Civilizimi në Islam

[forum126]

Motivet e xhihadit

Qëllimet e islamit në luftra dhe beteja të zhvilluara kundër politeistëve nuk kanë qenë të motivuara nga interesi material, si pushtimet ekspansioniste dhe kolonialiste. Islami ka motive krejtësisht tjera, më të larta. Efekti i parë i paraojtjes së islamit në Mekë është shprehur përmes reduktimit të tërësishëm të interesave materiale të arritura me pelegrinazhin tek tempujt e lashtë në qabe nga mbarë bota arabe. Këta interesa kanë qgnë shkak i revoltës kundër fesë së re e të pastër. Kurejshitët i këputën të gjitha marrëdhëniet me Pejgamberin dhe ithtarët e tij duke i detyruar të largohen në male, ku fsheheshin, gjersa më në fund nuk gjetën strehim në Jethribin (Medine) miqësor, 200 mile në veri.

Madje edhe në këtë mjedis politeistët organizonin sulme të reja kundër muslimanëve. Domosdoja e mbrojtjes dhe sigurimit të ekzistencës e detyruan Pejgamberin ta përpunojë dhe soarojë konceptin e "luftës së drejtë". Sulmet e tij kundër karvanave tregtare nga lethribi (i cili së shpejti u qtiajt me emrin e famshëm 'MedineanNebi', dmth. 'qyteti i Pejgamberit') janë ndërmarrur si preventivë në mënyrë që Mekelinjtë të mos sigurojnë sasi të mëdha të armatimit dhe fuoj të madhe më qëllim të shkatërrimit të besimit të grupit të tij besnik musliman.

Kur'ani i thekson qartë motivet e caktimit të xhihadit, si përgjegje ndaj agresionit të mundshëm. Allahu xh.sh. thotë: "U është dhënëleje tëluftojnë, për shkak se u është bërë padrejtë, e AllHahu ka fuol për t'u ndihmuar atyre (muslimanëve). (U lejuan të luftojnë) Ata, të dlët vetëm pse thanë: "AllUahu është Zotiynël", u dëbuan pa kurrferë të drejte" (ElHaxhxh, 3940) Në ajetin 190 të sures ElBekare thuhet: "Dhe luftoni në rrugën e Allllahut kundër atyre që ju sulmojnë e mos e teproni se Allllahu nuk i do ata qÇ e teprojnë (e fillojnë luftën)."

Si fe e mbarë njerëzimit, për secilin dhe gjithandej, islami nuk njeh kuflj gjeografikë, por duhet t'i afrohet çdo oenie në çdo pëllëmbë të botës dhe t'ua sjellë atyre fjalën e së Vërtetës. Historia na mëson se asnjë sistem ekzistues nuk është zëvendësuar me ndonjë më të drejtë pa luftë. Shembuj për këtë janë revolucioni në Francë, Indi, Amerikë, Rusi, Kinë. Vetëm pas gjakderdhjes dhe çmimit të lartë erdhën rezultatet. Prejse islami ka filluar ta ndryshojë jetën dhe të gjitha anët negative të njerëzimit, si dhe ta përfundojë racizmin dhe eksplotaimin, ka qenë e sigurt se do të ketë armiq njerëzit dhe sistemet të cilët dobitë e tyre i kanë arritur me korrupcion dhe dhunë.

Dhe vërtet, sa më shumë suksese që ka pasur në fitimin e ithtarëve anë e kënd botës me fjalë dhe vepër, ao.më i ashpër ka qenë reaksioni i atyre që e kishin kuptuar se po humbnin ndikimin ndaj atyre që i kishin nën sundim. Penda dhe fjala e shkruar, pa marrë parasysh fuqjnë e tyre, nuk janë gjithnjë mjaft që në botë të përhapet një sistem reformator. Këto mjete nuk janë të afta të eliminojnë të gjitha prapësitë dhe fatkeoësitë e kësaj bote. Nganjëherë është e domosdoshme forca, ngase ekzistojnë njerëz të cilët nuk mund të lirohen ndryshe nga devijimet shoqërore dhe cilët nuk duan ta pranojnë të vërtetën.

Nëse fuqia ushtarake i del në rrugë përhapjes të së vërtetës, drejtësisë dhe fesë së Allahut, vallë ekziston ndonjë mjet tjetër që do t'i kundërvihet, pos një fuqi gjegjëse ushtarake. Në historinë e islamit është përdorur fuqia vetëm atëherë kur ishte humbur trualli i përshtatshëm për persiatje të lirë dhe baza e rrugës së drejtë. Islami flllonte luftën e armatosur vetëm kur tiranët e pengonin përhapjen normale të së vërtetës, mbi islamin dhe porositë e tij, të drejtën e njerëzve për Iiri të plotë të zgjedhjes së rrugës së drejtë në jetën e tyre. Në të kundërtën, e vërteta do të mund të pengohej para se të shpallej.

Lufta të cilën mund ta inicojnë muslimanët është luftë çlirimtare, në kuptimin e plotë të fjalës. Luftë e cila liron mendjet nga paragjykimet dhe mitomania, liron njeriun nga të gjitha zgjedhat jonjerëzore. Kjo është luftë kundër devijimeve, madje edhe nëse ato janë në emër të Zotit, që e pengojnë njeriun ta gëzojë drejtësinë dhe dritën. Islami lufton të vendosë masat e drejta dhe humane të gjitha vlerave, dhe në këtë mënyrë t'u sigurojë njerëzve respekt dhe nder. Islami njerëzve të vet u dëshiron çdo të mirë dhe synon t'i eliminojë të gjitha pengesat që shkaktojnë gjendje kaotike. Muslimanët janë të urdhëruar të shkojnë rrugës së luftës dhe t'i lirojnë muslimanët e pafuqishëm e të shtypur në Mekë, të cilët nuk mund ta kryenin hixhrën.

Duhej mbrojtur dhe siguruar bashkësinë e sapoformuar islame nga sulmet e armiqëve dhe t'i mundësohej asaj zhvillim të lirë dhe normal.
"Ç'keni që nuk luftoni për Zjotin dhepër (t'i shpëtuar) të paaftit nga burrat, nga gratë e nga fëmijët, të dlët luten: "Zoti ynë! nxlirna nga ky fshat (Meka), banorët e të cilit janë mizorë. Jepna nga ana Jote shpëtim e ndihmë" (EnNisa, 75)

Islami nuk lufton kundër njerëzve. Ai lufton kundër shtypjes, tiranisë dhe prapësisë. Ai synon ti çrrënjosë idetë e gabuara dhe t'i zëvendësojë ato me principe më të mira të pastërtisë dhe besimit. Ai nuk insiston në okupimin e armikut, por përpiqet ta përfltojë në anën e vet, dmth. në anën e Zotit. Lufta është mjeti i fundit për çrënjosjen e së keoes dhe dominimit të mirësisë në botë. Themeli i thirrjes islame ndërtohet në lirimin e njerëzve nga robërimi i çdo gjëje tjetër pos Allahut: që me mendjen dhe zemrën e tij drejton vetëm ligji i Allahut dhe vullneti i Tij. Devijimi më i madh është adhurimi dhe përulja ndaj gurit, drurit apo ndonjë gjësendi tjetër të vdekur. fy është mohim i natyrës së vërtetë të njeriut dhe esnecnës së tij.

Prandaj islami armikut i dërgon lajmëtarin me thirrje për pranimin e islamit dhe pacjë të menjëhershëm. Kur ushtria muslimane u nis drejt iranit sasanid, komandanti iranian Rustem Faruhzade kishte kërkuar nga komandanti i ushtrisë muslimane Sa'd b. Ebi Vekasi, oë t'ia dërgojë një emisar i cili do t'ia soaronte të gjitha qëllimet e xhihadit islamik. Ja si e kishte shpejguar ai këtë:
"Cila është feja juaj?" së pari e kishte pyetur Rustemi.
Emisari ishte përgjegjur: "Shtylla e fesë sonë është shehadeti: Nuk ka zot tjetër pos Allahut, ndërsa Muhammedi është Pejgamber i Tij, si dhe besimi se është e vëretetë ajo që është sjellur nga Allahu."
"Kjo është e mirë, vazhdoi Rustemi a ka diç tjetër".
"Të kthehet populli prej adhurimit të njerëzve drejt adhurimit të Allahut Një" u përgjegj Sa'di.
"Edhe kjo qenka e mirë vërejti Rustemi a ka ende?"
Të gjithë njerëzit janë bijtë e Ademit dhe Havës; vëllezër nga një baba dhe një nënë" u përgjegj emisari.
"Edhe kjo është mirë" tha Rustemi, për të vazhduar: "Nëse unë e pranoj këtë e edhe populli im, ç'do të bënit ju? A do të sprapseni?"
"Për Allahun, do të sprapsemi, i tha emisari "dhe kurrë më nuk do t'u afrohemi pos si tregtarë apo me ndonjë nevojë tjetër."
Pastaj Sa'd b. Vekasi e dërgoi te Rustemi Ebi Shebs b. Re'biun. Rrustemi e pyeti: "Përse ke ardhur?" "Na ka dërguar Allahu i tha ky t'i shpëtojmë të gjitha ata që dëshirojnë nga robërimi ndaj njerëzve dhe t'i shpiejmë në adhurim ndaj Allahut, ta hapim këtë dynja për të gjithë ata oë ajo u është ndaluar, t'i shpëtojmë njerëzit nga tirania duke i dërguar në drejtësinë islame.
Allahu na ka dërguar t'i ftojmë njerëzit në fenë e Tij. Kush e pranon këtë edhe ne e pranojmë prej tij, pastaj e lëmë të oetë dhe në vendin e tij ta predikojë këtë besim. Ai oë e refuzon, luftojmë kundër tij përderisa të mos arrijë premtimi i Allahut." (Tarih Taberi, 4/518520)

Të nesërmen Rustemi e kërkoi njerin e njejtë. Sa'adi e dërgoi Hudhejfe b. Mihsanin, kurse Rustemi e refuzoi. Rustemi sërish e kërkoi njeriun e njejtë, ndërsa Sa'di e dërgoi Mugire b. Shu'bein. Ai ia tha po ato fjalë; i ftoi në islam dhe u tha, se nëse e pranojnë thirrjen do të lihen të qetë, ndërsa ushtria muslimane do të kthehej duke u lënë si trashëgimi Kur'anin. (Tarih Taberi, 4/428524)
Kjo është e lidhur edhe në librin tashëm të cituar (Vasa'el, kaptina mbi xhihadin, t. 2, f. 421), me atë që Pejgamberi ia kishte thënë Hazreti Aliut. Allahu opftë i kënaour me te: "Kurrë mos u bën agresor, i cili e fillon luftën. Së pari e fto armikun në islam. Nëse Zoti, përmes tejet, e futë vetëm një individ në botën e fesë, kjo është më e rëndësishme se ta posedosh gjithë që ndriçon Dielli."

Logjika e luftës në islam është bazuar në xhihad në emër të Allahut, në afrim ndaj tij dhe arritjen e lumturisë së përhershme. Islami nuk kërkon nga muslimanët të pushtojnë vende ashtu siç pushtojnë tiranët popuj të tërë. Prandaj pushtimet islame kurrë nuk duhet barazuar me këto luftra të padrejta dhe agresive. Ata që kanë zhvilluar luftra të tilla nuk kanë pasur asnjë, motiv hyjnor. qëllimi kryesor i tyre ka qenë pushtimi i territoreve, interesi material dhe shtypja e popujve. Ndërkaqkur muslimani lufton këtë e bën si obligim të shenjtë fetar. Muslimanët kanë luftuar në emër të Allahut, me bindjen se nëse në botë përhapet e Vërteta, do të zvogëlohet padrejtësia dhe tirania.

Allahu xh.sh. në Kur'an thotë: "Allahu i do ata që luftojnë në rrugën e Tij të rreshtuar si të jetë ndërtesë e fortifikuar." (EsSaff, 4)
Në suren En Enfal Allahu i ka qortuar ashpër disa nga muxhahidët të cilët i përmbaheshin zakoneve të errëta nga koha e xhahilijetit (makutëria pas presë së luftës): "Ju keni për qëllim përjetimet e kësaj bote, ndërsa AllIIahu dëshiron për ju Ahiretin." (ElEnfal. 67)

Në librin e tij Tufta dhe paoa në islam" e dr. Mexhid Hadduri, në f. 214, shkruan:
"Islami luftën e shikon si mjet mt të cilin do të ndryshojë 'Darulharb' (bota joislame) në Dar'ullslam (bota islame). Sikur kjo të realizohej nuk do të ekzistonte bota e tiranisë. Ndërsa qëllimi i xhihadit është neutralizimi i armiqgve të islamit. Prandaj, Iufta nuk është qgllim në Iigjin islam, porse mjeti i fundit për realizimin e paoes në Tokë."

Në dispozitat mbi xhihadin, islami tërësisht e merr për bazë moralin, për ç'arsye morali për muslimanin në luftë dhe në fushëbetejë gjithnjë ka tërheour vëmendjen. Islami synon t'i ruajë jetrat e njerëzve dhe të ndalojë gjakderdhjen, nëse ka ndonjë mundësi. Islami e ndalon djegjen dhe rrënimin në luftë, ndërsa fëmijtë dhe gratë, të sëmurët mentalë dhe pacientët gëzojnë mbrojtje të plotë. Asnjë musliman nuk guxon të ndotë duart me gjakun e tyre, duke e goditur armikun e vet. Gjithashtu nuk guxojnë të sulmohen përfaosuesit, lajmtarët dhe emisarët e palës armike.

Profesor Muhammed Hamidullah nga universiteti i Parisit, në librin e tij "Pejgamberi dhe Iufta" (f. 9) shkruan:

"Pejgamberi Muhammed, s.a.v.s., ka sunduar në një sipërfaqe prej mbi një milion mila katrore. Kjo është madhësia e tërë Evropes, nëse e lëmë anash Rusinë. Mirëpo, nuk kanë humbur jetën më shumë se 150 njerëz në konfliktet në mbarë iushullin. Gjatë 10 vjetëve muslimanët mesatarisht i kanë pasur çdo muaj nga një shehid. Askund jeta dhe gjaku i njeriut nuk kanë një respekt dhe shenjteri të tillë."
Sipas librit të Vasa'elit, kaptina mbi Haxhin (2/424) thuhet se Pejgamberi, kur do të vendoste të dërgojë ndonjë ekspeditë ushtarake, paraprakisht u deklaronte: "Shkoni në emër të Allahut, në rrugën e Tij dhe në rrugën e popullit të Pejgamberit. Mos tregoni tradhti dhe dyshim ndaj udhëzimeve të Tij. Mos e gjymtoni asnjërin. Tregoni mëshirë ndaj pleoye të pafuqishmëve, grave dhe fëmijve. Drurin prejeni vetëm kur kjo të jetë e paevitueshme. Çdo musliman, nëse i bëhet simpatik ndonjë nga politesitët, ai bëhet fqinj i tij përderisa të mos e dëgjojë thirrjen e Allahut. Nëse ju ndjek në islam, atëherë janë vëllezërit tuaj në fë, ndërsa nëse e refuzojnë islamin, siguroni siguri. Shkoni me ndihmën e Allahut."
Imam Ali b. Hysejni ka deklaruar: Prijësi i besimdrejtëve Hazreti Aliu k.v., i ka shkruajtur Malik b. Eshtarit, i cili i ka prirë ushtrisë së tij ditën e Basrës dhe midis të tjerash e kishte porositur: 'qëllo me shigjetë vetëm ate që të sulmon, dhe mos e ngreh kordhën drejt atij që ikë. Mos e lëndo të plagosurin, ndërsa ai që e mbyllë derën e vet prapa, është i sigurt.

Nganjëherë në luftë ndodhë që armiku të bëjë diç oë te muslimanët e nxitë dëshirën për hakmarrje. Mirëpo, muslimaF.ëve u është urdhëruar që në raste të tilla të kujtojnë qëllimin e tyre parësor dhe parimet themelore, dmth. mbrojtja e së vërtetës dhe vlerave themelore të tij. Ata në raste të tilla duhet të frenohen. Islami muslimanëve u ka mbjellur ndjenjën e njerëzisë ndaj të gjithë pjestarëve të komunitetit njerëzor dhe asnjëherë nuk lejohet që ndaj dikujt të bëjë padrejtësi. Muxhahedinëve të vërtetë në rrugën e Allahut nuk i lejohet t'i tejkalojnë kufljtë e drejtësisë dhe të mendojnë mbi sulmet dhe hakmarrjen.
Kur'ani kerim përcakton qartë kur është e lejuar të përdoret fuqija e armatosur: "Pra, kushju sulmonjuve, kthenia sulmin ati)edhejupo nëatëmasë dhe kini frikë nga Allllahu e ta dini se Allllahu është me të devotshmit." (2:194) UO ju që besuat! Bëhuni pbtësisht të vendosur për hlr të Allllahut, duke dëshmuar të drejtën, dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populll e VI shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë se ajo është më afër devotshmërisë. Klnie dro Allahun se AllIlahu di hollësisht për atë që veproni." (5:8) "O )u që besuat, mos i shkelni simbolet e Allahut, as muajin e shenjtë (mos lefoni luftën), as kurbanin (mos e pengoni), as atë me çafore (të caktuar për kurban), as (mos pengoni) ata që dukc kërkuar begati nga Zoti i tyre dhe kcnaoçsinë e Tif, kanë mësyrë (për vizitë) shtëpinë e shenjtë (qaben). E kur të hiorii ihramin, atëherë gfahtoni. Urrejtja ndaj një populli, çe iu pat penguar nga xhamia e shenjtë, të mos ju shtyjë të silleni në mënyrë të padrejtë kundër tyre. Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosnl në mëkate e në armiqësi. Kini dro dënimin e Allahut, se me të vërtetë Allahu është ndëshkues i forte." (5:2)

Të gjithë ne kemi dëgjuar vepër rrëfimin mbi imam Aliun të kërrusur mbi gjoksin e armikut të rrëzuar duke ia scjaruar parimet e fesë së vërtetë, i cili në shenjë reagimi e pështyu në fytyrë. 'Aliu befas u ngrit dhe u largua. Ithtarët e tij e pyetën për ç'arsye e kishte bërë këtë, ndërsa ai ishte përgjegjur: "E ndieja se mllefi po shtohej në zemrën time për shkak të fyerjes dhe mezi po duroja ta vras në vend. Sikur do ta bëja këtë, kjo nuk do të ishte ekzekutim i thjeshtë i një jobesimtari të egër për shkak të paditurisë së tij të plotë, por akt i hakmarrjes personale në vrullin e pasionit. Çka ka më të mirë në synimin tim t'ia Sqaroj dhe prezentoj besimin e vërtetë nëse vetë unë nuk e përjetoj njëmend?"

Islami u paraqit me qëllim të mbjelljes dhe përhapjes së drejtësisë. Madje nëse një grup muslimanësh ka devijuar nga kjo rrugë duke iu referuar dhunës dhe padrejtësisë, muslimanët tjerë do të duhej t'i pengonin në këtë, nëse është e domosdoshme edhe me forcë ushtarake: "Nëse dygrupe besimtarësh tentojnë të luftojnë ndërmjet vete, /u pajtoni ata, e në opftë se ndonfërlprej tyre e sulmon tjetrin, atëherë luftonie atëgrup qÇ vërsulet me pa të drejtë, derisa t'i bindet udhëzimit të Allllahut, e nëse ktheheni, atëherë me drejtësi bënipajtimin ndërmjet tyre, mbanie drejtësinë, se vërtet Allllahu i do të drejtit." (49:9)

Ajo që tërheqvëmendjen në këtë ajet është fakti që ata, që i pajtojnë dy palët në konflikt, këtë duhet ta bëjnë në mënyrë të drejtë, në mënyrë që çdo grup të mund të realizojë të drejtat e veta. Ngase zakonisht në situata të tilla ndodhë që pajtuesit i kërkojnë nga pala e dobët të lëshojnë pë, për hir të të ashtuquajturit kompromis, të heoë dorë nga të drejta e tij, e krejt kjo për ta përfunduar konfliktin.

Heqja dorë e palës së dobët mund të shkaktojë apetite edhe më të mëdha tek pala më e fortë. Mjerisht, sot ndërmjetësit (pajtuesit) zakonisht e shfrytëzojnë pikërisht këtë metodë në marrëveshje dhe i plotësojnë kërkesat e agresorit, edhe pse këto kërkesa janë të pabaza dhe të padrejta.
Islami urdhëron për heoje dorë nga të drejtat dhe interesat individuaie në interes të paoës, por në situata të tilla kjo mund të lerë përshtypje të gabuar te agresori, e që mund të ketë pasoja tragjike. Islami synon të eliminojë tiranët dhe agresorët nga mjediset muslimane dhe të paralajmërojë njerëzit që me dhunë dhe mashtrim nuk mund të arrijnë asgjë. Një raport njerëzor i muslimanit ndaj të popujve të mundur ka pasur si pasojë oë gjithandej kanë qenë të pritur mirë dhe janë përshëndetur nga ana e banorëve vendorë.

Në qytetin Hims i kanë mbyllur dyert e oytetit para këmbëve të ushtrisë së Heraklit. U kishin thënë romakëve se qeveria muslimane me drejtësinë dhe ligjet e tij është më e mirë se tirania dhe forca me të cilën kanoseshin ata.
Kur ushtria muslimane nën komandën e Ebu Ubejdit kishte hyrë në territorin e |ordanit, krishterët nga ato vise u kishin dërguar letër në të cilën thuhej: "O muslimanë, ju jeni më të mirë se bizantinët edhe përkundër faktit se ata kanë fë të njejtë si ne. |u jeni më besnikë, më të drejtë, më të mirë, më të mëshirshëm dhe më bujarë për ne. Ata jo vetëm që e kanë pushtetin mbi neve, por na kanë plaçkitur edhe shtëpitë tona."

Filip Hiti, në blenin e dytë të librit të tij "Historia e arabëve" (f. 638) shkruan:
"Kudo qg ka shkelur këmba e ushtrisë muslimane, njerëzit e atyre viseve i kanë pranuar duarhapur dhe u kanë ofruar ujë dhe bukë, duke garuar në dalje nga istikamet e veta për t'iu bashkuar muslimanëve. Kjo mund të kuptohet lehtë nga ata që e dijnë ç'ka qgnë tirania e vizigotëve."

Muslimanët nuk i kanë detyruar popujt e viseve të pushtuara ta ndërrojnë fenë e tyre. Islami ka ndërtuar sistemin i cili u garanton liri të plotë të gjitha besimeve të tjera në shtetin islam. Ata kanë të drejtë në format e tyre vetanake të adhurimit, zakonet e veta me rastin e lindjes, lidhjes së martesës, vdekjes, për shkolla dhe përdorimin e gjuhës së tyre nëse e kanë pasur të zhvilluar, siç ishte ajo turke, armenishte, kurdishte ose arameishte. Kanë qenë të liruar nga zecjati, e që ka oenë detyrë për të gjithë muslimanët. Në vend të kësaj kanë paguar tatim individual për kokë apo mbrojtje flzike (xhizja), duke pasur parasysh se nuk kanë oenë muslimanë. Pagesa e këtij tatimi u ka garantuar të drejta qytetare dhe siguri të plotë në tërë komunitetin. Ky ka qenë raport i islamit ndaj ndjenjave subtile të ithtarëve të religjioneve të shpallura. Islami e potencon interesin e vet lidhur me këto çështje në nivel të trajtimit ligjor të fenomeneve kriminale, çështjeve ekonomike dhe civile dhe të gjitha aspekteve të jetës fetare.

Pakicave, qpfshin ato fetare apo etnike, u janë garantuar liri të plota dhe të drejta qytetare.
Në Kur'an janë shpallur rregullativa adekuate të raportit ndërmjet muslimanëve dhe jomuslimanëve. Nëse jomuslimanët shprehin qëllime miqësore ndaj muslimanëve, muslimanët ndaj tyre duhet të sillen në frymën e koekzistencës paoësore. Natyrisht, me këtë rregull, muslimanët nuk janë privuar nga imperativi që kundër armiqësive, opftë të fshehura apo publike, duhet të përgjigjen me masë të njejtë. Mirëpo, për muslimanët është e ndaluar të fillojnë çfarëdo forme të agresionit, siç thuhet në suren El Mumtehine, ajeti 8,9: "Allahu nuk ju ndalon të bëni mirë dhe të mbani drejtësi me ata që nuk ju luftuan për shkak të fesë, e as nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja; Allahu i do ata oe mbajnë drejtësinë. AllIIahuju ndalon t'u afroheni vetëm atyre qëju luftuan përshkak të fesë, oë /u nxorrën prej shtëpive tuaja dhe qe ndihmuan dëbimin tuaj; Ju ndalon të mioësoheni me ta. Kush miqësohet me ta, të tillëtfanë dëmtues të vetvetës."
Pakicat krishtere dhe hebreje kanë jetuar në kondita të përshtatshme në vendet islame, në bashkëekzistencë me krahas respektimit reciprok të të drejtave. Në Jethrib, ku ishte vendosur Pejgamberi, jetonin edhe disa fise e grupe hebrejësh, të cilëve muslimanët nuk ua ndalonin asnjë të drejtë njerëzore, pas vendosjes së jurisprudencës islame në qytet dhe rrethinë si dhe pas shpalljes së Kushtetutës medinase. Pozitë të barabartë kanë pasur edhe në kohën e kalifëve të drejtë, pas vdekjes së Pejgamberit.

Muhammedi, s.a.v.s., kishte thënë: "Kush e lëndon dhimiun (jomuslimanin) më ka lënduar edhe mua. Kush i shkakton dëm, ose e ngarkon me atë që nuk mund ta bartë ose ia uzurpon pa të drejtë edhe pjesën më të vogël të pasurisë, do t'më ketë mua si akuzues në Ditën e gjykimit."

Imam Aliu si kalif, e kishte takuar një ditë një plak të verbëruar dhe të dobësuar, i cili po lypte. LJ interesua për te. Bashkëpunëtorët e tij i thanë se ishte krishter i cili në rininë e vet, gjersa ishte ende i fuqjshëm, kishte punuar si shërbëtor i qytetit. Aliu tha: "E kanë shfrytëzuar për punë kur ka qenë i ri, ndërsa e kanë braktisur kur është plakur dhe dobësuar. Duhet t'i jepet nga fondi pulik sa për t'ia siguruar jetesën"

Dr. Vagleri shkruan:

"Popujt e mundur i kanë pasur të gjitha të drejtat dhe sigurinë e plotë të pasurisë nga pushteti isiam. I gëzonin thuaja të gjitha të drejtat si edhe muslimanët. Kur arabët kanë qgnë më të fiiqishëm, gjithnjë i kanë ofruar armikut paoe me kushte gjegjëse për kompenzim material në këmbim për sigurl dhe mbrojtje të plotë, krahas gëzimit të të gjitha te drejtave që i gëzonin edhe muslimanët. Nëse i shikojmë pak më seriozisht i)alët dhe praktikën e Muhammedit, s.a.v.s., si dhe ekspanzionin e islamit në periodën e hershme të tij, do të kuptojmë se nuk ka bazë të duhur historike pohimi se islami i është imponuar popujve të ndryshëm me dhunë. Kur'ani thotë në mënyrë të oartë: Në fë nuk ka detyrlm."
Pejgamberi u kishte ofruar siguri krishterëve në Nerxhan dhe kishte urdhëruar të mbrohen faltoret e tyre. Ai ia kishte ndaluar komandantit të vet në Jemen të shqetësojë hebrejtë në rrethinë. Muslimanët u kanë lejuar jomuslimanëve ta predikojnë lirshëm besimin e tyre dhe t'i ruajnë zakonet. Duke paguar "xhizjen" ata e kanë gëzuar mbrojtjen e plotë të shtetit, ndërsa xhizja ka qenë një obligim material më i vogël se tatimi i obliguar për muslimanët.

Orientalisti Adam Mec shkruan:

"Vendet muslimane kanë dalluar nga Evropa krishtere per shkak të ekzistimit të të ashtuquajturave pakica fetare dhe etnike në to, oe i kanë gëzuar të gjitha të drejtat dhe liritë. Nje gjë të tillë Evropa nuk e ka poseduar." (Abd alAfeef Tabbarah, Rouh addin alislamiyya)

Dr. Gustav Le Bon shkruan:

"Për disa shekuj muslimanët e kanë ndryshuar tërësisht pamjen kulturore dhe ekonomike të Spanjës. Spanja ishte krenaria e Evropes. Ndryshimi ishte i dukshëm edhe në planin moral. Muslimanët kanë synuar të zhvilIojnë te krishterët një virtyt të madh civilizues, deri atëherë për ta fare të panjohur jetën e përbashkët me perfaoesuesit e besimeve të tjera. Raporti i muslimanëve ndaj popujve të mundur ka qenë tejet tolerantë: u është lejuar themelimi i këshillave kishtare dhe shkencore ne Sevilë dhe Kordobë në vitin 852. Shumë kisha të ndërtuara në kohën e pushtetit islam tregojnë sa i kanë respektuar muslimanët fetë tjera. Shumë krishterë e kanë pranuar islamin, ndonës për këtë nuk ka pasur ndonjë arsye të posaçme. Edhe hebrejtë edhe krishterët i kanë pasur të drejtat si musli manët. Ata kanë mundur të kenë pozita të larta në pushtet."
Rrethimi i Kudsit nga kryoëzatat paraoet kulmin e brutalitetit dhe egërsisë. Krishterët kishin kryer krime dhe masakra të papara ndaj popullatës së pafajshme të qytetit. Nëpër qytet, andejkëtej, janë vërejtur grumbuj të pjesve të prera të njerëzve. Vetëm në xhaminë e Omerit ishin vrarë rreth 10 mijë njerëz.


Kenet Klark shkruan:

"Se në historinë e njerëzimit nuk janë parë shkatërrime më të tmerrshme të njerëzve prej tyre q£ kanë Iënë pas vete fushatat e kiyqëzatave, të motivuara me epshin normandik për tokë dhe pasuritë e begatshme të Lindjes."
Kryqëzatat e mbajtën Kudsin 88 vjet dhe pas kësaj periode e humbën nga sulmi i furishëm i ushtrisë muslimane të cilën e udhëhocu gjenerali Salahuddin Ejjubi, të cilin krishterët e quanin Saladin. Kjo kishte ndodhur në tetor të vitit 1187 (rexhep 583 h.).


Në vend të masakrave ndaj krishterëve, ashtu siç i kishin masakruar krishterët qytetarët muslimanë para 8& vjetësh, Salahuddini i urtë dhe pacjësor shpalli amnistinë e përgjithshme, ndaloi ekzekutimet, plaçkitjet dhe torturimet e krishterëve, duke ia shtuar kështu edhe një kaptinë të shkëlqyeshme famës botërore të islamit. Fryma e vërtetë e islamit ka qenë udhëheoëse e soldateskës së tij në këtë dhe në të gjitha luftrat tjera. Salahuddini e shpalli sigurinë kushtetutare për të gjithë qytetarët e Kudsit. Secili oë dëshironte të largohej nga qyteti, duhej të paguante nga 10 dinarë për çdo mashkull, 5 dinarë për çdo femër dhe 2 dinarë për çdo fëmijë, ndërsa si kundërshpërblim mund të merrte me vete tërë pasurinë dhe pronën e vet. Kudsi atëbotë ishte qyteti më i sigurtë në shtet, për ç'arsye shumica e funksionerëve botërorë i kishte vendosur familjet e veta në atë qytet. Peshkopi krishter deshi ta braktiste qytetin me një pasuri të madhe.

Shokët i propozuan Salahuddinit t'ia konfiskonte pasurinë dhe t'ua ndante luftarëve muslimanë, gjë të cilën ai e refuzoi preras, duke deklaruar:
"Nuk mund te bëj një krim te tillë. Do t'ia konfiskoj vetëm 10 dinarë të caktuar per te dhe asgjë më shumë."

Xhon Devejnport shkruan:

"Kur Salahuddin Ejjubl hyri në Kuds nuk është varrë asnjë njeri. Ai tregoi mëshirë të madhe ndaj robërve krishterë.'' (Kërkimi ndjesës ndaj Muhameddit dhe Kur'anit, f. 139)

"Egërsia të dlën e kishin shfaour krishterët në Spanjë nuk ka qgnë aspak më e vogël se ajo <je e kishin treguar në Kuds. Pas gjithë asaj oe muslimanët kishin lënë në Spanjë, krerët fetarë të ushtrise krishtere me nxitjen e Filipit II, urdhëruan likuidimin e të gjithë muslimanëve, plecie të rinj, gra e burra. Para se të arrinin të iknin, tri të katërtat e muslimanëve ishin vrarë, ndërsa ata q£ i kishin shpëtuar nga kjo vdekje nuk arritën të shpëtonin nga dënimet me vdekje të inkuizidonit kishtar. Në këtë periodë janë vrarë rreth 3 milionë muslimanë.

Në veprën e njejtë, në f. 133, Xhon Devejnport vazhdon:

"Si të mos mrrekullohesh nga kreshnikia e sundimtarëve muslimanë në Spanjë, ose të çuditesh me përmendoret e civilizimit, trashëgiminë kulturore dhe arkitektonike qg e kanë lënë pas? Dhe s! të mos kujtojmë sjell
jen e krishterëve, fanatizmit të tyre, mosdurimit, paditurise dhe barbarizmit, të cilët janë përcjellur me mundime dhe shtypje?"

Xhorxh Zejdani rrëfen:

"Se si pushtuesit krishterë në Spanjë i kishin detyruar muslimanët dhe jehudijtë oë të bartin shenja identifikimi oe të njihen ngado qÇ lëvizin. Në fund i vunë para zgjidhjes midis pranimit të krishterimit ose vdekjes."
(Historia e civilizimit araboislamik, 4/282)

"Krahas kësaj shton edhe që krishterët i kishin shndërruar xhamitë muslimane në idsha, muslimanët i kishin privuar nga të gjitha liritë fetare, kishin rrënuar varrezat e tyre, u idshin ndaluar të gjitha domosdoshmëritë jetësore dhe kishin shkatërruar hamamet e tyre."

"Sipas dëshmisë së vetë krishterëve, në kohën e Henrikut IV, në Spanjë 400.000 banorë në qytetin Dilan ishin mbytur nga dora e te krishterëve." (Ibidem, 1/174)

Kjo është domethënia dhe esenca e sistemit të oetë dhe tolerant në jetën e krishterëve gjatë historisë. A është imperializmi modern i botës sonë civilizuese diç më i mirë? A nuk i shkelë ky sistem dinjitetin dhe individualitetin e të gjithve që ndodhen nën dominimin e tij, vallë nuk i privon nga mirësitë e civilizimit? A nuk e prangon mendjen, shpirtin dhe intelektin, si dhe trupin e vartësve të tij? A nuk e ngulfatë Iirinë e mendimit të masave, për të siguruar proflt vetanak dhe në mënyrë që kurrë të mos u bjerë ndër mend që t'i kundërvihen vullnetit të tij? Fjalët e mira të fuqive të mëdha mbi paoën vdesin para veprimeve imperialiste. Madje edhe e ashtuquajtura demokraci perëndimore është në funksion të qëllimeve imperialiste.

Islami, ndërkao, paoën e bazon në edukatën e njerëzve dhe rregullimin e ambicieve e planeve të brendshëm të tyre. Në bazë të kësaj mund të sigurohet pacja, siguria dhe stabiliteti i shooërisë. Në të kundërtën, të gjitha teoritë mbi një shooëri të lumtur janë vizatim në ujë, dhe si të tilla nuk do të mund të organizojnë komunitetin njerëzor në një jetë të qgtë dhe tolerante në kuadër të familjes së gjerë botërore. Elementet e strukturës shoqërore janë individët, burra e gra. Struktura harmonike mund të ndërtohet vetëm me individë e në harmoni reciporoke, të secilit me secilin dhe secilit brenda vetvetes. Prandaj islami synon që të rregullojë paqën e brendshme ndërmjet individëve duke ua plotësuar zemrat e tyre me besim dhe bindje individuale, të cilat qgtësojnë ndërgjegjen dhe formëson cilësitë mendore dhe fizike në një harmoni të veprimit të përbashkët deri në ditën e fundit të caktuar nga Zoti. Rezultati i besimit duhet të tregohet me shembull dhe sjellje të çdo muslimani, andaj realiteti të cilin e dëshirojmë do të jetë rezultat i gjendjes së brendshme të njerëzve.

Islami nuk e lë njeriun vetëm në këtë rrafsh. Ai i parashtron ligje dhe dispozita, të cilat i sigurojnë siguri dhe drejtësi. Për këtë arsye çdo pjestar i komunitetit musliman e ndien atë siguri të vërtetë të jetës dhe pasurisë së vet.
Islami e gjykon shtypjen e ndërsjellë të klasëve. Në vend të kësaj, islami është predikues i bashkëpunimit dhe ndihmës së dyanshme në mirësjelljen e heshtur fojnjsore dhe miqësi. Ai i propozon edhe normat e sjelljes dhe i mëson banorët e vet për një jetë të oetë dhe tolerante në kuadër të normave në prakitikë, ndërsa e ndalon urrejtjen dhe armiqësinë. Natyrisht, dobësitë e natyrës njerëzore dhe kufizimet e mundësive të tij, imagjinata e veprimit, nuk i lejojnë gjithnjë që këto ideale të arrihen pa gabime, kështu që të eliminohen tërësisht padrjetësitë. Rastet ekzistuese të cilat asnjë drejtësi botërore nuk mund t'i zgjidhë; ku drejtësia nuk mund të kënaoë ambiciet. Mirëpo, në islam gjithnjë është e pranishme dëshira për zbulimin e të gabuarës dhe me vendosjen e sërishme të gjërave në vendin e duhur, e mbi të gjitha, ekziston drejtësia absolute hyjnore, e cila ua kujton të gjithë njerëzve se do të përballen me Gjykatësin e vet Ditën e gjykimit.


Tani ta shqyrtojmë çështjen e teorisë dhe konceptit islam të paoës dhe marrëveshjes pacjësore. Marrëveshja paoësore, sipas pikëpamjes islame, mbi vendosjen e paoës midis dy palëve të konfrontuara ushtarakisht dallon dukshëm, sipas konceptit, por edhe sipas aplikimit të mjeteve për realizimin e qëllimit të njejtë, nga pikëpamjet e fuoive të mëdha perëndimore. Konceptet e marrëveshjes paoësore mbi sferat e interesave të fuojve të mëdha në dëm të interesave ekonomikë, politikë dhe territorialë të vendeve të ashtucjuajtura të botës së tretë, nënkupton marrëveshjen brenda fuqive të mëdha imperialiste. Thënë shkurt, qëllimi i tyre është represiv dhe krahas përdorimit të fuqjsë ushtarake, imponimi i vullnetit politik vendeve më të dobëta, me qëllim të eksploatimit dhe sundimit ose kontrollit të plotë ndaj resurseve natyrore të këtyre vendeve. Prandaj fiiqjtë e mëdha edhe nuk tregojnë ndonjë interes dhe qëllime të sinqerta për vendosjen e paoës së njëmendët. Të gjitha parullat e tyre, kongreset, bisedimet paqësore, hulumtimet nuk ofrojnë kurrfarë rezultati konkret.
Mirëpo islami pretendon të vendosë paoën në bazë të së drejtës së barabartë të të gjithë popujve të botës, paoë e cila do të eliminojë jo vetëm armiqësitë, por do të zhdukë edhe të gjitha bërthamat e konflikteve të ardhshme. Thuhet që 'deklarata mbi të drejtat e njeriuf është bazë e fortë për paoën në botë.
Mirëpo, nëse kjo edhe të arrihet, a do të realizohet më këtë liria e mendimit dhe zgjedhjes për çdo popull? Ngase të dy bllooet, lindor e perëndimor, pohojnë se e dëshirojnë stabilizimin e sistemit botëror. Mirëpo, a është kjo e mundur të arrihet pa liritë e plota të popujve?

Është fakt që opozicionarët politikë nuk munden politikisht të veprojnë lirshëm as në bllokun lindor as në atë perëndimor. Të dy bllooet, në vend të ofrimit të ideve dhe programeve, tentojnë me forcë të shkatërrojnë çdo mendim, pikëpamje politike dhe bindje tjetër.

Mirëpo, islami konsideron që pacja vetvetiu nuk mjafton për të siguruar lumturinë e njeriut. Islami pohon fundamentalisht baza dhe vlera të tjera duke i konsideruar principet kruciale të jetës shooërore të popullacionit botëror.
Njerëzit në islam kanë të drejtë të mendojnë lirshëm dhe të deklarojnë atë që dëshirojnë dhe si dëshirojnë, t'i peshojnë të gjitha mundësitë, duke gjykuar arsyeshëm për të gjitha, në mënyrë që të zgjedhet mënyra më e mirë e jetës koekzistenciale. Ky është edhe udhëzim kur'anor, i cili përbën ajetin 256 të sures El Bekare: "Në fe nuk ka dhunë. ËshtëSqaruar e vërteta nga e kota." Ose nësuren ElEn'am, ajeti 104: "Juveju erdhën argumente tëoarta ngaZotiijuaj e kush i sheh (kupton) aiekapër vete, e kush verbërohet, aiekapër të zezën e vet. E unë (pejgamberi) nukfam rojajuaf." Ose, sërish, në suren ElCashije, ajeti 22: "Ti ndaj tyre nukje mbizotëruesr!" Bindja dhe besimi janë çështje të zemrës. Nuk ka dhunë me cilën zemra mund të detyrohet të bindet. Vetëm mësimi, ushtrimi, edukimi, logjika, argumenti mund të sjellin ndryshim në të. Kur islami të lirojë ndonjë territor dhe të eliminojë lëvozhgën e vjetërsisë intelektuale, u lë njerëzve mundësinë që ta zgjedhin lirisht islamin ose ndonjë fë tjetër qjellore. Prandaj është fare i pabazë pohimi se muslimanët i kanë detyruar popujt tjerë ta pranojnë islamin. Misionarët krishterë vazhdimisht përhapin të pavërteta mbi Muhammedin, s.a.v.s., dhe përhapjen e islamit me shpatë. Ata me këtë rast thirren në shpalljen nga ana e Pejgamberit të xhihadit në fillim të islamit. Mirëpo interpretimet e tilla janë larg nga e vërteta.

Po si qëndron puna me luftrat e tyre fetare, nacionaliste, imperialiste dhe ekspansioniste? Ç'u bë me represaliet e inkuizicionit ndaj jokrishterëve dhe krishterëve të akuzuar për herezi? A janë manifestimet e tilla të fuqJsë fare më të drejta, për shembull, se sulmet e hordhive tatare e barbare të Mongolëve dhe Tatarëve? (Islam mekteb mubarez ve muvelled, f. 9)

Marrëveshja në Hudejbie, të cilën Pejgamberi, s.a.v.s., e kishte nënshkruajtur me politeistët Kurejshitë, e kishte për qëllim vendosjen e paoës, sigurisë shooërore dhe stabilizimit në regjionin e Mekës dhe Hixhazit. Pikat e kësaj marrëveshje tregojnë vlerën e islamit dhe frymën e tij.
Në të është edhe marrëveshja për të gjithë ata që pohojnë se islami është përhapur përmes forcës.


Njëra nga pikat e rëndësishme të marrëveshjes ka qenë:
"Çdo kurejshitë, i dli e braktisë Mekën pa leje të kujdestarit të vet dhe i bashkohet muslimanëve, do të kthehet, ndërsa nëse muslimanët ildn te kurejshitct, ata nuk janë të obliguar ta kthejnë." Kur pejgamberi e shpalli këtë marrëveshje, shumë muslimanë reaguan, ndërsa disa edhe deklaruan:
"O Pejgamber i Allahut, a nuk jemi na të drejtët, ndërsa armiku ynë në gablm?!" Pejgamberi u pergjegj: "Ashtu është." "Po, perse po poshtërohemi në atë mënyrë në fenë tonë?" thanë ata. "Allahu më ka premtuar dhe kurrë nuk e ka thyer premtimin," u përgjegj Pejgamberi "ndërsa, ai që na braktisë edhe nuk na nevojitet. Mirëpo, muslimanët në Mekë nuk do t'i ekspozohen dhunës së armikut për shkak të islamit të tyre, as do të pengo hen në kryerjen e ceremonlve fetare. Kurejshitët e kanë pranuar këtë."

Kështu edhe ndodhi. Gjendja e muslimanëve në Mekë u përmirësua, ndërsa ngjarjet që pasuan pas kësaj, i shtynë kurejshitët të kërkojnë prishjen e pikës së cekur të marrëveshjes. Luftrat e sotme dhe gjakderdhjet e shumta në vende të ndryshme të botës e kanë dëshmuar qartë pafliqJnë e civilizimit materialist që ta ndërtojë një botë në bazë të vlerave universale njerëzore dhe të sigurojë paoën në botë. Me dispozitat e veta mbi luftën dhe pacjën, islami i gjykon të gjitha ata që shkaktojnë luftë dhe të gjitha iuftrat që i ka zhvilluar bota moderne për shkak të interesave materiale dhe okupimit të popujve. Krejt gjersa vlerat shpirtërore në botë të mos e marrin vendin e tyre, nuk mund të pritet paoa. Përkundrazi, edhe më tej do të jemi dëshmitarë të gjendjes së tanishme të paoëndrueshme. Sa më shumë që zhvillohet teknologjia e fuqjsë dhe civilizimi material, popujt do të prodhojnë armë më të rrezikshme dhe më shkatërruese me arsyetimin se me këtë do ta sigurojnë sigurinë dhe paoën vetanake.

Krejt kjo tregon se njerëzimi ndodhet në udhëkryoin e zgjedhjes midis vetëshkatërrimit total në luftra ose shpëtimit me besimin te Allahu dhe me pranimin e principeve morale, si dhunti më të dobishme të cilën njerëzimit ia kanë dhuruar të dërguarit. Prandaj, njeriu duhet të zgjedhë: ose Allahun, ose mashtrimin. Ne konsiderojmë se një ditë njerëzimi do të mund ta njohë islamin përmes persiatjes së dijetarëve të shouar islamikë, ndërsa në favor të lumturisë së vet. Njerëzimi nuk ka rrugëdalje tjetër nga kjo situatë jostabile dhe e pandryshueshme e cila kanoset me shkatërrim, pos nëse e pranon islamin.

Pikërish siç ka thënë Tolstoi:

"Ligji, të dlin e ka sjellur Muhammedi, do të sundojë në botë, per arsye se është tërësisht në harmoni me natyrën, mendjen dhe mençurinë e njeriut."
Ç'ka ndodhur me ne , trashëgimtarët e këtij civilizimi briliant dhe të famshëm? Çka i ka kuflzuar kushtet tona të sotme të jetës? Ç'është shkaku i degradimit të kulturës, shkencës dhe ndikimit politik te ne? Ç'e ka penguar zhvillimin tonë drejt këtyre caoeve? Përse ua kemi lëshuar udhëheojen e ekonomisë dhe shkencës perëndimorëve, të cilët tani na nevojiten neve atje ku dikur ne kemi oenë të domosdoshëm për ta? Përse muslimanët, edhe përkundër të kaluarës së shkëlqyeshme në Lindje e Perëndim, ulin kokat në këtë botë moderne?
Ajo që lartësoi islamin deri në nivelin e dominimit atëbotë, nuk ka qenë të fryrët në burinë vetanake ose të mëshuarit në lodrën vetanake. Kjo ka oenë kultura jonë, revolucioni ynë i jashtëzakonshëm intelektual dhe shooëror. Është turp që e kemi shpenzuar fuojnë tonë në konflikte të ndërsjella dhe grindje vrastare, e oë e kanë shndërruar famën e unitetit në një formë të zbrazët.

Një komb i fortë mund të ndërtohet vetëm në principet e fortë të zakoneve, moralit dhe rendit, mbi burimet unikale të progresit. Islami nuk ia ka borxh fuqinë e vet kanoneve, tanksave dhe armëve, por mendimit superior të ulemasë, karakterit të popujve të vet dhe ndjekjen e udhëzimit të Allahut në rrugë të drejtë (për cilën lutemi në "Fatiha" 17 herë në ditë), rrugën e drejtësisë, miqësisë dhe vëllazërisë.

Historia na demonstron në mënyrë të pagabuar se, sa herë që muslimanët e kanë ndërtuar filozofinë e vet të jetës në frymën e mësimeve të shpallura për ta nga qielli, kanë arritur prosperitet, ndërsa sa herë që e kanë devijuar atë udhëzim, kanë rënë në varfëri dhe mjerim. Muslimanët, themeltarët e kësaj kulture briliante dhe mirëqenie shooërore në të kaluarën, i kanë pasuar të gjitha këto doktrina shumë më sinoerisht se ne: në nivelin individual, kolektiv dhe kombëtar.
Dielli i kulturës ka ndriçuar gjersa janë aplikuar kriteret e shkencës, mendimit, materies dhe shpirtit. Kur e kemi braktisur këtë qasje, bajraku i angazhimit, zellit dhe luftës për të mirë, na rrëshojti nga dora për ta marrur perëndimi, duke zhviiluar një sistem të organizuar të vlerave.

Ku u tretë ai respekti i dikurshëm, integriteti, nderi dhe e vërteta muslimane? Ato dikur kanë oenë suaza të rrugës sonë. Kur i tejkaluam, u gjendëm të humbur në shkretirën pa gjurmë, duke harruar thirrjen e lartë të shpallur si kodeks hyjnor për ne, si udhëzim për njerëzimin të jetojë sipas vullnetit të Zotit. Duke braktisur këtë fat jemi zhytur në rërë të gjallë të korrupcionit, paditurisë dhe varfërisë e cila na rrethon sot.

Megjithatë, islami njëmend i integruar mund ta mundësojë kthimin në atë thirrje të lartë dhe ta shpiejë njerëzimin shtigjeve të transformimit shpirtëror. Kjo do të jetë mirëqenie për të gjithë.
Miku i Napoleonit gjersa ishte në mërgim në ishullin Shën Helena, shkruan:

"Në Egjipt Napoleoni vazhdimisht i persëriste admirimin e tij për të mirat që Pejgamberi! islamit dhe prijësit e tij historikë ua kanë sjellur vendeve që i kanë pushtuar. Ai e shikonte islamin me shpresë, si një fuqi e cila mund t'ia ofrojë botës sërish këto të mira. Madje deklaronte: 'mendoj se edhe vetë do ta pranoj islamin'."

Shoqëria autentike muslimane do të dallonte mjaft nga ato ekzistueset anë e kënd botës. Mendimi dhe jeta në të do të duhej të realizonin edhe një herë principet e larta nga zënafilla e vet në tërësi, siç thotë poeti: "Islami është vërtetësi e pastër, pa të metë dhe njollë; për çdo gabim që e shikoni, fajsoni muslimanët tanë."


Për të marrur hisen e plotë në revolucionin shpirtëror që duhet patjetër të përhapet në tërë botën, islami do të duhej të angazhohet në planet e sotme giobale. Ai duhet të nxitë reformat interne të cilat do ta pasqyronin rehabilitimin e tij në raport me trashëgiminë e prapambeturisë. Duhet të balansohen konditat morale dhe materiale me raport të drejtë dhe në harmoni me parimet morale të zhvilluara deri në perfeksion, të cilat e kanë shënuar të kaluarën e tij të lavdishme, e cilat i shpallë Zoti i dy botëve, kësaj dhe asaj të ardhshmes. Në këtë do të gjejnë jo vetëm ekzistimin vetanak, por, gjithashtu, edhe sekretin e ekzistimit të botës se dhe mënyrat se t'ia imponojë mbarë njerëzimit.

[forum126]

Islami dhe familja


Si trupi i njeriut që përbëhet prej shumë njësive të ndryshme por të lidhura në mënyrë të natyrshme, ashtu edhe bashkësia njerëzore përbëhet prej më shumë asosh të vogla, respektivisht familjeve. Familjet në të cilat dominon mirëkuptimi reciprok, sinoeriteti dhe dashuria përbëjnë një bashkësi të plotë dhe të shëndoshë. Në të kundërtën, bashkësia njerëzore nuk mund të zhvillohet dhe do të jetë e dërmuar nga përçarjet dhe konfliktet e brendshme.

Instikti për mbijetesë është i lindur për oenien njerëzore. Lindja e fëmijve është shprehje e jetës, ngase fëmija paracjet vazhdim të personalitetit të vetë njeriut dhe garancë për vazhdimësinë e llojit. Nevojën e themelimit të familjes shumë dijetarë e kanë kërkuar në instikt për mbijetesë dhe vazhdimësi të llojit.
Nevoja për ta ushqyer dhe siguruar familjen e nxitë njeriun në prodhimtari dhe aktivitet në planin ekonomik.

Disa mendimtarë konsiderojnë që nevoja primare për themelimin e familjes, është thjeshtë instikti seksual; të tjcrët i japin përparësi instiktit shooëror, ndërsa të tretët konsiderojnë se martesa është në rend të parë transaksion tregtar midis familjeve të cilat aty hyjnë për shkak të profitimit.
Në realitet, jetesa e përbashkët në shooëri familjen e konsideron njësi konstruktive të veten. Ta reduktosh dashurinë e pastër midis burrit dhe gruas vetëm në seks, profit apo mbrojtje, do të thotë ta mohosh natyrën e njeriut si të tillë.

Disa thonë, në kohën e krijimit të jetës njerëzore, gruaja si qenje më e dobët nuk ka mundur të ekzistojë, pos nën mbrojtjen e mashkullit. Kjo është marrëzi e kulluar, ngase ata e mohojnë nevojën e njeriut për grua e cila mund të jetë e ndryshme nga nevoja e gruas për burrin, por gjithashtu është pjesë e thellë dhe e pandashme e natyrës. Njëmend, mashkulli është ai oë e mban familjen në shumicën e rasteve, mirëpo, atij i nevojitet një shok si partner për lumturi, gëzim dhe jetë të ndershme. Martesa është mburojë nga vetmia. Çdo gjini ka nevojë për tjetrën. Prandaj 'Ai ata i ka bërë prej tij dhe prej saj."

Zoti e ka krijuar nxitjen seksuale dhe ka krijuar dallimet gjinore. Ai ka krijuar nxitjen për mbijetesë, nxitjen për siguri dhe nxitjen për bashkim.

Sociologu gjerman Mollen thotë:

"Ekzistojnë tri shkaqe kryesore për çka njerëzit martohen: ekonomik (material), seksual dhe nevoja per femijë. Ndonëse këto shkaog i hasim në të gjitha bashkësitë, megjithatë këto shkaoe dallojnë, varësisht nga koha dhe etapat historike. Kështu bashkësitë e para rëndësi më të madhe ia kanë kushtuar faktorit material. Në zhvillimin e mëvonshëm të shooërisë civile në rend të parë është nevoja për fëmijë,ndërsa në clvilizimet moderne ai është nxitja seksuale." (Xhami'ah Shansi, Samuel Kink, f. 232.)

Islami i përgjigjet pozitivisht thirrjes së natyrës duke insistuar në familje si mbrojtësin më të mirë të pastërtisë dhe bindjes se ajo është rruga e vetme e drejtë.
Nësure AnNahl', ajeti 72, thuhet: "Allllahu krijoi për ju bashkëshorte nga vetë lloji juaj, e prej bashkëshorteve tuaja fëmijë e nipa dhe ju furnizoi me (ushojme) të mira. A besojnë ata të pavërtetën, e të mirat e Allllahut i mohojnë?"
Islami i këshillon kujdestarët e familjeve t'ia mundësojnë martesën rinisë në moshën madhore, për t'u ruajtur instikti natyror seksual nga devijimet, si dhe që rinia të shpëtojë nga akumulimi i panatyrshëm i instiktit. Prandaj prindërit kanë përgjegjësi për këshillimin e rinisë dhe orientimin sipas rregullave jetësore për zhvillimin e zellit në rrugën e devotshmërisë. Islami, gjithashtu, i konsideron përgjegjës prindërit për martesa të hershme për ata që ende nuk janë pjekur për këtë punë. Themelimin e familjes islami e konsideron rrugë të vetme për pengimin e devijimeve shoqërore të cilat mund t'i shkaktojë instikti seksual, si dhe mënyrë të vetme për lumturinë e komunitetit njerëzor.

Muhamedi a.s. në një hytbe të tij kishte deklaruar:
"Më erdhi Xhibrili a.s. dhe më tha: 'O Muhammed, Allahu të çon selam dhe të porositë: Vajzat tuaja janë si frutat e pjekura në pemë'".
Kulejni shton: "Vajzat janë si frutat në pemë. Nëse pema të piqet, dhe nuk vjelet, dielli do ta djegë dhe era do ta këputë. Kështu është edhe me vajzat. Kur të picjen si femër, ilaçi i vetëm i tyre është martesa. Në të kundërtën, është vështirë të ruhen nga prishja, ngase edhe ato janë qenie njerëzore."

Lidhur me këtë një njeri kishte pyeiur: "Për kë t'i martojmë?" Pejgamberi ishte përgjegjur: "Për ata që i përshtaten." "Po, secili mund t'u përshtatet?", ishte këmbëngulës njeriu. "Besimtarët janë të përshtatshëm njëri per tjetrin. Besimtarët janë të përshtatshëm njëri për tjetrin." u përgjegj Pejgamberi.
Imam Xhafer esSadiku shton: "Pejgamberi nuk kishte zbritur nga minberi përderisa nuk e kishte martuar vajzën e Zybejrit, Daba'ah, për Mikdadin, birin e EsvedelKindit." (Vasail, 14/51).

EsTusi transmeton që Ali bin Mihizjar AlAhvazi të ketë thënë: "E kam lexuar letrën e Ebu Xhaferit r.a., që ia kishte drejtuar Ibni Ebi Shejbe ElAsfahanit, e ku shkruente: 'E kam kuptuar që ma përmend problemin e vajzave tua, si dhe
që nuk mund të gjesh asnjërin që është si ti. Mos shiko në atë mënyrë, Allahu të mëshiroftë, ngase Pejgamberi i Allahut, s.a.v.s., ka thënë: 'Nëse (për misit) u vie dikush, me moralin dhe besimin e cilit jeni të kënaour, martojeni. Nëse nuk veproni në këtë mënyrë, do të shkaktohet huti mbi Tokë dhe çrregullim i madh'. (Vasail, 14/51.)

Kështu islami jo vetëm oë nuk paraqet pengesa në rrugë të martesës, porse këtë fuqi të natyrës e prezenton si përparësi të shoqërisë dhe individit për mirëqenien e tij fizike, shëndetin mental, oetësinë e shpirtit dhe kënaoësinë e zemrës. Islami martesën e konsideron bashkim të shenjtë të zemrës, burim të gëzimit dhe sigurisë për të dy partnerët.

Për ta përmbushur këtë detyrë nevojiten këto cilësi: pastërtia, butësia, njerëzia, devotshmëria dhe besimi me thellësi të zemrës, siç thuhet edhe në ajetin 21 të sures ErRum: "Dhe nga faktet (e madhërisë së) e T]j ështëoçpër të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu qe të gjeni prehje te ato dhe në mes jush krijol dashuri e mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit oë mendojnë. "
Islami cakton rregulla të qarta që rregullojnë marrëdhëniet brenda familjes, si dhe raportet midis familjeve. Sura En Nisa martesën e quan "lidhje të fortë" ... dhe kurato kanëmarrëprej jush një besë të fortë, ndërsa 42 ajetet e parë merren pikërisht me detajet praktike të marrëveshjes martesore të kontratës martesore dhe përmbushjen e tij.

Kultivohet ndjenja e përkatësisë. Sinoeriteti dominon në çdo pjesë që partneri e ofron dhe pranon në këtë kontratë. Secili partner ofron sipas aftësive të veta dhe secili pranon sipas nevojave të veta. Siç konfirmon surja "ElBekare, ajeti 228: "Edhe atyre (grave) u takon e drejta sikurse edhe përgjegjësia në bashkëshortësi…"

Islami i kushton vëmendje të duhur mundësive të secilës gjini, duke pasur parasysh detyrat dhe profesionin e tyre. Mashkulli e merr detyrën e ushqyesit dhe sigurimit të gjitha nevojave materiale. Nga ana tjetër, gruaja pranon obligimin e lindjes, edukimit dhe ritjes së pasardhësve, si dhe kujdesjen për familjen. fy është funksioni i saj parësor. Islami i pranon pasojat e natyrës së gruas dhe prandaj nuk lejon që prej saj të kërkohet tepër ose të degradohet në çfarëdo mënyre, por e mbron nga poshtërsitë e atyre që dëshirojnë ta shpiejnë në rrugë të shtrembër; ai i jep dinjitet në shtëpi dhe jashtë. Islami i Iejon gruas të punojnë edhe jashtë shtëpisë, në pajtim me nevojat e saja individuale dhe shooërore. Mirëpo nuk e lejon krijimin e marrëdhënies midis mashkullit dhe femrës në bazë të kënaoësisë fizike dhe nxitjeve të shejtanit; ngase kjo mund të shkaktojë vetëm çrregullim, prapësi dhe humbje në shooëri.

Si dhe çdo institucion tjetër, familja dhe shtëpia kërkojnë një udhëheoës përgjegjës, ngase pa të familja i është ekspozuar çrregullimeve dhe shkatërrimit. Prandaj, edhe burri edhe gruaja, duhet ta marrin udhëheojen e familjes, ndërsa edhe njëri edhe tjetri janë të aftë për këtë. Mashkulli, në bazë të përgjegjësisë për punët e shtëpisë, nevojat jetësore, mirëoenien, fëmijtë dhe përkujdesjen për ta, meriton autoritetin e drejtuesit ngase forca më e madhe, qëndrushmëria dhe durimi e bëjnë më të përshtatshëm për ta bartur barrën e përkujdesjes së familjes nga shkatërrimi dhe çrregullia. Gruaja është krijesë më senzibile, andaj më lehtë e kaplojnë ndjenjat. Te gruaja më shumë dominon zemra, ndërsa te mashkulli koka. Prandaj islami, në rend të parë e vë përgjegjësinë te personi me mendje dhe mashkullit ia beson udhëheojen e familjes pikërisht siç e përshkruan këtë neni 213 e Kushtetutës më të re franceze. Njëkohësisht islami si rregull e vendosë punë e përbashkët, partneritetin, përgjegjet dhe planifikimin e përbashkët. Mashkullit në asnjë mënyrë nuk duhet lënë liria që t'i imponojë dëshirat e veta me dhunë. Ai nuk guxon ta terrorizojë, keqtrajtojë dhe ndëshkojë gruan e vet. Në ajetin 19 të sures En Nisa thuhet: "O ju që besuat, nukështë lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve) në mënyrë të dhunshme, e as t'l shtrëngonl për t'u marrë diçka nga afo qëju kenl dhënë atyre, përveç nëse ato bëjnë ndonjë Imoralitet të hapur. çonijetë të mirë me to. Nëse urreni ato, bënl durim qëAllIIahu tëjapë shumë të mira në nfë send qëju e urreni."

Mashkulli e bartë barrën e sigurimit material të familjes dhe ai ka kontroll të plotë në këtë dhe detyrë e tij është rregullimi i detajeve të jetës së përditshme, rregullimi i punëve shtëpiake dhe rritjen e fëmijve. Pejgamberi, s.a.v.s., ka thënë: "Burri është mbrojtës i familjes dhe ai është përgjegjës për të, ndërsa gruaja është rojtare e shtëpisë dhe pasardhësve, dhe ajo është përgjegjëse për këtë." Për rrënimin e sotëm të marrëdhënieve bashkëshortore fajtorë është injorimi i botëkuptimit të lartë të martesës. Në vend të kësaj martesa është e degraduar me gjëra të parëndësishme. Persiatjet e mashkullit mbi martesën janë minimizuar gjersa familjet nuk filluan të shkatërrohen. Shumëkush ka hyrë në martesë, e që të mos kenë menduar fare në rëndësinë e harmonisë së mendjes dhe shpirtit midis burrit dhe gruas. Gjuetarët e fatit, kazanovët, lapërdharët, duke vlerësuar fytyrën e bukur dhe pasurinë mbi gjithçka, i kanë dëbuar vlerat shpirtërore jashtë horizontit dhe interesat e veta më vitale pa dashje i kanë shkelur. Është fare normale që familjet e tilla nuk i presin dritat e ardhmërisë.
Disharmonia dhe mospërshtatja e thellë në të menduarit midis mashkullit dhe femrës shkaktojnë çarje të thellë, e cila çdo ditë shtohet edhe më, ndërsa qetësia familjare tretet pa fund. Ata i shkojnë në nerva njëri tjetrit. Harmonia, të cilën e sjellin vlerat morale, joegoizmi dhe dashuria njerëzore, ai dhe gatishmëria
që të dy palët të bëjnë gjithë oë është e mundur për ta forcuar jetën shpirtërore të njëri tjetrit, po tretet. Për edukimin e gruas është e domosdoshme të merret për bazë rrethanat, mjedisin dhe atmosferën familjare, si dhe harmoninë shpirtërore midis bashkëshortëve. Kjo është tejet me rëndësi në ndërtimin e familjes. Për martesën duhet menduar si për diç themelore dhe të shenjtë. Vetëm nëse martesëa shikohte në këtë mënyrt të drejtë, do të mund të zgjidhen në mënyrë të kënaoëshme të gjitha vështirësitë e jetës së përbashkët.
Islami i kushton vëmendje të gjitha pasojave shkatërrimtare të martesave të krijuara gabimisht, grindjet dhe vuajtjet e tyre. Ai nuk e bazon familjen në pasuri, në pasione, në bukurinë e jashtme, ose në bazën materiale, por në besim dhe virtyt, në vlerat shpirtërore dhe dashuri, si dhe në respektim e devotshmëri të burrit dhe gruas.


Pejgamberi, s.a.v.s., ka thënë: "Kush e merr gruan vetëm për shkak të bukurisë së saj, kurrë nuk do të gjejë atë që e dashuron tek ajo. Kush e merr gruan për shkak të pasurisë së saj, e merr atë që Allahu edhe ashtu ia ka besuar. Prandaj Allahu do ta braktisë. Kërkoni gruan bukuria e cilës përkufizohet në besim."

Pejgamberi, s.a.s.v., ka thënë: "Institucioni më i respektuar te Allahu është martesa." Njerëzit oë i ikin themelimit të familjes me arsyetime të papranueshme janë qortuar fort.

Prijsi i besimdrejtëve hazreti Aliu k.v., ka thënë: "Martohuni, ngase kjo është praktikë e Pejgamberit të Allahut. Ai ka deklaruar; 'Kush më don mua (synetin tim), duhet ta dijë se martesa është pjesë e synetit tim'".

Transmetohet oë Pejgamberi, s.a.s.v., ka thënë: "Martesa është suneti im. Kush është kundër sunetit tim, nuk është imi (prej nesh)."

Po në këtë mënyrë, islami kundërshton edhe bashkimin e njerëzve të cilëve u mungojn kualitetet personale, shpirtërore dhe morale.

Në kaptina 7 e 'Libri mbi martesën' prej el Kulejnit thuhet që Pejgamberi, a.s., të ketë thënë: 'lkni nga bimët e bukura dhe lulet që rriten afër ujit të ndotur dhe të papastër!' Sekush e kishte pyetur: 'O Pejgamber i Allahut! Ç'është ajo lulja afër ujit të ndotur?' Ndërsa ai ishte përgjegjur: 'Femra e bukur e rritur në familje jo të mirë.'

Është e natyrshme që bashkëshorti i cili nuk i përmbahet ligjeve morale dhe fetare kurrë nuk mund t'i sigurojë lumturi dhe mirëoenie familjes. Fryt i martesave të tilla mund të jenë vetëm fëmijtë pa siguri dhe stabilitet shpirtëror. Prandaj islami synon të sigurojë lumturi për të dy palët. Islami largon nga martesat nga familjet e rrënuara moralisht dhe të zhytura në mëkat. Kjo është mburojë kundër krijimit të gjeneratave të prapa dhe imorale.

Nëse të rinjtë, në momentin kur duhet ta zgjedhin shokun e jetës, e bëjnë këtë në harmoni me parimet dhe ligjet islame, (në vend të shikojnë vetëm pamjen e jashtme) dhe të vlerësojnë drejt gjërat qenësore që janë të rëndësishme për Iumturi, duke mohuar mendimin e gabuar e nxitur nga pasionet e papastra që kalojnë aqshpejt, s'ka dyshim që mjerimi dhe rrënimi i familjes, që e shkakton dhënia ndaj lirisë seksuale, do të zhduk;n shumë shpejt. Në mesin e rinisë së sotme ka edhe të atillë që preferojnë për marrëdhënie paramartesore për të veriflkuar nëse çifti i përshtaten njëri tjetrit, dhe këtë e konsiderojnë përgaditje ideale për partneritet jetësor. Si mund të mendojnë që një përvojë e shkurtër e kënaoësisë së përkohshme të 6y trupave mund të ndryshojë thellësinë e vlerave shpirtërore, aftësive mentale, dhuntive morale dhe cilësive karaktersitike të shpirtit tjetër? Të presësh që të krijohet një marrëdhënie jetëgjatë nga disa çaste kënaoësie nuk është e arsyeshme. Këto fakte janë të mjaftueshme për kritikën e kësaj praktike. Pos kësaj, këto lidhje të përkohshme mund të shkaktojnë shumë dëme morale dhe shpirtërore. Kualitetet e brendshme të personalitetit shfaoen vetëm kur jeta të ndahet për një kohë më të gjatë. Skena e ndryshueshme e jetës së përbashkët është ajo që zbulon të vërtetën e natyrës së brendshme të dy partnerëve. Durimi, të epurit, përkushtimi, qetësia, kënaoësia, joegoizmi, vetëmohimi, zbulohet atëherë kur tundjet e jetës të rëndojnë mbi shpirtin tonë. Si munden çastet e shkurtër të pushimit, argëtimit dhe udhëtimit në dysh të depërtojnë në oenësitë e thella morale? A mundet shkuarja në kino apo ndonjë vend tjetër të argëtimit të zbulojë vlerën e vërtetë të partnerit? Në të vërtetë, në martesat provuese, të dy partnerët synojnë të fshehin anët e tyre negative dhe të fshehen prapa maskës së gjentilencës në mënyrë që ta mashtrojnë njëri tjetrin.
A mundet një i ri në vlimin e pasionit të marrë vendimin më të rëndësishëm për fatin e tij? A mundet martesa provuese t'i bindë partnerët se nuk ekzistojnë dallime shpirtërore dhe pika të dobëta në lidhjen e tyre? Dhe si mundet një i ri, i udhëhequr nga ajo që e kushtëzon mosha e tij, kur nxitja për plotësimin e dëshirave seksuale është aqe fortë, të masë në mënyrë të drejtë konditat për martesë të shëndoshë? Si mund të jetë i sigurt se në të ardhmen nuk do të lindin grindje dhe dallime?

Realiteti dëshmon për diç krejt tjetër. Sa shumë janë qg pastaj i kuptojnë të gjitha negativitetet dhe të metat e partnerit? Mashkujt duhet ta dijnë se është e mundur arritja e harmonisë së plotë fizike dhe shpirtërore në mes partnerëve, duke pasur parasysh që mënyra e të menduarit të gruas dallon shum nga mënyra e të menduarit të mashkullit.

Prandaj islami preferon oë para nënshkrimit të marrëveshjes martesore të rinjtë duhet të takohen dhe të bisedojnë, por, njëkohësisht, e që është shumë më me rëndësi, duhet pasur njohuri mbi karakterin, shijen, cilësitë e partnerit si dhe aftësitë psikofizike nga ana e shkuesve të pavarur që janë të aftë të japin gjykim objektiv në bazë të përvojës personale. Në raste të tilla është e ndaluar shpifja dhe spiunimi.

Lumturia e vërtetë në bashkëshortësi vie si rezultat i vlerave morale dhe flijimit midisi partnerëve. Prandaj fjala e mirë, butësia, falja dhe flijimi janë garant më i mirë i jetës stabile familjare. Siç ka vendosur rregulla për meshkujt dhe femrat, në kuadër të familjes, si dhe i ka caktuar secilit detyrimet dhe të drejtat, islami, gjithashtu, ka përcaktuar parimet morale për qëndrueshmëri dhe jetë të lumtur të familjes. Islami kërkon nga njeriu që të mos bëhen koprracë për asgjë në familjen e vet.

Transmetohet që Pejgamberi i Allahut të ketë thënë: "Më të mirët nga mesi juaj janë ata që sillen mirë ndaj grave të tyre. Ndërsa unë sillem më së mirë së të gjithë ju ndaj grave të mia. "Më i miri r.ë mesin tuaj është ai që vepron mirë ndaj familjes së vet, ndërsa unë jam më i miri prej të gjithve ndaj familjes sime." Gjithashtu gruaja duhet të sillet mirë ndaj burit të vet. "Xhihadi i gruas është raporti i mirë ndaj burrit." Një nga pengesat e mëdha, të cilat sot qëndrojnë para lidhjes së bashkësive familjare janë shpenzimet e mëdha për martesa. Blerja e mobilieve prestigjioze, ceremonitë, çmimet e larta të shtëpive, si dhe shumë shpenzime të tepruara shtesë, janë mbi standardin mesatar të rinisë bashkëkohore.

Shpenzimet e tilla të larta nuk janë në pajtim me qëllimet e islamit. Islami insiston në zgjidhjen fatlume të këtij problemi dhe lufton kundër çdo gjëje që do të mund ta pengojë njeriun të bëjë martesë.

Pejgamberi, i Allahut s.a.v.s., ka thënë: "Femrat më të mira janë ato që zgjohen fytyrë qeshur dhe të cilat nuk kerkojnë pajë të madhe martesore."

Kërkesat e tepërta martesore mund të zbulojnë se, nuk është vetëm familja e nuses, por sigurisht edhe vetë dhëndërri janë makutë dhe zemërgurë. "Një ditë Pejgamberi i Zotit por rrinte me një grup sahabësh të tij, kur iu afrua një grua e re dhe, pasi përshëndeti me përshëndetje të zakonshme, foli: 'O Pejgamber i Allahut, dua të martohem!' Pejgamberi u kthye nga të pranishmit dhe pyeti: 'A dëshiron dikush të martohet me këtë grua?' Njëri prej tyre tha se dëshironte. Pejgamberi e pyeti çfarë mehri do t'i ofrojë. Ai u përgjegj: 'Nuk kam asgjë për t'i dhënë.' Pejgamberi tha: 'Jol Ajo e përsëriti dëshirën e vet. Pejgamberi pastaj iu drejtua personit të njejtë: A din diç nga Kur'ani?' 'Po', u përgjegj ai.
Po të martoj me këtë grua, ndërsa mehri të jetë ta mësosh nga Kur'ani atë Që e din vetë.'
Prandaj islami refuzon mundësinë që vështirësitë materiale të bëhen pengesë për lidhjen e martesës midisi njerëzve të rinjë dhe lejon që edhe të varfërit të mund të lidhin martesë sipas ligjit. Frikën nga skamja dhe vështirësitë materiale islami i konsideron arsyetime të rreme për t'i ikur ligjit të Zotit, jetës në bashkëshortësi dhe thotë se Allahu i njeh nevojat e familjes dhe se nuk do të lejojë të zhytet në varfëri.

Në ajetin 32, të sures EnNur thuhet: "Dhe martoni të pamartuarat (të pamartuarit) edhe robërit e robëreshat tuaja qëjanë tëndershëm e tëndershme. Nëse janë të varfer, Allahu i begaton nga mirësitë e Tij, Allahu është bujar i madh dhe i din të gjitha."


Natyrisht, nderi dhe puna e zellshme janë mënyra në të cilën njeriu duhet t'i kënaqë nevojat e veta. Kur njeriu i merr përgjegjësite e martesës, si dhe për ta siguruar materialisht familjen, duhet t'i shtojë aktivitetet e tij dhe përpjekjet në punë. Kjo është një nga rolet e martesës në ngritjen e standardit jetësor dhe zhvillimit të tërë shoqërisë.
137

[forum126]

Islami dhe pozita e femrës


Perëndimorët janë predikues të zëshëm për lirimin e femrës duke mos ditur çfarë kthese ka bërë islami lidhur me çështjen e gruas. Atëbotë kjo ishte hap tejet i rëndësishëm. Në kohën e paraoltjes së islamit pozita e gruas ishte baraz me statusin e pronës së tundshme të mashkullit, vlera e cilës mezi kalonte vlerën e shtazës shtëpiake. Ata që e studjojnë islamin thelbësisht e dijnë që Perëndimi nuk ka ofruar asgjë të re në këtë plan, pos shtimit të lirisë, e cila e ka shtuar shfrenimin dhe degjenerimin. Islami e ndalon shfrenimin, imoralitetin, vulgarizmin, poshtërimin dhe degjenerimin. E pengon kjo ndalesë progresin dhe zhvillimin e gruas? Cila prej këtyre gjërave i siguron gruas fisnikëri dhe nder, si dhe e lartëson personalitetin e saj?

Islami konsideron se Zoti e krijoi mashkullin dhe gruan për t'i lartësuar deri te forma e plotë e qenieve të përsosura njerëzore e që është në kundërshtim me atë që i proklamojnë librat qiellorë, të cilat i kanë fshehur Jehudijtë dhe krishterët. Atje thuhet:"Ndër çdo njëmijë njerëz paraqitet një të cilin Zoti e don, mirëpo në mesin e të gjitha grave të botës nuk mund të gjendet asnjë që do të prekte mëshira dhe mbrojtja e Zotit." (Cituar sipas: Civilizimi araboislamik, f. 519.)
Islami nuk bën dallim në mes mashkullit dhe gruas. Në bazë të doktrinës islame njerëzit ndahen sipas shfaojes nga ana e tyre e virtyteve, devotshmërisë, respektit, kualiteteve morale dhe shpirtërore. I lejohet edhe mashkullit edhe gruas t'i kultivojnë këto vlera të jashtëzakonshme. Ditën e gjykimit do të gjykohet çdo shpirt, pa marrë parasysh gjininë, në bazë të fryteve të veprës së tyre, dhe sipas kriterit të cekur. Në ajetin 97 të sures 'EnNahl' thuhet: "Kush bën vepër të mirë, opftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t'ijaplm atijfetë tëmirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t'ufapim shpërbllmin më të mirë për veprat e tyre."

Islami konsideron që mashkulli dhe gruaja plotësojnë njëri tjetrin, për çka dëshmon ajeti 195 i sures Ali Imran: "Zotii tyre iu përgjegj lutjes së tyre (e tha): 'Unë nuk ia humb mundin asnjërit pref jush, mashkull apo femër; ju jeni njëri nga tjetri…"

Duke shfrytëzuar mendjen dhe duke poseduar virtytet morale, shumë femra kanë arritur nivel të lartë të njerëzisë dhe lumturisë. Shumë meshkuj biejnë shumë poshtë ngase nuk sillen në frymën e arsyes dhe i nënshtrohet pasioneve të ulta. Me paraoitjen e islamit pozita e femrës ndërron dukshëm. Ajo është e inkuadruar drejtpërdrejt në punët e udhëheqjes.

Lidhur me këtë dëshmon edhe shembulli, të cilin e transmeton Ibni elXhezvi në veprën 'EIMuntazam'.
Flitet që me një rast kalifl i dytë Omeri r.a., para një mase të madhe njerëzish, nga minberi kishte deklaruar:
"O njerëz, mos e shtoni mehrin e gruas më shumë se 400 dirhemë, ndërsa ai qe e bën këtë, shtesa do te derdhet në arkën e shtetit musliman (bejtulmal)." Njerëzit u ngritën t'i përgjigjen, ndërsa një grua me ndihmoi e deklaroi: "Si mund të thuash diç të tillë, ndërkaq që Kur'ani, në suren Nisa, ajeti 20, thotë: "Në qoftë se dëshlroni të ndërroni (ta merrni) një grua në vend të një gruaje (të lëshuares) që i keni dhënë shumë të madhe, mos merni prej saj asnjë send." Omeri r.a. nuk mundi ta mohojë akuzën dhe tërhooi deklaratën e tij me fjalët: "Gruaja e tha të vërtetën, ndërsa mashkulli gaboi."

Në kundërshtim me trajtimin e gruas në islam, është tragjike shtypja e femrës në Arabinë paraislamike. Sa dinjitet të lartë ia ka siguruar islami gjinisë femërore, duke i dhënë të drejtën që të kritikojë publikisht kalifin dhe ta detyrojë të tërheoë qëndrimin e vet që është në kundërshtim me Kur'anin. Islami meshkujve ua ka marrur të drejtën e posedimit të femrës dhe ka vënë barazinë midis tyre, me respketim të plotë të dallimeve në konstitucionin e mashkullit dhe femrës. Ligjet e vendeve moderne evropiane e privojnë gruan nga të gjitha të drejtat e posedimit të pasurisë.

Në shekullin XIX liderët fetarë në Francë, pas një diskutimi të gjatë, kishin vendosur:
"Gruaja është qenie njerëzore, por është krijuar per t'i shërbyer mashkuliit."

Vetëm së voni gratë në vendet evropiane e kanë fituar të drejtën per posedim të pasurisë.
Me ligjin e vitit 1850 në Angli, gruas i është marrur e drejta per perkatësi kombëtare. Ajo nuk kishte të d/ejtë të posedojë pasuri, madje edhe veshëmbathja e trupit nuk ishte pronë e sajë. Henri VIII kishte dhënë dekret me të cilin u ndalohet grave të lexojnë librat e shenjtë." (Shpirti i dinit islam, f. 231.)
Në Anglinë e vitit 1882 ishte sjellur një ligj i cili gruas i siguronte disa të drejta të cilat nuk i kishte pasur më parë. Në mes tjerash kishte fituar të drejtën e disponimit të lirë për pasurinë, në vend që t'ia dorëzojë drejt përdrejtë burrit të vet.

Islami që para 14 shekujsh i ka deklaruar pavarësinë e plotë materiale të femrës, të drejtën e saj për të poseduar dhe disponuar me pasuri pa mbikëqyrjen dhe kontrollin e ndonjë mashkulli, të udhëheqë punët, të tregtojë dhe të bëjë transaksione që kanë të bëjnë me fltimin dhe humbjen e saj, duke përfshirë edhe kryerjen e bëmirësisë, pa e kontrolluar askush.

Në ajetin 32 të sures En Nisa thuhet: "Mos lakmoni në atë, që AllIlahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave u takon hise nga ajo qÇ fituan ata dhe grave, g/ithashtu, u takon hise nga ajo oë fituan ato. /dlUahut kërkoni nga të mirat e Tij. Allllahu është l difshëm për çdo send."

Pos të drejtës së pronësisë, islami gruas i ka dhënë edhe dinjitetin, lirinë dhe pavarësinë. Kur është fjala për martesën si një nga statuset më të rëndësishme dhe më sensibile në jetën e femrës, islami ka bërë gjithçka që në këtë plan t'i sigurojë dhe mundësojë lirinë e zgjedhjes me cilin dëshiron të hyjë në martesë. Të drejtat dhe privilegjet, të cilat i kanë arritur femrat evropiane pas presioneve në shooëritë ku jetojnë dhe që i kanë arritur vetëm tani së fundit, islami e ka rregulluar juridikisht për të gjitha femrat, pa pasur nevojë që me rebelim të participojnë në shpalljen e normave të tilla ligjore, edhe atë shumë shekuj më parë. Dhe, vërtetë, s'ka moment në jetën e njeriut dhe s'ka problem me cilin mund të ballafaophet, e për cilin islami nuk ka gjetur zgjidhjen më të mirë.
Është e vërtetë që pozita e femrës iië Lindje sot është i pakënaqshëm, por, për këtë nuk janë fajtorë dispozitat islame. Problemi qëndorn në injorimin e dispozitave fetare në planin politik, shoqëror dhe ekonomik.

Varfëria është një nga arsyet kryesore për kushte e këoja të jetës së gruas në Lindje. Një grup është tepër i pasur, ndërsa shumica janë tepër të varfër, dhe janë viktima të urisë dhe mjerimit. Si rezultat i këtij diskriminimi ekonomik, njerëzit nuk kanë fuoj për t'iu kundërvënë dhe kërkuar ndryshime në mjedisin e vet, ndërsa pakënaoësinë e vet për këtë e shprehin tek gratë dhe fëmijtë. Në situatë të tillë as gratë nuk kanë fuoj t'i shfrytëzojnë të drjetat e veta ligjore dhe të kërkojnë mbrojtje gjyoësore për shkak të dhunës dhe tiranisë së burrave të tyre. Femrat frikohen nga vështirësitë jetësore pa mashkullin bashkëudhëtarë në botën mashkullore, ndërsa kusherinjtë e saj nul mund ta mbrojnë. S'ka dyshim qÇ vlerat morale treten në shoqëri të skamnorëve dhe të injoruarve, ndërsa këto i zëvendëson padrejtësia dhe dhuna. Prandaj, shkaku kryesor për një pozitë të tillë të femrës në Lindje është varfëria, dhe jo sistemi shooëror islam dhe dispozitat islame.

Islami lufton kundër varfërisë dhe padrejtësisë, ndërsa pasuritë natyrore i ndanë në mënyrë të drejtë dhe të barabartë midis të gjitha shtresave të shooërisë. Islami e ndalon shkapërdarjen, eliminon padrejtësitë sociale dhe dallimet në shooëri. Islami është kundër padrejtësisë dhe shtypjes së njerëzve, siç është edhe kundër shfryrjes së pakënaoësisë dhe mllefit ndaj gruas dhe fëmijve. Islami insiston për mbrojtje të drejtë juridike të femrës, pa marrë parasysh në çfarë situate ndodhet ajo.

A mundet një njeri i mençur të konsiderojë se parregullsitë dhe padrejtësitë në mjediset islame janë rezultat i aplikimit të dispozitave islame? Vallë dispozitat islame nuk bazohen në edukatë morale, drejtësi, respekt dhe dinjitet, si dhe dashuri midis të gjithë njerëzve, e në veçanti midis pjestarëve të një familje. Islami i tillë e ka shpëtuar gruan nga poshtërimi dhe shtypja në cilën ka jetuar para paracytjes së islamit dhe falë atij ajo e ka fituar vendin meritor që i përket si qenie njerëzore.

Shtrohet pyetja çfarë roli dhe pozitë ka femra në Perëndim; çfarë vlere i ofron civilizimi evropian? Vlera e femrës në kohën moderne ka rënë në nivelin më të ultë. Në botën bashkëkohore femra shfrytëzohet për qetësimin e pasioneve shtazarake të mashkullit, si dhe me qëllime të ndryshme propagandistike. Kinemaja, televizioni dhe tregtia e shfrytëzojnë si objekt për pushim dhe argëtim.
Dinjiteti dhe respekti sot nuk çmohen mbi vlerat morale, arsimimin dhe diturinë e saj. Shpesh femrat e ditura dhe besimtare mbesin në hije, ndërsa respekti dhe fama i përkasin femrave të cilat veten e qiiajnë 'artiste', ndonëse nuk kryejnë ndonjë punë të dobishme në shooëri dhe nuk janë burim i të mirave për njerëzit. Ato, në emër të artit, bëjnë mijra mëkate dhe krejt atyre që janë në kundërshtim me moralin dhe nderin.

Sociologi amerikan shkruan:

"Striptizetat bashkëkohore munden gjatë vitit të fitojnë rreth një milion dollarë; njeriu qg mundet ta rrëzojë njeriun tjetër me një goditje të grushtit i fiton gjysëm milioni dollarë; ndërkaqqë njeriu i dli tërë jetën e ka kaluar duke i shërbyer të tjeret, në kohën kur flokët i thlnjen, ka vetëm sa per të mbijetuar."

Profesori Albert Konoli shkruan:

"Femra angleze në vitin 1919 ka luftuar për të drejtën të jetë e zgjedhur në Parlament duke mos u frlkuar burgut as vdekjes. Kush ka mundur atëbotë të parashikojë se liria për të dlën ka luftuar do të zëvendësohet me rënie të plotë morale dhe shoqgrore të femrës edhe atë vetëm gjysëm shekulli më pas. Sikur ato femra sot të jetonin, do të duhej të Iuftonin sërish për Iirinë e vet. Përvoja tregon se në pesëdhjetë vjetët e ftindit femrat nuk kanë fituar asgjë me këtë liri. Përkundrazi, vetëm e kanë flijuar nderin dhe pozitën të cilën e kanë pasur më parë." (Cituar sipas revistës 'Mendimtari i arsimuar', nr. 829.)

[forum126]

Islami dhe shkurorëzimi


E dhëna të cilën në kët kaptinë duhet të theksojmë në radhë të parë është se shkurorëzimi është në kundërshtim me ligjet e natyrës. Këputja e lidhjeve familjare dhe ndarja e dy njerëzve, oë duhet të jenë bashkëudhëtarë jetësorë është mohim i natyrës së njeriut dhe kuptimit të jetës së vërtetë. Çdo shoqëri në të cilën ka shumë shkurorëzime pasojë e cilëve janë shkatërrimi i familjeve, ka devijuar nga rrjedha normale e jetës së njeriut.

Psikologët, juristët dhe sociologët të shoetësuar me pasojat e shkurorëzimeve dhe ndikimin e tyre në moralin e personalitetit të bashkëshortëve, e kanë shqyrtuar thellësisht këtë materie dhe i kanë paraqitur mendimet dhe qëndrimet e tyre. Pasi që me shkurorëzim të çiftit bashkëshortor i jepet goditje vdekjeprurëse ligjit të familjes, ndërsa ngrohtësia e jetës shtëpiake e zëvendëson me ftohtësi, madje edhe fëmijtë e familjeve të shkurorëzuara i nënshtorhen imoralitetit dhe devijimeve të ndryshme shpirtërore dhe psiqike, shumë sociologë dhe psikologë konsiderojnë se për shkak të arsyeve të theksuara duhet ndaluar shkurorëzimet, pos në raste të veçanta, si dhe që në mënyrë të prerë të pengohet ai që dëshiron ta shkatërrojë lidhjen familjare. Është e saktë që shkurorëzimi është gjë e papëlqyer dhe e qprtuar, por çka të bëhet në rast të ndarjes së patjetërsueshme të bashkësisë martesore? A duhet bashkëshortët të mbeten në ferrin të cilin e kanë krijuar apo për ta mund të gjendet ndonjë dalje?

Krishterimi e thotë qartë: "Nuk ka shkurorëzim!" Mirëpo, islami e legalizon me konditat e caktuara saktësisht. Islami e lejon shkurorëzimin, në mënyrë që të ndërprehet lidhja nga e cila nuk ka kurrfarë të mire. Mbajtja me dhunë e kësaj bashkësie është dështim total, ndërsa presioni ndaj bashkëshortëve për të qëndruar edhe më në këtë bashkësi, edhe më shumë keqësojnë jetën e tyre. Prandaj shkurorëzimi, ndonëse i cilësuar si 'gjëja me e keoe e lejuar nga Allahu' është i mundur kur është më i miri nga zgjedhja midis dy të këqiave.

Mund madje edhe të ndodhë që vetëm ndarja t'i eliminojë shkaoet e mosdurimit në mes mashkullit dhe gruas ndërsa koha e ndarjes ('iddet') të zbusë zemrat dhe të ftojë në kujtesë anët pozitive të cilat ishin tretur në disharmoninë e dhimbshme. Nuk është raritet që bashkëshortët e ndarë përkohësisht të kërkojnë përsëritjen e lidhjes martesore, ndërsa në disa raste, vërtetë, edhe të fillojë lidhjen e njejtë me më shumë mirëkuptim dhe lumturi.

Meoë oëllimi i islamit është themelimi i një lidhje të fortë martesore, në interes të realizimit të këtij qëllimi është kufizimi i disa lirive. E drejta e shkurorëzimit i është dhënë vetëm mashkullit, pos në raste të posaçme. Kjo është bërë për arsye të ruajtjes së interesit të vërtetë të femrës dhe të kursehet, për të mos oenë viktimë e pasioneve. Është evidente oë nëse dy njerëz kanë të drejtë për të filluar procesin e shkurorëzimit, baza e besimit do të jetë tejet e luhatshme nga të dy anët dhe shtohet mundësia e shkurorëzimit. Prandaj më mirë t'i jepet e drejta e shkurorëzimit njërit prej bashkëshortëve, i cili për nga natyra ka aftësinë më të madhe të arsyetimit të shëndoshë, i cili është më i qëndrueshmë në vuajtje, cili mund ta durojë humbjen e mjeteve që jepen në emër të 'mehrit' dhe cili duhet të durojë obligimet materiale për rritjen e fëmijve.


Dallimet në konstruksionin flzik të gruas dhe burrit janë evidente. Te mashkulli gjatë marrjes së vendimit në rend të parë është mendja, ndërsa te gruaja zemra. Mendja dhe ndjenja janë dhunti që u janë dhënë të dyve me rastin e krijimit.

Psikologu i njohur Aleksis Karel ka deklaruar:
"Çdo qelizë dhe organet e ndryshme të trupit të mashkullit dhe femrës, e në veçanti sistemi nervor, bartin në vete karakteristika të posaçme gjinore. Prandaj ata oe punojnë në edukim dhe arsimim duhet t'i marrin në konsideratë dallimet psikofizike dhe ato fizike në mes mashkullit dhe fem rës dhe funksionet e tyre natyrore. Vërejtja e këtyre dallimeve është me rëndësi të posaçme për ardhmërinë e civilizimit tonë. Ata që e mbrojnë të drejtën e gruas nuk i hetojnë këto dallime, andaj pohojnë se të dy gjinitë mund të arrijnë arsimim dhe edukatë, si dhe oë mund të barazohen në përgjegjësi dhe detyra." (Njeriu i panjohur, f. 8487.)

Pikërisht për shkak të këtyre shkaqeve e drejta islame supozon 'se shkurorëzimi është në duart e mashkullit'. Ndërsa nga vëmendja ndaj sensibilitetit të qeniessë femrës, e drejta e përfundimit të jetës së përbashkët nuk i është lënë asaj. Islami, si shtesë për masat e shumta që i ka marrur për t'ua lehtësuar njerëzve hyrjen në bashkësi martesore dhe organizimin e familjes, gjithashtu e ka vështirësuar edhe rrënien e familjes. Është bërë gjithë që ka qenë e mundur për të siguruar jetë të lutur dhe të ndershme për të mirën e të gjithë pjestarëve të familjes dhe shooërisë që i përkasin.

Prandaj Kur'ani, në suren En Nisa, ajeti 19 i drejtohet meshkujve: "Çonl jetë të mirë me to. Nëse urreni ato, bëni durim qëAIIllahu të japë shumë të mira në një send qëjue urreni."
Prandaj, islami e fton njeriun të ketë durim dhe oetësi ndaj indinjatës që e ndien, në mënyrë që me këtë të shuajë zjarrin e mosdurimit dhe indinjatës në vete, për t'ia zgjuar vetëdijen dhe t'ia eliminojë sëmundjet. Kur'ani sikur u thotë: "Nuk është mirë ta braktisësh gruan ndaj dlës ndien indlnjatë. Mbase pikërisht aty edhe është hajrt (dobia) dhe bereoeti iAllahut, ndërsa ti nuk e shikon këtë.'
Nga ana tjetër, Kur'ani në suren e njejtë i drejtohet femrave: "Nëse ndonjë grua i frikësohet largimit dhe ftohjes së burrit të vet ndaj saj, atëherë nukgabofnë po qe se bëjnë mes vete marrëveshje (pajtim) e marrëveshja është mënyra më e dobishme. Megjithkëtë, njerëzitjanë të krijuar makutë. "(4/128.)
Do të thotë nuk është mëkat që bashkëshortët të merren vesh ashtu që gruaja të heoë dorë nga disa shprehi të vetat, ngase heoja dorë prej disa shprehive që e iritojnë burrin është më e mirë se shkurorëzimi dhe ndarja.
Mospajtimi me shkurorëzim, si më e shëmtuara nga të gjitha masat e fundit që janë të lejuara të përdoren në rast të nevojës së domosdoshme është veprim aflrmativ nga ana e të gjithë juristëve islamikë.

Transmetohet që Muhammedi, s.a.v.s., të ketë thënë:
"Çdo grua që dëshiron të jetë e shkurorëzuar nga burri i saj, pos në rastin e domosdoshmërisë së vërtetë, del nga mëshira dhe falja e Zotit.' (ElBukhari, në Wasael 15/280). Ose, sërish, po në këtë në faqe 144, thuhet:
"Martohuni dhe mos u shkurorëzoni nga gratë tuaja, ngase shkurorëzimi lëkundë edhe vetë fronin e Zotit."

Islami gjithashtu edhe mashkullit ia kufizon mundësinë e zgjedhjes së shkurorëzimit. Mashkulli nuk guxon ta braktisë gruan e vet në mënyrë të dhunshme, duke i shkaktuar lëndime ose në mënyrë që mund ta sjellë në rrugën e imoralitetit. Kështu islami që herët i ka tejkaluar të gjitha arritjet e deritanishme në vendet perëndimore në synimin e tij të eliminojë dallimet dhe ta rikthejë mirëkuptimin në jetën familjare. Kjo është posaçërisht e saktë për 'gjyoet mirëbërëse familjare'. Për këtë g|ycizgjedhen dy persona të sinoertë nga farefisi i të dy bashkëshortëve që kanë talent për përmirësimin e marrëdhënieve midis njerëzve. Ata analizojnë me kujdes dhe hulumtojnë shkaoet e dallimeve, mospajtimeve dhe ftohjes së raporteve në mes bashkëshortëve, pastaj mëtojnë të gjejnë zgjidhje dhe të përmirësojnë marrëdhëniet midis tyre. Meqë këta persona janë nga fareflsi i bashkëshortëve, u lejohet të hyjnë edhe në raportet e tyre intime, ndërsa bashkëshortët nuk kanë frikë se fshehtësitë e tyre do të zbulohen.

Kur të gjitha shkaoet të dalin në shesh, pjestarët e gjyoit do të bëjnë përpjekje të sinoprtë ta zgjidhin problemin duke nxitur të dy palët në vetëmohim, durim dhe falje sa të jetë e mundur.
Duke pasur parasysh se burri dhe gruaja nderojnë më të vjetrit dhe kanë besim të plotë në sinoeritetin e tyre, është fare normale që në rastet më të shumta pranojnë propozimet e këtij gjyoj familjar.

Në këtë aspekt flet preras edhe ajeti 35 i sures EnNisa: "Nëse i frikësohen përçarjes mes tyre (burrit e gruas), dërgoni njëpari të drejtë nga familja e tij dhe njëpari të drejtë nga familja e saf. Nëse keta të dy (ndërmjetësuesit) kanëpër oellim pajtimin, Allahu ju mundëson afrimin mes tyre (burrit e gruas). AllHahu është i dijëshëm, është njohës i mirë."

Nëse shkaqet dhe rrënjët e akuzës për shkurorëzim tregohen tepër të thella, për ç'arsye edhe ka filluar shkatërrimi i papërmirësueshëm i marrëdhënieve bashkëshortore, ndërsa të gjitha përpjekjet e pajtuesëve për ta kthyer shpresën për pajtim dështojnë, islami në realitetin e tij lë hapësirë për çdo anë të shkojë rrugës së vet. Është e natyrshme që ky gjyojamiljar do të ketë më shumë rast për suskes se të gjitha tubimet publike ose këshillimoret bashkëshortore. Në realitet, ata tepër shpesh, meoë janë të huaj në atë familje, dhe nuk janë të afërt për nga natyra e brendshme, vetëm e shtojnë humnerën, për shkak të pakujdesit të përjekjeve të tyre. Detyra e gjykimit publik është të dëgjojë argumentet që i parashtrojnë palët, dhe pastaj në mënyrë të oetë dhe fare oetë dhe objektivisht të vendosin cila palë ka të drejtë dhe sipas kësaj të sjellin vendimin. Gjyoi nuk guxon t'i nënshtrohet presioneve të familjes së bashkëshortëve. Islami, gjithashtu, insiston në praninë e dëshmitarëve e rastin e shkurorëzimit.

Në Kur'an thuhet: "Këtë do ta dëshmojnë dy dëshmitarë të drejtë nga mesi juaj dhedëshminë zbatojeni përhirtë Allahut."(, Talak 2)

Pa këta dy dëshmitarë nuk ka shkurorëzim legal. qëllimi i angazhimit të tyre është të provojnë t'i pajtojnë bashkëshortët në procesin e shkurorëzimit dhe ta ruajnë martesën para se, me keoardhje, kur këtë duhet ta bëjnë, të pajtohen se nuk ka rrugëdalje tjetër. Nuk është e rrallë që dëshmitarët e mençur ia dalin me përpjekjet e tyre ta ruajnë bashkësinë familjare.

Islami synon ta eliminojë çdo pengesë e cila qëndron në rrugë për mirëmbajtjen e lidhjes bashkëshortore. Nganjëherë nuk do të jetë e mundur të sigurohen dy dëshmitarë qg do të çonte në minimum mundësitë e ndarjes deflnitive.
Më pas është vërtetuar se askush absolutisht nuk mund të shkurorëzohet para se gruaja të dalë nga perioda e 'hajdhit' dhe 'nifasit' apo gjersa të kryhet lindja. Nevoja e pritjes së një kohe shpesh është hapësirë për pushim në të cilin ndjenja e butësisë dhe emocionit te mashkulli qetësojnë zemërimin dhe ndikojnë që të largohet shkurorëzimi.

Kur njeriu të përfundojë se jeta bashkëshortore me një grua e ka humbur çdo kuptim dhe arsye, si dhe kur të vendoset për shkurorëzim, vendimi i tij nuk është vetvetiu mjaft për të përfunduar jeta e tyre e përbashkët, as bëhet e vlershme deri në skadimin e 'idetit', dmth. Periodën të cilën e ka vendosur 'flkhu', e gjatë cilës gruaja e shkurorëzuar ose vejusha nuk mund të martohet për një njeri tjetër. Kjo periodë, gjithashtu, ofron mundësi për ndryshimin e disponimit madje edhe vendimit për ndarjen përfundimtare.

Pas zbatimit të formalitetit për 'slikurorëzim të kushtëzuar' (talaciiraj') mashkulli nuk mund t'ia mohojë gruas qëndrimin në shtëpi deri me përfundimin e periodës së 'idetit' i cili mund të zgjatë deri tre muaj, as gruaja mund ta braktisë shtëpinë e përbashkët gjatë kësaj periode, pos në raste të jashtëzakonshme.
Në ajetin I të sures Et Talak thuhet: "O Pejgamber, kur t'i lëshoni gratë, lëshonl ato në vigjile të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre) dhe kohën e pritjes mbanie mend mirë e kini frikë Allahun, Zotin tuaj, dhe mos ! nxirrnl ato prej shtëpive të tyre, por edhe ato të mos dalin, pos nëse bëjnë ndonjë vepër të keqe të vërtetuar. Këto fanë dispozitat e Allahut, e kush del jashtë dlspozitave të Allllahut, ai e ka dëmtuar vetveten. Anuk e di, Allllahu pas asaj mund të ofrojë rishtazi."

Në këso rrethana nuk janë të nevojslime kurrfarë formalitetesh që të prishet 'shkurorëzimi i kushtëzuar' gjatë këtyre muajve. Vetëm shënimi i dëshirës që të përtëritet lidhja martesore nga ana e mashkullit mjafton. Lehtësimet që i ofron islami për përtëritjen e lidhjes familjare tregon cjartë brengën e tij dhe dëshirën për vazhdimin e saj dhe urrejtjen për këputjen e saj.

Nëse gruaja ndien urrejtje të pandalshme ndaj burrit dhe ia ofron pjesën ligjore të marrëveshjes martesore, ose një pjesë të pasurisë personale, për ta liruar, ky, megjithatë, ka të drejtë ta mbajë në shtëpi gjatë 'idetit', nëse ajo e ndryshon mendimin, e mund t'ia kthejë pasurinë e dhënë. Në këtë dhe shumë mënyra të tjera islami e ruan institucionin e shenjtë të martesës nga vendimet e shpejtuara për të cilat bashkëshortët mund të vendosin në bazë të ndonjë shtrëngate emocionale. Me kufizime të ndryshme dhe konditat të shkurorëzimit, islami u ofron rast të persiatin qetë dhe mirë, mbi pasojat, të cilat sidoqpftë mund të kufizojnë prishjen e lidhjes bashkëshortore. Nga gjithë që u tha, është kujdes i qartë i islamit për ruajtjen e bashkësisë martesore, më shumë se çdo fë ose sistemi tjetër.

Islami, gjithashtu, investon shumë ne mbrojtjen e të drejtave të gruas para fillimit të jetës në mjedisin që e shqetëson. Në mesin e masave humane dhe juridike janë edhe si vijon:

1. Me rastin e lidhjes së marrëveshjes martesore gruaja mund të kushtëzojë të jetë përfaqësuese e burrit në të drejtën për shkurorëzim, andaj nëse sillet keq ndaj saj ose ia shkurton furnizimin ose është shumë gjatë jashtë shtëpisë ose martohet me të, gruaja ka të drejtën e inicimit të procesit të shkurorëzimit ose për këtë e autorizon ndonjë njeri tjetër në vend të vet.

2.Gruaja mund ta kërkojë të drejtën për gjyq nëse burri tregohet i paaftë ose i pazellshëm në mirëmbajtje ose i paraqet pengesa për vetëmbajtjen e saj ose nëse njëri prej bashkëshortëve e provon tjetrin nga të drejtat martesore ose dështon në detyrat bashkëshortore. Nëse akuza e gruas dëshmohet, kadiu mund ta detyrojë burrin të sillet me korektësi ndaj saj, të pajtohet, ta paguajë shumën e caktuar, t'i japë të drejta në çdo trajtë, ndërsa nëse burri tregohet i vendosur, ose refuzon ta dëgjojë urdhërin e gjykatësit, gjyqi mund ta detyrojë të shkurorëzohet prej gruas.

3.Gruaja mund të ngrisë akuzë në gjyq dhe të kërkojë seancë gjyqësore nëse burri e akuzon për pandershmëri, tradhti dhe jetë të shfrenuar, ose nëse e mohon etërinë e fëmijës, andaj nëse burri nuk e dëshmon të drejtën e tij, gjyqi do të caktojë shkurorëzimin në pajtim me dispozitat pergjegjëse ligjore.

4.Bashkëshortët munden, në rast të padurueshmërisë së ndërsjellë, në mënyrë të thjeshtë ta prishin lidhjen martesore, ashtu që gruaja heqi dorë nga mehri i saj dhe e liron burrin nga obligimi i mbajtjes gjatë 'idetit'.

5.Gruaja mundet, nëse burri është një kohë të gjatë larg shtëpisë, (ose konsiderohet i zhdukur), kurse ajo nuk rrerr kurrfarë lajmi nga ai, dhe bie në vështirësi financiare dhe të tjera, t'i drejtohet gjyojt me kërkesë për shkurorëzim. Gjyoi atëherë do të zbatojë formalitetet e domosdoshme për shkurorëzim.

Në ajetin 229, të sures EI Bekare, thuhet: "Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim. E juve (burrave) nuk u lejohet t'u merrni asnjë send nga ajo që u keni dhuruar (si nikah), vetëm nëse që të dy frikësoheni se nuk do të mund t'i ruajnë dispozitat e Allllahut (në bashkëshortësi). E nëse keni frikë se ata të dy nuk do të mund ti ruajnë dispozitat e AllIlahut, atëherë për atë, me çka ajo bën kompensim për shkurorëzim (hule), për ata të dy nuk ka mëkate. Këto fanë dispozita të Allllahut, pra mos i kundërshtoni, sepse kush i tejkalon dlspozitat eAllllahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët."

E shikojmë, pra, se islami i respekton ndjenjat e gruas dhe dëshirat e saj. Ai i lë mundësinë e shpëtimit nga jeta e padurueshme,
Ekzistojnë raste në të cilët gruaja nuk është e detyruar ta presë burrin që t'i japë shkurorëzim, porse ajo vetë mund ta inicojë dhe prishë marrëveshjen martesore, si dhe në rastet e ndonjë sëmundje të pashërueshme si lepra apo elefantiaza, ose për shkak të marrëzisë apo mangësive flzike që e pengojnë marrëdhënien bashkëshortore, siç është impotenca ose kastracioni i burrit. Në situata të ngjashme gruaja ka të drejtë ta prishë ose abrogim (fash) të marrëveshjes martesore, e kjo nuk është njësoj si shkurorëzimi (talak.)

E drejta islame i jep gruas hakkifash (të drejtën për prishje apo abrogim të martesës), ku 'fashi' nuk është njësoj si 'hul' dhe nuk i nënshtrohet kompenzimeve në para nga ana e gruas siç është rasti me shkurorëzimin.
Perëndimi vuan shumë nga lëshimet oë lejohen gjatë shkurorëzimit dhe nga rritja e shpejtë e rasteve të shkurorëzimit. Këto katastrofa janë, vërtetë, reakcion ndaj presionit të tepruar të kishës e cila shkurorëzimin e ndalon krejtësisht tanimë shumë shekuj. Prandaj pushtete sekulariste në fund janë detyruar të pranojnë dhe legalizojnë shkurorëzimin. Për shembull, në Francë shkurorëzimi ka oenë plotësisht i ndaluar deri në Revolucionin francez, të tetorit të vitit 1789. Duke iu përgjegjur kërkesave popullore, shkurorëzimi është legalizuar në vitin 1804, mirëpo 12 vjetët e ardhshëm shkurorëzimi është shtuar aqshumë, për ç'arsye trupat kishtarë e përtëritën presionin e tyre për mbajtjen e martesave, deri në vitin 1816, kur u abrogua ligji mbi shkurorëzimin, ndonëse ishte e lejuar ndarja fizike e partnerëve. Mirëpo, presioni i opinionit sërish shtohej, për ç'arsye në vitin 1884 shkurorëzimi, në kufij të caktuar, sërish u legalizua.

Sipas këtij ligji bashkëshortëve u lejohej prishja e kurorës në rastet vijuese:

1.Për shkak të veprës kriminale të bërë nga cilido prej partnerëve dhe që tërheqin dënim të përjetshëm në burg, humbjen e të drejtave qytetare apo burg të gjatë me punë të rëndë;

2.Për shkak të dhunës fizike, prostitucionit me para, dhe disa veprave të tjera të ngjashme kriminale të kryera nga njëri prej partnerëve kundër tjetrit;

3.Për shkak të tradhtisë të njërit prej partnerëve, edhe pse në raste të tilla gruaja ka të drejtë të shkurorëzimit vetëm nëse mashkulli ka kryer tradhti me një grua tjetër në shtëpinë e cila i përket gruas të tij dhe atij.

Mënyra në të cilën tregohet tradhtia e burrit apo gruas është si më poshtë:
"Policia duhet të jetë dëshmitar i tradhtisë së burrit apo gruas. Burri dhe gruaja vendosin të jetojnë në vende të ndryshme pa marrë parasysh kohën e shkurtër. Ata duhet të dakordohen qe një person i tretë të vëhet si ndihmës, me kusht që atë rol ta pranojë, pastaj, në kohën e caktuar, gruaja apo burri duhet të kapen në flagrancë me personin e tretë, ndërsa njëri prej bashkëshortëve do ta ftojë policinë në vendin e ngjarjes, për të dëshmuar tradhtinë e bashkëshortit. Kur gruaja apo burri kapen në këtë tradhti, kjo konsiderohet bazë e majftushme për shkurorëzimin e bashkëshortëve." (Ligji mbi prishjen dhe përtëritjen e martesës, f. 99)

Shikoni se si e drejta për shkurorëzim është bërë shkak i përhapjes së imoralitetit dhe zvetnimit. Kjo është bota e 'civilizuar' perëndimore që i mundëson gruas të hyjë në jetën sociale dhe politike, ndërsa nga ana tjetër e privon nga nderi, feminiteti dhe kualitete e larta, që do të duhej të ishin privilegj i saj, pastaj lozë dhe e poshtëron atë.

Megjithatë duhet të pranohet se kohëve të fundit në Perëndim po bëhen përpjekje me qëllim të eliminimit të këtyre veprave të turpshme. Nëse njëri prej bashkëshortëve e shoetëson, poshtëron apo injoron tjetrin, atëherë në këto situata, në Itali, Francë dhe Portugali, sot aplikohet i ashtuquajturi ligj mbi 'ndarjen flzike'.

Në të vërtetë, bëhet fjalë për faktin oë bashkëshortët dëshirojnë shkurorëzim, jetojnë ndaras më së shumti 3 vjet. Në këtë periodë burri është liruar nga mirëmbajtja e gruas, ndërsa ajo është liruar nga obligimet martesore në shtrat, gjersa pasojat tjera të martesës vlejnë ende. Nëse pas kësaj periode bashkëshortët nuk janë të gatshëm për jetë të përbashkët, atëherë martesa definitivisht shkëputet. Amerika e lehtëson shkurorëzimin për të dy partnerët. Prandaj nuk habitë se kjo përoindje e shkurorëzimeve është më e larta pikërisht në Amerikë.

Liria e pakufishme në planin e prishjes së lidhjes martesore, si dhe barazimi gruas me burrin në të drejtën e shkurorëzimit ka shkaktuar rrënimin e themeleve të familjes.

Kështu gruaja sot e braktisë shtëpinë kur t'i teket dhe pa farë nevoje. Në këtë mënyrë Perëndimi ka bërë krim ndaj familjes në vend se ta forcojë dhe ndihmojë atë.

Mjafton të hedhet një shikim në statistikat e vendeve të cilat i kanë barazuar të drejtat e burrit dhe gruas për shkurorëzim, e që njeriu të mbetet i befasuar me numrin e madh të shkurorëzimeve. Ky është tregues i qartë i padrejtësive të ligjeve ekzistuese ndaj fëmijve, grave, familjeve dhe shoqërisë.
Shtimi i numrit të shkurorëzimeve në vendet progresive, e në kuadër të grave, tregon tërë vlerën edhe thellësinë e teorisë islame.
Ja një shembull për arsye të prishjes së martesës në vendet e zhvilluara.

Presidenti i një këshili komunal, në konferencën e këshillave komunale në Strasbur ka deklaruar:
"Statistika tregon qe shkaku i 27% te shkurorëzimeve ne vitin e kaluar ishte dëshira e tepruar e grave për të pasuar modën. Kjo përoindje në Gjermani arrin 33%, në Holandë 36%, ndersa në Suedi I7%." "Femra parisiene e cila e përcjell modën në permasa relatlve, shpenzon në vjet mesatarisht 350 dollarë. Megjithatë kjo shkaperdarje nuk i shton asgjë bukurisë së natyrshme të femrës, personalitetit të saj dhe pozitës."

I tillë është fati i familjeve të cilat të drjetën e shkurorëzimit e lënë në duar të gruas. Nëse shumica e shkurorëzimeve shkaktohet për shkak të gjërave të tilla të parëndësishme siç është moda, mund të paramendoni çfarë janë pasojat e shkaoeve të tjera.

Pasojat e lirisë që i është dhënë gruas me të drejtën e kërkimit të shkurorëzimit i ka shoetësuar edhe përgjegjësit e pushteteve, për ç'arsye është filluar të mendohet për kufizimin dhe kuptimësimin e kësaj lirie.
Në Francë vitin e kaluar kanë qenë 30.000 shkurorëzime. Për këtë arsye shooata e familjeve franceze ka kërkuar nga qeveria që të fusë sërish aplikimin e ligjit të sjellur në vitin 1941, i cili pastaj është abroguar në vitin 1945, e sipas cilit ndalohej absolutisht shkurorëzimi në tri vitet e parë të martesës, pa marrë parasysh shkakun.

Dijetari amerikan Louson kishte shkruar:

"Çdonjërit tek cili ka mbetur fare pak dashuri ndaj llojit njerëzor, i dhemb kjo peroindje e madhe e shkurorëzimeve dhe fillon të mendojë për zgjidhjen e këtij problemi. Ajo që meriton kujdes të posaçëm është se 80% të shkurorëzimeve vijnë si pasojë e kërkesës së grave. Ne duhet të gjejmë fshehtësitë e të gjitha shkurorëzimeve me kërkesë të gruas, e pastaj ti kufizojmë ato."
Do të ishte mirë, me këtë rast, të kujtojmë fjalët e Volterit me të cilat e pranon përparësinë e ligjit islam mbi shkurorëzimin.

Ai thotë:
"Muhammedi ka sjellur ligje të mira me të cilët ka dashur ta shpëtojë njerëzimin nga fatkeoësia, padituria dhe shfrenimi. Këto ligje e shikojnë bëmirësinë dhe dobinë e të gjithë njerëzve mbi tokë: mashkujve dhe femrave, të rriturve dhe femijve, të mençurve dhe të sëmurëve mentalisht, të bardhëve dhe të zinjve, të verdhëve dhe të kuogve. Nuk është ai që e ka aplikuar poligaminë (martesën me shumë gra). Përkundrazi ai e ka kufizuar numrin e pakufishëm të grave, qe bënln sefa nëpër shtretërit e sundimtarëve të vendeve aziatike, në vetëm katër gra. Ligji mbi martesën dhe shkurorëzimin, të cilin e ka proklamuar al, është shumë më i mirë dhe më fisnik se Iigjet e ngjashëm në krlshterizëm. Ndërsa sa i përket shkurorëzimeve konkretisht, mendoj se nuk ekziston asnjë ligj më komplet dhe më gjithpërfshirës se ligji kur'anor."

[PrInCiPiEl]

Në zhvillimin e muzikës kontribut të shquar kanë dhënë :

Ishaq al-Mausili(767-850)
al-Kindi (800-877)
al-Farabi (Alpharabius,870-950) me librin:
”Kitab al-Musiqi al-Kabir“('The Great Book of Music').
* al-Farabi konsiderohet zbuluesi i kitarës( Guitara - nga transliterimi i fjalës arabe).
Ibn Sina (Avicena,980-1037)
Safi ad-Din al-Urmawi (1216-1294)
abu Hamid Al-Ghazali (Algacel,1058-111),etj.

Një nga librat më të shquar është edhe ”Kitab al-Aghani “('Book of Songs')nga Abu al-Faraj al-Isbahani (897-967),një burim i vlefshëm për muzikën dhe estetikën.


Pjesë të zgjedhura nga pesëmbëdhjetë(15) vëllime të koleksionit 'The Music of Islam',me muzikë nga Egjipti,Maroku,Tunizia,Turqia,Jemeni,Pakistani, Indonezia, Irani dhe Katari, janë paraqitur në një CD të titulluar 'The Music of Islam'.


Përgatiti
PrInCiPiEl

[PrInCiPiEl]

Në lidhje me skeptikët që dyshojnë në historinë Islame , Profesori Fred Doner shkruan se skeptikët(pabesimtarët) deklarohen rreth konsensusit të origjinës muslimane si “proces mit-krijues në bashkësinë Islame në një kohë shumë më të vonshme … fabrikuar gjatë shekullit të dytë dhe shekujve pasues AH(after hijra-pas emigrimit) si mënyrë e shpjegimit të identitetit të bashkësisë së Muslimanëve e po ashtu edhe të përçarjeve të brendshme”(faqe 287).

Kundër këtij deklarimi të skeptikëve , Profesori i nderuar deklaron se NE : “pranojmë si të vërtetë se konsensusi ekziston sepse ngjarjet(ndodhitë) vërtetë kanë ndodhur në mënyrën e përshkruar prej burimeve tona, dhe ishin aq të mirënjohura në bashkësinë e hershme saqë ishte e duhur që te gjitha grupet t’i pranonin si ‘script’(dokument origjinal) të ngjarjeve”(faqe 289).

Literatura:

• Fred McGraw Donner: Narratives of Islamic Origins: The Beginnings of Islamic Historical Writing
  Princeton, N.J. : Princeton University Press,1998

Përgatiti & Përktheu
PrInCiPiEl

[PrInCiPiEl]

Zbulimet e mrekullueshme në organizimin shoqëror,do të mund të vlerësoheshin më tërësisht sikundër Profesori që deklaron se ” ishte Islami – sistemi i besimit(mësimeve) religjioze të predikuara nga Muhammedi(a.s.),me shtrirjet sociale dhe politike – që përfundimisht shkaktuan gjithë procesin e integrimit dhe prandaj ishte shkaku themelor i suksesit të nënshtrimeve(çlirimeve).“ (faqe 269)

Literatura:

• Fred McGraw Donner: “The Early Islamic Conquests ”
  Princeton, N.J. : Princeton University Press,1981

Përgatiti & Përktheu
PrInCiPiEl

[PrInCiPiEl]

Më shumë për letërsinë,shkencën dhe filozofinë e kohës së mrekullueshme Andalusiane(Islame),të interesuarit mund të lexojnë në librin e shkëlqyeshëm:

• María Rosa Menocal
  ¤¤The Ornament of the World:
  How Muslims, Jews, and Christians
  Created a Culture of Tolerance in Medieval Spain¤¤

Shënim:
María Rosa Menocal
- PhD nga University of Pennsylvania dhe tani Profesoreshë në Yale University.


Në fotografi : Alhambra (Spanje) - një prej mrekullive të arkitekturës Islame.

Përgatiti
PrInCiPiEl

[steadfaster]

http://www.geocities.com/alcislam/

http://www.albislam.com/aktuale%5Cak...?NrArtikull=25

[steadfaster]

Muslimanët dhe civilizimi perëndimor

Na transmetojnë librat e sunnetit të pastër se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Çdo çështje e fesë suaj është e imja (unë vendosi në te), kurse sa i përket çështjeve të kësaj bote, ju më mirë i dini ato punë” (Tra. Muslimi).

Ky hadithi sherif konsiderohet rregull i rëndësishëm në Islam dhe është i domosdoshëm për kuptimin e logjikës së ndërtimit (ngritjes) të civilizimit Islam, ngase ky hadith ndanë aspektin thjesht shkencoro-material nga ai ideologjik, fetar dhe njerëzor. Në pëlqim me këtë rregull, muslimanët e parë ngritën civilizim të paparë deri në atë kohë, civilizim të ri por të fuqishëm materialisht, në të njëjtën kohë kur kjo ngritje e këtij civilizimi bazohej në akide, sheriat dhe ibadet, gjëra të cilat janë të lidhura me All-llahun [subhanehu ve teala], Zotin e botëve, dhe në udhëzimin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ashtu që ndërlidhja, harmonia dhe baraspesha ishin cilësi të dalluara të civilizimit islam.

[Zana e malit]

Prodhuar nga Muslimanët
Nga Indlieb Farazi

E Premte, 17 Mars 2006

Një filxhan kafe, mullinjtë me erë, qilimat, sapuni dhe stilografi, çfarë kanë të përbashkët gjithë këto? Me sa duket të gjitha ato u zbuluan nga Muslimanët.

Muslimanët kanë zbuluar gjithçka, që nga instrumentet kirurgjike deri te aparati fotografik, sipas një ekspozite në Britani. Një zbulues karakteristik është Ibn Hazm, një astronom Arab të cilin ekspozita e nderon me zbulimin se bota ka qenë e rrumbullakët 500 vjet para se Galileo e bëri zbulimin e tij.

Ekspozita është hapur këtë muaj në Manchester dhe ka për qëllim të shpalos historitë e humbura të shkencave dhe zbulimeve të Muslimanëve.

Ekspozita, 1001 zbulime: Zbulo Trashigiminë e Muslimanëve në Botën Tonë, që tash tregohet në Muzeun e Shkencës dhe Industrisë në Manchester , paraqet disa nga sekretet dhe kontributet shkencore shumë mirë të ruajtura, të bëra nga dijetarë antik në të cilat sot mbështetet shumica e Civilizimit Perendimor.

Profesor Salim Al-Hassani, kryesues i Fondacionit për Shkencë, Teknologji dhe Civilizim (FSHTC), i cili e organizoi ekspozitën, tha:

“Niveli me të cilin Muslimanët kanë kontribuer në civilizimin Perendimor në përgjithësi nuk është mirë i njohur. Tashmë, këto dijetarë antik nga bota Islame na dhanë shumë nga gjërat e përditshme të cilat i përdorim, siç janë kafeja, sapuni dhe orët.

“Kjo ekspozitë tregon se Muslimanët gjithmonë e kanë ndarë trashigiminë e cila siguron një platformë për zhvillimet që e bën botën Perendimore të funksionojë mirë”


Civilizimi i lulëzuar

Në Perendim, Vitet e Erëta zakonisht shihen si një interval mes dy civilizimeve të mëdha të lulëzuara, në të cilat pak ka zënë vend përparimi i njohurive(diturive).

Sido që të jetë, në këtë periudhë dijetarët Islam nëpër Evropën Jugore, Afrikë, Lindjen e Mesme, Persi dhe Azinë Qendrore kanë qenë të zënë me ruajtjen dhe me shfrytëzimin për bazë të diturisë nga bota antike.

Për shembull, organizatorët e ekspozitës thonë se dokumentet (faktet) tregojnë se bima e kafesë së pari është shfrytëzuar për të bërë një lëng kur bima është eksportuar nga Etiopia në Jemen ku Sufistët e kanë pirë për të qëndruar zgjuar gjatë natës, në mënyrë që të falen për qëllime të veçanta.

Shumë nga bota Islame filluan të tregojnë vëmendje për kafenë si një ndihmë për adhurim, duke iu lejuar dervishëve të qëndrojnë zgjuar me orë të tëra për t’ua dedikuar natën kujtimeve hyjnore.

Deri kah fundi i shekullit XV ka arritur në Mekke, Arabinë Saudite, pastaj në Turqi, dhe më vonë arriti në Vjenë më 1645.

Zbulimet

Ekspozita e nderon zbulimin e aparatit të parë fotografik të Ibn al-Haitham, matematicient, astronom dhe fizikan Musliman i shekullit të X.

Gjithashtu thotë se nevojat e Islamit për pastërti dhe dëlirësi i ka inkurajuar Arabët të zhvillojnë përdorimin antik të sapunit të Egjiptasve, dhe të krijojnë reçetë duke kombinuar vajin bimor me hidroksid natrium të cilin e përdorim edhe sot e kësaj dite.

Kirurgu Msuliman i shekullit të X, i njohur vetëm si al-Zahrawi, thuhet se i ka dizajnuar instrumentet kirurgjike, të cilat ende janë në përdorim.

Dhe Ibn Nafis, mjek musliman i shekullit të XIII, thuhet të ketë përshkruar qarkullimin e gjakut 300 vjet më parë, para se William Harvey e zbuloi të njëjtën.

Mjekët muslimanë gjthashtu janë nderuar me zbulimin e opiumit anestezik dhe përzierje të alkoolit, dhe me zhvillimin e gjilpërave të zbrazta për të thithur kataraktet nga syri me teknika të cilat ende përdoren.

Mulliri me erë, shpesh i asocuar me mullirin Holandez, thuhet të jetë zbuluar në vitin 634 nga një kalif Persian i cili mulli bluante grurin dhe e ndalte ujin për vaditje (ujitje).

Historia që mungon

Duke e ekzaminuar historine e humbur mijëravjeçare, ekspozita sjell në jetë zbulime histroike dhe risi të bëra nga disa nga mendjet më të mëdha të Muslimanëve.

Mohammed El Gomati, drejtori i FSHTC-së, tha:

“Projekti filloi 6 vjet më parë. FSHTC, një grup i përbërë nga Muslimanë dhe jo-Muslimanë, e kuptuan se ishte e nevojshme të udhëtohet nëpër shtet për të edukuar dhe informuar publikun për kontributin e Muslimanëve dhënë botës.”

Ekspozita është e planifikuar që ta inkurajojë dhe inspirojë rininë Britaneze për të vazhduar karierën në shkencë, inxhinjeri dhe teknologji. Ajo ndihmon që të largojë perceptimet negative të Muslimanëve dhe të sigurojë modele të roleve pozitive për rininë Britaneze në veçanti.

El Gomati, ligjerues në fizikë dhe elektronikë në Universitetin e Jork-ut në Angli, tha:

“ Definitivisht ka një element injorance në Perendim ndaj botës Arabe Muslimane, Hapni çfarëdo libri shkolle në Britani dhe do të gjeni pak, nëse ka, që përmend për atë se çfarë kanë arritur Muslimanët historikisht.

“Kemi vendosur që ta riadresojmë këtë çekuilibër (mungesë ekuilibri)”

Ekspozita mbarëkombëtare përfundon në Qershor.


Përgatiti dhe përktheu nga ORIGJINALI
Zana E Malit

[Zana e malit]

* * Verzionon “beta” të shahut të krijuar në Indi prej nga arrin në Persi, e përsosin muslimanët. Prej atje Mavrët në shek. X, nëpërmjet Spanjës e zgjerojnë lojën në Perendim të Evropës, e në të njëjtën kohë ajo zgjerohet edhe në Lindje drejtë Japonisë.

** Mijëra vjet para vëllezërve Rajt, poeti, astronomi, muzicienti dhe inxhinjeri musliman Abas ibn Firnas ka bërë disa orvatje për të krijuar një makinë fluturuese. Në vitin 852- ai e bën përpjekjen e parë të tij nga minarja e Xhemisë së Madhe në Kordoba, prej nga kërcen me një makinë të përbërë nga një pëlhurë të madhe të forcuar me disa shkopinjë të gjatë. Ai ka shpresuar se do të mund të fluturojë si një zog, megjithatë nuk pati sukses. Për fat të mirë, pëlhura ia ngadalëson aterimin dhe kështu mbijeton. Megjithatë, ky edhe është regjistruar si rast i parë i parashutizmit.
Pas edhe disa decenieve të këmbëngulësisë, në vitin 875, në moshën 70 vjeçare, ai orvatet për të fundit herë, por tanimë me një makinë të përsosur, të përbërë nga mëndafshi dhe penda shqiponje. Kësaj here, fluturon nga mali, me sukses arrin të qëndrojë në ajër më gjatë se 10 minuta, ku më pastaj edhe lëshohet në tokë. Për nder të zbuluesit të madh, aerodromi në Bagdad dhe një krater në hënë e mbajnë emrin e tij.

** Procesi i ndarjes së lëngjeve sipas pikës së tyre të vlimit është zbuluar rreth vitit 800 nga njëri nga dijetarët më të mëdhenj musliman Xhabir ibn Hajan(Jabir ibn Haiyan).
Ai është përgjegjës edhe për transformimin e alkimisë në kimi, zbulime të një numri të madh procesesh dhe vegla të cilat përdoren edhe sot: kristalizimi, destilimi, purifikimi, oksidimi, avullimi dhe filtrimi. Ai i zbuloi edhe acidin sulfurik dhe azotik. Xhabiri është zbuluesi i destiluesit, me të cilin i dhuron botës parfemet dhe pijet e para alkoolike (edhe pse pirja ka qenë e ndaluar). Si baba i kimisë moderne, ai personalisht është përpjekur për eksperimentimin sistematik.

** Vakcinat janë edhe një zbulim i muslimanëve në shëndetësi. Ata në Evropë arrijnë në vitin 1724, nëpërmjet gruas së ambasadorit britanez në Stamboll. Pothuajse 50 vjet para se Perendimi të fillojë të flasë për mbrojtje (preventivë), fëmijët në Turqi kanë marrë vakcina për lijen e ujit.

** Sistemi i numërimit i cili shfytëzohet në botë, me siguri është me prejardhje nga India, por megjithatë stili i numrave me siguri është arab. Për herë të parë është i shtypur në vitin 825 në librin e matematicientëve muslimanë al-Kvarizami dhe al-Kindi ndërkaq emrin “algjebra” e ka marrë nga libri i al-Kvarizamit “Al-Jabrwa-al-Muqabilah”. Puna e dijetarëve muslimanë është e sjellur në Evropë pas 300 viteve nga matematicienti Italian Fibonaçi. Muslimanët janë fajtor edhe për algoritmet dhe trigonometrinë.

** Ali ibn Nafi, njëri nga hedonistët më të mëdhenj muslimanë, në shekullin e IX-të nga Iraku në Kordoba e sjell konceptin e hajes me tre ushqime- supë, peshk ose mish dhe në fund fruta ose arra, dhe të ngjashme. Ai është merritor edhe për bërjen (krijimin) e gotave të kristalit.

** Çeqet vijnë nga fjala arabe “saqq”, betim në të shkruar për pagesë të mallit pasi që ai të jetë porositur. Kjo ka paraqitur një nga mënyrat për t’u shmangur mbajtja e të hollave në teritoret e pasigurta. Në shekullin e IX-të një biznesmen musliman ka mundur pa problem të thyejë para (ta kthejë çekun në para) nga banka në Kinë prej bankës në Bagdad.

** Edhe pse kinezët e kanë zbuluar barutin dhe e kanë përdorur në fishekzjare, Arabët janë ata të cilët, duke përdorur kalium nitrat e kanë pastru barutin dhe më vonë e kanë vënë në përdorim ushtarak. Të krishterët kanë qenë të frikësuar nga veglat ndezëse të muslimanëve. Nga shekulli i XV-të ata e kanë shpikur raketën, të cilën e kanë quajtur “veza vetëlëvizëse-ndezëse”, si dhe torpedon të cilën mjaft mirë e kanë përdorur në luftrat detare.

**Në Evropën mesjetare, në mënyrë shumë të rregullt kanë ekzistuar kuzhinat dhe kopshtet me bimë, megjithatë Arabët janë ata të cilët i kanë promovuar kopshtet si vend për pushim dhe meditim. Kopshtet e para me lule në Evropë kanë qenë të hapura në shekullin XI në Spanjën muslimane ndërkaq ata kanë përfshirë edhe karajfila dhe lale.

Përgatiti,
zEm

[INDRITI]

"Na ishte një herë një civilizim, më i madhi në botë. Ai arriti të krijonte një super-shtet kontinental që shtrihej prej njërit në oqeanin tjetër, prej klimave veriore deri te tropikët dhe shkretëtirat. Brenda kufijve të tij jetonin qindra miliona njerëz të besimeve dhe origjinave të ndryshme etnike. Një nga gjuhët e tij u bë gjuhë universale për pjesën më të madhe të botës, urë ndërmjet njerëzve të qindra tokave. Ushtritë e tij përmbanin njerëz të kombësive të shumta, dhe mbrojtja e tij ushtarake lejonte shkallë të tillë paqeje dhe përparimi që nuk ishte njohur asnjëherë më parë. Tregtia që zhvillohej në këtë civilizim zgjerohej nga Amerika Latine deri në Kinë, dhe çdokund brenda këtyre kufijve.

Dhe në këtë civilizim printe para së gjithash novatorizmi. Arkitektët e tij konstruktuan pallate që sfidonin gravitetin. Matematikanët e tij krijuan algjebrën dhe algoritmet, që do të mundësojnë ndërtimin e kompjuterëve të parë, dhe krijimin e enkriptimit. Mjekët e tij ekzaminuan trupin e njeriut dhe gjetën ilaçe të reja për sëmundje të ndryshme. Astronomët e tij vështruan në qiej, i emëruan yjet dhe trasuan rrugën për udhëtimet dhe hulumtimet kozmike. Shkrimtarët e tij krijuan mijëra storie. Storie trimërie, romance dhe magjie. Poetët e tij shkruan për dashurinë, kur të tjerëve para tyre kjo u kallte frikë edhe po të mendonin për diçka të tillë.

Kur popujt e tjerë ishin tepër të frikësuar nga idetë, ky civilizim gëlonte prej tyre dhe i mbante ato të gjalla. Kur censorët kërcënoheshin për të zhdukur dijen nga civilizimet e kaluara, ky civilizim mbajti njohuritë dhe dijen gjallë dhe ua përcolli të tjerëve."

Këto fjalë jane pjesë e një fjalimi të Karli Fiorinës, drejtores së kompanisë së mirënjohur amerikane Hewlett Packard, për rolin e lidershipit në botën e sotme

Pra Kjo ishte dicka shume e shkurter rreth temes per civilizimin e madh Islam.
Indriti

[meinteres]

Gëte ka thënë:" Qoftë e lavdëruar nata e bekuar, në të cilën Pejgamberit të Zotit iu shpall, nga lart, Kur'ani me përkryeshmërinë e tij."[marrë nga: Mrekullitë Shkencore në Kur'an,Abdulmexhid Ez-zendani,Prishtinë 2004-Përkthim Ajni Sinani]

[eli_boy]

Te kuptuarit drejt te Islamit

Cdo religjon në këtë botë quhet sipas emrit të themeluesit të tij, apo popullit në të cilin është paraqitur. P.sh. Krishterimi është emërtuar sipas emrit të të dërguarit Krishtit; budizimi sipa emrit të themeluesit të tij Budës; zoroasterizmi, sipas Zaratustrës, judaizmi, religjioni i hebrenjve, sipas emrit të fisit Juda (pej vendit Judeja) ku edhe është paraqitur. i ngjashën është rasti edhe me religjionet e tjera.


Por krejt tjetër është rasti me Islamin, i cili ka dicka unikate, që nuk është lidhur me asnjë person a vend të posacëm. Fjala “Islam” nuk përmban marrëdhënie të këtij lloji - sepse ai nuk i përket njeriut, popullit apo vendit të posacëm

[La_Lune]

"Muhamedi asnjehere nuk u pajtua me botekuptimet krishtere.Per te njeriu nuk ka mundur te jete Zot e as vete nuk u barazua me Allahun.Per muslimanet nuk eksiston Zot tjeter pervec Allahut,ndersa Muhamedi eshte i Derguari i Tij.Ne te nuk ka enigamtike dhe te fshehur"


"Sado qe te jete e cuditshme te thuhet,per mua islami eshte me i larte se krishterimi.Sikur njeriu te kishte te drejte zgjedhjeje,atehere pa kurrfare dyshimi e hamendjejecdo njeri i mencur do ta pranonte islamin,nje Zot dhe te Derguarin e Tij."

(Leon Nikollaevic Tolstoj 1828-1910)

Marre nga libri "Tolstoj per Muhamedin (s.a.u.s)"

Romansieri i famshem rus Leon N. Tolstoj ne vitin 1908 e lexoi vepren "Hadithet e Muhamedit alejhi selam" te autorit Abdullah esSuhraverdi te botuar ne Indi.Nga hadithet e lexuara,Tolstoj beri nje permbledhje dhe te njejtat i botoi ne shtypshkronjen e atehershmme ruse Posrednik.Libri u botua ne tetor te vitit 1908.

Populli rus,vecanterisht intelektualet e dashuronin Tolstoin per shkak te forces dhe ndikimit te tij te pafund.Eshte ditur se po qe se publikohet kalimi i tij ne islam po ashtu eshte shoqeria ruse do te filloje te kthehet fuqishem ne drejtim te Islamit.Nga ky shkak librin e Tolstoit ku jane tubuar disa hadithe te muahmedit (a.s) organizatat ruse te sherbimit informativ,sikurse KGB-ja jane orvatur qe ta mbajne ne fshehtesi dhe ne harrese,si dhe ta pengojne ribotimin e metejshem te tij.

Tematika e haditheve te tubuara ne kete liber perqendrohet ne sferen e varferise dhe te barazise permes se cilave eshte orvatur te tregoje brengen ndaj asaj qe tua shpjegoje popullit rus dhe atyre te cilet jane te tradhtuar e te shtypur se cfare eshte e vertete.

"Ne zemren time eshte nuri i Allahut,emri i tij eshte ndjenje" (Tolstoj)

[Muslimani79]

Per ate qe don me shume per civilizimin islam mund te shohe ket faqe.
www.cyberistan.org
eshte faqe shume interesante.http://www.cyberistan.org

[Morning star]

Kete e lexova ne forumin e top-channel.tv edhe mendova se eshte interesante qe ta ndaj me ju.


Në skenën legjendare të filmit "Jeta e Brianit" John Cleese në rolin
e Regut, prijësit të Frontit Popullor të Judesë duke shikuar në
arenë luftën e gladiatorëve pyetet në mënyrë retorike se çfarë të
mire ju kanë sjellur romakët.

"Ujësjellësin" i thotë një bashkëluftëtar i tij. "Edhe kanalizimin"
i kujtohet një tjetri.

"Mirë" thotë pa disponim Regu " pranoj se ujësjellësi dhe
kanalizimi janë dy sende që …."
" Edhe rrugët e shtruara…" shtoi përsëri i pari.
"Po, ashtu është" pohoi mendueshëm Regu " po përveç ujësjellësit,
kanalizimit, dhe rrugëve …."
" Medicinën, e ndërpreu i dyti "Edhe arsimin".
"Në rregull, mjafton " u nervozua Regu.
"Edhe meliorizimin" vazhduan shokët e tij.
"Banjot publike"
"Mirë në rregull" u nxeh përfundimisht Regu, " po, përveç
ujësjellësit, kanalizimit, rrugëve, medicinës, arsimit,
meliorizimit, dhe mbrotjes së shëndetit, çfarë të mire tjetër na
kanë sjellur romakët?".

Lufta për identitetin religjioz të Europës

Shikoj në televizor papa Benediktin XVI se si nga katedra e
Universitetit në Regensburg citon carin e Bizantit Manuelin II: "Na
tregoni se çfarë të mire na ka sjellur Muhamedi, përveç të keqes dhe
dhunës, urdhërin që feja të përhapet me shpatë?"
Dhe nën e kapelën e bardhë të papës filloi të më shfaqej fytyra e
Regut, dhe në vend të papës fillova ta shihja John Cleese –në se si
po pyetej në mënyrë retorike : "Çfarë të mire na kanë sjellur
muslimanët?"
"Matematikën" do të shtonte njëri nga studentët e informatikës nga
fundi i rreshtave.
" Numrat e sistemit decimal , pastaj numrat që edhe sot i quajmë
numra arab, të panjohurin `x', zeron revolucionare pas së cilës bota
nuk ishte më ajo e njëjta. Edhe trigonometrinë , algjebrën, që e ka
marrë emrin nga Kitab Al Jabar, veprës së matematicienit të njohur
Al – Hawarizmiut. Dhe prej kësaj e ka rrënjën edhe fjala algoritëm.

"Mirë" do të pranonte pa disponim papa Benedikti, prijësi i Frontit
Popullor të Europës- "pranoj që numrat dhe algjebra janë dy sende
që…."
" Edhe gjeografinë" do të kujtohej studenti i tretë.
"Edhe filozofinë. Me përkthimet e tyre në errësirën e mesjetës e
kanë shpëtuar filozofinë greke nga humbja. E kanë punuar hartën e
parë të botës. Të parët e kanë llogaritur diametrin e rruzullit
tokësor dhe kanë zbuluar sistemin heliocenterik. Kanë ndërtuar
observatoriumin e parë, themeluan astronominë moderne dhe nga Lindja
na e sollën busollën. Edhe letrën. Pastaj orizin."
"Në rregull, mjafton" do të nervozohej papa.
" Edhe sheqerin, portokallin, limonin, pjeshkën, do të vazhdonin
studentët, presën për vaj, sistemin e ujitjes dhe përgjithësisht
bujqësinë moderne. Pambukun, industrinë tekstile dhe modën. Xhaketa
është zbulim arab. Konstruktuan camera opscura – ën e parë dhe
themeluan optikën. Pastaj gitarën. Edhe kafen".
" Po " do të nxehej Benedikti XVI nga katedra " po përveç
matematikës, gjeografisë, filozofisë, astronomisë dhe gitarës….
" Edhe farmakologjinë " do të shtonte një studente "në kohën kur
Europës i zihej fryma nga kutërbimet dhe sëmundjet, arabët na e
dhanë sapunin dhe parfemët, na spjeguan se epidemitë përhapen me anë
të ujit të infektuar, na e sollën Qanunin e njohur të Ibn Siana-së,
enciklopedinë e parë të barërave dhe eliksirëve,
pardon al – iksirëve. Pastaj alkimistët e parë kanë qenë arabë,
fjala alkimia rrjedh nga al – kimya, ata janë baba të kimisë
moderne. Pos të tjerash e zbuluan barutin. E nxorën destilimin, dhe
fituan al – kuhulin. Po ju duket i njohur?"
"Në rregull" u nxeh përfundimisht papa Benedikti XVI " po përveç
sistemit decimal, numrave, algjebrës, matematikës, filozofisë,
hartës së botës, busollës, letrës, orizit, sheqerit, pambukut,
sistemit të uitjes, camera obscura-s, optikës, xhaketës, gitarës,
kafes, parfemit, sapunit, alkoholit, farmacisë, higjienës dhe kimisë
moderne, çka kanë bërë muslimanët diçka mirë për ne?"
" Pra çka na kanë sjellur diçka të re muslimanët përpos të keqes dhe
dhunës?" – lexon nga letra studentëve të Universietit të
Regenburgut, i tëri në mëndafsh dhe kadife papa Benedikti XVI, duke
e anashkaluar me këtë rast edhe faktin se muslimanët i kanë sjellur
edhe atë që e ka veshur, edhe letrën të cilën e lexon, por edhe
faktin e pamohueshëm se edhe konceptin e Universitetit përmes
Spanjës në Europë e kanë sjellur arabët.

"Ngjyra e dijetarit është më e shenjtë se gjaku i dëshmorit" ka
thënë, nuk do të besoni i tmerrshmi Muhamed (savs. shën. im).
" E çfarë na ka sjellur Muhamedi pos urdhërit që feja të përhapet
me shpatë? – pyet Benedikti XVI në fjalimin e pakuptimtë të
përhapjes së fesë me dhunë, duke anashkaluar me këtë rast edhe
përmendjen e xhihadit katolik. Dhe të pyetet më pas :
"Më thuani çfarë të mire ju solli Isusi Amerikës Latine përveç të
keqes dhe dhunës? Po mirë, përveç ujësjellësit, kanalizimit,
ndërtimit të rrugëve, arsimit, bujqësisë, mbrojtjes së shëndetit,
teknologjisë, filozofisë, teatrit, artit?
Ani mirë, edhe futbollin.

[La_Lune]

Frederik Nice mbi civilizimin Islam

"Midis nesh, ata nuk janë madje as burra....nëse Islami përkundër
krishtërimit ka një mijë herë të drejtë të veprojë kështu, Islami të
paktën thotë se ka të bëjë me burra....krishtërimi shkatërroi për ne
civilizimet më të hershme dhe pastaj më vonë, gjithashtu shkatërroi
për ne tërë civilizimin Muhammedan. Kulturën e shkëlqyer të morëve
(muslimanëve) në Spanjë, e cila ishte më afër nesh dhe më e
pëlqyeshme për senset dhe shijet tona sesa ajo e Romës dhe e
Greçisë...Vendimi tashmë është marrë dhe askush nuk është i lirë të
zgjedh këtu. Ose njeriu është një shadala ose nuk është..."Luftë me
thikë kundër Romës! Paqe dhe miqësi me Islamin" kjo ishte ndjenja,
kjo ishte vepra, e atij shpirti të madh të lirë, atij gjeniu midis
perandorëve gjerman, Frederikut të Dytë. Çfarë! ..unë nuk mund ta
imagjinoi sesi një gjerman mund të ndjehet i krishterë".

AntiKrishti – Paragrafi 60-61

[princcesha]

Si e ndryshuan botën zbulimet e muslimanëve?

Prej kafes nëpërmes çeqeve e deri te "racioni trepjesësh", bota islame na ka ofruar shumë inovacione dobiprurëse, e që ne perëndimorët i marrim të gatshme.

1. Legjenda thotë se Arabi me emrin Halid i dërgonte dhitë në kullosë në rajonin Kaffa, e cila gjendet në Etiopinë Jugore. Ai vërejti se dhitë për një moment u bënë tepër gjallëruese pas konsumimit të kokrrave nga disa bimë të caktuara.
I vloi disa kokrra në ujë të nxehtë, dhe kështu provoi kafen e parë në histori. Shënimet e para që tregojnë për përdorimin masiv të kafesë na bëjnë me dije se eksporti i kokrrave të kafesë nga Etiopia drejt Jemenit, ku kjo pije është përgatitur nga lënda e përmendur e që sufit shërbeheshin me qëllim të largimit të gjumit dhe kalimit të natës në lutje.
Deri në shek 15 kjo pije arriti ne Meke dhe Turqi, prej ku në vitin 1645 është bartur për në Venecia.
Në vitin 1650 pija e kafesë është sjellur në Angli. Atë e solli Turku me emrin Pasqua Rosse, dhe ishte Rosse i pari që hapi kafenenë në Londër në rrugën Lombard. Fjala arabe për pijen e kafes "qahwa" në gjuhën turke është shëndrruar në "kahva", në Itali këtë e emërtuan "caffe", ndërsa në gjuhën angleze "coffee".

2. Grekët e lashtë mendonin se sytë tanë emetojnë rrezet e dritës, krahas laserit, dhe për këtë edhe mundë të shikojmë. Personi i parë që kuptoi se drita depërton në sytë tanë, e nuk del nga ato, ishte matematikani, astronomi dhe fizikani islam Ibën el – Haithem.
Ibën el – Haithemi e zbuloi për herë të parë "Camera Obscura" – fjala kamerë nga gjuha arabe "qamara për dhomën e errët ose të ndarë"
Ibën Haithemit, përveç tjerash, i takon merita edhe për vendosjen e fizikës si shkencë në kuptimin modernë të fjalës "fizikë" (shkencë e mbështetur në eksperiment) dhe ekzekutimin e saj nga rrethi i filozofisë.



3. Një lloj i shahut është luajtur në Indinë e lashtë. Loja e shahut në formën si e njohim ne sot është zhvilluar në Persi, prej nga në shekullin 10 nëpërmes arabëve të Spanjës është zgjeruar në Evropë dhe Lindje deri në Japoni. Fjala "rook" (fjalë e anglishtes për figurën e shahut tek ne e njohur më emrin "top") rrjedh nga fjala Persiane "rukh" – karrocë – pajton.

4. Një mijë vite para vëllezërve Wright, poeti Islam, astronomi, muzikanti dhe inxhinieri me emrin Abasë bin Firnas, tentoi të konstruktoi makinën e parë fluturuese me të cilën njeriu do të ngjitej në hapësirat e ndritshme krahas zogjve.
Në vitin 852 sipas Isës a. s. duke u shërbyer me pëlhurën e madhe e formuar me një konstruksion të lashtë, kërceu nga minarja e Xhamisë së Madhe në Kordovë të Spanjës. Mendonte se me anë të rrezeve do të fluturonte sikur zogjtë. Mirëpo nuk pati fat. Pëlhura e ngadalësoi rënien e tij, dhe ky ishte parashuta i parë në historinë njerëzore. Abbas ibën Firnasi gjatë rënies fitoi disa plagë të vogla.
Ky njeri i madh, pionier i aviacionit nuk u ndal me kaq. Vazhdoi me hulumtimet e tij duke e perfeksionuar konstruksionin e makinës fluturuese dhe në fund të vitit 875, në moshën 70 vjeçare, e përsosi edhe më shumë konstruksionin dhe dizajnin e makinës fluturuese, e cila ishte e punuar nga mëndafshi dhe puplat e shqiponjës. Sërish tentoi të arrij ëndrrën e vazhdueshme të njeriut për të fluturuar. Këtë herë është ngritë në lartësi nga maja e maleve. Fluturoi përafërsisht në një lartësi dhe qëndroi rreth 10 minuta. "Aterrimi" nuk shkoi edhe aq lehtë. Erdhi deri te një ngufatje e vogël, sepse Ibën Firnasi, makinës së tij fluturuese nuk ia kishte vendosur bishtin, që në rast fluturimi do të shërben për të ruajtur ekuilibrin. Aeroporti ndërkombëtarë në Bagdad dhe krateri në Hënë bartin emrin e viganit të madh të botës Islame.

5. Larja dhe pastrimi janë obligime fetare për myslimanët. Pikërisht, ndoshta kjo është arsyeja pse myslimanët përsosën prodhimin e sapunit, ashtu si e përdorim ne sot. Egjiptianët e lashtë dinin për një tym që quhej sapunë, po ashtu dhe romakët këtë sapunë e përdornin në vend të brilantinës (yndyrë për lëkurën). Ishin të parët myslimanët që kombinuan vajin të fituar nga pemët me sodium hidroksidin dhe gjërat aromatike.
Një nga karakteristikat kryesore e cila është e ndjeshme dhe e rafinuar, me aroma të përshtatshme me të cilat ishin mësuar myslimanët, e që kishte lënë mbresa te kalorësit krishterë, është se krishterët për dallim nga myslimanët nuk pastroheshin dhe kundërmonin. Shaponin në Angli e solli myslimani i cili ne bregdetin e Brightonit e hapi banjën (hamamin) në vitin 1759. Pronari i kësaj banje kishte për detyrë të kujdeset rregullisht për pastrimin e monarkëve Britanik, Mbretin Georg IV dhe Wiliamin IV.



6. Distilimi, metoda e ndarjes së lëngshmërisë në bazë të pikave të ndryshme të mbylljes, është zbuluar përafërsisht rreth viteve 800 nga ana e shkencëtarit elitar islam Xhabir ibën Hayyanit, që transformoi alkiminë në kimi duke zbuluar shumë nga proceset bazë të kimisë (kristalizimin, distilimin, oksidimin, filtrimin …) dhe veglat e punës të cilat edhe sot e kësaj dite përdoren në mbarë botën në laboratorët kimik.
Zbuloi acidin sulfurik dhe në bazë të eksperimentimit dhe zbulimeve që i bëri Xhabiri ishte në gjendje të bëjë parfume çfarë i përdorim edhe sot.
Ibën Hajani është themelues i kimisë moderne.

7. Crank – Shaft është mjeti që shpien lëvizjen qarkore në vijë të drejtë, dhe bazë e shumicës së makinave moderne, si dhe motorit me djegie të brendshme. Si një nga shpikjet më të mëdha në mekanikën moderne është zbulimi i inxhinierit gjenial islam me emrin al – Xhazari, i cili do të bëjë të mundur shpejtimin e ujitjes së rajoneve të thata. Në librin "Veglat mekanike" e vitit 1260, ka treguar edhe shpikjet tjera te veta, si dhe rregullimin e atyre ekzistuese. Ka zbuluar orët e para mekanike që i lëvizte uji. Al – Xhazari ishte babai i robotikës. Në mesin e 50 shpikjeve të tija gjendet edhe brava me kombinime (shifrore).

8. "Futrovimi" – metoda e qepjes e materialit izolues në mes dy copave të holla të pulhurës. Nuk është e sigurt se a është ky zbulim i botës Islame apo bota islame këtë metodë e ka përvetësuar nga India ose Kina, për ta përsosur edhe më shumë.
Megjithatë, është e sigurt se metoda e përmendur është bartur në Perëndim nga ana kryqtarëve gjatë kohës së luftës së kryqëzatave, ku patën rastin të shohin se si luftëtarët mysliman për duke përdorur këtë metodë shërbehen me kashtën e futur në mes dy copave të pëlhurës. Pastaj, këtë e përdornin në vend të metalit të rëndë të blinduar.
Metoda është treguar jashtëzakonisht e suksesshme, duke ofruar përveç lëvizjes edhe mbrojtje ideale në betejat kundër kryqtarëve. Gjithashtu, është dëshmuar se ofron jashtëzakonisht izolim të mirë dhe të nxehtë. Prandaj edhe në Perëndim, ku dominonte klima e ftohtë, metoda e "frutimit" për shkak të karakteristikave të saja që ofronte izolator të nxehtë, shumë shpejt u përdorë gjatë prodhimit të pajtoneve.

9. Në arkitekturë harku sipas të cilit e njohim stilin Gotik, e që është edhe karakteristika elementare e ndërtimit të katedraleve impresive në stilin Gotik, natyrisht se është e arritur arkitektonike e botës Islame. Harku Gotik është shumë më i ashpër se sa ai roman me të cilin shërbeheshin Romakët dhe Normanët, e që ishte i domosdoshëm dhe mundësonte ndërtimin e objekteve të mëdha impresive.
Krahas kësaj Perëndimi nga myslimanët ka marrë xhamllëkun dhe teknikën e ndërtimit të kupolave. Kështjellat Evropiane janë kopje a atyre në botën islame, me prerjen për shigjetat, së bashku me bedenat dhe kullat. Kullat në formë të katrorit patjetër duhej të tërhiqeshin para ndërtimit më të lehtë të kullave mbrojtëse me formë qarkore. Arkitekti që e ndërtoi kështjellën e Henrit V ishte mysliman.

10. Shumica e instrumenteve moderne në kirurgji janë kopje të sakta të instrumenteve nga shekulli i 10 të përdorura nga kirurgu mysliman al – Zahravi. Neshterët (brisqe në med. shën i përkthye) e tij, sharrat e eshtrave, piskrrat gërshërët që i përdorte para operacionit, si dhe shumicën e 200 instrumenteve që ka projektuar, edhe sot janë pjesë përbërëse e kirurgjisë moderne.
Ishte i pari që u shërbye me materialin zbërthyes për qepjen para operacioneve të organeve të brendshme. Në shekullin e 13 një mjek tjetër nga bota islame me emrin Ibën Nefis paraqiti përshkrimin e saktë të qarkullimit të gjakut në organizmin e njeriut, 300 vite të plota para William Harvejit.
Mjekët mysliman gjithashtu, zbuluan anestetikët duke bërë përzierjen e opiumit dhe alkoolit. Ata zhvilluan përdorimin e gjilpërave gjatë nxjerrjes së pezmatimit të syrit. Teknikë e njëjtë para kurimit të pezmatimit të syrit përdoret edhe sot.

11. Ventilimin gjithashtu e kanë menduar myslimanët për të gjetur ujin nga thellësia e zemrës duke e ujitur tokën e thatë në shkretëtirë. Në shkretëtirat e Arabisë kur thahen lumenjtë në sezonin e nxehtë, uji mundë të gjendej vetëm thellë nën tokë. Për të bërë shpimet e thella përdornin ventilimin me anë të erës që frynte në drejtimin e njëjtë me muaj.
Ventilimet kishin 6 deri në 12 vela të cilat ishin të mbuluara me pëlhurë ose me fleta të hurmës. Ventilimet janë përdorur në botën islame 500 vite para se ventilimi i parë të prodhohej në Evropë.

12. Vaksinën nuk e kanë shpikur Jeneri apo Pasteri, por ishte Perëndimi që e mori nga bota islame dhe e barti në Evropë nga Turqia. Këtë e bëri gruaja e ambasadorit Britanik në Stamboll në vitin 1724. Fëmijët në Turqi bënin vakcinimin kundër "fruthit të madhe" duke përfituar nga qelizat e dobëta ose të vdekura "të fruthit të madh" nga trupi i infektuar i kafshëve vendore, së paku 50 vite para se kjo metodë të përdorej në Perëndim.

13. Lapsin me ngjyrë është shpikur me kërkesën e sundimtarit të Egjiptit në vitin 953, pas kërkesës së tij për të shpikur lapsin që nuk do të përlyej duart dhe rrobat e tij. Ky laps kishte rezervarin me ngjyrë, ngjashëm sikur lapsat kimik modernë, ngjyra lëshohej nga maja e lapsit me kombinimin e gravitacionit dhe dallimit në shtypje.

14. Sistemi i numrave të cilin sot e përdorim sigurisht se është me prejardhje nga India, por stili i numrave është arab dhe për herë të parë shfaqen në përdorim në veprat e matemantikanit të madh të botës islame el – Hevarizmi dhe el – Kindi ne vitin 825..
Algjebra është emërtuar sipas një libri të el – Havarizmit "al – xhabër ve al – muqabila", shumica e përmbajtjes së saj përdoret edhe sot. 300 vite më vonë matematikani Italian Fibonacci i solli këto vepra në Evropë dhe i përktheu. Algoritmi si dhe shumica e trigonometrisë vinë nga bota islame. Zbulimi i Al – Kindiut gjithsesi se janë themelet e kriptologjisë.



15. Ali ibën Nafi, i njohur me pseudonimin Zirjab (zogu i zi) në shekullin e nëntë erdhi nga Iraku në Kordovë dhe solli me vete konceptin e "tre racioneve" para gjella (supa), pas së cilës pason gjella kryesore (peshku ose mishi), e më pastaj vijon ushqimi me desert (pemë). Gjithashtu përhapi edhe përdorimin e gotës së kristaltë (të cilën e patë zbuluar Abbas ibën Firnasi pas eksperimentit që e bëri në kristalin e gjetur në gurë)

16. Qilimat gjatë kohës kur në Evropë vazhdonte shekulli i mesëm, në botën islame konsideroheshin vepër e xhenetit, në rëndë të parë duke iu falënderuar progresit që myslimanët arritën në zhvillimin e thurjes, pastaj zhvillimit e sensit për modelet dhe arabeska të cilat paraqitnin bazën e artit islam i cili nuk pranonte në gjirin e vet figurat e njerëzve dhe kafshëve.
Në të kundërtën e kësaj, podiumet në Evropë ishin të zhveshur, për të mos thënë tokë e zhveshur, gjithnjë përderisa qilimat arab dhe Persian nuk u sollën në Evropë. Për podiumet e Anglisë, Erasmo ka shënuar se : "ishin të mbuluar me hedhurina të llojllojshme, nga njëherë të përtrira në atë mënyrë sa që gjatë tërë podiumit të vjetër (me hedhurina të shumta) vetëm se vendosej shtresë e re, duke mos e ndërruar apo pastruar nga njëherë edhe më shumë se 20 vite, gjatë kësaj kohë mblidheshin hedhurina të tjera, vjellje, urinime te qenve dhe njerëzve, mbeturina të ushqimit dhe peshqve, si dhe ndyrësi që nuk na bënë nderë t"i përmendim". Për shkak të gjitha këtyre, qilimat shumë shpejt gjetën vendin e tyre në Evropë.

17. Çeqet gjithashtu rrjedhin nga bota islame. Fjala çek vjen nga fjala arabe "saqq" dhe paraqet vërtetimin e shkruar, ngarkesë për pagimin e mallit të porositur, për t"i ikur transportit të parave nëpër zonat e rrezikshme. Në shekullin nëntë një biznesmen mysliman udhëtonte nga Kina deri në Detin Mesdhe duke u shërbyer me çeqe në vlerë të parave.

18. Deri në shekullin e XI shkencëtarët mysliman ishin pajtuar se toka ka formë sferike. Argumentin të cilin e paraqiti astronomi ibën Hazmi është "se dielli gjithnjë është në pozitë vertikale në raport me pikën e caktuar në tokë". Këto argumente u shfaqen 500 vite para Galileut.
Llogaritë të cilat i paraqitën astronomët mysliman rezultuan aq të sakta sa që kur bënë llogaritjen e madhësisë së Tokës, llogaritën se madhësia e Tokës bartë 40 253 kilometra dhe nuk ishin të saktë vetëm për 200 kilometra. Në vitin 1139 al – Idrisi mbretit të Sicilisë Roxherit ia dhuroi një glob të tokës.



19. Edhe pse Kinezët ishin ata që shpikën barutin i cili ishte shumë i papastër dhe i dobët. Ata e përdornin për fishekzjarrë. Myslimanët arritën ta bëjnë efikas duke bërë që baruti më ndihmën e natriumit dhe nitratit mundë të pastrohet dhe të fitoj fuqi shtesë sa edhe të përdorej për nevoja ushtarake. Arma e zjarrit e bërë nga myslimanët e dalur nga këto zbulime ndikoi që t"i futet frika deri në palcë luftëtarëve në luftërat e kryqëzatave.
Deri në shek. XV myslimanët konstruktuan raketën të cilën e quajtën "veza djegëse vetëlëvizëse", dhe projektilin torpedo që në maje ka shigjetën e cila do të depërtonte në anijen e armikut dhe pastaj të eksplodonte.

20. Evropa mesjetare posedonte kuzhina dhe kopshte me bimë, mirëpo myslimanët zhvilluan idenë mbi kopshtin si vend për pushim dhe bukuri të ndryshme. Kopshtet e para mbretërore në shekullin e XI janë hapur në rajonin e Spanjës Islame. Në mesin e luleve të shumta që rrjedh nga kopshtet myslimane është edhe tulipani.

Ky tekst është botuar në Independent

Përktheu nga boshnjakishtja: Nexhmedin Ademi
__________________


Kur njerëzit nuk më kuptojnë, kjo nuk më shqetëson. Unë shqetësohem me të vërtetë nëse nuk arrij t’i kuptoj njerëzit.



Çfare mesohet e ç'duhet mesuar

Çfarë mësohet: I pari që ka përmendur njeriun në fluturim ka qenë Roxher Beikon, i cili vizatoi një aparat fluturimi. Leonardo da Vinci, gjithashtu imagjinoi transportin ajror dhe vizatoi disa prototipe.

Çfarë duhet mësuar: Ibn Firnas nga Spanja islame shpiku, ndërtoi dhe provoi një makinë fluturuese në vitin 800 (e.r.). R. Beikon lexoi për makinat fluturuese në referencat arabe të makinës së Ibn Firnas. Shpikja e këtij të fundit është bërë 500 vjet para asaj të Beikonit dhe 700 vjet para shpikjes
së Da Vincit.

Çfarë mësohet: Pasqyrat e xhamit u prodhuan për herë të parë në Venecia në 1291.

Çfarë duhet mësuar: Pasqyrat e xhamit përdoreshin në Spanjën islame që nga shek. XI. Venecianët e mësuan artin e prodhimit të xhamit nga artizanët sirianë gjatë shek. IX-X.

Çfarë mësohet: Deri në shek. XIV i vetmi lloj ore që gjendej ishte ajo e ujit. Në 1335, një orë e madhe mekanike u ndërtua në Milano të Italisë. Kjo ka mundësi të ketë qenë ora e parë mekanike.

Çfarë duhet mësuar: Një variacion i tërë orësh mekanike u prodhuan nga inxhinierët muslimanë spanjollë. Këto ishin të vogla e të mëdha dhe kjo dije u përcoll në Evropë me përkthimet në latinisht të librit islam të mekanikës.
Më vonë u punuan dhe ingranazhe të formave të ndryshme. Një orë e tillë kishte edhe një sasi mërkuri.Ky tip (me mërkur) u kopjua menjëherë nga evropianët gjatë shek. XV. Për më tepër, gjatë shek. IX Ibn Firnas i Spanjës islame, sipas Will Durant, shpiku një mjet që shërbente si orë dhe i cili tregonte kohën e saktë. Muslimanët, gjithashtu, ndërtuan një varietet të tërë orash të sakta astronomike që i
përdornin gjatë observimeve të tyre.

Çfarë mësohet: Në shek. XVII, lavjerrësi u zhbulua nga Galileo gjatë adoleshencës së tij. Ai vuri re një shandan që lëkundej nga era që po frynte, si rezultat ai shkoi në shtëpi dhe shpiku lavjerrësin.

Çfarë duhet mësuar: Lavjerrësi u zbulua nga Ibn Junus el Masri në shek. X. Ai ishte i pari që studioi dhe dokumentoi levizjen statike. Vlera e kësaj në përdorimin e orave u vu në dukje nga fizikantët muslimanë gjatë shek. XV.

Çfarë mësohet: Tipi lëvizës dhe shtypshkronja u shpik në perëndim nga Johanes Gutenberg, në Gjermani gjatë shek XV.

Çfarë duhet mësuar: Në 1454, Gutenberg realizoi shtypshkronjën më të sofistikuar të mesjetës. Sidoqoftë, tipi metalik lëvizës ishte duke u përdorur në Spanjën islame prej 100 vitesh dhe Spanja ishte vendi ku u prodhuan mjetet e para perëndimore të shtypit.

Çfarë mësohet: Studimi i shek. XVII i Isak Njutonit mbi lëndët, dritën dhe prizmin, formon themelet e shkencës moderne të optikës.

Çfarë duhet mësuar: Në shek. XI El Hajthem vendosi virtualisht çdo gjë që Njutoni avancoi për sa i përket optikës. Ai e bëri këtë shekuj më parë dhe për më tepër ai konsiderohej nga një sërë autoritetesh si themeluesi i
optikës. Ekziston një farë dyshimi që Njutoni të jetë influencuar nga ai. El Hajthem ishte fizikanti më i përmendur i mesjetës. Studimet e tij u përdorën nga një sërë studiuesish evropianë gjatë shek. XVI - XVII, madje më shumë se studimet e Njutonit dhe të Galileos të mbledhura bashkë.

Çfarë mësohet: Isak Njutoni, zbuloi në shek. XVII se drita e bardhë përbëhej nga rreze të disa ngjyrave të ndryshme.

Çfarë duhet mësuar: Ky zbulim u bë i tëri nga El Hajthem (shek. XI) dhe Kamal Edin (shek. XIV). Njutoni ka merita për zbulime origjinale, por ky nuk ishte njeri nga ata.

Çfarë mësohet: Koncepti i natyrës së njëjtë të materies u prezantua nga Antion Lavosier gjatë shek. XVII. Ai zbuloi që, edhe nëse materia mund ta ndryshojë formën apo pamjen, masa e saj mbetet gjithmonë e njëjtë. P.sh.: nëse uji do të fillojë të vlojë, derisa të nxjerrë avull, kripërat shkrihen
në ujë. Ose nëse druri do të digjet dhe bëhet hi, masa totale mbetet e pandryshuar.

Çfarë duhet mësuar: Parimet e këtij zbulimi shpjegoheshin shekuj më parë nga studiuesi i madh i Persisë islame, El Biruni (v. 1050). Lavosier ishte dishepulli i kimistëve dhe fizikanëve muslimanë dhe referohej shpesh në
librat e tyre.


Të dhënat që lidhen me datat, emrat dhe subjektet e avancimeve perëndimore janë marrë nga tre burime kryesore: “World Book Encyclopedia” (Enciklopedia e Librit Botëror), “Enciklopedia Britannica” dhe libri 700 faqësh i Isak Asimovit, “Kronologji e shkencës dhe e zbulimeve”. Të dhënat që tregojnë për arritjet e studiuesve muslimanë janë marrë nga referenca të ndryshme që janë shënuar në bibliografinë e këtij libri.

Çfarë mësohet: Grekët zhvilluan trigonometrinë.

Çfarë duhet mësuar: Trigonometria mbeti gjithmonë një shkencë teorike te grekët. Në një shkallë të lartë perfeksioni modern kjo shkencë u zhvillua nga studiuesit muslimanë, ndonëse meritat i takojnë më tepër El Batanit.
Fjalët që shpjegojnë funksionet bazë të kësaj shkence, si sinusi, kosinusi apo tangjenti, rrjedhin nga gjuha arabe. Pra, kontributi i grekëve në trigonometri ka qenë vërtet minimal.

Çfarë mësohet: Përdorimi i numrave dhjetorë në matematikë u zhvillua nga një holandez, Simon Stevin, më 1589. Ai e çoi përpara shkencën e matematikës duke zëvendësuar thyesat, p.sh. ½, me numrat dhjetorë, p.sh. 0.5.

Çfarë duhet mësuar: Matematikanët muslimanë ishin të parët që përdorën numrat dhjetorë në vend të thyesave të mëdha. Libri i El Kashit, Çelësi drejt Aritmetikës, u shkrua në fillimet e shek. XV dhe ishte stimuli kryesor për aplikimin sistematik të numrave dhjetorë qoftë për numrat e plotë, ashtu edhe për thyesat. Është shumë e mundur që Stevin e importoi idenë në Evropë nga studimi i Kashit.

Çfarë mësohet: I pari që përdori simbolet algjebrike ishte matematikani francez Fransua Vieta. Më 1591, ai shkroi një libër algjebre duke përdorur në ekuacionet e tij shkronjat që tashmë janë shumë të njohura për ne, si X dhe Y. Asimovi thotë se ky zbulim pati të njëjtin efekt si kalimi nga numrat
romakë tek ata arabë.

Çfarë duhet mësuar: Matematikanët muslimanë, shpikësit e algjebrës, e paraqitën konceptin e përdorimit të shkronjave për të treguar të panjohurën në ekuacione që në shek. IX e.r.. Nëpërmjet këtij sistemi, ata zgjidhnin një
sërë ekuacionesh të vështira, duke përfshirë këtu edhe ekuacionet kuadrate dhe kubike. Ata përdorën simbolet për të zhvilluar dhe perfeksionuar teoremën binomiale.

Çfarë mësohet: Ekuacionet e vështira kubike (x në fuqi të tretë) mbetën të pazgjidhura deri në shek. 16, kur Nikolo Tartalia, një matematikan italian, i zgjidhi ato.

Çfarë duhet mësuar: Jo vetëm ekuacionet kubike, por edhe ato të një shkalle më të lartë vështirësie zgjidheshin me lehtësi nga matematikanët muslimanë që në shek. 10.

Çfarë mësohet: Koncepti se numrat mund të jenë më të vegjël se zeroja, pra numrat negativ, nuk njihej deri në vitin 1545, kur u bë i njohur nga Xheronimo Kardano.

Çfarë duhet mësuar: Matematikanët muslimanë i përdorën numrat negativ në problemet aritmetikore të paktën 400 vjet përpara Kardanos.

Çfarë mësohet: Më 1614, Xhon Napieri shpiku logaritmet dhe tabelën e logaritmeve.

Çfarë duhet mësuar: Matematikanët muslimanë i shpikën logaritmet dhe tabelat e tyre disa shekuj më parë. Këto tabela njiheshin nga bota islame që në shek. 13.

Çfarë mësohet: Gjatë shek. 17, Rene Dekarti zbuloi se algjebra mund të përdorej për të zgjidhur problemet gjeometrike. Në këtë mënyrë, ai i dha një shtytje të fortë shkencës së gjeometrisë.

Çfarë duhet mësuar: Matematikanët muslimanë e bënë këtë zbulim që në shek. 9. Thabit bin Kurrah ishte i pari që e bëri këtë. Më vonë ai u ndoq nga Ebul Uafa, i cili në shek. X shkroi një libër në të cilin e përdori algjebrën për ta zhvilluar gjeometrinë në një shkencë të thjeshtë dhe ekzakte. Çfarë
mësohet: Isak Njutoni gjatë shek. 17 zhvilloi teoremën binomiale, që është një komponent kryesor për studimin e algjebrës.

Çfarë duhet mësuar: Qindra matematikanë muslimanë e kanë përdorur dhe perfeksionuar teoremën binomiale. Ata filluan ta përdornin këtë teoremë për zgjidhjen sistematike të problemeve algjebrike gjatë shek. X (ose më herët).

Çfarë mësohet: Deri në shek. 13 nuk pati asnjë përmirësim në astronominë e lashtë të mesjetës për sa i përket lëvizjes së planetëve. Ishte Alfonso, i Urti i Kastilias (Spanja e Mesme), ai që shpiku Tabelat Afonsine, të cilat
ishin shumë më të sakta sesa ato të Ptolemeut.

Çfarë duhet mësuar: Që në shek. 9, astronomët muslimanë punuan dhe e përmirësuan shumë zbulimin e Ptolemeut. Ata ishin të parët astronomë që diskutuan idetë e tij arkaike. Në kritikat e tyre ndaj grekëve ata sintetizuan dëshmitë se Dielli është qendra e sistemit diellor dhe se orbita e Tokës dhe e planetëve të tjerë mund të jetë eliptike. Ata i shoqëruan
punimet e tyre me tabela të sakta astronomike dhe me skica të yjeve. Shumë nga llogaritë e tyre janë aq të sakta, saqë konsiderohen bashkëkohore.
Tabelat Alfonsine nuk janë asgjë më shumë sesa kopje të studimeve astronomike që u transmetuan në Evropë nëpërmjet Spanjës islamike, si p.sh. Tabelat e Toledos.

Çfarë mësohet: Studiuesi anglez, Roxher Beikon (v. 1292), ishte i pari që përmendi thjerrat e xhamit për përmirësimin e shikimit. Pothuajse në të njëjtën kohë, syzet përdoreshin edhe në Kinë, edhe në Evropë.

Çfarë duhet mësuar: Ibn Firnasi i Spanjës muslimane i shpiku syzet në shek. 9 dhe ato kishin mbi dy shekuj që prodhoheshin dhe shiteshin anembanë Spanjës. Ajo që Beikoni tha për syzet ishte thjesht një përsëritje e
studimeve të El Haithem (v.1059), meqë Beikoni i referohej shpesh punës së tij.

Çfarë mësohet: Baruti u përdor në botën perëndimore falë punës së Roxher Beikonit më 1242. Përdorimi i parë i barutit në armë ishte kur kinezët qëlluan kundër mongolëve në përpjekje për t’i frikësuar. Ata e përdorën atë duke i shtuar substancës sulfur dhe qymyr.

Çfarë duhet mësuar: Kinezët vërtet e zhvilluan barutin, por ata nuk dinin ta përdornin atë për armë zjarri dhe nuk ishin ata që e shpikën formulën e tij. Studimet e kryera nga Reinuad dhe Fave treguan qartë se baruti u formulua
fillimisht nga kimistët muslimanë. Më tej, këta historianë pohojnë se
muslimanët ishin të parët që shpikën armët e zjarrit. Të bie në sy fakti që muslimanët përdorën granatat dhe armë të tjera në mbrojtjen e Algjerit nga frankët gjatë shek. 14. Zhan Mathes tregon se udhëheqësit muslimanë kishin stoqe me granata, pushkë, topa, ndezës, bomba sulfuri dhe pistoleta dekada të tëra përpara se ato të përdoreshin në Evropë. Fjala top u përmend për herë të parë në tekstet arabisht në vitin 1300 e.r.. Beikon mësoi për formulën e barutit nga përkthimet në latinisht të librave arabë. Ai nuk solli asgjë origjinale në këtë drejtim.

Çfarë mësohet: Kompasi u shpik nga kinezët, të cilët mund të kenë qenë të parët që e kanë përdorur atë për qëllime lundrimi midis viteve 1000 dhe 1100 e.r.. Referenca e parë për përdorimin e tij në lundrim u dha nga anglezi Aleksander Nekam (1157-1217).

Çfarë duhet mësuar: Ka shumë mundësi që gjeografët dhe lundruesit muslimanë mësuan për gjilpërën magnetike nga kinezët, por ishin të parët që e përdorën atë në lundrim. Ata shpikën kompasin dhe ia transmetuan këtë njohuri
perëndimorëve. Lundruesit evropianë mbështeteshin te timonierët muslimanë dhe tek instrumentet e tyre në zbulimin e territoreve të panjohura. Gustav
Le Bon pohon se gjilpëra magnetike dhe kompasi u shpikën plotësisht nga muslimanët dhe se kinezët nuk kishin shumë lidhje me to. Nekami, ashtu sikurse kinezët, mund të ketë mësuar për to nga tregtarët muslimanë. Është e rëndësishme të theksohet që kinezet e përmirësuan mjeshtërinë e tyre të
lundrimit pasi filluan të kenë marrëdhënie me muslimanët në shek. 8.

Çfarë mësohet: I pari që klasifikoi njerëzit në raca ishte gjermani Johan F. Blumenbah, i cili e ndau njerëzimin në njerëz të bardhë, të verdhë, të zinj, të kuq dhe ngjyrë kafe.

Çfarë duhet mësuar: Që nga shek. 9 deri në shek. 14, studiuesit muslimanë shpikën shkencën e etnografisë. Një sërë gjeografësh muslimanë i klasifikuan racat duke paraqitur shpjegime të qarta të zakoneve, të kulturave dhe të pamjes së jashtme. Ata shkruan mijëra faqe mbi këtë temë. Shkrimet e Blumenbahut janë të parëndësishme kur krahasohen me to.


Dr. K. Ajram

Shkëputur nga revista "Argumenti"

02.06.2006