Legjenda e Rozafës

[artur]

O Klod !
Lexova disa nga shkrimet e tua ne forum per te ditur dicka me shume nga ti dhe si e mendon. Fakti qe dikush futet ne kete forum dhe per me teper shkruan diçka tregon qe eshte patriot. Biles edhe po te mos jete behet me zor po te lexoje disa tema ketu ne kete forum. Prandaj vetem fakti qe me je pergjigjur ne kete forum eshte nder per mua. Te falenderoj.

Por tema ishte legjenda e kalase se Rosafes.

Mendimi im eshte ky. Duke u nisur nga fakti qe kam degjuar nje variant tjeter te kesaj legjende, ku ai plaku i mire ishte nje armik dhe keshilla qe dha ishte vetem qe te fuste ne armiqesi vellerezit (pra shqiptaret) dhe kalaja te mos ngrihej kurre. Sikur keshtu te ishte historia e vertet dhe une te isha nje nga vellezerit qe punonin per ndertimin e keshtjelles, nje flijim do ta beja dhe e di se cilin - pikerisht ate plakun do te flijoja, te shikoje ti sa e forte do ngrihej kalaja.
Vetem kaq doja te te thoja nese historia na meson qe duhet gjak per tu derdhur, do te doja qe ky te ishte gjak i huaj jo me gjak shqiptar. Mendo, jam gati ti fal jeten edhe tradhetarit shqiptar per momentin po te jete nevoja duke shpresuar qe nje dite edhe ai po te jete shqipetar sado pak do e vuaje tradhetine e tij me shume per se gjalli dhe neser do ti sherbeje me mire atdheut te tij. Gjergj Kastrioti Skenderbeu e beri nje gje te tille me nipin e tij dhe nje amanet te vetem na la ne shqiptareve,- RRINI TE BASHKUAR-

tungjatjeta

[E_dlira P.]

Ky mesazh eshte per Shigjeten. Po te shkruaj njeçike me vonese, por sot jam regjistruar ne forum.
Ne rradhe te pare te falenderoj per temen; eshte shume interesante. Me pelqeu arsyetimi qe kishe bere dhe hipotezat e ndryshme. Te them te drejten me beri te mendohem. Do te doja te nderhyja edhe une.
Fakti qe dy vellezerit nuk e mbajten besen ndoshta ka qene nje si paralajmerim. Kini kujdes jo te gjithe shqiptaret e mbajne besen (jo shumica)!!!!! Sot degjojme shpesh te thuhet qe ky apo ai ma ka me te hedhur. Eshte nje hipoteze e hidhur per ne qe e mbajme veten si vellai i vogel, siç jam e bindur per shumicen e njerzve ne forum.
Persa i perket keshtjelles se Argjirokastres, ajo ka nje legjende tjeter qe shpjegon emrin edhe pse mundt te jete me e vone se ajo e Rozafes. Argjiroja ishte gruaja e te zotit te keshtjelles.Turqit kishin rrethuar kalane per ta pushtuar. Kur arriten ta pushtonin Argjiroja u hodh nga kalaja per te mos rene ne duart e tyre. U hodh se bashku me te birin qe e kishte akoma ne gji. Fakti i femijes akoma ne gji eshte nje e perbashket me legjenden e Rozafes.

Te pershendes

[glaukus 001]

Me erdhi mire qe ca mendime te miat te fillimit , vune ne mendime edhe te tjere , pasi kjo legjende eshte thelbesore per ne si shqiptare.

Gje tjeter kontradiktore qe une vura re tek legjenda eshte fakti qe zakonisht me te vjetrit ne moshe ( pra 2 vellezerit e medhenj ) jane ate njohin me mire traditat e zakonet e te sjellurit , nderkohe qe vellai i vogel eshte i vetmi qe ecen sipas tyre, duke u treguar si me konservatori e me besniku.
Ndoshta qellimi i kesaj legjende ishte qe t'u jepej 1 mesim brezave pasardhes qe do lexonin a degjonin kete legjende.
Cili ishte qellimi ? - Ec sipas rregullave e normave te shoqerise tende, te fjales se dhene , se do jesh i nderuar e respektuar jo vetem sa te jesh gjalle por edhe kur te mos jesh me !
Pra , jeto si nje shqiptar i vertete se nje dite te gjithe do vdesim,
mos u bej si 2 vellezerit por vepro si burre !
C'kishte per te ndodhur sikure dhe vellai i vogel te mos e mbante fjalen ? Kush do sakrifikohej, c'do ndodhte me kalane , a do ndertohej ndonjehere ?
Dhe nuk duhet pare ky mesim (a qellim ) vetem ne kuadrin e ngushte te ngritjes se 1 kalaje , por duhet shkuar me thelle e me gjere : kalaja mund te simbolizoje edhe atdheun e kombin.

BESA ishte ( sot eshte zbehur pak ) tipari themelor qe dallonte shqiptaret nga fqinjet. Ishte besa qe mbante gjalle bashkime familjare, aleanca ushtarake por edhe jeten e perditshme qe bazohej ne "kushtetuten" kanunore. Fjala e dhene ishte krenaria e shqiptarit, burreria e tij dhe ne disa raste qendronte edhe me lart se ligji !!!
Mund t'ju duket e cuditshme ajo qe do lexoni me poshte por ju siguroj qe eshte marre nga nje burim i besueshem : BBCnews.com
Daten dhe titullin e artikullit nuk e kam te ruajtur por eshte nje shkrim mbi mafian italiane dhe eshte shkruar nga analisti ballkanik i BBC - Misha Glenny .

Ja sec shkruan ai kur flet mbi origjinen e formimit te mafias italiane dhe ate qe pa kur vizitoi fshatin e famshem sicilian Korleone , vendlindjen e Cosa Nostra-s :

The women displayed some variety around a theme of smoky eye make-up, tight trousers and designer blouses, but the men, hundreds of them, were like a community of clones - dark suits, dark ties, greased-back hair and, of course, shades.
The people of Corleone, locked in by rectangular rocks and forbidding crags, are subject to that bizarre cultural phenomenon of importing a repackaged version of something they exported in the first place.
According to some social historians, the men of honour from Corleone earned their code of blood feud and vendetta from a group of immigrants in the late medieval period.
Half way between Corleone, the great mafia citadel of the 20th century, and Palermo, the Sicilian capital, lies Piana degli Albanesi, where live the descendants of Albanians who fled the Ottoman invasion of their territory and found refuge in Sicily in the 15th century.
Along with their colourful costumes which were out in force as always this Easter Sunday, the Albanians brought with them the concept of besa or honour.
The self-contained social system of these mountain people was built on the assumption that a man's word (I use the gender advisedly) was an absolute contractual guarantee and, if broken, the injured party had recourse to blood revenge."

Pra edhe origjina e organizimi i organizates me te famshme mafioze italiane - Cosa Nostra ( pervec Cammorras, Sacra Corona Unita dhe Ndraghetta ) eshte e lidhur me konceptin e beses qe sollen arbereshet kur shkuan ne jugun e Italise pasi turqit pushtuan te gjitha qendrat e keshtjellat e tyre (pasi vdiq Skenderbeu )
Kuptohet qe ky fakt mund te mos na beje shume krenare , por tregon sidoqofte vleren e madhe qe kishte besa tek shqiptaret e atehershem. Me kete rast edhe mund tu mburremi italianeve se shqiptaret u treguan atyre si te organizohen .


===================

Per piken tjeter , dmth qe Gjirokastra te jete vendi per te cilin ben fjale legjenda , nuk me duket shume e besueshme.
Nga ato qe di une, vete fjala Gjirokaster ka ardhur nga greqishtja
Argyro + castro = keshtjella e argjendte
nuk e di nese do kete ndonje lidhje me Argos , por edhe emri Argjiro ka lidhje me emrin qe ju dha kalase. (Argjenda )
Nderkohe qe vazhdimisht vajza e muruar quhet Rozafa dhe un' s'kam degjuar per ndonje vend , fshat a emer te tille ne zonen e Gjirokastres.
ndoshta edhe ka ... .


***

[shigjeta]

E_dlira P. flm per fjalet e mira por kjo pjese dhe analiza e saj nuk jane shkruajtur nga une. Une vetem e kam marre nga forumi vjeter dhe e kam postuar ketu si nje nga pjeset me te bukura te forumit qe sic thua dhe ti te ben te mendohesh

glaukus 001 shume interesante pjesa e shkeputur nga BBC.

[Ryder]

Persa i perket emrit te kalase Rozafa eshte shkurtim i Rozafat qe ne vetevete esht perberje e dy emrave. Roza qe ishte nusja e vellait te vogel dhe Fati vellai i vogel.
E dyta mbi ate legjende eshte ndertuar historia e qytetit te Shkodres dhe vetem per nje perberje te emrit te qytetit te Gjirokastres nuk kalohen mijera vjet histori vetem nga fjala gji )
Si nje shok imi qe tha se Napoli ishte qytet shqiptar se e perktheu
Napoli-na polli )

[The Dardha]

1- Kuptimi i termit Legjende dhe aritja e saj ne permasa te tilla...

Legjende= e ardhur nga tregimet e vjetra te kaluara goje pas goje (gojdhena) nepermjet popullit..

2- Legjenda Rozafati

Nje histori qe karakterizon qytetin e Shkodres dhe kalane qe mban emrin e legjendes.

3- Nga floklori

Kjo legjende karakterizon tipin e shqiptarit ne krahun pozitiv besen, guximin, trimeri, si njeres te palodhur qe punojne, por edhe krahun negativ te vellezerve te te tjere qe nuk mbajten fjalen e dhene (duke i lajmeruar grate qe mos te sjellin ushqimin), shkelen besen...

4- Me ka habitur fakti se kur kam qene tek kalaja e rozafatit ne murin ku thuhej se mund te kishte qene murosur Rozafa, mund te shikoje buleza te bardha prej bimeve perqark (nga legjenda dihet se ka thene me lini nje gji perjashta te ushqej femijen...
(shume jam habitur kur e kam par)

5- Cdo kala ne shqiperi ka nga nje gojedhen perkatese

Vertetesi apo tregim...

[Arbushi]

sa here degjojme kalaja e rozafatit mendojme per shkodren per historine se si e jema u sakrifikua per te miren e te tjereve etjetj. edhe na duket dicka komplet shqiptare... por e dini qe ne bullgari ne nje fshat te vogel qe emrin do jua them me vone se eshte ca i ngaterruar egziston po e njejta legjende madje e shoqeruar po ashtu me skulpture pak a shume te njejte?

[glaukus 001]

Ja dhe nje variant ne vargje (si këngë) i gojedhenes mbi Kalane e Rozafatit.
Kam pershtypjen se kendohet ne zonen e Ulqinit.

Ç’i ka ra mjeglla Bujen’s-ë,
Edhe fushës Shkodaras-ë,
Fryni erë, frashni e hollë,
E nalcoj-ë mjegullan-ë
Ku punojnë e tre vllazni,
Gjidh ditën e po punojnë,
Gjidh natën po jau rrenojnë,
Shkon nji shenjt i gjallë asajna,

-Puna marë, o ustallarë.

-Ta marë paç, o shenjt i gjallë,

Ku e sheh ta marën tonë,

Na gjidh ditën po punojmë,

Gjidh natën po na rrenojnë,

A di gja me na kalxue?

-Unë e di, por kam gjynah-ë.

-At gjynah-ë le’mi ne.

-A jini të tre t’martuem,

A i kini të trija vashat?

-Na të tre vashat i kena.

-Cilla vashë t’u bjere bukë,

At muroni n’murë t’Kalasë,

Lidhni besë, e lidhni fe,

Në konak e kur të shkoni,

Vashave mos u kalxoni.

Aj ma i madhi zanë vëlla,
Prishi besë, e prishi fe,
Në konak-ë bjesedoj-ë,
Vashës ti-ë i kalxoj-ë.

Aj i dyti zanë vëlla,
Prishi besë, e prishi fe,
Në konak-ë bjesedoj-ë,
Vashës ti-ë i kalxoj-ë.

Aj i treti zanë vëlla,
Majti besë, e majti fe,
Në konak nuk bjesedoj-ë,
Vashës ti-ë s’i kalxoj-ë.

Po thërret nana gjelinë:
-Gjelinë, e para gjelinë.

-Lepe nanë, e brraf në kamë.

-Ustallart-ë duen bukë,

Duen bukë e duen ujë.

-Besa nanë po m’dhem kryet.

-Gjelinë, e dyta gjelinë.
-Lepe nanë, e brraf në kamë.

-Ustallart-ë duen bukë,

Duen bukë e duen ujë.

-Besa nanë s’po vojt atjene,

Due me shkue në gjini.

-Gjelinë, e treta gjelinë.
-Lepe nanë, e brraf në kamë.

-Ustallart-ë duen bukë,

Duen bukë e duen ujë.

-Besa nanë s’po vojt atjene,

Kam djaloçin t’vogël-o.

-Na djaloçin ta shikojmë,

Kurr na tokë s’ta lëshojmë.

Muer bukë, muer ujë,

Muer kungullin me venë.

Tek e pa-ë i shoqi saj-ë,

Tek e pa i lshoj bela,

Do t’murojmë në Kala.

-Synin djathtë ma lini jasht-ë,

Kamën djathë ma lini jasht-ë,

Dorën djathtë ma lini jasht-ë, Gjinin

djathtë ma lini jasht-ë.

Kur t’vinje djali kësajna,

Unë me sy-ë ta shikonjë,

E me kamë-ë ta afronjë,

E me dorë-ë ta lurtonjë,

E me gji-ë ta nërgonjë. "

[glaukus 001]

Ky eshte nje basoreliev ne gips i punuar nga skulptori Skender Kraja vite me pare dhe ndodhet i ekspozuar ne Muzeun e Kalase se Shkodres.
Mund ta gjeni ketu

[Redi]

E njejta legjende ekziston edhe ne Kosove ne lidhje me nje ure.

Nese dikush e di me saktesi eshte i lutur ta tregoje.