Dashuria dhe Martesa

[forum126]

Kontrata e martesës


Bazat themelore të martesës janë pranimi dhe rënia dakord nga secila palë për një marrëdhënie afatgjatë. Pasi pranimi është një gjendje mendore jo e dukshme për të tjerët, është e nevojshme të ketë një shprehje përpara dëshmitarëve. Në shekujt e kaluar martesat janë bërë në mënyrë verbale, në shtëpi ose në xhami nga njerëz që e njihnin çiftin, shpesh me prezencën e një hoxhe ose imami për t’i mësuar ata sesi të veprohet. Sot, megjithatë, përshkak të nevojës për shkrimin e dokumenteve pjesa më e madhe e martesave kryhen nga zyrtarë, të cilët pastaj japin një certifikatë ligjore martese. Në secilin rast, procedura është bazuar mbi sunnetin e Pejgamberit, salallahu alejhi ve sel-lem, me pak ndryshime nga vendi në vend sipas interpretimit të dijetarëve nga shkollat e ndryshme të fikhut.

Në mungesë ose paaftësi nga njëra palë ose të dy palët, një përfaqësues (vekil) mund të caktohet për të kryer kontratën. Mund të jetë një avokat i përgjithshëm ose një i caktuar vetëm për të këtë funksion.

Përpara se martesa të përfundohet, është sunnet, dhe kështu e dëshirueshme për dikënd për të dhënë një ligjëratë (hutbe) në lidhje me rastin dhe ata që janë të pranishëm mund të bëjnë dua për çiftin. Megjithatë, kjo nuk është e detyrueshme.

Gjenden dy kushte që martesa të jetë e vlefshme:

1. Dëshmimi i fjalëve të thëna nga njëra palë dhe pranimi nga pala tjetër gjatë të njëjtit takim [1]. Kjo bëhet për të vendosur vërtetësinë e martesës për mbrojtjen e gruas dhe fëmijëve. Dëshmitarët duhet të jenë të rritur, të shëndoshë nga ana mendore, meshkuj (sipas shumicës së dijetarëve) dhe duhet të jenë prezent, të dëgjojnë dhe të kuptojnë fjalët e kontratës.

2. Një ofertë formale nga një palë (ixhab) dhe pranimi nga pala tjetër (kubul), kjo përfshin edhe kërkesa të tjera si mëposhtë:

a). Të dyja palët duhet të kualifikohen nga mosha dhe aftësia mendore për të hyrë në një kontratë.

b). Fjalët e pranimit duhet të ndjekin ato të propozimit pa ndërprerje nga biseda që nuk kanë lidhje me subjektin. Nuk është gjynah që të këtë një periudhë heshtjeje përderisa dyja palët qëndrojnë në një vend dhe nuk ndahen.

c). Nuk duhet të ketë mospërputhje midis çfarë ofrohet dhe asaj çfarë pranohet vetëm nëse ajo është në dobi të propozuesit. Për shembull, dikush mund të thotë: “Unë do ta martoi vajzën me ty për një mehër prej pesë mijë dollarësh” dhe përgjigja tjetër mund të jetë “Unë do të pranoi të martohem me të për një shumë prej dhjetë mijë dollarësh”.

d). Të dyja palët duhet të dëgjojnë nga njëri-tjetri dhe të kenë një kuptim të përgjithshëm të asaj që nënkuptohet me fjalët që portretizojnë kontratën e martesës. Mund të kryhet në cilëndo gjuhë që kuptohet nga të dy ata.

e). Propozimi dhe pranimi duhet të bëhet në atë mënyrë, që menjëherë sa të pohohet, hynë në fuqi menjëherë. Kjo fuqi është që të dy burri dhe gruaja kanë të gjitha të drejtat e tyre që një martesë ka, megjithëse ato mund të ndryshojnë me rënien dakord sipas zakonit [2]. Me fjalë të tjera, kontrata nuk duhet të jetë me kusht që të presë një ngjarje në të ardhmen [3]. Asnjë fjalë tjetër specifike nuk kërkohet, përveç se duhet të jetë në kohën e tashme dhe të kaluar, si për shembull, “Unë martoi”, “Unë u martova”, “unë pranoi”, “Unë kam pranuar” etj.....duke treguar që pranimi ka hyrë në fuqi dhe është një fakt i kryer.

Kontrata hynë në fuqi menjëherë mbi përfundim, duke kuptuar me të çdo gjë që është e lejuar midis një burri dhe një gruaje. Pra, madje megjithëse konsumimi mund të shtyhet sipas zakonit ose rrethanave, nuk ka asgjë që i pengon ata të rrinë bashkë në shtëpi ose jashtë. Menjëherë sa kontrata të përfundojë, asnjëra palë nuk ka të drejtë ta prishë pa divorc ose vdekje. Përjashtimi i vetëm është në rastin kur merret vesh se njëra palë ka mashtruar për disa defekte në njërin prej tyre që i pengon ata të kenë marrëdhënie normale. Kontrata është për të dy burrin dhe gruan si një lidhje afatgjatë për të siguruar një ambient të përshtatshëm për ata të dy si dhe për rritjen e fëmijëve të tyre. Ka qenë zakon i sahabeve t’i këshillonin gratë e tyre në kohën e martesës së tyre. Sot, burrat mund të marrin dobi nga e njëjta. Sipas sunnetit të Pejgamberit, salallahu alejhi ve sel-lem, të sapomartuarit duhet të urohen dhe të bëhet dua për ta [4].

Kushtet brenda kontratës janë të lejuara dhe duhet të përmbushen aq sa nuk bien ndesh me ligjet e sheriatit. Pejgamberi, salallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Kushtet më me meritë për tu përmbushur janë ato nga të cilat ju i keni bërë marrëdhëniet seksuale të lejuara”.

Dhe Allahu, subhanehu ve teala, ka thënë: “O ju që keni besuar, përmbushni obligimet tuaja”. [el-Maide:1]

Kjo përfshin të gjitha kushtet që trashëgohen në një kontratë martese (të drejtat dhe detyrat e të dyve burrit dhe gruas) gjithashtu çdo gjë tjetër të shtuar asaj me aprovimin e të dyve. Kushtet e pavlefshme, ata të cilat përfshijnë çdo dhunim të principeve islame ose që bie në kontradiktë me to [5], nuk duhet të përmbushen megjithëse kontrata vetë është e vlefshme. Ndërsa dijetarët kanë patur ndryshime në mendime mbi pyetje dhe kushte të veçanta tjera.

Umm Muhammed

Marrë nga: “Marriage Procedure in Islam”

Përktheu: Ammar Ardit Kraja


Shënime:

1). Oferta e kontratës ose propozimi mund të bëhen nga secila palë, burri ose kujdestari i gruas.

2). Ashtu siç është praktikë e sotme, kur çifti nuk jeton së bashku menjëherë por preferon për të pritur disa kohë për të bërë përgatitjet, për të gjetur një banesë të përshtatshme, të mbarojë një vit shkolle, etj. Megjithatë, nëse marrëdhëniet seksuale ndodhin gjatë kësaj periudhe, nuk ka asnjë gjynah përderisa ata janë ligjërisht të martuar dhe kontrata është në fuqi.

3). Të tilla si kur dikush mund të thojë: “Unë do të martohem me vajzën tuaj nëse/kur të gjej një punë të përshtatshme”. Kontrata nuk mund të varet mbi kushte të dyshimta ose rrethana në të ardhmen.

4). Pejgamberi, alejhis-selam, thoshte: “Barakellahu leke ve barake alejke ve xheme’a bejnekuma fi hajr”. (Allahu ju begatoftë juve, dërgoftë begatitë mbi ju dhe ju bashkoftë juve të dyve në mirësi). Ahmedi, et-Tirmidhiu dhe Ibën Maxhe, sahih.

5). “Nuk ka bindje ndaj një qënje të krijuar në mosbindje të Krijuesit”. [Transmetuar nga Ahmedi, sahih] Dhe “Nuk ka bindje ndaj askujt në mosbindje ndaj Allahut. Bindja është vetëm mbi atë që është e drejtë”. [Buhari dhe Muslimi].


Pëlqimi i vajzës për kurorëzimin


Marrëveshja martesore nuk bëhet e plotë pa pëlqimin e bashkëshortëve (burri dhe gruaja). Detyrimi i tyre dhe mospërfillja e pëlqimin/mospëlqimit të tyre e bën kontratën martesore të pavlefshme. Në shumicën e rasteve padrejtësi i bëhet femrës e cila shpeshherë nga ana e kujdestarit të saj nuk konsultohet për qëndrimin e saj ndaj martesës në fjalë.

Prindi ose kujdestari ligjor i femrës e ka për obligim këshillimin më të, dhe marrjen në konsideratë të qëndrimit të saj. Nëse ajo e pranon këtë ofertë martesa realizohet ose nuk realizohet kur ajo e refuzon ofertën në fjalë.

Kjo dispozitë vlen për vajzën që nuk ka qenë e martuar si dhe për gruan që ka qenë e martuar.

Ibën Abbasi, radijall-llahu anhuma, thotë: I Dërguari i All-llahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Ajo që ka qenë e martuar ka më tepër të drejtë mbi vetën se sa kujdestari i saj – ka më tepër të drejtë të vendos për fatin e saj – kurse nga ajo që nuk ka qenë e martuar kërkohet lejimi i saj (pëlqimi për martesë) dhe e tillë konsiderohet dhe heshtja.” (Muslimi, Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu, Ahmedi dhe Ibën Maxhe)

Hansa bint Hudam El Ensarije, radijall-llahu anha, rrëfen: “Babai im, pas shkurorëzimit në martesën e mëparshme, më martoi për një burrë që nuk e pëlqeja. Shkova te i Dërguari i All-llahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, i cili pasi që ia tregova qëndrimin tim e refuzoi atë martesë.”

(Buhariu, Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu, Ahmedi dhe Ibën Maxhe)

Ibën Abbasi, radijall-llahu anhuma, tregon: “Te i Dërguari i All-llahut erdhi një vajzë të cilën babai i saj e kishte martuar pa pëlqimin e saj. I Dërguari i All-llahut ia dha të drejtën ta pranon ose ta refuzon atë martesë.”

(Ahmedi, Ebu Davudi dhe Ibën Maxhe)

...heshtja e vajzës konsiderohet pëlqim, nëse refuzon nuk detyrohet me atë martesë.

(Ahmedi prej Ebu Musa El Esh’ariut)


Imam Es Sheukaniu thotë: Sipas këtyre haditheve vajza e moshërritur që martohet pa pëlqimin e saj, kurora që është vendosur është e pavlefshme. Këtë mendim e përmbajnë Hanefitët, Evzaiu, Theuriu dhe shumica e dijetarëve. Këtë mendim Imam Tirmidhiu ua atribuon shumicës së dijetarëve (xhumhur). (Nejlul Evtar vëll.6 fq. 289)

Ibën Kajjimi pasi që përmendi disa nga hadithet e lartëpërmendura tha: Sipas këtyre haditheve vajza e moshërritur që nuk është martuar më parë nuk martohet pa pëlqimin e saj dhe ky është mendimi i shumicës së dijetarëve...

Këtë mendim në e konsiderojmë parim të fesë së All-llahut, sepse është në pajtim me gjykimin që e bëri i Dërguari i All-llahu (i cili i dha të drejtë zgjedhje vajzës që të pranon ose anulon martesën që është bërë pa pëlqimin e saj), sal-lallahu alejhi ve sel-lem, me urdhrin (duke e urdhëruar njeriun të kërkon leje prej vajzës para se të martohet) dhe ndalesën e tij (të martohet vajza para se të kërkohet lejimi i saj), me parimet e sheriatit (të cilët ndalojnë detyrimin e vajzës me martesë për njeriun i cili nuk i pëlqen) dhe në dobi të Ummetit (individi i të cilit ka të drejtë të zgjedh bashkëshortin për jetë). (Zadul Me’ad, vëll.4 fq.2)

Sipas kësaj që e përmendëm më parë kujdestari i gruas ka obligim të kërkon lejen e vajzës që të sigurohet pëlqimi i saj. Martesa është një institucion shoqëror i cili ndërtohet mbi dashuri, harmoni dhe përshtatje që nuk plotësohen pa pëlqimin e ndërsjellët të bashkëshortëve.

Për këtë shkak Sheriati ndalon detyrimin e gruas me martesë që ajo nuk e preferon duke e konsideruar të pavlefshme kurorën që lidhet dhe ia jep gruas të drejtën të kërkon anulimin e marrëveshjes për të dhënë fund sjellje despotike të prindit ose kujdestarit ligjor.

[ORIONI]

Si i zgjedhim nuset dhe dhëndurët?


“U fejua ajo, mori një djali që jeton në Itali. Ai djali ka shumë para dhe kështu nga paraqitja të merr në qafë” i tha gruaja komshijes së saj për mbesën. Komshija e pyeti: “Po ky djali si është me sjellje dhe a është besimtarë apo fetarë?” Djalin nuk e njohim mirë por thone se është djalë i mirë. “Pastaj Valbonës i ka thënë se nëse dëshiron të falesh nuk të pengoj përkundrazi do t’i lehtësoi kushtet” kështu foli tezja e vajzës të sapofejuar duke përcjellur fjalët e djalit me plot krenari.

Pas një viti

Në edicionin e lajmeve u bë e ditur se një vajzë e fejuar është dhunuar për tu bërë prostitutë në ....”. (kjo pjesë e tekstit nuk është reale por është e përdorur për ta sensibilizuar lexuesin me problemin e vërtetë duke sjellë edhe një rast tepër ekstrem.)


Ky është një shembull tipi i asaj kur personi nuk është i vëmendshëm por edhe neglizhon fenë (dhe gradën e besimit) të personit me të cilin dëshiron të lidh jetën e tij/ të saj. Shembuj nga më të ndryshëm ndodhin sot në ambientet shqiptare duke përfshirë edhe shembulin e lartpëmendur. ثshtë shumë e hidhur kur dëgjon lajme të tilla sidomos në një vend si Shqipëria ku besa dhe amaneti kanë qenë shtyllat e shoqërisë. Dikush para do kohësh më tregon për disa shembuj që janë duke ndodhur sot në shoqërinë tonë muslimane ku vajzat martohen pa kërkuar biografinë apo disa informata të personit me të cilin martohen. Si rezultat bëhen subjekt i rrahjeve dhe dhunës familjare dhe shembujt janë shumë të shpeshtë dhe shumë të freskët, mjaftohemi vetëm t’i hedhim një sy gazetave. Një rast tepër i hidhur është edhe një incident që ndodhi verën e kaluar kur një vajzë muslimane dëshironte të martohej me një djalë në Itali, personi në fjalë i thoshte vajzës që mund të falej në shtëpi sa herë të donte por kur u martua ai ia ndaloi asaj të falej. Një tjetër rast është rasti ku një motër muslimane u martua me një djalë, i cili e abuzonte tepër dhe pa u kursyer, pa përmendur se nuk e linte të falej dhe as që e linte të vinte hixhabin (mbulesën islame). Shumë motra muslimane të shtyra nga familjarët e pavëmendshëm bëjnë zgjedhje të gabuara në jetën e tyre për faktin se ata nuk shikojnë diçka kyçe tek personi me të cilin duan të martohen, e ajo është feja.

Një tjetër problem është edhe me ata të cilët informojnë personin i cili dëshiron të martohet. Pa i treguar atij të gjitha të metat apo mangësitë që ai person mund të ketë. Raste të tilla janë plotë. Duke dashur të mbrojnë njërin krah ata dëmtojnë krahun tjetër. Në një lidhje martesore ne duhet ta kemi të ditur se si vajza ashtu edhe djali janë të dashur për ne përderisa ata ndjekin fenë islame dhe kur japim një informatë duhet të jemi tepër të saktë dhe të sinqertë pasi nëse nuk veprojmë kështu nuk përmbushim amanetin e të Dërguarit të Allahut, salallahu alejhi ve sel-lem. Resulullahi, salallahu alejhi ve sel-lem u pyet për disa sahabe në lidhje me një martesë, ai tha, mos merr filanin se ai i rreh gratë dhe mos u marto me filanin se ai është koprac. Pra siç e shohim sunneti na mëson të jemi të saktë në informatat që ne japim pa mbajtur krahun asnjërit prej atyre që pyesin në lidhje me martesën.

Një tjetër problem i cili është tepër shqetësues është me ata që pretendojnë se mund ta përmirësojnë personin me të cilin ata dëshirojnë të martohen. Këtu nuk po flas për persona të cilit janë besimtarë por për ata që nuk janë praktikant të fesë, sikurse ka plot në ambientet tona shqiptare. Një vëlla musliman dikur më thoshte unë do ta marr nusen jo praktikante dhe pastaj do ta përmirësoj vetë, ky person kishte kaq iniciativë të madhe sa që kishte harruar faktin se e kishte besimin e dobët (kjo shihej nga veprat e tij). E në vend që të merrte një muslimane të devotshme që t’ja plotësonte këtë boshllëk ai pretendonte të përmirësonte dikënd tjetër. Kur kujtoi këta individ më kujtohet një fabul me një peshkatarë i cili një ditë prej ditësh i thotë fshatit të tij që unë do t’ja mësoi peshkut gjuhën e njeriut dhe u nis. Në mbrëmje gjithë fshati u grumbullua për të dëgjuar lajmin e fundit. Peshkatari doli para njerëzve dhe filloj të fliste, por pa zë, vetëm, sa hapte gojën dhe e mbyllte. Atëhere gjithë fshati filloi të qeshte sepse e kuptuan që peshku ja kishte mësuar gjuhën e tij peshkatarit. Siç shohim jo shumë kush mund të marrë inciativa të tilla të cilat më vonë do të sjellin probleme si në familje por edhe në komunitet dhe mund të ndjekin ndofta edhe fundin e peshkatarit.

Pra, në kërkimin e një bashkëshorteje/bashkëshorti personi duhet të ketë parasysh një thelb tërësisht të rëndësishëm që është feja dhe besimi i personit që kërkojnë të lidhin jetën.

Pejgamberi, salallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Një grua martohet për katër arsye, pasurinë e saj, prejardhjen e saj, bukurinë e saj dhe fenë e saj. Kështu bëhu i sukseshëm me fetaren...”[Hadithi i transmetuar nga Buhari dhe Muslimi]

Në një tjetër hadith thuhet: “Gruaja e mirë është ajo e cila kur e shikon, të kënaq, kur e urdhëron atë, të bindet, kur ju betoheni që ajo do ta bëjë një gjë ajo e përmbush premtimin dhe kur ju nuk jeni në shtëpi, ajo ruan çfarë është e juaja përsa i përket asaj (nderin) dhe pasurinë tuaj”. [Hadithi është i transmetuar nga Nesai]

Në një tjetër hadith thuhet: “Më e mira nga gratë e juaja është ajo që lind fëmijë, është e dashur, simpatike dhe nëse ajo i frikësohet Allahut”. [Hadithi i transmetuar nga Bejhaki]

Hadithi më i ashpër në aspektet për të cilat folëm më lart është ky: “Nëse dikush vjen tek ju feja dhe karakteri i të cilës ju e aprovoni, atëhere martojeni me të. Nëse nuk veproni kështu atëhere do të ketë shthurje në tokë”. [Hadithi është i transemtuar nga Tirmidhiu dhe Ibën Maxhe]

Ibën Tejmijje ka qenë i mendimit se është e papëlqyeshme për një person të zgjedh një jobesimtare (nga Ehli Kitabi, çifutë dhe të krishterë) për martesë kur ka besimtare të pamartuara. Po ashtu, në lidhje me këtë shumica e ulemave janë të mendimit që martesa me jobesimtarët (nga Ehli Kitabi) është e ndaluar nëse personi që kërkon të martohet me një jobesimtare jeton në vende ku nuk zbatohet ligji islam.

Ndërsa Ai, salallahu alejhi ve sel-lem ju drejtua një gruaje të cilës sapo i kishte vdekur burri: “Nëse gjen një person të devotshëm atëhere martohu”. [Hadithi është i transmetuar nga Ibën Maxhe]

Zgjedhja martesore është shumë e rëndësishme. Nëse duam të forcojmë ummetin e Muhammedit, salallahu alejhi ve sel-lem, duhet të bëjmë zgjedhje të mira. Kështu që nga këto familje të dalin gjenerata të pastra islame. Kjo është edhe një mënyrë për të ndryshuar ose për të bërë ndryshimin në shoqërinë tonë. Shpesh herë një zgjedhje kërkon durim pasi rastet e mira vijnë kur personi bëhet i durueshëm, mbase edhe situata e një personi është vetëm një sprovë nga Allahu, i cili pas vështirësisë duhet të presë lehtësimin dhe shpërblimin.

Shpesh prindërit janë shkaktarët kryesorë për shumë zgjedhje që bëjnë në lidhje martesash. Ky është një fakt, ata vetëm e bëjnë sprovën edhe më të madhe sa që është duke i bërë lajka (fëmijëve të tyre në lidhje me personin që ata kanë zgjedhur) ose duke i bërë presione nga më të ndryshmet. Imam Gazaliu thotë diçka mbi këtë aspekt: “Kushdo që e marton vajzën me një të poshtër dhe keqbërës ose me ate që bën bidate ose që pi alkool me të vërtetë ka kryer një krim kundër fesë së tij duke ja ekspozuar vetes ndëshkimin e Allahut për përkeqësimin e lidhjeve përshkak të një zgjedhjeje të keqe të tij”. [Fikus Sunne, faqe 116]

Po ashtu nipi i të dërguarit të Allahut, Muhammedit, salallahu alejhi ve sel-lem, Hasan Ibën Ali, u pyet nga një person: “Unë kam një vajzë, kujt t’ja jap për martesë? Ai u përgjigj: “Martojë vajzën me atë që i frikësohet Allahut, sepse nëse ai e do atë ai do ta nderojë dhe nëse nuk i pëlqen ai nuk do të bëhet i padrejtë ndaj saj”.

Shpresojmë që në të ardhmen të dëgjojmë lajme më të mira dhe jo këto që po dëgjojmë dita ditës. Allahu na bëftë prej atyre që bëjnë zgjedhje të mira si në martesë ashtu edhe në jetë.

www.albislam.com