Mobbing-u

[Brari]

30.06.2003 - Trepca.net



Shpotitja ("Mobbing") në shkolla po viktimizon fëmiun!


-----------------------------------------



Shkruan: Gëzim Mekuli,

Kohëve të fundit ca media u fokusuan rreth fenomenit shqetësues e gjithnjë në rritje të quajtur mobbing/shpotitje. Lexojmë për fëmijët, të cilët janë ofenduar, nëncmuar e shpotitur psiqikisht dhe fizikisht!

Kjo "faqe e zezë" e shoqërisë sonë është duke u zhvilluar për vite të tëra. Dhe mësimdhënësit, sic duket, nuk paskan qenë dhe nuk janë fare në dijeni për këtë dukuri negative të produktit të shoqërisë. Kemi parë e lexuar se si viktimat e shpotitjes (mobbing), duke qenë të lënduar shpirtërisht, kanë tentuar të sulmojnë tiranin edhe me thikë. Këto episode të mjera e tragjike të bëjnë të mendosh seriozisht, se cfarë është duke ndodhë me vlerat shpirtërore e etiko-morale të traditës sonë.

Fjala "Mobbing" është relativisht shprehje e re në Kosovë, dhe kjo fjalë në fjalorin tonë ështe futur, me sa di unë, këtë vit. Sipas leksikonit fjala "Mobbing" don të thotë "dhunë grupi". Veprim i një grupi agresiv e sulmues ndaj një personi i cili konsiderohet se nuk i përket shumicës; dhe nuk pranohet nga ky grup dhe/apo shoqëria.

Ato/Ata të cilët mobojnë kanë si qëllim të thejnë viktimën; psiqikisht dhe/ose fizikisht. Pra disa fëmijë qesëndisin dhe trazojnë viktimën, e cila nga këta mobues paragjykohet dhe konsiderohet të jetë më i dobët dhe më "shkoklan" se sa "të tjerët"!

Janë me qindra arsye se përse mobohet në shkollat tona. Një ndër arsyet mund të jetë edhe kjo: Ajo/Ai që është zgjedhur për viktimizim përdallohet dhe vecohet nga "shumica e madhe normale dhe e zakonshme". Psh. nëse viktima ka interesa e hobi të vecantë, e të cilat nuk do të ishin "normale" për gjininë dhe moshën e tij/saj.

* * *

Ndoshta një ndër motivet më të shpeshta për mobing janë rrobat (veshja) dhe pamja e jashtme. Për fëmijët në një moshë të caktuar është shumë me rëndësi që të vishen rrobat nga kreatorë dhe dizajner të dalluar botëror ("me firmë"). Kjo, vecanërisht, është me peshë për nxënësit dhe nxënëset e klasave të 6 e deri në të 8-ta. Këtu edhe fillon zhvillimi psikofizik i fëmijëve. Në këtë periudhë, pothuaja, të gjithë fëmijët janë të preokopuar që të jenë të pranuar, të popullarizuar dhe të dashur nga të tjerët; pra nga shoqëria. Ti takojnë një grupi është me rëndësi. Nqs. nuk i ke këto rroba "me firmë" (rroba që do të mundësonin e lehtësonon pranimin në shoqëri), rruga për t'u bërë viktimë e mobingut është shumë e shkurtër! Ekonomia e varfër e familjes bën që shumica e filloristëve të mos kenë mundësi të shijojnë e të veshin "rroba me firmë" dhe të pajisen me sjelljet "moderne të kohës". Andaj fëmijët vetvecohen dhe izolohen nga shoqëria. Arsyeja: këta veshin rrobe "të vjetra" që nuk janë të kohës!

Shpotitja, jo rallë bëhet edhe për shkak të pamjes së jashtme (edhe pse askush nuk duhet të duket i njëjtë me të tjerët). Disa shpotiten për shkak të problemeve psiqike (dëmtimeve të trurit) apo ndonjë asimetrie trupore. Shumë nga këto raste do të kishin mundësin për t'u mënjanuar po që se shkolla dhe prindërit do të kishin informuar fëmijët rreth prezencës eventuale, të këtyre nxënësve të sjellshëm, por të hendikepuar.

Shumica besojnë se janë vetëm cunat ata që shpotisin, e kjo është e gabuar, mendojë unë! Një mundësi për të kategorizuar mobing është edhe gjinija (seksi). Nëse krahasojmë metodat e mobingut të cilat janë karakteristike për gjininë, del se ekzistojnë metoda të ndryshme, të cilat përdoren varësisht nga gjinia që mobuesi i takon. Kur cunat mobojnë kjo zakonisht ndodhë me përleshje e rrahje fizike. Në të kundërtën, cupëzat, për të dërrmuar e thyer viktimen e tyre, më shumë përdorin terrorin psiqik: shpesh me thashetheme "pas shpinde"!

Dikush mund të pyet nëse viktima është vetëfajtore për shpotitje: Përgjigja do të ishte jo. Mëkatar janë shpotitësit. Është vërtetuar shkenctarishtë se, shumica e atyre që shpotisin (mobojnë) janë më të dobëtit. Këta shpotisin të tjerët për të kamufluar dhe fshefur dobësin e tyre. Këta janë të dobët dhe të frigësuar për vehten e tyre për të qenë i mobuar. Po ashtu dihet se shumica e mobuesve rrjedhë nga familje dhe shtëpi ku këta fëmijë nuk e kanë mirë. Psh. alkoholi në shtëpi, bixhozi, kurvëria e nënës/babait... etj. etj. Teoria tjetër mbi mobing tregon se, vetë shpotitësit kanë përjetuar sulme shpirtërore, dhe se ai/ajo nuk është kuptuar mirë gjatë formimit psikofizik. Nuk është lehtë që të largosh agresivitetin dhe përjetimet që lëndojnë e nëncmojnë. Ndjenjat mbesin përseri aty, edhe pse ne nuk jemi të vetëdijshëm për këtë. Mobuesit hedhin ndjenjat e tyre tek tjetri. Prandaj këta dalin jashtë në hapsirë me "radarin" e tyre, për të hulumtuar se kush mund të jetë pranues për shpotitje.

Zakonisht janë një apo dy fëmijë që fillojnë shpotitjen, përderisa të tjerët frigohen të ndërhyjnë apo të mbrojnë viktimen. Friga se edhe këta mund të jenë viktima të shpotitjes është e fuqishme. Shpotitja pasive është një formë e mobingut; kur diksuh i "kthen shpindën" viktimës dhe paraqitet se nuk ka dëgjuar ndonjë gjë.

Cfarë mund të bëhet për të luftuar mobingun?

Kemi shumë shembuj që tregojnë se në shkollat tona, me vite të tëra, fëmijët tanë janë mobuar. A nuk e ka hetuar askush këtë sëmundje? Shumë mësues e mësuese pohojnë se: "Kurrë nuk kemi pa dicka të tillë, bile as që kemi ndi që mobingu ekziston në shkollën tonë. Jo cfare, as që kemi zbulu raste të tilla." Kjo do të ishte e pavërtetë, më shqip të shprehem: Kjo është "rrenë e kulluar". Dikush duhet të ketë parë apo dëgjuar dicka. Apo jo?!

Skolla është përgjegjëse dhe llogaridhënëse. Këtu cdoherë kemi të bëjme me relacionet shoqërore: Fëmijët shpesh herë kanë raportuar se këta janë shpotitur edhe para syve të mësuesve. Mësuesit e mësuesët duhet të jenë më me përgjegjësi. Të mos imitojnë e kopjojnë TV-në. Këta duhet të mirëbisedojnë me secilin nxënës. Të pyesin për shpotitjet eventuale. Mësimdhënësit duhet t'i falin besimin nxënësit, se ajo cfarë flitet në mes tyre do të mbetet sekret. Jo rrallë mësuesit provojnë të bagatelizojnë (lënë pas dore) problemin, apo mundësisht ta bartin atë tek prindërit…! Po ashtu prindërit duhet të flasin me fëmijët rreth mobingut. Po u zbulua dicka duhet biseduar me mësuesin/mësuesen dhe rasti të pastrohet. Kjo nuk don të thotë se prindërit duhet të involvohen drejtëpërsëdrejti. Nuk duhet të ketë kërcënime, si psh. "edhe njëhere me bo me ndi se po ma shtramon/shpotitë ciken teme, kryt ta k’pus more zalloga i flliqtë…" Ne duhet të mënjanojmë përdorimn e shabllonit të mobuesve. Bashkëpunimi në mes të rriturve është një ndër burimet kryesore për ndryshime pozitive. Fëmijët shofin dhe mësojnë nga bashkësjellja e të rriturve, apo jo?

Pavarësisht inisiativave, fenomeni mobing, nuk mund të mënjanohet rrënjësisht, Gjithmonë do të jetë dikush që mendon se është më "i dobët" e më i vockël se sa të tjerët, dhe cdoherë do të jetë dikush që ndien nevojë të terrorizojë e të minimizojë të tjerët, vetëm e vetëm për t'i treguar shoqërisë se ata janë më të guximshëm, më të mirë ose më të përkryer se sa të tjerët.

Pasojat e një shoqërie mobuese, ne tani po i ndiem edhe në proceset politike. Ca politikan dhe media kanë po të njëjtat shabllone shpotitëse: Këta më shumë mobojnë se sa dialogojnë!

Një gjë dihet: mobing është rezultat i mungesës së dashurisë, rrespektit dhe produkt i një shoqërie të papërgjegjëshme. Dhe s'u ndalua kjo e keqe, kjo do të na drejtojë në dhunë, varfëri e kriminalitet…!



Oslo (Norvegji), 29 qershor 2003


Shkruan: Gëzim Mekuli

-----------------------------



Ne fakt ..ne se ka ndonji karakteristike tipike dalluese per shqiptarin eshte pikerisht "te tallurit me me te dobetin" ose perqeshja ose Mobbing-u.

Mos te vufshin perfund...thot populli.

Prof Arben Putua me shoke psh kur ishin studenta ne vitet 1945-50 duke perfituar se ishin me "biografi te mire" nga qe biri beut kish bere krushqi me Terbaciot me partishmeri...i merrnin studentat ose profesoret me biografi te keqe dhe i fusnin koken ne gropen e wc-se shkolles atyre qyqareve.

Ne veprat e Enverit dallon tipari talles i gjirokastrit mbi ata te cilet i kish futur neper qelira e ja torturonte dhe familjet e i fyente neper letra.

Humoristet tone gjeten te tallin te gjorin PAPA gjon Palin sepse bakrundi Terbaciotas i Humoristeve Shik-as socialiste e frymezon kete lloj "arti" kur objekti talljes "nuk te ben gje".

Gazetaret tone cdo dite i etiketojne vajzat Viktima qe dergohen dhunshem ne semafore me shprehjen "prostituta x ose y"
dhe kunder Tutoreve kurre nuk bejne investigime.

Ne Sport kur ka ndeshje mes dy qyteteve cohen mijra zagare tifoza e i bien ne gure arbitrit ose tifozave te ekipit tjeter.

Edhe ne Vlore u mblodhen cobenet e i vrane policet e Shtetit dhe benin sehir si Luiza pinte Gjak mbi trupin e Lek Cokut.

Ne Kosove Hashim Thaqi e Lima qeshin kur dalin ne Tv me tregue se ja ne qeshim e te vrasim..kini inat..hani m-ut.
Gjenerali dhe Krimineli Sali Veseli mbasi Vrau komandant Drinin i mburrej shoferit te tije..

A e she more qy kit Gjoks...Te vret e te kendon ne varrim referatin e lamtumires..e zgerdhihej magari..

Kemi shume poshtersi mes nesh qe shfaqet ne formen e Mobbingut.


Te lumte Pena Gezim Mekuli..


Tung..

[Dita]

I lumte autorit qe e ka trajtuar nje teme te tille qe le pasoja ne psiqiken e femijve per periudhen e mevonshme te jetes.



Vecoj dicka nga artikulli:

Është vërtetuar shkenctarishtë se, shumica e atyre që shpotisin (mobojnë) janë më të dobëtit. Këta shpotisin të tjerët për të kamufluar dhe fshefur dobësin e tyre. Këta janë të dobët dhe të frigësuar për vehten e tyre për të qenë i mobuar. Po ashtu dihet se shumica e mobuesve rrjedhë nga familje dhe shtëpi ku këta fëmijë nuk e kanë mirë. Psh. alkoholi në shtëpi, bixhozi, kurvëria e nënës/babait... etj. etj.

Autori ketu eshte mjaftuar me permendjen e shumices se rasteve qe dalin nga familje me probleme.
Gjynah, sepse rastet me SKANDALOZE jane ato me femijet qe dalin nga familje shume te mira e qe kthehen ne shpotites e perules te shokeve te tyre te klases apo te tjereve qe i njohin ne ambiente te tjera shoqerore.

[Niko D'Angelo]

Familje te mira eshte shprehje relative. Cila quhet familje e mire? A ka percaktim konkret dhe fiks per termin "Familje te Mire"? Ate qe quan ti te mire, a do ta quaja edhe une, a do ta quante ashtu edhe pjesa tjeter e botes(rreth 6.5 miliard njerez)?. Familje e mire sepse nuk ben krime, apo e mire sepse di te edukoje pasardhes te mire?

[Dita]

Niko D'Angelo,

besoj se me drejtohesh mua e ne vazhdim ke nje mendim lidhur me konstatimin qe ben, se "familje e mire" eshte nje term relativ.


E drejte, keshtu e shoh dhe une vete.
Familje e mire do te quhej (te pakten per mua) ajo ne te cilen anetaret perpiqen se bashku dhe secili me vete qe ta mbajne ne kembe si strukture. Nje familje ku anetaret vec e vec dhe se bashku (te pakten) nuk i sjellin dem ambientit qe e rrethon, individeve dhe familjeve te tjera. Secili prej anetareve ta dije qe sjellja e tij ne shoqeri ndikon drejtperdrejt ne pershtypjen per familjen nga e cila dalin. Nuk veprojne thjesht si individe, por e kane konceptin e familjes ne koke kur veprojne ne nje menyre apo nje tjeter.


Qe familja te jete nje strukture e qendrueshme duhet qe konfliktet brenda saj te perpiqen gjithsecili t'i minimizojne, prinderit te jene te kujdesshem ne sjelljen me femijet dhe femijet po ashtu ne sjelljen me prinderit, prinderit ne marredhenien mes tyre te japin nje model te mire per femijet (c'kane mes tyre mos ta bejne sherr para femijve, mos t'i flasin njeri-tjetrit me fajle te ulta, sepse kjo ndikon qe dhe femijet te humbasin respektin per prindin qe ulet vazhdimisht me fjale te tilla para tjetrit, etj.).


Problem eshte, se ne moshen e adoleshences femijet kane prirjen te bejne dicka te "cmendur" qe familja (e mire) nuk ia lejon e me kete madje te ndjeje dhe kenaqesi. Por per ata qe jane rritur brenda familjesh te mira, kjo kthehet ne problem, sepse ndryshe sillet ne ambientin e jashtem dhe ndryshe ne ate te brendshmin ku respekton babe e nene e nuk do t'i beje te merakosen per te, apo (akoma me keq) ta pengojne ne ate qe ai e ben fshehurazi.
Dhe keqtrajtimi me fjale apo veprime i shokeve, shoqeve ne ambientet qe frekuentojne eshte pikerisht ne kuadrin e kesaj fshehtesie.
E "bukura" me keta cuba te fshehtesise eshte se behen pula kur ia merr vesh prindi se c'kane bere.
Per prindin nderkohe vjen si bombe ajo c'ka marre vesh e hajt ta ndreqe, dyshon pastaj ne aftesine e vet edukuese, nderkohe qe ka dhene gjithcka te mundur, etj. Ne keto raste prinderit qe heqin dore e i lene te bejne si te duan keta femije jane ata qe deshtojne e familja nuk besoj se meriton me emrin famlije e mire, ndersa te tjeret qe i rrine mbi koke e e bejne veten deri te "urrehen" nga femije, jane ata qe e mbajne ne kemeb familjen e mire ne kohe te veshtire. E keta cubat e vegjel e kane parasysh kur rriten rendesine e asaj qe kane bere prinderit, ne njefare menyre e kthejne edhe ne model per vete.


Po e pat arritur edukimi nga ana e prinderve qe keta cubat e vegjel te ndryshojne rruge e te veprojne serish duke mbajtur ne koke konceptin familje dhe pasojat e sjelljes se tyre te "cmendur" t'i bejne te terhiqen para asaj qe kishin ndermend te benin, apo qe edhe ne te rritur te shfrytezojne si model te ngjashem menyren sesi u rriten dhe ata vete nga prinderit, prinderit e kane kryer misionin e tyre karshi femijve dhe familja ka rezistuar si nje strukture e qendrueshme qe ka arritur t'i mbarte vlera femijve dhe per jeten ne familjet qe secili prej tyre do te krijoje vete.