Sistemi Arsimor i Epokës Mahábhárata
Tani do të merrem me sistemin arsimor gjatë periudhës Mahábhárata.
Në epokën Vedike nuk kishte asnjë sistem arsimor në veçanti. Në përgjithësi, studentët shkonin në shtëpinë e gurusë në moshën pesë vjeçare dhe, duke përfunduar studimet në moshën njëzet e katër vjeç, ktheheshin në shtëpi. Arsyeja për të mos pasur një sistem arsimor solid në epokën Vedike ishte vendosja jo e plotë e as monarkizmit në atë kohë. Gurutë do të ruanin katuspatinë e tyre duke iu lutur publikut. Studentët nga ana e tyre u mbajtën nga catuspathiis.
Si fazë e parë e të mësuarit, duhet të mësohet gramatika. Por në epokën Vedike nuk kishte asnjë gramatikë të gjuhës Vedike. Gjuha Vedike ishte një gjuhë e folur. Përveç kësaj, nuk kishte asnjë skenar dhe njerëzit nuk dinin të shkruanin. Prandaj nxënësit do të mësonin përmendësh gjërat e shqiptuara nga gurutë. Kjo është arsyeja pse një sistem solid nuk mund të evoluohej. Meqenëse studentët dëgjonin gurutë e tyre dhe mbanin mend gjërat e folura, Veda u quajt "Shruti". Shruti do të thotë "vesh" si dhe "të dëgjosh". Njerëzit në epokën Vedike as nuk e kuptonin mirë vlerën e arsimit, një domosdoshmëri për mprehjen e intelektit. Nëse kaloni nëpër Veda, do të hasni një mijë e një gabime gramatikore, d.m.th., nuk ishte bërë asnjë gramatikë. Një gramatikë e fortë sakrishte është bërë nga Panini. Panini, një dijetar i madh dhe gramatikani i parë i Sakrtas, ishte një Pakton i zonës së Peshavarit.
Gjatë periudhës Mahábhárata kishte një sistem në fushën e arsimit deri diku. Në catuspathiis kishte edhe njëfarë solidariteti financiar, pasi mbretërit dhe njerëzit ndihmuan financiarisht. Gjuha Vedike kishte vdekur në epokën Mahábhárata. Gjuha e popullit ishte Prákrta. Megjithëse nuk kishte një gramatikë të fortë të shkruar, kishte një lloj strukture gramatikore.
Megjithëse të gjithë shkonin në shtëpinë e gurusë për të studiuar, kishte edhe disa studentë ditorë. Studentët nga vende të largëta do të jetonin në shtëpinë e gurusë. Në fazën e parë ata do të mësonin gramatikën, pastaj njohuritë e përgjithshme të lëndëve të ndryshme. Pas kësaj ata do të mësonin artin e përdorimit të armëve të ndryshme, sipas aftësive të tyre. Ata që ishin të interesuar të mësonin shastrat (shkrimet e shenjta) ja u mësuan atyre.
Në epokën Vedike kishte ndarje sipas prirjeve profesioneve, por nuk kishte fare kasteizëm. Por gjatë periudhës Mahábhárata, kishte edhe ndarje kaste dhe njëfarë ndjesie kaste, ose kasteizëm. Prapëseprapë, martesat ndër kasteve ishin të zakonshme dhe në një familje dikush mund të ishte një Vipra (intelektual), dikush një Shúdra (punetor), dikush një Vaeshya (tregtar), siç u përmend më herët. Kasteizmi nuk kishte hyrë ende. Ata që kishin aftësi për përdorimin e armëve do të studionin artet marciale më shumë se shkrimet e shenjta. Edhe një person i lindur në një familje Vipra, nëse do të ishte i interesuar, mund të studionte përdorimin e armëve më shumë sesa shkrimet e shenjta. Për shembull, ishte Drona, i cili ndonëse i lindur në një familje Vipra, ishte ekspert në përdorimin e armëve, pasi ishte i interesuar për to. Por personat e lindur në familjet Vipra e humbën respektin nëse bëheshin shumë të aftë në përdorimin e armëve.
Kishte gjithashtu një lidhje të ngushtë midis sistemit arsimor dhe sistemit shoqëror, d.m.th., shoqëria donte që personat që vinin nga familjet Kśatriya të ishin ekspert në aftësitë ushtarake, pasi ishte detyrë e Kśatriyas të mbronin vendin. Sistemi shoqëror ishte se vetëm Kśatriyas-luftetaret duhej të mbronin vendin, nëse pushtohej; kjo rezultoi në një dobësi të madhe të shoqërisë, duke çuar në humbjen e Indisë kur u pushtua nga forcat e jashtme dy mijë vjet pas Mahábhárata, ku shumica e Kśatriyas ishin vrarë, duke shkaktuar një reduktim të madh të numrit të tyre.
Logjika (nyáya), kodi shoqëror (smrti), gramatika e gjuhes sakrta dhe shkenca e spiritualitetit u përfshinë në kurrikulën arsimore të periudhës së atëhershme. Por ajo që ne e quajmë filozofi sot nuk kishte lindur ende.
Filozofia më e vjetër në botë është filozofia Sáḿkhya e Kapil. Megjithëse filozofia Sákhya u shkrua pak kohë pas periudhës Mahábhárata, prirja filozofike ishte depërtuar tashmë në mendjet e njerëzve të asaj periudhe. Filozofia e parë botërore u formulua në Indi dhe u përgatit në fushën e betejës së Mahábhárata-s. Siç u tha më lart, nuk kishte as filozofi dhe as libra në epokën Vedike, por kishte shpirt mësim dhënien e zakonshme. Në periudhën e Mahábhárata-s kishte mësime shpirtërore, kishte libra, por nuk kishte filozofi. Pas Mahábhárata-s, njerëzit filluan të mendojnë shumë seriozisht për origjinën e botës, për detyrat e qenieve njerëzore, në bazë të mësimeve të Zotit Krśńa në Giita. Për shkak të këtyre pyetjeve, njerëzit krijuan filozofinë e parë, pasi morën përgjigjet e këtyre pyetjeve. Prandaj Maharshi Kapil ishte pas Mahábhárata-s, jo para tij.
Në epokën Mahábhárata arsimi jepej me anë të gjuhes samskrites. Gjuha Vedike ishte një gjuhë e vdekur atëherë. Gjuha e popullit ishte Prákrta, por mësimi nuk ishte në mediumin Prákrta. Librat në Prakrta ishin gjithashtu shumë të pakta. Në përgjithësi njerëzit nuk shkruanin në Prákrta. Gjuha Prakrta u reformua dhe gjuha që u krijua nga reformimi u quajt Saḿskrita.
Saḿskrta nuk është gjuha Vedike. Pas vdekjes së gjuhës Vedike lindi Prákrta. Gjuha sintetike që u bë duke korrigjuar gjuhën Prakrta njihej si Saḿskrta. Saḿskrta do të thotë "i reformuar" - reformimi i gjuhës Prakrta.
Në epokën Vedike shprehja e adresës ishte Bho árya - árya do të thotë "i respektuar". Në epokën Mahábhárata, d.m.th., në Prákrta, árya u bë ájja.
Në atë epokë, pas vdekjes së gjuhës sakrta (që do të thotë këtu gjuha Vedike), u shfaqën shtatë gjuhë Prákrta. Në lindje të Allahabadit në Indinë Lindore ishte Magadhii Prákrta; në perëndim të Allahabadit dhe në lindje të Delhit, d.m.th., në Indinë Qendrore Veriore, ishte Shaorasenii Prákrta; në Punjab, Kashmir dhe Himachal, d.m.th., në veriperëndim të Delhit, ishte Paeshacii Prákrta; në perëndim dhe në veri të kësaj toke Paeshachii (në Afganistan dhe Rusinë Jugore) ishte Pashcatya Prákrta; në jug të Multanit, d.m.th., në Sindh dhe në Baluchistanin e Jugut, ishte Pahlavii Prákrta; në Indinë Qendrore Malavii Prákrta; dhe në Indinë Jugperëndimore, d.m.th., Maharastra dhe Goa, ishte Maharastrii Prákrta. Këto ishin shtatë gjuhët Prakrta.
Por personat e arsimuar nuk e përdornin Prákrta. Ata shkruan pak libra Prákrta. Udhëheqësit e Mahábhárata, Pandavas dhe Kaoravas, folën në Shaorasenii Prákrta, por ata nuk e shkruan atë gjuhë. Kur pandavat po flisnin me Kuntin ata përdornin një gjuhë të përzier të Paeshácii dhe Shaorasenii Prákrta, por kur flisnin me një zotëri ata përdornin Shaorasenii Prákrta të reformuar, d.m.th. Saḿskrta. Saḿskrta nuk ishte gjuha e natyrshme (mátrbháśá) e askujt dhe as nuk ka qenë ndonjëherë. Gjuha natyrore e Krśńa ishte Shaorasenii Prákrta. Me Vasudeva, Nanda dhe Yashoda Ai foli pikërisht në këtë gjuhë, por me Pandavas dhe Kaoravas foli gjuhen në Saskrta.
Siç ju thashë më herët, në epokën Vedike një zotëri i drejtohej si árya. Në gjuhën Shaorasenii, gjuha natyrore e Krśńa, gjyshja e Hindis (që është çështje lavdie për Hindisht) árya u bë ájja. Pas kësaj, kur Shaorasenii vdiq, ájja u bë ájjii në Ardha Shaorasenii, nëna e Hindi. Ájjii u bë jii në hindishten e tanishme.
Arsimi në atë periudhë ishte në Saskrta dhe njerëzit shkruanin në gjethe thupër, jo në gjethe palme. Libri i famshëm i asaj epoke është Mahábhárata, një pjesë e të cilit është Giitá. Në epokën Mahábhárata njerëzit filluan të shkruanin Veda, por shkrimi u përfundua pas një kohe mjaft të gjatë. Në Giitá gjejmë ndikimin e vetëm një libri ose grupi librash - Upanishads Vedike - sepse i vetmi libër që mund të quhej më i vjetër se Giitá ishte Veda, i cili gjithashtu nuk ishte shkruar plotësisht. Pjesa e Vedës që ka të bëjë me diturinë është Upanishads.
Ju e dini se Veda ka dy pjesë - e para është Karmakanda dhe e dyta është Jiṋánakanda. Në Jiṋánakanda nga ana tjetër ka disa pjesë - Aranyaka dhe Upanishads. Pra, ndikimi i Upanishadëve në Giitá dhe madje edhe në Krśńa është shumë i qartë. Dhe ndikimi u shpreh kur Zoti Krśńa filloi t'u përgjigjej pyetjeve të ndërlikuara filozofike të Arjunës. Dhe filozofia Sáḿkhya e Maharshi Kapil është thjesht shpjegimi filozofik i Jiṋánakandës Upanishadike.
Rreth dyqind vjet pas Mahábhárata-s ne gjejmë në catuśpáthiis dhe në kompleksin arsimor të Indisë mësimet e dijes filozofike. Në atë periudhë filozofia nënkuptonte filozofinë e Kapil's Sáḿkhya. Megjithëse mësimi i filozofisë filloi dyqind vjet pas Mahábhárata-s, ne mund të flasim për Kapilin si një bashkëkohës të Mahábhárata-s, pasi dyqind vjet nuk janë një periudhë shumë e gjatë. Dhe në atë periudhë, nëse njerëzit flisnin për një njeri të letrave, do të thoshte pa ndryshim Kapil. Në gjuhën sakrta fjala Kapila ka marrë kuptimin e "dijetarit të parë" (ádi vidván), d.m.th., ishte Maharshi Kapil ai që mori njohjen e parë si dijetar.
Gjatë epokës Mahábhárata, pańd́itas që jepnin mësim në catuśpáthiis u ndihmuan si nga qeveria ashtu edhe nga publiku. Populli e konsideroi atë si një vepër të shenjtë për të ndihmuar catuśpáthiis, të cilën ata e bënin me ushqim, veshje, etj. Kjo ishte diçka spontane. Çdo pańd́ita ishte dirigjenti i një katuśpáthii dhe nuk kishte gjë të tillë si universitet. Çdo pańd́ita krijoi sistemin e tij arsimor dhe kurrikulën sipas dëshirave dhe mësimdhënies së tij. Çdo student që i përkiste një catuspathii ishte adoptuesi (dháráka), mbështetësi (váhaka) dhe mbrojtësi (paripośaka) i një mendimi të veçantë. Studentët e lidhur me pańd́itas të ndryshëm kishin ndryshime të konsiderueshme në njohuritë e tyre. Kishte përplasje të brendshme mendimesh dhe interpretimesh në të gjitha këto catuśpát́hii, d.m.th., çdo catuśpáthii ishte një universitet i vogël në vetvete.
Por në epokën budiste nuk ishte kështu. Në vend të kësaj, universitetet kontrolluese ishin atje. Për shembull, në Indinë Lindore ekzistonte Universiteti Vaneshvarpur Bihara [Vihara], i cili ndodhet në distriktin Rajasahi në Bangladeshin aktual. Në Indinë Lindore, në Amga Desha, në distriktin Bhagalpur afër Kahalgaon, ishte Universiteti Vikramashila Vihara. Në Indinë Lindore, në rrethin Patna, ishte Universiteti Nalanda. Nalanda ishte universiteti më i madh, ai kontrollues. Në anën e kufirit pranë Peshawarit ishte Universiteti Taksashila. Ky ishte gjithashtu një universitet kontrollues.
Në periudhën Mahábhárata, sistemi universitar nuk u krijua nga njerëzit. Dallimi midis catuspathiis të epokës Mahábhárata dhe viharave të epokës budiste ishte se këto të fundit nuk ndihmoheshin nga publiku, por vetëm nga mbretërit. Kjo pati një efekt shumë të dëmshëm, pasi pas përfundimit të epërsisë së Budizmit, kur neo-Hinduizmi erdhi në lëvizje të plotë, të gjitha viharat dështuan, pasi asnjë nga mbretërit nuk vazhdoi t'i ndihmonte. Pra, brenda vetëm njëqind viteve nga fundi i shteteve budiste, të gjitha viharat në Indi pushuan së ekzistuari. Prandaj ne shohim se sa e rrezikshme është që shkollat të varen plotësisht nga ndihma qeveritare. Institucionet arsimore duhet të varen nga ndihma publike dhe jo nga ndihma qeveritare.
Është një fjalë e njohur, chátra. Kjo u zbatua për herë të parë në periudhën Mahábhárata për cilindo nga nxënësit që qëndronin nën tendën (chatra) të ndonjë pańd́it të veçantë. Duke qenë se nxënësit ishin nën kontrollin e, brenda juridiksionit, të një pańd́ita me një shkollë mendimi, ata njiheshin si chátra. Chátra tani është përdorur gabimisht për të nënkuptuar çdo student. Studentët e pranishëm nuk janë chátra. Chátra do të thotë ai që është nën kontrollin dhe juridiksionin (chatra) të një shkolle mendimi të një guru.
Burimi: Sistemi Arsimor i Epokës Mahábhárata
Publikuar ne: Diskurse mbi Edukimin Neohumanist
Shrii Shrii Ánandamúrti
Krijoni Kontakt