Jamarber Marko

[brooklyn2007]

TIRANE- Jamarber Marko djali i shkrimtarit Petro Marko dhe piktores se njohur Safo Marko i lindur ne Tirane ne vitin 1951 u nda sot nga jeta ne moshen 59 vjecare per shkak te nje semundjeje te rende.

Jamarber Marko kishte trasheguar shpirtin artistik te prinderve. Pas perfundimit te studimeve per gazetari ne vitin 1975 filloi edhe perndjekja e tij nga regjimi i kohes per mendimet qe shfaqte kunder diktatures duke e burgosur ne Spac te Mirdites per te perfunduar me pas si punetor krahu.

Jamarber Marko eshte autor i disa botimeve ne poezi si Rastesisht me dashje Tirane 1995 Pro nobis Tirane 2001 dhe shume poezive poemave dhe artikujve te botuara ne mediat e ndryshme te vendit.

e.n/BalkanWeb

[Besoja]

Ngushëllime familjes së të ndjerit!

[Xhenet.M.S.]

Ngushllimet e mia Familjes,
dua te postoj kete poezi te tij!

Pa emër

U rrëzuan të gjitha mrekullitë në greminë
Askush nuk i vuri re
Vetëm i panjohuri
Ulur tek stoli i tij
Duke pritur të ardhmen

Secili ëndërron të jetë cigarja e fundit në paketën e madhe
Ku tymi mbulon gjithçka
Lë pa prekur majën e mprehtë
Atje ku jeton njeriu i vërtetë

(Shkruar nga Madu në moshën 20 vjeç, botuar në librin e parë.)

[saura]

Ua sa keq me vika ,se dija tani e mora vesh ...
ngushellime familjes...

[drague]

kishe shku per lesh edhe ky.shpetoi.

ngushellime

[shigjeta]

APOLOGJIA IME (JETËS)

…Marrëzi, turp turp dhe
mëkate
për jetën e tërbuar
se kur më ndal, o gjeneratë,
që vuan rrugës ndonjë natë,
më merr për të dënuar
dhe, me një zë që vret,
ngahera më pyet:
-Ku linde, o i ri?
-O jetë, linda në shkreti!
-Ku rron dhe ku vete,
në ç’dhera e në ç’dete?!
-Çudi! Ç’kërkon prej meje ti
dhe si, o jetë, pyet,
kurse në varfëri
më hodhe kur më gjete
të lindur nga skelete
pa dritë, pa liri?
-Njeri!
Nga vete, as më thua?
-S’e di! Jo, Nuk e di!
Po lërmë, o jetë, ç’ke me
mua?
-Dua ta di, po dua!
-Atëherë, jetë e krisur,
për mua mos pyet
se qysh në n’agim
kam nisur
të shkel si skllav i shkretë
mbi gjurma shprese drite…
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-O mëkatar,
as faliu ligjës sime,
bindu i çmendur ëndërrtar,
s’jeton me shqetësime!…
-Mu thell’ në brendësirë
ku ndjenja rron e lirë,
ku dhembja dhemb e prekur
nga ligja jote e fuqiplotë,
në gjirin tim si hekur,
si hekur e çelik,
qëllo, qëllo, o me kamxhik;
pa frik’ e pa mëshirë
e pa pendim,
se mu në thellësirë
të shpirtit, në një kënd,
lindi një shqetësim
qe çeli varrin tënd…

REZARTA DELISULA - Gazeta Panorama

[korçar]

Poet te qofte "vdekja fale", s'besoj do ja kesh friken. Pershendete per ne.

[Brari]

Ngushellime Familjes e miqve te tyre!!

A u martua i ngrati?
A la femije?

Kishte nje emer te bukur e kuptim plot.
Jam Arber..



I madhi Petro Marko ishte dhe nje atdhetar i madh..

[ChuChu]

Artikull i vjeter

Gazeta Panorama

Nga larg i ngjason në çehre babait të tij. Gjatosh, me lëkurë zeshkane e flokë të errët. Të gjithë e përshëndesin. Kur dikush s’e ka mendjen, ai i flet përpara: “Ku vete”… ndërsa na kujtohet “Apologjia ime (jetës)” shkruar nga i madhi Petro Marko; “-Ku linde, o i ri? - O jetë, linda në shkreti! - Ku rron dhe ku vete, në ç’dhera e në ç’dete?!…”.

Kemi takuar Jamarbërin, apo Madunë siç e thërrasin prej vitesh të gjithë, djalin e vetëm të shkrimtarit të cilësuar peshkop i letërsisë, Petro Markos. Pseudonimi i ka mbetur nga një vajzë e vogël, e cila s’mund të shqiptonte të gjithë emrin dhe e thërriti Madu. Ka hequr shumë sprova të vështira në kurriz. Që kur përfundoi studimet në Gazetari, regjimi e degdisi në burgun e Spaçit. I riu shfaqte haptas kritikat mbi pushtetin popullor, por mbi të gjitha ai ishte i biri i Petro Markos. Kur e pyesim Madunë se cila ka qenë dita më e keqe e jetës, shprehet për atë ditë kur i ngordhi macja ndërsa ishte 10 vjeç. E kur habitemi, na kthehet: “Unë e dija se çfarë më priste, isha i përgatitur”, ndërsa na kujton një shprehje të Shopenhauerit: “Ai që është i ri e parandien të ardhmen, ai që është i rrjedhur jeton me të kaluarën, pjesa më e madhe e njerëzve jetojnë të tashmen”… Që në rininë e hershme, dashuria e Madusë ishte dhe vazhdon të mbetet poezia. Dikur i kishin thënë se poezia nuk të jep bukë, e i riu i ishte përgjigjur se as buka nuk të jep poezi. Të shkruajë poezi. Kjo është gjëja që vazhdon të bëjë edhe sot Madu. Ai vazhdon të jetojë në shtëpinë që u lind, aty ku e ka pasur gjithnjë shkrimtari i madh, në bulevardin “Zogu I”, shumë pranë Maternitetit. Dikur Madu, ashtu sikurse i ati punonte si gazetar, ndërsa pas kaq vitesh vetëm shkruan. Te dritaret e drunjta të dala boje e të vjetruara, te dritaret e katit të dytë që bien mbi rrugicën e “Dervish Hatixhesë”, kalon pjesën më të madhe të ditës djali i Petro Markos. Po si ka qenë jeta e tij, problemet e shkaktuara në rini dhe dashuria e humbur, bisedat e fundit me Petro Markon dhe ato që s’i mësoi kurrë i ati…Mes intervistës me Jamarbër (Madunë) Markon ne do të mundohemi të kuptojmë atë që kanë hequr shumë intelektualë shqiptarë, dhimbjen e pashërueshme që i shkaktoi regjimi aq i egër i Enver Hoxhës.
Cilin virtyt ke trashëguar nga babai yt?
Më ka ndihmuar gjithmonë tërheqjen tek vetvetja për ta kuptuar. Kur fillova ta kuptoj mendova se kjo ishte kaq pak, saqë duhet ta filloja jetën jo më në këtë glob të ndyrë, por në galaktika të tjera.
Çfarë nuk të ka mësuar babai yt?
Petro Marko s’më ka treguar asnjëherë për torturat e vërteta. Ato i kuptova kur u torturova vetë.
Cila ka qenë biseda e fundit me babanë tënd?
Ka qenë i shtrirë në shtrat pak ditë para se të vdiste dhe më tha: “O Madu kujton se po vjen demokracia në Shqipëri?” Unë heshta ndërsa ai vijoi… “Pa kaluar dhe 50 vjet s’bëhet hapi i parë për të kaluar në demokraci”. Dhe mendoj se realiteti është i tillë.
Në vitet ’90 e menduat ndonjëherë të angazhoheshit politikisht?
Do të më duhej shumë kohë ta mendoja këtë, ndërsa për të marrë pjesë do ishte e pamundur.
Cila ka qenë dita më e keqe e jetës tënde?
Kur isha 10 vjeç, kisha një mace shumë të bukur, e cila shkoi të pijë ujë në një çezmë dhe në atë moment ngordhi.
Kur të pyesim për ditën më të hidhur ti tregon kur humbe macen. Për ty dënimi s’ishte ditë e keqe?
Jo, sepse dënimin e prisja. (Dhe më kujtohet një shprehje shumë e vërtetë. Ai që është i ri e parandien të ardhmen. Ai që është i rrjedhur jeton me të kaluarën. Pjesa më e madhe e njerëzve jeton me të tashmen). Unë e dija fatin tim. Isha biri i Petro Markos.
Po dita më e bukur?
Mbaja në dorë një trëndafil. Filloi era dhe trëndafili u rrëzua te bluza e një vajze. Ajo me siguri do të bëhej e dashura ime.
Kështu ndodhi realisht, sepse shumë poetike e thëna?
Unë kam dashur çdo femër që kam takuar e që ndjente më shumë për veten e saj se për mua. Dëgjo, unë mendoj që po të biesh në dashuri si fizik, dashuria do të shndërrohet në pleh. Po të biesh në dashuri si mendim, ti do të ngihesh edhe kur të kesh vdekur.
Mund të na flisni më konkretisht, kjo është histori e vërtetë?
Eshtë historia e një vajze të cilën unë e doja, por e shmangja. Isha rreth të 20-ave dhe më në fund pas shumë insistimesh i tregova se po të ishte pranë meje ajo do të vuante. Ndodhi realisht kështu. Pas disa muajsh më burgosën e kur dola nga burgu ajo më erdhi në shtëpi e më takoi. Sigurisht më falënderoi që e kisha shpëtuar nga vuajtjet.
Pas përfundimit të dënimit në vitin 1978 nuk u orvatën të të burgosnin sërish?
Më kujtohet që rreth vitit 1979 më thirrën në Degën e Punëve të Brendshme dhe kryetari, pasi bisedova me të, më tha: “Ti vendin prapë në Spaç e ke”. Unë e dëgjova dhe i thashë: “Kujdes ti se mos të vjen ndonjë kancer në pankreas dhe s’do të dish më nga të erdhi…”. Ai më nxori jashtë zyrës me të bërtitura. Fati i tij ishte siç e kisha parashikuar dhe teksa nisej në Rinas për t’u kuruar në Francë, u kishte dhënë porosi vartësve që mua të mos më ngiste më njeri.
Cili është pengu yt?
Të kisha një telefon në Spaç që të merrja Enver Hoxhën e t’i thosha, mor ndyrësirë, mor qen…
Kur erdhe në Tiranë tentove të bëje atë që s’e bëre në Spaç?
Enveri fshihej nga e gjithë Tirana, kështu që s’kisha shanse…
Ti mendon se thellë-thellë Enver Hoxha ka pasur një dozë pozitiviteti?
Ai ishte mes një grupi studentësh që vinin nga Franca, të cilët u hoqën si marksistë-leninistë dhe s’lanë njeri pa vrarë e shkatërruar para se ata të vdisnin.
Çfarë të kanë mohuar nga jeta ato vite burgu?
Atëherë isha i ndrojtur dhe më pas kur erdhën gjërat ndryshe u bëra xhelat i vetvetes.
Çfarë ndjesie të krijojnë ato vite të burgut?
Ndjesia e lirisë në një vend të ndrydhur është më e plotë se në një vend të hapur. Po të mos kisha qenë i burgosur në Spaç s’do e kisha kuptuar kurrë çfarë është liria e vërtetë. Më merr malli ndonjëherë për galeritë e Spaçit.
Ju jeni i lirë?
Në momentet e ndrydhura e ndjeja lirinë si ndjeshmëri romantike. Ndërsa në momentet më të lira, liria bëhet një kukumjaçkë që i këndon fqinjëve.
Për çfarë të merr më shumë malli?
Më merr më shumë malli për veten time, ashtu siç kam qenë ndonjëherë.
E si ke qenë?
Një krijesë e gurtë që konstaton, por që s’bën asnjë veprim.
Cilët janë shokët e tu?
Nuk e di.
Kë ke pasur shok atëherë?
Shoku im i vetëm është njerëzimi dhe natyra. Shoku im i humbur është qielli dhe pabesia. Shoku që rri pranë meje është dështimi dhe fitorja. Po të gjenden shokë të tjerë do të isha larguar nga kjo botë.
Keni botuar dy libra me poezi. Keni ndonjë plan të afërt për të botuar një libër të tretë?
Kam botuar librin e parë “Rastësisht me dashje” më 1995, dhe “Pro nobis” më 2001. Tani kam gati një tjetër libër me poezi.
Ke provuar ndonjëherë të tentosh të shkruash prozë?
Sigurisht, por mendoj se me prozë bëhesh shumë i vogël. Për mua poezia është hapi i parë drejt afërsisë me gjithçka.
Ke frikë nga vdekja?
Dy herë më shumë dhe një herë më pak.
Pse?
Sepse kur ajo vjen s’e dallon dot. Po iku ti ke një moment zhgënjimi.
Nëse do të zgjidhje kohën kur do jetoje, do preferoje mesjetën, fillimet e shekullit XX apo të ardhmen?
Do vendosja të jetoja në periudhën para ardhjes së njerëzimit. Do të isha një pemë pa lule, pa frutë, do të kisha vetëm pak qiell.
Ku beson?
Po të besoja te gjërat që dallohen do të isha i mefshtë. Po të besoja do qëndroja mbi një trung në oqean për të pritur kontaktin me ishullin më të largët të botës.

[B]Pa emër[/B]

U rrëzuan të gjitha mrekullitë në greminë
Askush nuk i vuri re
Vetëm i panjohuri
Ulur tek stoli i tij
Duke pritur të ardhmen

Secili ëndërron të jetë cigarja e fundit në paketën e madhe
Ku tymi mbulon gjithçka
Lë pa prekur majën e mprehtë
Atje ku jeton njeriu i vërtetë

(Shkruar nga Madu në moshën 20 vjeç, botuar në librin e parë.)


Historia e peshkopit të letërsisë shqipe që shkroi “Hasta La Vista”

Petro Marko, shkrimtari që u burgos nga tre regjime
Nga persekutimi i Zogut te akuzat e qeverisë komuniste

Një jetë në shërbim të vendit, një jetë në shërbim të kulturës, një jetë kaluar burgjeve mes përçmimit të injorancës. Kështu ka kaluar deri kur mbylli sytë peshkopi i letërsisë shqipe, Petro Marko. I lindur në fshatin Dhërmi të Himarës më 1913, arsimin e kreu në Vlorë dhe më pas fitoi një bursë në Francë. “Ora” do të ishte gazeta e parë, ku Petro Marko botoi shkrimet e para, të cilat sulmonin regjimin e Zogut për prapambetje shoqërore, kulturore dhe ekonomike në të cilën ndodhej vendi. Për disa shkrime të botuara ai u burgos disa herë nën regjimin e Zogut. Rreth viteve 1934-‘35 ai përfitoi një bursë për të ndjekur studimet në Paris, i ndihmuar nga ministri i Arsimit të Mbretërisë, Hil Mosi, studime, të cilat i ndërpreu pasi u angazhua në luftën e Spanjës. Bashkë me patriotë dhe komunistë përfshi Nako Spiron, Sejfulla Malëshovën, Skënder Luarasin, Mehmet Shehun, Koçi Xoxen, etj. dhe merr pjesë në rezistencën guerilje kundër fashizmit. Në vitin 1941 kur vepronte në Tiranë arrestohet dhe çohet në burgjet e Ustikës në Itali. Pas ardhjes në Shqipëri ai themelon gazetën “Bashkimi”, por në vitin 1947 ai do të arrestohej dhe burgoset nga regjimi i Enver Hoxhës. Botimet e Petro Markos të përkthyera edhe në gjuhë të ndryshme të botës janë në top-listën e librave më të mirë shqiptarë si; “Hasta La Vista”, “Qyteti i fundit” “Ara në Mal” “Një emër në katër rrugë” “Shpella e Piratëve”, “Nata e Ustikës”… Shkrimtarit të madh veç burgimit dhe persekutimit iu desh të shihte dhe pasojat që rënduan mbi të birin e tij, Madunë, i cili u dënua për propagandë antikomuniste dhe u burgos në Spaç. Pas një jete të lodhshme mes luftërave, idealeve dhe burgjeve, Petro Marko u shua në vitin 1991.

Madu përmes dy historive të treguara nga fqinjët

Teksa bisedojmë me djalin e Petro Markos, Madunë, e po pimë një kafe në rrugicën ku duken dritaret e shtëpisë së tij, disa komshinj, mesoburra janë ulur në tryezën ngjitur. Ai nis të na tregojë se si e njeh Madunë dhe dy raste që për të kanë qenë të paharrueshme. “Më pyeti Maduja se sa dete, sa lumenj e sa liqene ka Shqipëria dhe pasi mori përgjigjet më pyeti sërish; Po peshq ka? Unë në fakt hezitova të përgjigjesha dhe Madu direkt m’u kthye; Jo nuk ka peshq sepse gjithë ne jemi peshq… Një tjetër histori lidhet me një ish-futbollist të njohur, Ben Vilën. Maduja e ngacmonte ish-futbollistin, që s’i kishte dhënë një kafe dhe duke ecur ai i jep pesë mijë lekë të vjetra. Po në këtë moment një lypës i lutet Madusë për një qindarkë e Madu siç kishte pesë mijë lekëshin ia jep atij. Pasi rrëfen historinë, fqinji nuk harron të bëjë pyetjen që mesa duket e kënaq; a ka deti peshq…

APOLOGJIA IME (JETËS)

…Marrëzi, turp turp dhe
mëkate
për jetën e tërbuar
se kur më ndal, o gjeneratë,
që vuan rrugës ndonjë natë,
më merr për të dënuar
dhe, me një zë që vret,
ngahera më pyet:
-Ku linde, o i ri?
-O jetë, linda në shkreti!
-Ku rron dhe ku vete,
në ç’dhera e në ç’dete?!
-Çudi! Ç’kërkon prej meje ti
dhe si, o jetë, pyet,
kurse në varfëri
më hodhe kur më gjete
të lindur nga skelete
pa dritë, pa liri?
-Njeri!
Nga vete, as më thua?
-S’e di! Jo, Nuk e di!
Po lërmë, o jetë, ç’ke me
mua?
-Dua ta di, po dua!
-Atëherë, jetë e krisur,
për mua mos pyet
se qysh në n’agim
kam nisur
të shkel si skllav i shkretë
mbi gjurma shprese drite…

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-O mëkatar,
as faliu ligjës sime,
bindu i çmendur ëndërrtar,
s’jeton me shqetësime!…
-Mu thell’ në brendësirë
ku ndjenja rron e lirë,
ku dhembja dhemb e prekur
nga ligja jote e fuqiplotë,
në gjirin tim si hekur,
si hekur e çelik,
qëllo, qëllo, o me kamxhik;
pa frik’ e pa mëshirë
e pa pendim,
se mu në thellësirë
të shpirtit, në një kënd,
lindi një shqetësim
qe çeli varrin tënd…

[riza2008]

Ju dertyrua një jetë plot vështirësi e një fund i hidhur.Asnjë sistem nuk kontriboi për këtë familje të nderuar.Fundi i jetës së ti ka qënur shum fatkeq...varfëri ekstreme..U preftë i qetë në botën tjetër se në këtë që ishte pa lemerinë.Turp për shtetarët tanë..Ngushëllime pjestarve të tjerë të familjes...