Minoritetet dhe të drejtat e tyre

[shendelli]

Minoritetet dhe të drejtat e tyre

Jonuz Kuçuku

VIJON - Në Shqipëri jetojnë pakica kombëtare që përbëjnë rreth dy për qind të popullsisë. Këta janë të kombësive fqinje, greke, maqedone, serbe e malazeze, si dhe të kombësive të tjera, të cilat kanë ardhur e janë vendosur në Shqipëri në kohë e për arsye të ndryshme. Sipas statistikës turke të vitit 1908-1909, në Shqipëri ishin 13.857 persona me kombësi greke, nga të cilët 6.872 ishin vendosur në fushën e Dropullit të Gjirokastrës dhe 6.983 ishin vendosur në fushën e Vurkut të Delvinës. Këta grekë ishin sjellë nga pronarët vendës si bujq për punimin e tokave të tyre në këto fusha, fakt ky që është i njohur historikisht. Sipas statistikës së vitit 1979, pakica me kombësi greke në Shqipëri përbëhej nga 37.282 banorë, kurse sipas regjistrimit të fundit ishin 43.807 banorë. Sipas statistikës turke të vitit 1908-1909 në Shqipëri ishin 1.267 të regjistruar me kombësi bullgare, kurse sipas regjistrimit të fundit janë të regjistruar 5.097 maqedonë dhe 100 me kombësi serbe e malazeze, si dhe 3.053 me kombësi të tjera. Kështu në Shqipëri janë, sipas regjistrimit të fundit, 51.557 qytetarë që përfshihen në kategorinë e pakicave kombëtare. Duhet theksuar gjithashtu fakti se, gjatë rreth 80 vjetëve, që kur është bërë regjistrimi i parë i popullsisë nga shteti shqiptar, gjer në regjistrimin e fundit, janë rreth 13 mijë qytetarë të pakicave që kanë kombësi të kryqëzuar nga martesat me shtetas shqiptarë.
Qeveritë dhe populli shqiptar gjithmonë i kanë trajtuar minoritarët me miqësi e bujari dhe me të drejta të barabarta me vetë vendësit. Ky është një fakt i mirënjohur. Kjo është një cilësi e shquar e popullit shqiptar, i cili i ka mirëpritur, dashur, ndihmuar e respektuar kurdoherë të huajtë dhe kurrë nuk i ka shkuar në mend të hakmerret kundrejt minoritarëve për genocidin e pashembullt që kanë kryer shtetet fqinje ndaj shqiptarëve që jetojnë në trojet e tyre.
Është një e vërtetë e njohur se minoritarët grekë, që banojnë në fushën e Dropullit e të Vurkut janë përkujdesur nga shteti shqiptar për të ushtruar të gjitha të drejtat dhe për të përmirësuar jetesën e tyre më mirë se zona të tjera të vendit. Kështu, për shembull, fshatrat e Dropullit u elektrifikuan dhe iu çua uji i pijshëm nga një distancë e largët më parë se zonave të tjera thjesht shqiptare. Fusha e Vurkut dhe e Dropullit u bonifikuan duke krijuar ferma, vreshta etj. U ndërtuan shkolla, kopshte, çerdhe për fëmijë, në gjuhën e tyre amtare. U ngritën ambulance e qendra shëndetësore, shtëpi kulture, klube etj. Në Universitetin e Gjirokastrës u çel katedra e gjuhës greke, ku përgatiten mësues për minoritarët. Me bursën e shtetit qindra djem e vajza minoritare kanë mbaruar dhe ndjekin arsimin e lartë në degë të ndryshme të ekonomisë, kulturës, shkencës. Shumë prej tyre punojnë në sektorë me rëndësi, gjer ministra, zëvendësministra, drejtorë, gjyqtarë, deputetë, etj. Në mentalitetin e shqiptarëve nuk ekziston dallimi midis qytetarëve me kombësi të ndryshme. Prandaj, në Shqipëri nuk është vërtetuar në asnjë periudhë dhe në asnjë rast të krijohen armiqësi midis vendësve shqiptarë dhe pakicave kombëtare. Fakti se midis tyre ka edhe mjaft lidhje martesore, tregon qartë harmoninë, dashurinë, respektin dhe mirëkuptimin që ekziston në Shqipëri midis qytetarëve me kombësi të ndryshme.Të drejtat dhe liritë e pakicave kombëtare në Shqipëri garantohen nga Kushtetuta e Republikës, në nenin 20.
Këto të drejta e liri për pakicat kombëtare në Shqipëri janë të realizuara plotësisht, prandaj çdo pretendim që mund të bëhet nga grupe ose persona shoviniste të shteteve fqinje, është krejt i pabazuar, provokativ dhe me qëllime politike të nacionalizmit ekstrem.
Krejt ndryshe nga trajtimi miqësor, dashamirës, duke u siguruar të gjitha të drejtat e pakicave kombëtare në Shqipëri, shtetet fqinje i kanë persekutuar dhe u kanë mohuar të drejtat shqiptarëve që banojnë në këto shtete. Është i qartë ky problem për shqiptarët e Kosovës e Maqedonisë, ku shkelja e çdo të drejte për shqiptarët, provokoi luftërat që u zhvilluan në këto vende vitet e fundit. Por është problem shqetësues për qindra-mijë shqiptarë të zbuar nga vatrat e tyre në Çamëri e krahina të tjera nga shteti grek. Që nga 1913, kur shteti grek pushtoi trojet shqiptare, ushtroi genocide për t’i detyruar shqiptarët, veçanërisht të fesë muslimane, të largohen nga vatrat e tyre. Këtë fakt e thotë në shkrimet e tij edhe gjenerali Teodor Pangallos, ish -kryekomandanti dhe kryetari i shtetit grek. Ai ka shkruar:
“Menjëherë sapo erdha në krye, në qershor 1925, u gjenda para çarjes së vërtetë të marrëdhënieve tona me Shqipërinë për shkak të Çamërisë. Autoritetet greke, me dhunë dhe në kundërshtim me traktatet, shpërngulën banorët shqiptarë duke i dërguar nëpërmjet detit në Azinë e Vogël. Në Epir po realizohej një dramë e vërtetë se fshatarët, duke qarë vajtueshëm i shkëputën nga vatrat e tyre, ku lindën dhe rrojnë prej shekujsh dhe i hipnin në anije, për në Azi. Thirra menjëherë Drejtorin e Përgjithshëm kompetent, i cili, çuditërisht, më tha: “Formalisht kanë të drejtë, por, për shkaqe të nevojës dhe qëllimit, është ndërmarrë shpërngulja e shqiptarëve, që të zbrazen fshatrat për vendosjen e refugjatëve, bashkombësve tanë. Nuk ia vlen të angazhohemi për palo-shqiptarët, zoti kryetar”. U përmbajta dhe nuk e flaka përjashta me shqelma diplomatin me monokël”. Teodor Pangallos, me origjinë shqiptare, ishte një ndër udhëheqësit e shumtë dhe të shquar arbëreshë, të cilët kanë lozur rol të rëndësishëm dhe kanë dhënë kontribut të madh për pavarësinë dhe zhvillimin e shtetit grek.
Është shumë kuptimplotë të citojmë këtu një fragment të një letre të një bije të nderuar çame, znj.Tulla Stefanidhi, botuar në librin e saj “Margariti”, ku thotë:”Bashkudhëtar, që kthehesh nga Shqipëria, mos ke mësuar, vallë, për motrën time, si ne, çame, nga vendet tona? Asgjë nuk di pas kaqë shumë vitesh që kanë kaluar. Bashkudhëtar, ti që je kthyer para do kohe nga Shqipëria, mos vallë di në se rron motra ime e dashur?” Dhe kjo bijë çame e mbyll letrën e saj me këtë thirrje: “O zot, sa të tmerrshëm, sa të neveritshëm gjakatarët, tiranë, paranoikë, që vunë popujt të vriten dhe nuk i lënë të rrojnë me dashurinë e zemrës për njëri-tjetrin.”
Fjalët prekëse të znj.Tulla nuk janë vetëm të saj, por të një populli të tërë të qytetëruar, që nuk pajtohet me barbarinë e kryer ndaj popujve të tjerë. Popujt janë realistë dhe jo shovinistë, ata e duan njëri-tjetrin, se kanë bashkëjetuar gjatë shekujve si fqinjë të mirë.