Piktori i madh Ibrahim Kodra [1918-2006]

[[Perla]]

Mjeshtri i pikturës, Ibrahim Kodra, ka mahnitur artistët e mëdhenj botërorë me krijimet e tij artistike. Në Milano të Italisë janë duke u bërë përgatitjet përfundimtare për hapjen e një ekspozite madhështore në nderim të piktorit të njohur shqiptar, Ibrahim Kodrës.

Kjo ekspozitë do të paraqesë veprat individuale të artistit të madh me titull “Kodra, edhe nënshkrimi i tij është një vepër e artit”. Kritikë të fushës së pikturës dhe artistë të njohur botërorë e kanë vlerësuar shumë lart artin e Ibrahim Kodrës, duke e cilësuar si alkiminë që ndeshet pafund me dashurinë. Primitivizëm, kubizëm, mozaikë, abstragim, trajtë dhe poezi janë elementët dhe mbase faktorët kryesorë, që e veçojnë pikturën e këtij artisti. Ndërsa kolegët e tij me famë botërore e kanë quajtur të qëlluar titullin e ekspozitës “Kodra, edhe nënshkrimi i tij është një vepër arti”, duke u shprehur se pikturat e artistit Kodra të krijojnë një ndjenjë magjepsëse dhe të veçantë.

Artisti Paul Eluard për Kodrën është shprehur se ai është zëri i një civilizimi të ri, ndërsa Karlo Bo e ka cilësuar si simbol të rigjenerimit dhe ndryshimit në aspektin artistik. Kjo ekspozitë personale e artistit shqiptar, që është hapur për nder të punës dhe artit të tij madhështor, është mbështetur nga ndihma që ka dhënë Ministria e Kulturës dhe Komuna e qytetit të Milanos. Ekspozita pritet të hapet me datën 12 shtator në Milano dhe do të zgjasë deri më 28 shator.

Standard

[shigjeta]

Dyzet piktura origjinale të Kodrës drejt Shqipërisë

Së shpejti në Durrës do të hapet muzeu “Ibrahim Kodra”. Fatos Faslliu, kryetar i fondacionit, njëkohësisht kurator i testamentit të piktorit, thotë se në të do të ekspozohen veprat origjinale të Kodrës, sende personale, foto autentike, letërkëmbimi me personalitete dhe bibliografia e plotë

Muzeu për maestro Kodrën do të promovohet së shpejti në Durrës. Fatos Faslliu, kryetar i fondacionit “Ibrahim Kodra”, njëkohësisht kurator i testamentit të piktorit, nuk di të thotë me saktësi pas sa javësh, por siguron se brenda vitit do të ketë një ceremoni prezantuese. Detajet u bënë të ditura nga hapësira që do të shfrytëzohet për muze, dhuruar nga biznesmeni durrsak Jashar Arrëza, që ndodhet në katin e dytë të një godine te Tregu Industrial në Durrës. Faslliu shpjegon se janë ende në fazën përgatitore, ndonëse rreth 70% e materialeve që do të shfrytëzohen për muzeun ndodhen në Durrës.

“Brenda pak ditësh do të mbërrijnë në muze rreth 40 vepra origjinale të Kodrës në pëlhurë, letër, bronz dhe qeramikë. Janë pronë e fondacionit dhe do të shoqërohen me certifikatat e autenticitetit”, thotë Faslliu. Sipas tij, muzeu është konceptuar për një ekspozim modern dhe bashkëkohor, duke synuar të kthehet në një shembull për janonin. Muzeu i Durrësit do të shënojë të tretin në radhë pas atij të Milanos dhe Luganos, duke përmbushur dëshirën e Kodrës për hapjen e muzeve privatë që do të mbanin emrin e tij. Si fillim janë dy kuratorë, Elena Pontiggia, profesoreshë në Breschia dhe Shyqyri Nimani, një nga njohësit e mirë të Kodrës, që do të kujdesen për mënyrën e ekspozimit në këtë muze. Përveç pikturave origjinale, në të do të ekspozohen objekte personale dhe dokumente origjinale. “Ne kemi thuajse gjithë bibliografin e plotë kushtuar maestros. Janë rreth 80 libra, përfshirë këtu edhe katalogë, të cilët në tërësinë e tyre përbëjnë një historik të rrugëtimit artistik të maestros. Do të sjellim dokumente origjinale që nuk janë ekspozuar më parë, siriografi nga më të spikaturat, litografi, qeramikë, bronz etj. Pjesë e ekspozimit do të jenë edhe fotografi autentike të realizuara nga dy studio të mëdha në Milano: “Da Brescia” dhe ‘Nord’”, thotë Faslliu. Pjesë e këtij ekspozimi do të jenë edhe objekte private që Ibrahim Kodra i përdori sa qe gjallë. Do të jenë penelat me të cilët pikturoi format trekëndëshe ku mbante bojërat, do të jetë kitara e dashur për të, certifikata e lindjes, shallët e famshëm të tij, medaljet që ka fituar ndër vite, bocete të lëna në copa gazetash apo edhe letërkëmbimi me personalitete të famshëm të botës dhe shqiptarë. Një skicë që mjeshtri Kodra i ka bërë shtëpisë së tij në Ishëm, së cilës sot i gjenden vetëm disa gurë themeli, do ta dhurojë vetë Fatosi për muzeun. Sipas Faslliut, muzeu do të pasurohet herë pas here, ndaj ai e ka shfrytëzuar këtë prezantim për t’u bërë thirrje donatorëve shqiptarë për të ndihmuar në pasurimin e këtij muzeu. Madje thirrja e parë do t’i shkonte vetë Kryeministrit Berisha, i cili ka dhuratë firmën e fundit që maestro Kodra shënoi në letër para se të vdiste. Aktin e parë të dhurimit e kanë bërë dy koleksionistë italianë, të cilët kanë dorëzuar nga një vepër të Kodrës për muzeun. Në këtë rast, Faslliu thotë se do t’i dërgojnë edhe një kërkesë Galerisë së Arteve në Tiranë. “Do të ishte mirë që veprat që ka galeria të bëheshin të ekspozueshme për publikun në ambientet e muzeut”, thekson Faslliu. Në fakt, përvoja e munguar e muzeve privatë në Shqipëri, apo dështimi i atyre pak që nisën, të bën skeptik në këto raste. Por Faslliu thotë se do të mundohet që ky muze, kushtuar një prej piktorëve më të njohur shqiptarë, të gjejë edhe mbështetje institucionale. “Të hapësh një muze është impenjim i madh e kërkon gjithashtu kosto financiare. Ne do të kërkojmë të sensibilizojmë institucionet shqiptare publike dhe private, sidomos Bashkinë e Durrësit dhe Ministrinë e Kulturës për të ngritur një muze që të jetë shembull në rajon”, thotë Faslliu. Ai thotë se nuk përjashtohet një shkëmbim i mundshëm i materialeve mes tre muzeve të Kodrës e po ashtu edhe qarkullimi i muzeut të Durrësit në Prishtinë, Ohër, Pogradec e në qytete të tjera të hapësirës shqiptare. Administrimi i këtij muzeu mbetet ende i paplotësuar në detaje, por kryetari i fondacionit shpjegon se do të funksionojë me biletë, me kosto më të ulët për studentët dhe të moshuarit. Edhe në këtë pikëpamje, Faslliu thotë se në të ardhme do të kërkojnë ndihmën e bashkisë që ky muze të promovohet te turistët. Nisur nga praktika botërore, një ide e tij është tërheqja e vizitorëve, të cilët me një biletë të vetme mund të vizitojnë Muzeun Arkeologjik, Amfiteatrin dhe muzeun “Ibrahim Kodra”. Të gjitha këto mbeten për t’u përcaktuar, ndërkohë që Fatos Faslliu premton se faza e parë e përurimit do të jetë shumë e afërt.

Shqip - 23/10/2010

[shigjeta]

Kodra, nga puna e parë në 1938, tek e fundit në 2006

Hapet sot në GKA, ekspozita retrospektive e mjeshtrit.
Kuratori Shima tregon si i mblodhi 60 vepra nga galeri të ndryshme në Itali e Shqipëri.
Në sallën e ekspozitave të përkohshme të Galerisë Kombëtare të Arteve hapet sot ekspozita e piktorit Ibrahim Kodra, e titulluar “Shqipëria Fantastike”. Janë rreth 60 vepra, që kuratori Rubens Shima i ka qëmtuar nëpër koleksione e galeri, në Itali e Shqipëri. Nuk ka qenë e thjeshtë që t’i bindje, megjithatë, disa nga punët më të mira të mjeshtrit, të cilat datojnë që nga fillimet e krijimtarisë së tij e deri tek ato të fundit, ekspozohen për herë të parë për publikun. Ekspozita organizohet në bashkëpunim me fondacionin “Ibrahim Kodra” në Milano, në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë. Për realizimin e kësaj ekspozite kuratori ka përzgjedhur vepra nga koleksioni i fondacionit “Ibrahim Kodra” në Milano (Itali), vepra nga koleksioni iKozma Dashit (Shqipëri), vepra nga fondi i Galerisë Kombëtare të Arteve në Tiranë, si dhe vepra nga koleksione të ndryshme private, brenda dhe jashtë Shqipërisë. Kuratori Shima e ka konceptuar në formën e një ekspozite retrospektive, e cila na mundëson ta njohim Kodrën në tërësinë e tij, që kur vizatonte qendrën e Tiranës, deri te pikturat kubiste e postkubiste, me të cilat ai do të prezantohej pas viteve ’70. Në këtë ekspozitë paraqitet puna e parë e Kodrës, që i përket vitit 1938, pronë e Galerisë Kombëtare të Arteve dhe ajo e fundit e tij, realizuar në vitin 2006, e cila ndodhet pranë fondacionit “Kodra” në Milano.
“Shqipëria fantastike” është një përzgjedhje punësh të Ibrahim Kodrës, të cilat i keni nxjerrë nga galeri dhe koleksione në Itali e Shqipëri. Sa e vështirë ka qenë të vini deri këtu?
Nuk ka qenë e thjesht. U bënë vite tashmë që interesohem për punën e Kodrës, e kam ndjekur atë në Milano. Prej një viti jemi në kontakt me koleksionistë të ndryshëm, me galeristë që kanë punë shumë të mira nga Kodra, dhe duhet thënë që shumë nga koleksionistët nuk janë shumë të lehtë për t’u bindur. Dhe në këtë rast ata ia kanë besuar punët e tyre Galerisë Kombëtare të Arteve. Ndërkohë, kam parë interesin gjithnjë në rritje të koleksionistëve privatë shqiptarë. Më vjen mirë që kanë arritur të koleksionojnë disa nga veprat më përfaqësuese të piktorit. Gjithashtu kam punuar kryesisht me punët e fondacionit “Kodra”, pjesën më të mirë të koleksionit në Milano, por po aq i rëndësishëm sa koleksioni i këtij fondacioni, është edhe ai i koleksionistëve shqiptarë, të cilat përbëjnë 60% të kësaj ekspozite.
Mbi ç’koncept është ngritur kjo ekspozitë?
Sipas konceptit tim, kjo është një ekspozitë retrospektive historike, me qëllim që njerëzit ta njohin të plotë Kodrën, jo

Puna e parë e Ibrahim Kodrës, viti 1938, ndodhet në GKA.
vetëm atë që shfaqet nga vitet ’70 deri në fund të jetës së tij, që përfaqësohet në shumicën e herëve nga piktura totemike, që kanë në qendër totemin, idhullin. Në këtë rast kam dashur që ekspozita të fillojë me punën e parë të Kodrës, të cilën e ka realizuar që në kohën kur ka qenë nxënës në shkollën e vizatimit në Tiranë. Pra, ekspozita fillon me një peizazh nga Tirana, i vitit 1938 dhe mbyllet me pikturën e fundit të mjeshtrit, para se të ndahej nga jeta.
Si do ta klasifikonit veprën e Kodrës sipas periudhave?
Kodra ka shumë periudha në krijimtarinë e tij, tendenca, por dhe artistë që influencojnë mbi të. Kodra është një personazh i cili zhvillohet pas Luftës së Dytë Botërore. Jemi në atmosferën mitike të Akademisë së Breras, ku ai ishte nxënës i disa prej piktorëve më të rëndësishëm të kohës së pas Luftës II Botërore, si Carra, Funi e Carpi etj. Gjykoj që vepra e Kodrës ka kaluar nëpër disa periudha të ndryshme. Periudha e parë vjen pasi ai asimilon të gjithë klasikët në Akademinë e Breras, bie në kontakt me artistët italianë të Breras. Kemi një frymë surrealiste, deri diku post-Cezanne të Kodrës së hershëm, pastaj shihen influencat nga Sironi. Më pas Kodra fillon të mendojë mbi atë që më vonë do të quhej “mrekullia e pajtimit”, i imazheve që vijnë nga Parisi, si një qendër e madhe arti, nga Picasso dhe imazhet që vinin nga vendi i tij i origjinës. Pra, ajo nënshtresë e Kodrës që lidhet me një lloj kulture orientale, bizantine, ikonografike merret me shumë zgjuarsi nga Kodra dhe pajtohet me imazhet që vijnë nga Parisi, për t’i dhënë jetë asaj lloj pikture që ne njohim sot si kubiste, apo postkubiste.
Thatë se keni kohë që merreni me këtë ekspozitë, ju vetë ç’keni zbuluar nga Kodra?

Puna e fundit e vitit 2006, ndodhet në fondacionin “Kodra” në Milano
Nuk është hera e parë që vepra e Kodrës ekspozohet në Shqipëri, por jo në një ekspozitë retrospektive, historike. Për aq kohë sa Kodra ishte gjallë, u krijua ideja e një artisti disi jokomunikativ, pak arkaik, por kur kam lexuar intervista të Kodrës dhënë gazetarëve, që tashmë dhe ata nuk jetojnë më, apo kur kam parë kontrata e letërkëmbime të Kodrës. Kam parë një personazh shumë kompleks, poliedrik, me shumë informacione dhe një mjeshtër i vërtetë në negocimin me galeritë.
Po Kodra nuk ka vetëm piktura, por edhe punë në skulpturë, apo qeramikë…, shohim që nuk i keni paraqitur në këtë ekspozitë…
Me vetëdije të plotë kam përjashtuar nga kjo ekspozitë postimazhin, apo riprodhimin e imazhit të Kodrës. Ai ka shumë kontrata me galeri, apo me subjekte të ndryshme komerciale për prodhimin e posterave, pjatave të qeramikës, kartolinave, skulpturave të limituara etj. I gjithë ky material nuk më ka interesuar për këtë ekspozitë, sepse nuk kam asnjë lloj interesi për të shfaqur para publikut planbizneset e një artisti si Kodra. Këto janë më se normale për një artist me emër, për ta përshtatur veprën e tij për tregje të ndryshme.
Si ka qenë marrëdhënia juaj me fondacionin “Kodra”?
Kemi pasur një marrëdhënie shumë korrekte. Pas shprehjes së interesit të Galerisë Kombëtare dhe të timin personal për të ndërtuar këtë ekspozitë, kam gjetur një dëshirë bashkëpunimi dhe gjej rastin ta falënderoj, sepse një njeri i vetëm ka bërë një sakrificë relativisht të madhe për ta mbajtur në këmbë këtë fondacion dhe për të ruajtur me një farë fanatizmi ato pak vepra që ruhen nga Kodra.

Panorama

[shigjeta]

Albania Fantastica

[Albo]

Sot eshte dita e lindjes se piktorit shqiptar me fame boterore Ibrahim Kodra - 22 prill 1918.

[Albo]

Piktori i njohur shqiptar, i harruar edhe në fshatin e lindjes

Edi Rama shpesh e përshkruan veten si ‘kryeministri më i mirë mes piktorëve dhe piktori më i mirë mes kryeministrave’. Por në Shqipërinë që ai drejton, artistët shpesh harrohen, të lënë në hije nga retorika dhe burokracia.

Nga Gëzim Kabashi


Lufta për paqe, Ibrahim Kodra, 1977, Galeria Kombëtare e Arteve, Kosovë

Ibrahim Kodra është figura më e shquar e zonës së Ishmit, 35 kilometra në veri të qytetit të Durrësit.

Megjithatë, mungesa e kujdesit të autoriteteve për evidentimin e piktorit të njohur në shkallë evropiane është e dukshme edhe në vendlindjen e tij.

“E kemi përjetësisht pranë kalasë së Ishmit, ashtu si e la amanet ai vetë, por nuk kemi mundur të bëjmë më shumë se kaq,” tha për BIRN kryetari i shoqatës “Ishmi”, Isuf Shehu.

Veç varrit të 19 viteve më parë, në sheshin e kalasë mesjetare nuk është hedhur asnjë hap për muzeun e premtuar para tre dekadash për piktorin e shpallur “Nderi i Kombit”.

Sipas Isuf Shehut, rruga me emrin “Ibrahim Kodra” dhe një pllakë përkujtimore, instaluar nga një bashkëfshatar shumë pranë vendit ku ndodhej banesa e tij e fëmijërisë, janë të vetmet shenja nderimi të zonës për piktorin ishmak me famë evropiane.

Vogëlushi nga fshati Likmetaj i zhvilloi mësimet e para në shkollën fillore të Ishmit, ngritur në vitin 1913, shkolla e tretë që është ngritur në shkallë vendi.

Pranë memorialit ABC, të ndërtuar në krye të fshatit, tabela nënvizon edhe emrat e dy nxënësve të shquar të shkollës, Ibrahim Kodra dhe Tinka Kurti.

Edhe Bashkia e Durrësit, që e përfshin territorin e vendlindjes së Kodrës, nuk ka asnjë interes për të dëshmuar respektin profesional dhe miqësinë e dhjetëra artistëve nga Italia, të cilët në vitin 2006 i dhuruan 127 tablo personale institucionit të qeverisjes vendore.

Më pas, bashkia nuk e ndërtoi dot një galeri më vete për veprat që dëshmonin rëndësinë që kishte piktori nga Ishmi në Itali, dhe tablotë mbetën të paekspozuara asnjëherë të gjitha së bashku.

“Punimet e kolegëve nga vendi fqinj gjatë 20 viteve mbetën në arkivat e Galerisë së Arteve Pamore, aty ku vijojnë të ‘strehohen’ edhe sot,” tha për BIRN Jashar Arrëza, drejtor i shkollës jopublike “Ibrahim Kodra”.

“Të gjitha tablotë nuk janë ekspozuar asnjëherë së bashku, por vetëm në grupe të vogla,” shtoi Jashar Arrëza, sipas të cilit Bashkia e Durrësit që prej 20 vjetësh vazhdon të neglizhojë hapjen e një ekspozite të plotë.

Veprat e piktorit të madh nga Ishmi janë shumë të pakta në Durrës dhe thuajse mungojnë në vendlindjen e tij.

Më së shumti ato i gjen në lokalet e shqiptarëve apo në familjet e të pasionuarve jashtë vendit.

Violinisti Florian Vlashi, që jeton dhe punon në Koruna (Spanjë), tha për BIRN se në koleksionin e Vercellit ka blerë tre vepra me certifikatën përkatëse.

Instrumentisti shqiptar kujton disa vepra në një nga restorantet e mëdha të shqiptarëve, si dhe ato të ekspozuara në hotelin e Luganos, në pronësi të Behgjet Pacollit.

Tetë tablo të Kodrës janë pjesë e koleksionit personal të Jashar Arrëzës në galerinë e shkollës, e cila hapet herë pas here me vepra të autorëve të ndryshëm.

Edhe Lulzim Bega, që jeton në Likmetaj, disa qindra metra larg shtëpisë ku lindi Kodra, vazhdon t’i kërkojë dy vepra të hershme të piktorit, që i përkasin mesit të viteve ‘30.

Këto dy punime ndodheshin në Likmetaj që nga koha kur artisti ishmak u largua për studime në Itali.

Bega po grumbullon edhe tekstet e shkruara për artistin nga Ishmi, duke nisur nga intervista-album e Abdulla Tafës “Kodra, një univers” në vitin 1992.

Lulzim Bega, i cili drejton ansamblin artistik të Ishmit “Ibrahim Kodra”, tha për BIRN se mbi themelet e shtëpisë së Kodrës në fshatin Likmetaj, pas tërmetit shkatërrimtar të nëntorit 2019, tashmë është ngritur banesa ku jeton 97-vjeçari Sabri Kodra, kushëriri më i afërt i piktorit.

“Edhe Sabriu kërkon që varri i Kodrës të zhvendoset pranë shtëpisë ku ai lindi,” tha Bega.

Në sheshin para kalasë mesjetare, varri i Kodrës vazhdon të jetë i heshtur, edhe pse muret e fortifikimit të shekullit të 16-të janë restauruar me shumë profesionalizëm dy vjet më parë.

Nga lart, lumi i Ishmit dhe fushat në të dy anët e tij e hapin shikimin deri në vargmalin e Skënderbeut përballë.

Shumë rrallë ndodh që një grup piktorësh nga Tirana hapin ekspozitat e tyre në natyrë, ndërsa bashkëfshatarët e Kodrës vazhdojnë të shpresojnë në ngritjen e një muzeu, që do t’i japë vlerën e merituar piktorit që e bëri të njohur emrin e krahinës ku lindi.

Tani godina e stacionit të pompave, ngjitur me varrin, pritet të ndryshojë destinacion.

“Ne urojmë që mjediset e saj të shërbejnë për vizitorët e ekspozitës dhe për njohjen e figurës së Ibrahim Kodrës, ashtu si ai e meriton,” përfundoi Isuf Shehu, kryetar i shoqatës “Ishmi”.

BIRN