Pse debatet janë budallallëk dhe të rrezikshëm, sipas PLATONIT

[Neteorm]

Ka një ndryshim midis dialektikës dhe debatit. Kur takoni dikë me një pikëpamje të ndryshme nga e juaja, me siguri do t’i riktheheni debatit. Por debati është një lloj sporti, me fitues dhe me humbës. Debatet nuk kanë të bëjnë me afrimin me të vërtetën, por për atë se kush del më i miri. Në Greqinë e Platonit, sofistët ishin debatues profesionistë. Sot, ne mund të mësojmë truket e tyre për të kuptuar debatet e tyre të zbrazëta.

Pak njerëzve u bëhet vërtet vonë për të vërtetën. Mund të themi se po, por kur bëhet fjalë për këtë, njerëzit janë të gjithë shumë të ndjeshëm ndaj asaj dobësie shekullore: vanitetit.

Le të supozojmë se jeni duke pirë diçka me disa miq dhe po bëni një debat miqësor për një temë të diskutueshme. Ju keni mendimin tuaj, keni argumentet tuaja dhe jeni kundër dikujt tjetër. Supozoni, tani, se ata japin një kundërshembull brilant dhe e shpërbëjnë plotësisht pozicionin tuaj. Si reagoni? A thoni, “Mirë, mund të kesh të drejtë”, apo dyfishoni përpjekjet tuaja? Për Platonin, është me të vërtetë një person i rrallë ai të cilit i bëhet vonë për të vërtetën. Shumica e njerëzve duan vetëm të fitojnë.

Ekziston një dallim filozofik midis dialektikës dhe debatit. Dialektika është ajo ku dy njerëz me pikëpamje të kundërta diskutojnë se cili pozicion është më i miri. Shqetësimi i tyre është se çfarë është e drejtë, dhe një dialektikë zakonisht zgjidhet me një lloj kompromisi ose sinergjie që është një përmirësim i secilit pozicion. Debati, nga ana tjetër, është një lloj sporti. Dhe, si me shumicën e sporteve, duhet të ketë një fitues dhe humbës. Ashtu si sportet e tjera, ju mund të stërviteni për t’u bërë më të mirë në debat. Ju mund të mësoni truqet për ta bërë kundërshtarin të duket budalla ose argumentet e tyre duken të dobëta.

Kjo është pikërisht arsyeja pse Platoni mendonte që ishin gjëra shumë budallaqe e të rrezikshme.

Sofiszmi dhe vaniteti

Nëse e quani dikë sofist, jeni duke e quajtur sharlatan. Një sofist është dikush që flet mirë, mund të ngrejë peshë një turmë dhe mund të bëjë të mençurin në kurrizin tuaj, por nuk i bëhet aspak vonë për të vërtetën. Nëse e quani një politikan sofist, po thoni se atij i intereson vetëm marrja e votës dhe nuk ka ndonjë parim. Dhe arsyeja pse “sofist” është bërë një term kaq poshtërues, është e gjitha për shkak të Platonit.

Në Greqinë e Platonit, sofistët ishin filozofë, por ata ishin më të merakosur për artin e retorikës dhe të bindjes. Ishin të fokusuar tek debati dhe jo tek dialektika. Sofistët ndonjëherë bënin shumë para duke u mësuar të tjerëve artin e madh për të fituar një debat. Ata u mësonin politikanëve aspirantë, fëmijëve nga familje fisnike ose kujtdo me një qese mjaft të madhe parash, se si ta bëni kundërshtarin të dukej budalla. Ata mësonin se si ta bënin turmën në anën e tyre, dhe u mësonin se si të dukeshin të sigurt ndërsa e bënin atë gjë.

Platoni argumentonte, pra, se sofistët (dhe arti i debatit në përgjithësi) merreshin vetëm me opinionin popullor. Ata thoshin atë që e dinin se do ta bënte të lumtur turmën dhe “parimet” e tyre gjithmonë përputheshin me cilindo që po i dëgjonte. Ata hidheshin ngado që të frynte era. Për sofistët, e drejta dhe e gabuara nuk kishin aq rëndësi sa brohoritja apo e qeshura.

Fuqitë eristike

Sofistët nuk janë vetëm mjeshtra të retorikës (të folurit bindës), por edhe të eristizmit. Eristizmi është gatishmëria që një person ka për të përdorur çfarëdo trukesh që mundet, për të fituar një debat. Siç thotë filozofi Xhon Gilbert, “Folësi [] eristik shfrytëzon paqartësitë dhe gabimet dhe është i gatshëm të endet në një paqartësi të pafund, nëse beson se do t’i shërbejë kauzës së tij.” Me pak fjalë, eristik do të thotë ta trajtosh debatin si një sport, dhe jo një endje filozofike. Ja tre shembuj të eristikës:

Përdorimi i dilemave të rreme. Një debatues i mirë do të përpiqet të “godasë” një kundërshtar duke përcaktuar gamën e pozicioneve të pranueshme. Për ta bërë këtë, ata shpesh paraqesin dy ose disa opsione si opsionet e vetme. Për shembull, në një debat mbi ndryshimin e klimës, një sofist mund të pretendojë: “Ne duhet të ndalojmë të gjitha aktivitetet industriale tani ose të përballemi me një lloj shfarosje”. Kjo eliminon një spektër të tërë nuancash dhe masash lehtësuese.

Sulmet ad hominem. Ndonjëherë, sulmi ndaj një personi në të vërtetë mund të justifikohet filozofikisht, por shpesh përdoret për të shpërqendruar ose për të poshtëruar argumentet e një kundërshtari. Më shpesh, përdoret për të shkaktuar të qeshura bajate. Për shembull, në një debat rreth politikës ekonomike, ai mund të thotë: “Nuk do të pranoja këshilla ekonomike nga dikush që blen kostumin në Walmart”.

Drejtimi i gabuar. Ky është një prej kohësh i preferuari i politikanit të rrëshqitshëm. Kur bëhet një pyetje e sikletshme ose ballafaqohet me një argument të mirë, sofisti do t’i përgjigjet një pyetjeje të lidhur me të ose krejtësisht të ndryshme. Le të themi se një politikan pyetet për një rënie të rezultateve shkollore. Drejtimi i gabuar eristik do të ishte: “Ne kemi investuar më shumë se kushdo tjetër në shkolla dhe kemi punësuar 30% më shumë mësues.” Kjo nuk ndihmon aspak për të trajtuar problemin e rënies së rezultateve shkollore.

Nata e debatit

Çështja e sofizmave ka marrë një rëndësi të re në një epokë të mediave sociale, videove në internet dhe podkasteve. Për shembull, në qershor të këtij viti, Joe Rogan i ofroi 100,000 dollarë mjekut dhe shkencëtarit të vaksinave, Peter Hotez, nëse ai do të shfaqej në podkastin e tij për të debatuar me mohuesin e famshëm të vaksinës, Robert F. Kennedy Jr. Hotez, e refuzoi ofertën dhe rrjetet sociale morën kot. Hotez ishte një frikacak, një mashtrues ose i pasigurt për argumentet e tij. Megjithatë, ajo që ka më shumë gjasa është që Hotez njeh këshillat e Platonit.

Kur organizoni një podcast me dhjetë milionë dëgjues, ka të ngjarë të mos merakoseni për argumentet më të mira ose për të dalluar të vërtetën. Ju doni veç argëtimin. Robert F. Kennedy Jr. është një sofist i talentuar dhe me përvojë. Ai kurrë nuk do të gabojë dhe nuk do të humbasë kurrë, sepse i di të gjitha truket eristikës. Ai mund të rrëmbejë, devijojë dhe rrëshqasë përpara gjithë shkencës dhe fakteve që mund të paraqesë Hotez. Ai do të notojë në një pishinë të madhe sulmesh ad hominem, me dilema të rreme dhe drejtime të gabuara. Dhe shumica e dëgjuesve nuk do të jenë më të mençurit. Pak njerëzve në fakt u bëhet vonë për të vërtetën; ata duan spektaklin. / big think – bota.al

[ATMAN]

Në shoqëritë demokratike, debati politik është një nga mekanizmat kryesorë për të shprehur mendimet, kritikat dhe idetë e ndryshme. Ai mund të sjellë diversitet në mendime dhe ndihmon në shkëmbimin e pikëpamjeve të ndryshme për një çështje të caktuar. Kjo diversitet mund të kontribuojë në zgjidhje më të mira dhe më të qëndrueshme për sfidat dhe problemet që shoqëritë përballen.

Një debat i mirëorganizuar dhe i bazuar në argumente të rëndësishme mund të përforcojë transparencën dhe llogaridhënien në qeverisjen demokratike. Ai mund të zbulojë defekte në politika dhe të sjellë përmirësime të nevojshme. Gjithashtu, debati politik mund të ndikojë në përkushtimin e politikanëve ndaj punës së tyre dhe të bëjë ata më të përgjegjshëm ndaj qytetarëve.

Në këtë kontekst, ndërsa Platoni mund të ketë shprehur skepticizëm ndaj debatit në demokraci, shumë njerëz e shohin debatin si një shenjë të shëndetshme të angazhimit politik dhe pluralizmit demokratik. Ka rëndësi të kultivohet një kulturë e debatit që inkurajon respektin, mendimin e lirë dhe dialogun ndërmjet individëve me pikëpamje të ndryshme. Në këtë mënyrë, debati politik mund të jetë një fuqizues për shoqërinë dhe demokracinë.

Në vijim të shpjegimit:

Debati politik, kur është i rregullt dhe i shëndetshëm, gjithashtu mund të ndihmojë në zbulimin e zgjidhjeve inovative për sfidat komplekse shoqërore. Diskutimi i qëndrimeve të ndryshme dhe shkëmbimi i argumenteve mund të krijojë hapësira për kreativitet dhe për zhvillimin e ideve të reja.

Përveç kësaj, debati politik mund të shërbejë si një mekanizëm për kontrollin e pushtetit dhe përparimin e lirive dhe të drejtave civile. Në një shoqëri ku debati politik është i lirë dhe aktiv, kritika dhe mbikëqyrja e qeverisjes janë të mundësueshme, duke ndihmuar në mbrojtjen e demokracisë dhe në parandalimin e abuzimeve të pushtetit.

Në fund të fundit, debati politik mund të jetë një mjet për të zgjuar ndërgjegjen civile dhe për të nxitur pjesëmarrjen e qytetarëve në jetën politike të vendit. Kur njerëzit marrin pjesë aktivisht në debat dhe në procesin vendimmarrës, ata ndjehen më të përfshirë dhe më të përgjegjshëm për fatin e shoqërisë së tyre.

Për këto arsye, edhe pse Platoni mund të ketë shprehur skepticizëm ndaj debatit politik, shumë njerëz sot e shohin atë si një mjet të rëndësishëm për avancimin e demokracisë dhe për zgjidhjen e sfidave të shoqërisë moderne.

[Neteorm]

Jam i sigurt se ka disa arsye pse njerëzit duan të debatojnë dhe të debatojnë. Unë besoj se disa njerëz duan të debatojnë vetëm për të hequr diçka nga gjoksi i tyre. Por ja pse më pëlqen një debat i mirë.

Më pëlqen të përkul trurin dhe më pëlqen sfida mendore. Disa njerëz kënaqen duke luajtur sport. Pse? Ndoshta u pëlqen ushtrimi fizik ose sfida fizike e tij. Disa njerëz, duke përfshirë edhe mua, gëzojnë aspektin konkurrues të debateve dhe sfidën e tij.

Më pëlqen të shkëmbej ide me njerëzit. Më pëlqen të mësoj. Ndonjëherë ju nuk shihni një perspektivë të caktuar nëse dikush nuk ju vë në dukje. Ndoshta ju nuk shihni një dobësi në pozicionin tuaj, nëse dikush nuk ju vë në dukje. Kur i shihni gjërat në këndvështrime të reja, ju forconi të kuptuarit tuaj për një temë.