Gjuha e Ortodoksisë në Shqip

[Sokrat K. Dhima]

Kisha Katolike nuk perdor me latinishten ne adhurim, qysh nga sinodi i Vatinanit II. Por eshe sikur te perdoret, nuk flasim per kishen katolike.

Nuk duhet bere krahasime me besimin myslyman. Ketu eshte nje debat ortodoks dhe krahasimet duhen bere brenda botes ortodokse.


Me mendesine tende, as Janullatos nuk duhet te shkonte ne Shqiperi sepse nuk eshte vendas dhe as misionaret e tjere greke. Gjithesesi tema ketu nuk eshte qe te shkoje dikush nga diaspora, por qe te organizohet diaspora.

Sa per Artur Liolinin, ai ka treguar paqendrueshmeri ne gjykime sepse fillimisht ai e luftoi Janullatosin. KEtu jane tema gjuhe e si te tilla kuptohen nga ata qe dine mire shqip. Liolini nuk di mire shqip dhe kete e pranon dhe vete ai dhe te gjihte ata qe e kane takuar.

Ti gjithmone je i predispozuar te adhurosh Janullatosin,keshtu qe e ke te pamundur te kuptosh realitetin.

At Foti Cici nuk eshte kaq i ri sa mendoni ju.

Problemet qe ai shtron jane shume te balancuara.

[Sokrat K. Dhima]

Ngjallja nuk ka botuar nje shkrim qe thjesht njoftonte hapjen e Kishes se Shen Astit ne Toronto vjet, vetem per arsyet qe kuptohen nga shkrimet e At Fotit. Gazeta Ngjallja ka me shume fotografi te Janullatosit sesa ikona shenjtoresh. Dhe keto te Janullatosit jane me ngjyra e te medha ndersa ikonat jane bardhe e zi. Ngjallja boton vetem himne per Janullatosin. Shtypi fetar ne Shqiperi nuk eshte i lire.

At Foti nuk ka pse te shkoje ne Shqiperi ku ne ne Kanada nuk kemi prift tjeter dhe jemi mijera familje ortodokse ketu. Me mendjen tuaj duhet qe ne te gjithe te shkojme ne kishat greke?

[Sokrat K. Dhima]

Nuk ka rendesi jeta e autorit sesa te vertetat qe At Cici na thote. Por ne qofte se At Foti Cici do te ishte ne Shqiperi, sic pretendoni ju, ai do te ishte me rroge, dhe sigurisht do t'a kishte gojen te mbyllur... Ndersa prifti yne ketu vuan dhe ben pune si ne emigrantet, perderisa prifterinjte ketu paguhen nga kishat qe sherbejne, ndersa ne nuk kemi mundesi t'a paguajme. Tani ai eshte ne Montreal, ku po organizon kishen e dyte, duke udhetuar ne Toronto per te na ndihmuar te gjitheve. Ne qofte se me te vertete jeni besimtare, dhe jo thjesht adhurues te imzot Janullatosit, duhet te respektoni nje prift qe punon per kishen dhe per shqiptaret, me te vetmin shperblim mirenjohjen tone. Dhe te gjithe ne e mbeshtesim, sepse ai na shpreh te gjitheve. Dhe koha do te tregoje edhe me shume per te dhe per ne.

[Albo]

Z. Sokrat, At Artur Liolin ka qene kandidati kryesor per Kryepeshkop ne 1991 kur e drejta e besimit ju rikthye shqiptareve, por ai e refuzoi kete poste. Ne ato vite At Artur Liolin ka ndermarre nje tur ne gjithe komunitetin orthodoks shqiptar ne Shqiperi per tu njohur me gjendjen e Kishes pas 35 vjeteve komunizmi. Kam qene prezent vete ne nje meshe qe ai ka mbajtur perpara nje kishe qe egzistonte si godine por nuk mund te hyje brenda nga gjendja e keqe dhe ai ka bekuar kishen me uje te bekuar dhe meshen e ka mbajtur perpara hajatit te Kishes 300 vjecare.

Arsyeja kryesore perse At Artur Liolin nuk pranoi ishte se ai u shokua nga gjendja qe ishte katandisur Kisha, besimi i njerezve ishte ende i gjalle por kleri orthodoks dhe objektet fetare ishin ne nje gjendje shume te keqe. Shtoi ketyre edhe problemet shoqerore qe Shqiperia haste ne ato vite ku edhe buka sigurohej me anen e kamioneve Pelikan, Ai u ndje keq dhe i pafuqishem per te marre ne dore ate pergjegjesi perpara komunitetit orthodoks dhe perpara Zotit.

Oponenca qe At Artur Liolin dhe une qe po te shkruaj qe i kemi bere kryepeshkopit Janullatos ne fillimet e tij, lidhet me dyshimet qe linden pas emerimit te Janullatos si kryepeshkopi shqiptar. Gjithe shqiptaret dhe gjithe orthodokset ne Shqiperi e njihnin ate vetem si "grek", pas e njohur punen e tij, pa njohur as qendrimet qe ai do te mbante. Dihen maredheniet e ndezura midis Shqiperise dhe Greqise si popuj dhe nen kete kontekst dyshimi i statusit te Janullatos ne vitet e fillimit ishte i perligjur.

Por vitet kaluan dhe gjate gjithe kesaj kohe Janullatos ka bere te pamunduren per te ndihmuar ne cdo menyre ringjalljen fizike dhe shpirterore te komunitetit orthodoks shqiptar. Qendrimi i tij indiferent ndaj politikes dhe mediave shqiptare dhe greke dhe fokusimi ne punet dhe problemet e komunitetit orthodoks, jane arsyeja kryesore perse ai sot gezon mbeshtetje dhe respekt nga shumica e besimtareve orthodokse. Mesimi i gjuhes shqipe ne moshe te thyer, inisistimi ne mbajtjen e meshes ne gjuhen shqiper, turet ne gjithe komunitetet orthodokse per kremtimin e diteve te shenuara, jane akte qe te imponojne respekt.

Kryepeshkopi Janullatos nuk ka per te qendruar ne menyre te perjetshme ne ate post dhe nje dite ai do tia kaloje stafeten nje kryepeshkopi te ri shqiptar. Ndryshe nga 1991 kur Shqiperia nuk kish asnje kishe te sakte dhe asnje prift orthodoks shqiptar, tani kryepeshkopi i ri shqiptar do te kete nje gjenerate te re prifterinjsh dhe nje organizim te mire te gjithe keshillave lokale ne cdo komunitet orthodoks shqiptar. Kjo eshte merite kryesore e kryepeshkopit Janullatos prandaj une i jam mirenjohes si nje anetar i thjeshte i KOASH qe ka deshmuar keto ndryshime pozitive ne vite.

Per mua e rendesishme nuk eshte emri i pervecem ne krye te KOASH por puna qe behet per edukimin e brezave te rinj e te vjeter me Ungjillin e Shenjte dhe mbajtja gjalle e tradites mijeravjecare te orthodoksise shqiptare.

Le te dali ne krye te KOASH ai prift orthodoks shqiptar qe gezon respektin dhe mbeshtetjen maksimale te vete komunitetit orthodoks shqiptar ne Shqiperi.

[Sokrat K. Dhima]

I dashur Albo,

E shkela dhe po te pergjigjem se ndjej qe ke dicka te mire ne thelb. Dhe tek kjo delikatese ka zene fill adhurimi per dike qe ti e ke si gjyshmeperendi.

Dy gjera:

E para, At Artur Liolini nuk ka qene asnjehere kandidat per krypeshkop sepse ai eshte prift i martuar. Po te ishte keshtu ai do te ishte bere peshkop i peshkopates shqipare, e cila nuk kishte peshop per vite te tere. Tani, kur i vdiq prifteresha at Nikolles, vellait te At Arturit, ai u zgjosh peshkop sepse duhet te ishte i pamartuar. Kjo eshte praktika e Kishes Ortodokse. Kete e di dhe cdo buf ortodoks (nuk po te fyej, por perdor shprehjen 'kete e di dhe bufi' Pra, vetem kjo tregon se ti je ortodoks si besimtar por ne faza siperfaqesore dhe jo si njohes i kesaj fushe. Kjo nuk te ul, perkundrazi, eshte nje qendrim i mirefillte ortodoks, sepse ne shkojme me shume me zemer se me mendje ne kishe, por te fajeson nga kritikat e pavend ndaj te Perndershmit Foti Cici, i cili e luan teologjine ne maje te gishtave, dhe ne qe jemi te shkolluar e shohim, prandaj dhe i shkojme pas.

E dyta, ti thua se duhet te dale kryepeshkop nje klerik qe gezon respektin maksimum te besimtareve, dhe jam dakord, por Janullatosi nuk e kishte dhe u fronezuar gjysem ne kishe dhe gjysem tek 15-shi, po te kujtohet.

[D&G Feminine]

Ky At Foti Cici qenka vertete erudit, teolog dhe atdhetar ne te njejten kohe. Persa i perket Kryepeshkopit shqiptar eshte nje nga ceshtjet shqiptare qe duhet zgjidhur sa me shpejt duke vene ne krye nje shqiptar. Nuk e di sa jeni ne dijeni ju te tjeret, por eshte pikerisht Janullatosi arsyeja qe Gage me shoke i konsiderojne ortodokset e Shqiperise greke. Kjo duhet te mare fund sa me shpejt me shprese te zotit dhe vullnetin e ortodokseve shqiptare.

[D&G Feminine]

P.S. Me pelqejne shume argumentat e tua logjike z. Dhima

[Sokrat K. Dhima]

Ashtu eshte! T'a shikosh kur meshon, ka nje ze te bukur dhe kur predikon i thote gjerat troc e thjesht, qe te kuptohen nga cdo nivel. Kendon bukur se eshte diplomuar per muzike bizantine ne konservatorin e Athines, plus teologjise. Prandaj dhe eshte per tu habitur, se si iu shpetoi grekeve nga duart.

Une te them te drejten, para se te njihja At Fotin kujtoja se Anastasios ishte shenjt, se e kisha takuar njehere ne Tirane dhe ai te hedh trute e gomarit, sic thote populli. Kur filloi At Foti te na flase pak nga pak, shume para se te fillonte ne shtyp, na bindi te gjitheve. Nuk kam takuar asnje shqiptar ne Toronto qe te admiroje tani Janullatosin. Ndersa ne Montreal, thote At Foti, komuniteti eshte me kompakt dhe me cilesor, drejtuesit jane te shkolluar, jo si keta amatoret e Torontos, keshtu qe e pati shume te lehte ne kete pike.

Faleminderit per konsideraten D&G Feminine (aman ndryshoje kete emer se s'ta them dot

[Albo]

Sokrat, ne shkrimet e mia nuk kam shkruajtur qe nuk jam dakord qe Cici te jete kryepeshkop, pasi edhe te doje ai, nje prift qe ka nje dekade pa shkelur ne Shqiperi nuk behet i tille. Une ne shkrimet e mia bera te qarta dy pika:

1. KOASH nuk ka nevoje per mendje, ka nevoje per kontribut konkret ne te holla dhe ne njerez si At Foti Cici qe te shkojne e te edukojne brezat e rinj te klerikeve orthodokse shqiptare. Une At Foti Cici e njoh nga shkrimet ne gazeta pasi nuk di te kete bere ndonje tur ne komunitetet orthodokse shqiptare ne Shqiperi duke meshuar ne to, sic e beri edhe At Artur Liolin.

2. Besimi ne Zot eshte dashuria ne veprim, prandaj dhe te thashe me lart qe fjalet dhe shkrimet neper gazeta nuk mbartin asnje vlere. Une besoj se Zoti asnjehere nuk i braktis besimtaret qe kane vuajtur ne emer te Tij, sic eshte rasti me besimtaret shqiptare, dhe ardhja e kryepeshkopit Janullatos ne krye te Kishes Autoqefale Shqiptare eshte Vullneti i Tij. Eshte Vullneti i Tij qe sot besimtaret orthodokse shqiptare pagezohen, shkojne neper kisha, rrefejne mekatet dhe mbajne gjalle traditen mijravjecare te adhurimit te Zotit. Une kam besim se Kisha Orthodokse Autoqefale Shqiptare se shpejti do te kete nje kryepeshkop shqiptar te dale nga rradhet e brezit te ri te klerikeve shqiptare.

Politikanet dhe gazetaret shkruajne neper gazeta, njerezit e Zotit i luten Atij.

P.S Te ka bere ndonjehere vaki te lexosh ndonje shkrim ne ndonje gazete prestigjoze aty ne Kanada te bere nga nje klerik?

[Sokrat K. Dhima]

Po, gjithmone kleriket shkruajne ne shtyp sepse kane pergjegjesi, sidomos kur feja eshte e uzurpuar. Ti qenke fare jashte temes. Te lutem shume, perqendrohu tek tema ketu. Tema nuk eshte At Cici por influenca greke ne Shqiperi. Lere pergjithesimet dhe predikimet kur nuk merr vesh se cfare eshte ortodoksia. Thua qe at Liolini ishte kandidat per kryepeshkop dhe ai eshte prift i martuar. Kryekeput i pershtjelluar. At Cici po kontribon pikerisht per ato qe shkruan sepse po organizon diasporen ne Kanada. Kur gazeta Ngjallja e Janullatosit n uk boton as lajme qe ne dergojme per themelimin e kishes dhe per pashket, si do botoje shkrime kritike si keto? Dhe llogjika jote dhe e gjithe viktimave pa vullnet eshte se nuk duhet shkruar qe te mbreteroje Janullatosi dhe ata qe e kane derguar ne Shqiperi. Te thashe se i njohim punet e tij, dhe mos na hap te vjellet duket numerua se sa godina ka ndertuar ai ne Shqiperi. Ceshtja eshte gjetke dhe ne qofte se nuk e kupton mu hiq qafe, te lutem.