Fjalor Latinisht-Shqip

[Fiori]

Duke qene se sot kam shume gjera per te bere, por nuk jam ne humor te merrem me asnjeren nga ato qe "duhet", atehere po lexoja pak latinisht (per arsye qe vetem Zoti i di), keshtu me vajti mendja ne perkthimin e disa fjaleve ne shqip dhe si rrjedhoje mendova te hapja nje teme te tille. Perkthimet ne vazhdim mund te mos jene 100% te sakta, por mendimet dhe korigjimet jane te pranueshme (duhet pasur parasysh ketu qe une nuk kam mbaruar per gjuhe).


A

abbas abbatis : baba
abbatia : manastir
abduco : rrembej/ ndaj, terheq
abeo : te largohesh / nderron jete, vdes / ndryshim / te zhdukesh
abscido : te presesh, te ndash
absconditus : e fshehur, e maskuar
absens, absentis : i humbur, i larguar
absorbeo : te gelltitesh
absque : pa, mungese
abstergo : te pastrosh
absum : te humbesh, te largohesh



B

bardus : budalla
basium : puthje
beatus : i bekuar, me fat, ndonjehere "shenjtor"
bellicus : marcial, ushtri
bellum : lufte
bellus : i bukur, simpatik
bene : melior : optime : mire, me mire, me e mira
beneficium : priviligj, e drejte, nder
benigne : i mire, i dhene.
bestia : kafshe
bibo : te pish
bis : dy here
bos (bovis ) : ka, buall
brevis : i shkurter, i vogel
breviter : shkurt


C

cado : te biesh, te hedhesh
caecus : nuk shikon, qorr
caelum : qiell, parajse
campana : zile
candidus : e ndritçme, e bardhe
canis : qen
canto : te kendosh
capillus : floke
capio : te zgjedhesh / te kuptosh / te sulmosh
capitulus : kapitull,
caput capitis : koke / krye / shef
carcer : burg, qeli
cariosus : e prishur, e mykur
carmen : kenge, poeme
casus : aksident, shans
cattus : mace
cauda : bisht kafshe
causa : arsye / motiv, pretekst
causa : situate
caute cautim : i siguruar
caveo cavi cautum : kujdes
cavus : vrime
cedo : te ikesh, te vazhdosh/ ndodh / te largohesh


Shprehje

De mortuis nil nisi bene: Per te vdekurin thuaj vetem fjale te mira!
Errare humanum est: Te gabosh eshte njerzore (lol) - Hieronymus
Felix qui potuit rerum cognoscere causas: Me fat eshte ai qe ka qene i afte te kuptoje shkakun e gjerave. - Virgil Georgica
Ira furor brevis est: Inati eshte çmenduri e shkurter. - Horati
Quid quid latine dictum sit, altum viditur : Cdo thenje e thene ne latinisht duket si gje e zgjuar ()
Si vis pacem, para bellum : Nq se do paqe, pergatitu per lufte.
Manus manum lavat : Njera dore lan tjetren
Semel insanivimus omnes : Te gjithe kemi qene te cmendur nje here.
Bis peccare in bello non licet : Ne lufte nuk te lejohet te gabosh dy here.
Qui vult dare parva non debet magna rogare. : Ai qe jep pak, nuk duhet te prese ti japin shume.
Vir sapit qui pauca loquitur. : Njerzit e zgjuar flasin pak.



Kaq per sot duke qene se dhe kjo gje nuk po me jep shume kenaqsi.


Pershendetje te gjitheve!

[MI CORAZON]

Nuk te dha kenaqesi ty ( per arsye qe vetem zoti i di ) , por na dha ne te tjereve.

Quid quid latine dictum sit, altum viditur : Cdo thenje e thene ne latinisht duket si gje e zgjuar .. ( ketu ka shume per te thene, Fior ) . Uroj qe te kthehesh perseri, ne kete teme.

[Fringo]

Audentes fortuna iuvat - Fati ndihmon guximtaret
Errarre humanum est - Te gabosh eshte njerezore
Ubi major, minor cessat - Kur flet me i madhi, i vogli degjon

[Dita]

..., atehere po lexoja pak latinisht (per arsye qe vetem Zoti i di),...




Heren tjeter kur te kthehesh, do te jete edhe per ata qe do te ndalen te lexojne ne kete teme, qe nuk eshte gje e vogel dhe qe perben nje motiv te mire per t’u perpjekur edhe me shume ne perkthim.
Meqe ke qeshur vete tek shprehja mbi gjuhen latine qe e ka cituar dhe Korasoni do te lutesha, te gjeje ndonje qe ngjan e madhe shume si shprehje, por eshte ca si jo e paster. Ose permblidh me shume se nje shprehje dhe titulloje fragmentin e postimit: „Si „tingellojne“ sharjet ne latinisht“.

Meqe shoh dhe „canis – qeni“ tek fjalet me vjen ndermend nje gje qe ndesha ne nje ekspozite per zhvillimin e gjuheve te botes para disa muajsh. Ne kinezce (nuk e di sesi shkruhet, por) qenit i thonin Qen (ne te folur).
Si ka mundesi qe kafshes shtepiake qen t’i therrasin qen deri ne Kine? Kjo me habiti, po mbase ka ndonje gjuhetar qe lexon ketu dhe di te me shpjegoje.


Nga ana ime falemnderit per sa ke sjelle deri tani.

[Larsus]

kjo eshte teme si shpirt....Dita mos dil nga tema te lutem.....

ab imo pectore- nga zemra
abyssus abyssum invocat - djalli djallin sjell

ad praesens ova cras pullis sunt meliora - memiren je veze sot se nje pule mot

aeternum vale -lamtumire pergjithmone

amantes sunt amentes ---- te dashuruarit jane lunatike (lovers are lunatics)

amor vincit omnia----dashuria triumfon mbi gjithcka

ars longa, vita brevis--arti eshte i gjate, por jeta eshte e shkurter

cave canem ----------ruaju nga qeni
cave quid dicis, quando, et cui -------kujdes kur flet, cfare thua e kujt ja thuaj

cogito ergo sum I think, therefore I exist

diem perdidi- iku dhe nje dite per lesh

dura lex sed lex------ligji eshte i forte po eshte ligj aman

fabas indulcet fames-------kur je i uritur fasulet te duken te embla

fortes fortuna iuvat--fati ndihmon te zotet

non mihi, non tibi, sed nobis--joper ty jo per mua, po per ne (kjo i shkon ksaj teme)

nulli secundus- idyti pas asnjeje

semper paratus-gjithnji gati

si fecisti nega!--po e bone mohoje

vade in pace ik ne paqe (mirupafshim romake)
veni vidi vici ---- I came, I saw, I conquered---- erdha pashe mora (HA-MERR-IKE) Julius Caesar ne47 B.C. over Pharnaces,

veritas vos liberabit----- the truth shall make you free--e verteta te ben te lire

victis honor --- honour to the vanquished --nderim te reneve

vita non est vivere sed valere vita est----te jetosh eshtem e teper se te jesh thjesht i gjalle

aut disce aut discede-- O mesoni o ikni

[Larsus]

pessimum genus inimicorum laudantes - ata qe te bejne qejfin jane armiqte me te keqinj

Alter ipse amicus.---------------- nje mik i vertete eshte vetja jote e dyzuar (a friend is another self)

Ars gratia artis ------------art per hir te artit

Audiatur et altera pars! ------te degjojme kundershtaret!

Asinus asinum fricat---------gomari ja bon qejfin gomarit

Bona fide. ----------------ne bese
Bene qui latuit, bene vixit ---kush ka jetuar mire, s'ka lene nam

Casus belli. --erdhi lufta!

Clara pacta, boni amici. --letrat e hapura, miqesia e forte.

[b] Concordia res parvae crescent. [-----/b] bashkimi ben fuqine

Conditio sine qua non -----------kusht i domosdoshem
Corpus delicti.--------- fakte krimi

Cum laude magnum.---me shume sukses

Curriculum vitae. ------the run of life ----te palarat

De gustibus non est dispuntandum --shijet nuk argumenetohen

De mortuis nil nisi bene. --per te vdekurin fol mire

Dum spiro, spero. (Cicero) ---sa kam frymen kam shpresen

Errare humanum est, in errore perservare stultum. (Seneca) -----te gabosh eshte njerezore, ta perseritesh eshte budallallik

Ex gratia. --------------------------detyrim moral jo ligjor

ex libris. nga libraria .

Et tu, Brute! (Julius Caesar)

Exempli gratia. (e.g.) PER shembull

Facta, non verba! ----vepra jo llafe

Falsus in uno, falsus in omnibus. mashton ne nje gje, je mashtures per te gjitha.

Hannibal ante portas! --erdhi armiku

Homo homini lupus. (Plautus) njeriu per njeriun eshte ujk

Inter arma silent leges. ne kohe lufte, ligjet heshtin.

Nocebo. --- une te dhemb

Primus inter pares.------- i pare mes te barabarteve

Quid pro quo. ------nje gje per nje gje shkembim

Scio me nihil scire. (Socrates)----- une di nje gje qe s'di asgje

Ubi bene, ibi patria------shtepia jote eshte atje ku ndjehesh mire

[Larsus]

virgo intacta. virgin

tempus fugit. koha fluturon

terra firma. toke e thate

sub rosa. ne konfidence

res ipsa loquitur fshati qe duket nuk do kallauz

quod erat faciendum (QEF). duhet bere

pro hac vice ne kete rast

per ardua ad astra. nga problemet ne yje

pari passu. njesoj, ne menyre te barabarte

modus operandi. menyre punimi

mutatis mutandis. ndryshim i nevojshem

ne plus ultra. pengese e pashmangshme

magnum opus. [une e shkelqyer

me judice. per mendimin tim

mea culpa. faji im


mens rea. mendje fajtore

[Larsus]

caput mundi qedra e botes

[Fiori]

Faleminderit vajza per fjalet e mira, po hedh disa shprehje te tjera sot, fjalorin po pata kohe nga puna do e vazhdoj, ne menyre qe ne fund ti perkthejme fjalite duke pare fjalet nje nga nje (jo se ndonjeri ka kohe te merret me gjera te tilla). Ose kete pune mund ta beje dhe Larsusi qe si duket ka kohe neper duar, vetem me kujdes Larsus, mos i perserit gjerat nga dy here qe mos ngelemi ne nje fjali per jete

Shprehjet apo fjalet ne vazhdim, nuk kane per qellim ofendimin e vizitoreve. Shijoni dhe qeshni atehere kur ju qeshet


1.

Nihil tam absurdum, qhod non dictum sit ab aliquo : Nuk ka gje me te turpshme, se nje tullac qe pretendon se ka floke
Nihil Homini amico est opportuno amicus. : Nuk ka mik me te mire se nje mik ne nevoje.


2.

Quid me apellavisti? : Si me quajte ? (ketu kur behen gati per sherr lol)
Visne illud iterare? : Pa perserite dhe nje here ? (vazhdim i sherrit)
Ita vero, esne comoedus? : Te duket vetja si komedjan huh?
Itane? Tua mater! - ë hë? Mamane tende!
Foras gradiamur. - Ec e vazhdojme kete (sherr) jashte!
Utinam coniurati te inforo interficiant! : Te vravshin kriminelet ne dyqan. lol
Caput vacans - Kokebosh
Caudex - Derr
Cimex - Hajdut
Simulator - Kopjac
Vermis - Krimb
Fac ut vivas - Gjej ndonje gje per te bere (perkthimi jo fjale per fjale)
non compos mentis - i shkarë ( jo i shendoshe nga trute)
Tu, rattus turpis! - Mi i palare.


3.

Sum, ergo edo : Jam (egzistoj) prandaj ha.
Lapsus linguae : Me shpetoi goja (gjuha)
Cogito, ergo doleo : Mendoj, prandaj jam i depresuar.
Prehende uxorem meam, sis! : Merre gruan time, te lutem.
Aliquando et insanire iucundum est : Nganjehere eshte qejf te sillesh si i cmendur

[Larsus]

Postuar më parë nga Fiori
[B(jo se ndonjeri ka kohe te merret me gjera te tilla)[/i]. Caput Fac ut vivas - Gjej ndonje gje per te bere (perkthimi jo fjale per fjale). [/B]

Fac ut vivas--get a life

Repetitio est mater studiorum

perseritja eshte mema e dijes

si post fata venit gloria non propero nese lavdia vjen pas vdekjes, nuk po nxitohem atehere

[b]piger[b] dembel
Si sapis, sis apis po ishe i zgjuar, je punetor (blete)

Lapsus calami gabim shkrimi

Lupus in fabula zure ne goje dreqin beji gatin shkopin