Në Epokën e Mesme të Bronzit (rreth 3,600 vjet më parë ose rreth 1650 para Krishtit), qyteti i Tall el-Hammam ishte në rritje.
I vendosur në një kodër në Luginën jugore të Jordanit, në verilindje të Detit të Vdekur, vendbanimi në atë kohë u bë qyteti më i madh i banuar vazhdimisht i Epokës së Bronzit në jug të Levantit, i cili priti një qytetërim të hershëm për disa mijëra vjet.
Në atë kohë, ishte 10 herë më i madh se Jeruzalemi dhe 5 herë më i madh se Jeriko.
"Eshtë një zonë tepër e rëndësishme kulturore," tha James Kennett, profesor emeritus i shkencës së Tokës në Universitetin e Santa Barbara. "Shumica e vendeve ku u zhvillua kompleksiteti i hershëm kulturor i njerëzve janë në këtë zonë."
Një vend i preferuar për arkeologët dhe studiuesit biblik, tuma përmban dëshmi të kulturës që daton që nga koha e halkolitit ose e Bakrit, të gjitha të ngjeshura në shtresa pasi një vendbanim i lartë strategjik u ndërtua, u shkatërrua dhe u rindërtua për mijëvjeçarë.
Por ka një shtresë prej 1.5 metrash në shtresën e Epokës së Mesme të Bronzit II, e cila ngjalli interesin e disa studiuesve për shkak të materialeve të saj "jashtëzakonisht të pazakonta".
Përveç mbeturinave që priteshin nga shkatërrimi nga lufta dhe tërmetet, ata zbuluan fragmente qeramike me sipërfaqe të sipërme të shkrira në xham, tulla prej balte "flluskë" dhe material ndërtimi të shkrirë pjesërisht.
Gjithçka sugjeron një ngjarje me temperatura jashtëzakonisht të larta, shumë më të ngrohta se çdo gjë që mund të prodhojë teknologjia e asaj kohe.
"Ne kemi parë dëshmi të temperaturave mbi 2.000 gradë Celsius," tha Kennett, ekipi hulumtues i të cilit në atë kohë ndërtoi një rast për një sulm më të vjetër ajror kozmik rreth 12,800 vjet më parë që shkaktoi djegie të përhapura, ndryshime klimatike dhe zhdukje të kafshëve.
Materialet e djegura dhe të shkrira në Tall el-Hammam dukeshin të njohura dhe një grup studiuesish, përfshirë një shkencëtar që merrej me goditjet e Allen West dhe Kennett, iu bashkuan studiuesit biblik të Universitetit Trinity Southwest Philip J. Silvi për të përcaktuar se çfarë ndodhi në këtë qytet 3,650 vite më parë.
Rezultatet e tyre u botuan në revistën Nature Scientific Reports.
"Ka dëshmi të një sulmi të madh kozmik ajror, pranë një qyteti të quajtur Tall el-Hammam," tha Kennett për një shpërthim të ngjashëm me ngjarjen Tunguska, afërsisht madhësinë e një goditjeje prej 12 megatonësh që ndodhi në vitin 1908, kur një meteor i 56-60 metra thyen atmosferën e Tokës mbi taigën e Siberisë Lindore.
-Xhejms Keneti, profesor i shkencave të tokës në Universitetin Santa Barbara, tha: «Është një fushë jashtëzakonisht e rëndësishme nga ana kulturore. "Shumica e vendeve ku është zhvilluar kompleksiteti i hershëm kulturor i njerëzve janë në këtë fushë."
Krijoni Kontakt