Per dashamiresit e letersise ne Michigan

[Sokoli]

Ka 2 muaj qe prane bashkatdhetareve me banim ne Michigan gjendet revista letrare shqiptare ARS. Revista shperndahet ne Shqiperi - Kosove - Mal te Zi - Maqedoni dhe diaspore. Ne te shkruajne shkrimtare nga te gjitha trevat e komunitetet shqiptare ne mbare boten perfshi ketu dhe arbereshe.


Numri 25 qe gjendet ne qarkullim midis te tjerave permban :

Revista hapet me intervistën e poetit Gëzim Hajdari “Poetët e Tiranës u kanë kënduar vetëm tiranëve”, inkuadruar në rubrikën e Jozef Radit, “Qiell i përtjemë”.

Editoriali me titull “Nuk është kurrë vonë për një manifest letrar” është shkruar nga Irhan Jubica.

Vend kryesor në këtë numër i është kushtuar botimit për herë të parë dhe ekskluzivisht për “ars” të kujtimeve të Kasëm Trebeshinës për Lidhjen e Shkrimtarëve, të titulluara “Fitorja në humbje”. Brenda 9 faqeve revistë paraqiten marrëdhëniet e acaruara të shkrimtarit me Lidhjen dhe regjimin, pa lënë mënjanë denoncimet e shkrimtarëve për njëri-tjetrin, si dhe klimën letrare që nga vitet ’50-të deri sot. Në këtë kuadër (ri)botohet Promemoria e Kasëm Trebeshinës për Enver Hoxhën (1953): “Lidhja e Shkrimtarëve, një urdhër murgjish mesjetarë”.

Rubrikat e përhershme paraqesin:
“arbërisht” nga Mario Bellizzi: “Kam frikë dhe më fjandas se në Ballkan harresa është në modë”, mbi rrezikun e minave antinjeri, shoqëruar me poemën “Vajtim/vdekja e atij që nëng ka” të arbëreshit Stratico Vincenzo (1822-1885)
“seriOzisht” nga Ardian Marashi: “Kombi dhe arti, ose “vëllezërit armiq”, mbi lidhjen e pandashme, por dhe të rrezikshme të shkrimtarit me kombin e vet në (mos)funksion të artit.
“qiell i përtejmë” nga Jozef Radi: “Një shqiptar ndryshe në Milano”, mbi promovimin e librit poetik “Spine Nero” të Gëzim Hajdarit në Teatrin “Il Picolo” të Milanos, Itali.
“teatri” nga Jeton Neziraj: “Bombat mbi teatër”, një shkrim mbi situatën dhe premisat, kryesisht të teatrit të fëmijëve, në Ballkanin e paskonflikteve të gjata ndëretnike.
“borges në shqip” përkthyer nga Astrit Cani: “Bylbyli i Keats”, një ese e H.L.Borgesit mbi poezinë “Ode një bylbyli” të John Keats.
“poezi gjermane” përkthyer nga Ferdinand Laholli: Poezi nga Erich Freid (shoqëruar me origjinalin gjermanisht).
“poezi ruse” përkthyer nga Arben Marku: Poezi nga Anna Ahmatova (shoqëruar me origjinalin në rusisht).
“poezi n’anglisht” përkthyer nga Blendi Kraja: Poezi nga Michael Ondaatje (shoqëruar me origjinalin në anglisht).

Që nga ky numër, në “ars” nis botimi i librit “Letërsia dhe e Keqja” nga George Bataille, të përkthyer prej origjinalit nga Laura Shimili. Inkuadruar në rubrikën “mbishkrim” në këtë herë të parë botohet kapitulli “Në fund letërsia duhej të shpallej fajtore”, mbi Charles Baudelaire.

Rubrikat e tjera paraqesin:
“refuzim”: “Vetëposhtërimi në Ballkan” nga Blendi Kraja, për reagimin e një shkrimtari shqiptar mbi ngjarjet e fundit në Kosovë.
“kujtesë”: “Loja e pashmangshme e të bërit luftë” nga Mentor Haliti, një shyrtim mbi luftën në pesëvjetorin e ndërhyrjes ushtarake të NATO-s në Kosovë.
“profil”: “Bruce Chatwin, vagabondi që u bë shkrimtar”.
“intervista”: Richard Wilbur: “Nuk ka poetë të mirë injorantë”.
“kritikë”: “Preja e një letërsie të lodhur” nga Blendi Kraja, mbi romanin “Preja e një martese të lodhur” të autores Rudina Xhunga.
“kritikë”: “Për mundësitë e reja të poetikave të shqipes” nga Gazmend Krasniqi, mbi përmbledhjen me poezi dhe prozë të autorit Shkëlqim Draçini.

Letërsia shqipe këtë numër prezantohet me: Gëzim Hajdari, Shazim Mehmeti, Astrit Cani, Donika Dabishevci, Andet Meçaj, Halil Qendro, Bardh Frangu e Shefqet Tigani, ndërsa letërsia e huaj me Michael Ondaatje, Luis Cernuda, Su Tong, Pablo Garcia Baena, Antonis Samaraqis, Marco Masini, Erich Fried e Anna Ahmatova.
Përkthimet e këtij numri janë nga: Gilmana Bushati, Laura Shimili, Blendi Kraja, Astrit Cani, Ferdinand Laholli, Arben Marku, Sokol Çunga, Vjollca Osja, Edlira Keta e Arben Idrizi.

Shtojca e përhershme për nxënësit e shkollave të mesme “mars” paraqet krijimtarinë në poezi dhe prozë të nëntë krijuesve të rinj nga gjimnaze të ndryshme te trevave shqiptare.

Te interesuarit mund t'a gjejne ne:

•“Great Sport Coffee” prane kryqezimit 14 Mile & Main Street, Clawson, MI
•Agjensia e udhetimeve “Worldwide Travel” ne 3456 Twelve Mile, Suite 3, Warren, MI
•si dhe tek supermarketi ne lindje te kryqezimit 15 Mile & Ryan Rd., Sterling Heights, MI

[Fiori]

E kam ndjekur ne internet revisten Ars (edhe pse si bordi i saj drejtues ashtu dhe faqja jo gjithmone funksionojne) dhe te them te drejten megjithese me pelqen si perpjekje, pasi letersise shqiptare i duhen me shume dritare te tilla, nuk me ka terhequr shume materiali qe revista percjell. U regjistrova dhe nje kohe tek yahoo per te mbajtur kontakt me drejtuesit e saj dhe mu duken pak te "shperndare", kur nuk ke baza nuk ke si te kesh ndertese.

Perkthime librash te huaj si dhe analiza personale, ka Forumi Shqiptar sa te duash plus tani me boten e internetit ka aq shume informacione mbi letersine e huaj sa nuk ka kohe ti lexosh te gjitha. Ato lek qe mund ti harxhoja me kete reviste besoj se do te ishte me e drejte ti harxhoja duke blere vete librat e autoreve shqiptare te kohes sone. Jam e mendimit se ne qofte se vizitore dhe krijues te rregullt te forumit te letersise si Ylli, Kulla,Niti, Trimi, Pedro, Elinda, Dita etj krijonin nje reviste te tille, do te kishte me shume nivel si reviste. E perderisa keta i lexoj dhe ne forum...

Nuk dua te keqkuptohem apo ti bej reklame te keqe revistes. Madje per hir te letersise shqiptare do i blej numrat qe do te shiten ne MI, por jam e mendimit se jemi duke u kenaqur me "pak".



Pershendetje



p.s. Nuk eshte nevoja te hapen dy tre tema/pergjigje mbi te njejtin subjekt.

[Sokoli]

Secili ka te drejten te gjykoje si te doje, por kush e ka informacionin e plote e ndergjegjen e shendoshe per te gjykuar sakte?
Sidoqofte, qe vec nje lajmerim, eveniment per komunitetin shqiptar te Mich.
Kurse debatet letrare qe behen atje, per mendimin tim, nobelistet e forumit i shohin me dylbi e as letersi nuk behet ne internet jo.

Edhe dicka: Nuk besoj se te shfletosh ti ndonje kopje do i beke nder letersise por ia ben vetes.
Gjithsesi s'kam ndermend te diskutoj gje, se nuk ia vlen.

[macia_blu]

kisha per te shtuar se edhe une e lexoj.
Ne numrin qe permend ti, Koli e vetmia gje disi interesante mu duk intervista me Kasem Trebeshinen.(te cilin une e kam njohur me librin e tri novelave "Legjenda e asaj qe iku" dhe sidomos njera prej te triave qe eshte ne maje te letersise (te pakten kete lloji arti dua une ne letersi) eshte novela "histori dashurie" ose "odin mondvalsen", intervista e tij ne kete numer ishte shume e gjate , dhe e shkruar tamam si te ishte njeri nga botuesit e arsit , jo vete Kasemi, gjithe delir per veten. Ndonese kishte edhe fakte interesante.
...Nje detaj qe mua ma heq krejt ate bindje qe ke ti; se kjo reviste eshte e vetmja reviste letrare (ndonese eshte sigurisht letrare) qe perfshin letersine e re me te mire shqipe.Aspak!
detaji?;-Po qe ne fillim te vitit 2003 eshte botuar nje liber i Visar Zhitit qe eshte quajtur roman, por qe mua nuk me duket mirfilli roman. Megjitheate , krejt e bindur se eshte libri me i bukur i shkruar ne letersi e per letersi. Asnje shkrim nuk eshte bere prej ketyre "gjenive" te "Arsit" madje edhe shkrime qe jane derguar nga ndonje lexues, apo kritik (me emer madje) ato e kane neglizhuar.Imitojne yjet , ne indiferentizem. Jane nje grup mesatarisht i vogel, te cilet e kane bere arsin te tyre dhe vetem per vete.Shruajne , perkthejene dhe bejne analize vetem anetaret e ketij grupi, duke besuar se vetem ata jane gjeni, dhe vetem ata mund ta njohin dhe gjykojne , jo vetem letersine shqipe, por edhe ate qe perkthehet e qe sipas tyre duhet perkthyer.
Shto ketu edhe faktin e perkthimeve , qe aq sa ka edhe vlera qe nuk i mohohen, nuk me duken se vijne nepermjet "Ars"it si deshire e mire per ndihmuar lexuesin shqiptar , pa internet e pa gjuhet nga te cilat perkthehen.
Nje vit rrjesht a dicka me shume u kapen mbas perkthimeve turke.Mua me duket nja gazete delirantesh. Dhe gazeta e tyre per mua funksionon , si xhaketa qe i ben te duken me te gjate. Po jo se jane , ta zeme me te gjate. Ah po qe duken te tille kjo nuk do mend perderisa nuk eshte nje tjeter gazete e mirfillte letrare. Por qe , kjo nuk eshte arritja me e mire , qe thuhet se eshte, ose qe ata pretendojne te jete.
Per dijeni, une e ndjek "ars"in pothuaj qe ne fillimet e saj.
Me gjithe mangesite qe ka kjo gazete,( qe ne fakt qe kur ka filluar botimi i saj duhet te ishin ne paksim keto mangesi) gjithe sa mbetet eshte se duhet pergezuar, dhe duhet shpresuar se do te behet ajo qe pretendojme dhe presim te jete.
Ne lidhje me internetin.... (hiqja mundesine e internetit pikerisht ketij arsit, dhe do te shohesh sa i besueshem eshte informacioni, Dhe letersia qe behen ne internet. Packa se ti ndoshta kufizohesh vetem ne ate faqe te internetit qe foli Fiori.).
Pra edhe nje here gazeta ars, eshte gazete e nje grupi miqsh, qe e kufizojne letersine , e gjykojne letersine , dhe e perzgjedhin letersine vetem si duan ata. Por jo sic ne te vertete duhet trajtuar letersia.
Ne letersi nuk hyhet me miq, as me para, as me kercenime, as vetem nepermjet arsit. Kriteret qe ve arsi per te botuar aty, ndonese duke thene (se ne kemi nje grup mjeshtrish te redaktures) nuk me duket keq. etj. etj.
Ne lidhje me talentet e reja, dhe vendin qe duhet te zene jo vetem ne ars, nuk mund te besoj se pikerisht ata talente qe boton ai jane te vetmit dhe me te miret ne shqiperi (gjimnaze e jo gjimnaze)
Ne ciklin e botuar se fundi ne ars nga keto talente, nuk shoh asnje talent, jo me te pretendoj se ata premtojne. Ndonese kohet e fundit po premtojne te gjithe ata qe kane nje mik , ne Illyria, nje mike ne Koha jone , apo nje mik ne Ars. Letersia po pret talentet qe i premtojne letersise , dhe jo gazetareve miq.Si talente duhen trajtuar jo vetem 15 deri 20 vjecaret . Se talentet ne art nuk kane moshe...por duhen zgjedhur ata autor te cilet ende nuk kane botuar, liber apo cikle ne gazeta te famshme (ose jo te famshme). E te tille sic e tha edhe Fiori , ka mjaft ne forumin tone e ne mjaft forume te tjetre. Ta zeme , je Ti, eshte Niti, eshte Bledi, Leila, Kulla, Dikea, Shiu... e plot te tjere qe mund te jene te mire qe une nuk i mbaj mend tani, ose edhe nga ata qe une nuk u jap shume , por qe ndoshta jane , pamvarsisht nga pelqesa ime.Pa llogaritur ne shqiperi qe une te pkaten njoh shume talente, te fuqishme por qe arsi nuk denjon as ti lexoj e jo me t'i publikoje. Gjithe sa kam per rubriken e talenteve te reja , qe trajton arsi me duket shume amatoreske, dhe shume e dobet.
Nejse , arsi ka vlerat e saja , ashtu si e perseris ka mangesi me karroce.
A duhet ta lexojme? Sigurisht qe po, dhe ua sugjeroj te gjitheve atyre qe kane mundesine per ta patur secilin numer te arsit.Ta abonojne pa asnje ngurrim , sepse ia vlen per te gjitha sa permendem e per te gjitha sa nuk permendem. Qofte edhe per arsyen e vogel , qe thote Fiori, qe nese dikur ndonjeri prej nesh, ka shansin dhe mundesine qe nje dite te ngreje nje revite me drejtim letrar apo ndonje web site, letrar, te di cfare mungon e cfare eshte teper ne ate qe po behet tani. Pra eshte edhe mundesi orientimi.
Urime ars'it dhe te gjitheve !

[Sokoli]

Je bere per te ardhur keq Eli!

[Fiori]

Kur bleva numrin e pare te revistes, ne fillim me beri pershtypje qe me shume reklame i behej revistave serbe (ne te njejtin dyqan) se sa revistes shqiptare (i vetmi faktor qe me shtyu deri ne fund te blija revisten). Madje mu desh te insistoja qe duhet te kish nje reviste dhe ne shqip, pasi nuk ma prezantuan kur pyeta se cfare materiale leximi ne gjuhe te huaja kishin.

Pershtypja e dyte ishin "artikujt" e shekullit te vdekur qe permbante revista. Ketu ku jetoj jam mesuar te iki me hapa te shpejta, per te mos thene te fluturoj. E me duket humbje kohe te lexoj gjera te mbetura (ne vend numero). U largova nga Shqiperia me qellim shfrytezimin e jetes, ndersa ne Shqiperi njerzit anojne ne anashkimin e saj...Letersia nuk behet me shitje mendjesh, e me penen "bosh". Eshte e kote te them cfare mendimi paten njerez me te medhenj se une kur lexuan ate reviste...

Interneti ka fuqine te beje me shume se letersi, varet sa di ta shrytezosh internetin, apo dhe ta perdoresh. Ka njerez qe vetem me vogelsira meren e detyrimisht nuk kane si te vleresojne internetin.


Gjithsesi, eshte e kote te flasesh me mendje 1mm^2 (kane llogjike te kufizuar)


p.s. Kam hedhur disa poezi te marra nga revista tek Enciklopedia, pjesa tjeter e revistes ishin perkthime (e
perkthimet e Yllit dhe Pedros kane nivel 100 here me te mire).

[kulla]

po per ne qe nuk jemi ne michigan, a behet te na vije me email, ne mos te 25 numrat, te pakten nga 26 e tutje.

[Sokoli]

Se shpejti ARS fillon te pranoje abonente dhe nga e gjithe Amerika, ndersa keto mundesi per ata qe banojne ne Evrope kane egzistuar me kohe. Nderkohe nuk besoj se abonimi nepermjet postes elektronike eshte i mundur por, nese deshiron, mund te lexosh disa prej editorjaleve dhe artikujve te tjere te numrave te shkuar ne faqen e saj te internetit duke klikuar KETU :

[macia_blu]

(jam bere per te ardhur keq?) A ma shpjego pak si qenkam bere keshtu, apo ke botuar ti dy shkrime (per njerin jam e sigurt ndersa per tjetrin sipas asaj qe me je mburrur ti) dhe kjo te ben ty te te vije keq per mua?????
Kol e kemi kosnumuar ne kafe , muhabetin e delirit qe po te mbyt...keshtu qe mos mu fryuej mua, pls. Sa per arsin eshte nje gazete amatoresh...dhe si i tille qe je , ty te duket kulmi.... Po ta perseris kerkoj leje hundes tende te te liroj rrugen sepse ti je ende tek drita e kuqe (ose jeshile ) qe te kam takuar ketu e tre vjet. Kjo "arsi" nuk eshte drite, as e verdhe madje!
Shnet!

[Sokoli]

Te falet ...