Cani jep alarmin: Ekonomia ne renie

[Albo]

Guvernatori i Bankës së Shqipërisë raporton në kuvend situatën ekonomike për vitin 2002

Cani: Ekonomia po shkon drejt rënies

“Reformat jo të plota, situata poltike me ndryshimet e shpeshta në qeveri, niveli i ulët i investimeve të huaja”

TIRANË - “Ritmet e ritjes së ekonomisë shqiptare në periudhën 1998-2002 konsiderohen të larta. Megjithatë, ato kanë shfaqur një tendencë rënëse përgjatë gjithë peridhës. Banka e Shqipërisë vlerëson se ngadalësimi i normës së rritjes ekonomike është pasojë e kryerjes jo të plotë të reformave strukturore, nivelit të ulët të investimeve të huaja, konjukturave të pafavorshme ndërkombëtare, të krijura pas ngjarjeve të shtatorit 2001, qetësimi disi i aktivitetit ekonomik dhe rritjes ekonomike, pas rritjes mjaft të lartë në vitet ‘98-‘99”. Këto janë aryset kryesore të rënies së rritjes ekonomike, sipas raportit të guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, Shkëlqim Cani, i cili do të lexohet të martën në parlament. Sipas raportit në fjalë, rritja ekonomike në vitin 2002 ëstë më e ulëta në krahasim me periudhën 1998-2002 dhe me devijim 1.3 % prej synimit të shpallur në fillim të vitit (6 për qind). Pothuaj të gjitha degët e ekonomisë kanë manifestuar ritme rritjeje më të ulëta se parashikimi, sidomos bujqësia dhe industria.

Prodhimi industrial

“Prodhimi industriual për vitin 2002 u rrit me 2%, duke pasur rimin më të ulët, në krahasim me degët e tjera. Industria, më shumë se çdo degë tjetër, ka vuajtur problemet me energjinë elektrike, të cilat janë të pranishme të paktën prej tre vjetësh. Tashmë është e qartë për të gjithë se zgjidhja e këtij problemi është jetike për zhvillimin e vendit, por më duhet të theksoj se situata është edhe më shqetësuese. Nga vrojtimet që Banka e Shqipërisë ka bërë periodikisht pranë bizneseve të industrisë, është theksuar se situata energjitike e vendit ka çuar në zbehjen e optimizmit të zhvillimit të bizneseve për të ardhmen, që do të thotë se mund të vihet në rrezik qëndrueshmëria e rritjes ekonomike”,- shkruan Cani në raportin e tij.

Ndërtimi

Guvernatori e konsideron degën e ndërtimit si një sektor që vazhdon të ruajë ritme të larta rritjeje. Për vitin 2002 vlerësohet se prodhimi i kësaj dege të jetë rritur me 9%. “Megjithatë, ndërtimi po shfaq një tendencë ngadalësimi në zgjerimin e aktivitetit. Kjo është një prirje e natyrshme, si pasojë e ndërtimeve të shumta në 10 vitet e kaluara dhe plotësimin e kërkesave, por në një periudhë afatshkurtër ndikojnë edhe përpjekjet e formalizimit të aktivitetit të ndërtimit”.

Investimet e huaja

Raporti vlerëson se në tërësi rritja më e ulët ekonomike për vitin 2002 ka qenë pasojë edhe e një niveli më të ulët të investimeve të huaja dhe tkurrjes së shpenzimeve kapitale, por edhe e zhvillimeve politike, të cilat u shoqëruan me ndryshime disi të shpeshta në qeveri. Investimet e huaja direkte kanë rënë me 31 % në krahasim me vitin 2001. Duke pasur parasysh që situata politike dhe makroekonomike e vendit është e ngjashme me atë të një viti më parë, rënia e investimeve të huaja i dedikohet mungesës së privatizimeve të objekteve strategjike, sidomos Bankës së Kursimeve dhe Alb-Telekomit. Sipas Canit, shpenzimet kapitale janë realizuar në nivelet më të ulëta. Konkretisht, në vitin 2002 u kryen rreth 73% të shpenzimeve kapitale të planifikuara, kundrejt 96% të një viti më parë. Shpenzimet kapitale faktike për vitin 2002 janë ulur me 13.8%, krahasuar me vitin e kaluar

Papunësia

Shqipëria ka ende një normë të lartë papunësie, prej 15,8%. Zgjerimi i aktivitetit privat dhe investimet publike ende nuk janë në ritme të tilla, që të gjenerojnë vende të mjaftueshme pune. Në fund të vitit 2002 numri i të punësuarve arriti në 921 mijë vetë. Të punësuarit në sektorin bujqësor përbëjnë 57 % të të punësuarve gjithsej, nga 71.5% një vit më parë. Lëvizja drejt qyteteve si dhe zgjerimi i sektorit privat kanë thithur pjesë të konsiderueshme të kësaj fuqie punëtore. Kështu, punësimi privat në sektorin jobujqësor zë 23% të punësimit gjithsej, nga 11% një vit më parë.

Të ardhurat për frymë

Fakti që ekonomia shqiptare ka siguruar rritje ekonomike për të pestin vit radhazi ka bërë që të ardhurat për frymë po ashtu të rriten. Për vitin 2002 të ardhurat për frymë, të llogaritura si PBB, e shprehur në dollarë në raport me popullsinë e vendit, vlerësohen mesatarisht 1500 dollarë amerikanë. Ky nivel të ardhurash mbetet ndër më të ulëtit e rajonit. Dërgesat e emigrantëve vazhdojnë të jenë një burim i rëndësishëm të ardhurash për familjet shqiptare. Për vitin 2002 ato llogariten 606.8 milionë dollarë, duke siguruar mbulimin prej 52.5% të deficitit tregtar.

Inflacioni

Norma vjetore e inflacionit për vitin 2002 arriti në 2.1%. Zhvillimet në çmimet e konsumit shfaqin një tendencë të ndryshme nga një vit më parë. “Nëse në vitin 2001 inflacioni mbeti në nivele relativisht të ulëta dhe brenda objektivit, presionet për inflacion më të lartë u rritën në dy muajt e fundit, duke bërë që norma e inflacionit në fund të vitit të arrinte në 3.5%. Viti 2002 fillon me norma të larta inflacioni, gati sa dyfishi i kufirit të sipërm të objektivit”,- shpjegohet në raport. Normat më të larta se objektivi ishin të pranishme pothuajse gjatë gjithë vitit dhe u ulën ndjeshëm në dy muajt e tij të fundit. Norma mesatare vjetore e inflacionit është rritur nga 0.4 në 0.1% në vitet 1999-2000, në 3.1 dhe 5.4% përkatësisht në vitet 2001 dhe 2002, si pasojë e një ambienti ekonomik më inflancionist gjatë vitit 2002. Sipas këtij raporti, ndër faktorët më të rëndëishëm që vepruan në ecurinë e inflacionit mund të përmenden: rritja e parasë jashtë bankave tej parashikimeve në periudha të caktuara të vitit, nënçmimi i monedhës së vendit në gjysmën e parë të vitit, rritja e çmimeve të produkteve ushqimore në tregjet prej nga importon Shqipëria dhe një inflacion më i lartë se objektivi në eurozonë, rritja e çmimit të energjisë elektrike në dhjetor të vitit 2001, e cila u mbart me çmimet e mallrave të konsumit, sidomos në gjysmën e parë të vitit. Gjithashtu, situata energjitike e pastabilizuar veproi si një faktor i rëndëishëm për çmime më të larta. Kushtet klimaterike, si moti i ftohtë në fillim të vitit dhe përmbytjet e vjeshtës, ndikuan më tepër në rritjen e çmimit të transportit dhe, për rrjedhojë, të produkteve ushqimore, rritja spekulative e çmimeve, sidomos në pragfestat e fundvitit.

Financat publike

Në raport theksohet se “ecuria e treguesve të buxhetit për vitin 2002 u kushtëzua nga mungesa e të ardhurave të privatizimit: nga tërheqjet e depozitave si dhe nga ulja e parashikimit për rritjen ekonomike, gjë që do të thoshte më pak të ardhura për buxhetin”. Prandaj, thuhet në raport, për të ruajtur ekuilibrin e këtyre treguesve dhe për të respektuar objektivat sasiorë, u veprua me një kontroll rigoroz në kryerjen e këtyre shpenzimeve.

Zhvillimi i sistemit bankar

Gjendja e sistemit bankar shqiptar për vitin 2002 vlerësohet e shëndetshme. Aktiviteti i sistemit bankar është zgjeruar me rreth 21 miliardë lekë ose 3.4% në terma realë. Fitimi i realizuar është 3.9 miliardë lekë. Aktualisht veprojnë 14 banka tregtare, të cilat zgjeruan rritjen e tyre me 9 degë dhe 1 agjenci të reja. Megjithatë, shprehet Guvenatori në raport, në krahasim me një vit më parë ritmet e zgjerimit të aktivitetit bankar dhe treguesit e rentabilitetit kanë një përkeqësim të lehtë. Të ardhurat neto, të shprehura në raport, me aktivet mesatare dhe fondet e veta të bankave kanë rezultuar 1.2 dhe 19.1% nga 1.5 dhe 21.6%, që ishin një vit më parë. Kjo situatë pasqyron ndikimin që pati paniku i shkaktuar në sistemin bankar në muajin mars-prill të vitit 2002. Banka e Shqipërisë konkludon se sistemi bankar është i shëndoshë, por qëndrueshmëria e tij mbetet ende e brishtë.

Norma e papunësisë 15,8%.
Numri i të punësuarve 921 mijë vetë.
Të ardhurat për frymë
Për vitin 2002, mesatarisht 1500 dollarë amerikanë.


Pse është ngadalësuar rritja ekonomike

Kryerja jo e plotë e reformave strukturore
Niveli i ulët të investimeve të huaja
Tkurrja e shpenzimeve kapitale
Zhvillimet politike dhe ndryshimet e shpeshta të qeverisë
Konjukturat e pafavorshme ndërkombëtare, të krijuara pas ngjarjeve të shtatorit 2001
Qetësimi disi i aktivitetit ekonomik i rritjes ekonomike, pas rritjes mjaft të lartë në vitet ‘98-‘99


Disa faktorë specifikë që kanë ndikuar në rritjen e inflacionit gjatë 2002

-Inflacioni i vitit që sapo mbyllëm vijoi të reflektojë rritjen e çmimit të energjisë elektrike të aplikuar në dhjetor 2001, në mënyrë të drejtpërdrejtë në sektorin e mallrave të patregtueshme. Sipas vlerësimeve, kjo rritje është transmetuar gradualisht dhe tërthorazi edhe në sektorin e mallrave të tregtueshme.
-Situata energjitike e pastabilizuar konsiderohet si faktor që mbajti nën tension të vazhdueshëm ecurinë e çmimeve të konsumit, kryesisht në drejtim rritës, sidomos në sektorin e shërbimeve edhe gjatë vitit 2002.
-Moti i ftohtë i fillimvitit si dhe përmbytjet e muajit shtator ndikuan në ritjen e çmimeve të transportit dhe, për rrjedhojë, edhe të çmimeve të produkteve ushqimore.
-Situata e panikut e krijuar në sistemin bankar shqiptar.

Parashikimi i rritjes ekonomike në fillim të vitit 6%
Rritja ekonomike për vitin 2002 4.7%
Industria 5% Realizimi 2%
Bujqësia 3% Realizimi 2.1%
Ndërtimi 11.5% Realizimi 1.9%
Transporti 11% Realizimi 10.1%
Shërbimet 6.5% Realizimi 5.5%

Faktorët që penguan rritjen e dëshiruar të prodhimit bujqësor e blegtoral edhe gjatë vitit 2002

-Niveli i ulët organizativ në këtë sektor, që shprehet në praninë e fenomenit të copëzimit të tokës në ngastra gjithnjë e më të vogla, në shkallën ende të prapambetur të mekanizimit dhe të teknologjisë bujqësore, në mungesat e theksuara të organizimit të marketingut të produkteve të vendit.
-Infrastruktura e pazhvilluar e zonave rurale, sidomos në pjesën veriore të vendit
-Kapaciteti i ulët i aftësive konservuese të produkteve bujqësore dhe blegtorale
-Lënia në hije e këtij sektori nga ana e sistemit bankar, që pasqyrohet në një mbështetje mjaft të ulët me burime të nevojshme financiare.

[Dajaku]

Mos more shoke!!!

Bo bo booooooooo!

[Albo]

Guvernatori Cani e beri adetin e tij, neser kur kriza te marri permasa dhe shpejtesi te madhe, ai me kete deklaraten e mesiperme e heq fajin nga kurrizi i tij. Ate dite Cani do te tregoje me gisht nga qeveria me fjalet: "U paraljmerova kohe me pare".

[Albo]

Cani: Papunesia arriti 15,8 %

Guvernatori Shkelqim Cani lexoi dje ne Kuvend raportin e Bankes se Shqiperise per situaten ekonomiko-financiare per vitin 2002, nje raport kritik qe nenvizon tendencat ne renie te ekonomise shqiptare. Sipas Canit, rritja ekonomike per vitin e kaluar ishte 4.7 %, me e ulta krahasuar me periudhen '98-'02; pothuajse te gjitha deget e ekonomise kane manifestuar ritme rritjeje me te ulta se parashikimi, sidomos bujqesia dhe industria. Nderkohe po ndryshon dhe struktura e ekonomise shqiptare, ku eshte zbutur pesha e bujqesi-blegtorise, sektore qe tradicionalisht kane mbajtur peshen kryesore dhe po rritet kontributi i deges se tregtise dhe te sherbimeve. Edhe prodhimi industrial, - theksoi Cani, - ka shenuar ritme rritjeje me te ulta se deget e tjera vetem me 2 %, si pasoje e krizes energjitike. Nga vrojtimet e Bankes se Shqiperise prane bizneseve te deges se industrise eshte verejtur se ka nje zbehje te optimizmit te zhvillimit te bizneseve per te ardhmen, qe do te thote se mund te vihet ne rrezik qendrueshmeria e rritjes ekonomike, tha Cani. Ne fund te vitit 2002 numri i te punesuarve arriti ne 921 mije vete, por papunesia ka nje norme te larte prej 15.8 %. Raporti i guvernatorit u vleresua real nga mazhoranca dhe opozita, por per kete te fundit ai ishte rrjedhoje e pashmangshme e raportit kritik te Bashkimit Evropian.

[alvi]

Kshu osh kur i ka ne dore shteti te gjitha.
Shqiperia duhet privatizuar e gjitha, e atehere, fillon pak me me kujdes dhe harxhimi, dhe vjedhja dhe korrupsioni dhe nepotizmi, se kapitalizmi dhe konkurrenca nuk te lene te mbash me hater.
E gjitha te privatizohet si Amerika, dhe le te ece privati qe ja di yzmetin dhe punes dhe pares.
Po jo kshu nje fare hibridi i poshter gjys socialist gjys kapitalist.
Isoj eshte gjithanej ku nuk eshte privatizuar 100% ja shif Europen perendimore, pothuajse te njejtat shifra papunesie, pasi shteti dhe burokracia nuk mund te jene rentabel, janse si vrime e zeze qe perpin gjithshka, e me kryesorja inisiativen.

Shteti le te mbledhe taksa ( me karar) mbroje kufirin, rendin shkollat dhe te mos i fusi hundet ne ekonomi.
Vetem atehere do behet Shqiperia, kur Shqiptaret te mos ti mbajne me syte nga shteti por nga krahet e veta!

[Albo]

Cani: Norma e interesit per lekun do te ulet perseri

Guvernatori Cani ka lajmeruar dje renien e metejshme te normes se interesit per monedhen vendase lekun per shkak se, ekonomia po perballohet me nje inflacion ne ulje. Gjate muajit prill, Banka e Shqiperise nepermjet ankandeve te repove, uli koston e parase me 0,5 per qind, duke e cuar ate ne 8 per qind nga 8,5 qe ishte me pare. Renia do te pasohet me tej ka thene, guvernatori duke lajmeruar nje politike monetare me te bute per shkak se edhe ne tregun nderkombetar kete vit nuk parashikohen rritje te normave te interesit. "Banka e Shqiperise, -vazhdoi Guvernatori, -gjykon se ,do te ishte e pershtatshme qe bankat tregtare te reagojne ne kohe ne lidhje me kete vendim te fundit te Keshillit Mbikeqyres". Ne fakt, ndryshe nga vendet e tjera, bankat e nivelit te dyte ne vendin tone reagojne me vonese ndaj politikave te Bankes se Shqiperise dhe ne menyre te njeanshme. Keshtu ne rastet kur ulet norma e interesit per lekun, bankat tregtare ulin interesin per depozitat duke mos reaguar me te njejten shpejtesi edhe per kredite. Megjithate ne dy vitet e fundit vihet re nje permiresim ne kete drejtim.Vitin e kaluar kur Banka e Shqiperise rriti me gati 2 per qind normen e interesit per lekun, bankat tregtare rriten interesat e depozitave te te gjitha niveleve. Rritja ose ulja e interesit te parase eshte nje mekanizem i politikes monetare qe Banka e Shqiperise e aplikon per te mbajtur ne ekuiliber nivelin e inflacionit. Kete vit ky tregues paraqitet me ulje, ndaj BSH-se pritet te marre vendime te tjera per uljen e normes se interesit. Ky proces ndikon ne rritjen e qarkullimit te parase jashte sistemit bankar.

[Albo]

Ndryshimet e kursit të këmbimit dollar-lekë nuk kanë ndikuar në rritjen e inflacionit

Banka e Shqipërisë: Çmimet pritet të rriten në muajt e ardhshëm

Norma vjetore e inflacionit për muajin prill ka rezultuar në nivelin 2.8 për qind. Inflacioni në vend vazhdon të shënojë norma të ulëta, megjithëse në vazhdim pritet që të rritet pasi zgjedhjet e pushtetit vendor dhe rritja e çmimit të energjisë elektrike do të ndikojnë në çmimet e konsumit. Gjithashtu, edhe ecuria e prodhimeve bujqësore vlerësohet të jetë faktor i rëndësishëm në përcaktimin e nivelit të çmimeve. Shpenzimet buxhetore dhe huamarrja e qeverisë në tregun e brendshëm kanë qenë nën nivelet e planifikuara dhe këto, sipas specialistëve, kanë ulur presionet inflacioniste në muajin prill. Nga ana tjetër, kjo ecuri e shpenzimeve dhe e financimit të deficitit buxhetor rrit shqetësimet për një përqëndrim të mundshëm të tyre në pjesën e mbetur të vitit. Këto ishin konkluzionet kryesore që dolën nga mbledhja e radhës së Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë. Sipas specialistëve të bankës, ecuria e kursit të këmbimit nuk ka ndikuar në rritjen e presioneve inflacioniste. Norma mesatare vjetore e inflacionit rezultoi në nivelin 3.5 për qind duke shfaqur tendencë rënëse gjatë vitit 2003. Ndikim të rëndësishëm në rritjen e çmimeve gjatë këtij muaji kanë dhënë grupi i çmimeve të “ushqimeve dhe pijeve joalkoolike”, ndërsa çmimet e transportit janë reduktuar si pasojë e rënies së çmimit të naftës. Leku ka qenë i qëndrueshëm kundrejt euros dhe është mbiçmuar kundrejt dollarit, dhe ka ndjekur po të njëjtën ecuri siç ka ndjekur raporti euro/dollar në tregjet ndërkombëtare. Të dhënat e muajit mars dhe ato operative për muajt prill e maj flasin për përmirësim të situatës së likuiditetit, kthim të shpejtë të parasë jashtë bankave në sistem, rritje të depozitave në lekë. Rritja e depozitave në lekë është mbështetur nga nivelet e larta të normave reale të interesit në lekë si dhe nga pozicioni më i favorshëm në raport me interesat në valutë. Vlerësimi i faktorëve të mësipërm, duke patur parasysh dhe reagimin e menjëhershëm dhe pothuaj të plotë të bankave ndaj vendimit të Bankës së Shqipërisë për uljen e interesit bazë me 0.5 pikë përqindjeje, ka çuar në konkluzionin se mbetet e përshtatshme ruajtja e nivelit aktual të interesave. O.Zhupa

[gene]

o albo ti ben shume mire qe krijon kete lloj arkivi me deklaratat e canit se eshte mese i vlefshem si baze diskutimi
por te lutem, meqenese hape temen, kanalizohe pak diskutimin ku do te dalesh se nuk po di nga ta filloj!!!!!!!!!!!!!

[ganoid]

FMN, raport kritik per Shqiperine
Fondi Monetar Nderkombetar ka hartuar nje raport kritik per Tiranen, duke shprehur shqetesimin per mosarritjen e realizimit te planit te te ardhurave. Sipas burimeve nga Ministria e Financave, raporti i mberritur nga Uashingtoni ka patur si ndalese te pare zyren e perfaqesuesit te perhershem te FMN ne Tirane, Jan Peter Olters, i cili mesohet te kete informuar edhe ministrit e Financave, Kastriot Islami. Ne materilain e FMN-se shprehen kritika per mosrealizimin e planit te te ardhurave gjate muajve te pare te vitit, vecanerisht ne Drejtorine e Pergjithshme te Doganave. Nderkohe, institucioni financiar nderkombetar ka rekomandur qe Tirana te nise hartimin e nje plani rezerve per buxhetin e shtetit, ku te parashikohen efektet negative qe mund te vijne nga mosrealizimi i planit te te ardhurave dhe te moskryerja e privatizimeve te rendesishme. Gjithashtu, FMN ne raportin e tij shpreh serish shqetesimin e tij per nivelin e korrupsionit ne administraten publike dhe ekonomine informale, qe vleresohet si nje pengese per zhvillimin e biznesit dhe sigurimin e rritjes ekonomike te parashikuar. Per vitin 2003, Shqiperia parashikon nje rritje te Prodhimit te Brendshem Bruto ne masen 6 % dhe nje inflacion ne kufijte 2-4 %.

......................
........................
Dmth rritja ekonomike eshte 2-4%