Johan Volfgang Gëte

[Kandili 1]

KUSHTIM

Serish m`afrohi o hije luhatore,
qe ne rini iu shfaqet syrit tim.
A te perpiqem tash t`ju ndal perdore?
Prap me qan zemra per ate vegim?
Po grahni.Mire!Me fore urdhrore
rreth meje cohi tymit n`agullim;
dhe ma trondit si ne kerthi krahrorin
fryma magjike qe ju ndricon korin.

Pamje po sillni motesh te gezuar,
fytyra te dhimbsura me cmallin syn;
si nje perralle e vjeter gjysme e shuar,
vjen dashuri e pare me miqsine.
Pertrihet dhimbja,ngjallet gjeme e shkuar
E jetes neper shteg plot labirinte
dhe grish te miret,qe,pr`aq ore hareje
te rrejtur fatit,vane para meje.

Shpirtrat,q`u kam kenduar me se pari,
kenget e reja s`do m`i degjojne dot;
sa miq qe pata tash i mbulon varri,
jehone e tyre ushton e mekur sot;
turmes se huaj i ligjeroj se qari,
edhe levdat`e saj me duket kot;
dhe ata qe kenga gezoi me pare,
ne rrojne,harbojne botes se perndare.

Nje malle qe me ishte zvjerdhur me ze prape
per shpirtrat qe po heshtin n`ameshim,
piptime e kenges sime, si nga nj`arpe
eljane,e shkretez endet pa caktim;
me rrjedhin lot`t e drithma me ka kape,
e rrepta zemer rreh me mallengjim:
ate q`e kam e shoh si ne perralle,
dhe c`ishte e zhdukur po me del e gjalle.



Perktheu Skender Luarasi

[Kandili 1]

KUSHTIMI

Mengjezi erdh, dhe hapi i tij i lehte
Ma ngriti gjumin qe me kish ne gji,
Une ika malit nga kasoll` e qete,
Duke u endur me nje shpirt te ri;
Ma mbushte zemren me defrim e jete
Lulja e vesuar gjithe njomeshti;
Nje drite hareje befas niste e ndrinte
Perterinte boten qe te me perterinte.


Dhe si po ngjitesha nga lumi i delire
Pluskonte larg nje mjegull pa pushim.
Ajo me futi ne nje mugetire,
Ma vrenjti rretheqark veshtrimin tim:
S`do ta shijoja pamjen aq me hire,
Ngaqe u mblodh nje muzg,nje turbullim;
Pastaj prej resh u gjenda si i sulmuar,
I vetem e mes territ i mbuluar.


Menj`here dielli u duk te depertoje,
Ne mjegull u nderpa nje qartesi,
Ketej zu muzgu tatepjete te shkoje;
Andej te ngjite pyll e lartesi.
Si desh ky syri im qe ta veshtroje,
Pas territ diellin, me me bukuri!
Lufte e tejdukshme s`kishte perfunduar,
Erdh nje shkelqim, dhe mbeta i verbuar.


Nuk ta them emrin.Shumekush mbi toke
Ta thote shpesh,te quan si te tij,
Sikush per shenje ty te ka ne koke,
Po drita jote i sjell veshtiresi.
Ah, kur gaboja, kisha shume shoke,
Sot qe te njoh, jetoj krejt ne vetmi;
Se lumturine e ndiej vetem fare,
S`ia shfaq asnjerit driten magjistare.


Ajo po qeshte, e tha:--Tani kupton
Pse ta zbulova aq pak kete pelhure!
Sapo shikon qe rende me s`gabon,
Sapo me s`je cunak ti, si moskurre,
Dhe nuk permbush detyren posi burre!
Sa shquhesh ti ngado per ndonje vlere?
Kupto, jeto ne paqe me te tjere!



Me fal, bertita, s`kisha keqmendim;
T`i hap se koti syte e mi perhere?
Vullnet gazmor jeton ne gjakun tim,
E njoh dhuraten tende plot me vlere!
Te tjeret do t`i mbush me ate bekim;
Me s`do ta fsheh talentin asnjehere!
Kerkova rrugen aq me dashuri,
Dhe mos t`ua them vellezerve t emi?


Dhe siq po flisja,qenia e mrekulluar
Me pa me zemer dhe me meshirim;
Ne syte e saj sakaq pata lexuar
Cfare kisha bere drejt e cfare gabim.
Me qeshi, e ndjeva veten te sheruar,
Per gaz te ri m`u ngrit mendimi im;
Tani, pra, mundja, me besim pa ane,
Ti qasesha, ta shihja me nga prane.


Ajo e zgjati doren qe ta kape
Te lehte si dhe pahun avullor;
Dhe duk`e prekur fillmendafshten nape
Kjo shkriu, u zhduk rrethimi mjegullor.
E shtija syrin mbi lugine prape,
Mund ta sodisja qiellin madheshtor;
Asaj i derdhej cipa m`e kulluar
Rreth shtatit t`hijshem duke valezuar.


__ Te njoh, ta di cdo dobesi te kote,
T`i di te mirat qe ti ke gjithenje,--
Me tha keshtu, perjete e ndiej si thote,--
Pra, merr c`te taksa prej qekuri: asgje
Nuk i mungon te lumturit ne bote,
Qe merr kete dhurate qe u perbe
Me muzg mengjesi e diell qartesie :
Prej se vertetes- cipe poezie.



Kur ti dhe miqte ndieni zagushi
Ne mes te dites, hidheni ne ere!
Sakaq ju mvesh me ledha nje freski,
Nje afsh e duf prej lulesh plot me ere,
Pushon t`ju shqetesoje dheu i zi,
Si shtrat i bute behet varri i mjere,
Qetohet vala e jetes se terbuar
Dhe dita e nata ndritin pa pushuar.


Pra, eni shoke, kur duke renduar
Ngarkese e jetes shume ju mundon ,
Kur udhen tuaj fati i mrekulluar
Me lule e peme t`arta jua bekon,
Drejt dites s`ardhme shkojme te bashkuar!
Ajo ne jeten vjen na lumturon
Dhe niperve, kur t`ikim pergjithmone,
Iu befte gaz kjo dashuria jone!



Perktheu i madhi Lasgush Poradeci

[Kandili 1]

TE DAMUNIT


Len qe syt` t`thone lamtumire
Mbasi goja s`ka guxim!
Ah, durimi asht i veshtire
E un` prap sot thirrem trim.


Ma e keqe kohe mos qofte!...
Qe dhe goja m`asht e pite;…
Der e puthna asht e ftohte…
Dora yte asht e ngrite


Sa perpara m`knaqte shqim
Nji e puthun dhane me te shpejte!
Sa n`mars vjollcat t`gjith` blerim
Ne na ndezshin zemrat krejt!


Por mbas tashit, si i mjere,
Lule s`mbledhi ma per ty!
Ndonse pra njitash asht vere,
Vjeshte me duket mue nder sy!


Perktheu Hil Mosi

[Kandili 1]

MBRETI I TULES


Deri n`deke besnik ke s`thohet
Ishte n`Tule `j padisha,
Vdiq e dashtna mbas do kohet
E`j got` arit shej i la.


Sa at gote arit gja nuk donte
E gjithmone me tene piu;
Por ka j`lot per faqe i shkonte
Gjith` sa here pinte fatziu.


Kur pa vendin tue mbarue
Njehe qytetet, e gjithcka
Trashigimtarit i la shkrue,
Por putirin nuk ia la.


N`ndeje t`parve, n`buze te detit
Gjith` parsin n`nji gost` e thrret;
Ulet n`gost` e ka rreth vedit
Mbledhun bashke parsin` e vet.


E t`ksaj t`kandshmes jete deshirin
Piu ma t`mbramin e lumnoj
Pijsi plak, mandej putirin
Nder val` t`detit e flakroj.


Tuj u zhyt` e pa n`fund t`zallit,
Tuj kercye nalt,tuj hupe me turr;
E n`at cas i rane prej ballit
Fikun syt` e s`piu ma kurr!


E perktheu Ndre Mjeda

[Diabolis]

Vallja e vdekjes

Rojtari në mesnatë vështron
varret aty poshtë përhapur;
Hëna gjithçka e ndriçon;
Oborr i kishës si ditën - zbardhur.
Kur, një varr hapet dhe një tjetër, dhe:
ata dalin, një grua këtu, një burrë atje,
me qefinët e bardhë të zhgryer.

Shtriqen, të drejtojnë kokallë e koskë,
Vallëzojnë në rreth, rrotullohen,
i varfër dhe i ri, i pasur dhe rrozgë;
qefinët ndër koska ju ngatërrohen
dhe meqë s'ka më turp që ti mbajë,
shkunden të gjithë, dhe majë më majë
qefinët hidhen nëpër kodra.

Kërkëllet kur ngrihet kokalla, kërciri,
me gjeste ata përpara në valle;
trokëllimë dhe poterë ka qimitiri
si e rënë drurëve me ngadale.
Rojtari nga e gjithë kjo qesh;
kur Tunduesi i poshtër i pëshpërit në vesh:
Shko! dhe rrëmbe një qefin.

E bën sa mendimi! shpejt dhe vrapon
mbas portës së kishës mbyllur.
Hëna të ndriçojë njëlloj vazhdon,
vallen që ata heqin pa u tutur.
Por më në fund ky dhe ai humbet,
një vidhet, më pas një vishet
dhe vrap, gjendet nën lëndinë.

Por një, pengohet dhe zvarritet
dhe bie dhe ngrihet varr më varr;
asnjë nga shokët aq keq s'vritet,
kur ja, ai nuhat veshjen në ajër.
Godet portën e qelës që e zmbraps,
stolisur dhe bekuar kjo qelë me fat
vezullon me kryqe metalike.

I duhet qefini ndryshe s'e merr dheu,
Për tu menduar kohë më nuk mbetet,
Ndaj stolitë gothike me forcë mbërtheu
nga e dala në të dalë kacavirret.
Po i sillet të shkretit rojtar, medet!
Ngjitet nga nyja në nyje përpjetë,
si merimagë, ndjekësi i tmerrshëm.

Rojtarin e shkund, rojtari meit,
por ai kënaqet që qefinin rifiton.
Vjen fundi, ai përgjatë u vërtit,
Një dhëmb i hekurt e kafshon.
Hëna mbas resh i dha vetes lejëkalim,
Këmbana fuqishëm dha një kumbim
dhe skeleti përdhe u shkërmoq.

[Daemon]

Shpejt dhe ngadale

Mos u nxito, mos u vono !Duro
Nje kryefjale shkruaj posi kjo
Vare ne gjoks posi hajmali
Ruaje ne diell dhe ne shi
Me lule rotull teje mos u merr
Dhe i pa trembur gjer ne varr e shpjerr

Mos u nxito! Pa mend mos u vono!
Kur shpirti sulet ti mos u vono
Mejtohu mire udhen drejt e nis
Dhe sul tutje me mish dhe me shpirt
Ngadale! Kurre s'ndreçet nje lajthim
I bere pa hesap dhe pa peshim

Mos u vono! Se tutje sulet jeta
Kalo si trim guxo pa ardhur vdekja
Nje pune bej te larte dhe te forte
Te cilen koha kurre s'mund ta mposht
Mbi dhene nam te mire ler perjete
S'prish pune qe si shoket vdes dhe vete

Mos u nxito! Mos u vono! Mejto
Guret e fatit qetazi duro
Detyren kij si prijes kryesisht
Bej gjithnje te drejten burerisht
Mos u nxito! Mos u vono! Pa fjale
Zoti ne fund te nxjere faqebardhe

[shigjeta]

Shkeputur nga "Fausti"

Dogmatisti

Mua nuk me permbajne dot
dyshimi dhe kritika;
diçka do jete djalli, se -
se ndryshe djaj s'do kishte.

Idealisti

Sot fantazia m'i sundon
ne koke trute e mia;
po qe se une bota jam,
vertet sot jam i çmendur.

Realisti

Te jesh vertet, eshte mynxyre;
kjo po nis te me dhembe
dhe per te paren here sot
s'po qendroj dot ne kembe.

Supernaturalisti

Kenaqem q'erdha sot ketu,
dhe me keta gezohem,
se, duke pare qe ka djaj
besoj qe ka dhe shpirtra.

Skeptiku

Pas flakes ecin per thesar
pas porosise se djallit;
po kam dyshim e nuk besoj,
ja le ne dore fallit.

Perktheu Skender Luarasi

[2043]

Vjollca

Ne nje lugine me blerim
Kish celur plot freski n'agim
Nje vjollce e urte, e drojtur
Papritur na kalon atje
Si flutur, nje bareshe e re
Gjith' shend e gaz
E kenge plot hare

"Ah, sikur t'isha - vjollca tha, -
Mes luleve m'e bukura
Nje cast, nje cast te vetem
Do me kepuste domosdo
Ne gji do me shtrengonte ajo
Nje cast, nje cast
Te pakten, per nje cast!"

Por shkon aty baresha e re
Dhe neper bar as e ve re
E shkel te shkreten vjollce
"S'ka gje, - tha lulez' e pafaj-
Te bukures meri s'i mbaj,
Se ne po vdes
Po vdes nga kemba e saj!"

Sa e bukur !....

[Daemon]

NJE DOGMATIK 1

Per vete djallin e pranoj
dhe jam krejt i vendosur
gjersa ketu plot djaj shikoj
nje zhgan qe s'ka te sosur

NJE IDEALIST 2

Kjo mendja sot me bind se kam
krejt boten ne krahruar
se te çdo gje dhe une jam
pra, jam dhe i shkalluar

NJE REALIST 3

Realiteti po me vret
me vjen qe mend te çahem
Nen kembe dheu po me shket
as vet'se di si mbahem

NJE SUPERNATYRALIST 4

Ketu mes djajsh e tok me ta
kenaqem gjej endire
se kjo vertet me bind se ka
dhe shpirtra te mire

NJE SKEPTIK 5

Pas flakjeshiles me rrembim
rend bota per thesare.
Por po the ''djall'' ke thene ''dyshim''
ndaj s'loz nga vendi fare

1Perkrahes i dogmatizmit filozofik para Kantit.
2Ketu mendohet se eshte paraqitur para se gjithash filozofi idealist gjerman FIHTE (1762-1814)
3Perkrahes i empirizmit filozofik.
4Perkrahes i ekzistences se botes mbishqisore. Mendohet filozofi gjerman JAKOBI (1743-1819)
5Perktahes i skepticizmit filozofik qe kishte per figure filozofin anglez HJUM (1711-1776)

Pjese nga FAUSTI, perkthim i shkelqyer nga Shpetim çuçka

[shigjeta]

Zulejka

ç'kuptim ka, mik, kjo fërgëllimë,
Mos sjell lindja lajm të mirë?
Krah i saj plot fërshëllime
Më freskon zemrën e nxirë!

Lot me pluhur e me fletë,
I ndjek retë bredharake,
Shtyn drejt pjergullës përpjetë
Kaq shumë kandra zhurmërake!

Ia zbut diellit përvëlimin,
Më freskon gushën e nxehtë,
Puth hardhinë tek merr shtegtimin,
Shfryn tek kodra, tek rrëketë!

Dhe më sjell me fëshfërimë,
Që nga miku kaq të fala,
Pa u errur kodra mirë
Sjell të puthura të vala!

Mund të çash ndër kaq rrafshira,
Ndihmo miq e të munduar,
Nëpër muret, tek rrëpira,
Pret djalosh i dashuruar!

Ah, se lajmin kaq të shtrenjtë,
Ku freskohet dashuria,
Ma flet gojë e tij vetë,
Ma fal buza si qershia!

Perktheu P. Jorgoni