Buzuku, Budi, Bogdani e deri tek Fishta ishin shkrimtar ekzotik, qe i perkasin periudhes se monasticizmit, pra murgjer qe rine brenda e lexojne tere diten. Ata ishin pra klerike te kulturuar qe qelluan te jene shqiptare.
Ne thelb shkrimet e tyre ngelen vepra apo kuriozitete te krahines dhe fisit dhe figura e tyre sidomos ajo e Fishtes nuk u kthye kurre ne kombetare, se ne te vertete nuk e kaluan lumin e Matit. Fishta i kendon luftrave te malesoreve kunder Serbit, dhe me nje dialekt teper te theksuar, kur rilindasit shkruanin Toskerishten letrare dhe i kendonin Shqiperise, kombit apo idealit kombetar. Ndryshimi Fis-Komb duket shume qarte ne botekuptimin e shkrimeve te tyre. Krahaso Fishten me Nolin dhe botekuptmi i shkrimeve te tyre ka 500 vjet distance. Bile Fishta nuk denjon ti quaj "shqiptare" tosket ne librin e tij por i shikon si turq, e myslimane qe vetem duhet te kthehen ne sherbim te vullnetit "suprem" te malesoreve luftetare. Edhe kur vizitonte studentet shqiptare ne itali, Fishta merrte menjane ata katolike dhe i udhezonte qe te mesonin shume keshtu qe tua kalonin atyre myslimane dhe te dominonin mbi ta. Kujtoj ketu se ky mbahej si Ismail Kadare i asaj kohe.
Frashellinjte perfaqesonin ne shqiperi nje dinasti te tere figurash te shquara, qe perbejne aksin kryesor te cdo levizje progresiste komb e shtet formuese te shqiptareve. Sigurisht ata u edukuan ne Perandorine Turke qe ishte amerika e kohes. A mos valle Nene terezen duhet ta quajme "tradhetare" se ka nenshtetesi "Indiane", se i dha 1000 here me shume Indise se sa Shqiperise apo se kockat i ka po atje?? Frashellinjte i shembellejne familjeve Kenedy, e Rockfeler ne amerike. Ata udhehoqen jo vetem levizjen kulturore kombetare, por edhe ate politike qe ne 1877.
Ne kete aspekt gjuha qe mbizoteroi revolucionin me te madh te shqiptarizmit, pra Rilindjen Kombetare, eshte padyshim kandidatja kryesore ne standartin e gjuhes qe e fund te fundt eshte karakteristike e kombit dhe jo e fisit.
Ne kemi te drejte ta imponojme kete dialekt ne emer te komb-formimit, ashtu sic eshte imponuar ne te gjitha kombet e tjera moderne dhe stabel ne kete bote. Sot merr ne dore nje liber frengjisht te 150 viteve me pare dhe e lexon pa problem edhe pse ne ate kohe standarti ne france flitej vetem nga 1/20 pjese e popullsise. Kjo eshte karakteristike e kombeve moderne, stabel dhe te qendrueshem, kombeve qe nuk prishin sot cfare ndertuan dje, sic kerkojme te bejme ne, edhe pse ky standart atje eshte vene ne menyre shume here me diktatoriale.
Nuk ka asnje arsye ne kete bote pse standarti te ndryshohet, ashtu sic ka 1000 arsye qe ai te permiresohet. Eksperiencat e shteteve me moderne e kane vertetuar se kjo etape, ku gjuha standarte eshte akoma e paperqafuar nga shumica e popullsise eshte nje etape normale e evolimit te standartit. Me tej standarti eshte nje gjuhe perfekte qe ka perballuar sfida shume te medha, qe nga perkethimet e Bibles dhe Shekspirit nga Noli e deri tek gjuha krijuese dhe teper e zhdervjellte e Kadarese. Ankohen se Geget nuk e flasin dot kete gjuhe? Pse e flet Qosja, Demiraj e sa e sa shqiptare te tjere ne Gegeri? E pra se populli s'ka per ta folur kurre standarten e paster, si ne veri edhe ne jug.
Krijoni Kontakt