Piktori i madh Ibrahim Kodra [1918-2006]

[katana]

KODRA MBERRIN NE TIRANE

Ka mberritur dje ne Tirane, ashtu sic edhe ishte premtuar, piktori i njohur Ibrahim Kodra. Sot ai do te prezantoje ne ambjentet e Galerise Kombetare te Arteve rreth 44 vepra origjinale te tij, nder te cilat jane edhe pese punimet qe ruhen prej vitesh ne fondin e galerise shqiptare. Dje Kodra, pas mberritjes ne vendlindje, nuk ka mbajtur asnje deklarate per gazetaret, nderkohe qe thuhet se edhe kushtet shendetesore te piktorit qe eshte cilesuar si i fundit i postkubisteve nuk kane qene shume te mira. Gjithsesi, deri me tani, organizatoret e udhetimit te Kodres ne Shqiperi nuk kane pranuar te japin hollesi mbi detajet e udhetimeve e tij ne vendlindje. Nga ana tjeter, ekspozita qe do te celet sot nuk do te permbaje, sic ishte premtuar, punimet retrospektive te piktorit, por thjesht punimet e fundit te tij, te cilat me se shumti i perkasin vitit 2002. Ashtu sic tregojne ata qe e njohin mire, Kodra i shet menjehere punimet e reja te tij. Ne Itali me piktorin e madh jane te lidhur edhe dy menaxhere, te cilet e paguajne Kodren 5000 euro ne muaj ne kembim te te gjitha prodhimeve te reja te tij. Gjithcka e re e postkubistit shitet sapo perfundon se punuari e, si rrjedhoje e kesaj, ekspozita aq shume e perfolur nga artistet shqiptare nuk do te permbaje tjeter vecse punimet qe kane mbetur ende te pashitura te Kodres. Ky realitet i ka lene disi te zhgenjyer edhe njerezit e artit ne Shqiperi, per te cilet eshte perfolur gjithnje se e njihnin fare pak piktorin nga Ishmi i Durresit per qe per shume vite beri emer dhe fame ne Itali. Punimet e Kodres qe do te prezantohen per here te pare ne Tirane jane sjelle nga fondi i vete Kodres, nga koleksionisti privat Renzo Calzavaro dhe punimet origjinale te viteve 1925-35 qe ruhen ne Galerine Kombetare te Arteve.

* * *

Ideja per te sjelle Ibrahim Kodren ne Shqiperi, lindi qe ne pranveren e ketij viti kur drejtues te Galerise Kombetare u munduan te festonin 85-vjetorin e lindjes se tij se largmi. Atehere ne festen e vaket, i vetmi qe arriti te mbante gjalle kujtimin e Kodres, ishte miku i tij, shkrimtari Visar Zhiti, i cili nepermjet kujtimeve qe ruante nga takimet me piktorin u mundua te krijonte nje ide te munguar te artistit mes radheve te kritikeve dhe kolegeve shqiptare te Kodres. Gjithsesi, atehere u pranua qe ai prezantim ishte fare i vaket, po te kihej parasysh fakti se Ibrahim Kodra ishte shqiptar, dhe nuk ishte e drejte qe ai te njihej aq pak nga shqiptaret. Kjo i detyroi artistet e Galerise qe te shkonin me tej ne projektet e njohjes me artin e te fundmit te postkubistit te madh. Megjithate edhe ekspozita qe do te hapet sot nuk le shume shpresa. Te vetmet qe mund te ndihmojne ne njohjen e Kodres ne Shqiperi do te jene kopjet e artikujve qe shtypi italian ka shkuar nder vite per artistin. Jane rreth 50 artikuj qe do te ekspozohen se bashku me punimet e sjella nga vete piktori. Megjithate artdashesit do te mjaftohen edhe me kaq. Rendesi ka qe Kodra do te jete per here te trete me artisteve shqiptare. Edhe pse pa punime retrospektive, piktori i njohur me origjine shqiptare me ne fund do te kete mundesi te hyje me te vertete ne jeten artistike te vendit te tij.

a.c (C) Koha Jone

[Enri]

Endrra e tij per te shkelur edhe nje here token, qe i fali ndjesite e para te nje artisti, arriti te materializohej rreth 48 ore me pare. Nderkohe qe etja e publikut shqiptar per te pare veprat e ketij gjeniu, do te mund te shuhet vetem sot ne mbremje. Ekspozita "Retrospektive", e Ibrahim Kodres, perfshin 40 punime te perzgjedhura nga viti 1951 deri ne ditet tona. Dalja nga kornizat e nje arti te cunguar e ka bere "primitivin e civilizimit te ri", nje gjeni avangard te shperberjes dhe rikompozimit te artit te tij, i cili ne te njejten kohe qendron brenda dhe jashte botes. "Kenaqesia ime me e madhe ishte, te shihja edhe nje here vendin tim, Shqiperine. Vendi, qe me ka dhene pershtypjet me te medha dhe ku kam gjetur inspirimin e artit tim", ka pohuar piktori Ibrahim Kodra gjate nje konference per shtyp, ne Galerine e Arteve ne Tirane. "Gjithmone e kam thene dhe e gjithe bota e di, qe Kodra eshte shqiptar. Piktura ime eshte e bazuar ne parimet e mesimeve qe kam marre ne Shqiperi. Edhe Pikaso e donte shume Shqiperine, 'Sa mire qe je shqiptar ti Kodra!', me thoshte. Ishim miq te mire, e vleresonim reciprokisht artin e njeri-tjetrit", ka deklaruar. Duke kaluar nga Shqiperia ne Milano, artisti nuk eshte korruptuar as eshte c'ekuilibruar; c'rrenjeizmi e ka ndihmuar te kuptoje me mire ate qe donin te benin mjeshtrat e medhenj dhe ate qe mbante nga pas, te qenit shqiptar.

Ajo qe ka habitur me shume kritiket boterore, ka qene fakti se nje artist me kulture te ndryshme, qe ka akses ne tokat e artit europian eshte gati per te imituar, te sforcoje tonet e zerit te tij, te jepet i gjithi. Nderkohe qe Kodra ka zgjedhur rrugen e perballjes me kritiken, e cila i ka forcuar shijen, madje nevojen per te qene me pjesen e paeleminueshme te shprehive te tij te vjetra. "Kur vi ne Shqiperi me duket se vi ne shtepine time, ose e thene ndryshe si ne parajse. Nuk ka vend me te bukur se ky.

Sot neqoftese kam nje fare emri ia dedikoj vendit tim, popullit, njerezve qe me edukuan dhe bene qe une te eci perpara", ka deklaruar me tej Ibrahim Kodra. Punimi me i fundit te tij eshte nje portret i Nene Terezes. "Madhesia e saj nga pikpamja hyjnore, humane i ka kaluar te gjitha limitet e njerezimit. Per mua emri i Nene Terezes eshte i barabarte me ate te nje engjelli".Europianizmi i artit te tij ka dale nga meditimi dhe leximi i kujdesshem i Kubisteve dhe i Pikasos. Veprat e tij, te karakterizuara nga tonalitete ngjyrash uniforme dhe nga thjeshtesia gjeometrike, pasurohen dhe nga elemente greko-orientale, te cilat i gjen ne temat e preferuara te artistit: forma totemike, idhujt, muzikante dhe peizazhe, te dashurua dhe te rijetuara ne memorien e Kodres, tashme 80 vjecar. Besnik i origjines se tij, inspirimeve te para natyrale, e gjitha kjo pavaresisht nga funksionet e panumerta, qe rrethojne universin. Me embelsine e tij, Kodra ka dale ne krye te nje kombinim shume te veshtire, ku mbreteronte tradita dhe shpirti modern, 11 vende qe e kane adoptuar dhe nje vend i vetem, vendlindja e tij Shqiperia, qe dilte nga shkaterrimi dhe dhimbja. Ne kete menyre eshte bere trasmetues, por pa hequr kurre dore nga aktualiteti, e konsideruar si pjesa me e vertete e zemres se tij. Te qenit i huaj e vinte ne nje pozicion te privilegjuar, i mbrojtur nga pasionet me te nxehta dhe te furishme ne tablone e perjetshme te njeriut. Me pak fjale nje albiter dhe ne te njejten kohe nje krijues, i cili i hidhte rrjetat e frymezimit ne nje kontekst te zgjidhur nga labirinthet e shkollave dhe te kodeve zyrtare. Te gjithe kete, spektatori mund ta nxjerre dhe nga nje meditim vetiak: mjafton te vihet perpara pikturave te tij, per te pare se si Kodra ne te njejten kohe qendron brenda dhe jashte botes. Avanguarda-vecanerisht Kubizmi, i mesuan rendesine e shperberjes se objekteve; Kodra do te kujdeset per rikompozimin e tyre, ne nje lloj kuadri te pergjithshem, ne te cilin kritikut i duhet gjithnje te debatoje temen e marredhenies mes thyerjes dhe kompozimit.

Ekspozita

Ekspozita "Retrospektive", e Ibrahim Kodres, e cila do te hapet celet sot ne mbremje ne Galerine e Arteve ne Tirane, perfshin 40 vepra te zgjedhura nga viti 1951 deri ne ditet e sotme. Ne mes tyre jane vepra, qe kane bere epoke si: "Kompozicioni" i vitit 1951, "Muzikanet" e 1961. "Lufta per pushtet" e 1972, "Lufta per paqe" e 1995, "Shqiperia fantastike" e 1997 etj. "Ekspozita e Kodres, e kuruar nga Demetrio Patitucci, perben nje eveniment shume te madh jo vetem per galerine, por dhe per kulturen shqiptare. Ne i kemi marre te gjitha masat per sigurimin e veprave, te cilat kane vlera jo vetem artistike por edhe materiale", ka pohuar per "Korrieri", drejtori i Galerise se Areve ne Tirane, zr.Abaz Hado. Pervec piktuarve origjinale te Kodres, do te shfaqen dhe 30 vepra te realizuara nga piktore italiane, nen drejtimin dhe autoritein e vete Kodres. Ato jane dhurate per vendin tone nga ana e piktorit. Nje pjese e tyre do te ekspozohet ne Galerine e Arteve ne Tirane dhe nje pjese tjeter ne Galerine e Arteve te qytetit te Durresit.

Edhe nje here rikthim tek rrenjet

Edhe pse 80 vjec dhe me nje gjendje jo shume te mire shendetesore, Ibrahim Kodra eshte rikthyer per te vizituar edhe nje here vendin e tij. I mberritur ne Tirane dy dite me pare, Kodra ka patur nje sere takimesh me intelektuale, artiste, gazetare dhe me kuratoret e ekspozites se tij, e cila do te hapet sot ne mbremje ne Galerine e Arteve ne Tirane. Sot ne mesdite ai do te takohet me Ministren e Kultures, Rinise dhe Sportve znj. Arta Dade, me kryetarin e Bashkise se Tiranes, zr.Edi Rama dhe Kryeministrin e Shqiperise, Fatos Nano. Neser piktori Kodra do te takohet me Presidentin e Republikes zr. Alfred Moisiu. Do te beje nje vizite ne qytetin e Durresit. Galerise se Arteve te ketij qyteti do ti jepet emri Ibrahim Kodra. Ne diten e peste te qendrimit, do te behet nje udhetim me helikopter ne vendlindjen e artistit. Te shtunen Kodra do te takohet me artiste dhe personalitete te kultures ne Shijak. E diela do ti dedikohet shetitjes ne periferine e Tiranes. Per t'iu drejtuar serish Aeroportit "Nene Tereza" te henen, duke perfunduar keshtu dhe viziten tete ditore ne vendlindje.

[katana]

Sa shumë mllef, vrer dhe gënjeshtra për Kodrën

Në këtë kohë tërësisht të nxehtë, nxitimtarët e përhershëm nxituan të rrisin më tej temperaturën e kohës duke sajuar “skandal” artistik, pse të tilla deri tani kemi parë me shumicë vetëm në politikë.
Heshtën e Don Kishotit kësaj radhe, por jo për herë të parë e nxori një miku im i vuajtur, piktori M. Velo, i cili vetëm në pak rreshta prononcim telefonik zbrazi një thes të tërë me vrer dhe inat të pafrenuar. Sigurisht, unë i kuptoj se si mund të ndodhë kjo gjë, sepse disa, ku padyshim bën pjesë dhe M. Velo, e kanë sëmundje sensasionin dhe tërheqjen e vemendjes. Ky kalorës me heshtën e gjatë, kudo që sulmon, i dalin skandale, prandaj harton pretenca hetimore, them kështu se unë e kam parë atë që në momentet para hapjes ishte shumë i acaruar, sepse kishte bërë një pretencë paraprake dhe mezi priste të shpallte fajtorët. M.Velo i pretencuari i djeshëm i kohës së diktaturës kishte marrë përsipër me domosdo të zbulonte se ky Kodra, të cilit po i bëheshin nderet e duhura, jo vetëm kishte mashtruar Galerinë Kombëtare të Arteve, e publikun, duke sjellë kopje, por se dhe vetë vlerat si artist janë shumë të dyshimta. Pra, ky 86 vjeçar, nuk kishte bërë asgjë tjetër, vetëm se në Itali kishte marrë lavdinë e të tjerëve. Në pretencën “hetimore” arrinte deri në absurditete të mëdha dhe dyshime se sa lekë kishte fituar?! Kodra nuk ka aq punë se ka vetëm 40 robotë, se kaq e kaq vepra janë bërë nga një piktor italian i ngarkuar me këtë mashtrim të radhës për Kodrën.
E vërteta është krejt tjetër, institucionet në seriozitetin e vet nuk merrem me çka prodhohet në mënyrë të vazhdueshme nga ligësitë individuale dhe aktuale të kohës.
G.K.A. ka ndjekur një politikë afruese me artistët që për kushte historike të ndryshme ne punojmë e jetojmë në vende të huaja punën veprën e tyre për t’ia dhënë publikut. Ne e filluam me Kodrën, si më i moshuari, më tej kemi Omer Kaleshin e me radhë. Dëshira për këtë ekspozitë lindi ndër të tjera dhe nga kërkesat e publikut dhe medias. Kur ne festuam 85- vjetorin e tij të lindjes. Kërkesa nga ana jonë ka qënë tepër serioze, e ftuam zyrtarisht për një vizitë dhe ekspozitë të tij në Tiranë dhe Prishtinë. Kjo ftesë u bë nga Drejtori i G.K.A-së të Shqipërisë dhe asaj të Kosovës, në studion e tij. Për të ishte një surprizë e bukur, të cilën e priti me shumë entusiazëm. Përveç vizitës zyrtare, dërguam në studion e tij në Milano dhe një nga punonjësit e sektorit të studimeve për të përgatitur ardhjen e ekspozitës dhe problemet e tjera siç ishte dhe katalogu.
Me këtë rast dëshiroj të nënvizoj dhe të bëj të njohur përpjekjet dhe dëshirën e G.K.A. për të sjellë sa më shumë informacion mbi jetën dhe veprën e Kodrës. Nuk më duket e drejtë që në prononcime të ndryshme G.K.A. kritikohet për mungesë serioziteti. Ne e kemi marrë jo vetëm me seriozitein më maksimal këtë aktivitet madhor, por mund të duket qartazi se çfarë i afruam ne publikut.
Duke parashtruar në kontekst se vetëm nëpërmjet një ekspozite të tillë dhe katalogut do mund të shikojmë, të pranojmë se Kodra jo vetëm ka hapur ekspozitë në Paris, megjithëse unë kam mendimin tim se nuk është vetëm Parisi qëndra e vetme e artit në kohën e sotme. Duke plotësuar këtë argument, menduam që një retrospektivë njohëse për publikun do ishte më e mira. Për ne kjo nënkupton (pjesë dokumentare, gazeta, botime të ndryshme) disa punime të para që për fat i ruan G.K.A. e Shqipërisë. Punime të tjera të punuara në kohë të ndryshme që erdhën disa pjesë nga koleksione private, apo edhe nga ato që Kodra ka krijuar këtë periudhë dhe variacione të punimeve të tij në serigrafi dhe vetëm 12 copë replika për të njohur pjesën më interesante të një periudhe në krijimtarinë e tij. Sepse, këto ndodhen në Teatrin “Masimo”. Janë dhe dy punë me bashkautor në shenjë respekti i piktorit italian për “Maestro Kodrën”, të cilat janë vendosur mbi kavaleta jo në serinë e ekspozitës. Kjo është e gjithë përmbledhja e punimeve. Duhet të theksoj se këto janë praktika të njohura, sepse autori ka të drejtë të rikrijojë variacione të krijimeve të tij, disa herë. Në këtë formë bëjnë pjesë “Arkeologjia”, “Lufta për Paqe”, etj. Këto quhen variante dhe nuk janë kopje. Duke sjellë në kujtesë të publikut me këtë rast se edhe kur një pikturë i është referuar një piktori tjetër kur e ka rikrijuar në frymën e vet, është origjinale, dhe jo më kur një autor bën disa herë variacione të punës së tij.
Van Gogu i është referuar një grafike të njohur të grafistit Hokusoi “Ura nën shi”, ose Maneja në drekën e tij i është referuar Rembrandit, ose referencat që artet moderne dhe postmoderne i kanë bërë “Mona Lizës”, “Darkës së fundit” të Leonardo Da Vinçit. Edhe vetë M. Velo ka trajtuar disa herë grafikat e tij të njëjtën temë dhe shpesh të njëjtin figuracion. Sali Shijaku tregon se një pikturë si “Trimja” e ka bërë 10 herë në variante pothuajse të njëjta.
Besoj se këtu kemi të bëjmë me një piktor që në moton e tij krijuese e ka patur dhe vazhdon të ripunojë në variacione të ndryshme. Ai mund ta bëjë në grafikë dhe pikturë. Pra, është e mjaftueshme, për të vërtetuar se moskuptimi i variantit si vepër më vete është një tendencë për të krijuar, se nuk kemi të bëjmë me një piktor italian të ngarkuar për kopje të Mjeshtrit.
Unë besoj sinqerisht se miku im në këtë rast i ka hipur një kali për çështje krejt personale dhe vazhdoj të mos kuptoj qëndrimet e tij prej hetuesi dhe hetuesie. Kjo tregon se për Velon, Ibrahim Kodra nuk është aq i madh, bile nuk është i tillë fare, por vëmendja e shtypit gabimisht është vendosur mbi Kodrën, sepse të tjerë janë më të mëdhenj?
Besoj se me këtë ai nuk nënkupton veten e tij! Se pastaj kjo do të ishte tepër e kuptueshme.
Unë, nën përgjegjësinë morale dhe profesionale kam qënë i preokupuar që të ishim sa më seriozë në vazhdimësi me atë ç’ka bëmë dhe bëjmë. Për publikun mund të deklaroj se nuk besoj se Ibrahim Kodra është piktori më i madh i botës apo Europës, por është figurë që ka arritjet e veta. Kurdoherë kam qënë në respekt të të gjithë krijuesve si dhe të atyre që krijojnë përtej kulmit.
Kështu, miku im M. Velo mund të çlirohet nga kompleksi i famës së Kodrës.
Epoka kubiste dhe postkubiste ka mbyllur dyert dhe dritaret dhe i përket një të shkuare të largët, për fat të jetëgjatësisë së Kodrës, ajo vazhdon të mbahet e zbehtë në kujtesë, sepse Kodra është akoma në punë. Për kuriozitet, edhe në Durrës, këto ditë ai dhuroi një punë të punuar pas drekës në restorant. Po kështu ka punuar dhe në hotelin ku banon dhe e dha dhuratë..
Duke mos u prononcuar që në momentet e para, besoja në moralin tim se këto prononcime, të cilat herë pas here godisnin pa argumente, vetëm në funksion të përshtatjes dhe nxirrjes se kujtdo me ironi në ndonjë gazete, do dëshiroja t’i bëja thirrje, sepse këto aktivitete të përmasave të tilla kërkojnë raunde lodhjeje reale dhe angazhime të mjaft potencialeve njerëzore. Nuk mund të denigrosh si pa të keq veten se një njeri ka dëshirën e sensacionit dhe shpalos haptas dashakeqësi, që edhe pa këtë nuk është e pakët në vendin tonë. Megjithatë, pavarësisht nga të gjitha, edhe nga njerëz të përfshirë në prononcime debati ka vetëm anë pozitive, veçanërisht kur tentohet të zhvillohen në terrene profesionale. Do dëshiroja, së fundmi, të ishim pak të duruar sa të largohej Kodra. Pastaj, përsëri t’i vërsuleshim njeri-tjetrit. Megjithatë, shkoni shikoni tek studio Kodra në Milano, të jeni të sigurtë që mund të turpëroheni.
Abaz Hado SHEKULLI

[angeldust]

Kodra zanafilla e nje qyteterimi (mare nga Klan)

Historia e plote e piktorit me te famshem shqiptar. Qe nga lindje ne Ishem e deri tani me rikthimin me nje ekspozite ne moshen 85 vjecare. Kush eshte Ibrahim Kodra. Fati qe i buzeqeshi nga nje takim me mbretereshen Geraldine. Udhetimet ne Shqiperi. Jeta dhe fama italiane. Takimet me Pikason e Elyarin. Gjithshka per te fundmin e kubisteve

Nga Iva Tico



Ibrahim Kodra

Rregullin e perditshem te Ibrahim Kodres nuk ka gje qe ta prishe. Jeton ne te njejtin apartament qe prej tridhjete vjetesh, kryen te njejtat veprime te perditshme, takon te njejtet miq prej vitesh, shkon ne te njejtat bare dhe restorante. Gjithcka vazhdon me te njejtin ritem, sikur koha te mos rrokullosej fare, sikur ditet te mos leviznin nga vendi. Ndoshta edhe vera e ketij viti nuk do te ndryshonte asnje grime ne ditet e saj nese nje dite maji, nje grup pune i Galerise Komebtare te Tiranes nuk do te kishte thyer qetesine e studios se tij. Fteses gati - gati te pashprese se shqiptareve, Ibrahim Kodra cuditerisht i ishte pergjigjur me nje "po" te thjeshte. "Po, jam dakort te vij ne Tirane", kishte thene per cudine e drejtorit te Galerise dhe punonjesve te tij te cilet kishin pandehur se do te ishte e veshtire t'i mbushje mendjen piktorit 85-vjecar te udhetonte drejt Tiranes. Me te njejten lehtesi te asaj "po"-je te pare, do te ecte me pas e gjithe puna. Ne me pak se dy muaj gjithcka do te ishte gati per te sjelle ne Galerine Kombetare te Arteve Ibrahim Kodren. Per te kthyer ne atdhe pas 65 vjetesh piktorin e fundit te kubisteve qe kishte kaluar ne Shqiperi vetem njezete vitet e para te jetes, por gjate gjithe pjeses tjeter te jetes kishte hedhur ne pelhure ato ngjyra te vendlindjes qe ishin ngulitur thelle ne kujtesen e tij nga ato vite te femijerise.

Me largimin nga vendlindja kujtimet e Ibrahim Kodres do te fillonin pak e nga pak ta perzienin peizazhin e Ishmit me legjendat, me kalimin e viteve kujtimet dhe perfytyrimet do te fillonin te ngaterroheshin me njeri tjetrin pa i ndare kufijte se ku fillonte njeri e ku mbaronte tjetri. Dhimbja per nenen qe humbi kur ishte tre vjec, mungesa e nje babai qe me teper sesa ne shtepi gjendej ne udhetimet e tij neper detra, prania e nje njerke qe nuk kujdesej per te, do t'ia benin femijerine nje periudhe te palumtur, nje periudhe qe me teper do t'i kujtohej si nje koke vetmie te plote. Nje femijeri e tille, ku e quante veten "te tepert" e detyroi qe qysh ne moshen tete vjec te largohej nga shtepia duke filluar te kerkonte nje familje mikpritese. Parate e para do t'i fitonte pikerisht ne kete moshe, duke u bere kujdestar lopesh. Nje familje gjermane do ta mirepriste Ibrahim Kodren hera heres ne shtepine e tyre, ne vendin ku ai do te njihte nje menyre tjeter jetese. Ne nje nga keto dreka, ne nje restorant te Mamurrasit, i ndodhi nje tjeter nga ato takimet qe te ndryshojne jeten si me magji. Nje zoteri i cuditshem e grishi te punonte ne dyqanin e vet te cikerrimave ne Patok dhe i premtoi se do ta shkollonte. Endacaku i vogel pranoi menjehere. Mes njerezve qe hynin e dilnin ne dyqanin-lokal, Ibrahim Kodra do te bente njohjen e radhes qe kesaj radhe e ftonte ne nje tjeter familje, ne Durres. Mireberesi, me origjine nga Sarajevo e mbajti fjalen qe i kishte dhene, ne Durres Ibrahim Kodra mundi te futej ne shkolle. Menjehere sa nisi shkollen, iu fut edhe vizatimeve, nje pasioni qe kishte lindur ne vitet e hershme te femijerise kur i ati i kthyer nga nje prej udhetimeve te tij i kishte dhuruar te paren kuti me lapsa. Ndonese nuk kishte marre kurre mesime per vizatimin, Kodra filloi te pikturonte portrete, ne fillim te Ismail Qemalit, te Skenderbeut dhe te Naim Frasherit dhe me pas nisi te skiconte anijet ne liman. Nje italian qe ne qytet kishte nje dyqan, e fton te pikturoje portretet e klienteve te tij. Ishin pikturat e para nga te cilat Ibrahim Kodra do te fitonte para, ndonese ne ate kohe, ende me shpirtin e endacaktut parate nuk para i hynin ne sy. Se paku jo aq sa deshira per te ushtruar vizatimin. Nje nga keta kliente do t'i ndryshonte serish kursin e jetes. Ishte kuestori i qytetit te Durresit. Portretin e kuestorit, punuar nga Kodra rastesisht e kishte pare nje oficer, i cili foli per kete me nenen mbretereshe, qe njihej si nje perkrahese e artisteve. Ajo urdheroi qe piktorion e ri ta shpinin tek ajo. Me nje kostum te ri, qepur enkas per kete takim, Ibrahim Kodra doli perpara nenes mbretereshe e cila i tha qe te ndiqte shkollat ne Tirane dhe me pas do ta nisnin ne Itali per te studiuar ne Akademine e Arteve te Bukura. I tronditur nga kjo kthese e paparashikuar qe po merrte jeta e tij, Kodra mezi sa kishte nxjerre nga goja nje "po" te mekur.

Qe nga koha qe ishte larguar nga shtepia, deri ne diten kur hyri ne Institutin "Naim Frasheri", kishin kaluar vetem dy vjet. Gjate viteve te studimeve, Ibrahim Kodra gjithnje e me teper do t'i jepej edhe sportit, atletikes, hedhjes se diskut dhe te gjyles. Nisi te studionte edhe muzike, ne fillim mandolinen pastaj edhe kitaren ne orkestren e Institutit, nje pasion ky nga i cili nuk eshte ndare edhe sot e kesaj dite.

Ato vjet kane mbetur ne mendjen e Ibrahim Kodres si nje periudhe kohe e jetuar pa andrralla, kishte miq qe e kishin xhepin plot me leke, si princi Sherafedin dhe princi trashegimtar Tati, me te cilet endej sa neper restorante e salla kinemaje. Ne nje nga keto dite, kur maste rruget e Tiranes me xhepat e mbushura me parate e fituara nga shitja e portreteve, do te takohej per te fundit here me te atin. Vite me vone, gjate jetes ne Itali do te perpiqej te lidhej me te me ane te letrave. Por nga shtepia nuk do te merrte kurre pergjigje, derisa do te kuptonte qe ajo dere kishte qene e hapur per te vetem ne vitet e para te jetes se tij.

Mesimet e para te mirefillta ne pikture, Ibrahim Kodra i mori ne shkollen e Odise Paskalit, qe pasi kishte studiuar ne Itali ne vitet njezete ishte kthyer ne Shqiperi dhe kishte themeluar shoqerine "Miqte e Artit". Vitet e kaluara ne kete studio do te kujtoheshin edhe si vite te leximit, vite ku Kodra do te lexonte Tolstoinn, Dostojevskin, Gogolin por edhe Fishten, Nolin, Migjenin, Sami Frasherin dhe do te ilustronte me vizatimet e tij edhe biblen e shqiptareve te asaj kohe, "Sikur te isha djale" e Haki Stermillit. Po ne kete kohe, Kodra do te gjente edhe nje menyre tjeter per te siguruar jetesen, te realizonte reklamat e filmave. Portrete te Greta Garbos, Klerk Gembellit, Carli Caplinit dhe Marlen Ditrihut, te realizuara nga ai do te fillonin te udhetonin neper qytetet shqiptare duke u bere teper te njohura nga shikuesit e asaj kohe. Fati i Ibrahim Kodres ishte parathene te ndryshohej edhe njehere pikerisht nga kinemaja. Maria Denies, nje nga yjet italiane te kohes, gjate vizites ne Tirane ishte pikturuar me kostum kombetar shqiptar nga Ibrahim Kodra. Do te ishte nderhyrja e saj dhe e konsullit italian i cili e shoqeronte, qe pas kaq vitesh pritje, Kodres t'i aprovohej e drejta per studime ne Itali vetem per dy dite. Ne kohen kur lufta e dyte Boterore ishte ne prag, Ibrahim Kodres nuk i dukej sikur shkolla e tij per arte ishte ne harmoni me ate qe po ndodhte por "sic eshte arti nje kontrast vijash dhe formash, ashtu dhe ditet e mia shtyheshin perpara duke kundershtuar fuqishem gjithcka ndodhte rreth meje". Keshtu do ta pershkruante Ibrahim Kodra, vite me pas, ne librin e tij me kujtime, ate udhetim te pare drejt vendit ku do te jetonte pergjithmone.

Mberritja ne Itali do ta bente Ibrahim Kodren qe te kuptonte se po hynte ne nje tjeter bote, Ballkani dhe legjendat tashme i perkisnin te shkuares. Pas nje qendrimi te shkurter ne Bari, Kodra udhetoi drejt Romes ku do te ndodhte i pari ndryshim i rendesishem ne formimin e tij si piktor. Ndersa e mesonin per t'u bere nje piktor akademik, Kodra do te fillonte te terhiqej nga teknikat e Sezanit, por edhe nga teknikat dhe historite e piktoreve te tjere: Mone, Mane, Renuar, Dega. Ne vend qe te riprodhonte ne menyre te persosur realitetin, ai filloi te mendonte se piktura ishte nje siperfaqe e rrafshet e veshur me ngjyra te vendosura ne njefare rregulli. Dhe per kete vendosi se Roma nuk bente per te. Destinacioni i radhes, dhe i fundit kesaj radhe, do te ishte Milano, Akademia e Breras.

Ishte vjeshta e vitit 1938, kur ai arriti ne qytetin ku do te kalonte gjithe pjesen tjeter te jetes. Qe ne muajt e pare te studimeve ne Akademine Mbreterore te Arteve te Bukura, do te perfshihej befas nga lajmi se vendi i tij ishte pushtuar nga Italia. Por nga largesia e Milanos, i dukej se cdo gje po ecte normalisht. Vetem ne vitin 1942 autoritet italiane do t'u jepnin leje studenteve shqiptare per te vizituar atdheun. Ibrahim Kodra ne kete udhetim do te gjente nje Tirane qe kater vjet te shkuara nuk e kishte njohur, ne ish fshatin e dikurshem shpalosej madherisht nje bulevard qe mbyllej perpara ngrehinave ku po ndertohej Universiteti. Ai do te shihte hotel Dajtin qe do t'i dukej nje godine e perkryer. Ndonese me ane te disa miqve te tij morri pjese ne nje nga mbledhjet e Partise Komuniste, Kodra nuk e pelqente "luften politike". Per me teper, duke qene se dera e shtepise aterore i ishte mbyllur, as qe e mendoi se mund te qendronte ne Tirane, nderkohe qe Milano vazhdonte ta grishte me te gjithe ato gjera qe ende mund t'i mesonte.

Pas vitit 1943, me shkeputjen e burses Kodra do te ndiente per here te pare veshtiresite ekonomike. Per here te pare nuk do te mund te jetonte dot vetem nga ajo qe sigurohej nga shitja e pikturave, ato vite kane hyre ne kujtesen e tij si vite te mesimdhenies, jo vetem ne pikture, por edhe ne muzike, madje edhe per sport. Ne vitin 1945, me mbarimin e luftes, Kodra me miqte e tij italiane, me te cilet diskutonin per kubizmin, surrealizmin, abstraksionizmin, formuan nje grup, qe e quajten "Pertej Guernikes". Te gjithe u mbeshteten tek Pikaso, por endrra e secilit ishte te krijonin natyren e vet. Me kete grup, organizuan edhe te paren ekspozite te perbashket. Pasi i kaloi "dalldia" per impresionizimin, Ibrahim Kodra do ta rishikonte qendrimin e tij, ne momentin qe arriti te zbulonte se edhe kubizmi krijohej nga nje gjendje veshtiresie. "Gjithcka ne natyre ka forme katrore, sferike dhe cilindrike", kishte thene Sezani. Kodra e kishte perkthyer: "Tani qe shkaterruam formen, kemi krijuar nje pikture te mbeshtetur tek ngjyra dhe tek drita, duke u perpjekur keshtu te harrojme krejtesisht te shkuaren". Kete mesim do ta bente te vetin gjithe grupi "Pertej Guernikes".

Por ne Itali grupet artstike nuk kane jetegajtesi. Keshtu ne vitin 1947 Ibrahim Kodra do te gjendej ne nje tjeter grupim, ne "Grupin e Vijes", qe e cmonte kubizmin dhe abstraksionizmin si ngjarjet me te rendesishme te historise se arteve te kohes se fundit, por ne te njejten kohe ishin te ndergjegjshem se gjendeshin ne prag te arritjeve te reja.

Nga takimet me te rendesishme me personalitetet e kohes, Ibrahim Kodra kujton nje takim me Pablo Pikason, ne vitin 1948 ne Rome. Me pas do te takohej me te edhe kater here te tjera ne Kane dhe do t'i paraqiste disa nga punet e tij. "Duket se do t'i kene pelqyer, se shpesh perseriste fjalet: qenkan punime te vecanta", shkruan Ibrahim Kodra ne kujtimet e tij.

Pak a shume te njejtin mendim kish ndare edhe poeti i madh francez Pol Elyar. Pas nje vizite ne studion e piktorit nga ishmi, ai do te shkruante ne Gazeten "Unita": "Kodra eshte zanafilla e nje qyteterimi te ri".

Vitet e mepasshme piktori i kujton si vite te veshtira per mbijetesen e artisteve, asokohe ai ende nuk kishte mundur te krijonte nje treg shitjeje, edhe kur shiste dicka, ne shumicen e rasteve bleresi ishte ndonje mik apo ndonje i njohur. Ne ato kohe u ndesh me nje koleksionist te quajtur Boski, inxhinier qe se bashku me nje gjenovez filluan te blinin vazhdimisht tek ai. Te paren ekspozite me punimet e Ibrahim Kodres e celi nje galeri ne Napoli, "Bluja e Prusise", ne vitin 1947. Ne ndryshim nga Pikaso qe me teper shoqerohej me shkrimtare sesa me piktore, miqte e Kodres ishin te gjithfare fushave. Nderkaq shkruante per revisten "Piktura" qe qarkullonte ne Milano dhe nder intelektualet shoqerohej me Alberto Kavalarin, Elio Vitorinin, Masimo Buontempelin, Borgezen, kritikun e artit por edhe Dino Buxatin e Salvatore Kuazimodon. Karriera e Kodres do te bente nje kthese ne vitin 1957. Ne ate vit, Bergamini i dha mundesi te paraqiste nje punim ne galerine e tij ne Korso Venecia. Ekspozita terhoqi nje numer te madh shikuesish, ndersa kritika e trajtoi si ceshtje te dites. Per piktorin shqiptar, kritika nuk do te vononte te shkruante "Kodra ka krijuar nje tjeter bote". Kurse Marko Valseki, do te ishte i pari qe do te vleresonte prejardhjen e rraces ne kete pikture: "Mund te themi se Kodra permes larmise se nje kubizmi te perparuar te viteve pas lufte ka zbuluar fijet e shndritshme te mozaikeve te vjeter bizantine, vezullimin e xhamive te lashta dhe imagjinaten e barinjve qe i shkojne netet ne te perpjetat e Olimpit".

Do te ishte kjo ekspozite qe Kodres do t'i hapte njehere e pergjithmone rrugen e shitjeve. Tregu u zgjerua dhe Kodres nuk i mbetej me kohe per te dhene mesim. Tani do t'i perkushtohej pergjithmone vetem piktures.

Se sa ishin shitur pikturat e Ibrahim Kodres do ta zbulonte keto dy muaj me mire se kushdo ekipi i Galerise Kombetare te Arteve qe do te merrej me organizimin e ekspozites se Ibrahim Kodres. Ideja fillestare ishte te behej nje ekspozite retrospektive: publiku shqiptar te njihej me krijimtarine e piktorit nder vite. Por ndersa pranimi i fteses nga ana e Kodres kishte qene pjesa me e lehte, organizimi i nje retrospektive do te ishte i pamundur. Ne studion e piktorit mungonin pikturat neper vite. Gjithe c'ishte punuar, tashme ishte pjese e koleksioneve private dhe galerive neper bote. Gjithe c'mund te ofronte vete Kodra, ishin vetem punimet e tij me te fundit.

Pikerisht koleksioneve private iu drejtuan edhe organizatoret shqiptare te ekspozites. Mbi njezete punime te realizuara nga Ibrahim Kodra ne vite te ndryshme, do te vijne ne Shqiperi si pjese e koleksionit te nje piktori italian, te quajtur Kasavaro. Jane punime te realizuara qe nga vitet '70 e deri me sot, qe se bashku me pese punime prone e Galerise Kombetare do te ndertojne nje mozaik jo te plote te vepres se shqiptarit te njohur ne bote dhe ende te panjohur ne vendlindje. Ne ate vendlindje qe e la 65 vjet te shkuara per ta mbajtur ngahere brenda pikturave te tij.

Ibrahim Kodra

[angeldust]

(Ibrahim kodra e paska zakon te pikturoje muzikantet me stil Picasso)

[angeldust]

...perseri

[angeldust]

(nje kitarist)

[angeldust]

(dedikuar vendeve arbereshe te Italise)

[angeldust]

Bambina con fiori 1993

Femije me lule

[angeldust]

Pace, 1993

Paqe