Shuhet "Penelope", aktorja me origjinë shqiptare, Irene Papas

[Albo]

Shuhet “Penelope”/ Aktorja me origjinë shqiptare, Irene Papas vdes në moshën 96-vjeçare

Irene Papas, e njohur për intepretimin e saj në rolin e Penelopës, filmin “Odiseu” së bashku me aktorin Bekim Fehmiu, u shua në moshën 96-vjeçare. E njohur në të gjithë botën dhe e vlerësuar më shumë çmime, origjina e saj shqiptare ka ngjallur gjithnjë debate.



rene Papas, aktorja me origjinë shqiptare që arriti famë botërore u shua në moshën 96-vjecare. Edhe pse grekët e kanë ruajtur me fanatizëm, origjina e saj nga Epiri me baba shqiptar, është faktuar edhe nga studiues grekë, me emrin Irene Leleku.

Ikonë e kinematografisë në vitet 1960, origjinën e saj shqiptare e ka përmendur edhe studiuesi i kinemasë Abaz Hoxha në librin “Shqiptarët në kinematografinë botërore”.

Papas ka intepretuar në rreth 90 filma nga Amerika në Francë, nga Anglia në Itali, nën drejtimin e regjisorëve të njohur. Roli i saj më i spikatur është ai i Penelope, në filmin “Odiseu” së bashku me aktorin nga Kosova, Bekim Fehmiu. Nga te dhenat e dokumentuara prej studiuesve, mesohet se në shehxhirim at ate kanë komunikuar në gjuhën shqipe.

Me interpretimin në filma si "Z", "Zorba the Greek" dhe "The Guns of Navarone", fitoi vlerësimin më të madh të karrierës së saj duke luajtur heroinat e tragjedive greke, si atë të Elektrës, Klitemestrës, Antigonës, perandoreshës Teodora, Katerina e Aragonës.

Ajo e ngriti veten në rangun e “yjeve “ të kinemasë botërore jo vetëm nga paraqitja, por kryesisht saj mjeshtërisë artistike.

Për interpretimet në kinema dhe në teatër Iren Papas është nderuar me disa çmime kombëtare dhe ndërkombëtare si: Aktorja më e mirë per rolin e Elektrës , me çmimin e karrierës nga” Madrid National Arts Institution, 2000”; U nderua me titullin e nderit si “Gruaja e Evropës” një vleresim që u jepet grave që kanë kontribuar në civilizimin evropian.

Irene Papas ka regjistruar edhe disa disqe që kanë marrë statusin e muzikës klasike greke. Ato saj janë titulluar “Ode dhe Rapsodi” dhe përmbajnë 15 këngë dhe himne, që janë bërë shumë popullore.

ORA NEWS

[Albo]

“Unë jam shqiptare nga Greqia”/ Ndahet nga jeta në moshën 96-vjeçare aktorja e njohur Irene Papas, talenti brilant që e adhuroi gjithë bota



Ka ndërruar jetë Irene Papas, një nga aktoret më të rëndësishme greke të brezit të saj. Aktorja dhe këngëtarja ka lindur pranë Korinthit dhe ka një karrierë që zgjat më shumë se 50 vjet, me mbi 70 filma. Në vitin 2018, u njoftua se Papas vuante nga sëmundja e Alzheimerit dhe jetonte larg syrit të publikut.

Irene Papas lindi në vitin 1926. Nëna e saj ishte mësuese dhe babai i saj jepte mësime për dramë klasike dhe vetë ka treguar se ishte magjepsur nga aktrimi që në moshë të vogël. U diplomua në Shkollën e Dramës të Teatrit Kombëtar të Athinës. Irene Papas shpejt u bë një emër i madh në takimet e producentëve të Hollivudit dhe luajti një numër të madh filmash që e bënë atë një emër të njohur ndërkombëtarisht.

Papas ishte një liberale e përjetshme dhe në vitin 1967, kur junta ushtarake greke erdhi në pushtet, ajo bëri thirrje për një “bojkot kulturor” kundër “Rajhut të Katërt”. Kur junta konsolidoi pushtetin e saj në 1967, Papas u dërgua në mërgim dhe u kthye Greqi në vitin 1974.
Pappas ka pranuar origjinën e saj shqiptare nga babai. Thuhet se gjatë xhirimeve të filmit “Odissea” në vitin 1968, në momente pushimi të dy aktorët bisedonin së bashku në një gjuhë që nuk ishte e askujt tjetër nga trupa e filmit.

Kur gazetarët e kanë pyetur se cilin gjuhë flisnin dhe përgjigja e Irene Papas ka qenë: Flasim gjuhën shqipe. Unë jam shqiptare nga Greqia dhe Fehmiu është shqiptar nga Jugosllavia. Irene Pappas i kapërceu kufijtë e Greqisë dhe është ngjitur në piedestalin e yjeve të kinemasë botërore, duke u shndërruar në yll të kinemasë botërore.

Papas ka interpretuar përkrah aktorëve të njohur, si: Antoni Kuin, Zhan Maria Volonte, Bekim Fehmiu, Marlon Brando, Katerinë Hepbërn, etj. Irene Pappas është nderuar me titullin e nderit, si “Gruaja e Evropës”, një titull që iu jepet grave të cilat kanë dhënë kontribut të veçantë në civilizimin evropian.

Balkanweb

[Albo]

“Penelopa” greke/ Historia e një ylli kinemaje që krenohet me origjinën shqiptare



E kush nuk është dashuruar me Penelopën e bukur greke. Me atë fytyrë të gdhendur mesdhetare që për besnikërinë ndaj dashurisë së saj thurte e çthurte pëlhura për 20 vjet me rradhë. Sepse e tillë është dashuria. Ajo i mbijetoi viteve me forcën e saj. Dhe nëse letërsia greke na ka sjellë imazhe femrash si Helena që shkaktoi një luftë për dashurinë, historia e Penelopës na ka magjepsur me besnikërinë e saj.

E interpretuar prej një prej artisteve më të njohura greke, një legjende me emrin Irene Papas ky rol është gdhendur në historinë e botës.

Kjo figurë e bukur femërore, e fortë, me ato sytë e thellë që tregojnë vuajtje dhe bukuri njerëzore është gdhendur thellë në memorien e çdo njeriu që njohu moralin e jetës nëpërmjet kinemasë. Që njohu madhështinë dhe pastërtinë e një dashurie në një film epokal siç është Odiseu.

Dhe një rol i interpretuar me madhështi mbetet në jetë të jetëve dhe kthehet në mit. E tillë është dhe Irene Papas.

Deklaratat e saj të fundit, të kësaj diveje të madhe dhe të papërsëritshme të kinemasë që me karrierën e saj u kthye në një legjendë botërore me të vërtet të bëjnë përshtypje. “Nuk mund të largohem nga kjo botë e të mos them të vërtetën se unë jam shqiptare”, ka deklaruar diva e kinemasë. Emri i saj i vërtetë është Irene Leleku dhe se origjina e babait të saj ishte shqiptare. “Nëna ime ishte nga Epiri dhe babai nga Shqipëria. Ai ishte një mësues letërsie dhe urrente priftërinjtë”, ka deklaruar diva në biografinë e saj në IDM.

Një deklaratë që ka shokuar me të vërtetë gjithë Greqinë sepse ajo është një nga heroinat më të mëdha të kinemasë greke, një idhull i këtij kombi por që vërteton dhe më shumë bindjen se shqiptarët në Greqi janë me të vërtet një faktor i rëndësishëm dhe kanë kontribuar në të gjitha fushat e jetës.Faktin që ajo është arvanitase e konfirmojnë dhe historianët e rëndësishëm të fushës.

Irene Papas arriti të realizonte një karrierë brilante. Ajo ka lindur në 3 shtator 1926 dhe ka luajtur në 70 filma me një karrierë që ka zgjatur më shumë se mbi pesë dekada.

Në biografinë e saj shkruhet se emri i saj i fëmijërisë është Irene Leleku dhe ka lindur në Korinthi, në Greqi dhe babai i saj ka qenë mësues i dramës klasike.

Me një bukuri të pashoqe, me atë portretin e saj të gdhendur si prej dive natyrore ajo do binte në sy të Elia Kazan duke arritur menjëherë famë në Greqi dhe më pas do të zgjidhej si protagoniste në filmat “The Guns Navarone” (1961) dhe “Zorba Greke” (1964), por dhe në filmat e mëdha që u shkruan mbi historitë e famshme greke. Kështu ajo do luante në filmat “Helen The Women Troje” (1971) së bashku me aktoren e njohur Katharine Hepburn, Clytemnestra në Ifigjenia (1977), dhe pjesët “Eponymous në Antigone” (1961) dhe “Electra” (1962). Papas gjithashtu, u paraqit si Katerina e Aragonit në filmin “Anne of the Thousand Days”, përballë Richard Burton dhe Geneviève Bujold.

Në vitin 1976, ajo luajti në filmin “Mohammad, i Dërguari i Zotit” (e njohur si Mesazhi) në lidhje me origjinën e Islamit dhe mesazhin e Muhammedit.

Duke qenë se karrierën e saj e filloi si këngëtare në vitin 1978, Papas, ka bashkëpunuar me kompozitorin Vangelis, në një interpretim elektronik, të tetë këngëve greke popullore, lëshuar si një rekord të quajtur “Odes”. Ata bashkëpunuan edhe një herë më pas në vitin 1986 për “Rapsodies”, një interpretim elektronik i shtatë himneve bizantine liturgjike.

Në vitin 1982, ajo u shfaq në film “Luani i Shkretëtirës”, së bashku me aktorin e madh Anthony Quinn. Por roli më i madh dhe më i famshëm i tij mbetet ajo e “Odiseut” ku interpretoi përkrah aktorit të njohur shqiptar Bekim Fehmiu.

Me gjithë karrierën e gjatë dhe famën e madhe që fitoi në të gjithë botën Irene asnjëherë nuk fitoi çmimin e lakmuar Oscar, gjë për të cilën ajo shprehet e zhgënjyer.

Thuhet se bindjet e saj ishin komuniste dhe ajo ka qenë anëtare e Partisë Komuniste greke dhe një mike e zjarrtë e kryeministrit Papandreu.

Irene do të mbahet mend në historinë e Greqisë jo vetëm për rolet e saj të skalitura në kinematografinë greke dhe atë botërore por mbi të gjitha dhe për interpretimet e saj të muzikës greke, ku më e famshmja është “Zorba” .

Për sa i përket jetës private thuhet se ajo ishte gruaja e Alkisa Papasit dhe jeton aktualisht në Itali. Aktorja është përfolur dhe për lidhje të saj dashurore me aktorin e madh Marlon Brando.

(Materialet iu referuan të dhënave të publikuara nga Beqir Sina, New York/ Konica.al)

[Albo]

Ndërroi jetë në moshën 96 vjeçare, romanca e fshehtë e Irini Papas me Marlon Brando



Aktorja ikonë Irini Papas, në korrik 2004 pas vdekjes së aktorit Marlon Brandos për herë të parë u ndje e lirë të fliste hapur për romancën e saj me një nga ikonat e bukurisë Hollivudiane.

Ylli që nuk trumbetoi kurrë jetën e saj private duke folur për gazetën italiane ‘Corriera Della Sera’ u shpreh:

“ Unë dhe Brando nuk donim ta ndanim këtë dashuri me askënd, nuk ishte sekret por një histori personale ”.

Aktorja legjendare e cila u nda nga jeta në moshën 96 vjeçare shtoi në atë kohë:

“E doja Marlon Brando. U kujdesa vërtet për të. Ishte një histori dashurie. Le ta quajmë një marrëdhënie afatgjatë. Ndoshta e kam gabim që flas për këtë tani që ai nuk është më këtu për të reaguar, por besoj se sot kjo histori i përket gjithë botës ”.

Ata u takuan në Romë në vitin 1954, kur ai ishte 30 vjeç dhe ajo 24.

“Nuk kam dashur kurrë një burrë si Marlon. Ai ishte pasioni i madh i jetës sime, njeriu për të cilin më interesonte më shumë se kushdo dhe ai që vlerësoja më shumë, dy gjëra që vështirë se bashkëjetojnë ” kujton Papas në 2004:

Takimi i fundit i tyre ishte në vitin 1999 , kur Brando vizitoi Greqinë pas pjesëmarrjes së tij në filmin "Pa para".

Duke folur për atë përvojë, Papas shtoi: "Ai ishte akoma madhështor, falë shpirtit të tij."

Syri

[Albo]

Irene Papas, Actress in ‘Zorba the Greek’ and Greek Tragedies, Dies at 96

She was best known for commanding movie roles in the 1960s but received the greatest plaudits for playing heroines of the ancient stage.


Irene Papas was best known by American moviegoers for her intensely serious and sultry-strong roles in films like “The Guns of Navarone,” “Z” and “Zorba the Greek.” Credit...Associated Press

By Anita Gates
Sept. 14, 2022

Irene Papas, a Greek actress who starred in films like “Z,” “Zorba the Greek” and “The Guns of Navarone” but who won the greatest acclaim of her career playing the heroines of Greek tragedy, died on Wednesday. She was 96.

Her death was confirmed by a spokesman for the Greek Culture Ministry in an email. He did not know the cause of death, but it was announced in 2018 that Ms. Papas had been living with Alzheimer’s disease for five years.

Ms. Papas was best known by American moviegoers for her intensely serious and sultry-strong roles in the 1960s. In “The Guns of Navarone” (1961), filmed partly on the island of Rhodes, she played a World War II resistance fighter who dared to do what a team of Allied saboteurs (among them Gregory Peck, David Niven and Anthony Quinn) would not: shoot an unarmed woman because she was a traitor.

In “Zorba the Greek” (1964), with Mr. Quinn, she was a Greek widow who is stoned by her fellow villagers because of her choice of lover. In Costa-Gavras’s Oscar-winning political thriller “Z” (1969), set in the Greek city of Thessaloniki, she played Yves Montand’s widow, who evoked the film’s meaning with one final grief-ridden look out to sea.

But in the same decade Ms. Papas was making her name in Greek film versions of classical plays, often directed by her countryman Michael Cacoyannis, who also directed “Zorba.” She played the title characters in “Antigone” (1961), Sophocles’s tale of a woman who pays dearly after fighting for her brother’s right to an honorable burial; and in “Electra” (1962), in which she and her brother plot matricide. She was also Electra’s mother, Clytemnestra, in “Iphigenia” (1977), the drama of a daughter offered as human sacrifice.

In 1971, she received the National Board of Review’s best actress award for her role as Helen of Troy in “The Trojan Women.” Her co-stars were Katharine Hepburn and Vanessa Redgrave.

Ms. Papas was born Eirini Lelekou on Sept. 3, 1926, in Chiliomodi, Greece, a village near Corinth, and grew up in Athens. She was one of four daughters of two schoolteachers and entered drama school at age 12. By the time she was 18, she had already played both Electra and Lady Macbeth. But her first professional stage role, in 1948, was as a party-hopping society girl in a musical.

Ms. Papas made her film debut the same year, in Nikos Tsiforos’s drama “Hamenoi Angeloi” (“Fallen Angels”), and appeared in 14 films during the 1950s — some American, some European — before her breakout role in “The Guns of Navarone.”

The director Elia Kazan is often credited with discovering Ms. Papas. On a 1954 trip to the United States, she read a scene from Clifford Odets’s “The Country Girl” for him. The following year, she was given a seven-year contract by MGM, although she made only one film under it: “Tribute to a Bad Man” (1956), a western starring James Cagney.

Ms. Papas’s other films included “Bouboulina” (1959), in which she played an 18th-century Greek revolutionary heroine; “The Brotherhood” (1968), as a Mafia wife (of Kirk Douglas); “Anne of the Thousand Days” (1969), as the discarded Catherine of Aragon opposite Richard Burton’s Henry VIII; and “Chronicle of a Death Foretold” (1987), based on the novel by Gabriel García Márquez.

The Greek tragedies were the focus of her New York stage career as well. She made her Broadway debut in 1967 in “That Summer — That Fall,” based on “Phèdre,” playing a passionate second wife in love with her stepson (Jon Voight), but the production closed after only 12 performances.

The following year, she was Clytemnestra in a Circle in the Square production of “Iphigenia in Aulis.” She returned to Circle in the Square as the title character, a woman who kills her own children, in “Medea” (1973) and as Agave, who mistakenly kills her own son during an orgy of drugs, drink and violence, in “The Bacchae” (1980).

She was also a singer. She made two albums of Greek folk songs and hymns, “Odes” (1979) and “Rapsodies” (1986), and created something of a scandal with vocals that were condemned by some as lewd on “666,” the 1971 album by the rock group Aphrodite’s Child.

New York Times