Rënia e lindshmërisë pasqyrohet në rënien e numrit të personave nën 10 vjeç. Tirana, më e moshuara
Ulen lindjet, 30 mijë fëmijë më pak në 10 vitet e fundit
Sipas statistikave, raporti mes aborteve e lindjeve është 1me 3.8, por pa përfshirë ndërhyrjet në klinikat private
Bruna Prifti
Janë harruar tashmë kohët e lindjeve rekord, madje edhe “krenaria” për familjet e mëdha. Së fundi, specialistë të shëndetit riprodhues kanë konstatuar se numri i lindjeve në Shqipëri ka pësuar ulje të ndjeshme, pasuar kjo në numrin e vogël të pjesëtarëve për një familje. Me këto ritme, vendi ynë do të shkojë fare mirë në atë udhë, që për një periudhë jo të largët kohore do të etiketohet si vend me popullsi të moshuar. “Sipas statistikave gjatë dhjetëvjeçarit të fundit numri i lindjeve është pakësuar me rreth 30 mijë”. Kështu është shprehur dje gjatë konferencës kombëtare për shëndetin “Gender, të drejtat dhe shëndeti”, Manuela Bello, përfaqësuese e UNFPA-së (Fondi i Kombeve të Bashkuara për Popullsinë). Në fjalën e saj ajo ka theksuar rënien që ka shënuar numri i lindjeve gjatë dekadës së fundit. “Nga 85 mijë lindje që numëroheshin në vitin 1990, në fund të vitit 2001 janë raportuar 52 mijë lindje”,- tha Bello, duke shtuar se megjithatë Shqipëria vazhdon të ketë nivel të lartë lindshmërie në Evropë. Rënia e lindshmërisë pasqyrohet edhe në rënien e numrit të personave nën moshën 10 vjeç në piramidën e popullsisë, si dhe në uljen e konsiderueshme të personave në grupmoshat 20-40 vjeç. Sipas INSTAT kjo rënie ka filluar që prej disa dekadash, me shfaqje më të hershme në jug sesa në veri. Për pasojë rezulton një popullsi më e moshuar. Kjo argumentohet si pasojë e emigrimit në përmasa të gjëra, që ndikon tërthorazi në nivelin e lindshmërisë, duke sjellë diferencë mes gjinive në moshën e riprodhimit.
Fertiliteti në ulje
Sipas saj, në këtë kuadër, një faktor që duhet theksuar është edhe ulja e fertilitetit (pjellshmërisë). “Fertiliteti në vendin tonë para viteve 1990 ka qenë mjaft i lartë, rreth 6.9 dhe gjatë këtij dhjetëvjeçari ky tregues ka pasuar një ulje të ndjeshme nga 6.9 në 2.1 në fund të vitit 2001”,- tha Bello. Të dhënat mbi bazën e të cilave janë nxjerrë shifrat dhe janë bërë krahasimet, janë sipas Institutit të Statistikës. Por sipas specialistëve që merren me problemet gjinore e në mënyrë të veçantë me shëndetin e gruas, pavarësisht uljes së fertilitetit, përsëri ne mbetemi një nga vendet që ka fertilitet të lartë në Evropë. Ndërkaq, një raport i pak muajve më parë publikuar nga Instituti i Shëndetit Publik, arrinte në përfundimin se 32% e femrave në vendin tonë nuk mund të lindin. Kurse ndarë sipas moshave, fertiliteti më i ulët ishte në grupmoshën 33-44 vjeç te gratë.
Abortet, sa shumë
Një abort për rreth katër lindje. Ky është raporti zyrtar që jepet për lindjet dhe abortet në vendin tonë. Sipas përfaqësueses së UNFPA-së dhe të dhënave nga Ministria e Shëndetësisë (sektorit të statistikës), mësohet se aktualisht numri i aborteve me lindjet është 1:3.8. “Por këtu duhet shtuar se shifrat e raportuara të abortit janë vetëm nga institucionet shëndetësore publike”,- thotë Bello. Pra është e rëndësishme të theksohet, madje edhe fort se nëse do të merreshin në konsideratë edhe shifrat e aborteve në klinika private (jo të pakta në numër) atëherë ky raport nuk do të ishte kaq.
Llogaria është e thjeshtë po të kesh parasysh se vetëm në Tiranë, ekzistojnë dy maternitete dhe rreth 27 klinika private. Gjatë një seminari organizuar pak kohë më parë në Institutin e Medias, prej mjekëve të klinikës “Meri Stopes/ Nesmark”, u raportua se çdo vit kryhen mesatarisht 17 mijë aborte. Sipas mjekëve të kësaj klinike, kryesisht, femrat që kryejnë ndërprerje shtatzënish i përkasin grupmoshave 25-35 vjeç, por ka edhe nën këtë kufi, madje, në vit pranë klinikës, për këtë arsye mund të paraqiten deri në 3-4 raste të moshave 14 dhe 15 vjeçare. Për kryetaren e Komitetit për Mundësi të Barabarta, Nora Malaj, për abortet në vendin tonë nuk flitet sa duhet. Sipas saj, ka shumë punë për të bërë në këtë drejtim, madje edhe përsa i përket reduktimit të numrit të ndërprerjeve të shtatzënisë.
“Abortet përbëjnë një problem serioz për shëndetin e nënës. Megjithëse rreziku i vdekjes është pothuaj i eliminuar nga aborti, ulja e numrit të aborteve përsëri mbetet një objektiv për t’u reduktuar”,- ka theksuar Bello. Sipas saj, aktualisht ndërprerja e shtatzënisë është rregulluar me ligjin nr. 8045 të vitit 1995. Pas kësaj, numri i aborteve të raportuara nga institucionet publike në sektorin e statistikës në Ministrinë e Shëndetësisë për këtë dhjetëvjeçar ka ardhur duke u reduktuar pas një periudhe piku në vitet 1994-1995. Periudhë që korrespondon edhe me aprovimin e ligjit të ndërprerjes vullnetare të shtatzënisë.
Koha e familjeve të vogla
Plot 1.1 milion gra të moshës 15 vjeç e lart në vitin 2001 kishin lindur afro 2.8 milionë fëmijë, me një mesatare prej 2.5 fëmijë për grua. Këto janë të dhënat e publikuara nga INSTAT në bazë të regjistrimit të fundit të popullsisë dhe banesave. Sipas këtij raporti, një e treta e tyre është më e moshuar se 45 vjeç, që do të thotë se ato nuk mund të kenë më fëmijë në të ardhmen, pra shifrat që kemi nga viti 2001 janë ato të madhësisë përfundimtare të familjes. Dy të tretat e grave, kanë moshën nën 45 vjeç dhe vetëm një pjesë e tyre do të ketë më shumë fëmijë në të ardhmen. “Megjithatë nga sa dihet prej statistikave të gjendjes civile mund të supozohet se shifra përfundimtare e madhësisë së familjes nuk mund të kalojë 2.9 fëmijë për grua të moshës më të ulët se 45 vjeç”,- thuhet në raport. Sipas tij, rënia nga pesë në më pak se tre fëmijë për grua (më shumë se 40%) në tridhjetë vjet është shumë e dukshme. Kështu, në tre dekada, profili i familjes shqiptare është shndërruar plotësisht. Jo vetëm familjet janë më të vogla, por familjet e mëdha po rriten me më pak motra e vëllezër rreth tyre. Shqiptarët po ecin kësisoj në një rrugë që pas pak vitesh do t’i shpjerë në të njëjtën radhë me fqinjët.
Tirana, drejt plakjes
Popullsia e kryeqytetit është më e “moshuara”, se tërë pjesa tjetër e vendit në një mesatare me rrethet jugore. Fenomeni i plakjes së kryeqytetit është konstatuar që në regjistrimin e fundit të popullsisë nga INSTAT. Sipas këtij instituti, lindshmëria këtu është e ulët, por duhet thënë se ardhja e të shpërngulurve ka parandaluar rritjen e përqindjes së popullsisë. Të dhënat tregojnë se në vitin 1989, regjistroheshin 0.59 fëmijë të moshës 0-4 vjeç për një grua në moshë për të lindur (20-49 vjeç). Dymbëdhjetë vjet më vonë, në vitin 2001 ky raport është ulur në 0.42. “Rënia e fortë jo larg nga 30% është një provë e mirë për rënien e lindshmërisë”,- theksohet në raport. Sipas të njëjtit burim, në Tiranë, përqindja e popullsisë së re është ndjeshëm më e ulët se kudo gjetkë në vend (23%).
Ndërkaq, në bazë të ndarjes së minibashkive, dallon shumë minibashkia numër 10, e cila ka edhe popullsinë më të plakur. Këtu, sipas statistikave vetëm 16 % janë të rinj.
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt