perSHENDETje
Shume here kur ndodhe ndonje lufte midis dy ose me shume shteteve, ne qe ndodhemi jashte ngjarjeve kemi mendime te ndryshme me njeri tjetrin duke perkrahur shume here jo te njejten pale me bashkebiseduesit. Sigurisht "drejtesia nderkombetare" nuk meret vetem me ceshtjen e luftrave por dhe me shume tema te tjera te cilat interesojne dy ose me shume shtete. Kete teme e hapa me qellimin qe forumsit qe interesohen per "Problemet Nderkombetare" te jene te pajisur me nje kendveshtrim i cili do i lejoje atyre t'i shofin ngjarjet me sy me kritik. Gjithashtu kam mendimin se nje teme e tille duhej te ishte shtruar qe ne fillimin e celjes te forumit "Problemet Nderkombetare".
C'eshte "drejtesia nderkombetare"....
Qe ne kohet e lashta -kur kishim shfaqjen e mbreterive, te qytet-shteve helene dhe me vone shfaqjen e perandorive- "shtetet" u thiren te zgjidhin disa probleme midis tyre, duke krijuar kode ose kanune te cilat duhej te ndiqeshin nga palet qe i nenshkruanin ato. Keto kanune, ligjevenese per shtetet, megjithese shume here kishin mangesira dhe liheshin menjane nga shtetet do jene qelizat e para per shfaqjen e mevonshme te "drejtesise nderkombetare". Nje nga keto qeliza mund te quhet edhe "Mareveshja e Delos" shek. e 6 p.e.s midis Athines dhe aleateve te saj.
Por qe ne ato kohe "drejtesia kombetare" u cenonte nga shteti me i forte dhe shume here kjo drejtesi ishte arma e "te fortit" mbi te tjeret. Ky ishte dhe shkaku i prishjes se "Mareveshjes se Delos" disa vite me vone nga aleatet te cilet ndjen shtypjen qe i behej nga Athina.
Perhere te pare "drejtesia nderkombetare" do permendet si term ekzistues ne shekullin e 16 e.s. kur dhe do shkruhet libri i pare qe permbante ligjet qe ndikojne mbi maredhenjet midis shteteve.
Me termin "drejtesi nderkombetare" nenkuptojme teorikisht (pak a shume) te gjitha ligjet dhe kanonet te cilat ndikojne dhe orientojne politiken e jashtme te gjithe shteteve, sot reth 192 shtete. Keto ligje burojne nga mareveshjet -mareveshje per paqe, per aleance,per zonen detare, per tregeti midis shteteve, mareveshje per ruajtjen e mjedisit dhe shume te tjera- dypaleshe ose shumepaleshe midis shteteve ose nga protokollet e organizatave nderkombetare si psh. OKB, EU, NATO, UNESCO etj. protokolle te cilat kushtezojne shtetet qe i firmosin.
Ne kundershtim me drejtesine brenda nje shteti, "drejtesia nderkombetare" shume here nuk ka fuqine te ndaloje shtetin kundravajtes. Gjithashu shume here per nje problem nderkombetar nuk ekziston vetem nje zgjidhje por me shume se nje, gje qe krijon probleme ne praktike. Keto probleme dhe mosfuqia e "drejtesise nderkombetare" te obligoje shtetet e fuqishme ka bere shume analizuese (Realiste,Marksiste etj.) te mos besojne ne ekzistencen e "drejtesise nderkombetare" dhe te pohojne se ajo qe ekziston eshte "ligji i te fuqishmit". Sidoqofte njerezimi sot ka perfituar, mbas mijera vitesh histori, disa te drejta te cilat duhet te quhen "te shenjta" dhe ne asnje menyre nuk duhet qe shtetet te "mbyllin syte" kur keto te drejta shkelen. Sepse kjo do shkaktonte shpurjen e njerezimit ne ato kohe kur skllaverimi dhe derdhja e gjakut ishin fenomen i perditshem. Nje nga keto te drejta eshte edhe ndalimi i zaptimit te dhunshem te tokes se nje shteti nga nje shtet tjeter (sipas nenit 54 te Kartes te OKBs) ligj qe po shkelet perdite ne keto 12 vitet e fundit duke e kthyer boten ne kohet e pushtimeve te Romes ose te Napoleontit.
Ftoje te gjithe anetaret te shqyrtojme ne kete teme:
A ekziston "drejtesia nderkombetare", a eshte ajo ne dobi te njerezimit?
A i sherben sistemi njepolar -ku mbizoteron nje fuqi- drejtesise nderkombetare apo e demton ate, cili eshte roli i SHBAs?
Cilat jane fenomenet me shqetesuese per "drejtesine nderkombetare" dhe a ekzistojne ligje per zgjidhjen e tyre?
pres pergjigjet tuajafalemiNDERit
Krijoni Kontakt