Fyodor Dostojevski

[Eligers]

Përshëndetje!

Sa për panairin në Kosovë, nuk do shkoj; por zakonisht në panaire më shumë "reklamohen" botimet e reja dhe, nuk e di a do iu ketë rënë në mend të ribotojnë "Shënime nga nëntoka", një libër për të cilin edhe kur interesohesh për 'të, njerëzit të shohin me habi dhe siç e dimë më shumë shtëpitë botuese që paraqesin botime e reja në panaire, se çfarë prirje në botime paraqesin së fundmi, por sidoqoftë uroj që kësaj here të jenë kujtuar për këtë libër.

E mira e të mirave, do ishte sikur në Shqipëri, të organizohej një panair i librave të vjetër

Në lidhje me përkthimin, mua më ka rastisur të shoh dallimin e "Të Mjerët" e Hygo, ku vëllimin e parë e kam lexuar në anglisht dhe kur e mora pastaj në shqip, edhe pse Misto Treska kishte bërë një punë të mrekullueshme, vura re që një pjesë jo vetëm mungonte, por sërish e vë re se dallon pak, është e natyrshme në fund të të fundit, sepse është përshtatje në shqip, prandaj mua më pëlqen që të përdori më shumë fjalën - shqipërim sesa përkthim. Në këtë rast, nuk mund të mos mahnitesh nga gjenia e këtyre shkrimtarëve të mëdhenj, që, sado që mund t'i përshtatësh veprat e tyre në gjuhë të ndryshme, nuk e humbasin magjinë e tyre, ku, jo vetëm të përpijnë dhe të bëjnë të jepesh me mendje e shpirt tek i lexon, por mbasi e mbaron së lexuari, e vë re se diçka ka ndryshuar tek ty.

Sa për filmin, është film aksion, dhe ai fragment që shkëputa unë, është përmendur vetëm një herë dhe pa shumë pretendim.

Ndërsa Vëllezërit Karamazov, nuk e kam lexuar. Por nëse do ta shohësh film, e ke të realizuar në episode, është në rusisht por me titra anglisht.
Është realizuar edhe "Idioti" me episode, por, është i tëri në rusisht, dhe vetëm një pjesëz është me titra në anglisht, dhe, është pjesa e leximit të letrës së Ipolitit; ku, me thënë të drejtën e kisin cunguar në krahasim me librin, kështuqë, nuk më pëlqeu edhe aq.

Këtu e ke filmin e "Vëllezërve Karamazov", dhe episodet e tjera, i ke të sugjestionuara nga vetë Youtube.



Tung

Lajme të mira. Shumë të mira. E gjeta librin, ose më saktë, është të them që ai aty ka qenë gjithmonë.

"Shënime nga nëntoka" është përkthyer nga Jorxhi, por me titull tjetër: "Jetë në vetmi", dhe me një nëntitull poshtë: " Shënime nga nëndhesa". Mund ta gjesh te përmbledhja me novela të Dostojevskit, mos gaboj tek ajo me titull "Netë të bardha",nuk e mbaj mend se isha shumë i emocionuar kur nisa ta lexoj dhe harrova ta shoh titullin. E gjeta në bibliotekë.

Falemnderit për filmat, nisa ta shkarkoj "Idiotin" se e gjeta me titra anglisht.

Për të tjerat, herë tjetër, s'kam kohë tani.

Mirupafshim.

[Fleur Blanche]

E lexova :) dhe të falemnderoj që më njoftove për këtë.
E gjeta që para një jave kur pashë postimin tënd tek tema. Gjendet tek botimi "Novela të zgjedhura/ Vepra të zgjedhura II", bashkë me novelat e tjera "Net të bardha", "Netoçka Nezavanova", "E druajtura", "Heroi i vogël", "Një ndodhi e pështirë", "Krokodili".

Ta kuptoj atë emocionin që ke provuar kur e ke gjetur veprën, ashtu më ndodh edhe mua kur kërkoj ndonjë libër që e gjej me mund. Por, e çuditshmja ndodh, që pasi e ke marrë ta lexosh "Jetë në vetmi/Kujtime nga nëndheu", të zbehet gjithë ai entuziasëm para asaj që trajton... S'e kisha lexuar ndonjëherë Dostojevskin aq ironik, aq shpërthyes, herë herë cinik... një luftë e tillë e përbindshme brenda një shpirti të mjerë njerëzor, që varfëria dhe mizerja njerëzore që e rrethon dhe servilizmi që i karakterizon ata, e bëjnë edhe më të mjerë personazhin tonë... Një zbërthim i atillë psikologjik, i një njeriu që ndihet i pashpresë, që do të rrëfejë edhe skutat më të fshehta të qënies së tij; të një njeriu i cili e ndjen veten të ulët sepse është i varfër dhe kjo gjendje mizerjeje e dhimbjeje e bën që të ndihet njeri i poshtër, aq sa edhe një ndjenjë fisnike - si dashuria që provon për Lizën, orvatet të marrë trajtën e urrejtjes, sepse nuk e ndien veten të denjë për të dashuruar.
Tani e kuptova pse Profesori im i Psikologjisë, na pat thënë njëherë: "Mos e lexoni Dostojevskin tani që jeni të rinj... por pak më vonë..."
E vërtetë... rrezik të fut në depresion aq shumë të bën ta përjetosh gjithë atë vuajtje që karakterizojnë veprat e tij, sepse vetë e gjithë jeta e tij e vërtetë, ka qenë vuajtje, vuajtje, vuajtje... që për të gjetur 'shërim' prej saj, këto vuajtje i kthente në ato shkrime që sot ne i quajmë kryevepra botërore.
Unë hëpërhë, s'dua të vazhdoj ta lexoj më... madje para një jave, mora të lexoj "Shtëpia e të vdekurve" dhe e lashë sapo e mora ta lexoj nga fillimi.


*Një pjesë shkëputur prej "Jetë në vetmi (Kujtime nga nëndheu)"

E njoh mirë veten, e di që jam maskara, çapaçul e paçavure jam, një egoist dhe dembel që s’e kam shokun jam! Tërë këto ditë kam rrojtur me frikën se mos më vije ti. Po meraku im më i madh cili ka qenë, e di? Paraqitja para teje si hero më ka merakosur, ndërsa ti do më gjeje të veshur me këtë robdëshambrë të vjetër, do më shihje si rroja. Atypari të thashë që s’më vjen shumë turp nga varfëria. Të gënjeva. E vërteta është që më vjen shumë turp, madje më skuqet faqja edhe më shumë se nga vjedhja! Dhe e di përse? Sepse e kam me tepri sqimën, krenarinë; nuk e duroj dot as poshtërimin që më vjen nga mospasja. E si nuk e kupton që s’ta fal kurrën e kurrës që më gjete me këtë zhele, më pe si po kacafytesha me shërbëtorin dhe po i flisja më keq se telendari i fundit? Po lotët që më rrëmbushën sytë? Ato si? A mundem të t’i falë? Po edhe këtë që jam duke të folur kështu, si mendon ti, a mund të ta falë? Jo e jo! Je ti dhe vetëm ti njeriu që do të përgjigjet për tërë këto poshtërime, sepse kështu rastisi që më ndodhën! Maskara jam, më i ndyri jam, njeriu më zemërngushtë që mund të gjendet jam, po edhe më i trashi, më ziliqari se të gjithë jam! Nësë do ta dish, të them edhe këtë: jam shtërpiu më i lig se gjithë shtërpinjtë që e popullojnë me bollëk këtë tokë! Se ka mes tyre edhe më të këqinj se unë, por këta s’e prishin terezinë, mbijetojnë në çdo rrethanë, kurse unë vuaj edhe ngaqë ligaveci më i pështirë më thotë një fjalë. Kështu qenkam prerë! E ç’del nga kjo, nqs ti nuk e kupton? E ç’punë paskam unë me ty, në qenke duke marrë fund po mbijetoke? Po këtë, të paktën, e kupton që, pas kësaj që t’u hapa kësisoj, pasi t’u zbërtheva, do jem unë ai që do të të urrej me tërë forcën e shpirtit, qoftë edhe për arsyen e thjeshtë, që ti këto i dëgjove? Se robi, ja kështu si po bëj unë, vetëm një herë të vetme zbërthehet në jetën e tij! Dhe vetëm atëherë, kur është në gjendje jermi... e pas gjithë kësaj që dëgjove, ç’më rri këtu dhe m’i ngre nervat? Pse nuk ikën?
Por u ndodha para një rrethane mjaft të çuditshme.
Kam kohë që e kam bërë zakon t’i mendoj e t’i imagjinoj punët si në libra, të selitura nga një fantazi e nxehtë, ndaj nuk e kapa menjëherë këtë rrethanë. Dhe ndodhi ja se çfarë: Liza, në kulm e poshtëruar dhe e sikterisur siç ishte, kuptoi në atë që po më ndodhte shumë më tepër se ç’pandehja unë; dhe kuptoi atë që e kupton menjëherë çdo femër, kur dashuron sinqerisht. Liza e kuptoi që vetë unë isha njeri fatkeq.
Kjo krijesë e trembur dhe e lemeritur u shndërrua e tëra, fytyra i shprehu habi dhe keqardhje të madhe. Kur e quajta veten njeri të poshtër e të ndyrë, kur m’u rrëmbushën sytë, kur më përfshiu histeria, nëpër fytyrë i bredhëroi një ngërç. Bëri të ngrihej të më qetësonte; s’ia vuri veshin britmave dhe sokëllimave të mia prej zemërplasuri. Ajo sikur nuk i kishte dëgjuar fare. Brofi, m’i zgjati krahët që i dridheshin vrulltas... sikur m’u rrëkëllyen të përbrendshmet; e pashë i mahnitur. M’u hodh në qafë, dënesi. Edhe unë bashkë me të. Nuk më kishte ndodhur kurrë ndonjëherë!...
- Nuk më lënë... nuk mundem të jem i mirë...- mërmërita përmes dënesjeve.

[Mr-Bledi]

Krim dhe Ndëshkim
përktheu: Jorgji Doksani

Unë nuk ngul këmbë që të jashtëzakonshmit duhet domosdo të bëjnë prapësi e deri në krime, siç thatë ju. Një pohim të tillë thjesht nuk kishin për ta pranuar. Unë vetëm lë të nënkuptohet që njeriu i jashtëzakonshëm ka të drejtë... domethënë jo se ka të drejtë zyrtarisht, por vetë në veten e tij ka të drejtë t'ia lejojë vetëdijes së vet të kapërcejë... disa pengesa, veç vetëm në ato raste, kur vënia në jetë e idësë (ndonjëherë shpëtimtare, ndoshta, edhe për mbarë njerëzimin) e kërkon një gjë të tillë. Patat nderin të vinit në dukje që shkrimi nuk qënka i qartë; jam gati t'ua shpjegoj, kuptohet me sa mundem. Ndoshta nuk gaboj po të them që ju këtë e dëshironi, të më falni, në moss qoftë kështu... Për mendimin tim, nëse zbulimet e Keplerovit dhe të Njutonit, për ndonjë arsye nuk do t'u bëhesishn të ditura njerëzve, pa sakrifikimin për këtë të ndonjë jete njeriu, madje edhe të dhjetë e njëqind jetëve, të cilat i pengonin këto zbulime, apo orvateshin t'i pengonin, ky sakrifikim ishte i nevojshëm. Them se Njutoni jo thjesht do të kishte të drejtë të bënte një gjë të tillë, por ishte detyrë e tij që ta bënte medoemos. Zbulimet madhështore duhej t'i bëhesin të ditura njerëzimit! Nga kjo nuk do të nxjerrë aspak përfundimn që Njutoni paska patur të drejtë të vrasë këdo që ishkrepej, apo të grabisë këdo që i dilte përpara. Kam shprehur po ashtu mendimin se të gjithë ligjvënësit e botës, duke filluar me ata të lashtësisë dhe duke vazhduar me Likurgët, Solomontë, Muhametët, Napoleonët, etj pra, që të gjithë këto do të shpalleshin kriminelë qoftë edhe për arsten e thjeshtë që, duke nxjerrë një ligj të ri, hodhën poshtë një ligj të vjetër, të rrespektuar nga shoqëria, nga etërit pararendës dhe, sigurisht nuk ngurruan as të derdhnin gjak në ato raste (ndonjëherë krejt i pafajshëm, madje i mbushur me lavdi që e derdhnin për ruajtjen e ligjit të vjetër), kur ishte e dmosdoshme. Dihet, po ashtu, që pjesa me e madhe e këtyre veprimtarëve dhe ligjvënësve të njerëzimitkanë qenë gjakderdhës të tmerrshëm. Pra, dua të them që jo vetëm njerëzit e mëdhenj, por edhe ata që fare pak dalin nga binarët, pra që fare pak janë të zotët të thonë diçka të re, duhet të jenë për nga natyra e tyre pak a shumë kriminelë.

[Eligers]

Nga Djajtë (Bisedë midis Kirillovit dhe Stavroginit) :






- I doni fëmijët?
- Shumë. - iu përgjigj Kirillovi ftohtë.
- Pra, edhe jetën e doni?
- Po, e dua, e çë?
-Po të vendosni të vrisni veten si?
- Jeta është veç, kurse kjo është veç. Përse duhen marrë bashkë?Jeta është, kurse vdekja nuk është fare.
- Paskeni filluar të besoni në të përtejmen e përjetshme?
- Jo, jo në të përtejmen e përjetshme, por në të këtushmen e përjetshme. Vjen një çast që i arrin ato minuta dhe koha befas ndalet, nis përjetësia.
- Shpresoni se do t'i arrini këto minuta? .
-Po.
- Zor se është e mundur kjo në kohën tonë, - pa pikën e ironisë vuri në dukje Nikollai Vsevollodoviçi; e tha ngadalë dhe mendueshëm. - Në apokalips engjëlli përgjërohet, që kohë s’do të ketë më.
- E di. E saktë është; shkoqur dhe prerë është thënë. Kur me tërë qënien e vet njeriu do arrijë lumturinë, s'do të ketë më kohë, sepse ajo nuk duhet. Mendim shumë i drejtë.
- Po ku do ta fsheh?
- Askund. Koha nuk është gjësend, është ide. Do të shuhet në mendje.
- Rrokanisje të vjetra fitozofike, dakën e Mukës këndojnë të gjithë që nga fillimi i shekujve, - mërmëriti Stavrogini me një keqardhje që të ndillte krupë.
- Ashtu është. Po ato që nga fillimi i shekujve, asgjë tjetër! - ia mbështeti shqetësimin Kirillovi dhe sytë iu përshkënditën nga ky përqëndrim në këto fjalë ngadhnjimi.
- Po më dukeni si shumë i lumtur sonte. Kirillov?
- Po, shumë i lumtur jam, - ia ktheu ky si të ishte duke iu përgjigjur një pyetjeje fare të rëndomtë.
- Po ju s’latë gjëmë pa shqiptuar kundër Liputinit, para do kohe?
- Hm...tani s'e zabërhanis më. Atëherë s'e kisha ditur që isha i lumtur. Keni parë si bie gjethja nga druri?
- Kam parë.
- Pashë një këto ditë, të zverdhur, vende-vende jeshile, anët të thara. E mori era me vete. Kur isha dhjetë vjeç, mbyllja sytë dhe e përfytyroja gjethen: gjelbëroshe, të freskët, me damarë, të ndriçuar nga dielli. Kur i hapja, s’më besohej, ngaqë ndiesia kishte qenë e mrekullueshme. I mbyllja përsëri.
- Po më flisni me alegori?
- Jo...ç’ne! Për gjethen fola, për një gjethe. Gjethja është e mirë. Çdo gjë është e mirë.
- Çdo gjë?
- Po çdo gjë. Njeriu nuk është i lumtur, sepse nuk e di që është i lumtur; vetëm për këtë. Kjo është e gjitha, e gjitha! Ai që e mëson, menjëherë bëhet i lumtur, në çast. Ajo vjerra do vdesë, kurse vajza do rrojë, çdo gjë është mirë. Këtë e zbulova fare papritur.
- Po ata që vdesin urije? Po ata që do ta përdhosin dhe nëpërkëmbin vajzën, ata si, mirë?
- Mirë. Edhe ai që u thyen kokën të tjerëve për femijën, edhe ai që nuk ua thyen, mirë. Çdo gjë është mirë. Mirë kanë të gjithë ata, që e dinë se çdo gjë është mirë. Po ta dinin që janë mirë, do të kishin mirë; por përderisa nuk e dinë që janë mirë, nuk do të kenë mirë. Ky dhe është kuptimi i asaj që ju thashë, s'ka tjetër!
- Po kur e paskeni mësuar që jeni i lumtur?
- Javën e shkuar, ditën e martë, jo, të mërkurën, sepse po gdhinte e mërkurë.
- E me ç'rast?
- S'më kujtohet. Ashtu kot. duke ecur nëpër dhomë... Kjo s'ka fare rëndësi. Orën e mbaj mend, ishte dy e tridhjetë e shtatë minuta.
- Në atë kuptim. që koha duhet të ndalet e thoni?
Kirillovi heshti.
- Ata janë jo të mirë. - ia filloi ai përsëri, - sepse nuk e dinë që janë të mirë. Kur ta mësojnë, as nuk do ta përdhosin e as nuk do ta nëpërkëmbin vajzën. Me ta marrë vesh që janë të mirë, do të bëhen menjëherë të mirë: duhet ta mësojnë këtë, që të gjithë.
- Ju e mësuat, pra jeni i mirë?
- Unë jam i mirë.
- Jam i njëmendje me ju për këtë që thoni, - mërmëriti zymtë Stavrogini.
- Ai që e mëson se që të gjithë janë të mirë, ky botën mbarë shterron.
- Kush e mësoi, u kryqëzua! - tha Nikollai Vsevollodoviçi.
- Do të vijë ndër ne, e ka emrin njerizot.
- Zotnjeri?
- Njerizot, në këtë dhe duket ndryshim.
- Ju e keni ndezur kandilen?
- Po, unë.
-I besoni Zotit?
- Plaka do që të jetë ndezur... Sot qe e zënë me punë, - nëpërdhëmbi Kirillovi.
- Po ju vetë i faleni Zotit?
- Unë i falem gjithçkaje. E shihni atë merimangën që po end në qoshe? Unë atë e shoh dhe i jam falënderues që ajo end.
Ju përshkëditën rishtas sytë. Stavrogini kishte kohë që e shihte i përqëndruar, dhe po ia hetonte i vrenjtur dhe përçmues mendimet e veshura në fjalë, veç ama kurrëfarë grimase tallëse apo nënçmimi nuk kishte në atë shikimin e tij.
- Vë bast që, kur të vijë herën tjetër. do më molloisni për besimin te Zoti. - mermëriti. duke u çuar dhe duke marrë cilindrin.
- E pse? - nguli këmbë ta dinte Kirillovi.
- Sepse ju. po ta mësoni që i besoni Zotit. atëherë do t'i besonit; por, meqë këtë s'e keni mësuar, nuk i besoni. - i foli me shpoti Nikoiiai Vsevollodoviçi.
- Po kjo. ç'na qenka? - e pyeti mendueshëm Kiritiovi. - Sikur e zmadhuat ca mendimin që ju shpreha! Një shaka mondane kjo juaja. Mos e harroni vendin që keni patur në jetën time, Stavrogin.
- Lamtumirë. Kirillov.
- Ku do të dilni në këtë natë?
- Mos harroni porosinë për nesër.
- Nuk e harroj jo. Do çohem herët, në ora nëntë do jem atje. Në e fiksofsha orën, më del patjetër gjumi.
- Seç keni disa veti të mrekullueshme ju, - i tha Nikollai Vsevollodoviçi, duke ia pikasur zbehtinë që ia kishte mbuluar fytyrën.
- Po dal të mbyll portën.
- Mos u bëni merak, e mbyll Shatovi.
- E... Shatovi... Po mirë. Atëherë, lamtumirë.

[Eligers]

Nga novela "Krokodili":

"E doja atë grua, por më duhet të shpjegohem lidhur me natyrën e ndjenjave të mia ndaj saj: e doja si do babai vajzën, as më shumë e as më pak. E them këtë sepse sa e sa herë e kam kapur veten me dëshirën për ta puthur në kokë apo në faqet e kuqe. Ndonëse kurrë nuk e bëja realitet dëshirën, duhet ta pranoj se s'do isha kundër ta puthja edhe në buzë, dhe jo vetëm në buzë, por t'i puthja dhëmbët, që i kishte aq të bukur, si gurë xhevahiri, kur qeshte. Dhe qeshte aq mrekullisht bukur e aq dendur. Ivan Matveiçi, kur donte ta përkëdhelte, e thërriste "e pakuptimta mahnitëse"; ishte një nofkë e gjetur si s'kishte më mirë, tejet e spikatur. Ishte nga ato që është bërë zakon të thirren " zonjëza-karamele", as më tepër e as më pak."


Nga novela "E drojtura":

“ Vërtet, pa pikën e keqdashjes e bëra, kur ia shpjegova me dy fjalë që zemërgjerësia rinore është vërtet diçka e bukur, veç nuk vlen asnjë grosh! Po pse nuk vleka? Po sepse është atribut i fituar pa mundim, pa u jetuar jeta, nuk është tjetër veçse "mbresë e parë e qënies". Do ju shohim në punë e sipër! Shpirtgjerësia e fituar lehtë është efemere, madje, kur je i ri, edhe jetën të japësh nuk është ndonjë gjë kushedi çfarë, kjo sepse të vlon e gurgullon gjaku, të teptisin forcat, ke ashk të pashuar për të bukurën e të virtytshmen! Provoni të kryeni akte të vërtetë heroike pa bujë e pa fanfarë, pa shkëlqim e pa britma, por plotepërplot me therori, ku nuk gjendet asnjë pikë lavdie e zulmi, atëherë, kur ju, i virtytshëm siç jeni, u paraqiteni njerëzve si i poshtër; e pra, e vërteta është që jeni më i ndershmi i të ndershmëve! Ja këtë fare heroizmi provoni të bëni! Jo, pse, s'keni pse hiqni dorë! Kurse unë ja ku po jua them se tërë jetën time këtë lloj heroizmi kam bërë, atë e kam mbartur mbi shpatullat e mia!”

“O prapësi jetë! O natyrë njerëzore! Njeriu në botë bën jetë vetmitari, nga kjo i vjen e keqja! "A ka njeri të gjallë në stepë?" - thërret kreshniku rus. Edhe unë pas tij kështu ulërij, ndonëse kreshnik nuk jam, por askush nuk më përgjigjet. Thonë se dielli është ai që i jep jetë gjithësisë. Do të lindë dielli, kthejani sytë, shiheni mirë, ka pamje kufome! Gjithçka e vdekur është, ngado që të hedhësh sytë, vetëm kufoma sheh! Të tillë janë njerëzit, të rrethuar nga heshtja rrojnë! Kjo është toka! "Njerëz, duheni njeri-tjetrin!" - e kush e tha këtë? Ç'zë qenka ky që thirritka?

Dëgjohet shpërfilles tiktaku i orës, të ndjell krupën! Ora është dy pas mesnate. Këpucët e saj janë te krevati, duken sikur e presin... Vërtet, ç'do të bëhet me mua, pasi ta marrin që këtu dhe ta varrosin?”



Nga "Vëllezërit Karamazov" (fjalët e Ivan Karamazovit drejtuar Alioshës):

“Unë dua të jetoj, dhe jetoj qoftë edhe në kundërshtim me logjikën e gjërave. Le të mos kem fort besim në rregullat e pranuara nga të gjithë, por më pëlqejnë gjethet e sapoçelura, e dua qiellin e kaltër; ndodh të më pëlqejë dikush pa ndonjë shkak. Më pëlqen heroizmi i njerëzve, tek i cili mbase nuk beson më prej kohësh.”



Nga novela "Jetë në vetmi" (ose Shënime nga nëndhesa):

“Se, ja, pyes në mënyrën më të shpenguar: "Ç'është më mirë për njeriun, lumturia e arrirë me lehtësi dhe lirë apo vuajtja e lartësuar? Hë! Thomëni! Cila prej tyre është më e mirë?”



Nga novela "Net të bardha" :

“- Doni të dini me të vërtetë se kush jam?
- Po, këtë dua të di.
- Në kuptimin e mirëfilltë të fjalës?
- Po. Në kuptimin e mirëfilltë..
- Dijeni, pra: jam tip më vetë!
- Tip më vetë? - thirri vajza dhe kukurisi hareshem, shpenguar, si ata që kanë kohë që nuk kanë qeshur me gjithë shpirt. - Qënkeni i lezetshëm! Ulemi në këtë stolin këtu? Nuk kalon kush në këtë vend, s'na dëgjon njëri. Pa hë, tregoni tani për veten. Se, sado që thoni se nuk keni historira, nuk kam si e besoj, doni të më fshiheni... Po më parë më thoni se ç'do të thotë kjo: tip më vetë?
- Po ja, njeri origjinal, jo si të gjithë, qesharak njeri! - i thashë dhe ia krisa i pari të qeshurit, ashtu si bëri ajo pak më parë. - Punë karakteri është. Po ç'do të thotë ëndërrimtar, e dini?
- Ëndërrimtar? E si s'e ditkam? Unë jam vetë ëndërrimtare. Rri ulur pranë gjyshes dhe ç'nuk më shkon në kokë! Tjerr e tjerr histori në qejfin tim! Deri për martesen me princ kinez... S'është dhe aq keq të ëndërrosh! Ama, edhe këtë si ta marrësh, sepse në ke për ç'të mendosh në të vërtetë, ëndërrimet nuk kanë ç'të duhen, - shtoi mjaft serioze.
- E po, bukur fort! Në paskeni patur në ato ëndërrimet tuaja martese me princ kinez, del që më kuptoni si s'ka më mirë. Dëgjoni, atëherë... Por më parë emrin. Ju si quheni?
U kujtuat, më në fund! Më mirë vonë se kurrë!
- Vërtet! Keni të drejtë! Po ja qe edhe pa të e ndiej vetën aq mirë me ju!...
- Më quajne Nastenjka.
- Vetëm kaq?
- Po pse pak ju duket? S'u kënaqkeni kollaj ju!...
- Jo, s'më duket pak!... Nastenjka, qenkeni shpirt njeriu! Që me takimin e parë më jeni Nastenjka...
- Ashtu, de!”


"- Më falni! Se si më doli padashje!... Po si mund të jetë që në ca çaste si këta të mos kesh dëshirë...
- Që t'i pëlqesh tjetrit?
- Po! Se, kini mirësinë, merrni mundimin dhe gjykoni vetë kush jam! I mbusha njëzet e gjashtë vjeç, kurrë s'më ka ndodhur të shoqërohem me ndonjë... E si mund të flasësh si duhet? Pale pastaj që të tregohesh i shkathët... Se juve ju volit që unë t'u zbërthehem, se kështu mund të më njihni si duhet... Të më çmoni se ç'markë jam... Duket sheshit që nuk ditkam të hesht, kur më flet zemra! Po, nejse... Ma besoni këtë: nuk kam pas të bëjë kurrë me ndonjë grua! Kurrë! Asnjë të njohur nuk kam! Vetëm ëndërroj çdo ditë të njihem me ndonjë, që të takoj ndonjë... Ju as me mendje s'e merrni dot sa herë kam rënë në dashuri në mënyrë imagjinare!...
- E si kështu? Cilën paskeni dashuruar?
- As dhe një! Konkretisht asnjë kam dashuruar. Jam dashuruar me idealin... Me atë që e kam parë në ëndërr... Dhe ëndërrimet e mia shkojnë deri aty, sa sajoj romane të tërë!... Ju s'keni si e merrni dot me mendje se ç'ndodh me mua! Se edhe fare pa gjë nuk është se kam qenë, kam patur të bëj me nja dy a tri gra, por u thënçin! Nënole, shtëpike kanë qenë... Ndoshta dhe do qeshni po t'ju them, se disa herë kam dashur t'i drejtohem, ja, kështu thjesht, ndonjë aristokrateje. T'i zë pusi në rrugë, t'i afrohem, kuptohet, kur është vetëm, t'i hap muhabet, domosdo, me ndrojtje e respekt, me përkorje e delikatesë, por edhe me pasion e ashk, ta lus të mos t'më përbuzë, të mos më flakë tej, se ja që nuk jam i zoti t'u afrohem grave për të qenë, por edhe t'ia kujtoj që është në detyrën e femrës të mos tregohet zemërgur e para lutjeve dhe përgjërimit të një fatkeqi si unë!... Se, fundja më në fund, ç'jam duke kërkuar? Të më thotë dy fjalë që të ma ngrohë zemrën, fjalë vëllazërore, të marrë pjesë në gjendjen time të mjeranit dhe të mos më largojë me përbuzje e përçmim; të ma besojë fjalën e nderit, ta peshojë e ta vlerësojë si duhet atë që po i them, në dashtë le të më qeshë, por pa shpresë të mos më lërë, të më thotë qoftë edhe dy fjalë, vetëm dy, e pastaj le të dalë ku të dalë... Në s'ia ka ënda, le të mos më takoje më!... Po e shoh që po qeshni!... Më mirë s'ka si bëhet, ndaj dhe ju fola fola kështu...
- Mos ma merrni për keq! Po qesh, ngaqë po shoh se qenkeni armiku i vetes. Në e provofshi këtë që thoni, qoftë edhe ashtu thjesht, në rrugë, ndoshta dhe do arrini diçka, se sa më e çlirtë dhe e sinqertë biseda, aq më mirë... Asnjë grua me zemër, në mos qoftë e mërzitur nga jeta, nuk do ju sikterisë, do jua shqiptojë ato dy fjalë të ngrohta që po i kërkoni me aq përulësi e përgjërim... Po ç'them kështu? Do t'ju merrte për të lojtur!... Ja, të kisha qenë unë, kështu do ju merrja! Se kam parë e ç'nuk kam parë në këtë fare botë unë!...
- Ju faleminderit! - thirra. - Ju as që mund ta merrni me mendje sa shumë jeni duke bërë për mua që po flisni kështu!
- Mirë, mirë! Tani më thoni, nga e kuptuat që qenkam një nga ato... që ju vetë sapo i quajtët të denja që t'u kushtojnë vëmendje dhe t'u dhurojnë miqësi... dhe nuk qenkam nga ato "nënolet shtëpiake", për të cilat sapo folët? E pse ju mbush mendja të më afroheni?
- Pse? Po sepse ishit vetëm, zotëria i panjohur po ju ndiqte, është natë... Dhe vetë e kuptoni, është detyrë e secilit...
- Jo, jo! S'e kisha këtu fjalën. Ju deshët të më afroheshit përpara kësaj, që atje, te parmakët e kanalit.
- Atje? Te parmakët? Nuk di ç't'ju them. Kam frikë mos... E dini çfarë? Sot e kam ndjere veten të lumtur!"


"- Oh, Nastenjka, Nastenjka! Ju as që mund ta merrni me mend sa shumë po më ngazëlleni! Po më pajtoni me vetveten! Nuk kam për të menduar kurrë keq për veten, siç më ka ndodhur rëndomë më parë! Se ku i dihet, mua dhe brenga sfilitëse, që jam treguar armik i vetes, ndoshta do më daravitet! Se jo një herë ia kam nxitur vetes mendimin që jeta e jetuar ka qenë mëkatare dhe deri kriminale. Dhe mos pandehni që po i zmadhoj gjërat. Kam kaluar e jo pak çaste trishtimi të pangushëllueshëm!... Më ka rënduar si plumb në zemër vetëdija e pazotësisë për të jetuar me të tashmen, me realen; e kam katandisur veten deri në atë farë feje, sa e kam mallkuar fatin tim, e kam sikterisur veten... Se mua, Nastenjka, ja se ç'më ka ndodhur pas netëve të kaluar me fantazime: jam kthyer në realitet, ku gjërat shihen esëll. Gjendje e padurueshme! Sheh tollovinë njerëzore, sheh dhe dëgjon si pulson jeta, vë re që dhe jeta e të tjerëve nuk është e përsosur, e jetojnë ashtu si u vjen, kapen fort pas çdo të mire që kjo u ofron, e përballojnë, kur ju shtie me shkelma, vë re që përtërihen e mëkëmben pas fatkeqsive, deri dhe rilinden; habitesh që asnjë minutë e jetës nuk ngjason me të mëparshmet, ndërkohë që fantazimet janë mërzindjellëse në monotoninë e tyre, janë frikamane para pengesave, skllave të vegimeve dhe të hijeve, të ideve dhe të hamendjeve të nxehta, ato janë skllave të resë, që e mbulon befas diellin dhe e mbush me pikëllim zemrën e vërtetë petërburgase, e cila, ngaqë e çmon aq shumë ndaj dhe drithërohet po aq shumë, kur e sheh t'i fshihet. Se fantazia në pikëllim ngjizet e harbon! Mirëpo vjen një çast që e ndien si venitet, si kapitet e deri vdiret në tendosjen e saj të pandërprerë, pa të cilën s'ka si bën, e sheh këtë dhe bindesh që fantazimet nuk janë të pashtershme, pale që edhe vetë ti zë e burrërohesh, i braktis ëndërrimet dhe përsiatjet e dikurshme... Vjen një çast, që fantazia bëhet copë e çikë dhe, në mos paç tjetër jetë, s'ke nga ia mban, do s'do detyrohesh dhe sajon nga rrënojat, bashkon mbeturinat e së parës. E pra, shpirti të do një të re! Ëndërrimtari i gjorë më kot zë e rrëmon në hirin e fantazisë së shkrumuar, për të gjetur aty ndonjë kongjill të ndezur, që t'i fryjë e t'i fryjë, me shpresën mos ndizet zjarri i ri, ku të ngrohë zemrën e kallkanosur, dhe të rimëkëmbë atë që dikur ishte aq hamngjitëse dhe joshëse, që ia rrëmbente shpirtin dhe ia vlonte gjakun, ia rrëmbushte sytë, duke e mashtruar me aq marifet! Dhe e dini, Nastenjka, sa keq u katandisa? S'më mbeti tjetër veç të festoja përvjetorin e ndijimeve të para fantastike, të atyre që pandehja se i pata përjetuar, kurse në vërtetë nuk i pata përjetuar, sepse edhe vetë përvjetori si i tillë imagjinar ishte, pjellë fantazie qe. Iu drejtova përkujtimit, ngaqë më mungonin fantazi të reja, nuk kisha nga i shtrydhja! Se ëndërrimet shtrydhen, Nastenjka! Ma kishte fort ënda të vizitoja ato vende, që lidheshin me lumturinë time të dikurshme, ta përshtasja të tashmen në përputhje me të atëhershmen. U ënda në ato rrugë të zymta pa ndonjë synim apo qëllim real, të përcaktuar, u sorollata sa desha nëpër Petërburgun aspak gazmor dhe kujtova e kujtova sa u enjta të përjetuarat asohere. Shihja me sytë e mendjes si ecja i vetmuar në po atë trotuar, si më mbyste pikëllimi dhe angështia, i rënduar nga ato fantazime aq të lemerishme. Nuk them se atëherë isha në gjendje më të mirë shpirterore, ama më i qetë se tani isha. Atëherë jetohej më këndshëm, s'i kisha tërë ato mendime të zeza për të cilët sapo ju fola, por as këtë vrasje ndërgjegje që po provoj tani. Endesha në atë përvjetor dhe thosha me vete: "Sa shpejt që fluturojnë vitet!" dhe pas gjithë kësaj, përsëri ajo pyetja brengë: "Po ti ç'je duke bërë, ndërkohe që vitet fluturojnë? A po e jeton jetën? Se vitet ikin e shkojnë dhe të troket pleqëria, bashkë me të dhe pafuqia, po edhe lloj-lloj mënxyrash! Se bota e fantazisë një ditë prej ditësh do të vdiret, ëndërrimet do shuhen e fashiten, do bien në tokë si gjethet në vjeshtë!..." O Nastenjka! Sa e trishtueshme është të mbetesh vetëm, fillikat dhe të mos kesh për çfarë të të vijë keq, asgjë të mos kesh!... Se ato që ikën e vanë nuk qenë ndonjë gjë, flluska sapuni ishin, gjëra pa bereqet!"

"O Zot! Të provosh qoftë edhe vetëm një minutë lumturie të madhe, të vërtetë, pse pak qënka kjo për një jetë njeriu?..."