Këshilla për foshnjat 0-12 muajsh

[Mina]

PASURIMI I MUHALEBISE
Muhalebia eshte ushqim i femijes i perbere nga qumesht, miell e sheqer, pasurohet dhe i rritet vlera ushqyese ne rast se i shtojme nje sasi yndyre si gjalpe ose vaj. Gjalpi ose vaji i shtohen ne sasi 5 gram per cdo 100 gram muhalebi.
Muhalebia me rritjen e femijes pasurohet gjithashtu duke shtuar sasine e miellit dhe duke perdorur vetem qumesht te plote. Ne rast se e keshillon mjeku, muhalebia mund te pergatitet duke i shtuar sasi me te medha sheqeri.
Muhalebite e pasuruara ose te trasha u jepen femijeve zakonisht nga muaji i 6-te. Nen kete moshe ato mund te jepen ne sasi te kufizuara, sipas keshilles se mjekut.
Nga muaji i 6-te i 7-te muhalebise mund t'i shtohet gjysem e verdhe veze dhe me vone nje e verdhe e plote

PERGATITJA E USHQIMIT TE PASURUAR ME GJALPE OSE VAJ
Marrim 5 gram gjalpe, e vendosim ne nje tenxhere dhe e veme mbi zjarr derisa te filloje te avulloje. Shtojme 5 gram miell gruri te skuqur dhe e perziejme mire me gjalpin derisa te behet si hallve. Shtojme 100 gram uje dhe 5 gram sheqer dhe i ziejme se bashku. Sapo te marre vale shtojme 100 gram qumesht te valuar dhe i leme ne zjarr per pak kohe.
Ushqimi i pasuruar, ne vend te gjalpit mund te behet edhe me vaj.
Ky ushqim ka vlere kalorike mjaft te madhe. Ai u jeper femijeve pas muajve te pare te jetes, vecanerishtkur nuk shtojne mire ne peshe. Sasia e ketij ushqimi qe i jepet femijes, ndryshon sipas keshilles se mjekut.
Ushqimi i pasuruar me vaj ose gjalpe, mund te pergatitet edhe duke perdorur sasi me te medha gjalpi, sheqeri e qumeshti. Ne keto raste jepet ne sasi te kufizuar dhe ne femijet pas 5-6 muajve te pare te jetes.

PURE ME PATATE
Marrim dy- tre patate mesatare, qe te peshojne rreth 150- 200 gram, i lajme me kujdes dhe i veme te ziejne ne rreth 150 gram uje, te cilit i shtojme nje maje thike kripe.
Pas zierjes se kujdesshme marrim patatet e nxehta, i qerojme dhe i kalojme neper site. Pas kalimit neper site, qullit te patateve i shtojme 100 gram qumesht lope te nxehte, nje luge caji me gjalpe ose vaj, i rrahim mire me rrafse ose me nje piru dhe i veme perseri ne zjarr per nje kohe te shkurter.
Pas muajit te gjashte purese mund t'i shtohet gjysem e verdhe veze ose pak djathe i bute.
Eshte mire qe patatet te zihen me gjithe lekure se bashku me kripe dhe pastaj te qerohen se keshtu kane vlere ushqyese me te madhe. Ne rast se kjo menyre veprimi duket e veshtire, patatet mund te qerohen edhe perpara zierjes.

PATATE TE ZIERA OSE TE PJEKURA
Patatet per femijet mund te pergatiten edhe te ziera ose te pjekura. Ato duhet te jene zbutur jo vetem ne siperfaqe por edhe ne brendi.
U jepen femijeve te prera ne copa me pak gjalpe e kripe. Perdoren gjate vitit te dyte.

PURE ME PERIME TE NDRYSHME
Pureja mund te pergatitet jo vetem me patate por edhe me perime te ndryshme si; karota, spinaq, lulelaker, pazi etj.
Perimet mund te perdoren te vecuara ose te perziera. Ato lahen mire dhe ziejne deri ne zbutjen dhe shkrifjen e plote te tyre, ne nje sasi te kufizuar uji, duke marre trajte qulli.
Qulli i perimeve kalohet neper site pastaj shtohet gjalpi ose vaji, qumeshti, pak miell gruri, kripe. Ato rrihen mire se bashku dhe vihen ne zjarr per nje kohe te shkurter.
Sasite e perimeve dhe lendeve te tjera qe perdoren per purene e perimeve jane po ato qe perdoren per purene e patateve.

[Mina]

PURE ME KAROTA PER PARANDALIMIN E BARKUT
Merren 500 gram karota, pastrohen, qerohen, futen ne 1 liter uje me 2-3 gram kripe, vihen ne zjarr, ku lihen nje ore ose me gjate deri sa te zbuten plotesisht. Me pas kalohen dy-tre here ne site teli.
Sipas moshes se femijes, pureja behet me e holle ose me e trashe, duke lene me pak ose me shume uje ne te cilin jane zier.
Pureja me karota eshte shume e vlefshme ne rast heqje barku.
kjo pure nuk eshte shume e shijshme dhe nuk pelqehet nga femijet, kur nuk jane mesuar me shijen e karotave.
Shija mund te permiresohet duke i shtuar purese leng limoni pak kakao e zaharine.
Ne rast se e keshillon mjeku, pureja e karotave mund te perzihet edhe me paluze, me qull molle ose me te dyja se bashku.

SUPA E KAROTAVE
Merren 500 gram karota, zihen ne nje liter uje me kripe dhe kalohen neper site ashtu si veprohet me purene e karotave.
Kur pergatisim supen zevendesojme ujin gjate zierjes duke e mbajtur deri ne fund sasine prej nje litri.
Supa e karotave eshte me e pershtatshme per femijet e vegjel se sa pureja.
Shija e saj mund te permiresohet duke bere ato shtesa qe u permenden me siper per purene.

[Mina]

LENGU I PERIMEVE TE ZIERA
Lengu i perimeve te ziera ne disa raste perdoret per hollimin e qumeshtit te lopes. Ai vlen gjithashtu per te pergatitur supera te holla me permbajtje mielli, gjalpi etj.
Per pergatitjen e lengut te perimeve merret nje sasi e kufizuar perimesh te ndryshme si patate, karota, spinaq, bizele, fasule, domate etj. Ato futen ne nje liter uje, shtohet nje maje thike kripe dhe vihen ne zjarr ku lihen derisa te kete mbetur gjysem litri leng. Ne fund lengu kullohet ne site.

SUPA ME LENG PERIMESH E MIELL
Me lengun e perimeve pergatitet nje supe e holle duke i shtuar miell gruri. Merren 250 gram leng perimesh, shtohen 8-12 gram miell gruri i skuqur (2-3 luge caji), vihen ne zjarr per 10-15 minuta dhe ne fund shtohet nje luge kafeje gjalpe ose vaj.
Kjo supe mund te fillohet nga muaji i 5-te ose i 6-te ne rast se mjeku e keshillon ne vend te purese. Me kalimin e muajve sasia e miellit pakesohet dhe ne vend te miellit perdoret buke e thekur, e thermuar, dhe ne fillim te vitit te dyte oriz ose makarona te imta. Zakonisht me kalimin e muajve vlen perdorimi i supave me perime dhe me shtesa te tjera.

SUPERAT ME PERIME
Superat me perime jane te vlefshme per ushqyerjen e femijes pas muajit te 6-te te jetes. Ato mund te zevendesojne superat me leng perimesh e miell.
Merren 250 gram perime te ndryshme si patate, karota, pazi, spinaq, kunguj, fasule te lara e te qeruara, sipas rastit. Ato futen ne 500 gram uje me pak kripe ku lihen te ziejne per nje ore ose me gjate deri sa te shkrihen mire. Me pas perimet kalohen neper nje site te imet, shtohet lengu ne te cilin ato kane zier, shtohet nje luge caji gjalpe ose vaj. Sasia e supes qe mbetet ne fund te gatuarjes eshte prej rreth 250 gram. Supat me perime sipas rastit pasurohen me 10-20 gram miell gruri ose buke te thekur te thermuar. Me vone atyre u shtohet oriz ose makarona te imta.
Ne rast se e verdha e vezes nuk eshte dhene me ushqime te tjera ajo mund t'i shtohet supes duke filluar nga muaji i 6-te ose i 7-te.

LENGU I MISHIT
Merret nje sasi mish vici ose pule, rreth 100 gram, pritet ne copa dhe futet ne 500 gram uje te ftohte me pak kripe. Vihet ne zjarr dhe lihet mjaft gjate derisa lengu te shteroje ne gjysem.
Lengu i mishit mund te pergatitet dhe me kocka ose se bashku te dyja kocka edhe mish. Lengu i mishit nuk duhet te kete shume yndyre. Ne rast se ne siperfaqe te lengut del shume yndyre, e heqim me ane te nje luge.
Me lengun e mishit pergatisim supera te ndryshme, duke filluar nga muaji i 7-te i jetes. Me vone me leng mishi pergatiten edhe supera e gjelle me permbajtje makaronash te imta e orizi.

SUPE ME LENG MISHI DHE MIELL
Merren 250 gram leng mishi, shtohen 20 gram miell gruri ose buke e thekur, e thermuar, nje luge caji gjalpe ose vaj, pak kripe, vihen ne zjarr ku lihen te ziejne per 20 minuta. Zakonisht perdoret nga muaji i 7-te.

[Mina]

SUPE ME LENG MISHI E PERIME
Merren 250 gram perime te ndryshme si patate, karota, spinaq, kunguj, falsule, te lara e te qeruara, sipas rastit, futen ne 300 gram uje ku lihen per t'u zier deri sa te shkrihen mire. Me pas perimet kalohen neper site se bashku me lengun ne te cilin jane zier, shtohet nje luge caji me gjalpe ose me vaj, 50-100 gram leng mishi, pak kripe dhe i jepet perseri vale. Sasia e supes qe mbetet eshte rreth 250-280 gram. Zakonisht perdoret nga muaji i 7-te. Kjo supe mund te pergatitet edhe duke i zier perimet direkt ne lengun e mishit.

SUPA ME LENG MISHI, PERIME E MIELL
Kjo supe pergatitet si supa me leng mishi e perime.
Ne fund te pergatitjes shtohen 20 gram miell gruri ose buke e thekur e thermuar dhe i jepet nje vale qe zgjat per rreth 15 minuta. Zakonisht perdoret nga muaji i 7-te.

LENG MISHI ME TE VERDHE VEZE
Rrihet nje e verdhe veze me pak miell gruri, hidhen ne lengun e mishit dhe zihet per disa minuta.
Perdoret ne femijet pas muajit te 7-te.

SUPAT ME MISH
Pas muajit te 10-te, ndonjehere edhe me shpejt, superave mund t'u shtohet nje sasi mishi prej 10-20 gramesh. Mishi zihet mire ne lengun e tij, grihet dhe mundesisht kalohet ne site.
Ky mish i shtohet supes nga fundi i pergatitjes se saj, dhe zihet se bashku me te deri sa te shkrihet plotesisht.
Ne rast se supes i shtojme mishin, nuk eshte nevoja t'i shtohet lengu i mishit.

PERGATITJA E PAPARES
Ne 250 gram leng perimesh ose leng mishi futen 20-30 gram buke e thekur e therrmuar, pak kripe dhe lihet te zieje per 15 minuta. Nga fundi shtohet nje luge caji gjalpe ose vaj.
Papares mund t'i shtohet gjysme ose nje e verdhe veze dhe pak djathe i grire.
Paparja i jepet femijes pas muajit te shtate.

SUPE ME BUKE
Merren dy copa buke gruri te prera holle, theken mire, vihen ne nje tigan dhe hidhet mbi te leng mishi i valuar.
U jeper femijeve nga fundi i vitit te pare.

SUPE ME ORIZ
Ne 250 gram leng perimesh ose leng mishi hidhen 20-30 gram oriz, pak kripe dhe lihet ne zjarr deri sa te jete tretur mire orizi.
Supes me oriz mund t'i shtohet nje luge caji gjalpe. Mund t'i shtohet edhe nje e verdhe veze. I jepet femijes nga fundi i vitit te pare dhe fillimi i vitit te dyte.

ORIZ ME QUMESHT (SYLTIAC)
Merren 20-30 gram oriz dhe zihen ne pak uje deri sa orizi te zbutet mire. Pasi te jete zbutur orizi shtojme rreth 200 gram qumesht dhe dy luge caji sheqer. Kur te jete e gatshme mund te shtojme edhe nje te verdhe veze te rrahur.
Perdoret nga fundi i vitit te pare ose fillimi i vitit te dyte.

PERSHESHI ME QUMESHT
Zihet sasia e nevojshme e qumeshtit dhe shtohet sheqeri. Pa e lene te ftohet futen grimca te vogla buke ose biskotash.
U jepet femijeve ne muajt e fundit te vitit te pare te jetes.

SUPE ME MAKARONA
Ne 250 gram leng perimesh ose leng mishi hidhen 20-30 gram makarona te imta e te vogla, pak kripe dhe lihen te ziejne deri sa makaronat te jene zbutur mire. Supes me makarona i shtohet ne fund nje luge caji me gjalpe. Mund t'i shtohet edhe pak djathe. Perdoret nga fundi i vitit te pare dhe fillimi i vitit te dyte.

ORIZI I ZIER
Merren 30-40 gram oriz, i pastruar dhe i lare, hidhen ne uje me pak kripe ose ne leng mishi, vihen ne zjarr ku lihen deri sa orizi te kete pire lengun dhe te jete zbutur. Orizi i nxehte hidhet ne pjate, perzihet me pak gjalpe te fresket. Ne fund mund t'i shtohet pak djathe. Orizi nuk duhet te lihet te ftohet sepse e humbet shijen.
I jepet femijeve nga fillimi i vitit te dyte.

[Mina]

MAKARONA TE ZIERA
Merren 30-40 gram makarona te imta, hidhen ne uje me kripe dhe zihen deri sa te zbuten plotesisht. Pasi te jene zier, shplahen me uje te nxehte dhe kullohen plotesisht nga uji. Duke qene te nxehta, makaronat hidhen ne pjate, shtohet nje luge caji me gjalpe te fresket dhe perzihen me kujdes. Mund t'i hidhet edhe djathe i grire imet.
Kohe pas kohe makaronat mund te perzihen me pak salce domatesh, per t'iu nderruar shijen. Salca e domateve perzihet me pak gjalpe dhe vendoset ne zjarr deri sa te shkrije gjalpi. Makaronat u jepen femijeve pas vitit te pare te jetes.

MISH I GRIRE
Merret tuli i mishit te vicit, pritet ne copa, zihet mire me pak kripe dhe grihet e kalohet neper site. Mishi i bere si qull mund te perzihet me purene ose me nje gjelle tjeter, i jepet nje vale dhe me pas eshte i gatshem per konsum. Mishi i grire mund t'i jepet femijeve pas muajit te 10 te jetes.

QOFTE ME MISH
Merret tuli i mishit te vicit, zihet mire ne uje me kripe dhe grihet imet. Pergatitet pak buke e thekur, e grire, pak miell, 1-2 luge qumesht, pak e verdhe veze dhe perzihen mire me mishin e grire. U japim forme dhe i skuqim ne tigan. Me vone qofteve mund t'i shtohet pak qepe e majdanoz. U jepen femijeve pas vitit te pare.

[Mina]

PERGATITJE TE NDRYSHME MISHI
Mishi pergatitet ne menyra te ndryshme. Per t'u bere me i tretshem, edhe gjate vitit te dyte eshte mire qe mishi te zihet dhe te grihet mire. Keshtu veprohet edhe me mishin e bere kotolete.

PERGATITJE TE NDRYSHME TE MISHIT NGA FUNDI I VITIT TE DYTE
Nga fundi i vitit te dyte mishi mund t'i jepet femijeve i zier dhe jo me i grire. Pas vitit te dyte, mishi fillon te gatuhet ne forma me te ndryshme si kotoleta, bifteke, i ndare ne copa etj. qe i afron gatimit te te medhenjve. Duhet patur parasysh qe mishi duhet te jete i zbutur ne menyre qe te pertypet pa veshtiresi nga femija.

TRU TE ZIERA
Trute lahen mire me uje te ftohte dhe lihen ne te per pak kohe deri sa t'u hiqet cipa. Me pas futen ne nje tenxhere me uje e kripe dhe ziejne per rreth 15 minuta. Kullohet uji, trute shtypen me nje piru dhe perzihen me vaj e leng limoni. Trute e ziera u jepen femijeve qe nga muaji i 10-te.

PESHK I ZIER
Pas pastrimit, heqjes se luspave, larjes se kujdesshme, peshku i ndare ne copa zihet ne pak uje me kripe. Pas zierjes, mishi i peshkut, kalohet neper site, shtohet pak vaj e leng limoni.
Jepet nga muaji i 10-te.

MELCI TE ZIERA
Melcia pritet ne copa te holla dhe zihet me uje e kripe per 15 minuta. Mund te shtypet me piru dhe perzihet me vaj e leng limoni. Jepet nga fundi i vitit te pare.

VEZET
Gjate vitit te pare te jetes, jepet vetem e verdha e vezes. e verdha e vezes eshte mire te jepet e pazier. Ajo u shtohet ushqimeve pas gatuarjes se tyre duke e perzier mire me to.
e verdha e vezes, i shtohet purese, supes, muhalebise. Mund te jepet edhe e rrahur me pak sheqer. Pas vitit te pare veza mund te jepet e tera, se bashku me te bardhen. Veza ne kete moshe perzihet me ushqime te ndryshme.
Veza mund te jepet edhe pak e zier. Mjafton te lihet dy minuta ne uje qe valon.
Veza mund te jepet e skuqur me gjalpe ose me vaj. ajo mund te jepet e rrahur. Behet e bardha marenge e me pas hidhet sheqeri dhe i kuqi i vezes.

BISKOTAT
Biskotat mund te pergatiten edhe ne shtepi ose te gjenden te gatshme ne treg. Ato zbuten ne qumesht dhe u jepen femijeve pas muajit te 6-te. Ne 4-5 muajt e fundit te vitit mund t'u jepen ne dore femijeve qe te mesohen te pertypen vete.

BUDINGU
Mund te pergatitet vete ose te gjendet i gatshem ne treg. Perbehet nga niseshte, sheqer dhe lende aromatike, shtohet edhe qumesht. I jepet femijes pas muajit i 6-te i jetes.

KREM KARAMEL
Krem karameli pergatitet pa veshtiresi ne shtepi. gjithashtu gjendet edhe ne treg. Perdoret nga fundi i vitit te pare.

CAJ KAMOMILI E LULEBLINI
kamomili ose luleblini hidhet ne sasi te kufizuar ne uje te nxehte dhe i jepet nje vale dhe lihet te vaket. Caji i femijeve lihet ne vale deri sa te marre ngjyre. Ne fund te zierjes i hidhet pak sheqer per t'u bere i pelqyeshem per femijet. Cajit mund t'i shtojme pak leng limoni.

LENGU I FRUTAVE OSE I PERIMEVE
Disa fruta e perime si limonat, portokallet, mandarinat, rrushi, domatet, pjeshket e buta, dhe sheget leshojne leng te bollshem pa veshtiresi. Ato e leshojne lengun duke i kaluar neper nje shtrydhese te zakonshme e me pas ne nje site. Sita sherben per te mbajtur berthamat dhe pjeset e tjera te patretshme..
Disa fruta te tjera si mollet, dardhat, qershite, karotat leshojne lengun me me veshtiresi. Per t'i marre lengun i shrydhim ne nje shtrydhese me presion.
Lengu i frutave jepet i plote ose i holluar me uje te zier, sipas porosise se mjekut.
Jepet me luge ne mes te ushqimeve ose u shtohet disa ushqimeve pas gatuarjes se tyre. Lengu i frutave ne asnje menyre nuk duhet te zihet.

QULLI I FRUTAVE OSE I PERIMEVE
Pas muajve te pare te jetes frutat e perimet mund te jepen jo vetem si leng por edhe ne forme qulli. Pas larjes se kujdesshme, frutat dhe perimet, kalohen neper rende e site te holle. Ne muajt e fundit te vitit te dyte eshte e mjaftueshme vetem grirja ne rende. Qullit sipas nevojes mund t'i shtohet sheqer. Qulli gjithashtu mund te perzihet me biskota te grira imet ose me paluze.

QULLI I MOLLEVE
Qulli i molleve te kaluara neper rende dhe dy tre here neper site te imet eshte i pershtatshem per femijen kur ka heqje barku.
qulli i molleve ka po ate veprim si pureja ose suprat e karotave, por pelqehet me shume nga femijet. qulli i molleve mund te jepet edhe i holluar me caj.

KOMPOSTO ME FRUTA
Disa fruta, vecanerisht mollet, dardhet, pjeshket e forta mund te vlejne per te bere komposto. Frutat lahen, u hiqet cipa, grihen ne copa, futen ne uje ku zihen deri sa te zbuten mire. Sheqeri u shtohet aq sa te marrin shije te embel. Ne fund kalohen neper site. Kompostot me fruta perdoren pas muajit te 6-te. Pas mbushjes se vitit nuk eshte e nevojshme te kalohen neper site.

[Lordlover]

Ky material nuk eshte pergatitur nga une. Une e kam marre nga nje liber. Kur te perfundoj materialin atehere mund te diskutojme dhe te japim eksperiencat personale. Libri sherben per t'i ardhur ne ndihme nenave te reja dhe eshte shkruar nja nje mjek me titull shkencor.

Po përpiqem të pergjigjem un, meqë nga sa lexova në këtë tëmë nuk pashë te kesh marrur përgjigje.
Nëse gjendja shëndetesore e nënes është e mirë, të porsalindurin duhet vënë në gji menjëhere pas lindjes. Nëna gjatë shtatzanisë duhet të pergatitet në menyre fizike dhe psiqike për vënien e fëmijës në gji. Ndersa thithja e parë bëhet 6 orë pas lindjes.

Mina të me ndjesh qe ju citova gabimisht juve, përgjigja ishte për nofken Vajze pa emer, në pyetjen e se kur duhet vendosur fëmija ne gji.