Legjenda e Rozafës

[ALBA]

Legjende e bukur dhe frymezuese, por pa asnji baze historike, te pakten jo per kalane e shkodres.

besoj se ka qene nje balade e kopjuar dhe e pershtatur, shume qytete te vjeter a ura etj e kane nji variant te tille neper ballkan.

Kjo eshte e vertet qe thote Labeati .

Shume keshtjella e ura ne ballkan kan gati te njejten legjend me kalan e Rozafes .

[Flori]

- ese -

Rozafa është zanafilla e një qyteti të lashtë e legjendar. Gjithçka fillon me një legjendë, gjithçka vazhdon si në legjendë. Rozafa ishte aty, para se Krishti të lindte, ajo është aty edhe sot.
Për ata që e njohin legjendën e Rozafës, e kanë të qartë se në muret e saj prehet një trup i gjallë nëne. Gruaja 'Rozafë' lutet që t'ia lënë njërin gji jashtë, për të ushqyer me qumësht djalin e saj të vogël. Me trupin e saj, Rozafa i dha jetë një fëmije, me sinqeritetin dhe vetë-flijimin e saj, ajo i dha jetë një qyteti. Mbi të u ngrit një kala, tre vëllezërit e legjendës gjetën mirëkuptim mbi murosjen e kësaj gruaje. Si gjithmonë, dikush flijohet që diçka më e madhe të jetojë. Dhe Shkodra jetoi në shekuj mbi flijimin legjendar.

Vetë historia njerëzore, në turbulencën e saj nën-ndërgjegjësore, ka provuar paarsyen e vet paradoksale: Diçka e shenjtë jepet, diçka e shenjtë fitohet! Jeta është e shenjtë. Dhe brezat që vijnë, gëzojnë mbi atë që u shua. Rozafa, kjo grua naive, mund të kishte vdekur si të gjitha të tjerat - e harruar, por ajo vdiq, pa e ditur as vetë, për të jetuar si legjendë. Ky paradoks i arsyes njerëzore na çon tek një fillim: Plaku orakull, u tregon vëllezërve se duhet të murosin njërën nga gratë, që muri të qëndrojë. A mos ndoshta ky mësim filozofik i orakullit, kjo simbolikë unike e veprimit, don të thotë, se kur ti humbet diçka të shtrenjtë, fillon dhe e vlerëson atë, që ti ndërton mbi këtë humbje?... Dhe kjo ndodh krejt natyrshëm në kohën e Rozafës, gruas që u muros për të dhënë jetë. Ajo u muros se thoshte orakulli, u martirizua për hir të zakonit, dhe kjo përbën forcën filozofike të vetë legjendës: flijimin si domosdoshmëri të padiskutueshme.

Por a janë të gatshëm vallë, të gjithë njerëzit të flijojnë? Jo, por në të vërtetë, po! Secili nga ne humbet diçka, dikush më shumë, dikush më pak, pa dëshirën tonë, pa vetëdijen tonë. Kjo ndodh po aq natyrshëm, sa ç'ndodhi me Rozafën. Por humbjet tona janë të vogla, individuale, ndërkohë që humbja e Rozafës u bë për hir të interesave globalë: ndërtimit të një muri mbrojtës për qytetin e Shkodrës.

[edmond-cela]

The Legend of Rozafa Video
http://uk.youtube.com/watch?v=QszEPKAX_YI

[Stavri Trako]

MISTERI I SAKRIFICËS SË ROZAFËS

Kënga Rozafës sjell një tragjedi nga historia pellazgo- ilire në vitin 335 të shekullit të IV para erës se re ku në një nga ngrehinat më te lashta pellazgo ilire në atë të Skutarit hyjnor kryeqendrës së e Ilirisë ka ndodhur nje flijim njerëzor, sakrifica e Rozafës..
Parahistoria e Skutarit na daton 13 shekuj para krishtit . Hylli njihet si mbreti më i hershëm që sundoi mbi familjet dhe fiset e shpërndara pellazge ,të njohura si Mbretëria e Ilirisë . Ai vdiq në vitin 1225 p.e.s.Zotërimet e tij shtriheshin përgjat bregut lindor të detit Adriatik ,në veri deri ne Gjirin e Triestes kurse ne jug deri në lumin Vjosa .Historiani Gibon shprehet se,më vonë ,Iliria përmblodhi të gjitha trevat në jug të Danubit,ndërmjet detit Adriatik dhe Detit të Zi (Kjo mbretëri ,me një shtrirje kaq të madhe ,përbëhej nga një numër fisesh të ndryshme si : taulantët ,në krahinën e Durrësit,liburnët ,përgjat bregdetit të Shkodrës .Ulqinit(Dulcigno) dhe Tivarit,dalmatët,më në veri ,duke përfshirë edhe Triesten ,si dhe dardanët ,përreth Kosoves . Thuhet që venecianët mund të kenë patur origjinë ilire ,ndonëse zakonisht nuk renditeshin si të tillë.( Mommsen 2.94)
` Dhjetë shekuj më pas mbret qe Bardhyli “ Ylli i bardhë ‘’(449-335 p.e.s ) i cili e zgjeroi mbretërinë Ilire duke futur në të edhe disa territore të Epirit dhe Maqedonisë . Dihet se Bardhyli sundoi nga viti393 deri 335 p.e.s vit deri në moshën 90 vjeçar kur vritet mbi kalë në fushë betejë ,ndërmjet liqenit të Prespës dhe të Ohrit, nga gjenerali i Filipit të Maqedonise PARMENION.
Pas vdekjes së Filipit të Maqedonisë ,të bijtë e Bardhylit Kliti dhe Glauku ,u përpoqën t’i rimerrnin prapë teritorret ,por në betejën e zhvilluar ne 335 p.e.s në Pilur ,pranë grykës së Devollit në veriperëndim të Korçës në ndeshjen e dytë ,Aleksandri i Ri (I Madh) i biri i Filipit ,i mundi .
Ngadhnjyesi i ri,Leka i Madh, me këtë betejë duke mundur pinjollët e Bardhylit do te njihej edhe si zot i Ilirisë . Por në këtë fitore Leka do të zbulonte misterin e lavdisë se tij.Ai shpërfilli shkëlqimin e triumfit të parë si mbret i ri Maqedonisë dhe parapëlqeu rikurorëzimin e mbretërve te rinj të Ilirise Glakut dhe Klitit duke kërkuar prej tyre besën e aleatit të mbretërisë maqedonase.Rreptësia dhe vlerësimi i kundërshtarëve të mundur do të përbënte veçanësi taktike të Aleksandrit që do ta shëndronin atë në hyjni jo vetëm të sivëllezërve të tij ilir por dhe kudo ku shkeli këmba në Egnatën e tij. Glauku do të qe një nga flamurmbajtësit besnikë deri në vdekje të shpurës prej 35000 burrash pelazg(iliro,trako maqedonas ,epirjot) të atij bashkimi shpirtëror që qe bazë e nuklit të fuqisë Aleksandrit, dhe që qenë të gjithë baballarë djemsh që shoqëruan Aleksandrin e Madh deri në Sanskritinë e largët
Pse i duhej Iliria dhe për më shumë besëlidhja pellazge Aleksandrit të Madh?(Ka shumë gjasa që kjo Besëlidhje pellazge e 335 p.krishtit te jetë lidhur në Ljesh(Lezha e sotme)qytet-port i ndertuar prej Aleksandrit(një nga 19 të tilla të ndërtuara prej tij deri në Indinë e largët) dhe per nder te tij u pagezua me emrin Ljesh.Është fakt që ne dialektin arberesh dhe çam të shqipes Aleksandri thirrej Ljesh. Nuk është rastesi ,për mendimin tim ,qe edhe beslidhja Iliro-Epirjote me 1444 ,e njohur si Liga e Kapedaneve Shqipëtarë,pas afro 18 shekujsh ,te zgjidhte Lezhen si qytetin Tempull te Beses,per të përuruar Leken e Ri,Skënderbeun,si kryekomandant te Ligës së tyre.)
Qe Ai,Leka i Madh, që u a kishte provuar shpatat dhe burrërinë mbretit Bardhyl dhe djemve te tij ;njihte paepshmërin ,urrejtjen ndaj padrejtësisë besnikerinë ,nderimin dhe bujarinë e dajave te tij molloso epirjot;trimërinë ,disiplinën dhe artin luftarak te maqedonasve te tij; pamposhtmërinë dhe qëndresën në luftë të Dardanëve ,lynknestëve të stërgjyshit Herkul,apo trakasve zëmëdhenj . Ka të ngjarë që Leka i Madh të ketë kuptuar dhe të jetë këshilluar nga mesonjësit e tij që të fitonte pa mëdyshje këto vlera të shpirtit burrëror si dhe nderimin ,zemërbardhesinë dhe vllamërinë e sivellezerve te tij, si tipare këto të një nukli hyjnor për të realizuar ëndrrën Sanskrite që kishte filluar të realizohej. Spikatin edhe sot e kesaj dite te shqiptaret kudo ku jane këto tipare .Qe i pari pellazgu hyjnor Homeri që i gdhendi 32 shekuj më parë te kënga e 23 -të e Iladës te pritja ,nderimi ,dhe përkujdesja që Akil Pelidi tregoi ndaj Priamit kur ky shkon për të marr trupin e Hektor zëmadhit . A nuk do të mjaftonte e tërë kjo psikogramë për të kuptuar cili qe shpirti që i përjetësoi madhështinë e Aleksandrit të Madh.
Historikisht nga 335pk deri më 167 p k te gjithë mbretërit ilir të Shkodrës që nga Glauku dhe Kliti e deri tek i të fundit Genti dhe Teuta qenë aleatët pa tjetersueshem të Maqedonasve .
Kështjella Akropol e Skutarit më 335 p k u bë një qytet shumë i populluar me një status te mirëfillt qytetar dhe një qëndër administrative , ushtarake dhe një nyje rrugore e tregtare shumë e rëndësishme që se ka humbur kurrë më famën e saj për më shumë se 2400 vjet. Po në këtë kohë rimori famën e të qënit një qytet hyjnor se në themelet e saj mbajti flijimin e një nuseje, ama e një djali trashigimtar.
Riti i flijimit të vashave të virgjera nuk ka qënë një ndodhi pa dëgjuara edhe me parë te të lashtët e ballkanit. Por flijimi in një gruaje lehone ,që kamot e gjithë sot mencurisht është kuptuar si zana mbrojtese e jetes,ishte diçka e pa dëgjuar ,sa tragjike aq dhe misterioze dhe një kanun jo shumë i thjeshtë për tu kuptuar.Ç farë ju fsheh sakrifica se Rozafës kohrave ?Ç’kërkojnë të na kumtojnë të lashtët me këtë akt të mistershëm ?
Hehoja e dhimbjes është frymëmekëse për këdo që ndeshet ose sjell ndërmend ngarjen .Nje dritherim gjurmëlënëse pushton shpirtin e gjithëkujt që e di opo njihet me ngjarjen .Një gjë është e pa kundërshtueshme,ngjarja e kësaj balade gjeneron energji të përjetshme jetësore dhe nuk çuditemi kur ajo motërzohet në gjithë ballkanin dhe i kalon kufije kohor 2400 vjeçar dhe vjen tek ne me nje fuqi magjike dhe na mrekullon me fuqinë ,besueshmërinë dhe kumtin hyjnor të saj.
Viti 335 p k qe pragfillimi i një Epoke të re qytetërues asaj që nga të gjithë njihet si epoka aleksandrine.Të lashtët e mençur e përcollën atë me një ceremoni të përhynyjshme dhe një ritual të denjë vetëm për një vezullim hyjnor si ai i Aleksandrit të Madh . Ja vlen te besohet që nuk është bërë vetëm blatimi i demit për perëndinë Diell dhe por u bë edhe një sakrificë njerëzore e Rozafatës Hyjnore për zanat fat- udhëmbërojtëse , që simbas besimit pellazg do të sillte mbarësi për Egnatën ( Udhën te gatën ,të gjatën )Ende sot e hasim në artin gojor popullor por edhe besohet në vetvete nga mjaftë krahina shqiptare se orët dhe zanat e malit jane shoqërueset e njeriut në rrugëtime e gjata të jetës , prandaj ndaj tyre të lashtët tanë silleshin me respekt e u blatonin të paktën verë të ëmbël me kupa te florinjta nëpër altare ,pse jo edhe sot ndër sofra familjare që shtrohen para se dikusht te udhetoj ose të nis ngjarjet e jetës së tij ,si dasma , te gjithe do të urojnë për mbarësi .
Kuptohet këtu ,që te lashtët i kanë kaluar kufijte e mitit, ata, për mendimin tonë , tentojnë ligjërojnë kanunin e konstitucionit shpirtëror të kësaj besëlidhejeje yjnore ndaj Aleksandrit te Madh por me një kusht që të mos prekej nuklin gjenetik dhe ardhmerine e kesaj race yjnore, si per nga prejadhja ashtu dhe për nga misioni.Dhe ishte gjetur filli ,çdo kush nga 35000 te përzgjedhurit e kësaj legjende duhej të linte me patjetër pas , djalin tragëshigimtar dhe nusen amë regjente te ketij nukli hyjnor.Plotefuqishmeria e figurës femrore qe e pa kushtëzuar nga çdo ndodhi e mëpastajme e luftës dhe i kanunonte asaj përgjegjësinë e patjetërsueshme si zana mbrojtëse e jetës, sot e gjithditen pranohet si kroi i nuklit ripërsëritës së jetës .
Ja vlen të respektohet lashtësia e këtij kanuni,që ndër familjet shqipëtare respektohet si një dëshirë për të patur një trashigjimtar djalë.
Nga Skutari hyjnor i hapej udhe për së treti epokës euro- sanskrite një epoke që do të zgjaste edhe ajo plotë 10 shekuj (shek 4 pk deri shek 6 hera e re ) kohë kur përfundon epoka Aleksandrine(në art,letersi ,arkitekturë dhe kulturë,etj ) .Kultura latine (eneida)dhe e tërë kultura Europiane në përgjithësi ,folklorike apo e kultivuar, qenë produkt i këtyre 10 shekujve . Të kësaj kohe datojnë te jenë krijuar edhe perlat e trashigimise popullore shqiptare eposi legjendar dhe baladat e në veçanti balada e murimit te Rozofatës



Stavri Trako

[Bl3ri]

Eshte e vertete se e njejta legjende tregohet edhe ne Greqi per Uren e Artes (qyetet ne veri te greqise). Por me pak ndryshime...

Gjendet ne forme poezie (por per shkak kohe s'kam mundesi ta perkthej. Nese dikush mundet,mund tjua dergoj).

Ashtu si Legjenda e Rozafatit dhe e Kosoves, te treja jane bere rreth shekullit te dhjete pas krishtit. Koha e mesjetes per ballkanin tregon se atehere ishim me te bashkuar...

Legjenda thote per nje ure, e cila ndertohej diten e prishej naten. Uren e ndertonte nje kryemjeshter me 45 mjeshtra dhe 60 punetore.


45 mjeshtra dhe 60 punetore
nje ure ndertonin..

Nje dite nje zog vjen dhe ne vend te cicerimit, kendonte nje kenge njerezore duke thene, se flijim duhet bere per kete ure, jo nga jetime, as nga jabanxhi, por nga vete gruaja e kryemjeshtrit ne menyre qe ura te behej e qendrueshme.

Kryemjeshtri dergon zogun ti thote gruas te vishet bukur e te vije sa me vone, por zogu shkon e i thote gruas te vishet bukur e te vije sa me shpejte.

Kur gruaja shkon, pyet punetoret perse kryemjeshtri ishte aq i merzitur. Ata i thone se i ra unaza ne mes te ures (atje ku behet harku) dhe dikush duhej te zbriste ta merrte. Gruaja thote se do te zbriste ajo, dhe sapo vete poshte, punetoret filluan ndertimin mbi te. Kur e merr vesh c'po ndodhte, ajo jep nje mallkim, qe ura te dridhej dhe askush te mos kalonte me mbi te. Por zogu i kujton gruas se kishte nje vella te vogel, i cili mund te kalonte ndonje dite prej andej e te vritej. Keshtu gruaja e kthehu mallkimin ne bekim duke thene: le te mos shkaterrohet kjo urre kurre, dhe te kete qendrueshmeri per gjithe jeten..

Ja vlen te permendim se legjenda tregon, se kjo grua ishte motra e vogel midis tre motrave qe kishin te njejtin fat. Motra e madhe u murros ne Eufrat, e dyta ne Danub dhe e treta ne Arte.

Ndoshta edhe diku gjetke gjenden modele te ngjashme te kesaj legjende.. Ashtu sic bukur u tha prej jush, eshte menyra e sakrifices per dicka me te shtrenjte per gjithe te tjeret.

Teme e bukur kjo, apo jo...
ju pershendes,
huggos

[Bl3ri]

te dua shumee

[flory80]

Varjanti në Anglisht këtu në këtë video, për ata që mund tju hyjë në punë...

[cool_shqype]

me kete GOJE-DHENE te Rozafatit jam rritur e me ka vene te mendoj e te ndihem keq per ato c'ka pershkruan, me qinra here......por duke u rritur kam menduar per te duke e perseritur me mendjen time, dhe si goje dhene qe eshte duke u thene nganje brez tek tjetri mendoj se asnjehere nuk i humbi vlerat e saj qe jane pothuaj te gjitha ne ato pak vargje qe pershkruajne nje moment jetesor, MOMENT QE NDOFTA ESHTE PERSERITUR E KA BERE CIKLIN E TIJ KUSHEDI SA HERE DHE BESOJ SE DHE AKTUALITETI I SOTEM KA NJE BINJAKEZIM ME KETE MOMENT......jane mesazhe qe injorojne vitet kalendarike dhe zhveshin lidhjet njerezore, qe flijimin e nxjerrin si domosdoshmeri ne vazhdim te jetes, se vellai i vogel gjithmone eshte ai qe jep fjalen dhe mban premtimin, ai qe flijon, ai qe duron.........A KA SOT NJE VELLA TE TILLE ..??????

[xho1]

Mbasi behet fjal per nje kohe shum te lasht pra 300vj. p.e.s ather ka mundesi ne te gjitha kalat dhe urat jan ber kto flijime>kurbane>sepse ka qen zakon ne ate koh,ashtu sic sot ne temelet e shtepis prejme dashin,dhe filani e ka pre hajt ta presim edhe ne,e kshtu me radh filani ka ble LCD TV hajt ta blem edhe na,kojshit shkun ne kollashin te shkojm edhe ne,isht e vertet kjo edhe une kam ndegjuar te njajten legjend edhe per Rozafen por edhe per Uren,por si ta vertetojme dikush thot Gji kaster,dikush Roza fat,kujt ti besom gjithkush gergon prej vejdit,pershendes te gjithve.

[Akuamarini]