Ēmimi Evropian i Poetit tė Lirisė ndahet mes Shqipėrisė dhe Ukrainės
Luljeta Lleshanaku befason me ‘Ujė dhe karbon’ - Juria: Poetja erudite ka shkruar njė kryevepėr
Me vėllimin “Ujė dhe karbon”, poetja Luljeta Lleshanaku dhe ukrainasja Marianna Kiyanovska marrin ēmimin Letrar Evropian tė Poetit tė Lirisė pėr 2022. I pėrkthyer nė gjuhėn polake, vėllimi u vlerėsua si kryevepėr e plotė dhe e pėrfunduar nga 7 anėtarėt e jurisė.
Ēmimi Letrar Evropian i Poetit tė Lirisė pėr vitin 2022 i qytetit Gdańsk tė Polonisė, ndahet pėr herė tė parė nė histori mes dy fituesesh, nga Shqipėria dhe Ukraina. Vlerėsimi mban zyrtarisht emrin e Luljeta Lleshanakut dhe poetes ukrainase Marianna Kiyanovska...
“Njė kryevepėr tė plotė dhe tė pėrfunduar”, kėshtu e konsiderojnė 7 anėtarėt e jurisė veprėn “Ujė dhe karbon” tė Luljeta Lleshanakut, teksa vlerėsojnė “poeten erudite, qė u fal lexuesve nė tė gjithė botėn njė poezi tė kristaltė e tė pametė”. Ndėrsa shtojnė mė tej se “Tema e poezive tė Lleshanakut ėshtė njė pėrshkrim emocionues i gjetjes sė lirisė nė botėn e skllavėrisė ku ajo lindi dhe u rrit”.
“Argumenti i jurisė mė lumturon barabar me ēmimin. Nė njėfarė mėnyre boshti i librit ėshtė poezia “Ujė dhe karbon” qė ėshtė ndėr tė pakta poezi tė mija tė drejtėpėrdrejta pėr vuajtjet nė diktaturė. Por mendoj se kanė vlerėsuar edhe nuancat e shprehjes sė lirisė nė poezitė e tjera. Pra nėse kjo ėshtė taam liri politike, poezitė e tjera kanė tė bėjnė me iluzionin e lirisė, me lirinė dhe identitetin, pra t’i gjen perceptime tė ndryshme tė lirisė nė kohėn tonė”, thotė poetja Lleshanaku.
“Ujė dhe karbon” i pėrkthyer me mjeshtėri nga Dorota Horodyska, ėshtė libri i dytė i Lleshanakut nė polonisht. Kjo poezi, siē thuhet nė motivacion krijon pėrshtypjen e pėrsosmėrisė.
“E vlerėsoj nė veēcanti faktin se kjo poezi qė flet pėr mungesėn e lirisė nė diktaturė ka tė bėjė me njė realitet tė cilin polakėt e njohin mirė. Pra ėshtė shumė e vėshtirė t’i habisėsh, pėr mė tepėr qė anėtarėt e jurisė i pėrkasin njė brezi qė e njohin mirė epokėn komuniste, edhe pse nuk mund tė bėhen tė bėhen krahasime midis komunizmit nė Poloni dhe komunizmit stalinist nė Shqipėri. Pra, nėse ja kam arritur tė realizojė njė poezi tė tillė dhe nė njė farė mėnyre t’i impresionoj anėtarėt e jurisė do tė thotė qė kam mundur tė tregoj njė histori autentike, por e sjellė nė njė kėndvėshtrim filozofik, tė marrdhėnies midis filozofisė materialiste tė epokės komuniste dhe vlerave morale tė shoqėrisė”, shton mė tej poetja.
Lleshanaku, po me pėrkthimin e Horodyskas, ka qenė finaliste e Poetit EUropian tė Lirisė njė dekadė mė parė me vėllimin “Fėmijėt e natyrės”, kur pėr pėrshtatjen e saj Dorota, u vlerėsua me ēmimin prestigjioz tė revistės Literatura na Śėiecie.
“Kur dėgjuam pėr hapjen e garės nė kėtė edicion tė 7-tė menduam Dorota mendoi tė provonim dhe u interesua pranė jurisė nėse mund tė konkuronim sėrish me poezinė e Lleshanakut, dhe ata i thanė: “Mezi po e presim!” Kėshtu qė morėm pjesė”, tregon poetja.
Poetja ukrainase Kiyanovska u pėrzgjodh si fituese me “Zėrat e Babyn Yar” njė poemė vajtuese pėr Luftėn. Ky vlerėsim, shpėrblen edhe pėrkthyesit e vėllimeve tė pėrzgjedhura dhe jepet njėherė nė dy vjet. Ceremonia zyrtare e ndarjes sė ēmimeve do tė zhvillohet nė Gdańsk mė 10 qershor gjatė Festivalit Evropian tė Poetit tė Lirisė qė mbahet nė datat 9-11 qershor.
Por, pas pėrzgjedhjes nga Akademia Gjermane e Gjuhės dhe e Poezisė, ndėr poetėt e rekomanduar pėr kėtė vit e vlerėsimit nė Poloni… pėr Lleshanakun propozimi i radhės vjen nga Franca.
“Mė ėshtė bėrė njė ftesė nga njė botues francez pėr botimin e njė vepre nė frėngjisht. Ky ėshtė nė proces, tė shohim si do tė shkojė sepse fati i botimeve ėshtė njė aventurė nė vete”, thotė poetja…
Pas njė shkėputje tė imponuar nga rrethanat, Lleshanaku rrėfen se kėto kohė ka rinisė tė shkruajė. Poetja ka qenė pjesė e njė programi tė Fondacionit Landis & Gyr, qė u ka mundėsuar disa artistėve tė krijojnė njė rezidencė nė Zug tė Zvicrės.
“Kam shkruar gjatė qėndrimit atje, ėshtė ēka mė bėn mė shumė tė lumtur”, tregon Lleshanaku.
Kėto ditė poetja shqiptare ėshtė e ftuar nė edicionin e 44- ėt, tė “Solothurn Literature” nė Zvicėr qė mbahet nga 27-29 maj.
Gazeta Shqiptarja.com
https://shqiptarja.com/lajm/cmimi-ev...-nje-kryeveper
Krijoni Kontakt