Niccolo Machiavelli

[hmmm]

Machavelli... aty ku nis filozofia moderne (po, per mua eshte ai qe hodhi hapin e pare gjigand, jo Hobbes)
Ai tha se zoti ka vdekur para Nitche-s...

do te shkruaj me vone....

[Veshtrusja]

Ata qe kan fituar poziten e princit me maskarallek

mbasi flet per Agathocles Machiavelli shkruan: "It cannot be called virtue to kill one's fellow-citizens, betray one's friends, be without faith, without pity, and without religion; by these methods one may indeed gain power"

So pak a shume jane njerez pa virtyte. Por pjesa me interesante eshte kur shtron pyetjen : Si eshte e mundur te qendrojn ne fuqi dhe ta mbrojn veten k'ta njerez qe kan fituar fuqi ne menyr barbare. (Sigurisht qe duhet te kene armiq..etj)

Machiavelli shkruan: "I believe this arises from the cruelties being exploited well or badly. Well committed may be called those (if it is permissible to use the word well of evil) which are perpetrated once for the need of securing one's self, and which afterwards are not persisted in, but are exchanged for measures as useful to the subjects as possible. Cruelties ill committed are those which, although at first few, increase rather than diminish with time. Those who follow the former method may remedy in some measure their condition, both with God and man; as did Agathocles. As to the others, it is impossible for them to maintain themselves."

Intersante jo?

[Veshtrusja]

shenime:

Kapitulli 1 Sa lloj principatesh ekzistojn? Dhe si fitohen ato?

Dy lloj qeverish: (1) republika dhe (2) principate

Ka tre lloj principatesh:

(1) ato qe trashegohen (hereditary)
(2) ato te reja (new)

dhe,

(3) ato te perziera, kur nje pjese e re i shtohet nje pjese te vjetur (mixed)

Kapitulli 2 Mbi principatet e trasheguara

- jane me leht per ti mbajtur
- mjafeton ti ruash strukturen e vendosur nga paraardhesit e tu (pervec se kur nje force e jashtezakonshme, e paperballueshme del perpara...)

shembull: Duke of Ferrara kur rezistoj sulmin e Venecianeve dhe Pope Julius ne 1510.

- Nje sundimtar qe e trashegon fuqine ka pak arsye dhe pak shkak te jete ne ofensive.
- Pervecse ne qoftes ai ka vese jashtezakonisht te keqija, ai do te kete vullnetin e mire te popullit
- sepse shteti i perkiste familjes se tij gjate kohes, kujtime te menyres se si morri familja e tij fuqi jane vjeteruar

Kapitulli 3 Mbi principatet e perziera

veshtiresi qe hasen ne kete lloj principate

(a) gjithmone duhet te jesh ne ofensive ndaj atyre qe ja morre fuqine kur behesh sundues i ri, dmth i ben ata armiq

(b) nuk mund te plotesosh deshirat e te gjithe atyre qe te kane ndihmuar te vish ne fuqi

------(1.) Nuk mund te vesh dore te rend mbi 'ta ne vend qe ti denosh perderi sa te kane ndihmuar te vish ne fuqi.

shembull: Louis XII i Frances kur humbi Milanin (ai e fitoi Milanin ne Shkurt te 1500 dhe e humbi ate ne Prill te te njejtit vite).

** Pasi nje sundimtar ka rimarre fuqi mbi nje toke ku eshte rebeluar, shanset jane me te mira se do ta mbaj ate toke, sepse meqense njerezit jane rebeluar, atehere ai ka justifikim per te perdorur dore te rend mbi ta (ti denoj) ne vend qe te siguroi pozicionin e tij.

Tokat e reja qe i shtohen nje shteti mund te futen ne dy kategori:

(1) ato toka qe ndodhen ne te njejten zone gjeografike dhe qe flasin te njejten gjuhe

dhe

(2) ato qe nuk ndodhen ne te njejten zone gjeografike dhe qe nuk flasin te njejten gjuhe

- Tek e para (1) eshte me leht ti mbash tokat, sidomos ne qoftese populli seshte mesuar te udheheqi vetveten. E vetmja gje qe duhet bere ketu, eshte te eliminosh udheheqesine e pare por te respektosh traditat e vendit.

- Ne qoftese tokat e reja dhe te vjetra kane zakone te ngjashme, subjektet (shtetasit) e ri do te jetojne ne qetesi.

shembull: Burgundy, Brittany, Gascony, dhe Normandy ju dorezuan Frances qetesisht.

Qe ti mbash keto toka (te kategorise se pare-(1)) duhet:

--------(a) te sigurosh udheheqesi i pare nuk ka trashegimtar
--------(b) te mos ndryshosh ligjet e vjetra apo te imponosh taksa

Ne lidhje me kategorine e dyte (2): Toka te marra ne zona me gjuhe te ndryshme, zakone te ndryshme, dhe institucione te ndryshme

- ketu ka me shume probleme, dhe duhet :

(A) qe sunduesi i ri te jetoj ne tokat e reja
----------shembull: Sulltani i Turqise ne Greqi (Constantinople)

1. - Duke qen ne token e re, mund te dallosh veshtiresi sa te krijohen dhe mund te veprosh me shpejt dhe me sakt.

2.- Toka nuk do te vidhet nga zyrtaret e tu

(B) Dergo koloni te jetojn ne nje apo dy zona
avantazhe:
1.- sherbejn per te lidhur subjektet
2.- nuk te kushtojn para (ashtu sic do te kushte nje ushtri)
3.- vetem nje pakice, nga e cila do zaptosh toke, do te ofendohet dhe sepse do te jete e varfer, sdo kete mundesi te te bej dem

Mbani mend: Njerezit duhen ledhatuar apo derrmuar. Nese i ben atyre pak dem atehere ata do te hakmerren; por nese ti i paralizon ata, atehere ata skane cfare te te bejn.

(C) Duhet ta besh veten udheheqes dhe mbrojtes i fuqive fqinj qe jane me te dobeta se ty (duke mos i dhen shume fuqi), dhe duhet te kerkosh te dobesosh ato qe jane me te fuqishme (dhe te evitosh fuqi te huaja te mbledhin mbeshtetje).

Mbani mend: Eshte e nevojshme jo vetem ti kushtosh vemendje problemeve imediate, por te parashikosh ato qe do te ndodhin, dhe te besh te pamunduren per ti evituar ato.

(doktori) "In the beginning, the disease is easy to cure, difficult to diagnose; but after a while, if it has not been diagnosed and treated early, it becomes easy to diagnose and hard to cure."

- nese e lejon kohen te kaloj, cdo gje mund te ndodhi, dhe kalimi i kohes sjelle "te miren te perzier me te ligen, dhe te ligen te perzier me te miren".

Mbani mend: *Kur njeriu nuk eshte ne pozite qe te fitoj, por perseri mundohet, atehere ai po gabon, dhe meriton denim.

*Ai qe eshte shkaku i berjes se dikujt te fuqishem, eshte agjenti i shkaterrimit te tij.

[laguna blu]

Princi, shkruajtur nga Niccolo Machiavelli, eshte nje liber i cili tregon se si mund te fitosh dhe mbash fuqi. Machiavelli ka lindur ne vitin 1469 ne Florence. Ne vitin 1498 u vendos si chancellor ne Republiken Florentine, duke sherbyer si nje administrator ashtu si dhe dipllomat.

E përcolla me interesim këtë temë por nuk jam i sigurtë në bëhet fjalë për Firencën. Më ndihmoni Ju lutem Vështruese...

[Veshtrusja]

E përcolla me interesim këtë temë por nuk jam i sigurtë në bëhet fjalë për Firencën. Më ndihmoni Ju lutem Vështruese...

Me fal, sepse nuk e zoteroj aq mire sa duhet gjuhen Shqipe, por po per ate behet fjale (mendoj).

[laguna blu]

Po, për Firencen qenka fjala. Shqyrtova fjalorin anglisht-italisht. Faleminderit e ç'do të mirë në punën Tuaj të mëtutjeshme.

[Veshtrusja]

Po, për Firencen qenka fjala. Shqyrtova fjalorin anglisht-italisht. Faleminderit e ç'do të mirë në punën Tuaj të mëtutjeshme.

falemnderit per korigjimin laguna blu

perfundimisht me ra ne duar nje version i Princ-it ne Shqip dhe do ju citoj dicka nga kapitulli i peste:

Kapitulli 5

Menyra me e mire per te siguruar pushtetin eshte ajo e shkaterrimit te plote te qytetit. Kushdo qe behet sundimtar i nje qyteti qe eshte mesuar te jetoje ne liri dhe nuk e shkaterron, duhet te prese shkaterrimin e vet prej tij.

Nuk e di cfare mendimi mund te keni ju, por mua ky citim i mesiperm me kujton Salen.

Kur nje qytet, apo nje province, eshte mesuar te jetoje nen qeverisjen e nje sundimtari, ne momentin qe ky zoteri dhe dera e tij eleminohen, populli, i mesuar te bindet dhe i ngelur tanime pa udherrefyes, s'eshte i zoti te nxjerre nje te ri nga gjiri i tij dhe as te jetoje ne liri, ndaj eshte e pamundur qe te rroke armet.

Si mendoni, Shqiperia ne 1990?

kur te kem kohe me shume ndoshta do ju citoj me teper...

burim i citimeve: Niccolo Machiavelli - Princi - Politika dhe Kodet Morale.Perkthyer nga Arian Lleshi. Shtepia Botuese Uegen, Tirane, 2003.

[laguna blu]

falemnderit per korigjimin laguna blu

perfundimisht me ra ne duar nje version i Princ-it ne Shqip dhe do ju citoj dicka nga kapitulli i peste:

Kapitulli 5

Menyra me e mire per te siguruar pushtetin eshte ajo e shkaterrimit te plote te qytetit. Kushdo qe behet sundimtar i nje qyteti qe eshte mesuar te jetoje ne liri dhe nuk e shkaterron, duhet te prese shkaterrimin e vet prej tij.

Nuk e di cfare mendimi mund te keni ju, por mua ky citim i mesiperm me kujton Salen.

Kur nje qytet, apo nje province, eshte mesuar te jetoje nen qeverisjen e nje sundimtari, ne momentin qe ky zoteri dhe dera e tij eleminohen, populli, i mesuar te bindet dhe i ngelur tanime pa udherrefyes, s'eshte i zoti te nxjerre nje te ri nga gjiri i tij dhe as te jetoje ne liri, ndaj eshte e pamundur qe te rroke armet.

Si mendoni, Shqiperia ne 1990?

kur te kem kohe me shume ndoshta do ju citoj me teper...

burim i citimeve: Niccolo Machiavelli - Princi - Politika dhe Kodet Morale.Perkthyer nga Arian Lleshi. Shtepia Botuese Uegen, Tirane, 2003.

E nderuara Vështruese!

Me kënaqësi pashë se e kishit rihapur një temë në të cilën qesh kyçur si nga kërshëria linguistike ashtu dhe nga ajo tematike. Machiavellin e kisha studjuar në Universitet.
Sidoqoftë në diskutimet e mia me intelektualë më të pjekur nga mua pata mësuar edhe ate se: "popujt që e kanë merituar lirinë e kanë realizuar ate me kohë" (rasti i gjysëmlirisë së vonuar të Kosovës). Mbase kjo do të vlente edhe për demokracinë e mirëqenjen ekonomike. Mjerisht vendi ynë edhe në këto vite të mijëvjeçarit të tretë po nxjerrë surrogat politik tip Sale e Tosi në vend se të ndërtojë një lokomotivë të fortë politike që do të mund ta shtynte drejtë progresit universal pas kobit që Atdheu pësoi (ndoshta edhe për shkak të një evolucioni të vonuar dhe të imponuar politik në historinë e tij të re). Potencial intelektual ka relativisht mjaft po nuk po mund ta gjejmë çelësin e dashamirësisë, mirëkuptimit e atdhedashurisë së vërtetë mes nesh. Ndoshta nga egoizmi dhe oportunizmi ynë i tepruar...

Me një fjalë mungesa e asaj që Ju e kishit definuar si kod moral.

Me keqardhje që mu desh të shkruaja një hidhësi të tillë që më ndjellë dhe shijen e pelimit në shpirt.

Ju përshëndes ngrohtësisht
laguna blu

[abnk]

Kapitulli 5

Menyra me e mire per te siguruar pushtetin eshte ajo e shkaterrimit te plote te qytetit. Kushdo qe behet sundimtar i nje qyteti qe eshte mesuar te jetoje ne liri dhe nuk e shkaterron, duhet te prese shkaterrimin e vet prej tij.

Nuk e di cfare mendimi mund te keni ju, por mua ky citim i mesiperm me kujton Salen.

Mue m'kujton ma shume eliminimin e intelektualve shqiptare mbas LIIB prej rregjimit komunist.

Pa ia ule vlerat aspak Machiavelli-t e pa i marre shkrimet e tija "literally", mendoj se ai--si edhe Clausewitz--jane shume t'ndikuem prej kohes n't'cilen jetojne; n'rastin e Machiavelli-t prej sistemit feuadal. Citimi i masiperm tham qi nuk i pershtatet kohes tone--kohe kjo qi "sundimtari" asht (ose pretendon se asht) sherbyes i popullit (t'pakten n'boten e lire).

Kur nje qytet, apo nje province, eshte mesuar te jetoje nen qeverisjen e nje sundimtari, ne momentin qe ky zoteri dhe dera e tij eleminohen, populli, i mesuar te bindet dhe i ngelur tanime pa udherrefyes, s'eshte i zoti te nxjerre nje te ri nga gjiri i tij dhe as te jetoje ne liri, ndaj eshte e pamundur qe te rroke armet.

Si mendoni, Shqiperia ne 1990?

kur te kem kohe me shume ndoshta do ju citoj me teper...

burim i citimeve: Niccolo Machiavelli - Princi - Politika dhe Kodet Morale.Perkthyer nga Arian Lleshi. Shtepia Botuese Uegen, Tirane, 2003.

Nuk jam i sigurte se pajtohem me thanien e masiperme n'kohet moderne. Qendresa e shqiptareve mbas ranies t'Perandorise Osmane asht nji shembull, e Revolucioni Francez asht nji tjeter.

N'1990, "zotnija e dera e tij" nuk u eliminue. "Zotnija e dera e tij" vetem pasoi pushtetin te "kojshia i tij".

Teme e bukur, veshtruse.

Ps.: Habitem se zojat/zonjushat perbajne shumicen e pjesmarrsve n'kyt teme. Nuk e tham me t'keq, vec me kuriozitet. Ndoshta asht shenj qi n't'ardhmen grate kane me qeverise.