Evropa e plakur po vdes

[Albo]

A ka të drejtë Macron për botën tonë të pambrojtur?

NGA ARIS ROUSSINOS



I lindur në vitin 1945, nga rrënojat e luftës së tij civile dekada të gjatë, kontinenti ynë mëmë Evropa është një lulëzim, i prirur po aq sa shumë njerëz që lulëzojnë ndaj miteve ngushëlluese dhe vetë-lavdëruese, ndërsa zhytet drejt vdekjes. Ndryshe nga brezi që e udhëhoqi Evropën gjatë Luftës së Ftohtë, që kishte përjetuar tronditjen e madhe të Evropës dhe kishte kuptuar fuqinë, brezi i politikanëve që udhëhoqi Evropën gjatë dekadave të pas Luftës së Ftohtë - një lloj të cilin Angela Merkel, dikur e lavdëronte dhe tani e shante, është distilimi më i pastër - ishin të parët që përvetësuan plotësisht sistemin e vlerave të kontinentit pas vitit 1945.

Politika e pushtetit ishte një relike barbare e një të shkuare të refuzuar; bota ishte e destinuar të lëvizte drejt një tregtie të lirë harmonike, në të cilën qartësia morale e Evropës e fituar me vështirësi do të drejtonte qytetërimet më të vogla, ende të bllokuara në histori, drejt dritës. E ndrojtur, e rehatshme, e frikësuar nga ndryshimi dhe e fiksuar pas rregullave dhe rregulloreve të vogla, sapo Evropa arriti moshën e mesme me rënien e Bashkimit Sovjetik, ishte e lumtur të vëzhgonte një botë në ndryshim që vinte nga prapa perdeve të saj rrjetë, këshilli i famullisë Nimby i kontinenteve. Gjysmë muze dhe gjysma shtëpi pensioni, Evropa u shëndosh dhe u vetëkënaq ndërsa historia u bë diku tjetër. Por nga një shpellë në thellësi të Azisë diçka u trazua, e cila do të rifillonte historinë: Covid dobësoi fatalisht kontinentin bumer dhe tani diçka e re po lind.

Është e habitshme që u desh një sëmundje që prek kryesisht të moshuarit dhe të paaftët për t'i bërë më në fund liderët e Evropës të vërenin atë që tashmë ishte qartësisht e dukshme: se deindustrializimi i vullnetshëm i kontinentit në favor të Kinës e kishte lënë atë të dobët dhe të pafuqishëm, tërësisht të varur nga bamirësia dhe fuqia e perandorive më të forta. Lidhja e Covid-it me periudhën më të keqe të çrregullimit të brendshëm politik të Amerikës që nga vitet gjashtëdhjetë ushqeu gjithashtu një perceptim midis rivalëve të Amerikës se hegjemoni global ishte vetë i sëmurë nga ana tjetër, duke nxitur vendimin e Putinit për të pushtuar Ukrainën. Megjithatë, nëse lufta e Putinit ka qenë dukshëm e pasuksesshme në fushën e betejës, në një kuptim pirrik ajo ka vërtetuar vlefshmërinë e supozimit qendror që e shtyn atë: se bota e pas Luftës së Ftohtë ka vdekur dhe ne tashmë jetojmë në një rend shumëpolar.

Në Lindjen e Mesme, Amerikën e Jugut, Afrikë dhe Azi, edhe aleatët e Amerikës mbeten të lumtur të bëjnë tregti me Rusinë dhe t'i nënshtrojnë mosmarrëveshjet e tyre arbitrazhit kinez, duke e parë luftën e Ukrainës si një përleshje të largët kufitare evropiane të parëndësishme për interesat e tyre dhe rolin e Amerikës si polic global. humbur në histori. Vetëm tani liderët e BE-së, si kryediplomati i saj Josep Borrell Fontelles, janë në gjendje të përballen me realizimin e agimit se “shumë vende e shohin ndikimin gjeopolitik të Kinës si një kundërpeshë ndaj Perëndimit dhe rrjedhimisht ndaj Evropës. Ata do të kërkojnë të forcojnë hapësirën e tyre për manovrim pa zgjedhur anët”. Lufta e fundit në Evropë ndihmon kështu në shënjimin e kufijve të një hapësire civilizuese evropiane, të përcaktuara nga solidariteti me Ukrainën. Për dekada të tëra, liderët e Evropës lajkatën se botëkuptimi i tyre moral ishte universal, i destinuar nga historia për të riformuar të gjithë botën. Në vend të kësaj, vlerat e Evropës dhe interesat e saj zbulohen si krejtësisht të paqarta: thjesht zakonet dhe supozimet e një qytetërimi mes të shumtëve, dhe një qytetërimi të dobët në atë.

U deshën të dyja krizat, Covid dhe Ukrainë, për të zgjuar Evropën nga ëndrra e saj e pasluftës. E varur nga Kina për industrinë, Rusia për energjinë dhe Amerika për sigurinë, Evropa papritmas kuptoi cenueshmërinë e saj brenda rendit të ri. Siç shkroi Macron kohët e fundit në Financial Times: "për shkak të pandemisë Covid-19 dhe luftës që Rusia vendosi t'i shkaktojë Ukrainës, ne kemi pranuar varësitë tona strategjike dhe kemi vendosur të veprojmë për t'i reduktuar ato... Ne nuk jemi më naivë." Duke hedhur poshtë dogmën idealiste të tregtisë së lirë që kishte dominuar mendimin evropian për dekada, Macron argumentoi më tej në një fjalim historik se "ne nuk jemi të destinuar të bëhemi konsumatorë të industrisë amerikane", as marrëdhënia e Evropës me Kinën nuk është një zgjedhje midis nënshtrimit ekonomik dhe konfliktit: "Në vend që të përpiqemi të luftojmë kinezët, ne do të bëjmë të njëjtën gjë si ata: të mbrojmë sovranitetin tonë evropian dhe të prodhojmë atë që na nevojitet në Evropë."

Në një mënyrë të çuditshme, ëndrra civilizuese e Macron për rolin e Evropës në një botë shumëpolare i bën jehonë të menduarit të politikës së jashtme të dy gjigantëve të Revolucionit Konservator të Gjermanisë, Carl Schmitt dhe Ernst Jünger. Duke shkruar nga këndvështrime shumë të ndryshme, pikërisht kur përpjekja e përgjakshme e Gjermanisë për të bashkuar kontinentin filloi të dukej e dënuar, dy miqtë u përpoqën të përfytyronin një vend të ri për Evropën në botë. Për Jünger, në esenë e tij të gjatë "Paqja", e filluar në vitin 1941 dhe e qarkulluar fshehurazi mes gjeneralëve të Wehrmacht-it që komplotonin për të vrarë Fyhrerin që aq shumë e përçmonte, rezultati historik i Luftës së Dytë Botërore nuk do të ishte një rikthim në rendin e paraluftës. të mosmarrëveshjeve të shteteve kombëtare të shkaktuara nga Versaja, por në vend të kësaj konsolidimi i kontinenteve të tokës në blloqe të mëdha të fuqisë civilizuese: “Për herë të parë, toka si glob, si planet, është bërë një fushë beteje dhe historia njerëzore po ecën drejt një rend planetar.”

Ky ishte një moment rreziku i madh për Evropën, paralajmëroi Jünger: “Napoleoni profetizoi se në kohën tonë bota do të bëhej republikane ose kozake. Nëse ai do ta kishte parashikuar situatën tonë në detaje, do të thoshte ‘Amerikane ose Ruse’”, sepse “në momentin kur Evropa ngrihet në statusin e një kontinenti, tërheqja gravitacionale e Amerikës do të bëhet më e dukshme”. Për Jünger-in ashtu edhe për Macron-in, historia i paraqiti kontinentit amë një zgjedhje të madhe dhe fatale: vasalizimin në duart e njërës prej dy perandorive të mëdha, ose një shteti civilizimi autonom.
Në vend të kësaj, për Junger, disfata e Gjermanisë ishte gjithashtu momenti për "Deklarimin e Pavarësisë së Evropës", një kohë kur "kufijtë e vjetër duhet të thyhen nga aleancat e reja dhe perandoritë e reja, më të mëdha duhet të bashkojnë kombet". Këtu, Jünger nuk tingëllon dukshëm ndryshe nga Macron kur deklaron se "Evropa duhet të bëhet partnere në perandoritë e mëdha që po formohen në këtë planet dhe po përpiqen drejt formës së tyre përfundimtare".

Në të vërtetë, ashtu si Macron, frankofili Jünger besonte se kjo duhet të ndodhte nën tutelën franceze, pasi "për një kohë të gjatë shpirti i atij vendi është përpjekur për një unitet më të madh në të cilin do të kurorëzohen edhe punët e tij". Ashtu si thirrja e frymës napoleonike nga Macron, Jünger festoi kampionin e mëparshëm të dështuar të një perandorie të madhe kontinentale: “Për këtë arsye faltoret sekrete për nder të Napoleonit janë mbajtur në të gjitha vendet - sepse në atë princ i ishte dukur ëndrra e vjetër e një monarkie të madhe. të realizohet.” Nuk është çudi që Mitterand, duke takuar kalin luftarak të krahut të djathtë, i kthyer në profet idealist të bashkimit evropian në 1984, do të thoshte se "Napoleoni do të të kishte bërë marshall".

Duke mos e hedhur poshtë asnjëherë radikalizmin e tij të hershëm të krahut të djathtë, Jünger-i i mëvonshëm e drejtoi atë drejt një identiteti pan-evropian dhe katolicizmit politik dhe vdiq i lavdëruar si një profet i bashkimit evropian dhe aleancës franko-gjermane. Unioni ideal evropian i Jünger-it vërtet parafytyron tonën, ku “duhet të ketë uniformitet organizimi në çfarëdolloj çështjesh teknike, industrisë, tregtisë, komunikimit, tregtisë, peshave dhe masave dhe mbrojtjes”, ku “shteti si simbol suprem i arritjeve teknike merr kombet në mundin e saj, megjithatë ata jetojnë në liri nën mbrojtjen e saj”. Ashtu si shoku i tij Nietzchean, Macron, i cili e sheh pushtimin rus të Ukrainës si katalizator për të reformuar Evropën në një kontinent të aftë për të mbrojtur veten dhe për të ruajtur qytetërimin e saj unik, Jünger vëren se: “është kështu që natyra modelon butakët, me një të fortë, të shkëlqyeshëm. guaskë e stampuar dhe një brendshme delikate në të cilën fshihen perlat. Në këtë diferencim qëndron mirëqenia e shteteve dhe lumturia e individëve.”

Vizioni i Junger-it për një rend të ri botëror të ndarë në perandori të mëdha kontinentale pasqyron ndikimin e mikut të tij më të mirë, juristit dhe filozofit ligjor Carl Schmitt. Ndryshe nga Jünger - një kundërshtar i ashpër dhe publik i regjimit të Hitlerit - Schmitt u përpoq të gjente një rol kryesor për veten e tij nën rendin nacional socialist, duke e refuzuar atë në heshtje vetëm kur humbja e Gjermanisë dukej e sigurt. Është ironike, dhe ndoshta e bazuar në një lexim të përciptë të veprave të mëparshme të Jünger-it, që ndërsa reputacioni i Jünger-it është i turbullt (ose midis disa fansave sot, është rritur) nga radikalizmi i tij i hershëm i krahut të djathtë, lakmia e Schmitt me regjimin mizoritë e të cilit krijuan post- Urdhri i vitit 1945 i ka dhënë veprës së tij vetëm njëfarë magjepsjeje transgresive, veçanërisht në mesin e intelektualëve marksistë dhe postmarksistë që ringjallën të parët mendimin e tij.

Në Nomos of the Earth (1952), Schmitt vërejti se ngjarja vendimtare në historinë botërore erdhi në fund të shekullit të 16-të, kur "ishulli britanik u shkëput në kushte ideale nga fatet e kontinentit për të ndërmarrë aventurën e tij në detet”. Rezultati ishte krijimi i perandorive të mëdha detare, që përfundimisht kulmuan në Shtetet e Bashkuara, me fuqinë dhe vullnetin për të imponuar rendin e tyre në të gjithë planetin, duke e zhvendosur Evropën nga motori i historisë botërore në skenën e luftërave të pamëshirshme dhe totale. Duke u shkëputur nga kontinenti, Britania përgatiti një sekuencë ngjarjesh që do të çonin në nënshtrimin e Evropës ndaj fëmijës monstruoz të Britanisë, Amerikës.

Megjithatë, për Schmitt-in, në shkrimet e tij të mëvonshme, kishte rrugë të ndryshme historike në horizont. Siç vëren ndoshta bashkëpunëtorja e tij më e famshme moderne, teoricieni politik post-marksist Chantal Mouffe, Schmitt shikonte përtej rendit bipolar të Luftës së Ftohtë, ai nuk do të mbijetonte në një botë ku fundi i mundshëm i bipolaritetit, hegjemonia amerikane, do të zëvendësohej nga ana tjetër. “Një rend i ri global i bazuar në ekzistencën e disa blloqeve rajonale autonome”. Për Mouffe, një peizazh shumëpolar i blloqeve qytetëruese ka të ngjarë të jetë më i qëndrueshëm dhe më paqësor se unilateralizmi amerikan, duke e ndarë botën në sfera ndikimi të dallueshme, por gjerësisht miqësore (ukrainasit dhe tajvanezët, të dy anëtarë të pavullnetshëm të sferave të zgjedhura të ndikimit të perandorive të tjera, janë nuk ka gjasa të ndajë entuziazmin e saj).

Një kritik i Luftës kundër Terrorit (baza Schmittiane e së cilës është argumentuar në mënyrë të famshme nga Agamben), Mouffe argumentoi se potenciali për paqen botërore i sjellë nga një "rend botëror pluralist" është arsyeja pse, "kundër iluzioneve të universalist-humanitarëve , është urgjente të dëgjojmë Schmitt-in kur ai na kujton se 'bota politike është një plurivers, jo një univers'”. Duke refuzuar idealizmin kozmopolitan, Mouffe argumenton se ne duhet të braktisim "shpresën iluzore për një bashkim politik të botës". Përpjekja për ta kthyer botën në Evropë është e kotë dhe e rrezikshme: “në vend të pararojës në bashkimin e botës, BE-ja duhet të vizualizohet si një pol rajonal në këtë botë shumëpolare”.

Në këtë rend shumëpolar, siç vërejti Jünger për një Evropë të bashkuar që vepron si mburoja e kombeve, BE-ja "në vend që të shihet si shpallja e fundit e shteteve-kombe, do të [siguronte] kushtet për mbijetesën e tyre në një botë të globalizuar". . Mbijetesa e kontinentit në këtë rend post-kozmopolit, deklaron Mouffe, do të sillte një refuzim të ideologjisë së tregtisë së lirë, që do të thoshte se "një numër në rritje i industrive popullore janë shkatërruar, pasi prodhuesit vendas nuk janë në gjendje të konkurrojnë me importet e lira". nga Kina dhe fuqitë e tjera rivale. Në vend të kësaj, është e nevojshme "të mbrohet një formë e krahut të majtë të proteksionizmit evropian", në të cilën është thelbësore "të parashikohet zhvillimi ekonomik sipas një perspektive rajonale". Ky vizion, i një Evrope proteksioniste, të riindustrializuar është pikërisht ai që tani përkrahet nga Macron, i cili kohët e fundit njoftoi se "ne nuk mund të jemi tregu i fundit i mbetur pa një politikë industriale". Në përfundimin emocionues të esesë së tij në Financial Times, ai deklaroi se:

“Ne duhet të rimarrim kontrollin e zinxhirëve tanë të furnizimit, energjisë dhe inovacionit. Ne kemi nevojë për më shumë fabrika dhe më pak varësi. “Made in Europe” duhet të jetë motoja jonë. Ne nuk kemi zgjidhje tjetër, pasi sovraniteti është i ndërthurur me forcën e demokracive tona… Ne evropianët mund të dëshmojmë se kontinenti ynë, djepi i Revolucionit Industrial, mund të jetë edhe një herë shtëpia e lulëzimit të industrisë dhe përparimit të përbashkët.”

Rendi i pas vitit 1945, sipas mençurisë popullore të thjeshtuar që mori formë plotësisht vetëm me rënien e Bashkimit Sovjetik, adoptoi mitin ngushëllues se fitorja e Aleatëve në Luftën e Dytë Botërore, si fitorja perëndimore në Luftën e Ftohtë, ishte një produkt. të formave superiore liberal-demokratike. Duke i hequr zotërimet e tyre jashtë shtetit në dekadat pas luftës, evropianët e lajkatën veten se epoka e perandorive kishte mbaruar, por edhe pse fuqia e tyre fizike u zbeh, shembulli i tyre moral do të vazhdojë të udhëheqë botën.

Në vend të kësaj, konsolidimi i botës në perandori kontinentale sapo kishte filluar. Morali politik nuk hyn në tablo: pushtimi i Evropës dhe ndarja e pasluftës në dy sfera rivale ishte thjesht produkt i prodhimit të madh industrial të Amerikës dhe Bashkimit Sovjetik, dhe lëndëve të para të bollshme, që rrjedhin nga zgjerimi i pamëshirshëm territorial dhe gjenocidi në vitet e mëparshme. shekuj, gjë që u mundësoi atyre të ushqenin fabrikat e tyre.

Energjia rrjedh nëpër një milion oxhaqe fabrikash dhe si Covid ashtu edhe lufta në Ukrainë u kanë zbuluar sundimtarëve të pamend dhe të devijuar të Evropës se sa i dobët e ka lejuar veten të bëhet kontinenti ynë. Por të dyja krizat gjithashtu kanë përmbyllur më në fund atë boomer të brishtë dhe të vetëkënaqur, botën e lindur në 1945: i gjithë botëkuptimi i avatarit të saj politik, Angela Merkel, tani qëndron i mohuar, edhe nëse nuk ka ardhur ende asnjë zëvendësim plotësisht i formuar. Fillimisht kishte dy perandori rivale, më pas një hegjemon i padiskutueshëm dhe tani një seri sfiduesish të mundshëm qëndrojnë në skenën e historisë. Me vonesë, liderët evropianë po e kuptojnë se nëse nuk mund të mbrohet dhe të sigurojë veten, atëherë siç paralajmëroi Macron, "Evropa do të zhduket".


Burimi: unherd