Kurani Dhe Bibla

[altin55]

O seminarist sill FAKTE mor djal tek ajo tem fjalen e kame thene un i fundit FAKTE jo llafe pas veres

[Seminarist]

Altin, shife logjiken e temes tende bujemadhe:

postuar me pare nga Altini

Tani po te ishte Jezusi Zot ose bir Zoti a duhet te kishte treguar fuqin e tij tju thoshte njerzve se Kur'ani eshte thjesht shpallje e Muhammedit????????????

Ku eshte fuqia e krishtit??????? pse serdhi dhe njehere ne Toke Jezusi pas shpalljes te Kur'anit per njerzin ai vdes dhe e ringjallet

Altin,

ja po ta deklaroj une, se Kurani eshte shpallje e Muhamedit, zbulese qe ai e mori pervcese jo nga Zoti.

Po te doje Muhamedi, ne baze te logjikes e menyres se si i hap ti temat, le te me dale perpara e te ma hedhe poshte kete...!

Dakort, Altin?


_________________

[altin55]

o seminarist mos na sill dy rrjeshta ashtu si i do ti tema eshte ne vende pergjigjmu atje se atje ta kame bere pjyetjen
leri karagjozlleqet

Ps na trego moshen se me duket nuk ja vleka te diskutosh me nje kalamak si puna jote qe kur ke ardhur ti ne forum i ke bere te gjitha temat remuj

pergjigju te tema

[Seminarist]

Atehere ti nuk je ne vete mor cun. Me ato dy rreshta ti ke hapur temen "Sa i fuqishem eshte Krishti?", merr vesht?


Ti as nuk di te hapesh, e lere me te vazhdosh nje teme, prandaj edhe ta kane mbyllur ate.

[Matrix]

e mo Seminaristo, e shef?

Edhe ty per moshen po te akuzojne...

[doktori4u]

Postuar më parë nga Altini55
eshte FAKTI qe Kur'ani ka 1400 vjete qe eshte shpallur dhe nuk eshte ndryshuar asnje presje

Ka te dhena konkrete se qush nga fillimi Kurani kishte variante per pjese te ndryshme dhe kontradikta te shumta . Kur u mblodh Kurani ne nje tekst standard nga Kalif Osman, eksistonin tekste te shumta, secili me nje variant te ndryshem nga ai i tjetrit .
Per shembull teksti i (Ubayy Ka'b's ) i cili ne tekstin e tij kishte 2 suras me shume 1-sura (al-Khal) me 3 verse 2- sura (al-HAfd) me 6 verse .

Al-Fadl b. Shadhan raporton se ka pare nje copy te tekstit te Ubayys me 116 suras (ndryshe nga ai i Uthmanit me 114 sura ) Jeffery pg.180ff

Gjate sundimit te Osmanit si kalif i sillnin raporte qe thoshnin se ne rajon te ndryshme te Sirise,Armenise, dhe Irakut muslimanet e recitonin Kuranin ndryshe nga ate ne Arabi. Osmani kerkoj menjehere dorshkrimin e Quranit qe e mbane Hafsaja (nje nga grate e Muhamedid dhe e bija e Ymerit) dhe urdheroi Zaid ibin thabitin e tre te tjere qe te benin nje kopje te tekstit dhe ta korrigjonin ne qofte se do te ishte e nevojshme.

Kur kjo u pefundua Osmani mori veprime te rrepta ne lidhje me dorshkrimet e tjera te Kuranit qe ekzistonin . ( Osmani i dergoi cdo province muslimane nje kopje te atij doreshkrimite korrigjuar qe ata (Zaidi me shoket e tij ) kishin kopjuar dhe urdheroj qe te gjitha materialet e tjera Kuranore te digjeshin Sahih Bukari, Vol6 f479)

Edhe ky standard i Kuranit nuk ishte i perkryer . Ne veprat me te njohura autoriale te tradites islame se edhe pasi u shperndane keto kopje i njejti Zaid ibin Thabit kujtonte nje varg qe mongonte ( ha ha ha)
( Ai deshmon : Nje varg nga sura El-Ahzabe me shpetoi kur e kopjuam Kuranin dhe degjova shpesh te derguarin e Allahut qe e recitonte . E kerkuam dhe e gjetem tek Kuzaima bin thabit al Anasari Sahih Bukari, Vol6 f497).

Vargu ishte 33:23 . per rrjedhoje nuk kishte asnje Kuran e persosur prej te cileve Osman beri permbledhjen dhe redaktimin per nje Kuran standard ..

prova tjeter e atij Kurani standard se deri me sot ne Kuran mungojne vargje dhe madje pjese te tera . Dihet se Ymeri gjate sundimit te tij is Kalif , konstatoi se vargje te caktuara qe percaktonin vrasjen me gure ne rastin e kryerjes se tradhetise bashkeshortore recitoheshin nga Muhamedi si pjese e Kuranit gjate jetes se tij (Allahu dergoi Muhamedin dhe atij i dergoi shkrimin e shnjte pjesa nga ajo qe i dergoi ishte dhe pjesa me vrasjen me gure, ne e lexuam, e mesuam dhe dhe i kushtuam vemendje . i derguari ka vrare duke hedhur shume gure edhe ne kalimin e kohes njerzit do te thone se ne librin e Allahut vrasja me shume gure nuk permendet, prandaj devijojne dhe anashkojne urdherimin qe e ka derguar ne toke Allahu . Vertet ne librin e Allahut ( ne Kuran ) nje vrasje e tille eshte nje denim per burrat dhe grate e martuar qe kryejne tradheti bashkeshortore " Ibin Ishaq, Sirat Rusulullah. f684"

Ja ku kemi fakte te qarta se Kurani nuk eshte nje standard i perkryer . ne hadithen e sapo permendur gjejme pasazhe dhe vargje te caktuara qe kohe me pare perbesis Kuranin ndersa tani jane lene jasht tekstit te tij . Eshte shume e qarte qe teksti i pranuar i Kuranit ne boten e sotme nuk eshte nuk eshte teksti orogjinal dhe i sakte .

[Newhost]

hahahhhahahhaaaaa kaq keni mundesine te beni ju
shif rebuttals se skam kohe te te kthej pergjigje

[altin55]

The Exorcist e forta eshte se doktori4useminarist me dergon nje mesazh private duke me thene
se nuk ka kohe te me pergjigjet
por me cpo shikoj koh per idjotesira paska

[Newhost]

une se marr vesh se ku e gjejne gjithe kete kohe per te perkthyer dhe per te bere qyfyre ne forum. Vetem deshmuesi me te krishterin mungojne tek kjo teme qe te kthehet ne cirk

[INDRITI]

Secili nga të tri besimet monoteiste e ka përmbledhjen e vet të Librave të Shenjtë1. Këto dokumenta janë baza e besimit të çdo besimtari, qoftë ai hebre, i krishterë apo musliman. Për secilin prej tyre ato janë përkthim i drejtpërdrejt material i Shpalljes së Zotit, si në rastin e Abrahamit (Ibrahimit a.s.) ose të Moisiut (Musait a.s.), të cilët i morën urdhërat nga vetë Zoti ose të tërthorta, si në rastin e Jezusit (Isait a.s.) dhe të Muhammedit a.s.: i pari deklaron se flet në emër të Atit, kurse i dyti u transmeton njerëzve Shpalljen që e ka marrë nëpërmjet Kryeengjëllit Xhibrilit.

Marrja në shqyrtim e të dhënave objektive nga historia e fesë na detyron që t'i vëmë në shkallë të njëjtë Besëlidhjen e Vjetër, Ungjijtë dhe Kur'anin, si përmbledhje të Shpalljes së shkruar. Por, ky qëndrim, të cilin parimisht e mbajnë muslimanët, nuk pranohet nga besimtarët e vendeve tona Perëndimore, tek të cilët mbizotëron ndikimi judeo-krishterë; ata nuk pranojnë ti japin Kur'anit cilësinë e Librit të shpallur.

Këto qëndrime shpjegohen nga mendimet që kanë secila nga bashkësitë e besimtarëve ndaj dy të tjerave lidhur me Librat.

Judaizmi ka për libër të shenjtë Biblën hebraike. Ajo dallohet nga Besëlidhja e Vjetër e krishterë për aq sa kësaj i janë shtuar disa libra që nuk kanë ekzistuar në hebraishte. Në praktikë, kjo mosmarrëveshje nuk i sjell kurrëfarë ndryshimesh doktrinës. Por Judaizmi nuk e pranon asnjë shpallje që ka ardhur pas të tijës.

Sa i përket krishtërimit, ai e ka huazuar Biblën hebraike me disa shtojca, por nuk i ka pranuar të gjitha shkrimet e shpallura në mënyrë që njerëzimi të njihej me misionin e Jezusit (Isait a.s.). Kisha e tij i bëri disa shkurtime tepër të rëndësishme në atë shumësi librash që tregojnë jetën dhe doktrinën e Jezusit (Isait a.s.). Ajo në Besëlidhjen e Re ka ruajtur vetëm një numër të kufizuar të shkrimeve, ndër të cilat më të rëndësishme janë katër Ungjijtë e kanonizuar. Krishtërimi nuk merr parasysh kurrëfarë shpallje që ka ardhur pas Jezusit (Isait a.s.) dhe apostujve të tij. Domethënë, ai me këtë eleminon Kur'anin.

E zbritur gjashtë shekuj pas Jezusit (Isait a.s.), Shpallja e Kur'anit huazon shumë të dhëna nga Bibla hebraike dhe nga Ungjijtë, me që shpesh e citon "Teuratin"2 dhe "Inxhilin"3.

Kur'ani urdhëron çdo musliman që të besojë në çdo Libër të shpallur para tij (Surja En Nisaë, Ajeti 136). Ai e vë theksin mbi vendin që zënë të dërguarit e Zotit në historinë e Shpalljes, siç janë Noa (Nuhu a.s.), Abrahami (Ibrahimi a.s.), Moisiu (Musai a.s.), profetët (të dërguarit) dhe Jezusi (Isai a.s.), i cili zë vend të posaçëm ndër paraardhësit. Lindja e tij është treguar në Kur'an si dhe në Ungjijtë: si ngjarje e mrekullueshme. Libri i bën nderime të jashtëzakonshme Maries (Merjemes): po surja numër 19 a nuk mban emrin e saj?

Duhet të konstatojmë se këto të dhënat e fundit që i përkasin Islamit përgjithësisht nuk janë të njohura në vendet tona Perëndimore. Por a duhet të çuditemi me këtë, kur e dimë se si janë edukuar brezat lidhur me problemet e fesë së njerëzimit dhe në ç'terr janë mbajtur në krahasim me tërë atë që ka të bëjë me Islamin. Po përdorimi i emërtimit "besimi Muhamedan" dhe "Muhamedanët" a nuk është përkrahur deri sot, në mënyrë që në shpirtrat e tyre të ruhet bindja e shtrembër se fjala është për besimet e përhapura nëpërmjet veprës së një njeriu e në të cilat, Zoti, (ashtu siç e kuptojnë të krishterët) nuk mund të ketë kurrëfarë pjesëmarrje. Shumë nga bashkohësit tanë të ngritur janë të interesuar për aspektet filozofike, sociale dhe politike të Islamit, por kurrë nuk kanë pyetur - siç do të duhej pyetur - lidhur me Shpalljen Islame në kuptimin e vërtetë të fjalës. Merret si parim se Muhammedi a.s. është bazuar në atë që i ka paraprirë, në mënyrë që kështu pikë së pari, të eleminohet vetë problemi i Shpalljes.

Në fund të fundit, çfarë urrejtje shprehin ndaj muslimanëve disa mese të krishtera! Kam pasur rastin ta përjetoj vetë këtë kur kam bërë përpjekje ta filloj dialogun mbi studimin krahasues të tregimeve biblike dhe kur'anore, që bëjnë fjalë për të njëjtën temë, dhe të vërtetojë mospranimin sistematik thjesht vetëm për arsye se për këtë qëllim është marrë parasysh ajo që përmban Kur'ani lidhur me temën e shqyrtuar. Kjo i ngjan asaj që kur e citojmë Kur'anin sikur i drejtohemi dreqit!

Por, duket se më në fund, në kohën tonë po ndodhin ndryshime në nivelin më të lartë të botës së krishterë. Një dokument i Sekretariatit të Vatikanit për jokrishterët, i botuar pas mbledhjes të Këshillit të Dytë të Vatikanit, "Orientimet për dialog ndërmjet të krishterëve dhe muslimanëve", botimi i tretë i të cilit është bërë në vitin 1970, dëshmon për thellësinë e ndryshimeve të qëndrimeve zyrtare. Pasi bënë thirrje për eleminimin e "pasqyrës së vjetëruar të trashëguar nga e kaluara ose të shtrembëruar nga paragjykime dhe sharje", që të krishterët e kanë krijuar për Islamin, dokumenti i Vatikanit merr përsipër detyrimin të "pranojë padrejtësitë e së kaluarës, për të cilat Perëndimi i edukimit të krishterë është fajtor ndaj muslimanëve". Ai kritikon përfytyrimet e gabuara që kanë të krishterët për fatalizmin musliman, për të drejtën Islame, për fanatizmin e tij etj. Shpreh njësinë e besimit në Zot dhe rikujton deri në ç'masë Kardinal Koenigu i befasojë dëgjuesit e vet në Xhaminë e Madhe duke shpallur gjatë një konference zyrtare në Universitetin "Al Azhar", në muajin Mars të vitit 1969. Ai gjithashtu sjell ndërmend atë se Sekretiariati i Vatikanit, në vitin 1967, u bën thirrje të krishterëve që t'ju shprehin dëshirat e tyre të mira muslimanëve ne rastin e agjërimit të Ramazanit, kësaj "vlere fetare origjinale".

Këtë nismë që zuri të bëjë afrimin e Kurisë së Romës dhe Islamit e konkretizuan manifestime dhe takime të ndryshme që pasuan. Por, për këto ngjarje shumë të rëndësishme që u zhvilluan në botën Perëndimore u njoftua vetëm një numër i vogël i njerëzve, edhe pse nuk munguan mjetet e informacionit : shtypi, radio dhe televizioni.

Gazetat i bënë vetëm pak vend vizitës zyrtare të kardinal Pignedolit, krytar i Sekretariatit të Vatikanit për jokrishterët që ja bëri mbretit të Arabisë Saudite, Fejsalit, më 24 prill 1974. Revista "Le Monde", e datës 25 prill 1974, solli vetëm një raport me disa rreshta. Por, përsëri, ky është lajm i rëndësishëm kur lexohet se kardinali ia transmetoi sovranit porosinë e Papës Palit VI, në të cilën ky i fundit shpreh "konsideratën e Shenjtërisë së Tij për Shkëlqesisë e Tij, Fejsalin, në cilësinë e autoritetit suprem të botës Islame, i nxitur nga besimi i thellë në bashkimin e botës Islame dhe të krishtere që e adhurojnë një Zot".

Gjashtë muaj më vonë, në muajin tetor 1974, Papa, priti zyrtarisht në Vatikan dijetarët nga Arabia Saudite. Ishte ky një rast për një seminar ndërmjet të krishterëve dhe muslimanëve lidhur me "të drejtat kulturore të njeriut në Islam". Gazeta e Vatikanit, "L'osservatore Romano", të 26 tetorit 1974, solli raportin lidhur me këtë ngjarje në faqen e parë duke i dhënë vend më shumë se raportit mbi ditën e mbylljes së Sinodit Ipeshkvor në Romë.

Dijetarët e mëdhenj nga Arabia i priti edhe Këshilli Ekumenik i Kishave në Gjenovë dhe monsinjor Elchinger, Ipeshkvi i Strasburgut. Ipeshkvi i thirri dijetarët ta falin namazin e drekës para tij, në katedralen e tij. Kjo u bë më tepër për anën e vet spektakolare, se sa për rëndësinë fetare që ka pasur. Ndër ata që i kam pyetur, shumë pak prej tyre kanë thënë se i dinë këto ngjarje.

Frymëzimi i Papës Palit VI për hapje ndaj Islamit, i cili për vete ka thënë se është "i nxitur nga besimi i thellë në bashkimin e botës Islamike dhe të krishterë, që adhurojnë një Zot", në të vërtetë do të shënoj datën e marrëdhënieve mes dy besimeve. Kjo thirrje e kryetarit të Kishës katolike për ndjesi ndaj muslimanëve më është dukur e domosdoshme, sepse ka aq shumë të krishterë të edukuar në frymë të thekusar armiqësie - siç u ankua dokumenti i Vatikanit, i përmendur më sipër - të cilët parimisht kanë disponim armiqësor ndaj çdo mendimi për Islamin: mbi këtë bazë, ata e injorojnë gjendjen e vërtetë të çështjes, kurse për Shpalljen kur'anore kanë pikëpamje plotësisht të gabuara.

Sido që të jetë, kur studiohet ndonjë aspekt i një besimi monoteist, është krejt e arsyeshme që këtë ta bëjnë me ndihmën e krahasimit ta asaj që dy besimet e tjera ofrojnë nga po ajo pikëpamje. Studimi i plotë i një problemi është me interes më të madh se studimi i pjesshëm. Konfrontimi i disa temave me të arriturat e shkencës së shekullit XX, që janë trajtuar në shkrime, i intereson të tri besimeve pa përjashtim. Pastaj, a thua ato nuk e përbëjnë, apo nuk do të duhej ta përbënin një bllok më kompakt duke u afruar mes veti, kur të gjithëve, në kohën tonë, na kërcënohet vërshimi i materializmit.

Edhe në vendet nën ndikimin judeo-krishterë, sikurse edhe në vendet Islamike, mbështetet ideja - veçanërisht në rrethet shkencore - se besimi dhe shkenca janë të papajtueshme. Për ta shqyrtuar këtë çështje në tërërsinë e saj do të na duhet të bëjmë shpjegime të gjera. Unë këtu do të shqyrtoj vetëm një aspekt të kësaj teme: mbi shqyrtimin e vet Shkrimeve në dritën e njohurive shkencore bashkëkohore.

Ky qëllim të detyron që më parë të shtrohet një pyetje themelore: çfarë është origjinaliteti i teksteve që kemi sot? Kjo pyetje implikon studimin e rrethanave që kanë shtyrë të bëhet redaktimi i teksteve dhe transmetimi i tyre deri sot.

Studimi i shkrimeve në formë të kritikës së teksteve në vendet tona kanë filluar vonë. Përsa i përket Biblës, Besëlidhjes së Vjetër dhe Besëlidhjes së Re, kanë kaluar shumë shekuj gjatë të cilëve njerëzit janë kënaqur me atë që t'i pranojnë ashtu siç janë. Leximi i tyre ka qenë një rast vetëm për shqyrtime apologjetike. Do të konsiderohej mëkat sikur të thuhej edhe më i vogli mendim kritik lidhur me to. Meshtarët kanë qenë të privilegjuar sepse kanë mundur të njohin lehtë në tërësi. Shumica e laikëve kanë marrë vetëm pjesë të zgjedhura në ceremonitë liturgjike ose gjatë predikimit.

E organizuar si profesion, kritika e teksteve ka meritë që ka zbuluar dhe ka publikuar shpesh probleme shumë të mprehta që dalin. Por, sa zhgënjuese është literatura e aq veprave që shpallen si kritike, por, - para vështirësive shumë reale të interpetimit - ato ofrojnë vetëm fjalime apologjetike, qëllimi i të cilave është të mbulojnë hutinë e autorit. Nën këto kushte, për atë që e ruan të paprekshme aftësinë e vet të të menduarit dhe dëshirën e vet për objektivitet, mungesa e vërtetësisë dhe kundërthëniet për këtë arsye nuk janë më pak të qëndrueshme dhe vetëm mund të ankohemi kundër qëndrimit qëllimi i të cilit, kundër çdo llogjike, arsyeton ruajtjen në Bibël të disa fragmenteve përplot me gabime. Ai mund të jetë skajshmërisht i dëmshëm për besimin në Zot te disa shpirtra të ngritur. Përsëri, përvoja vërteton se nëqoftë se disa janë të aftë të zbulojnë mangësitë e këtij lloji, shumica dërrmuese e të krishterëve kurrë nuk e ka kuptuar se ato ekzistojnë, dhe me njohuri profane, të cilat, me të vërtetë janë shpesh krejt elementare ka vazhduar të jetojë duke mos ditur se ekzistojnë këto kundërthënie.

Islami në hadithe ka barazvlerësimin e vet në Ungjijtë. Hadithet janë përmbledhje në të cilat janë shënuar veprat e Muhammedit a.s. Ungjijtë nuk janë asgjë tjetër për Jezusin (Isain a.s.). Përmbledhjet e para të haditheve janë shkruar me dhjetra vjet pas vdekjes së Muhammedi a.s., ashtu siç janë shkruar edhe Ungjijtë dhjetra vjet pas Jezusit (Isait a.s.). Në të dy rastet, këto janë dëshmi të njerëzve mbi ngjarjet e së kaluarës. Përkundër asaj çfarë mendon shumica, më vonë do të shohim se autorët e katër Ungjijve kanonikë nuk janë dëshmitarë të ngjarjeve për të cilat tregojnë. Po kjo vlen edhe për përmbledhjet më serioze të haditheve.

Krahasimi patjetër duhet të ndalet këtu, sepse, nëse është diskutuar dhe akoma vazhdon të diskutohen mbi origjinalitetin e këtij apo atij hadithi, me këtë përfundimisht largohemi nga shekujt e parë të kishës, e cila ndër shumë Ungjij vetëm katër prej tyre i pranoi si zyrtarë ose kanonikë4, përkundër mospajtimeve të shumta ndërmjet vetes për shumë çështje, dhe dha urdhër që të gjithë të tjerët të fshihen, prej nga rrjedh edhe emri i tyre: apokrife.

Ndryshim tjetër themelor ndërmjet krishtërimit dhe Islamit, në pikëpamje të Shkrimeve, është: te i pari mungesa e një teksti të shpallur dhe njëherazi të ndryshueshëm, kurse tek tjetri ka Kur'anin, që i përgjigjet këtij përkufizimi.

Kur'ani është shprehje e Shpalljes të cilën Kryeëngjëlli, Xhibrili, ja transmetoi dhe besimtarët menjëherë e përshkruan, e mësuan përmendësh dhe e kënduan në kohën e faljeve, e sidomos gjatë muajit ramazan. Atë vet Muhammedi a.s. e ka ndarë në sure e këto janë përmbledhur menjëherë mbas vdekjes së të dërguarit, në mënyrë që në kohën e Khalifit Osman (12 - 24 vjet më pas) e formuan tekstin që e kemi dhe sot. Përkundër asaj që është bërë në Islam, Shpallja e krisheter është bazuar në dëshmi të shumta dhe indirekte të njerëzve, meqë nuk e kemi asnjë dëshmi që do të vinte nga dëshmitari i vërtetë i jetës së Jezusit (Isait a.s.), përkundër asaj çfarë e merr me mend shumica e të krishterëve. Kështu është shtruar gjysma e dytë e vitit të krishterë kalendarik 1975 i përgjigjet vitit 5736 të krijimit të Botës. Njeriu, krijimi i të cilit ka pasur disa ditë vonesë, domethënë ka moshë të njëjtë të shprehur me numrat e viteve sipas kalendarit hebraik.

Në të vërtetë, është mirë të bëhet korrigjimi për shkak të logaritjes së kohës që fillimisht është shprehur me vitet hënore, kurse kalendari perendimor e ka llogaritur duke u mbështetur në kalendarin diellor. Por, korrigjimi prej 3%, që do të duhej bërë po të dëshironim të jemi absolutisht të saktë, është pak i rëndësishëm. Që të mos i komplikojmë llogaritë, është mirë mos ta bëjmë këtë. Këtu qenësore është lloji i madhësisë dhe është pak e rëndësishme nëse numri i viteve të një mileniumi është llogaritur me mundësi për të gabuar deri tridhjetë vjet. Për të qenë më afër së vërtetës, do të themi se sipas këtij vlersimi hebraik, krijimi i Botës vendoset tridhjetë e shtatë shekuj para erës sonë.

Çfarë na mëson shkenca bashkëkohore? Do të ishte vështirë të përgjigjemi në këtë pyetje kur bëhet fjalë për krijimin e Gjithësisë. Krejt ajo që do të mund të shprehej me numra është epoka e formimit të sistemit diellor që do të mund të vendosej me vërtetësi të kënaqshme. Koha që na ndan nga ajo, vlerësohet në katër miliard e gjysëm vjet. Domethënë, mund të vlersohet skaji që sot ndan realitetin e përcaktuar mirë (mbi të cilin do të flitet në pjesë e tretë të këtij libri) nga të dhënat e nxjerra nga Besëlidhja e Vjetër. Ato dalin nga shqyrtimi tepër i hollësishëm i tekstit biblik. Zanafilla jep indikacione shumë të sakta me kohën që ka kaluar prej Adamit deri tek Abrahami. Të dhënat e nxjerra për periudhën prej Abrahamit deri tek era e krishterë nuk janë të mjaftueshme. Duhet të kompletohen me të dhëna të tjera.