Gjermanët debatojnë të pamendueshmen dikur: A kemi nevojë për armë bërthamore?

[Albo]

Gjermanët debatojnë të pamendueshmen dikur: A kemi nevojë për armë bërthamore?

Diskutimi është veçanërisht i tensionuar në Gjermani, e cila ka hequr dorë nga energjia bërthamore dhe bomba atomike

Nga Bertrand Benoit dhe Bojan Pancevski



BERLIN - Ekspansionizmi rus dhe frika për shkëputjen e Amerikës nga Evropa po shkaktojnë një alarm të tillë këtu, saqë Gjermania ka filluar të mendojë për një pyetje që dikur konsiderohej e paimagjinueshme: A ka nevojë ajo të ketë armët e saj bërthamore?

Në javët e fundit, zyrtarët gjermanë i kanë bërë thirrje Francës dhe Mbretërisë së Bashkuar - dy fuqitë bërthamore të Evropës - që të punojnë me Berlinin për të zhvilluar një plan mbështetës për parandalimin bërthamor për Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, nëse SHBA nuk do të jenë më të gatshme ta përmbushin atë rol.

Disa politikanë dhe akademikë po shkojnë edhe më tej, duke pyetur nëse Gjermania mund të ketë nevojë një ditë për arsenalin e saj atomik.

Gjermania nuk është i vetmi vend ku politikëbërësit po mendojnë për pasojat e përhapjes, pasi disa fuqi bërthamore të krijuara zgjerojnë arsenalet e tyre, anëtarë të rinj i bashkohen klubit atomik dhe të tjerë, si Irani, duket se po ndërmarrin hapa në këtë drejtim.



Por në Gjermani, e cila ka përqafuar pacifizmin që nga humbja e saj në Luftën e Dytë Botërore dhe ka hequr dorë si nga energjia bërthamore ashtu edhe nga bomba atomike, debati është veçanërisht i ndezur.

Diskutimi shpërtheu në opinion në fillim të këtij muaji kur ministri i financave, Christian Lindner, reagoi ndaj komenteve të kandidatit presidencial të SHBA-së, Donald Trump, që tregonte se nëse ai rizgjohej, Uashingtoni nuk do t'u vinte në ndihmë aleatëve të NATO-s që nuk ishin duke shpenzuar mjaftueshëm për mbrojtjen.

Në një artikull në Frankfurter Allgemeine Zeitung, Lindner pyeti: “Në cilat kushte politike dhe financiare Parisi dhe Londra do të ishin të gatshëm të ruanin dhe zgjeronin kapacitetet e tyre strategjike për sigurinë tonë kolektive? Dhe anasjelltas, sa jemi gati të kontribuojmë?”

Politikanë të tjerë, duke përfshirë Friedrich Merz, kreun e partisë më të madhe opozitare të Gjermanisë, CDU-në konservatore, dhe Katarina Barley, kandidatja e qendrës së majtë SPD për zgjedhjet evropiane, kanë bërë gjithashtu thirrje që Gjermania të kërkojë një parandalues bërthamor evropian të pavarur nga SHBA.


Ministri gjerman i Financave, Christian Lindner. FOTO: ANNA SZILAGYI/SHUTTERSTOCK

Zyrtarë të lartë të qeverisë thanë se kancelari Olaf Scholz, si dhe ministrja e Jashtme Annalena Baerbock dhe Ministri i Mbrojtjes Boris Pistorius, mbeten skeptikë në lidhje me perspektivat për bashkëpunim të zgjeruar bërthamor me Francën dhe Britaninë e Madhe dhe dobinë e një qasjeje të tillë.

Pikëpamja e përbashkët e këtyre liderëve të lartë, thanë zyrtarët, është se ndërsa kërcënimi i mundshëm bërthamor nga Rusia është rritur, mbështetja në strategjinë aktuale të parandalimit bërthamor të NATO-s dhe investimi masiv në sisteme më të mira të mbrojtjes ajrore është përgjigja më e mirë për momentin.

Megjithatë, tendenca e diskutimeve në Berlin është një largim nga katër vjet më parë, kur presidenti francez Emmanuel Macron ftoi Gjermaninë dhe qeveritë e tjera evropiane të flisnin se si Parisi mund të zgjerojë ombrellën e tij bërthamore për të mbuluar të gjithë NATO-n në këmbim të ndihmës për të paguar për armët.

Ndërsa Gjermania nuk ka armë bërthamore, sipas marrëveshjeve të NATO-s për ndarjen bërthamore, avionët luftarakë gjermanë janë të pajisur për të nisur armët bërthamore të SHBA-së të stacionuara në Gjermani. Por vendimi për të përdorur armët do të binte vetëm në SHBA.


Donald Trump ka treguar se Uashingtoni nuk do t'u vinte në ndihmë aleatëve të NATO-s të cilët nuk po shpenzonin mjaftueshëm për mbrojtjen. FOTO: SHANNON STAPLETON/REUTERS

Gjermania ka mbajtur prej kohësh qëndrimin se parandalimi bërthamor i NATO-s duhet të përqendrohet në ato armë të SHBA-së, nga frika se çdo lëvizje për ta futur Gjermaninë nën ombrellën bërthamore të Francës mund të inkurajojë SHBA-në të reduktojë praninë e saj ushtarake në Evropë.

Ndërsa Trump vë në pikëpyetje parimin themelues të NATO-s se çdo sulm ndaj një anëtari është një sulm ndaj të gjithëve, politikëbërësit gjermanë thanë se vendi i tyre është më i prekshëm se Franca ose Britania e Madhe. Pavarësisht nëse Trump rizgjedh apo jo, disa kanë frikë se shkëputja e SHBA nga Evropa është e pashmangshme.

Lindner dhe të tjerë thanë se Gjermania duhet të thyejë tabunë e saj bërthamore para se të jetë tepër vonë. Ata shqetësohen se presidenti rus Vladimir Putin, i inkurajuar nga përparimet në Ukrainë dhe komentet e Trump, mund të testojë së shpejti aleancën, ndoshta përmes një sulmi ndaj një shteti anëtar që ndan një kufi me Rusinë.

Një zyrtar francez tha se Gjermania nuk kishte qenë në kontakt për zgjerimin e ombrellës bërthamore të Francës. Një zëdhënës i Ministrisë së Mbrojtjes të Mbretërisë së Bashkuar tha: "Ne kemi deklaruar parandalimin tonë të pavarur bërthamor për mbrojtjen e NATO-s për më shumë se 60 vjet dhe të gjithë aleatët e NATO-s përfitojnë nga mbrojtja që ajo ofron".


Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg. FOTO: JOHANNES SIMON/GETTY IMAGES

Shkencëtari politik gjerman Maximilian Terhalle, një nga zërat më të hapur në debatin bërthamor të vendit të tij, argumenton se Gjermania duhet të ofrojë blerjen e rreth 1000 kokave strategjike bërthamore joaktive aktualisht nga SHBA.

Këto armë më pas do të kombinohen me arsenalet e Francës dhe Britanisë së Madhe për të mbledhur një rezervë prej rreth 1,550 kokash - dukshëm më shumë se sa Franca dhe Britania kanë aktualisht. Kjo forcë do të vendoset në të gjithë territorin e NATO-s me një plan të rënë dakord për përdorim nëse Rusia sulmon.

“Ju mund të keni 15 divizione dhe tanke moderne beteje, por nëse nuk keni një parandalues bërthamor dhe po përballeni me një armik i cili jo vetëm që ka një por është gjithashtu i gatshëm t'ju kërcënojë me të, atëherë këto divizione nuk do ta bëjnë çdo mirë”, tha Terhalle.

I pyetur për sugjerimet e Terhalle, një zyrtar i lartë gjerman tha që Gjermania të ketë armët e veta nuk po konsiderohej tani për tani, por ai pranoi se një ditë mund të bëhet e nevojshme që Berlini të pengojë në mënyrë të besueshme një Rusi agresive.

Mbështetja në fuqitë e tjera evropiane, tha zyrtari, a nuk ishte dhe aq i ndryshëm nga mbështetja në SHBA. Franca mund të ishte "një zgjedhje larg" nga zgjedhja e një presidenti pro-rus, vuri në dukje ai, duke iu referuar Partisë së ekstremit të djathtë Rassemblement National, që aktualisht drejton në sondazhet e opinionit.


Kancelari gjerman Olaf Scholz është skeptik në lidhje me perspektivat e bashkëpunimit të zgjeruar bërthamor. FOTO: ANNA SZILAGYI/SHUTTERSTOCK

Disa kritikë të propozimit të Lindner pajtohen me argumentin e Terhalle se një parandalues thjesht evropian bërthamor për NATO-n nuk do të ishte i besueshëm pa u bashkuar Gjermania me të tjerët në zhvillimin e armëve, vendosjen e tyre dhe pjesëmarrjen në strukturën komanduese që do të vendoste për përdorimin e tyre.

Por ata thanë se ndjekja e një qëllimi të tillë është jorealiste dhe kundërproduktive pasi jo vetëm që do të konsumonte burime që Gjermania nuk ka, por gjithashtu do të minonte besueshmërinë e angazhimit të SHBA-së për të mbrojtur aleancën.

"Nuk ka pengesë më të mirë se ai që kemi," tha Norbert Röttgen, një ligjvënës konservator i opozitës gjermane dhe ish-kryetar i komitetit të punëve të jashtme. “Ndërtimi i parandalimit tonë bërthamor do të zgjaste 15 vjet dhe do të kushtonte miliarda euro të panumërta.

Lindner është përballur me disa kundërvajtje të fuqishme. I pyetur për propozimin e tij, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha javën e kaluar se marrëveshjet aktuale bërthamore ishin një pengesë e fuqishme dhe se asgjë nuk duhet bërë për të minuar besueshmërinë e tyre.

Ka disa pengesa të mëdha ligjore, praktike dhe politike që Gjermania të bëhet një fuqi bërthamore. Berlini hoqi dorë nga armët bërthamore në bazë të Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore, një angazhim që ai ripohoi në marrëveshjen e shtatorit 1990 me SHBA-në, Britaninë e Madhe, Francën dhe Bashkimin Sovjetik që hapi rrugën për ribashkimin e Gjermanisë.

Megjithatë, me ose pa çadrat e tyre bërthamore, Evropa dhe Gjermania nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të rrisin me shpejtësi aftësitë e tyre mbrojtëse. Kur Donald Tusk, kryeministri polak i zgjedhur së fundmi, vizitoi Parisin dhe Berlinin javën e kaluar, ai, Scholz dhe Macron të gjithë kërkuan lidhje më të forta të sigurisë midis vendeve të tyre, ndërsa përballen me atë që ata e përshkruan si një kërcënim në rritje rus.

Bashkimi Evropian, tha Tusk, duhet të jetë “jo vetëm një fuqi civilizuese, ekonomike dhe shkencore, por edhe ushtarake”.

Max Colchester në Londër dhe Stacy Meichtry në Paris kontribuan në këtë artikull.


Burimi: WSJ