçi Xoxes, i rrezikut e i viktimizimit nga armiqtë e partisë, nga ata që më vonë i shkatërroi, i zhduku, gjithnjë për partinë, se donte partinë, se e donte të pastër, se e donte të mirë, se e donte në pushtet, vetëm për këtë, për partinë.

E si mund ta dinë shumica e njerëzve të gjorë, në Mallakastër, Laç, Fier, Elbasan e kudo që përpara tyre është vetë Enveri. Ata nuk e njohin ringjalljen. As fluturimin e shpirtit nga njëri trup në tjetrin. Vetëm më finokët, më të ndjeshmit dhe shokët kryesorë të partisë me nuhatjen e tyre të veçantë e kanë kuptuar. (Po ata shkuan e vanë. Jemi në 2011 dhe ata u zëvendësuan pothuaj të gjithë me Palët e Lenkat, e reja, me gjuhë të artikuluar, me bijtë e ringjallur të Byrosë).

Dhe kështu, populli i trajtuar në mënyrë atërore mbetet gjithnjë i gënjyeri i madh, ai që të njeh nga larg, apo më mirë që s'të njeh se është larg.

Enveri të vriste të flisje keq për partinë, dhe ishte po ai që kur viktimat e radhës mbroheshin me emrin e partisë në gojë, vdisnin me emrin e saj, me grushtin lart, tallej, mërmëriste, "partia, po partia, po unë të fus në burg…". Edhe sot, Enveri i ringjallur, qesh me partinë, tallet, hapur, pa ndroje. Enveri dikur fliste serioz, sot ai qeshet e është njëkohësisht i besueshëm dhe i dyshueshëm kur thotë "shoku filan", "të na rrojë partia", etj. Dhe militanti i vjetër pyet veten: Po tallet apo jo? Po ç'rëndësi ka. Na duhet një lider i fortë.

Dhe njeriu i vogël sërish beson a s'ka ç'bën tjetër e beson tek njeriu i madh. Kjo është psikologjia e tij. Lideri gjithnjë e gënjen, i qan hallet, i flet për të mirën e vet". Dhe i vogli bindet. E do liderin e madh, e fetishizon, ngjethet nga kënaqësia kur ka qoftë edhe një shtrëngim dore. Pa le më të pijë një kafe me të. Le më t'i rrahë krahët. "Vetë Enveri më shtrëngoi dorën, vetë ai më foli". Pastaj bën një provë, vetëm një, e vjen ta takojë në Tiranë, te Bashkia, a si dikur te Komiteti Qendror. Vjen ai që e ka pirë një kafe me të, ai që e ka ndihmuar në fushatë, ai që lideri i ka drejtuar një buzëqeshje në një konferencë partie. Dhe sheh dashurinë e liderit të madh. Sheh atë që pa ai militanti i PS hallexhi, që i doli përpara tek dera e Bashkisë. "Jam ai Sekretari i PS i lagjes filan, ai që u takuam atje…erdha për..", i thotë burri i gjorë. "Më plasi b." i gjegjet, duke e shtyrë me bërryl, kryebashkiaku, alias Enveri, dhe ngjit shkallët nën entuziazmin e dëshmitarëve të rastit që ua tregojnë ngjarjen të tjerëve.

Por ka edhe më keq.. Ka shkelma, kur e mërzisin, largime nga puna, me ulërima, me sharje, ka mllefe.

Por këtu Enveri i ringjallur nuk ka faj. Ashtu si çdo lider i vërtetë, ai duhet t'u ruhet njerëzve. Duhet të bëjë sikur i do, por duhet t'u ruhet. Jeta, qetësia, mendja e tij janë të çmuara. Sa u ruhej Enveri njerëzve. Sa u ruhet edhe sot ai. Sa pak besim kishte ai tek ata. Ja vini re sërish. Paranoidi shfaqet sërish tek i ringjalluri. Madje edhe shokët më të afërt, janë larguar si të pavlefshëm, të dyshimtë.

Ka edhe gjëra të tjera të bukura. Duke kaluar në shpirtin e piktorit të vogël trupmadh, Enveri kishte vendosur të ripërjetonte përvojën e artistit të kthyer në diktator. Atij iu kujtua Hitleri, rrugët që ai ndërtoi, transformimi i tij nga bojaxhi në diktator. Atëherë shpirti i ri i ringjallur u vu të pikturojë, shkarraviti, bojatisi, ngjyejti, pastaj u kthye në trajtë kryetari bashkie në ndërtues rrugësh, filloi të lyejë pallate, shtëpi, të shfrejë të gjithë frustracionin e mbledhur ndër vite të piktorit të vogël.

Dhe kishte sërish njerëz që nuk kuptonin a kinse bënin sikur s'kuptonin. Qyteti ngazëllehej në simfoninë e ngjyrave të piktorit në pushtet.

(Dhe ja tek jemi në 2011 dhe piktori i ri Adolfi-ynë) bën provën e parë të zjarrit, hurit, e gjakut. Në prag të Kryeministrisë përgjaken, vriten, një burrë ndjen tjetrin tek bie përtokë i goditur nga plumbi i qoftëlargut dhe vazhdon drejt derës t'i marrë armën vrasësit. Legjenda, ndërkohë flet për gardistët. Në telefon pyetet, a u realizua plani i viktimave. Edhe 13.000 janë pak", thotë Palaço-Avokati, një lloj incarnacioni tjetër ky i sistemit të dikurshëm palaço të drejtësisë enveriane. Sikur i kam parasysh të tre, bashkë me vetulltëndën tek vendosin për puçin: "Dëgjoni mua, nuk shkulet ky ore, vetëm me gjak, "bën kompetentin Avokat Palaçua. Enver Pedi, i vrenjtur, nuk flet, dëgjon, dëgjon dhe bluan, i jep të drejtë me vete, dhe thur më hollë. Hitleri lëviz, nga boja e kuqe drejt gjakut, tek gjaku. Historia përsëritet.)

Po a ja vlen të merresh me ringjalljen e Enverit. Ç'mund të bëjë sërish ai? A ka sy për qabe i ringjalluri si atëhere kur erdhi nga Franca, të rrënojë Shqipërinë? (Jemi në 2011 dhe po shohim.) Edhe po edhe jo. Natyrisht, pas ringjalljes, Enveri po bën mjaft budallallëqe si ato që përmendëm më sipër e që i bënë edhe ish-shokët mbështetës të tij të partisë, të thonë: "Ç'po na bën ky more". Se Enveri i ringjallur pati guximin e zbriti m'u në Mallakastër, Vlorë, kudo ku partia kishte kockën e saj më të fortë. Mendoi si atëherë t'i çonte në këmbë, por mjaft njerëz e kishin harruar. Ata që e rikujtuan e ftuan në sallë, por një pjesë e të rinjve ju trembën. Idhuj të rinj kishin dalë. Kurse ky ishte idhull taze i ri, ndonëse i vjetër si kujtim, idhull pa taban, pa kockë, pa klan. Atëherë hodhi sytë nga veriu. Aty ku partia s'kishte fituar, por i duhej dhënë modeli. Por mbi të gjitha për të bërë spektaklin. Zgjodhi Kurbinin, ku PS nuk kishte elektorat e ku pleqtë i kërkuan t'i mësojë se si të fitojnë. Edhe këtu s'e bëri si Enveri dikur, që nuk shkonte kurrë aty ku nuk qe i sigurt. Por ky ende nuk njihte gjë nga partia e atyre viseve. Por ani.

Por mos harroni se edhe Enveri i parë s'erdhi kaq kollaj në pushtet. Në fillim, sondoi, tatoi, pësoi e më pas mësoi. Edhe sot ai nuk po e hedh dorashkën më kot. Ta provojmë një herë sado pa fryt e pa tru. Më pas shohim e bëjmë. Nostalgjikët janë ende gjallë. Të tjera nostalgji krijohen. I gënjyeri i madh sërish mund të gënjehet.

Në fund të fundit këtu tek ne enverizmi përbën një fenomen. Një fenomen i përsëritur në historinë tonë. Duhet patur gjithnjë parasysh "Enveri, ç'ka qenë, ç'është e ç'do të ishte. Së paku edhe ca kohë.

Populli sërish rob i imazheve e i iluzioneve edhe gabon. Ndodh që i pazoti për gjë tjetër, mund që edhe të bëhet gati të mbajë në kurriz atë që ja bën mirë. Ja sepse ja vlen të analizohet kavia e re, kavia që përbën rrezik. Miq të vjetër të Enverit të ri, tregojnë se ai tentoi një herë të ikë në 14 shtator. Mori valixhen, Sançon e vogël që iu gjend pranë si kudo dhe u struk te miku Lubonja, sot ish-miku a armiku i vjetër. I strukur nën një qosh të shtëpisë së mikut të vjetër, dridhej e dridhej pa pushim: "A mos po vinë të na marrin, të na fusin në burg…?". Nuk ishte e thënë. Por atij sërish e sërish si atëhere në Francë i shfaqet e i rishfaqet fantazma e valixhes në krahë, mërgimi, vetmia buzë Senës, frika e ekstradimit dhe i është futur rrugës së pushtetit. Jo veç për para. Jo veç për lavdi. Tani më shumë e sidomos për të ruajtur shpinën.

Jo nuk do të jenë shkak as pallatet, as rrugët, qofshin ato të bërat a ato të pabërat. Këto sado km a metra katror të thotë Ramëdhënësi, nuk ja masim dot. As ndotja e tmerrshme e qytetit nuk do të jetë shkak. Madje, as tonelatat e karburantit e orët pa fund të harxhuara më kot në pritje të radhës së gjatë e torturuese të makinave për shkak të rrugëve të hapura njëkohshëm. Jo, këto ne i lemë e do i lemë pas. Jemi popull që durojmë shumë, që harrojmë shpejt e falim lehtë në këso rastesh. As fotot nudo a pozimi nudo, të cilat janë një preferencë e tij sot e gjithë ditën, por edhe kanë qenë që në vitet e lavdishme kur shëtiste zveshur nga taraca në taracë pallateve të Tiranës me Desdemonën e radhës përdore. As plani urbanistik që u premtua e u premtua, por kurrë nuk u bë, nuk janë shkaku. Janë edhe këto disi, por jo shkaku kryesor a thelbësor.

As rryshfetet qofshin a jo të mëdha. (ca votues të tij ato do t'i konsideronin virtyt a shembull për t'u marrë). Sepse thuhet se, shkaku që "nuk ka pasur bir kurve të rigjejë paratë e veta, pra po ato para, në xhep të kryebashkiakut", ka qenë se ai shpejt ua gjente vendin a i përcillte të sigurta nga xhepi për diku. Plus që xhepat qenë aq të thellë sa askuj s'i arrinte dora deri në fund. Madje as pare xhepi nga ato të klientëve të Bashkisë nuk i gjeje Edit, se pare të vogla a spiçioli, të tipit 20000-30000 euro Edi nuk i merrte kurrë. Kur dikush bënte gabimin të ofronte kaq pak, thuhet, gjithmonë gojët e liga, se ai e shihte së lartmi, shumë së lartmi, dhe shpërvillte buzën e lartme: "Këto janë të miat ëëë…? Ok, nuk dua para, ik e na bëj atë lulishten atje". Natyrisht ishte fjala për qoshe të vogla, ku nuk mund të bëhej as pallat e as shtëpi, dhe që më vonë përbënin krenarinë gjelbëruese të Bashkisë. Të tilla vepra, vepra të pareve të xhepit mbeten p.sh lulishtja-maket pranë Teatrit të Kukullave, planifikuar posaçërisht për to. Ato kukullat dalin natën e lozin aty, kur qytetarët e Tiranës flenë. Vetëm ai është zgjuar në ato orë e i sheh a shkon t'i takojë.

Po ashtu edhe skarpatet e Lanës, krenaria e kalit të shalës bashkiake dhe e kalorësit. Aty u mendua rishtas të vihen stola në pjerrësi, (veç atyre buzë rrugës anë Lanës, ku pensionistët ulen për të thithur pluhurin higjenik që ngrenë makinat). Por u hoq dorë, se pleqtë e fëmijët e parë të ulur në to, përfunduan në Lanë. U rrokullisën mes kukurizmave gazmore të Pedit e shqitarëve të tij.

E paharruar mbetet për Lanën, vërejtja e një punonjësi bashkiak mbi skarpatet e gjelbëruara, tek zinte hundën nga era e keqe e tha: "Po këtu nuk rrihet nga era e qelbur". Dhe Enveri: "Të thithë populli, të ngopet populli, të kënaqet populli me erë (shprehja është autentike)". Shprehja mori dhenë se sidomos Edvinës i kish pëlqyer shumë e ajo ua tha shumë miqve e miqeshave.

Ja pikërisht në këtë pasazh të pafajshëm duhet zënë filli. Filli i shkakut të thellë të ndëshkimit, humbjes a më saktë vjelljes qytetare të Enverit të ringjallur. Shkaku i vërtetë psikologjik, i cili qëndron në thelb të cilitdo votim a mekanizëm mistik votimi të kryer deri më sot në kushte normale a demokratike. Pikërisht mistik, por realisht psikologjik, e pikërisht pse është i tillë edhe mistik. Sepse ka të bëjë me rezultanten e një shumësie opinionesh, bindjesh, qëndrimesh, mendimesh, hatërmbetjesh, inatesh, urrejtjesh, simpatish a antipatish të ngulitura të rastit, persistente, fluturake…. Natyrisht, duke marrë parasysh këtu pjesën më të madhe të votuesve, që arsyeton, ndjen, kupton, jo fanatikët e as sahanlëpirësit, as skllevërit a kuajt e radhës. Dhe kjo pjesë e madhe ka kapur atë erën e qelbur të …jo të Lanës…, të Ramës. Ka ndjerë gërvishjen e thonjve të zinj. Ka kapur përbuzjen e tij për njeriun që hiqet se e do, ka kapur mungesën e dashurisë së tij për njeriun, ka kapur talljen e tij për cilindo, njeri të të sotmes a të kaluarës, i zakonshëm qoftë a hero, rilindas, shkrimtar, patriot, partizan (o Zot kur u flet veteranëve për luftën që e ka tallur sa është ngopur), ballist, zogist a neutral qoftë. Punëtor a fshatar, socialist i thjeshtë a partiak i rëndësishëm. Ka kapur karakterin skizoid të njeriut, që, pasi kryen a mbaron punë me cilindo, punë të tijën, egoizëm a epsh, interes egoist të tijin, kthehet në sekond nga ana tjetër, ikën, harron, dhe në sekond nuk të njeh më. Sa e sa janë ata që u ka hedhur krahun në qafë përpara kamerës, në publik, në parti, në rrethe, në bashki, në dashuri, në familje,. Në shoqëri?: Jo, vetëm aty jo se shoqëri s'pati kurrë. E pastaj s'i ka njohur kur i kanë dalë sërish përballë. Kur i kanë dalë gjithë shpresë përpara bamirësit, babaxhanit, të dashurit, udhëheqësit. "Ik ore p…". I tha një librazhdasi të gjorë që e priste në derë të bashkisë me orë të tëra e që dikur e kish pritur si mik në shtëpi, në Librazhd.

Vite më parë, Enveri i ri na thosh se të gjithë shqiptarët janë kot. Vite më parë donte të bashkohej me Berishën në PD, duke kërkuar radikalizëm ekstrem, por ky i fundit s'e pranoi. Erdhi pastaj rastësor si Enveri e u fut te PS ku për hir të një eksperimenti u pranua. Pr, së fundmi hyri. Hyri, do të perifrazonim Kadarenë, për të shkatëruar partinë, Shqipërinë. (Natyrisht po ta linin). Dhe aty i tradhtoi të gjithë me radhë. Tradhtoi si fillim mirëbërësin e madh Nanon. E talli së largu, por u tremb kur ai e mori në telefon nga Kina e i tha: "Roberti jam, Robert ÇAMÇAKIZI". Pastaj ngacmoi Metën. (Tanis së fundmi, ka tash sa vjet ka futur në punë a më mirë ka blerë shërbimet e spiunit Çakalli, ju hyn njerëzve në zyra, në shtëpi, në shtrat, i përgjon, i godet, i bën të vriten, të vetvriten, gëzon, njëlloj se ai dikur: "Pse ore me dy pushkë që hodhi do më mbahet filani nga fshati mua" . Ja edhe Edi. Po s'e shihni, do ta shihni. Pasi mori para sa deshi. Pastaj tallej me Majkon përpara çdokujt që i vinte në zyrë, duke e marrë në telefon, e duke ngritur vivavocen. Me të gjithë me radhë. Por tradhtoi kësisoj edhe veten shumë shpejt. Jo si Enveri që e nisi butë, butë e pastaj mësoi nga Stalini. Që pastaj filloi t'i hajë shokët, por me radhë, me ngadalë, me porcione të vogla. Me intervale të gjata në fillim, çdo dy tre vjet, e pastaj me zgjerimin e stomakut më shumë, gjithnjë më shumë. Deri në gëlltitjen me batalione me ushtri, ekonomi, etj. Jo, jo nuk donte të hante si Enveri ky. Ky i donte t'i gëlltiste të gjithë që në fillim, se s'kish kohë. Se donte "të bënte" Shqipërinë. Edhe kë donte të hante? Shokët. Shokët e Partisë së kockës së fortë, e kockës së kuqe që i zë fytin çdo armiku, a disidenti a snobi, a nudisti antiparti. Ku vete me gjithë këtë oreks more? Ku të le partia ashtu. Edhe cila parti se. Është si çeta e Shestan Verdhës ajo. Njeri ka dylbinë, tjetri …torbën me fishekë, i treti…Të gjithë ofiqarë.

(2011: Po ja që i hëngri. Dhe ja tani tek reshtoi çiliminjtë e në krye banditët e bëri revolucionin. "Populli i indinjuar në këmbë". O Zot, ka edhe njerëz që e hanë këtë. "Në vendin tim, në vendin tënd, një kokë e çmendur, të gjithë i çmend", tha Dritëroi. Me gojën e Edit. Po për kë e tha vallë? Mos ndofta për Enverin? Të ringjallurin.

Dhe të gjithë kësisoj në PS e mësuan dhe tash e dinë që Enveri i ringjallur do t'i fshinte menjëherë pas fitores së parë të madhe, për të vënë pastaj në vend të tyre, vogëlushët e prapavijave të sigurta, shqitarët që do t'i ndërronte si stafet në Bashki. Për të mos i dashur më vonë as këta e për t'i ndërruar shpejt me të tjerë, e përsëri me të tjerë, duke mos dashur askënd, por duke eksperimentuar e duke u tallur e duke i flakur të gjithë pa fund. Dhe atëherë në kampin e kuq e mësuan këtë dhe mezi po prisnin fundin e tij. Edhe në kampet e vogla, pranë fushimit të madh të kuq. Ishin së pari shokët e vjetër të partisë. Por ishin edhe 5 krerë partish miza, që prisnin kush e kush të bënte dashin me këmborë. Kurbani i parë i të pestëve është Enveri i gjatë. Por ja që i bëri ai kurban.

Pastaj janë mediat që aq shumë i deshi. Që i ndiqte orë të tëra rresht me laps në dorë për t'u vënë në dukje gabimet, për t'i korrigjuar a urdhëruar. Që i përkujdeste e i ruante si sytë e ballit. Që t'i shërbenin. Por që e inatosin shumë kur s'e shërbejnë. Por edhe ato i kanë provuar tashmë thonjtë e dhëmbët e tij, hungërimat e inatosura. Dikuj i privonte licencën e mbante varur që t'i shërbente sa më qenërisht, dikë e tallte, një gazetare e quante prostitutë. Një gazetari i trembi kalamajtë, duke e marrë që mesnatë në telefon se diç kish thënë që s'i kish pëlqyer diku në një gazetë që pakkush e kish lexuar. Një gazetar i RTSH kujton se shahej 10 herë në ditë nga nëna sa herë jepeshin kronikat. Se Pedi e ndiqte TV publik këmba-këmbës dhe merrej edhe me radhën e lajmit që kish lidhje me të, me sekuencat që s'i pëlqenin, me nuancat e buzëqeshjeve të veta që nuk ishin pasqyruar si duhet. Pastaj iu kthye " të mëdhenjve" të mediave, u sha e u përsha me ta, i kanosi, i mori me të mirë, pastaj i sulmoi derisa iu kthyen ata e i futën ca të shara, e tremben sa u zhduk sakaq për ca kohë, ku sytë këmbët. (Se Edi është edhe frikacak e po iu ktheve dije se i kujtohet fëminia e largët, frika nga kalamajtë e lagjes e Beni i Lokut që i rrëmbente bukën me gjalpë. (Eeeej! Beni i Lokut ishte në protestë krahas Edit, shiheni në filmime, e bëri për vete edhe atë, në 2011, do të merrte pushteti). E në këso rastesh ikën e struket diku në errësirë. Ul grilat e qan. Aty pastaj duhet t'i fërkosh kokën e ta marrësh me të mirë. T'i thuash se është i madh, se e duan të gjithë dhe kësisoj vjen në vete sërish). Dhe kështu së fundmi u prish përfundimisht edhe me ca media, sepse emisionet i donte në favor të vetes të gjitha, se nuk i pëlqente audienca, se kundërshtarin e donte t'i kërkonte falje dhe së fundmi edhe se ngjyrat nuk ishin ato që donte e skenografinë duhet ta bënte ai. Kështu edhe mediat e zjenë, ia pinë lëngun, ia njohën shijen, të shohim më tej).

Pozita pastaj dihet që e do shumë. Aq shumë sa nuk ka patur ndonjëherë brenda një partie a koalicioni partish solidaritet më të paparë a unison mendimi si për këtë person. As edhe një politikan të vetëm që të mos e përkëdhelë. Në biseda tryeze e kam fjalën. Gjë që në politikë ndodh rrallë.

… Sa për biznesin siç e thamë më lart, e di ai si ia merr shpirtin Edi. Ajo puna e lulishteve "vullnetare" është më e vogla. Të mëdhatë i dinë ata që kanë filluar të flasin në TV, por do të flasin gjithnjë e më shumë tani shpejt. Enveri i ri, kjo lubi e kapitalizmit të vogël shqiptar.

Po ç'mbeti? Mbeti edhe një qelizë e vogël që janë të dashurit e zemrës, të shpirtit, ata pa të cilët njeriu nuk jeton dot, ata pa të cilët njeriu nuk është njeri, ata për të cilët njeriu ka nevojë edhe ashtu kot pa asnjë arsye thjesht se e merr malli t'i shohë po i munguan. Se i do. Se i ka gjak, se i ka shpirt, se i dhemb për ta, se vuan e vuajnë për të. Por këtu s'kam ç'them. Vërtet nuk kam ç'të them. Nuk kam gjë fare për të thënë. Sepse nuk ka asgjë për të thënë. S'ka informacion. S'ka …Tërhiqem…Është vakuum…

…Ja, pra, tani besoj e kuptoni të gjithë se kush është arsyeja e vërtetë e më e thellë e humbjes së Enverit të ringjallur, apo më mirë e shkatërrimit të tij shpejtë, të ardhmë. Është njeriu, o njerëz, është njeriu. Ajo që i mungon tek vetja, ajo që nuk e do tek askush …Sepse më tepër se humbi unë mendoj se ditën e premte datë 21 mars, Rama u ndëshkua. Por tani ai i takon së kaluarës. Asaj bashkiake e asaj partiake. Se sot jemi më përpara dhe TiRama shpejt do të gdhijë pa Ramën. Do të gdhijë Tiranë.

*P.S ky shkrim ribotohet për herë të tretë i ndryshuar a ndryshe i përkeqësuar, (2003, 2008, 2011)