Ditėlindja e Heroit tonė kombėtar ka qenė mė 23 Prill 1405. Kjo datė pėrkon me kalendarin e vjetėr orthodoks ose ai Julian dhe ne kete date eshte dita e Shen Gjergjit. Zakonisht familjet e asaj kohe i vinin emrat e te porsalindurve sipas emrit te shenjtorit te asaj dite qe lindnin. Prandaj Heroi yne Kombetar mori ate emer Gjergj per nder dhe kujtim te Shenjtorit Shen Gjergj qe perkujtohet me 23 prill edhe nga Kisha Orthodokse por edhe nga kisha katolike. Data 6 maj ne te cilen duan ta festojne ne Shqiperi ditlindjen e Heroit Kombetar Gjergj Kastrioti-Skenderbeu- nuk do te thote asgje as ne kalendarin e vjeter dhe as te ri te Kishave respektive orthodokse dhe katolike. Praktikisht ne 6 maj kisha katolike perkujton dhe kremton tė dielėn e 6-tė e Pashkėve, gjithnjė mė 6 maj, kalendari kishtar pėrkujton Shėn Marjanin e Shėn Jakun, martirė.
Kisha orthodokse kremton dhe perkujton Jovi i Shenjte por ka transferuar artificialisht Shen Gjergjin me dt. 6 maj (https://sq.wikipedia.org/wiki/Dita_e_Sh%C3%ABn_Gjergjit).
Pra sipas kalendarit Gregorian qė pėrdoret sot i bie tė jetė data 6 maj. Nė atė datė e ėma e Gjergj Kastriotit, Vojsava pa njė ėndėrr sikur lindi njė Dragua, i cili do tė mposhtte armiqtė, dhe ėndrrėn e saj, ajo ia tregoi tė shoqit Gjon Kastriotit, apo siē e quanin miqtė e tij, Gjon Dibrani. Gjergj Kastrioti ishte djali i tretė pas Stanisha dhe Reposh Kastriotit dhe pas tij, e ėma Vojsava lindi edhe njė djalė tė katėrt Kostandinin.
Njihen fare mirė se kjo familje orthodokse bleu Kullėn e Shėn Gjergjit nė Manastirin Hilandar, Mali i Shenjtė Athos (Mali i Atit), e cila sot egziston vetėm si Pirgu Arbanas (arbanski Pirg), i cili vėrteton katėrcipėrisht se familja Kastrioti nuk ishte sllave por arbėr-epirote (sipas vetė Gjergj Kastriotit i cili ka shkruar nė njė letėr se jemi familje epirotėsh tė Maqedonisė, dhe pas ardhės tė Aleksandrit tė Madh dhe tė Pirros sė Epirit). Nuk ėshtė e rastit qė pėrkrenarja e Skėnderbeut ka tė skalitur Dhinė Amaltea (qė ka qumėsht tė ėmbėl) si mjaltė, kurse vula e tij sekrete tė cilėn e kishte nė formė unaze kishte tė stampuar Perėndeshėn iliro-pellazge Leda.
Emrin Gjergj, Vojsava dhe i ati Gjoni e vendosėn nė pagėzim sepse data e lindjes pėrkoi me emrin e Shėn Gjergjit sipas kalendarit orthodoks dhe dihet qė edhe sot e kėsaj dite , familjet fetare i vendosin emrat e fėmijėve tė tyre sipas emrin tė shenjtorit apo martirit sipas kalendarit. Sidoqoftė Gjergj Kastrioti pa i hyrė historisė qė e dimė shumė mirė i pėrngjau shumė Shėn Gjergjit tė Kalendarit Orthodoks, por se kėtė emėr e kanė dhe kalendarėt katolikė dhe protestantė.
Historia shkurtimisht e Shėngjergjit qė pėrmbajnė kalendarėt religjiozė tė tė tre feve ėshtė e njėjtė, dhe ky shenjtor njihet se vrau kuēedrėn qė donte tė hante vajzėn e mbretit.
Shėn Gjergji (rr. 275/280 – 23 prill 303) ishte njė ushtari perandorisė Romake qė u bė mė vonė dėshmori krishterimit. U bė i pavdekshėm nė tregimin e Shėn Gjergjit dhe kuēedrės. Ai ėshtė Shenjti mbrojtėsi disa vendeve dhe qyteteve, si Anglia, Gjeorgjia, Katalonia dhe Moska, si edhe shumė profesioneve, organizatave dhe tė sėmurėve.
Emri i Shėn Gjergjit ėshtė i lidhur ngushtė me eliminimin e dragoit. Pėr kėtė dragua thuhen shumė gjera. Disa thonė se ishte njė bishė nga anėt e Lindjes dhe kishte shpellėn afėr burimit tė vetėm tė njė qyteti tė madh dhe pengonte njerėzit tė merrnin ujė. Thuhet se dragoi ndodhej nė krahinėn e Atalisė nė qytetin e Allajas. Mbret aty ishte Selviou, njė kundėrshtar i tė krishterėve. Shėn Gjergji atėherė, pasi kėrkoi ndihmėn e Zotit u hodh nė luftė kundėr dragoit dhe arriti ta mundte atė. E nxori jashtė shpellės sė tij dhe e tėrhoqi zvarrė deri nė sheshin e qytetit. Aty pasi deklaroi se arriti tė burgoste dragoin me ndihmėn e Zotit, dhe kėrkoi nga tė gjithė tė pranishmit tė ndiqnin besimin e tij, vret dragoin dhe shpėton banorėt nga rreziku i zhdukjes. Nė kėmbim pėr kėtė tė mirė qė bėri, mbreti i dha vajzėn e tij pėr grua.
Miti i Shėn Gjergjit ėshtė njė mit mijėravjeēar qė ekziston nė shumė mitologji dhe shumė fe nė tė gjithė botėn. Kėshtu ekziston miti i lashtė grek pėr ēlirimin e Andromedės nga Perseu, Apoloni qė vret gjarprin, miti i Zigfridit nė mitologjinė gjermane, Uicilopocli tek Azteket qė vret gjarprin qė nxjerr flakė nga goja, etj (https://sq.wikipedia.org/wiki/Sh%C3%ABn_Gjergji...).
Profecia e nėnė Vojsavės ishte e saktė se Gjergj Kastrioti shkėlqeu nė luftėn e tij pėr liri e pavarėsi pėr tė mbrojtur atdheun dhe Fenė me tė gjitha mjetet. Rėnia e Kostandinopojės nė vitin 1453 nė fillim tė qershorit, shkaktoi dhe rrėnimin e Orthodoksisė nė ish Perandorinė Bizantine e pėr pasojė dhe nė Arbėrinė e atėhershme dhe nė Epir. 10 vite mė vonė, pas vdekjes sė Gjergj Kastriotit me 17 janar 1468, pas pushtimi tė Shkodrės, Arbėria dhe Epiri ranė pėrfundimisht nėn pushtimin Osman.
Sulltan Menhmet Fatihu nxori njė dekret pėr tė shkatėrruar ēdo kėshtjellė dhe tė vriteshin tė gjithė banorėt, fėmijėt tė merreshin peng dhe grate tė merreshin skllave pėr harrem e shitje.
Ndodhi Katastrofa dhe njė genocid i pafund.
Kjo ėshtė arsyeja qė tė gjitha kalatė nė Shqipėrinė e sotme janė tė rrafshuara (ato qė janė tė ngritura janė bėrė mė vonė nga shteti shqiptar). Popullsia e pėsoi keq, ajo ose u largua nė:
– Itali me mijėra, rreth 250.000 banorė, sidomos popullata e madhe orthodokse, nė jugun e saj Kalabri dhe nė Napoli ku shkoi dhe Donika Kastrioti me tė birin; aty ishte dhe nipi i Gjergj Kastriotit –Hamzai, i cili u martua me njė serbe dhe shkoi tek i ati, Stanisha nė Kostandinopojė dhe aty vdiq, siē thuhet i varfėr.
Njė pjesė, disa mijėra, mendohet 10.000 banorė, shkoi nė Venedik dhe nė Raguza (Dubrovnik) sidomos katolikėt e Shkodrės, Lezhės dhe tė Drishtit.
Njė pjesė iku nė Rumani dhe Ukrainė apo ndenji nė rrethinat e Kostandinopojės (e gjitha popullatė orthodokse).
Njė pjesė u vra nga osmanėt.
Njė pjesė u konvertua nė islam.
Arbėria mbeti e shkretė par disa dhjetėra vite, por pastaj politika osmane bėri qė tė vijnė nė kėto toka bujkrobėr nga Anadolli, cerkeze, sirianė, abhazė, persianė, turq, irakianė, tė cilėt populluan kryesisht fushat e Arbėrisė (pėrfshi Kosovėn).
Pas Programit FIDE nė fillimet e viteve 1600, me urdhėr tė Papės erdhėn nė Shqipėri, katolikė nga Libani, Tunizia, Maroku.
Nė fund tė viteve 1600 erdhėn arumunė dhe ēobanė, tė cilėt u vendosėn kryesisht nė jug tė vendit qė mė vonė mori emrin Shqipėri pėr shkak tė pėrzierjes sė popullatės vendase malėsore qė kishte mbetur, pėr tė cilėn kam folur mė pėrpara.
Sidoqoftė kjo katastrofė demografike shėrbeu pėr diēka, pėr rilindjen e kombeve tė tjerė:
-Arbėr&epirotė orthodoksė ne veri - dolėn shkiet tė cilėt lanė atdheun pėr tė ruajtur fenė dhe pronat, dhe formuan Serbinė me njė shenjtore Arbėr Angjelina Arianitin, kunatėn e Gjergj Kastriot-Skėnderbeut.
-Arber&Epirotet ne lindje-riformuan Maqedoninė sepse i u afruan kishes bullgare per te ruajtur pronat dhe fene orthodokse u quajten maqedonas
-Arbėr&epirotė orthodoksė +rumunė+arumunė, formuan Rumaninė dhe kryeqytetin e tyre Bukureshtin, tė formuar nga Princi Arbėr orthodoks Gjika,
– Arbėreshėt+Italianė e sicilianė formuan Italine me ndihmėn e Garibaldit dhe me Kryeministrin e parė arbėreshin z. Krispi.
Nė Greqi Arvanitasit+ bizantin-folėsit formuan Greqinė, me kryeqytet Athinėn.
Nė Kroaci Arbėr katolikėt ndihmuan sė bashku me serbėt katolikėt formuan Kroacinė.
Nga ana tjetėr, Arbėrit e islamizuar sė bashku me tė ardhurit formuan Shqipėrinė e sotme.
Emri shqiptar pėr herė tė parė u dėgjua nė Koncilin e Arbėrit nė Gomsiqe tė Lezhės mė 1703.
Nė Turqi, Perandoria osmane u mbush me arbėr&epirotė tė islamizuar qė drejtonin ushtrinė dhe shtetin Osman. Sot nė ēdo 5 turq 2 janė me origjinė shqiptare sipas tė dhėnave tė njė gjenerali turk tė ditėve tė sotme.
Nė Egjipt Arnautėt formuan Mbretėrinė e Egjiptit tė pavarur nga Turqia.
Nė Siri, arnautėt formuan njė mbretėri siriane aleate me Turqinė.
Kjo ishte pak a shumė problem qė shkaktoi pushtimi Osman pas vdekjes sė Heroit Kombėtar Gjergj Kastrioti-Skėnderbeu.
Nė Arbėri dhe Epir ėshtė karakteristike vendosja e emrave Gjergj si nė familjet orthodokse ashtu dhe nė ato katolikė apo dhe nė ato ateiste pėr ndėr tė Heroit tonė kombėtar i cili mbrojti atdheun dhe Fenė nga invazioni Osman deri kur vdiq mė 17 janar 1468 nė moshėn 63 vjeē nga ethet e Malaries.
Shteti shqiptar e ka nderuar Gjergj Kastriotin –Skėnderbeun me titullin Hero Kombėtar. Gjithashtu dhe Kisha Katolike i ka dhėnė njė titull `Atlet i Krishtit` nga Papa Klementi, duke e ditur qė individi nuk ishte katolik.
Pėr Heroin tonė kombėtar kanė shkruar pothuajse tė gjithė poetet dhe shkrimtarėt e Rilindjes Europiane. Shumė rrugė dhe qytetet kanė emrin ose pėrmendoren e Gjergj Kastriotit-Skėnderbeut qė njihet si njė nga 5 Heronjtė mė tė mėdhenj tė Botės si strategė e Trima tė luftės.
Vetėm njė institucion akoma nuk pranon qė tė vlerėsojė Heroi tonė Kombėtar dhe kjo ėshtė KOASH, e cila megjithė pėrpjekjet e intelektualėve heziton tė ndėrmarrė njė hap tashmė tė vonuar por tė domosdoshėm pėr tė vėnė nė vendin qė meriton nė kalendarin orthodoks dhe nė Komunitetin orthodoks emrin e Heroit Kombėtar Gjergj Kastrioti –Skėnderbeu.
Shpresojmė tė reflektojė dhe tė plotėsojė mė nė fund njė vepėr qė duhej tė ishte bėrė qė kur u krijua Autoqefalia shqiptare. I Pėrjetshėm qoftė kujtimi i Heroit tonė Kombėtar Gjergj Kastrioti-Skėnderbeu. Amen.

Nga Prof. Pirro Prifti

priftipirro2017@gmail.com