Frederik Rreshpja

[shigjeta]

Vjeshte 1990

Qane dreri ne korije dhe lotet behen shi
Trishtohet era mbi shkemb
Nuk ka me gjethe te gjelbra. Po bien
Enderrat e pyjeve nje nga nje

Ikin zogjte nga shkretimi i drureve:
Lamturmire, o pyje te Ballkanit!
Vec nen nje ferre kalteron ende
Vjollca e fundit e kenges se bilbilit

Ardhte nje vjeshte pa shtegetim zogjsh!
Ardhte nje Zot, vented ore mbi stinet!


Vinjete

Nje shelg i vetmuar, mbuluar me dimer
Braktisur nga zogjte dhe gjethet:
Era, si keter kercen mbi drurin
Me bocen e shiut nder dhembe

Netet e lumtura, si zilka
Tringellijne ne deget e kujteses…
Vizatohen ne sfond te vetetimave
Henezat qe hengren dhente e vjeshtes

Rene nga xhami i thyer i qiellit
Kristal i akullit yllezon neteve
Dhe mbi pastelet e bores mardht
Shelgu i trishtuar, fatkeq si Serembe


Pergjithmone

O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
Kur te mbyllen syte e mi, nuk do te kete me det
Dhe varkat e loteve kane per te ngecur ne stere.
Shkoj dhe shirat po i le te kyçura
Por do te ktherm perseri ne çdo stine qe te dua.
Une kam qene trishtimi i botes.
O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.

[Veshtrusja]

Fati im

Nje ujevare e vogel vetmon lart ne mal
Dhe lot me ylberet.
Mjegulla e holle, ndane dritares sime
Qan me lot shiu.

Shpirti i vjeshtes, ne shkretetiren e gurit
Ulerin i trishtuar.
Vdekja e ylbereve me ra ne qiell
Dhe vdekja e gjetheve ne duar.

Tere shtegetaret po ikin, ti o zog, mos shko!
Te gjithe e kemi nga nje palme qe diku na therret
Dhe udhe e vjeter rri varur mbi shkrepa,
Si patkoi i fatit tek dera e kenges.

[Veshtrusja]

Shi hene

Si arlekin qe del per shetitje
Ne kopshtin e harruar te feminise,
Hena e pikelluar neper re
Shkel mbi deget e shirave.

Liqeni i vetmuar ne breg te nates,
Shqetesohet ne krahet e eres
Dhe thelle sirena e dallges se kalter
Loton mbi fytyren e fjetur te legjendes.

Yjet ne asfalt si perendim i thyer.
Dhe plepat si murgjer te zinj.
Fshehur pas drureve diku pergjon
Vrasesi i vjeter, trishtimi.

Eh, mundet qe thika e trishtimit
Diku perdhe ka per te me lene,
Fshehur nen nje perendim te thyer
Fshehur nen shira hene...

[Veshtrusja]

Pasqyrim

Cdo pasqyre e ka nje statuje timen brenda.

Statujat fshihen pas amalgames.

Ne fshihemi pas statujave.

[Veshtrusja]

Bjeshket e namuna

Bjeshket e Namuna,
Magji e gurte, vizatuar me shqetesim.

Dhembja e nje rapsodie te harruar
Renkon brenda eres, diku.
Dhjetori pikon neper pishat.
Qe mbine mbi rinine e Omerit.

Rete mbi hone
Tundin patershanat e shiut,
Zbardhin ne fund te perrenjve eshtrat e vetimave.

O, ku je tretur ti qe bere tere kete kob te zi
Vec per nje puthje te lene pergjysme?

[Veshtrusja]

Mos e mallko me ndarje kete nate

Mos e mallko me ndarje kete nate!
S'duhet te ndahemi ne kete peizazh me ere,
Nen keto re te qiellit rrenoje.
Argjendi i dhembshur i ketij peizazhi.
Ne shpirt si medalion do te te rendoje.

Se ne ditet me te trishtuara
Te kam mbrojtur nga pikellimi i qiejt me shi.
Dashuria ime mund te behej cati e tere botes.
E cdo vjeshte. E cdo stine.

Jam i trishtuar. Trendafilat e tu.
Me mbeten ne duar si plage
Dhe perendimi rend pas molleve me pishtar
T'i vere flaken kesaj nate.

Ndoshta do te kthehesh nje dite,
Por pas molleve e viteve,
Atebote perendimi do te kete djegur cdo gje.
Ah! ne kete bote te madhe, vetem une e ti
Nuk do te jemi te lumtur me...

[I-amëshuar]

E Merkure, 16 Mars 2005
Shpetim Kelmendi*
Koha Jone


FREDERIK RRESHPJA NE VETMI

Nji burre shtatimet dhe i veshur me te zeza shfaqet e zhduket hapsirave gri te kryeqytetit ku dhimbshem pulson ritmi fatkeq i botes osne shqiptare. Nje burre I mplakur, ndonese nuk eshte me shume se gjashtedhjete e tre vjec. Me nje cante te zeze e te vjeter hedhur ne supin e djathte, me nje kapele republika vendosur pa kujdes ne krye. I shperqendruar, i pa vene re prej njerezish qe enden perreth tij. I huaj. Ngjan vertet si i huaj apo si i sjelle perdhunshem, pa lejen e tij e krejtpapritmas, ne nje bote te panjohur ku i duhet te mbijetoje me cdo kusht. Jeton ne zgrip te vemendjes se njerezve te zakonshem, por edhe perskaj atyre te rendesishem qe here mbas here mendojne se perbejne ndergjegjen e se sotmes sone. Ky njeri i cuditshem, per te cilin nuk mund te thuhet me saktesi nese ben pjese ne ate apo kete shtrese shoqerore, nen nje veshtrim te vemendshem shfaqet si nje zoteri qe sapo e kane plackitur dhe keqtrajtuar, si nje njeri qe kerkon adresen e dikujt, si nje postier qe nuk i kujtohen adresat, si nje tip qe ka humbur rrugen, etj. Mund ta krahasosh me gjithcka e kedo, por nese nuk e njeh kurresesi nuk do te shkoje ndermend se behet fjale per nje nga poetet lirike me te medhenj shqiptare te shekullit njezet, Frederik Rreshpjen, ose Fredin, sic i therrasin miqte e tij me te afert. Ndoshta e teproj kur them "miqte", sepse ndokush do te mendoje se ata jane shume. Ne te vertete jane shume pak. Veshtiresia per te qene mik i shume njerezve nuk shkaktohet per arsye se Fredi eshte nje tip i veshtire e tekanjoz, jo se eshte i pasjellshem, -sepse ne komunikim ai eshte nje zoteri i vertete - , por sepse mendjemprehtesia dhe inteligjenca qe i reflektohen ne veshtirimin sadornik qe buron prej syve te tij perhere te skuqun, bejne cdo njeri te ndjehet si perballe nje skaneri, qe nxjerr ne pah semundjet e fshehura me kujdes. Fredi perpiqet me te vertete shume per te gjetur te te tjeret cilesite e tyre me te mira, por kur nuk i gjen behet njeri i drejtperdrejte dhe nuk perton ta thote te verteten. Ironia e tij e perhershme, per te cilen kurre nuk mund te thuhet me saktesi nese eshte arme sulmi apo vetembrojtjeje, por qe gjithsesi shkakton te bashkebiseduesi nji therje te ambel dhe aspak armiqesore, asht nji nga menyrat e shfaqjes se shijes e te shajnise ne te cilat lundron ky kapiten i vjeter. Thote gjera te cuditshme mbi filozofine, politiken, retoriken, historine, femijnine, e ndonjehere edhe per letersine. Per kete te fundit flet pa ndonje pasion te vecante, gati me indiference, a thue se behet fjale per dicka qe nuk i intereson dhe te cilen e kundron prej se jashtmi. Kur e pyes nese ka shkruar ndonji gje te re, me pergjigjet se ka shkruar vazhdimisht, por meqe eshte perhere ne levizje, mjaft prej poezive i humbasin.

Kete e thote pa dimbje. Per te, e rendesishme eshte qe i ka shkruar, pra ia ka shlyer borxhin vetes, te tjerat nuk kane rendesi. Gjithsesi nxjerr ca fletushka te zhubravitura, qe nuk bejne as per atje (ne rastin me te mire behet fjale per ndonje fletore te shkaterruar ku vargjet e tij perzihen me ca llogari te thjeshta shpenzimesh ushqimore apo me ca shkarravina pa kuptim) dhe m'i jep t'i lexoj. Nuk merret vesh pothuajse asgje. Nje shkrim i catrafiluar dhe i coroditur. Duket si shkrimi i nje gjuhe te vdekur. Atehere Fredi eshte i detyruar te lexoje vete. Se c'ka njefare dridhjeje zeri i tij qe vjen prej se thelli. Dridhje tragjike. Lexon ngadale, por bukur. Ne ndonje rast, sic eshte ai i poezise se shkruar diteve te fundit "Kthim ne vendlindje" qe ia kushton Shkodres, i mbushen syte me lot. Nuk i fshin. Ngaqe i vjen turp, ngaqe nuk do t'ia dije, apo thjesht perton. Qau pikerisht ne vargjet "Kur ishim te ri enderronim te benim nje vjeshte/Tashti ti ke vdekur/dhe je shtrire ne te gjitha stinetI them se eshte nje lirike shume e bukur dhe ai perpiqet me gjithe zemer te ndjehet i kenaqur. I them se permbledhja e lirikave te tij asht dicka e vecante, por ai thjesht perpiqet ta ndieje se brendshmi rendesine e ketij komplimenti. Ne te vertete nuk i intereson. Tjera gjera ka ndermend. I duhet te vazhdoje medoemos luften per mbijetese. Poezia i intereson vetem kur e shkruan, sepse vetem ne ate cast ajo i sherben me te vertete. Flasim mbi kete argument e ai shton se ja! Ky eshte qellimi i poezise.

*shkrimtar

Moikom Zeqo, studiues
Qe ne fund te viteve '60 Rreshpja spikat si nje poet me nje talent te cuditshem, gjeniun, krejtesisht modern. Pervec poezive ai shkruan perralla te denja per vete penen e Oskar Uajlldit. Ka energji te medha, ndonese nuk eshte asnjehere ambicioz, por teper i shkujdesur e moskokecares per veten. I lire ne mendimet, rebel i pandreqshem dhe i pathyeshem ne cdo kohe, aventuren e artit e plazmoi me aventuren e jetes, pikerisht si shprehje e lirise ekzistenciale e individuale. Kundershtar i diktatures ai ka perjetuar njezet vitet e fundit mes dhimbjeve te papershkuara, si i burgosur i vjeter politik, i harruar dhe pabotuar, por perhere me nje identitet te spikatur antikonformist, sfidant i llojit rembojan. I lindur ne Shkoder, qe mund te quhet nje kryeqytet letrar i Barletit dhe Bogdanit, i Fishtes dhe Mjedes etj, mbas vdekjes se Migjenit, Rreshpja eshte talenti me i shquar qe ka dale nga kjo treve, miter e poezise se shqetesuar te kombit. Pervecse poet Rreshpja eshte edhe publicist i mprehte, eseja e tij "Marrezia e Itakes" eshte nga me te bukurat dhe interesantet e botuara keto vitete e fundit, si dhe prozator humorist i rralle i tradites koniciane.

[I-amëshuar]

Rreshpja: Jeta ime, një udhëtim i kotë

--------------------------------------------------------------------------------
Admirina Peci

Ai është i gjithi një poezi e mrekullueshme…". Më kujtohen këto fjalë sa herë e shoh Frederik Rreshpen në hapësirën mes bulevardit "Zogu i Parë" dhe bar "Luks"-it. Ndonjëherë deri te Muzeu Historik. Fiziku i tij, lëvizjet, kapelja që i rri mbi sy, sytë e trishtë, tejet të trishtë, dhe zëri si një melodi e largët. Ecën. Del gjithmonë, aq sa mundet e kur zemrën e ndien pak më të fortë. Nuk mund të lëvizë më shumë. Shëndeti i dobët kaq kënaqësi mund t'i dhurojë. Mund ta hasësh një ditë të ftohtë të funddimrit, ndërsa mban veshur në këmbë një palë shapka e nxiton bashkë me këmbët e mezikomanduara t'u shpëtojë makinave që ikin rrufe. Por mund ta takosh edhe në një nga këto ditë të ngrohta pranvere, tek ndihet pak më i motivuar. Me kapelen e errët, kostumin që i varet tek supet, dhe sytë që i ka gjithmonë të përlotur, u shfaq edhe atë mesditë në një sallë në Muzeun Historik Kombëtar, para dhjetëra kamerave e aparatëve fotografikë. Para shumë njerëzve që ishin mbledhur për librin e tij të fundit. Librin që e ktheu te lexuesit. Pas dhjetëra përjetimesh, me cigaren që s'e lëshon kurrë nga gishtërinjtë, pas dhjetëra shënimesh në kapakët e librave të tij, i gjen forcat të pranojë një ftesë. Një kafe dhe një bisedë…"Po si jo, e si mund t'ju refuzoj", thotë…. Dhe vjen dhe flet … dhe të rrëqeth me historitë që tregon, me braktisjen e madhe që nuk e lë të marrë frymë…


Ky libër vjen pas një kohe të gjatë heshtjeje. Çfarë sensacionesh ngjall te ju?

Kam botuar në 1990, që ne gabimisht e quajmë demokraci. Unë kam qenë në burg kur u bë mbledhja e Moskës. Dhe të burgosurit i marrin informacionet shumë më mirë e më shpejt sesa njerëzit që janë jashtë. Unë e dija ç'po ndodhte. Ndaj shkruajta atë libër që të gjithëve iu dukej i çuditshëm, "Erdhi ora të vdes përsëri". Deri asokohe ai ka qenë libri im më i mirë.

Ç'doni të thoni me "… të vdes përsëri"?

Të vdes përsëri, sepse unë e kuptova se do të goditem përsëri, siç edhe ngjau, deri në këto momente. Sepse komunizmi do të kthehej sërish e do të më godiste prapë. Dhe unë rilindës që në origjinë. Nëna ime ishte bijë princërish. Unë antikomunist i vjetër. Kur erdhi dita e votimeve të para pas '90-s, ishte ende Ramiz Alia, nëna ime që ishte goditur nga një hemoragji cerebrale në tru, donte të votonte. Dhe nuk donte askënd pranë. Dua vetëm Rikun thoshte, kështu më thërriste. Dhe më tha: "Bir, shkruaj ti, se nuk mundem". Dhe kur e pyeta: "Për kë do të votosh", më tha: "Për Partinë e Punës". "Po pse?". "Sepse i kam hyp atij kali", më tha. "E të njëjtën gjë duhet të bësh edhe ti…". Dhe unë mbeta i tillë, antikomunist.

Këtë vëllim të fundit e keni titulluar "Në vetmi". A është në vetmi Frederik Rreshpja?

Para dy ditësh shkruajta një vjershë. "Sonte kam festë\ sonte pres miq\ Dita e Shëngjergjit\ të gjitha i kam bërë vetë\ asnjeri s'troket te porta\ Tani pi vetëm dhe them: miqtë nuk po vijnë, atëherë kush do të më tradhtojë?". Sepse e kam parë që nuk kam më miq nga ata që kam pasur dikur. Më parë kam qenë njeri i hapur, gazmor, me shumë para, isha simpatik, i ri, i fuqishëm, njeri me emër… Kam pasur shumë miq, gjysmën e Shqipërisë. Ja, këta liderët dikur ishin miqtë e mi… Nuk e di pse i humba këta miq?

Nga një varg në tjetrin vërehet se ka shumë stacione në këtë libër, që nga vëllimet e para e deri te krijimet e fundit. A do të doje të ndaloje tani në ndonjërin prej tyre…?


Aty është një kapitull kushtuar nënës. Ajo ka qenë një grua e papërsëritshme, e gjatë, e bukur, energjike, e zgjuar. Ime zonjë ishte bijë princërish, ishte familje e mirë, më ka lënë shumë para… Kur vdiq, unë ika nga Shkodra e erdha në Tiranë. Kam marrë me vete trasta me florinj, jo me para bankënote, megjithëse gjithçka ma morën… nuk qeshë i zoti t'i mbaja… më helmuan, u sëmura… por këto janë gjëra që nuk është mirë t'i përmend.

Por mund të rrëfeni diçka, sidoqoftë, për sëmundjen tuaj…?

Kalova hemorragji cerebrale, kam qenë shumë i sëmurë… por çuditërisht kam jetuar deri më tani. Planet e Perëndisë. Kurrë s'mund ta kisha menduar se do të jetoja deri më tani. Kur më ra herën e fundit në 2000-shin iskemia cerebrale, kam ndenjur disa orë në një klinikë dhe kur u zgjova, ndieja dhimbje stomaku. Se unë kam ulçera, dy ulçera. Iu kërkova sodë buke, por nuk më dhanë. "Nuk ka sodë buke", më thanë. "Po si nuk ka?", i pyeta… "Është spital këtu…". "Po punë e madhe", iu thashë, "unë kam qenë edhe në luftë dhe kishte sodë buke". Pastaj shkuan dhe i thanë drejtorit të spitalit. Isha në spitalin nr. 5. Ai vetëm erdhi e më tha: "Shpëtove". "Si shpëtova ... do të vdes?". "Jo", më tha. "Po ç'dreq shpëtimi është ky", ia ktheva, "unë jam gati i paralizuar…".
Më ka ndodhur pra, fatkeqësia më e madhe që mund t'i ndodhë një shkrimtari. Unë nuk mund të shkruaj nga paraliza, por edhe atë që e shkruaj, nuk mund ta lexoj, është e pakuptueshme…

Thonë se ju shkruani shumë, por edhe zhdukni shumë nga ato çfarë shkruani. Sa nga krijimtaria juaj i keni shkruar vetëm për vete, dhe i keni grisur…?

Shumë. Tërë jetën kështu kam bërë. Unë kështu shkruaj. Ulem të shkruaj…tre, katër, pesë… Pastaj të nesërmen i ripunoj prapë. Unë i ripunoj shumë, nisem nga ajo që ka thënë Çehovi: "Arti i të shkruarit është arti i të shkurtuarit".

Një kritik është shprehur për ju: "… vetë Rreshpja është një poezi e mrekullueshme … çdo gjë tek ai është poezi …". Çfarë do të thotë poezi për ju?

Kur kam qenë fëmijë i vogël, e shihja veten me çudi. Nuk isha si të tjerët (qan… hesht për njëfarë kohe e pastaj me zërin që i dridhet tregon një histori). Mbaj mend njëherë, më ngordhi një mace. E varrosa. I bëra të gjitha nderimet. "Paj", më tha nëna, "çfarë bën kështu!?". "Po i bëj varrimin", i thashë. "Po macja nuk është e krishterë", më tha. "Mirë…", i thashë, "po unë kështu e ndiej". "E ke gabim", më tha. "Mirë…", ia ktheva. "Po je ndryshe, mor bir, ti s'vlen për asgjë", më tha, "vetëm me shkru vjersha. Kështu je ti, kështu je ndërtuar". Heshti pak dhe pastaj më tha: "Por unë e kam ditur këtë. Ma ka thënë ime zonjë…". Po më fliste për gjyshen time. Ajo ka pasur një emër latin, Kaj quhej. Ajo ka vdekur shumë e re. Ka qenë shumë e bukur. Në Vatikan kam parë portretin e saj. Një piktor italian kishte ardhur në Shqipëri dhe kishte kërkuar femrën më të bukur për të bërë një Zonjë të Bekuar, dhe kishte pikturuar gjyshen time. Ajo kishte zakon: iu këndonte fëmijëve vjersha. Dhe i kishte thënë nënës sime: "Do të të lindë një djalë, që do më ngjasojë mua. Atij do t'i lësh gjithçka të familjes sonë. Ai do të jetë i zgjuar, por fatkeq si unë…" Dhe ashtu qeshë unë, fatkeq…

Çfarë keni fituar nga kjo jetë?

Asgjë… Ishte një udhëtim i kotë. Perëndia ka hyrë në gjynah që ka krijuar njerëzit. Shën Agustini thotë: Perëndia i ka krijuar njerëzit për t'i vënë në provë. Ata që janë njerëz të mirë, t'i marrë në qiell. Por s'besoj të ketë një Zot, dhe ai të jetë egoist. Asgjë, pra. Mua nuk më lidh më asgjë me jetën.

Më kujtuat poezinë "Sidoqoftë"?

Po… Aty them: "Sidoqoftë ky mëngjes do më vdesë ndër duar./ Sidoqoftë, njerëzit do ta shpikin disi një mëngjes,/ Ashtu siç kanë shpikur detet, yjet, shiun/ dhe shumë gjëra që nuk ekzistojnë… Sidoqoftë, unë mund të shkruaj lirika moderne,/ por tani është tepër vonë të shpik gjëra që nuk ekzistojnë,/ si për shembull lumturia,/ apo fëmijë të bukur, shira lulesh e gjëra të tilla… Tani unë e di se nuk do të jetoj shumë… dhe dua të mos jetoj shumë, se nuk mund të duroj më… të vdes si i mallkuar. Tërë jetën kam vuajtur. Si bëra asgjë kurrkujt. Por më vjen keq, se unë duhet ende të punoja, prapë, e prapë ... E di se nuk e kam përfunduar misionin tim në jetë …

Cili është misioni juaj në jetë?

Të shkruaj poezi të vërtetë, me një thelb të mirë, që t'u jap mundësi fëmijëve tanë të thonë pas 50 vjetësh: "Edhe ne kemi pasur poetë". Dhe ne, sot, mund të mburremi me "Milosaon", por jo me ndonjë vepër tjetër në poezi.

Megjithatë, kritikët janë shprehur me vlerësime të larta për poezinë tuaj…

Vetëm ata që më duan. Por unë e ndiej se nuk është tamam kështu …

Do të vazhdoni të shkruani?

Pa dyshim. Unë punoj rregullisht, çdo ditë …


"Lora, loti i poezisë time"

Historia e një dashurie të pamundur


Kur flet për të, vetëm qan. Thotë se është dashuria e madhe e jetës së tij, dashuri që i ka dhembur deri në palcë. "E kam dashur se më deshi shumë. Pas nënës ajo më ka dashur më shumë në këtë botë". E quanin Lora. Vetëm për të dhe për nënën qan e dridhet pafund sa herë flet. Por në historinë e asaj gruaje fijet ngatërrohen shumë herë. Me të pati një djalë që sot nuk e di ku është. Ai, në fakt, vetë ka shumë zona të errëta në kujtimet e tij për këtë histori. Por vlen ta dëgjosh, sidomos ta dëgjosh e të prekësh emocionet e pafund që e kaplojnë kur flet për të. "Ajo ka qenë vajza e një oficeri të lartë të Sigurimit. Fati na solli në një klasë. Unë kam qenë gjithmonë i pari i shkollës. Ajo më deshi mua … (Ndalon. Zëri i dridhet sërish e përlotet). Ma sollën një ditë në bankën time. I thashë: "Si erdhe këtu?". Dhe më foli me një zë çapkëneje: "Mësuesja më tha, ai është ma i urti i të gjithëve…". "Ku e ke shtëpinë", më pyeti. Dhe ia tregova. "Po aty rri unë", më tha. "Po ti rri në shtëpitë e mia me qira", i thashë, "e kanë sjellë babanë tënd me dhunë aty. Ai s'e paguan as qiranë…". Kështu nis t'i rrëfejë dialogjet e para me këtë vajzë që erdhi në jetën e tij krejt rastësisht. "Kjo ka ngjarë në klasë të shtatë. Duke shkuar rrugës ajo më ngacmonte, bënte lojëra… "Të vij sonte tek ti?", më tha. "Ç'do të bësh ti tek unë… mos o Zot… na vret babai", i thashë. "Po unë të dua", më tha. "Ç'janë këto fjalë", ia ktheva. "Nuk duhet të flasësh kështu, ti je vajzë, e i bie të bëhesh rrugaçe kështu… Pastaj, unë jam njeri shumë i ndershëm, këtë edukatë kam, jam katolik…". Po nuk më shqitej ajo. Kurrë.. Arriti të më vinte në shtëpi, derisa një ditë e kuptoi i ati dhe dha porosi që ta vrisnin, mjekët… "Nuk më duhet ajo vajzë, që lidhet me një armik…". Na ndanë, megjithëse unë s'kisha bërë asgjë, nuk isha armik… asgjë nuk kisha bërë. Pastaj më vonë, nëna ime duke vdekur më tha diçka. Nuk di sa duhej ta besoja. Ajo kishte kaluar dy hemorragji celebrale në tru. Por më tha: "Djali të lindi. E quajta me emrin tënd, Frederik". Djali u rrit u bë burrë. E çuan në shkollë për oficer sigurimi. Një ditë erdh e më tha: "A ka një Frederik tjetër?". "Po", i thashë. "Është Frederik Rreshpja, babai yt". "Po ku është ai", i kishte thën time zonje… "Është në Burrel, në burg…". "Po unë i kam thyer këmbën atij, e kam rrahur… Po qe kështu, atëherë unë do të vras veten…". Kështu ma tha ime zonjë, po nuk di sa duhet ta besoj. Tani pyes të tjerët. Më thonë shumë gjëra për atë fëmijë…që e kanë rritur derisa është bërë 7-8 vjeç, por ka ikur…më kanë thënë se ka ikur në Kinë… nuk e di… Por Lorën e kam dashur, sepse më donte shumë, më donte mbi çdo njeri…"

Thonë për të:
Hans Joacim Lanksch
… vepra e Frederik Rreshpes është poezi e dorës së parë e kalibrit europian.
Robert Elsie
… që në rininë e tij Rreshpja ka qenë një poet tronditës
Henri Izrael, botues amerikan
… është një poezi tronditëse dhe me një mjeshtëri që ne amerikanëve na mungon
Ivanov, kritik rus
… ne kemi Pushkinin, Eseninin, dhe shqiptarët duhet të jenë krenarë që kanë një poet të tillë. Leo dë Rua, kritik francez
… u trondita nga ky njeri që përmban një gjenialitet ballkanik, që është vendi i lindjes së artit
Ismail Kadare
… Frederik Rreshpja është ndër poetët më të mirë të Shqipërisë …

Gazeta shqiptare

[katana]

nuk duhet te jet ne ndonje kend te letersise kjo teme?

gjithsesi flm qe i keni sjell ne forum kto shkrimet

[katana]

UL KOKEN I LODHUR

Me therret nje mjegull ulur diku
Mbi korijen e fjetur qe premton mars
Dhe pikellimi i debores me gjuj te burimi.

Mbremja rend drejt qiellit’
Hena rend drejt nje shtepie reshë.

O akuarel i levizshem! Ti mua me therret
Por me erdhi teper vone thirrja jote.

Koka ime e pabindur tek nje alarm gjethesh
Qe hedh persiper dy grushta nate!


TORS

Dil nga mbreteria e gurit!
Kam kaq kohe qe trokas tek mermeret.
Njemije vjet dhe dymije vjet.

Jemi puthur neper iliadhet e vjetra
Kur lires i binin homeret.
0 hene e shiut, e verbera madheshtore!
Beje nje iliade per mua
Kur te rrezohet edhe Troja e fundit..

Rri kyçur ne gur zemra ime
Njemije vjet dhe dymije vjet.




DASHURI E HUMBUR

Dola nga guernika e kesaj nate
I vrare egersisht,
Kali i zi i pikellimit
Ne shtegun e vjeter me priste.

Kali i zi i pikellimit ç’me rrezoi
Dhe rashe si ne ballada;
Gdhendur ne gravurat e vjetra,
Permbys mbi shqytin e nates.

I vrare nga nje pranvere e kote,
Braktisur nga bota e tere,
Vetem kali i zi i pikellimit vjen rrotull
Dhe qan per te zotin e vjeter.



ARLEKINET

Iken arlekinet e trembur nen çatine e perralles
Kur putha per here te pare.

Qau vajza e vogel: por kushedi
Ndofta qante feminia. Ne kopesht
Nga dritarja e perralles, arlekinet
Veshtronin te trishtuar, tere lote.

Nuk desha t’i tremb arlekinet e mire,
Nuk desha por nuk bej ndryshe
Si nen çdo molle, bile nen çdo dru
Kurdohere nje eve me priste.



QIELLI I DJALERISE

Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
Ra mbi korijen me perralla;
Nga kashta e kumtrit bie dhe bie
Terfili i arte i qiejve.


Kembanat e yjeve lekunden me hare
Prere nga hena e majit.
Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
U zhduk pas portes se ylbereve.

Zhduket pas portes se ngjyrave djaleria
Dhe mua trishtimi me mbulon
Nen nje hene qe nuk di te buzeqeshe,
Ne nje bote qe nuk me kupton.



POETI NE SHKRETIRE

Absurditetet pa asnje mesazh per TV-te e botes.
Ralle ndonje re, arratisur nga kopeja e reve
Iken e hutuar nga peisazhi arabik.

Ai rri aty me koken ne duart e shkretires.
U ben me dore avioneve.
Pret nje dallendyshe qe s’ka per te ardhur kurre.


KENGE LAHUTE

Me zuri gjumi i balladave
Dalin etrit pleq ne prag te rapsodive
Dhe nate e dite nje zog me rri te kryet.

O ti zogu i zi i amanetit,
Per ku vrapon te besh shi, o zog?
Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u harruam.

Do te ngrihem e do te marr dynjane
Por gjumi i balladave nuk me le.

Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u grindem.




Ave, nëna ime!

Rri në shi. Kjo është e vetmja gjë që dua.
Ç'është ky? Pyesnin pikat e shiut mbi ballin tim
Kështu kam dëgjuar zërin e shiut
Një ditë vere rrëzë lisit plak
Te porta lënë hapur për zogjtë.

Ah, kur isha i ri dhe i bukur kujtonja
se tërë shirat e botës binin për mua
po tani që kanë kaluar kaq shumë vite
e di se s'ka asnjë kuptim që bie shi

Iku dhe nëna ime nën një shi prej mermeri
nga arkeologjia e perëndive që rrëzoheshin

Ave, nëna ime!
Vetëm tek ti kam besuar
Zot tjetër nuk kam patur kurrë. Amen!

-- Marrë nga Revista Kulturore ARS



Ku ishe ti?

Ku ishe ti kur dola i vetëm nën hënë?
Në ç'hënë barisnje vallë?

Ku ishe ti kur vizitova profilin tënd
Në xhamin e muzgut që krisi dhe u thye me trishtim?

Pastaj erdhi nata mbushur me mungesën tënde
Pastaj erdhi prap nata
dhe kështu ka për të qenë deri në ditën e fundit të netëve.

Zbrita tek kroi
duke mbajtur në duar vazon delikate të agimit
Pashë sytë e tu ruajtur në kujtesën e ujrave.

Lisi plak lëshoi përdhe kurorën e vjeshtës
Si një sovran që abdikon.

Ani, mua më zuri ky mallkim.
Po qysh bën pylli pa ty? Si del vjeshta?
A ndofta nuk do të ketë kurrë më vjeshtë?
Atëherë në emër të kujt do të bien gjethet?
Në emër të kujt do të vijnë shirat, mjegullat, ylberët?

Ah, zemra ime, eja vër dorë mbi stinët!

Kronikë

Një gjethe u bë zog dhe vajtoi mbi ullishte.

Nga fshati kundruall dolën pleqtë,
Rendën pas shpirtrave që silleshin në ajër
drejt Kashtës së Kumtrit

Të vrarët i rreshtuan në sheshin DEMOKRACIA
mbështjellë me çarçafët e dhëndërisë.

Por shtypi tha se zgjedhjet qenë të ndershme,
të lira dhe korrekte. Ashtu edhe TV-të

Pastaj lanë gjakun
Te ullishtja me drurët e përdredhur nga dhembja
Ah! Ullinjtë e Shqipërisë dhe paqja juaj e mallkuar.


Për një vjollcë

Çeli vjollca e vogël mbi gurishte
si një ylber mbi planete të panjohura

Kështu kam ëndërruar edhe unë dikur
të bëhem ylber mbi akuafortën e kohës vizatuar egër
po tërë ato që thashë
u tretën në kujtesën e palexueshme të ajrit.

Më me fat janë perënditë
që kthehen tek toka të skalitur:

Ti s'ke për t'u skalitur kurrë
e veç ndoshta në kujtesën e palexueshme të ajrit

Ky qe fati yt prej ylberi
me një kryq shiu te koka
Por fati sundon tërë popujt e zotave
të shumtë si rëra,
vjollcë e vogël, o shpirt.