Ullmar me poshte keni mundesine te lexoni edhe nje shkrim te akademikut Rexhep Qosja dhe ndoshta mund te merrni nje shpjegim te qarte ne lidhje me pesimizmin tim te shprehur nepermjet replikave.
E Premte, 07 Nentor 2003
SHQIPTARET KUNDER VETVETES
Nga Akad. Rexhep Qosja
Ne vitin 2000 ne Kosove, ne organizim te OESB-se, do te mbahen zgjedhjet vendore. Keto zgjedhje do te quhen historike, jo vetem pse ishin zgjedhjet e para shumepartiake, te lira e demokratike, por pse ne to nuk do te fitojne ata qe Kosoves ia kishin sjelle lirine qe ka, por kundershtaret e tyre politike! Ishte ky nje deklarim mosmirenjohes i rreth 70 per qind te zgjedhesve te Kosoves ndaj atyre te cilet, bashke me NATO-n, prej Kosoves kishin debuar ushtrine, policine dhe zyrtaret serbe dhe i kishin bere te mundshme ato zgjedhje. Njohesit e punes se nderkombetareve ne Kosove e dine mire se ata kishin bere jo pak perpjekje, te fshehura e te hapta, qe te sigurojne fitoren e forces politike, qe perbehej ne shumice prej ish-anetareve te Lidhjes se Komunisteve te Jugosllavise ne Kosove. Ata qe ne vendet e tyre, dikur, ua kishin mohuar te drejten e ushtrimit te detyrave publike jo vetem atyre qe kishin bashkepunuar me pushtuesit gjermane e italiane, por edhe atyre qe nuk ishin inkuadruar ne luften kunder tyre, ne Kosove po zbatonin kritere plotesisht te tjera!
Ne qofte se ne zgjedhjet vendore dhe ne zgjedhjet e mevonshme te pergjithshme, me perqindje te madhe, shprehet mosmirenjohje ndaj clirimtareve te Kosoves, mos do te thote kjo se ne edhe keshtu kemi bere nje pune kunder vetvetes!
* * *
Ne vitin 2001, ne Maqedoni do te paraqitet Ushtria Clirimtare Kombetare, e cila do ta filloje luften per ngritjen e te drejtave njerezore e kombetare dhe njohjen e statusit te popullit shtetkrijues. Lufta e Ushtrise Clirimtare Kombetare nuk mund te quhet historikisht me pak e arsyeshme se lufta e Ushtrise Clirimtare te Kosoves, perpos ne qofte se shtypjen e regjimit maqedon ndaj shqiptareve ne Maqedoni e quajme te durueshme per shkak se nuk ishte shtypje e regjimit serb! Megjithe frytet qe kishte sjelle lufta e UCK-se ne Kosove, partite shqiptare, qe ishin ne pushtet ne Maqedoni dhe zyrtare shqiptare ne te dy anet e Maqedonise, ne fillim do te nxitojne te deklarohen kunder Ushtrise Clirimtare Kombetare. Madje, edhe nje numer i inttelektualeve do te ndjekin rrugen e politikaneve dhe do ta shpallin te fajshme UCK-ne Maqedoni e te pa gjasa historike kryengritjen e saj. Ishte e qarte: mesimi qe kishte sjelle lufta e UCK-se ne Kosove nuk ishte mesuar, para se gjithash, prej atyre te cilet marrjen dhe dhenien e mesimit e kishin profesion! Nuk do te kaloje shume kohe e faktoret nderkombetare do ta pranojne Ushtrine Clirimtare Kombetare si pale ne bisedime me palen maqedone; dhe kjo domethene se nderkombetaret uk mund ta quanin te paligjshme luften e kryengritesve shqiptare ne Maqedoni. Keshtu, faktoret nderkombetare tregohen me te kuptueshem ndaj ketyre kryengritesve sesa disa parti, politikene e intelektuale shqiptare ne Maqedoni, ne Shqiperi e ne Kosove!
Eshte e veshtire te dihet nese kundershtaret e UCK-se ne Maqedoni nga radhet tona, pas perfundimit te bisedimeve ne Oher, qe sollen rritjen e te drejtave te shqiptareve, e kishin kuptuar se ishin ngritur kunder zerit te historise. Mund te dihet sigurt, nderkaq, se edhe keshtu ne kemi punuar kunder vetvetes.
* * *
Shqiptaret u takojne tri feve. Kemi arsye edhe historike, edhe te pershtatshme, qe kete fakt ta shikojme si kusht te pasurise se kultures e te qyteterimit tone. Dhe kemi arsye qe te jemi krenare para popujve te tjere pse ne historine tone nuk mbahet mend asnje konflikt i brendshem me i gjere ne baze fetare.
Por, njekohesisht kemi arsye historike qe te mos harrojme se ne kohen e Rilindjes, per shembull, perkatesia e tri feve i sillte disa pengesa unitetit kombetar. Kryeqendrat e tri feve, Stambolli, Athina e Roma, perpiqeshin qe permes pjesetareve te fese muslimane, te fese ortodokse dhe te fese katolike, te shtrijne ndikim cintegrues ne jeten e shqiptareve. Nuk mund te thuhet se keto perpjekje ishin plotesisht te kota: nje numer i ithtareve fanatike i gjenin ne radhet e tri feve! Per kete arsye elementet me te ndergjegjshem kombetare, intelektualet rilindes, do te zhvillojne beteje politike kunder klerikalizimit dhe do te shpallin parrullen: fe e shqiptareve eshte shqiptaria.
Historia nuk mund te quhet e perfunduar as me te mirat, as met e keqiat e saj. Historia si proces vazhdon. E ne histori te gjitha jane te mundshme.
Ne, sot, mund te verejme se ne jeten tone kombetare edhe ne Shqiperi, edhe ne Kosove, individe dhe grupe, ne nje menyre me pak a me shume te mbuluar, merren me propagande fetare.
Ne,sott, mund te verejme se ne jeten tone kombetare edhe ne Shqiperi, edhe ne Kosove, te rinj e te reja, burra dhe gra, e deshmojne identitetin e tyre edhe me simbole fetare. Kjo eshte e drejte e tyre e ligjshme, natyrisht, dhe kunder kesaj te drejte asnje njeri me kulture demokratike nuk mund te jete kunder.
Te gjitha keto te dhena po i theksoj per arsye te bindjes se ne punen politike eshte gjithnje e nevojshme qe te mos harrohet fakti se ne jemi popull qe u takon tri feve. Po te shikojme perberjet e qeverive shqiptare prej te pares- prej qeverise qe ka formuar Ismail Qemali, do te verejme se prijesit politike shqiptare kane pasur kujdes per perfaqesimin e te tri feve ne institucionet politike e shteterore te vendit. Kjo mund te thuhet per prrijesit e sotem partiake ose, se paku, per disa prej tyre; kjo nuk mund te thuhet sidomos per socialistet! Duke shprehur bindjen vetjake se ne institucionet me te larta te shtetit shqiptar pashmangshem do te duhej te perfaqesoheshin si duhet te tri besimet, me konsiderate te vecante per ata qe jane me ne pakice, e ritheksoj mendimin: te kemi shume kujdes qe, sidomos, ne kete fushe te mos punojme kunder vetes.
* * *
Toleranca eshte vlere e madhe shoqerore dhe shteterore. Por, toleranca ne jeten tone kombetare eshte rralluar shume: e kane rralluar ne radhe te pare forcat politike dhe politikane. Shembuj ka per se teperrmi. Konflikti i vazhdueshem midis dy partive me te medha ne Shqiperi-midis Partise Socialiste dhe partise Demokratike, ka sjelle tendosje te medha dhe hasmeri ne vend.
Partite ne fjale kete konflikt e kane shtrire ne te gjitha nivelet e shoqerise e te shtetit shqiptar, prej institucioneve vendore e deri te Kuvendi i Shqiperise, prej qytetari te thjeshte, anetar e jo anetar partie, e deri te zyrtaret me te larte shteterore!
Pikerisht ky konflikt e mban Shqiperine ne gjendje te perhershme te ashtuquajtur revolucionare! Paqendrueshmeria politike dhe ekonomike eShqiperise, qe aq shepesh e theksojne vezhguesit e jashtem, eshte pasoje e keti jkonflikti, domethene e kesaj gjendjeje revolucionare mes dy partive, qe e pengon zhvillimin e vendit dhe qe i pengon investuesit e huaj qe te investojne aty! Por, demi qe ky konflikt mes dy partive i sjell Shqiperise dhe shiqptareve eshte me i gjithanshem: ai keqeson bindjet e te tjereve per mentalitetin tone politik! Dhe, ndoshta, jo vetem politik.
Dhe, si mos t’i keqesoje?
Trajtimi i kryetarit te bashkise se Tiranes, Edi Rama, para grupit parlamentar, per shembull, nuk mund te perjetohet ndryshe sot perpos si nje trajte "bashkekohore" e trajtimit te heretikeve ne tribunalet e Inkuizicionit ne Mesjete apo ne gjyqet staliniste, por me nje ndryshim: Edi Rama, natyrisht, nuk ekzekutohet prej kundershtareve, por perulet jo me meshirshem se heretiket ne gjykimet staliniane!
Nuk ka dyshim se koha e konflikteve mes dy partieve ne fjale eshte kohe e humbur per Shqiperine! Dhe e keqja me e madhe e gjithe kesaj qendron ne faktin se te dy prijesit e kettyre dy partive nuk tregohen te vetedijshem per kete!
Dhe, keshtu ne vazhdojme te punojme kunder vetvetes!
* * *
Krijimtaria shpirterore, artistike dhe shkencore, kultura ne pergjithesi, eshte vlera me e madhe shoqerore dhe kombetare. Por, cili eshte qendrimi yne ndaj saj? Po t’i shikojme me gjate televizionet e po t’i lexojme gazetat, do te bindemi se kulturen e vertete, ate kulturen qe shpreh identitetin e popullit, gjithnje e me dukshem, madje gjithnje e me agresivisht, eshte duke e zevendesuar politika -kic dhe e ashtuquajtura kultura-kic. Perjetimin estetik dhe human, qe sjell ajo e para, po e zevendeson argetimi i thjeshte, qe sjell kjo e dyta. Ky konstatim nuk duhet te kuptohet si mohim me cdo kusht i kesaj se dytes. Jo. Ky konstatim duhet te kuptohet vetem si mospajtim me shperfilljen, qe ne pjesen me te madhe te mediave elektronike e te shtypit, i behet se pares.
Ka shume arsye per kete mospajtim, por njera prej tyre eshte kryesorja. Ne qofte se kultura eshte ajo vlera me e madhe shoqerore dhe kombetare, qe mban lidhjet shpirterore e morale te nje populli, qe krijon unitetin e tij, shtrohet pyetja a mund ta zevendesojme sot me ndonje vlere tjeter?
A mund ta zevendesojme me fene? Jo. Feja bash nuk i bashkon njerezit e feve te ndryshme? Me politiken? Jo. Politika po i ben pike e pese! A mund ta zevendesojme me tekniken? Jo. Teknika nuk eshte mundesia jone sepse ne nuk kemi kushte qe te behemi shpikes te medhenj ne fushe te saj. Me tregun? Jo. Me fuqine e parase? Jo. Me fuqine ekonomike e ushtarake, qe do te cmohet ne bote? Jo. E me cka atehere? Vetem me kulturen, me krijimtarine shpirt`rore: me letersine, me filmin, me muziken, me pikturen e skulpturen, me mendimin shkencor e filozofik. Dhe, natyrisht, me gjuhen letrare kombetare.Vetem ne keto fusha mund t’i sjellim vlera botes. Por, keto jane shperfillur.
Domethene: edhe keshtu ne punojme kunder vetvetes.
* * *
Pune te madhe kunder vetvetes ne bejme edhe me disa gazeta. Numri i tyre eshte i vogel, por ndikimi i tyre rrenues ne vetedijen e ne kulturen e njerezve eshte i madh! Ato jane gazeta te varura prej ndonje partie, edhe pse partiake nuk shenohen, prej ndonje grupi te shquar ne veprimtari politike, ne biznes apo prej ndonje grupi thjesht mafioz. Me shpifje, me genjeshtra, me denoncime, ne pergjithesi, me poetiken e tyre te paetike, ato nxisin mosdurime, hakmarrje, urrejtje te motiveve me te ndryshme: mosdurime, madje, urrejtje politike, ideologjike apo krahinore! Ndonjehere, ndonjera prej tyre nxit edhe mosdurime fetare!
11.Mund te jepen edhe shembuj te tjere te punes sone kunder vetvetes.
Me krimin e organizuar, qe, heret me te shpeshta, zhvillohet ne kufi te politikes, apo, madje, i ngjizur me te; me korrupsionin financiar dhe politik, kunder te cilit ne Shqiperine shteterore se paku behet lufte, kryesisht verbale, kurse ne Kosove lulezon lirisht, pa u permendur fare ne institucionet politike e administrative; me vrasjet e kohepaskohshme politike; me vrasjet e kohepaskohshme te pjestareve te bashkesise etnike serbe ne Kosove; me caktimin e njerezve te dores se trete per t’u marre me pune politike te dores se pare- me te gjitha keto ne bejme pune teper te madhe kunder vetevetes me pasoja per perpjekjet e Shqiperise e te Kosoves per te kapercyer vonesen historike, per ta zene hapin me kohen dhe per t’u gjetur, me ne fund, atje ku te gjithe ballkanasit po aspirojne: ne Evropen e Bashkuar.
* * *
Nuk ka dyshim se ne veprimtarine tone politike gjate kohes per te cilen u fol me siper ka edhe shembuj te tjere te punes, qe historikisht e shikuar, doemos do te quhet: pune e jona kunder vetvetes.
Por, ne vend te shembujve te rinj, eshte koha te shtrohet pyetja: pse ngjet keshtu, pse punojme kunder vetevetes?
Ka shume pergjigje te ndryshme.
Pergjigjia e sakte pashmangshem nenkupton pune me te gjate kerkimore nga historiane e sociologe.
Dhe, kjo pergjigje nuk mund te mos niset prej faktit se kombi eshte teresi e interesave te ndryshme qe ne kohe levizjesh e kerkesash te medha, sic ishte kjo e dy dhejtevjeteshave te fundit, mund te jene shume kundershtimore.
Dhe, keto interesa te ndryshme bejne qe individe, grupe, parti politike e shtresa shoqerore te mos e degjojne kur duhet e si duhet zerin e historise!
Pa menduar shume se veprojne historikisht drejt e sa padrejt, sa pergjegjshem e sa papergjegjshem, ato i vene interesat e veta mbi interesat e pergjithshme.
Dhe, pastaj bejne perpjekje qe johistorine ta shpallin histori, sic ngjau ne Kosove deri ne nentor 1997!
Ketu, te ky konstatim, e quaj te domosdoshme, t’i ve pike shtjellimit per temen Shqiptaret kunder vetvetes, qe ne kushtet tona te sotme politike, sigurisht, eshte e papopullarizuar, t’i ve pike shtjellimit tim, por duke theksuar interesin qe ka studimi me i hollesishem i kesaj teme.
Them keshtu per je arsye shume te vecante: vetem historia e studiuar hollesisht drejt e ndershem, nuk do te na perseritet edhe ne trajtat e saj cenuese e fyese, me shpesh tragjike se komike- si te bera kunder vetvetes!
Burimi: "Koha Jone"
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt