Festimi i Krishtlindjes dhe zakonet e kësaj feste

[sirena_adria]

Kur filloi festimi i Krishtlindjeve dhe zakonet e kësaj feste


Një nga festat më të mëdha, të krishtera janë Krishtlindjet. Festimi i tyre, edhe për arsye komerciale, është bërë gjithnjë e më i zgjatur vitet e fundit, por kjo festë e veçantë nuk e ka humbur aspak shkëlqimin e saj. Por sa mirë i njohim Krishtlindjet?

Më poshtë do rendisim disa fakte që ndoshta nuk janë të njohura.

Kur filloi festimi i Krishtlindjeve?

Ndoshta shumë besojnë se Lindja e Krishtit festohej gjithmonë më 25 dhjetor. Por kjo nuk është kështu, sepse data specifike u vendos përgjithësisht në kishë në mesin e shekullit të IV-të. Festa mendohet se është themeluar në vitin 336 në Romë dhe është përhapur me shpejtësi në Kishat e Lindjes dhe të Perëndimit. Deri atëherë, Lindja e Krishtit kremtohej së bashku me Pagëzimin e Tij më 6 janar (Teofani). Kisha armene nuk e pranoi këtë ndryshim të veçantë dhe mbajti traditën e vjetër, ndërsa Kisha e Jerusalemit e mbajti traditën e vjetër deri në kohën e Justinianit (527-565). Vendosja e datës së re lidhet me kremtimin nga paganët romakë të festës së lindjes së Helios të pathyeshëm.

Historia e pemës së Krishtlindjes

Pema e Krishtlindjes, zakonisht një pemë bredhi, zbukurohet me drita dhe zbukurime si pjesë e festës së Krishtlindjes. Pema është gjithmonë me gjelbërim. Përdorimi i një peme të tillë, me një kurorë, si simbol të jetës së përjetshëm ishte një zakon i lashtë i kinezëve, egjiptianëve dhe hebrenjve. Në fakt, paganët kishin edhe pemë si objekt adhurimi. Skandinavët në Vitin e Ri dekoruan shtëpinë dhe hambarin me gjelbërim të përhershëm për të mbajtur larg djallin, ndërsa në kohën e Krishtlindjeve ngrinin një pemë për zogjtë. Një zakon tjetër që ekzistonte në Gjermani ishte vendosja e një peme të Krishtlindjeve në hyrje ose brenda shtëpisë gjatë festimeve të solsticit dimëror.

Pema moderne e Krishtlindjes e ka origjinën në Gjermani. Në një dramë popullore mesjetare për Adamin dhe Evën, një bredh i zbukuruar me mollë (pema e Parajsës) që simbolizonte Kopshtin e Edenit, dominonte skenën. Fillimisht i varnin biskota të holla që simbolizonin mikpritësin, bukën pa maja të kungimit katolik, simbol i krishterë i shpëtimit. Më vonë biskotat u zëvendësuan nga ato në forma të ndryshme dhe shpesh shtoheshin qirinj që simbolizonin Krishtin.

Në të njëjtën dhomë me pemën, gjatë sezonit të Krishtlindjeve ndodhej një strukturë trekëndore prej druri me rafte, mbi të cilat vendoseshin figurina të Krishtlindjeve, degë, qirinj dhe një yll, e ashtuquajtura “piramida e Krishtlindjeve”.

Në shekullin e 16-të, “pema e parajsës” dhe “piramida e Krishtlindjeve” “u bashkuan” dhe kështu doli pema e Krishtlindjes.

Krishtlindjet

Shkurtesën Xmas në vend të fjalës Krishtlindje e njohin edhe ata që nuk dinë anglisht. Por edhe shumë nga ata që dinë anglisht rrjedhshëm nuk janë të vetëdijshëm se X e Krishtlindjeve nuk është X (ish) angleze, por X greke!

Fjala Krishtlindje ekziston në fjalorin anglez para shekullit të 12-të. Fjala Xmas sipas Merriam Webster daton në vitin 1721. Sipas Wikipedia, shfaqja e parë e fjalës Xmas është në “Historia e Kolegjit të St Edmund, Old Hall”, e Bernard Ward, botuar fillimisht në 1755. Versioni “Xtemmas” u shfaq për herë të parë në vitin 1551 ndërsa lloji “Xpes masse” u shfaq rreth vitit 1100.

Historia e gjelit të Krishtlindjes

Gjeli i detit, zakonisht i mbushur në furrë, lidhet me festën e Krishtlindjeve. Dhe “gjeli i Krishtlindjeve” është një zakon europian. Evropianët mësuan për këtë vetëm në 1524, pasi ai “erdhi” nga Meksika . Të parët që rritën gjelat ishin të pasurit, pasi ata mbanin ferma të veçanta për gjelat në pronat e tyre, të cilat ishin një pjatë e shkëlqyer për bankete dhe festime.

Megjithatë, shumë njerëz në të kaluarën hanin një pulë ose gjel për Krishtlindje dhe mbi të gjitha një derr të cilin e therin në mënyrë rituale.

Këngët

Këngët me përmbajtje fetare lidhen me festa të caktuara të krishtera.

Këngët e çdo feste marrin, në varësi të përmbajtjes së saj, një formë të ndryshme. Në përgjithësi, në fillim ata shpallin ose përshkruajnë ngjarjen që po kremton Kisha. Kjo pasohet, kryesisht në këngët e Krishtlindjeve dhe të Vitit të Ri, nga urimet dhe lavdërimet për shtëpinë dhe banorët e saj, në varësi të profesionit të të zotit të shtëpisë apo të anëtarëve të familjes.

Gëzuar Krishtlindjet për të gjithë!


j.l./ dita

https://gazetadita.al/kur-filloi-fes...e-kesaj-feste/