Shqiptarët nëpër botë: Migrimet, zbulimet dhe të arriturat e tyre.

[bela70]

Arberoret kryeministra te Greqise se RE


Kjo paraqitje biografike e kryeministrave te Greqise se re arberore ne kete dokument synon te ndricoje rolin historik qe luajten arberoret ne krijimin dhe qeverisjen e shtetit grek. Ka me shume kryeministra te Greqise ae ishin arberore por nuk ka te dhene te mmjaftueshme. Arberoret keta luftetetare trime dhe heronj te revolucionit te vitit 1821 jo vetem qe luftuan me arme ne dore per pavaresine e Greqise por ishin kryetaret e pare te shtetit te ri grek qe e cuann Greqine drejt ndertimit te jetes evropjane.

Ne vitin 1850 kur arberori Andoni Kryeziu ishte kryeminister e shpalli kishin Autoqefale greke duke e shkeputur ppergjithmmone nga vartesia e Fannarit te Stambollit.

Kur aberori Dimiter Vulgari ishte kryeminister i Greqise u be e mundur bashkimi i shtate ishujve me Greqine. Gjate kohes qe Tedor pangallo ishte President i Greqise me 1925 u arriten shume marreveshje ne fushen e politiikes dhe te kultures me Shqiperine.
Po ky President me 1926 do te deklaronte ne lidhjen e kombeve ne Gjeneve se Republika Greke njihte minorittetin shqipetar qe jetonte ne Greqi.


1-Gjergjio Kundrioti (1772-1858), lindi me 1772 ne ishullin e Hidres. I takon familjes se Kundrioteve qe dhane shume ne luften e 1821, Me vellain e tij Llazarin dhane 1.948.158 franga ari 4/5 pasurise se tyre per mbeshtetjen e Revolucionit. Kryetar Ekzekutivi nga 11/10/24 deri me 6/2/25 dhe kryetar i Komisionit drejtues me 1823, kryetar i mbledhjes se pare, se dyte dhe te trete se Pleqerise 1884-1847. Me 1844 kryeminister dhe minister i marines. Serish kryeminister me 1848 jep doreheqjen pas problemeve me mbretin Othon. Deputet i parlamentit dhe me pas kryetar i saj me 1856. Vdiq ne Hidra.
,
2-Andoni Kryeziu (1796-1865), Lindi ne Hider. Rrenjet e familjes Kryeziu gjenden ne fshatin arbersh Krieza te Eubese jugore. Qe ne fillim te luftes me 1821 duke luftura ne vije te pare dhe si dore e djathte e admiralit Miaulit.Me 1836 Minister i Marines dhe me vone kujdestar i obborrit te mbretit Othon dhe kryeminister nnga viti 1849-1854. Gjate kesaj kohe zgjidh problemin e madh kishtar te asaj kohe duke shpallur Kishen greke autoqefale me 1850. I pari nen/admiral i Marines u caktua me vone adjutant i mbretit Gjeorgji i Pare.


3-Dhimiter Vulgari (1801-1877), lind ne ishullin e Hidres, i biri i beut te Hidres Gjergjio Vulgarit. 17 vjec eshte anetar i Keshillit te Hidres me 1822 kryetar i perfaqesise se Hidres dhe drejtues i anijes luftarake ne ishull. Me 1826 eshte prokuror i Hidres dhe me 1848 minister i ekonomise. Ishte kryeminister nga viti 1855-1857, 1862-1864, 1868-1869, 1871-1872 dhe nga 1874-1875. Gjate kohes qe ishte kryeminister u be bashkimi i 7 ishujve me Greqine dhe mbbeshteti fuqishem kryengritjne e Kretes. Vdiq ne Athine.

4-Athanasio Miauli (1815-1867), lind ne Hidra me 1815 ishte djali i te lavdishmit Andrea Miauli. U rrit prane te jatit ne nje fregate lufte dhe mesoi shkrim e kendim nga Filip Joanu. Mbaroi fakultetin ushtarak te Mynihut ne Gjermani dhe sherbeu si oficer i Marines Greke. U be adjutant i mbretit Othon dhe minister i Marines me 1855. Kryeminister u zgjodh nga viti 1857-1867.


5-Dhimiter Qiriakos (1811-1869), lind ne ishullin e Specias. Familja Qiriako i dha shume revolucionit te 1821. Vellai i tij jani ishte admiral i flotes se ishullit te Specias dhe u vra ne luften e Misologjise. Beri studimet per drejtesi ne universitetin e Pisez dhe Parisit. 1835 Prokuror i gjygjit te shkalles se pare ne 1840 eshte i plotefuqishem i ishullit te Specias. Ishte redaktor kryesor i Kushtetutes se vitit 1843 dhe 1851 profesor i te Drejtes Kushtetuese. Ishte minister i fese dhe arsimit dhe nga 18/3/63-29/4/63 kryeminister. Ishte autor i shume librave historike me permbajtje juridike. Vdiq ne Itali.

6-Emanuil Repili ( 1863-1924), lindi ne Kranidhi stuudoi drejtesine dhe ishte gazetar. Dhe kryeredaktor i revistes Akropol. Minister i Jashtem me 1910 dhe 1913 ne krah te kryeministrit Venizeljos. Mori administrimin e pergjitheshem dhe organizimin e Greqise se Veriut. Me 1925 minister i ekonomise dhe 1916 minister i puneve te jashtme dhe n/kryetar i qeverise. Beri te mundur votimin e ligjit per Bashkite dhe Komunat qe paraqiste sistemin e drejtimit te bashkive dhe komunnave. Kryeminister per shate dite nga 21/8/1917 – 28/8/1917 dhe nga 19/10/17 – 3/1/18. Vdiq ne Kranidhi.


7-Pavlo Kundrioti (1855-1935), lindi ne Hidra, nipi i pavllo Kundriotit dhe ishte oficer karriere ne marine. Adjutant i mbretit Gjeorgjio te pare dhe me 1912 komandat i flotes se Egjeut dhe ne vazhdim nen/admiral. Pushtoi ishujt Limons, Tenedos, Tasos, Sarnothraqis, Psara, Mitilini dhe mundi floten turke ne dhjetor te 1912. 1917 minister i marines.1920 eshte mekembes i mbretit dhe me 1923 President i Greqise deri me 1926. Me 1929 rizgjidhet president i Greqiese dhe ne fund te vitit 1929 shendeti e detyron te jape doreheqje.


8-Teodor Pangalo (1878-1952) lindi ne Salamine, mbaron shkollen e kadeteve dhe me pas akademine e luftes se Parisit. Me 1909 ne shtepine e tij mbahet mbledhja e oficereve jomadhore qe perbenin berthamen e “lidhjes se Ushtarakeve” qe kryen me vone revolucionin e 1909. Kryetar shtabi te pergjitheshem te ushtrise me 1922 ishte kryetar komisionim per katastrofen ne Azine e Vogel. “Megali cathastrapie” Minsiter i ushtarakeve ne qeveriine e Gonates dhe kryegjeneral i armates se Evros. Me 1925 me ushtrine e tijj permbysi qeverine dhe u be kryeminister pasi mori votbesim nga parlemmenti. 18/04/26 - 21/8/26 ishte President i Republikes greke. Vdiq ne Athine.


9-Aleksander Koriziu(1885-1941), lindi ne Poro, studoi drejtesine dhe me 1903 u emerua ne Banken Kombetare Greke. Drejtor i saj me 1921 deri me 1928. me 1929 krijoi banken buqesore duke qene drejtor i saj. Minister i Komunikacionit me 1936 dhe me 1939 drejtor i Bankes Kombetare. Pas vdekjes se kryeministrit Metaksa behet kryeminister me 19/1/1941 deri me 18/4/41, dhe mbas nje mbledhje te rende te keshillit te ministrave kthehet ne shtepi dhe vret veten.


10-Petro Vulgari (1884-1957), lind ne Hider ishte oficer i Marines Greke ne luftart ballkanike dhe mik i ngushte i Pavllo Kundriotit, Gjate viteve 1925-1926 kryemandant i pergjitheshem i aviacionit te marines, komandat i nendetesve dhe atashe ushtarak ne Turqi. Minister i avacionit ne Qeverine e Lindjes se Mesme dhe nga prilli i 45 deri me tetor te po ketij viti ishte kryeminister. Vdiq ne Athine ne 1957.

11-Aleksander Diomid Qiriako (1874-1951), lindi ne Athine. Ishte nipi i Diomond Qiriakos dhe im biri i Nikoll Qiriakos. Studjoi juriprudence dhe ekonomi ne Univesritetin e Vajmarit dhe te Parisit dhe pedagog ne universitet te Berlinit. Me 1905 rektor ne Univeristetin e Athines ne fushen e te drejtes publike. 1910 deputet i partise libarale te djathte ne ishullin e Specias dhe me 1912 minister i Ekonomise. Me 1923 u be drejtor i Bankes Kombetare, me 1949 dhe 1950 ishte kryeminister i aleances qeveritare. La nje krijmtari te bolleshme. Vdiq me Athine.

12-Kico Xhavella (18001-1855), nese s’eshte me i rendesishmi i fisit Suljot te Xhavellajve eshte ai me i rendesihmi qe mori pjese ne revolucionin 1821. U rrit ne Korfuz ku ishin shperngulur suljotet pas pushtimit te Sulit nga Ali Pasha, dhe pas vdekjes se tij turqit nuk i lane te kthehen ne Sul por i shperngulen serish ne Korfuz. Merr pjese ne te gjitha betejat e krahines edhe bashkohet me Marko Bocarin. 1835 Mbreti Othron e beri n/gjeneral dhe mbikqyres i pergjitheshem i ushtrise. Ishte prokuror, kryegjeneral minister i mbrojtjes me 1844. Gjate viteve 1847-1848 ishte kryeminister. Vidq ne Mesologji.

[bela70]

Kjo esht shkeput nga pergjigjeja e nje emajli qe me dergoj nje mik.

---gjat nji udhtimi te gjat pere ne z,te Re qe bera pere ta vizituar vllaun tim,pata rastin te shetis dhe ti njohe disa gjera qe me lan pershtypje te thella,--gjat rrugetimit,vrejta shum fjale qe me asocionin,ne gjuhen ton por duke menduar se kjo pun s`ka lidhje me ne, pas qe kisha parasysh largesin nga venet tona dhe mendoja se disa fjal qe me rashin ne sy jane koincidenca gjuhsore te popullates lokale, pore ne ni qytetez gjat rruges pash mbishkrimin UI pak me larg VAI por rruga vazhdoj me tutje...dhe me tej, pas ca kilometrash pason mbishkrimi REKA pore prap vazhduam dhe me tej ,,,,TOKA ku dhe u ndalem pere pak qaste,-ishte vend i vogel turistik dhe gjat bisedes me popullaten lokale kuptuam se ky vend ishte i banuar me popullat Dallamati qe kishin ardhur po ne at koh kur ishte zbulur ku vend nga J. KUku--ndoshta pak vite me von--pore qe gjat bisedes me ta ,pyeta njerin se nga rjedh fjala dalmat, me tha se eshte ilire qe ne moment u gezova , kurse kur e pyeta se qa dote thot toka , reka me tha se jan fjal te vjetra dallmate dhe s`ju di domethanjen pasi qe kishte humbur qe moti gjuhen e se emes--pasi qe une pastj ia tregova se qdo te thon ato fjal me pyeti se nga i di -- dhe i thash se jam Ilir duke qeshur me tha se gjaku gjaku.....etj
---ndoshta edhe nuk eshte aq interesant kete qa e shkrova me lart,pore eshte interesant se sa shqiptar sot jan duke u asimiluar ne heshtje psh ne turqi ,siri ,egjipt,itali ,ukrain,greqi--kta jan ni pjes e shiqeptarve qe jan ne perendim e siper--por si t`ja bejm qe keta qe i kemi afer mos ti lam te asimilohen si psh ne mal te zi etj
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Pergjigje.
Ja edhe nje fush per studim nga albanologet.

Te dhena shum te mira nga ti Plaku,d.m.th historija jon ska te ndalur,vazhdon edhe tej kontinenteve ne zelanden e larget(nuk e kam gabim apo jo e ke fjalen per zeland te re).

Etnosi jon ka mbri ne te kater anet e botes dhe ka len gjurmet e veta ne kulturat e atyre vendeve,por per fat te keq jan asimiluar dhe kan mbet vetem kujtimet dhe ca emra si ne ket rast,te pakten keto mos ti lem po te miremi me to dhe ti studiojme(them per studiues te mirfillt per ket lami)se ne cilat vite shkuan atje,qfar kontribuan atje,qfar na lan ne,kushe jan pasardhsit e tyre,a ekziston dhe sod ndonje koloni qe ende sadopak i ruan tiparet e te parve te tyre dhe gjuhen.

Keto pra duhet studiuar,te pakten kaq te behet ne perkujtim te tyre.

Me te mira nga Bela.

[bela70]

Shqiptaret e pare te Italise

Si u krijua komuniteti arberesh. Kush qene te paret qe u vendosen ne Kalabri, deri ne valen e madhe te shpernguljes pas vdekjes se Skenderbeut. Ruajtja e identitetit nepermjet riteve fetare dhe roli i madh i nje pape me origjine shqiptare, Klementi XI

nga Giovanni Armillotta


I mbushur me data dhe te dhena, ky shkrim- studim i gazetarit te njohur italian Giovanni Armillotta, eshte nje nga deshmite e vyera per nje nga komunitetet e rendesishme historike te shqiptareve, ate te arberesheve. Duke ndjekur hap pas hapi vendosjen e shqiptareve ne krahinat e jugut te Italise, autori ka pershkruar me fakte dhe data te asaj kohe te larget, perpjekjet e arberesheve per te krijuar komunitetin e tyre, nga i cili dolen jo pak burra shteti, kardinale, diplomate te shquar e deri pape, sic qe Klementi XI. Kjo figure e shquar, me origjine nga familja shqiptare Albani, luajti nje rol te dores se pare ne ruajtjen e identitetit fetar e kombetar te shqiptareve, jo vetem ne Itali por edhe ne Shqiperi. Dhe sic shkruan autori, "eshte dicka e vecante dhe per t'u vene re qe pothuajse njekohesisht me familjen shqiptare Albani, ne Lindje, nje tjeter dere e madhe shqiptare veziresh te medhenj, percaktonte fatet e perandorise otomane ne shekujt XVII- XVIII: familja e Qyprillinjve". Por ndersa per shqiptaret qe u shquan gjate sundimit te Perandorise Osmane dhe per komunitetin shqiptar te Turqise eshte shkruar jo pak, per arbereshet dhe shqiptaret e medhenj te Italise nuk dihet shume. Shkrimi i Giovanni Armillotta-s, gazetar dhe studiues i njohur, vecanerisht per ceshtjet shqiptare, sjell fakte mjaft interesante nga historia e shqiptareve te pare pertej Adriatikut.
Harku kohor gjate se cilit zune fill dhe u perforcuan berthamat e ngulimeve te arberesheve ne Itali, fillon aty nga gjysma e shekullit te pesembedhjete e vazhdon deri ne vitin 1774. Shqiptaret e pare qe mberriten ne Itali ishin ushtare nen urdhrat e Dhimiter Reres, i thirrur nga Alfonsi i Pare i mbiquajtur Shpirt-madhi (Il Magnanimo), mbret i Dy Sicilive, per te luftuar ne Kalabri kunder kundershtareve te monarkut spanjoll.
Mbreti Alfons I i dha Reres pergjegjesi politike ne Kalabri, e per rrjedhoje prijesi shqiptar mbeti atje. Pas vitit 1448 u ngrehen ngulimet e krahinave te para shqiptare si ajo e Amatos, Andalit, Casalnuovo di Nojas, Vena di Maidas e Zangaronas. Te bijte e Dhimitrit, Gjergji dhe Vasili, zbriten drejt Sicilise duke i dhene keshtu zanafillen ngulimeve te shqiptareve atje, qe sot shtrihen ne provincen e Agrigjentos, Katanias dhe Palermos.
Me dendesimin e marredhenive midis Mbreterise se Dy Sicilive dhe Arberise se Gjergj Kastriotit Skenderbeu, ky i fundit i dha ndihmen e vet Ferdinandit te Pare i mbiquajtur Dobici (Il Bastardo 1458- 1494) ne luftimet kunder Anxhuineve. Si shperblim, Skenderbeu mori prona ne Pulja midis te cilave Monte Sant'Angelo, San Giovanni Rotondo dhe Trani. Aty u vendosen shume ushtare, te cileve me pas do t'u shtoheshin edhe te tjere. Pas vdekjes te Skenderbeut me 1468- qe i dha shtyse mesymjes turke- ata zgjodhen bashke me shume te krishtere te tjere te shperngulen ne Itali. Skenderbeu (1405- 1468) deri ne fund te diteve te tij luftoi dhe arriti ta mbaje vendin e vet te lire nga rreziku otoman i cili, ne dyert e Vjenes, kercenonte tere Perendimin: eshte pikerisht ne Vjene ku ruhet perkrenarja dhe shpata e Skenderbeut. Skenderbeu ishte nje erudit me kulture te gjere, njihte pese gjuhe te huaja, ishte i fese se krishtere dhe kishte aftesi te theksuara diplomatike. Skenderbeu njihet si "shpikesi" i luftes guerilase. Me 1461, ai u prit nga papa Pio II (1458- 64) per te kerkuar ndihme mbeshtetese ne luften e perbashket kunder armiqve turq. Por rezistenca nuk zgjati per shume vjet. Vdekja e Skenderbeut u pasua nga nje shperngulje e madhe e shqiptareve drejt Italise, gje qe solli lindjen e dhjetra fshatrave ne zonen e Puljas, mes te cileve, Campomarino, Casalvecchio di Puglia, Faggiano, Martignano, Monteparano, San Martino, etj.
Me 1470, dy vjet nga vdekja e Skenderbeut, pas marteses se Irena Kastriotit me princin e Bizinjanos (nje feudal i madh i Kalabrise), nje pjese e madhe e arberesheve te Puljas u shperngul bashke me fisniken Irena ne tokat e bashkeshortit te saj, duke populluar keshtu Macchia Albanese, San Cosmo Albanese, San Demetrio Corone, San Giorgio Albanese, Spezzano Albanese e Vaccarizzo Albanese. Me renien e Krujes, kryeqytetit legjendar te rezistences kunder myslymaneve, te porsaardhurit themeluan edhe ngulimet e Acquaformosa, Castroregio, Cervicati, Falconara Albanese, San Basile, San Benedetto Ullano, Santa Caterina Albanese, Santa Sofia d'Epiro, etj.
Emigrimet e medha shqiptare te gjysmes se dyte te mijevjecarit moren fund ne vitet 1533- 1534 pas kapitullimit te forteses se Korones, keshtjella e fundit kunder otomaneve. Familjet shqiptare u strehuan ne Napoli, ne ishullin e Liparit; pjesa me e madhe u dergua ne Melfi (shqiptaret qe ishin strehuar aty u shkeputen dhe themeluan Barile-n), ne Brindisi Montagna, Fameta, Maschito e San Costantino Albanese. Do te pasonin refugjate te tjere me 1647 (Barile), 1744 (Villa Badessa) e 1774 (Brindisi Montagna). Berthama arbereshesh u vendosen ne territorin e Parencos dhe ne fshatin e Peroit (Istria dhe Pola).
Te tjera ardhje shqiptaresh shenohen midis njemijeekaterqindes dhe njemijeepeseqindes ne Bari, Bosco Tosca e Pievetta- Dogana Po (Piacenza), Cardevole (Corsica) e Rimini. Shume prej shqiptareve te ardhur shkruhen si ushtare ne ushtrite spanjolle dhe luftojne heroikisht ne luftrat europiane. Eshte me nam te madh kaloresia shqiptare e Republikes se Venecias, e mbiquajtur kaloresia e stratioteve, si edhe ushtaret e kembesorise se Napolit, Maqedonasja Mbreterore, e formuar nga mbreti Karli VII.

Ruajtja e identitetit nepermjet fese


Autoritetet fetare lokale i njohen refugjate si te krishtere. Me kalimin e kohes, shume koloni u detyruan t'i nenshtroheshin latinizimit ose kercenimit ndaj nje mase te tille si edhe formash te tjera te perziera te liturgjise latine dhe asaj bizantine.
Gjate periudhes papale te Papes me origjine shqiptare, Klementi XI, me nisme te atit arberesh Stefan Rodota, u pranua propozimi per themelimin e nje kolegji te ritit bizantin ne Kalabri dhe emerimi i nje peshkopi i cili kishte fuqine te detyronte prifterinjte te perdornin kete rit. Kundershtimi nga ana e peshkopeve latine i vonoi jo pak projektet e komunitetit shqiptar, por me 1732, Klementi XII (1730- 40) dhuroi per permbushjen e ketij qellimi pronat e abacise se San Benedetto Ullano si edhe nje sasi te madhe te hollash nga thesari i vet. Nepermjet urdheresave te Atit te Shenjte, peshkopit bizantin iu dhane te drejta te plotfuqishme ne kuadrin e kolegjit, si edhe e drejta per te emeruar ne urdherin e ri studentet e vet. Po keshtu iu njoh edhe e drejta te vizitonte kishat e ritit bizantin, porse fetaret e ritit mbeteshin nen juridiksionin e prifterinjve latine. Per sa i perket shqiptareve te Sicilise, atyre iu dha nje kolegj ne Palermo nga Karli VII ndersa Ferdinandi IV u caktoi nje peshkop, gjithmone ne kryeqytetin sicilian ne vitin 1784.
Perpjekja e shqiptareve per te arritur mirefilltesine e ritit te tyre, si edhe dioqeza te plota bizantine, u bene konkrete me kalimin e kohes. Arberesheve iu njoh identiteti dhe iu cmuan vlerat nga Papa Leoni XIII (1878- 1903) i cili urdheroi eliminimin e cdo shtojce liturgjike qe nuk perputhej me ritin bizantin. Me tej, me 1919, gjate periudhes papale te Benediktit XV (1914- 22) u ngrit ne Kalabri "eparkia" (dioqeza) e Lungros dhe me 1937, me Papa Pio XI (1922- 1939), ne Sicili u ngrit ajo e Horse se Arbereshevet (Piana degli Albanesi). Ne te njejten kohe u shpall "ezarkike" edhe abacia e Shen Merise ne Grottaferrata ne Rome.

Papa shqiptar Klementi XI dhe familja Albani

Por per te arritur deri ketu, vendimtar padyshim ka qene roli i papes shqiptar Klementi XI nga familja e shquar dhe e madhe Albani, pikerisht ne periudhen me te veshire per arbereshet e Italise. Shpresa e vazhdueshme e papes me origjine shqiptare Klementit XI (Gian Francesco Albani, lindur me 1649, pape nga 1700- 1721) per te bashkuar Krishterimin dha rezultate te gjera ne Shqiperi ku Kisha katolike dhe ajo ortodokse bashkejetuan per nje periudhe. Klementi XI, u interesua shume per rilindjen politike dhe fetare te atdheut te vet. I perket asaj periudhe mbajtja e "keshillit fetar te pare kombetar shqiptar" (1703) i cili shenoi ndryshimet rrenjesore ne linjen e veprimit te klerit per ceshtjet dogmatike, morale, kanunore dhe ipeshkvore.
Nderkohe ndryshime ishin vene re edhe ne krahun ortodoks. Prifterinj te shumte ortodokse nga Shqiperia, i kishin drejtuar Papes kerkesa ndihme per mbeshtetje politike duke sjelle edhe nje afrim fetar. Keshtu ne fillim u arrit nje fare bashkimi, porse me tej, meqe nuk ishte ne lartesine e duhur, u arrit hapja e selive te kryepeshkopatave per dioqezat latine te Ohrit dhe Shkupit. Nje mision i ritit bizantin funksiononte ne Himare qe nga viti 1628. Pervec kesaj, ne shekullin XVIII, ne shume zona verilindore dhe qendrore u vu re dukuria e kriptokrishterimit (krishterimi i fshehur), e cila zgjati deri ne ditet tona (sidomos gjate periudhes enveriste); e edhe ata qe perqafuan islamin, parapelqyen ne shumice sektet me heterodokse dhe me pak te largeta nga krishterimi, si psh bektashinjte.

Familja Albani u themelua nga dy vellezer shqiptare Giorgio dhe Filippo di Michele de' Lazi, ish luftetare nen urdhrat e Skenderbeut, te cilet u vendosen ne Urbino, ku Federico dhe Guidobaldo di Montefeltro i emeruan njerez te besuar per ceshtje diplomatike dhe luftarake. Moren mbiemrin Albanesi qe jetegjati Altobello (1445- 1564), i biri i Giorgios, e ndryshoi ne Albani. Nga kjo familje rrodhen, pervec Klementit XI, kardinale te shquar, diplomate te medhenj dhe burra shteti te seres se larte:

Giovanni Girolamo (1509- 91): kardinal dhe kont, zv/komandant i forcave te armatosura te Republikes se Venecias, kandidat per pape ne dy konklave, historiograf, keshilltar juridik vetiak i papes Gregori XIII (1572- 1584) dhe papes Sisto V (1585- 90).

Orazio (1576- 1653): diplomat, emeruar senator i Romes nga papa Urbani VIII (1623-44).

Annibale (1682-1751): kanunor i Shen Pietrit, president i Dhomes Apostolike, sekretar i Memorialeve, kardinal (1711) dhe nunc i jashtezakonshem papnor ne Vjene ku punoi per te ratifikuar zgjedhjen e perandorit Karli VI (1711- 1740), kamerleng i Kishes se Shenjte te Romes, kryekancelier i Dijes, kryeprift i Bazilikes se Vatikanit, peshkop i Sabines e me tej i Porto e Santa Rufina, nendhjak i Kolegjit te Shenjte.

Alessandro (1692- 1779): qe ne moshen 15 vjecare u be kolonel i ushtrise se papes por shpejt e braktisi karrieren ushtarake, sekretar i Memorialeve, i derguar ne Vjene, kardinal (1721), bibliotekar i Kishes Se Shenjte te Romes, ambasador i Austrise ne Rome, mbrojtes i Mbreterise se Sardenjes, mbrojtes dhe mik i Winckelmannit, ndertues i Villa Albanit dhe perkrahes i shkelqyer i arteve.

Gian Francesco (1720- 1803): kardinal (1753), mbrojtes i
ceshtjeve te Polonise, mori pjese ne bisedimet me Katerinen II (1762- 93) per te vene ne vend gjendjen e te krishtereve ne Rusi, peshkop i Sabines e me pas i Porto e Santa Rufinas derisa me 1775 si dhjak i Kolegjit te Shenjte u be peshkop i Ostias dhe Velletrit, mbrojtes i Shtetit Papnor kunder Frances revolucionare dhe luftetar i zjarrte per zgjedhjen e papeve Klementi XVII (1758- 1769) dhe Pio VII (1800- 23).

Giuseppe (1750- 1834): klerik i dhomes se papes Pio VI (1755-99), i derguar i posacem ne Vjene per te cuar shiritin e bekuar ne pagezimin e kryedukes Ferdinand qe me pas u be perandor (1835- 48), kardinal (1801) mbrojtes i perandorise se Austrise, bashkesekretar i Letrave Papnore dhe legat ne Bolonje, sekretar shteti i papes Pio VIII (1829- 30) dhe komisar i jashtezakonshem i papes

Gregori XVI (1831- 46) i ngarkuar per te kthyer rendin neper Dergata pas levizjeve revolucionare (1831- 46), bibliotekar i Kishes se Shenjte te Romes, peshkop i Urbinos dhe legat i Dergates se Pesaros dhe Urbinos.

Pas vdekjes se Filipit, me 1852 familia u shua. Eshte dicka e vecante dhe per t'u vene re qe pothuajse njekohesisht me familjen shqiptare te Albani-t, ne Lindje, nje tjeter dere e madhe shqiptare veziresh te medhenj, percaktonte fatet e perandorise otomane ne shekujt XVII- XVIII: familja e Qyprillinjve.

Para papes Klementi XI, tre pape te tjere kishin qene me origjine shiptare: San Eleuterio (175- 189), San Caio (283- 296) dhe Giovanni IV (640- 642).

Giovani Armillotta

Feja e Arberesheve


Shqiptaret e krishtere qe merguan ne Itali ne shekullin e XV dhe ata qe pasuan ne dy shekujt e tjere, ndiqnin ritet fetare bizantine ne gjuhen greke. (Nga kjo karakteristike e tyre rrjedh edhe nje keqkuptim qe shpesh ka karakterizuar njohjen e komunitetit arberesh dhe qe duket me qarte ne emertimin e Hores se Arbereshevet (Sicili) e cila ne Italisht njihet si Piana degli Albanesi, por ne periudha te ndryshme eshte quajtur edhe Piana dei Greci. Nje pjese e mire e shqiptareve te krishtere bizantine, kishin lidhje edhe me kishen katolike te Romes ndersa te tjeret, me ardhjen ne Itali, iu nenshkruan ritit latin duke vazhduar me kokefortesi te ruanin identitetin fetar bizantin.
Nen periudhen papale te Klementit XI (1700- 1721), pape me origjine shqiptare, dhe Klementit XII (1730- 1740) Vatikani fillon te tregoje interes ndaj tradites fetare bizantine duke lejuar themelimin e kolegjeve bizantine ne San Benedetto Ullano (me vone shperngulur ne San Demetrio Corone) dhe ne Palermo. Prania e ketyre qendrave kulturale i siguroi komuniteteve shqiptare te Kozences dhe Palermos nje trashegimi te cmuar kulturore ku u ushqyen me dhjetra intelektuale arbereshe te cilet paten edhe role prej protagonistesh gjate levizjes se risorxhimentos italiane. Dy kolegjet ne fjale nxiten perhapjen e ideve te reja romantike. Aty u formuan edhe disa nga shkrimtaret kryesore arbereshe.
Kisha bizantine
Eparkia e Ungres (Lungro) ne Kalabri (themeluar me 13 shkurt 1919 me Kushtetuten Apostolike "Catholici Fides" te Papes Benedikt XV), ajo e Hores se Arbereshevet (Piana degli Albanesi) ne Sicili dhe Abacia Ezarkike e Grotaferrates, perbejne Kishen Bizantine ne Itali.
Fjala "eparki" vjen nga greqishtja dhe do te thote "province, rreth". Ne terminologjine fetare perdorej shpesh ne kanunet e keshillave te pergjithshem te Perandorise Romake te Lindjes per te treguar nje province ose zone te drejtuar nga nje metropolit. Sot perdoret me te njejtin kuptim te fjales "dioqeze" por dallon nga kjo pikerisht per te treguar nje zone me rit fetar bizantin.
Roli i papeve
Papa Klementi XI, (Gian Francesco Albani) pinjoll i familjes se madhe me origjine shqiptare, veprimtar per rilindjen politike dhe fetare te Shqiperise se shekullit XVIII dhe nismetar i njohjes te te drejtave fetare per arbereshet ne Itali.