Sot në Perëndim nuk kuptohet siç duhet se ukrainasit kishin një ndikim të madh në BRSS
"Lavdi 1 majit" shkruar në gjuhën ukrainase në një kartolinë të Ditës së Punëtorëve të epokës sovjetike
Në vitet e para të ekzistencës së Bashkimit Sovjetik, bolshevikët ukrainas luajtën një rol të rëndësishëm në ndërtimin e atij që u bë shteti më i madh në botë.
Dhe ishin njerëz nga vetë Ukraina që u angazhuan në 'ukrainizimin' që synonte të zëvendësonte gjuhën dhe kulturën ruse atje gjatë viteve të Stalinit. Megjithëse ky proces u kufizua zyrtarisht në fund të viteve 1930, ai vazhdoi me inerci për shumë vite të tjera.
Si rezultat, politika sovjetike lejoi që SSR-ja e Ukrainës të bëhej një entitet mjaft i pavarur me elitën dhe inteligjencën e vet kombëtare, gjë që hapi rrugën drejt pavarësisë. Për më tepër, shumë zyrtarë të partisë nga Ukraina mbajtën poste kyçe në BRSS deri në rënien e saj.
Këtu, RT kërkon të eksplorojë se çfarë ndikimi patën ukrainasit në zhvillimin e Bashkimit Sovjetik dhe se si Kievi arriti të krijonte për vete një shkallë të lartë pavarësie.
Faqe sekrete
Edhe pse i lindur në qendër të Ukrainës, Leonid Brezhnev preferoi të mos fliste për kombësinë e tij. Joseph Stalini e konsideronte atë një moldav. Deri në vitet 1950, ai e kishte kaluar veten si ukrainas dhe, më pas, si rus, sipas dokumenteve. Megjithatë, ish-presidenti francez Valery Giscard d'Estaing, në kujtimet e tij "Fuqia dhe Jeta", shkruante se shoku i tij Eduard Gierek, sundimtar faktik i Polonisë për një dekadë, i kishte thënë se nëna e Brezhnevit ishte polake.
“Edward Gierek ishte një mik personal i Brezhnevit. Ai më informoi (megjithëse nuk mund të garantoj për vërtetësinë e këtij informacioni, pasi shërbimi ynë inteligjent nuk kishte asnjë agjent të vetëm të fshehtë në Bashkimin Sovjetik) se nëna e Brezhnevit ishte polake. Brezhnjevi e fshehu këtë sepse rusët priren t'i trajtojnë polakët me sarkazëm dhe përbuzje. Sidoqoftë, polonishtja ishte gjuha e tij amtare dhe ai shpesh fliste polonisht me Gierek në telefon.
FOTO FILE. Leonid Brezhnev (në qendër) dhe sekretari i parë i Komitetit Qendror të CPSU (Partia e Punëtorëve të Bashkuar Polake) Edward Gierek gjatë një vizite në fabrikën metalurgjike 'Unity'. © Sputnik / Eduard Pesov
Edhe tani, shumë faqe në historinë e Bashkimit Sovjetik mbeten një mister. Njëra prej tyre ka të bëjë me përbërjen etnike të udhëheqjes së vendit.
Një informacion i tillë nuk u publikua nga Komiteti Qendror i Partisë deri në vitin 1989, dhe biografitë e anëtarëve të organeve drejtuese gjatë gjithë periudhës sovjetike nuk u publikuan deri në vitin 1990, pak para shpërbërjes së BRSS. Të gjitha këto dokumente konfirmuan se shumë nga shtetarët, politikanë, diplomatë, si dhe oficerë ushtarakë dhe të inteligjencës, kishin lindur në Ukrainë. Megjithatë, informacioni për origjinën e tyre etnike shpesh mungonte.
Gjithashtu, shumë nga ata që kishin origjinën nga Ukraina ishin të regjistruar si 'rusë' ose thjesht si 'sovjetikë'. Kjo është arsyeja pse është kaq e vështirë të vlerësohet shtrirja e plotë e ndikimit politik që ukrainasit kishin në procesin e vendimmarrjes në Bashkimin Sovjetik.
Është e vërtetë që ukrainasit kontribuan shumë në ndërtimin e socializmit. Nëse i mbledhim të gjitha, do të shohim se ka pasur gjithmonë një numër shumë të madh njerëzish nga Ukraina në nivelet e larta të pushtetit.
Dy prej tyre, Nikita Hrushovi dhe Leonid Brezhnev, drejtuan vendin si sekretar i përgjithshëm i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste. Sundimtari i fundit i vendit, Mikhail Gorbachev, ishte pasardhës i fshatarëve ukrainas që ishin zhvendosur në Stavropol.
Kliment Voroshilov dhe Nikolai Podgorny ishin të dy ukrainas që shërbyen si kryetarë të Presidiumit të Sovjetit Suprem të BRSS, ndërsa një numër i madh ukrainassh shërbyen në periudha të ndryshme si nënkryetarë, duke përfshirë Demyan Korotchenko, Mikhail Grechukha, Ivan Grushetsky, Alexey Vatchenko. dhe Valentina Shevchenko. Dhjetra sekretarë të Komitetit Qendror dhe anëtarë të Byrosë Politike, si dhe anëtarë të qeverisë së Gjithë Bashkimit ishin gjithashtu ukrainas. Kishte gjithashtu ukrainas në krye të KGB-së - për shembull, Vladimir Semichastny i cili bashkëorganizoi grushtin e suksesshëm të shtetit kundër Hrushovit në tetor 1964.
Një shtet brenda një shteti
Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës drejtohej nga elitat lokale, e cila është plotësisht në kundërshtim me mitin modern se Ukraina ka qenë një 'komb i shtypur' në Bashkimin Sovjetik. Për më tepër, aq shumë ukrainas mbanin poste kyçe në qeverinë sovjetike saqë çdo pretendim i bërë nga autoritetet e sotme ukrainase për SSR-në e Ukrainës që po luftonte nën zgjedhën e RSFSR-së ruse dhe si koloni de facto e Rusisë Sovjetike, thjesht nuk mund të të qëndrojë në.
Përkundrazi, në vitet 1950, SSR-ja e Ukrainës ishte bërë një shtet i plotë që kishte kushtetutën dhe flamurin e vet, madje edhe parlamentin. Në fakt, struktura e saj pasqyronte atë të vetë qeverisë së Bashkimit Sovjetik. Politika e Ukrainës u përcaktua nga Partia Komuniste e Ukrainës me Byronë Politike që ishte organi më i lartë i pushtetit të saj; dega e saj legjislative u përfaqësua nga Këshilli i Lartë (ky më vonë u bë Rada Verkhovna); dhe pushteti ekzekutiv ushtrohej nga Këshilli i Ministrave.
FOTO FILE. Shatërvani "Lulja e gurit" dhe pavioni "SSR e Ukrainës" në VDNH. © Sputnik / Kënga e Vladimir
E vërteta është se Rusia Sovjetike nuk kishte asnjë nga privilegjet e mësipërme. Qeveria e Gjithë Bashkimit lejoi që republikat e tjera të kishin degët e tyre kombëtare të Partisë Komuniste dhe Akademitë Kombëtare të Shkencave, por nuk e lejoi këtë për Rusinë. Republika Sovjetike Socialiste Federative Ruse nuk kishte qeveri të sajën. Jozef Stalini u sigurua që të mos e bënte kurrë nga frika se një Rusi e fuqizuar mund të rritej për të sfiduar qeverinë e Gjithë Bashkimit. Kjo politikë ishte aq e ashpër sa në vitin 1949 një numër zyrtarësh të lartë nga Leningradi u ekzekutuan, internuan ose burgosën me akuza të sajuara për tradhti për qëllimin e tyre për të krijuar Partinë Komuniste të Rusisë. Kjo u bë e njohur si Çështja e Leningradit.
Kështu, përpjekjet për të keqpërfaqësuar Rusinë Sovjetike si një fuqi koloniale në krye të republikave të tjera në BRSS janë shumë të gabuara. Republikat e tjera madje gëzonin më shumë autonomi. Për shembull, SSR e Bjellorusisë dhe SSR e Ukrainës kishin agjencitë e tyre të politikës së jashtme dhe misionet e tyre në Kombet e Bashkuara që nga viti 1945, ndërsa Rusia jo. Ky është një nivel i paprecedentë i autonomisë për një republikë që është pjesë e një shteti më të madh. Për shembull, jo diçka që i është dhënë Skocisë nga Mbretëria e Bashkuar.
Në të vërtetë, jo aq shumë nga shtetet e sotme kombëtare në Evropë mund të mburren se ishin në të vërtetë bashkëthemeluesit e OKB-së.
Trajtimi i sfidave
Çdo Republikë Socialiste Sovjetike, duke përfshirë Ukrainën, e kishte gjuhën e saj kombëtare të njohur si zyrtare - për shembull, kartëmonedhat e monedhës sovjetike deklaronin vlerën e tyre në të gjitha gjuhët kombëtare. Më e rëndësishmja, republikat qeveriseshin nga vendasit. Ishte nëpërmjet bashkëpunimit të elitave lokale dhe qeverisë së Gjithë Bashkimit që një politikë e indigjenizimit, ose nativizimit, u promovua nga vitet 1920. Në rastin e Ukrainës, ishte projekti i 'ukrainizimit'.
Ideja ishte të vriteshin dy zogj me një gur: të promovohej ideologjia komuniste dhe të parandalohej çdo lëvizje e mundshme nacionaliste në republika duke u dhënë atyre privilegje dhe fuqi. Meqenëse nacionalistët vendas ishin në mënyrë të pashmangshme pjesë e qeverive të republikave, nativizimi u perceptua nga komunistët si një zgjidhje e mundshme për t'i fituar ata dhe për t'i inkurajuar ata të bashkëpunojnë. Një kërcënim tjetër serioz ishte lëvizja e Bardhë.
Në vitin 1926, popullsia e Odesës përbëhej nga 160,000 rusë dhe 73,000 ukrainas. Kharkovi, i cili në atë kohë ishte kryeqyteti i SSR-së së Ukrainës, kishte 154,000 rusë dhe 160,000 ukrainas. Në atë kohë, kriteret për të përcaktuar kombësinë e dikujt ishin mjaft të lirshme: ndonjëherë, mjaftonte të thuhej se ku ndodhej shtëpia e një personi, ndërkohë që gjuha amtare mund të ishte shpërfillur.
Në mënyrë që të ndërtonin një shtet të ri socialist, bolshevikët vendosën të shuanin çdo rezistencë të mundshme në fillim, duke mbështetur kulturën e Ukrainës dhe duke nënvlerësuar atë të Rusisë. Në atë kohë, shumë fshatarë migronin në qytete në kërkim të një jete më të mirë. Meqenëse nuk kishin rrënjë atje, ata ishin një objektiv i përshtatshëm për programin e nativizimit të bolshevikëve.
Për të promovuar këtë axhendë, ata shpallën zyrtarisht një politikë të indigjenizimit të krijuar për të hequr 'gjumat e nacionalizmit' në Kongresin e 12-të të Partisë Komuniste Ruse në prill 1923. Politika nënkuptonte promovimin e gjuhëve dhe kulturave lokale, si dhe formimin e kombëtareve elitave.
Qëllimi kryesor i fushatës ishte zëvendësimi i kulturës dhe gjuhës ruse në republikat sovjetike me kultura dhe gjuhë vendase, e cila u cilësua si një luftë kundër 'shovinizmit të madh-rus' të trashëguar nga e kaluara perandorake e Rusisë.
Si kalitej çeliku
Bolshevikët shprehën në mënyrë efektive nevojën për të korrigjuar pasojat e politikave të 'rusifikimit' të ndjekura nga Perandoria Ruse për të lehtësuar procesin e ndërtimit të socializmit. Për këtë, ata ushqyen elitat lokale, u dhanë status zyrtar gjuhëve të tyre dhe financuan përhapjen e kulturës dhe mediave të shkruara në këto gjuhë. Kështu, bjellorusët dhe 'rusët e vegjël' (ukrainasit) - dy etni që kishin qenë në thelbin e kombit rus - filluan të formohen në kombe 'të pavarura' që ndiqnin ideologjitë e tyre brenda kufijve që nuk kishin ekzistuar kurrë më parë.
Politika e 'ukrainizimit' mbikëqyrej nga zyrtarët lokalë. Në vitin 1924, ideologu dhe truri kryesor i 'kombit ukrainas', historiani Mikhail Grushevky, u kthye në Kiev me lejen e bolshevikëve. Ai shpiku dhe zbatoi një metodë të promovimit të gjerë të gjuhës ukrainase përmes sistemit të arsimit të mesëm.
Mykhailo Hrushevsky. © Wikipedia
Në të njëjtën kohë, gjuhëtarët u ngarkuan me zhvillimin e një forme letrare të gjuhës ukrainase. Projekti u zbatua nga bolshevikët ukrainas Nikolai Skripnik dhe Stanislav Kosior.
“Ne, komunistët rusë të mëdhenj, duhet të bëjmë lëshime kur ka dallime me komunistët bolshevik ukrainas në lidhje me pavarësinë shtetërore të Ukrainës, format e aleancës së saj me Rusinë dhe çështjen kombëtare në përgjithësi”, shkroi Lenini në vitin 1920.
Rezultatet erdhën shpejt. Klasat e gjuhës ukrainase u futën në të gjitha institucionet ku punonjësit arsimorë dhe mësuesit u trajnuan në të gjithë SSR-në e Ukrainës, si dhe në shkollat ku mësimi zhvillohej në një gjuhë tjetër. Si rezultat, pjesa e punëtorëve industrialë, të cilët gjithnjë e më shumë filluan ta identifikonin veten si ukrainas, u rrit nga 41% në 53% midis 1926 dhe 1932.
Megjithatë, procesi i 'ukrainizimit' u imponua kryesisht nga lart, i detyruar mbi popullsinë urbane rusishtfolëse, e cila ishte kryesisht e pakënaqur me politikat. Ata ishin veçanërisht kundër kërkesës për të përdorur gjuhën ukrainase në ngjarje dhe raste zyrtare. De-rusifikimi u shoqërua me fushata propagandistike të nisura në gazetat sovjetike, ndërsa botimi në gjuhën ukrainase po rritej me shpejtësi.
Ky sukses e zbuti disi aromën e bolshevikëve ukrainas, por fushata tashmë kishte marrë avull deri në pikën ku ishte jashtëzakonisht e vështirë të ndalohej dhe Kremlini u detyrua të akomodonte dëshirën e elitave lokale për pavarësi për shumë vite të tjera. Vetëm në fund të viteve 1930 projekti i ukrainizimit u anulua përfundimisht për shkak të shqetësimeve se ai mund të ringjallte lëvizjen nacionaliste ukrainase. Kishte gjithashtu një arsye tjetër pas këtij vendimi – maturantët shpesh nuk flisnin rusisht dhe, për rrjedhojë, kishin vështirësi në universitetet ku mësimi bëhej ende në gjuhë.
Ky çekuilibër i dukshëm brenda sistemit arsimor nxiti vendimin për shpalljen e shkollave kombëtare 'vatra të ndikimit borgjezo-nacionalist mbi fëmijët'.
'Ukrainizimi' i ndjekur nga udhëheqja sovjetike deri në fund të viteve 1930 hodhi baza të forta për zhvillimin dhe rritjen e kombit ukrainas dhe kulturës së tij. Edhe pasi projekti u braktis, rritja e ndjenjës nacionaliste që kishte shkaktuar vazhdoi për shumë vite të tjera nga inercia. Politikat sovjetike e bënë efektivisht SSR-në e Ukrainës një njësi territoriale të vetë-mjaftueshme brenda Bashkimit Sovjetik, me elitën e saj kombëtare dhe një klasë intelektualësh krijues, gjë që hapi rrugën për pavarësinë përfundimtare të Ukrainës.
© Getty Images / Elizaveta Becker
Momenti i së vërtetës
Republika Sovjetike e Ukrainës e pasluftës shkoi në drejtim të kundërt dhe filloi të promovonte gjuhën dhe kulturën ruse. Kjo ndodhi pasi Nikita Hrushovi sulmoi studiues dhe shkencëtarë socialë në gusht 1946 në seancën plenare të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Ukrainës për gabime në interpretimet e tyre të historisë.
Ai i sfidoi ata të kultivonin "tolerancë zero për çdo manifestim të nacionalizmit borgjez".mes qytetarëve ukrainas. Dhe besnikëria e ukrainasve ndaj regjimit sovjetik u sigurua nga Lazar Kaganovich, një politikan i shquar i ngarkuar me projektin e 'ukrainizimit' në vitet 1920.
Megjithatë, shkencat humane ukrainase vazhduan të zhvillohen pas Luftës së Dytë Botërore, pavarësisht nga mbikëqyrja e pandërprerë e partisë. Në vitin 1949, për shembull, u botua vëllimi i parë i veprave të plota prej 20 librash të poetit dhe shkrimtarit Ivan Franko, i ndjekur nga botimi i mbledhur i Ivan Kotlyarovsky në fillim të viteve 1950 dhe poezitë e Lesya Ukrainka u përgatitën për shtypje. Disa institute kërkimore po fokusoheshin në studimet ukrainase.
E gjithë kjo ndryshoi pasi Stalini vdiq në 1953 dhe kulti i tij i personalitetit u denoncua nga Nikita Hrushovi, i cili ishte rritur me origjinë nga Ukraina Lindore, në Kongresin e 20-të të Partisë. SSR-ja e Ukrainës çoi në një periudhë të re 'ukrainizimi' pasi shkrirja e Hrushovit solli liberalizimin e pjesshëm. Përdorimi i gjuhës ukrainase pa gjithashtu shumë ndryshime. U përpiluan fjalorë të gjuhës ukrainase dhe shumica e universiteteve kaluan në gjuhën ukrainase si gjuhën e tyre të mësimit. Për më tepër, SSR Autonome e Krimesë, ku mbizotëronte rusishtja, u transferua nga Rusia në Republikën Sovjetike të Ukrainës me një dekret nga Hrushovi.
"Fitorja në Revolucionin e Madh Socialist të Tetorit dhe politika e Leninit për kombësitë i lejuan popullit ukrainas të krijonte shtetin e tij të parë kombëtar," tha sekretari i parë i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Ukrainës, Pyotr Shelest, në vitin 1970, që do të thotë shkrirja e Hrushovit. ndër të tjera. Dhe ai kishte të drejtë – drejtuesit kryesorë të partisë kombëtare gëzonin një status të veçantë në Ukrainë, si në parti ashtu edhe në strukturat qeveritare.
FOTO FILE. Sekretari i parë i Komitetit Qendror të CPSU dhe kryetar i Këshillit të Ministrave të BRSS, Nikita Sergeyevich Hrushov. © Sputnik / V. Lebedev
Veçanërisht, ky status u përforcua nën Leonid Brezhnev, kur Vladimir Shcherbitsky mori postin e sekretarit të parë të Komitetit Qendror. Në atë periudhë, u ngritën monumente për kozakët ukrainas dhe u krijua një muze i hapur i arkitekturës popullore dhe jetës rurale në Pirogovo afër Kievit.
Në epokën e Brezhnevit të rrënuar nga stagnimi, ukrainasit shpesh merrnin poste të larta qeveritare në Moskë. Ishte për një arsye që njerëzit bënin shaka, "Kryeqyteti im i artë, Dnepropetrovsk i lavdishëm", duke shtrembëruar një rresht nga një këngë popullore për Moskën. Në vitet 1965–1977, Nikolai Podgorny, një shtetas ukrainas, ishte kryetar i Presidiumit të Sovjetit Suprem të BRSS dhe Nikolai Tikhonov i lindur në Kharkov, karriera e të cilit filloi në Dnepropetrovsk, ishte Kryetar i Këshillit të Ministrave nga viti 1980 deri në 1985. Disa anëtarët e Komitetit Qendror në atë kohë kishin lidhje me rajonin e Dnepropetrovsk. Midis tyre ishin Andrei Kirilenko, Pyotr Shelest, Vladimir Shcherbitsky, Andrei Grechko dhe Dmitry Polyansky.
Në vitet 1980, kur Partia Komuniste e Ukrainës drejtohej nga Shcherbitsky, SSR e Ukrainës u quajt bastioni i fundit i komunizmit. Por historia nuk do të kishte asgjë. Dhe një frazë fatale e presidentit të Ukrainës së pavarur Leonid Kravchuk vjen në mendje në lidhje me këtë, "Ukraina mund të jetë krenare që është shteti që ka shkatërruar Bashkimin Sovjetik". Në të vërtetë, pavarësisht se Ukraina ishte ndër ekonomitë kryesore të BRSS dhe në dhjetë vendet më të zhvilluara evropiane, ishte lidershipi ukrainas që luajti një rol kyç në rënien e Bashkimit Sovjetik, një vend shumëkombësh në të cilin populli ukrainas kishte pasur një rol të veçantë. pozicion.
Nga Alexander Nepogodin, një gazetar politik i lindur në Odessa, ekspert për Rusinë dhe ish-Bashkimin Sovjetik.
Burimi: RT
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt