Mësuesia

[sirena_adria]

Të diplomuarit në disa fusha të tjera mund të ushtrojnë profesionin e mësuesit

Të diplomuarit në një degë të ngjashme me mësuesinë, si, ekonomi, arte, gjuhësi, përkthim, filozofi, së shpejti do të kenë mundësi që të ushtrojnë profesionin e mësuesit pasi të kenë kryer formimin e nevojshëm psiko-pedagogjik. Lajmin e ka bërë të ditur ministrja e Arsimit Evis Kushi.

“Prej vitesh në sistemin arsimor parauniversitar, disa lëndë si: Ekonomi, Informatikë, Arte, Filozofi, Teknologji, jepeshin nga mësues të profileve të tjera ose nga profesionistë të këtyre fushave që nuk ishin diplomuar në fushën e mësuesisë, e të cilëve u mungonte formimi i nevojshëm pedagogjik e metodik. Ftoj të gjitha universitetet që, bazuar në këtë udhëzim, të paraqesin sa më shpejt aplikimet për miratimin e programeve të nevojshme, për t’u dhënë mundësi të interesuarve që të regjistrohen që në vitin e ri akademik 2023-2024”, u shpreh Kushi.


Tiranapost.al

https://tiranapost.al/aktualitet/te-...onin-e-i522968

[sirena_adria]

Sot festa e mësuesit, 136 vite më parë u hap Mësonjëtorja e Parë Shqipe në Korçë

Dita e mësuesit, 7 marsi festohet sot në të gjitha shkollat e vendit.

Në këtë ditë organizohen aktivitete të shumta në shenjë falënderimi për mësuesit dhe punën që kryejnë në edukimin e brezit të ri.

136 vite më parë në qytetin e Korçës u hap Mësonjëtorja e Parë Shqipe, një ngjarje me rëndësi madhore në përpjekjet e popullit shqiptar për të krijuar shkollën e vet kombëtare.

7 Marsi, Dita e Mësuesit, shënohet si një ngjarje me rëndësi kulturore në gjitha trojet tona shqiptare. Në këtë ditë ne të gjithë së bashku kujtojmë mësuesit tonë të parë që na mësojnë shkronjat shqipe.


Koha Jonë

https://kohajone.com/sot-festa-e-mes...qipe-ne-korce/

[sirena_adria]

7 Mars 1887, ja kush ishte mësuesi i parë i shkollës së parë shqipe

Sot shqiptarët në të gjitha shtetet ku jetojnë festojnë 7 Marsin – Ditën e Mësuesit.

Shkolla shqipe, që njihet edhe si mësonjëtorja e parë shqipe u hap më 7 Mars 1887 në qytetin e Korçës, në Shqiperi.

Mëuesi i parë i shkollës së parë shqipe ishte Pandeli Sotiri.

Shkrimi, Këndimi, Gramatika e Gjuhës Shqipe, Historia, Gjeografia, Aritmetika, Dituria natyrore dhe Edukimi fizik ishin lëndët mësimore me 35 nxënësiit e parë të shkollës së parë në Korçë.

Sot, mësimi në gjuhën shqipe zhvillohet pothuaj në të gjitha shtetet e planetit të rruzullit tokësor, aty ku ka shqiptarë (përjashtim bënë Greqia). Flitët e shkruhët lirshëm, falë mëuesve shqiptarë dhe rilindasëve.


https://ulqini-online.com/sajti/?p=18170

[sirena_adria]

Fjalët e urta dhe thëniet për misionin e lartë të mësuesit. Mendime të mençura për mësimdhënien

Mbase u bë ca kohë që jeni shkëputur nga shkolla apo që kur keni komunikuar me ish-mësuesen tuaj, por kujtimet mbeten!

Një mësuese apo mësues i caktuar ju ka lënë përshtypje dhe ju e mbartni përherë me vete dhe sigurisht që ju bën të jeni nostalgjik por mbi të gjitha mirënjohës.

E pra, kjo është koha, sot është dita që ta ktheni favorin duke ju thënë edhe një herë faleminderit mësuesve në jetën tuaj.

Themi qëllimisht ‘mësuesve’ sepse padyshim që ata janë shumë, por sigurisht disa janë më të spikatur ndaj është edhe më e lehtë ta filloni me ta.


Në vijim, do të gjeni disa nga shprehjet më të bukura për mësimdhëniet dhe… pse Mësimdhënia është art dhe të tillë e bën vetëm mësuesi.

“Ata që dinë, bëjnë. Ata që kuptojnë, japin mësim.” (Aristoteli)

“Unë kurrë nuk i mësoj nxënësit e mi; Unë vetëm përpiqem të siguroj kushtet në të cilat ata mund të mësojnë.” (Albert Ajnshtajni)

“Edukimi nuk është mbushja e një gotë bosh, por ndezja e zjarrit”. (W.B. Yeats)

“Unë nuk mund t’i mësoj askujt asgjë, unë vetëm mund t’i bëjë ata të mendojnë.” (Sokrati)

“Unë nuk mund të jem mësues, pa e njohur vetveten.” (Paulo Freire)

“Mësuesi i vërtetë mbron nxënësit e tij kundër ndikimit të tij personal.” (Amos Bronson Alcott)

“Në një shoqëri krejtësisht racionale, më të mirët do të ishin mësues dhe pjesa tjetër prej nesh do të duhej të vendoste për diçka tjetër”. (Lee Iacocca)

“Mësuesi jo i mirë, thjesht tregon. Mësuesi i mirë shpjegon. Mësuesi profesionist inspiron.” (William Arthur Ward)

“Mësuesit më të mirë janë ata që ndryshojnë mendim.” (Terry Heick)

“Mësuesi i mirë është si qiriri – konsumon veten për t’i ndriçuar rrugën të tjerëve.” (Mustafa Kemal Atatürk)

“Vlera e mësuesit dhe pesha e qiellit nuk maten kurrë“ (Konfuci)

“Një mësues i mirë është si një qiri: Ai konsumon vetveten për t`ua ndriçuar rrugën të tjerëve.” (Anonime)

“Mësuesi prek përjetësinë. Kurrë nuk mund të thuhet se ku përfundon influenca e tij“. (Henry Adams)

“Mësuesi është përhapësi i dritës“ (Luigj Gurakuqi)

“Secila fjalë që flet mësuesi duhet të jetë mësim; secili hap që bën ai duhet të jetë shembull i mirë“ (Jean-Baptiste de La Salle)

“Shkolla vlen aq sa vlen arsimtari i saj“ (Fridrih Adolf Vilhelm Disterveg)

“Mësuesit më të mirë mësojnë nga zemra e jo nga libri“ (Anonime)

“Kush guxon të japë mësim, kurrë nuk duhet të pushojë së mësuari“. (John Cotton Dana)

“Mësuesi është ai që të hap derën, në të cilën ti duhet të hysh vet.” (Kineze)

“Është arti suprem i mësuesit, të ngjallë kënaqësi në shprehjen kreative dhe dituri”. (Ajnshtajn)

“Mësuesi gjithmonë fillon me gjetje gabimesh. Por nxënësi shikon merita pozitive në gjithçka”. (George Vilhelm Fredrih Hegel)

“Teknologjia është vetëm mjet. Për të bërë që fëmijët të punojnë së bashku dhe të motivohen, mësuesi është më i rëndësishmi”. (Bill Gates)

“Mësimdhënia nuk është një art i humbur, por respektimi i saj është një traditë e humbur”. (Jacques Barzun)

“Mësimdhënia është forma më e lartë e të kuptuarit.” (Aristoteli)

“Mësimdhënia është profesioni ndoshta më i çmuar, më i dobishëm për bashkësinë dhe ka ndikim më të madh në lumturinë e përbashkët“- Etiene Cabe

“Një mësimdhënia e mirë ndahet në ¼ përgatitje dhe ¾ improvizim.” (Gail Goldwin)

“Armiku më i keq është mësuesi yt më i mirë.” (Buda)

“Detyra e një mësimdhënësi është t’i mësojë nxënësve të njohin karakterin e tyre.” (Joseph Campbell)

“Arti i mësimdhënies është të dish të sugjerosh.” (Henri-Frédéric Amiel)

“Mësimdhënia demonstron që diçka është e mundur. Mësimi të ndihmon ta bësh të mundur për veten tënde.” (Paulo Coelho)

“Mund t’i mësoj dikujt gjithçka që di, por vetëm eksperienca do ta bindë për vërtetësinë e atyre që i ke mësuar.” (Richelle E. Goodrich)

“Nuk ka dështime. Vetëm mësime.” (Robert Allen)

“Shenja më e madhe e suksesit për një mësues është ata mund të thonë: Nxënësit po punojnë sikur unë të mos ekzistoja.” (Maria Montessori)

“Pyetja që duhet të shtrohet është “Si mund të mësojnë më mirë?” dhe jo “A mund të mësojnë?” (Jaime Escalante)

“Mësimdhënësit e mirë janë ata që të tregojnë se ku duhet të shohësh por jo se çfarë duhet të shohësh.” (Alexandra K. Trenfor)

“Nëse një nxënës nuk mëson me mënyrën që ne shpjegojmë, ndoshta duhet të mësojmë të shpjegojmë në mënyrën që ato mësojnë.” (Ignacio ‘Nacho’ Estrada)

“Synimi i jetës është të zbulosh dhuntinë tënde. Qëllimi i saj është ta ndash me të tjerët.” (Pablo Picasso)

“Nëse do të krijoni statuja për njerëzit e rëndësishëm, krijoni për mësuesit. Ata janë heronjtë e shoqërisë tonë.” (Guy Kawasaki)

Urime festa e 7 Marsit të nderuar qofshit deri në pafundësi mësues të respektuar.


/ Telegrafi/

https://telegrafi.com/fjalet-e-urta-...-mesimdhenien/

[sirena_adria]

Fjalët e fuqishme të mësuesit që motivuan studentët e tij

Dikur një mësues la takim me disa nga nxënësit e tij të mëparshëm për të mësuar se si po ia çonin ata me jetën e tyre, ai kishte kohë pa i takuar ata dhe mendoi se duhet t’i takonte për të folur mbi jetën.

I pari tha se nuk po ia çonte dhe aq mirë, sepse po haste nëpër vështirësi për t’u ngritur në pozitë në punën që bënte.
I dyti tha se një miku i tij kishte blerë një makinë të mirë, ndërsa ai ndihej keq që nuk kishte të ardhura të blinte edhe vetë një makinë të tillë.
Ndërsa në karrigen tjetër ishte ulur një vajzë, e cila u shpreh se dëshironte të ndiqte një master shkencor në administrim biznesi në mënyrë që njerëzit ta merrnin më seriozisht kur kërkonte punë, por nuk ia kishte dalë dot mbanë.

Pastaj profesori ia ktheu: “Dukeni të gjithë të stresuar. Si thoni sikur të bëjmë pak pushim, të marrim disa kafe dhe ta vazhdojmë diskutimin tonë?”.

Nxënësit e tij ranë dakord dhe ai solli në tavolinë kafenë dhe disa filxhanë çaji. Disa ishin të thjeshtë, ndërsa disa të tjerë më të bukur.

Nxënësit zgjodhën tri filxhanët e mëdhenj dhe të bukur.

Mësuesi e vuri re këtë gjë dhe u tha: “Ju të tre zgjodhët filxhanët më të bukur dhe më të shtrenjtë, duke i lënë mënjanë filxhanët e thjeshtë.

Është normale për ju të kërkoni më të mirën për veten tuaj, si dhe zgjidhjen më të mirë për problemet dhe streset tuaja.

Mirëpo, duhet të kuptonit diçka.
Ju dëshironit kafenë, jo bukurinë e filxhanit dhe një filxhan i bukur nuk ia shton gjë shijen kafesë.
Por vëmendja juaj u drejtua drejt bukurisë së jashtme, në vend të kuptimit të brendshëm.

Jeta është si një kafe. Puna, paratë dhe pozita jonë në shoqëri përfaqësohen nga filxhanët. Këto janë thjesht përbërës, tek të cilët ne bazohemi për të jetuar jetën tonë.

Mirëpo cilësia e filxhanit nuk e ndryshon dhe as e përcakton cilësinë e jetës që ne jetojmë. Ndonjëherë ne përqendrohemi kaq shumë tek puna, paratë dhe pozita jonë në shoqëri, saqë harrojmë se çfarë ka më tepër rëndësi: Harrojmë esencën, kafenë. Pra, harrojmë të jetojmë jetën.

Duhet të mbajmë në mendje gjithmonë se njerëzit e suksesshëm jo gjithmonë janë të lumtur, por njerëzit e lumtur janë gjithmonë të suksesshëm.


/ KultPlus.com

https://www.kultplus.com/libri/fjale...entet-e-tij-3/

[sirena_adria]

Arbëreshi Lekë Matrënga, Mësuesi që hapi shkollën e parë shqipe më, 1587 në Itali


Jo shumë e dinë që për Kombin tonë nuk është shkolla e hapur në Korcë e para, më 1587 në Piana degli albanesi, në Sicili, arbëreshi Lekë Matrënga ish mësuesi i parë që hapi një shkollë shqipe, por që fatkeqësisht në tekstet shkollore të arsimit në Republikën e Shqipërisë, Kosovës si edhe të Maqedonisë së Veriut kjo shkollë nuk përmenndet.

Lekё Matranga,lindi me 18 janar 1569 në Horën e Arbëreshëve\Palermo Sicili. Pasi fillon studimet filozofike e teologjike në kolegjin e Shën Atanasit në Romë në vitin 1582. Leké Matrënga kthehet në Horën Arbëreshe më 1587.

Disa informacione mbi Matrëngat, sundimtarë lokalë, zyrtarë të lartë bizantin

Matrënga ishte një familje fisnike shqiptare që gjenden për herë të parë në dokumentat historike gjatë shekujve 13 deri 15. Anëtarët e kësaj familjeje përfshijnë sundimtarë lokalë, zyrtarë bizantin. Pas pushtimit të Shqipërisë nga Perandoria Osmane, një pjesë e familjes Matrënga emigroi në Itali.

Matrëngat janë një fis fisnik që kanë qenë në zotër në zonën e Karavastasë, Lushnje. Ky mbiemër në shqip tashmë nuk egziston më, por e gjejmë sot me shumicë tek popullsia e arbëresheve të jugut, Sicili e deri në Amerikë. Një dokument i hershëm të Raguzës 1297,flet për anëtarët e familjes Matrënga të cilët po sulmonin tregtarët raguzianë në rajonin e Lagunës së Karavastas.

Matrëngat, zotër të territorit në mes të qyteteve të Durrësit dhe të Vlorës, dhe përshkruan si subjekte të Perandorit Bizantin në atë kohë. Familja Matrënga mund të jetë bërë vasale e Perandorit Bizantin në periudhën ndërmjet 1284-1288.

Një tjetër anëtar i familjes Matrënga është Nikollë Matrënga, i cili u bë një nga katër gjyqtarët e përgjithshëm, të gjykatës më të lartë perandorake bizantine, dhe ngeli i vetëm, sepse tre të tjerë dolën të korruptuar. Ai kishte një rol të rëndësishëm në Luftën civile bizantine të viteve 1341-1347.

Mbretëria e Serbisë e cila po përparonte në atë kohë ishte një burim preokupimi i vazhdueshëm. Një pinjoll i Matrangave, Palë Mataranga përmendet më 1319, së bashku me zotërinjtë e tjerë shqiptarë, në një koalicion me Filipin e Tarantos kundër Stefan Milutinit. Sidoqoftë territoret e tyre përfundimisht u përfshinë në Mbretërinë e Serbisë para vitit 1343.

Pas vdekjes së Stefan Dushanit (1355), një tjetër pinjoll Vlash Matrënga (Blasius Matarango), vendosi një principatë në territorin midis Shkumbinit dhe Semanit.

Më (1567- 6 maj 1619) gjejmë këtë mbiemër në Piana degli Albanesi\ Sicili, emrin Don Lekë Matrënga\ Luca Matranga

Me 1710 shquhet kryepeshkopi, Bazil Matrënga,për lëvizjen e tij baziliane për njësimin e ritit kishtar lindor e perëndimor.

Për Matrëngën kanë folur shumë studiues, dje dhe sot si të Sicilisë ashtu dhe të Kalabrisë, të cilët i kanë kushtuar një rëndësi studimit të figurës së Matrëngës si mësuesi i parë në hapjen e shkollës së parë shqipe.

Shkolla e parë shqipe në Piana degli albanesi më 1587 nga Lekë Matrënga

Matrënga, pasi mbaron studimet në Romë ku i ishte dhënë edhe titulli “ Mësues”, kthehet në Hora të arbëreshvet (dikur Piana degli greci (quajtur keshtu prej ritit fetar), sot Piana degli albanesi).

Matrënga, prift i ritit bizantin, emrohet në Piana degli albanesi. Ai, vë re se lutjet fetare në latinisht nuk kuptoheshin mirë nga popullsia homogjene arbëreshe, dhe nis e përkthen në gjuhën shqipe “Doktrina e Krishterë, vepёr e teologut jezuit At Ledesma, (teoria e të cilit u përhap në shumë shkolla dhe u përgatitën jezuitë nëpër Europë).

Ideja e Matrëngës është gjeniale, sepse ai jo vetëm përkthen dhe iu spjegon shqip përmbajtjen e doktrinës, por edhe iua mëson këtë gjuhë(shqipen) si ta shkruajnë.

Kështu që më 1587, meqënëse ishte i pajisur me dipllomën për mësues, Matrënga hap shkollë e parë shqipe për arbëreshët në Hora.

Vepra Doktrina Kristjane e përkthyer nga Matrënga mban titullin “Embsuame e krishterët”, format ky, që u kthue si tekst didaktik për shkollën e hapur prej tij . Në vijim një fragment përkthimi të kësaj vepre.

Lind pyetja; Cilin alfabet përdori Matrënga për të shkruar këtë libër?

Matrënga, e shkroi librin në një alfabet variant latin, që të ishte sa më afër gjuhës së folur të popullit të tij.

Po të analizojmë vargjet e mësipërme do vemë re se Matrënga përdor grupin “ae” për zanoren e pazëshme që në gjuhë shqipe e shkruajmë “ë”, formon grupin sc(i) që në shqipen e sotme korrespondon me shkronjën “sh”,dhe ishte i pari që përdori shkronjën “th” shkronjën e përbërë dhëmbore (frikativen dentale).

Me shumë interes në veprën e tij janë diftongjet cg\cgh\cgi\cx, të cilat zëvëndësojnë deri diku shkronjat e përbëra të alfabetit të alfabetit të gjuhës shqipe. Mungon shkronja “Y”, ndërsa zanorja“Ë” në formën e saj “ae” përdorej si një tingull hundor. Sot formën e saj hundore e kemi në disa zona të djalektit verior, por që ka humbur rezonancën e saj kompletamente hundore.

Qëllimi kësaj shkolle

Nga kontributi i Matrëngës del se qëllimi kësaj shkolle ishte;

1- Të kryente funksionin e mësimit shqip dhe të kultivimit të shkrimit në gjuhën shqipe.

2- Arbëreshët, të cilët erdhën nga Ballkani shqipfolës, nuk arrinin të kuptonin manualët e katekizmit në italisht, për këtë motiv Matrënga më 1592 shkruan: “Desha të bija një version të Doktrinës kristjane, sepse manualët e katekizmit në italisht që qarkullonin nuk ishin të kuptueshme për besimtarët e popullsisë shqiptare”. Përkthimi i doktrinës në shqip do t’iu shërbente arbëreshëve jo vetëm si ushqim shpirtëror për vazhdimësinë e besimit të tyre në ritin lindor, por do ti bënte ata ti dallonte nga ajo latine. (Jemi në periudhën shekuj larg krijimit të Eparkive të tyre.) Në këtë formë ata ruanin identitetin dhe i shpëtonin asimilimit.

Rëndësia që pati kjo shkollë

- Shkolla që hapi Matrënga më,1587 në Piana degli albanesi ishte e para shkollë shqipe të arbëreshët e Italisë.

- Matrënga krijoi një alfabet, që e përshtati me gjuhën shqipe.

- Përkthimi e veprës Doktrinën Kristjane, krijoi mundësin e përkthimit të veprave të tjera në gjuhën shqipe.

- Matrënga krijoji një tekst didaktik, që shërbeu për t’iu mësuar nxënësve arbëreshë gjuhën shqipe.

- Sistemi grafik alfabetik që Lekë Matrënga vuri në përdorim rezulton i njejtë me gjuhën e gjetur për rreth dy shekuj në shumicën e rregjistrimeve të dokumentave administrative në Piana degli albanesit. Kjo trgon për jetëgjatësinë e kësaj shkollë dhe pjesmarrjen e arbëreshëve në të.

- Nëse Buzuku shkroi gegë, Matrënga shkroi në dialektin toskë.

(Nga studime të shumta rezulton se varjantet toskë dhe gegë përgjatë shekujve XV-XVI nuk kishin ndryshim të thellë midis tyre, gjë të cilën nuk e shohim në shekujt në vazhdim.)

Vepra e Matrëngës “Embsuame e krishtertë” prej 28 faqesh të cilin e shtypi 20 Mars 1592 përmban një leksik të përgjithshëm prej 450 fjalësh, kështu që ai rriti numrin e leksikut tek nxënësit. Leksiku, ka një ngjyrim të fortë me leksik të greqishtes, arsye e fort kjo si për shkak të ritit grek, që praktikonte vet Matrënga, por edhe për shkak se(mendohet) se shumë prej arbëreshëve të Piana degli albanesi të kenë ardhur nga Peleponezi, në Sicili.

Shënim: Është për të theksuar faktin se në kontekstin kur jetuan arbëreshët e Jugut përfshirë dhe Sicilinë (sidomos ata të shekullit XIV-XVII) popullsia arbëreshe ishte e rrethuar nga një ambjent i pasur shumëgjuhësh dhe kulturash. Popullsia arbëreshe e këtyre zonave flisnin të paktën katër gjuhë; gjuhën e mëmës, shqipja e dikurshme, flisnin gjuhën e ritit që ishte greqishtja, flisnin gjuhën e të drejtës qytetare, e cila ishte latinishte, si dhe gjuha e punës ose gjuha krahinore për shkëmbimet tregëtare.

Vjersha e parë në gjuhën shqipe

Përkthimi që i bëri Matrënga “Doktrinës së Krishtertë” i dha një stikistikë artistike sa të bukur dhe të denjë në gjuhën shqipe, aq sa mund të konsiderohet si Vjersha e parë (1592) në gjuhën shqipe në botën arbëreshe.

Vjersha përbëhet nga tetë vargje në njëmbëdhjetërrokësh me rimë të këmbyer.

Përmajtja është e një karakteri prekës fetar, dhe titullohet thjesht

‘Canzona spirituale’ (Këngë e përshpirtshme):

Gjithëve u thërres, kush do ndëljesë,

Të mirë të krështee burra e graa,

Mbë fjalët të tinëzot të shihi meshë,

Se s'ishtë njeri nesh që mkatë s'kaa;

E lum kush e kujton se kaa të vdesë,

E mentë bashkë mbë tënëzonë i kaa;

Se Krishti ndë parrajsit i bën pjesë,

E bën për bir të ti e për vëllaa.)

Lind pyetja;Përse shkolla e Lekë Matrëngës duhet të konsiderohet si shkolla e parë shqipe. Nëpërmjet disa pikave empirike në vijim le të kuptojmë pse kjo shkollë është shkollë në të gjitha efektet e saj)

1- Egzistojnë dokumenta për vitin e hapjes së kësaj shkolle

2- Lekë Matrënga në fund të përfundimeve të studimeve u pajis me një dipllomë të vlefshme dhe gëzonte titullin e plotë “Mësues”

3- Matrënga, krijoi alfabetin, varjant latin i cili ishte shumë afër me gjuhën e folur të popullit të tij.

4- Kultivoi shkrimin e gjuhës shqipe tek popullsia arbëreshe në Sicili.

5- Shkolla mbarte karakterin si, përcjellës e kulurës arbëreshe

6- Karakteri ideologjik i përmbajtjes fetare të Veprës“Embesuame e krishtertë”,(libër ky që u përdor si tekst didaktik për mësimin,shkrimin në gjuhën shqipe), nuk duhet të penalizoj aspak faktorin –shkollë, se do ishte paradoksale me faktin se libri pranohet si vepra e parë shkruar në gjuhë shqip te arbëreshët e Italisë, e jo vetëm por edhe si vepra e dyta shkruar në gjuhën shqipe deri më sot pas Mesharit të Buzukut(?!).

Faktori tjetër që nuk penalizon karakterin e saj fetar është se në arsimin e Republikës e Shqipërisë pas miratimit e kushtetutës së përkohshme,(1995) u synua pastrimi i sistemit arsimor nga trashëgimia dhe ndikimet e ideologjisë komuniste.

Në shekullin kur Matrënga hapi shkollën shqipe nuk egzistonin shkollat laike, ishte istitucioni ekleziastik që kryente këto shërbime.(kujtesa na çon se në fund të shekullit XV dhe fillimi i shekullit XVI në të gjithë Europën shkollat kishin karakter fetar, jemi shekuj larg prej lëvizjes illuministe francez e umanistik laik....)

7- Piana degli Greci( sot Piana degli Albanesi), Hora e arbëreshvet në periudhën 1488- 1819 më tepër se tre shekuj gëzonte kontekstin e një “ kombi të vogël shqiptar”. Popullsi arbëreshe u sistemua në një territor ex banuse, duke themeluar kështu një popullsi homogjene krejtësisht shqiptare e cila funksiononte si një “federatë autonome”, mjafton të kujtojmë kontratën e 30 gushtit 1488, midis shqiptarëve dhe kryepeshkopit të Monreale,ku thuhej qartësisht;

A) Zyrat publike duhej të zinin vetëm qytetarët shqiptarë të ritit grek. Ky privilegj, i njohur vetëm për arbëreshët e Piana degli Albanesi, mbeti në fuqi nga 1488 deri në vitin 1819 gjë që i lejoi mërgimtarët të mbronin traditat e tyre etno-gjuhësore dhe fetare.

B) Në akordin e 30 gushtit 1488, thuhet në mënyrë të qartë, se në Piana degli Albanesi ndalohej të hynin të huajt. Hyrja e tyre do të bëhej vetëm gjatë ditëve të para të shtatorit, gjatë festimeve për nder të Virgjëreshës Mari,(shën Mëria e Pianës).

Akordimi i 30 Gushtit 1488 ndihmoi dhe ofroi kontekstin edhe për hapjen e një shkollë në gjuhën shqipe.

8- Matrenga, mbolli farën si identitet dhe etnitet, tek arbëreshët në Itali, duke dhanë kështu edhe një rol të rëndësishme në çështjen kombëtare.

Shënim:

- Në Piana degli albanesi\Palermo\Sicili, sot ka shkolla shqipe, administrata është dy\gjuhësh. Bashkia e Horës përdor dokumente zyrtare dygjuhësore: shqip dhe italisht, në bazë të ligjit për mbrojtjen e pakicave etnike dhe gjuhësore në Itali.

- Do të ishte në nder të vlerave historike që në Hora të vendosej një pllakë përkujtimore për nder të shkollës së hapur nga Lekë Matrënga më 1587.

Reflektim, (mbi këtë ditë të veçantë të hapjes së shkollës shqipe) Ka ardhur koha për një rishikim të hapjes së shkollave shqipe në periudhën e Mesjetës.

- (Mendoj se meritojnë të rishikohen e të rregjistrohen në tekstet shkollore një sërë shkollash të tjera shqipe si ajo në Himarë e viti 1628, Kurbinit viti 1632, në Shkodër dhe në Pllanë viti 1638,; Oroshi viti 1657; Shkollën e Janjevës në Kosovë viti 1674; Pejës, Gjakovë, Prizërenit, Stubllës së Karadakut në Kosovë etj.(Rrelazione mbi gjëndjen e Shqipërisë Veriore dhe të mesme në shek XVII, Injac Zamputi vëll I,Tiranë 1963, F, 371).

Shpresoj që mos të ngelet utopi hapja e shkollave shqipe tek Arbëreshët e Italisë, dhe në Diasporë!

- Egziston një popull arbëror, popullsi e shek XI-XIV, e vendosur në Itali, për faktorin ottoman si edhe atë ekonomik, të cilët flasin arbërisht, ku egziston një ligj për mbrojtjen e gjuhës dhe kulturës së tyre, por që mungojnë strategji dhe projekte bilaterale midis dy shteteve për hapjen e shkollave në gjuhën e tyre arbërore. Ka ardhur koha e ndërgjegjes për të bërë një debat konstruktiv midis palës arbëreshe dhe shqiptare në ndërrmarjen e projekteve reale. Gjëndja e asimilimit të tyre në gjuhë sidomos në Kalabri, është vërtet alarmante. Kemi shumë pak kohë..

- Egziston një gjuhë zyrtare standarde që sot flitet në Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut, por edhe në Bujanovc, Mal të Zi, Bosnje, Kroaci, dhe në shumë hapsira të bllokut të ish Jugasllavisë etj ku shkolla në gjuhën shqipe, është çështje kombëtare.

- Egziston edhe një gjuhë shqipe, atë që përdorin arvanitasit në Greqi, që nuk është e njejtë me gjuhën standarte të shqipes së sotme, dhe që ligj për mbrojtjen e saj nuk egziston,(në Greqi me kushtetutë nuk mbrohen “pakicat” e popullsisë, edhe pse arvanitasit në ato troje shtrihen autoktone me shekuj me gjuhën shqipe të tyre flitet edhe sot në ambjente familjare.

- Kemi shqiptarë në Ukrainë, në Bullgari, Turqi etje, ku akoma sot nuk mohojnë gjuhë e rrënjë

- Kemi shqiptarë edhe diasporën e re në vendet e Perëndimit, si edhe popullsinë në SHBA e Kanada ku flasin shqip, të cilët kërkojnë mbështetje nga shteti shqiptar në hapjen e shkollave shqipe, ku shumë mësues punojnë vullnetarisht me shumë sakrifica si patriot të vërtetë për të mbajtur gjallë gjuhën shqipe.

Të gjithë këto territore shqiptare ku flasin shqip, kërkojnë gjuhën shqipe, nëse do ti lëmë pa mësimin e gjuhës shqipe, gjuhën e rrënjëve të tyre, është njësoj sikur t’i heqësh nga shpirti atdheun!

Sot në diasporë ku ka popullsi shqiptare, dhurata më e bukur që mund t’iu bëhej mësuesve e prindërve shqiptarë në dhè të huaj do ishte hapja e shkollave shqip, ndërsa dhurata më e bukur për fëmijët e tyre, do të ishte rregjistrimi në shkollat shqipe.

Gjuha, na mbanë rrënjët gjallë, kultura jonë na jep dinjitetin, të bashkë na bëjnë krenarinë për kombin. Sot në këtë ditë nuk mund të lëmë në heshtje e të mos nderojmë edhe rolin e kontributin e mësuesve të palodhur dhe prindërve të urtë shqiptarë që me vet kontribut mbajnë hapur shkollat shqipe të mësimit plotësues në shumë shtete si në Zvicër, Gjermani, Austri e shumë shtete të tjera nëpër botë të cilët bëjnë përpjekje për ta ruajtur dhe zhvilluar gjuhën amtare shqipe tek brezat e rinj të mërgimtarëve shqiptar edhe pse larg atdheut.

- Tashmë dëgjojmë shqipen e të rinjëve që tingëllon si anglisht, të cilën e flasin me theksin që bie në rrokjen e parë…

Nëse do të vazhdojmë të ecim kështu,mendoj se në një të nesërmen do të përfundojmë si gjuhë Hindi, apo një një koinè gjuhe me përbërje sa anglisht e shqip, italisht, greqisht e gjuhë gjermanike! Le t’iu kujtojmë brezave se gjuha shqipe është ndër gjuhët më të vjetra në Europë, ishte dhe është një nga gjuhët më të rëndësishme në Europë aq sa Vatikani e kishte zgjedhur atë si gjuhë zyrtare krahas latinishtes dhe greqishtes së vjetër, prandaj nuk ka komplekse inferioriteti nëse do të përdoret, por ka krenari dhe dinjitet nëse do ta përdorim kudo që jemi.

Nuk di pse në këto momente më vjen ndërmend Shekspiri me komedinë “Nata e Dymbëdhjetë”të cilën e ambientoi në Iliri.

“Anija sapo ishte mbytur, Viola në në breg, pranë kapiteni.

- Cili vend o mik, ëshjtë ky?

- Kjo është Iliria, zonjë- iu përgjigj kapiteni

- A e njeh ti këtë vend?

- Ë-hëëëë zonjë!- ia ktheu ai”

*Ornela Radovicka
Qëndra albanologjike studime mbi kulturen dhe gjuhën shqipe
Pranë Bibliotekës, A Bellusci\ Frascineto\ Cosenza o.radovicka@libero.i


Shqiptarja.com

https://shqiptarja.com/lajm/arberesh...-1587-ne-itali

[sirena_adria]

URIM NGA NJË MËSUES PËR TË GJITHË MËSUESIT TANË

Prof. Fatos TARIFA - Gazeta DITA


Përvoja e 40 viteve si mësues në disa universitete shqiptare, në disa universitete amerikane, ne nje universitet hollandez, si dhe përvoja më të shkurtra, ose episodike në dhjetra universitete anë e mbanë globit, kanë qenë për mua vetë një përvojë shumë e vyer si nxënës.

Duke u përpjekur me pasion t’u shpjegoj studentëve të mi ato njohuri që unë vetë kam fituar përmes një shkollimi të gjatë, përmes leximeve të shumta dhe përmes studimeve të mia, unë vetë kam mësuar shumë prej tyre. Reagimet dhe pyetjet e studentëve shpesh herë më kanë shtyrë t’i verifikoj më tej njohuritë e mia, siç edhe kanë provuar në mënyrë konsistente karakterin relativ të njohurive tona mbi realitetin.

Kjo e vërtetë absolute mbi relativitetin e çdo dijeje është bërë me kohë mantra e veprimtarisë sime akademike dhe e jetës sime shoqërore.

E para gjë që u them studentëve të mi, në të parën orë leksioni që zhvilloj me ta është, pak a shumë, kjo: kurrë mos e merrni për të mirëqenë asgjë që dëgjoni nga kushdo qoftë, asgjë që lexoni, qoftë edhe ne tekstet qe u rekomandojnë pedagogët tuaj.

Mos besoni verbërisht në asgjë. Mos besoni as këto fjalë që u them unë. Lexoni Bertrand Russell-in, edhe atë në mënyrë kritike, siç do j’u këshillonte vetë ai, dhe gjithnjë vini në punë mendjen tuaj, intelektin tuaj.

Informohuni nga më shumë se një burim i vetëm, nga sa më shumë burime që të jetë e mundur, dhe gjithnjë arsyetoni në mënyrë kritike. Kurrë mos merrni për të vërtetë absolute, ose përfundimtare asgjë.

Besimi absolut është tipar i fesë; shkenca na mëson dhe mbështetet në të vërteta të pjesëshme, të përkohëshme, relative dhe përmes tyre është zhvilluar deri më sot.

Nga Bertand Russell, njëri prej heronjve të mi intelektualë, kam mësuar se mendimi kritik nënkupton edhe vetë reflektimin kritik ndaj çdo gjëje që merret si mendim kritik. Për këtë arsye, studentëve të mi u kërkoj ta mbajnë gjithnjë mendjen të hapur për t’u bërë vend ideve të reja që gjenerojnë njohuritë që marrin vazhdimisht nga zhvillimet e reja në shoqëri dhe në shkencë.

Dy mijë e pesëqind vite më parë Konfuci vinte në dukje se, ndërsa është e lehtë t’i bësh njerëzit të besojnë në diçka apo të ndjekin një rrugë të caktuar, çështja është t’i bësh ata të aftë të kuptojnë pse duhet vepruar në atë mënyrë dhe cilat janë pasojat e veprimeve të tyre.

Ky mësim i lashtë është i vyer edhe për mësuesit dhe brezat e rinj të sotëm.

Mësimdhënia është një aktivitet subversiv, aq më tepër sot, kur fëmijët marrin mesazhe kulturorë që në vitet e para të fëmijërisë. Në ditët tona është bërë e lehtë për fëmijët dhe të rinjtë që ta shohin realitetin në një dritë që nuk tregon—madje edhe mund ta fshehë—natyrën e vërtetë të tij.

Dhe, ndërsa prindërit shumë herë nuk janë në gjendje ta kuptojnë atë realitet “imagjinativ” që perceptojnë fëmijët e tyre dhe, akoma më pak janë në gjendje që të ndikojnë mbi ta, mësuesit kanë të tjera mundësi dhe një detyrë parësore që t’i ndihmojnë fëmijët dhe të rinjtë t’i vënë në pikëpyetje ato vlera dhe atë realitet të imagjinuar te të cilat këta të fundit besojnë. Detyra e vërtetë e mësuesve, nëse perifrazoj poetin e shquar romantik anglez të shekullit të 19-të, John Keats, është që t’i orientojnë fëmijët dhe të rinjtë në rrugën e formimit të tyre shpirtëror, sepse, edhe sikur të fitosh një botë të tërë, sipas tij, kjo nuk ka asnjë vlerë nëse humbet shpirtin tënd të vdekshëm.

Për grekët e lashtë, marrëdhëniet e mësuesit me nxënësit e tij vlerësoheshin më të rëndësishme edhe sesa marrëdhëniet e një prindi me fëmijët e tij. Në botëkuptimin sokratik, prindërit janë ata që e sjellin një fëmijë në jetë, pra e bëjnë atë pjesë të natyrës, ndërsa mësuesi është ai që e sjell një fëmijë në shoqëri dhe e bën atë pjesë të saj.

Dhe, ndërsa riprodhimi natyror është i lehtë, transmetimi i kulturës, ose riprodhimi i saj është i vështirë dhe, që të mund të realizohet, kërkon rolin e mësuesit. Sokrati solli një ide të re mbi atë se çfarë duhet kuptuar me të mësuarit. Përpara se nxënësit e tij të ndiqnin mësimet e mjeshtrit të madh, ata kishin marrë edukatë dhe njohuri nga prindërit e tyre. Sokrati insistonte që edukimi i nxënësve të niste nga e para, duke “i zhveshur” ata nga gjithçka që kishin mësuar deri atëherë dhe duke u mësuar nxënësve të tij se si të dyshonin e të vinin në pikëpyetje të gjitha vlerat e dijes që kishin marrë më parë.

Me fjalë të tjera, mësimi që ofronte Sokrati nuk ishte kulturor; ai ishte antikulturor; ai nuk ishte socializim, por risocializim. Athinasit e kishin kuptuar mjaft mirë Sokratin dhe, për këtë arsye, e dënuan atë me vdekje duke e akuzuar se korruptonte rininë.

Pas dyzet vitesh punë si mësues, kam arritur të kuptoj dhe të përjetoj si një gjendje emocionale timen, se nuk ka gjë më të bukur e më të vështirë, mision më fisnik dhe përgjegjësi më të madhe se sa të jesh një mësues – a Teacher, not a Preacher.

Jam i bindur se shumëkush nga ju, ashtu si unë, i kujton me veneracion e respekt disa prej mësuesve të vet, të cilët kanë pasur një ndikim të veçantë në formimin tuaj intelektual e qytetar. Për mua vetë, një ndikim të tillë kanë pasur disa individë, duke filluar nga Vasilika Korça dhe Vlefta Paparisto, mësueset e mia të para në shkollën “10 Korriku” në Tiranë, Tefik Çaushi, Alfred Uçi, Luan Omari e Zija Xholi në Universitetin e Tiranës, si edhe Judith e Peter Blau dhe Craig Calhoun në Universitetin e Karolinës së Veriut në Chapel Hill më vonë.

Një urim të përzemërt për mësuesit tanë të të gjitha në këtë ditë që është festa e tyre!


Gazeta DITA

https://gazetadita.al/urim-nga-nje-m...mesuesit-tane/

[sirena_adria]

Mbi 30 nxënës të saj vazhdojnë rrugën e artit në botë, Nadjezhda Porodini surprizohet prej tyre: Je vlerë e mësimdhënies shqiptare

Në programin “Dola te Ola” këtë të diel ishte e ftuar pedagogia e pianos Nadjezhda Porodini, e cila gjatë karrierës së saj si mësuese e pianos në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, ka qenë e dashuruar me profesionin e saj, mësimdhënien.

Pedagogia e pianos Nadi, siç e njohin të gjithë, falë punës dhe përkushtimit të saj, ka nxjerrë mbi 30 nxënës që janë vlerësuar me çmime kombëtare e ndërkombëtare, të cilët kanë studiuar e studiojnë në shkollat më të mira evropiane dhe amerikane ose bëjnë jetë koncertale.

Gjatë bisedës së bukur në studio u shfaqën videomesazhe të ndryshme nga disa prej nxënësve të saj, të cilët vazhdojnë rrugën e tyre të artit nëpër botë. Ata shprehën vlerësimin e madh që kanë për Nadjezhdën si pedagogia e tyre e pianos dhe si njeri.

“Jam me fat që në vitin 1985 hyre në jetën time. Njerëz si ti e bëjnë botën tonë më të mirë”, tha Fedra Blido (nga Gjermania) ndër të tjera në mesazhin e saj. “Përkushtimi juaj mua më ka lënë mbresa dhe qëndron fuqishëm në artistin që jam. Ju falënderoj jashtë mase që jeni ky njeri i bukur dhe që më keni ndihmuar të jem artisti që jam tani”, tha Redi Llupo (nga SHBA).

Ndërkohë fjalë të bukura zemre tha edhe ish-nxënësi i saj Marvin Beli (që studion në Londër). “Je një person që zë një vend shumë të veçantë tek unë. Ndihem me shumë fat që kam patur mundësinë të ndjek rrugëtimin tim në piano me një pedagoge të një niveli kaq të lartë. Nuk do ta arrija këtu ku jam, nëse nuk do të isha fryt i një inspirimi dhe insistimi të vazhdueshëm nga mësuese Nadi”.

Ndërkohë pedagogia është një model frymëzimi edhe për ata nxënës të saj që ndoqën rrugën e mësimdhënies. “Kam ndjekur modelin tuaj se si unë jap mësim. Je vlerë e arsimit, pianistëve dhe shkollës shqiptare”, tha Merita Rexha (Sot pedagoge në Institutin e Arteve).

Nadjezhda prej disa vitesh e ka mbyllur karrierën pedagogjike në shkollën artistike “Jordan Misja”, por në program nuk munguan dy videomesazhe nga dy ish-kolegë të Liceut Artistik. Nga Roland Xhoxhi, ish-drejtues i Liceut Artistik dhe mësuese Alma Strazimiri, të cilët shprehen vlerësimet e tyre të larta për anën profesionale, por edhe për integritetin njerëzor të Nadjezhdës.

Ky rrëfim jete për pedagogen e pianos nuk mund të mbyllej më bukur se sa me tingujt që vetë ajo luajti në piano.


Gazeta Ballkanweb

https://www.balkanweb.com/mbi-30-nxe...ies-shqiptare/

[sirena_adria]

Të kalosh gjysmën e jetës ‘e heshtur’ për hir të profesionit! Rrëfimi i mësueses së Institutit për fëmijët që s’dëgjojnë: Nuk i braktis, më japin kënaqësi


Sot është 52 vjeç dhe më shumë se gjysmën e jetës së saj e ka kaluar me fëmijë të institutit që nuk flasin e dëgjojnë. Për hir të profesionit mësuesja Evis Gazheli ka zgjedhur të bëj një jetë gjysëm të heshtur.

Ajo thotë se emocionet që i falin këta fëmijë janë të veçanta.

“Sa e vështirë është, aq edhe kënaqësi është. Kur sheh një fëmijë që ka mangësi në komunikim dhe ti arrin çdo ditë ta ndihmosh, të jep edhe kënaqësinë mbas. Kjo jo vetëm për mua por për të gjithë shoqet e mia që kanë punuar me vite për këto fëmijë. Fëmijët çdo personi i vendosin një shenjë. Shenja ime ka lidhje me flokët, me modelin e flokëve”, tha Gazheli.

Në fillim e nisi si mësuese ndihmëse në shkolla të zakonshme, por më pas pavarësisht se i janë ofruar mundësi shumë më të mira, nuk hoqi dorë kurrë nga përkujdesja dhe mësimdhënia ndaj fëmijëve me aftësi të kufizuar në dëgjim dhe në të folur.

“Me të vërtetë nuk flasin por kanë mënyrën e tyre për të komunikuar me neve. Dashuri falin çdo ditë, të falin që kur hyjnë në këtë derë, mënyra se si të thonë mirmëngjes gjithë dashuri”, tha Gazheli.

Evisi jep mësim në ciklin fillor për nxënësit e Institutit dhe jep të gjitha lëndët speciale që nga gjuha e shenjave e te linguistika.

“Përveç këtij programi të shkollës së zakonshme, të gjithë lëndët zhvillohen në shkollën tonë. Ne zhvillojmë dhe lëndët speciale siç është shqiptimi, leximi oral dhe gjuha e shenjave”, tha Gazheli.

Një thirrje mësuesja e ka për prindërit e fëmijëve që nuk dëgjojnë se duhet të lënë pas stigmat pasi në një shkollë të posaçme, fëmijët e tyre nuk do të ndihen të diferencuar dhe do të marrin gjithë ndihmën profesionale që u duhet për të dalë në jetë.

“Kjo shkollë ka lëndë specifike që i ndihmon këta fëmijë të integrohen me jetën. Siç thashë janë lëndët speciale që zhvillohen në shkollën tonë që ndihmojnë shumë në komunikim. Siç e patë te fëmijët që nisin të flasin. Programi është i njëjtë me shkollat normale”, tha mësuesja.

Instituti i fëmijëve që nuk dëgjojnë ka 79 nxënës në ciklin fillor dhe 19 kanë nisur për herë të parë gjimnazin këtë vit, pas hapjes së arsimit të mesëm edhe për këtë kategori.


Shqiptarja.com / Lexo.al

https://www.lexo.al/2023/04/te-kalos...apin-kenaqesi/

[sirena_adria]

PANDELI SOTIRI, MËSUESI I PARË I SHKOLLËS SHQIPE

Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

Populli shqiptar, i cili e ka çarë rrugën e historisë jo vetëm me shpatë në dorë, traditën patriotike dhe revolucionare e ka ruajtur dhe kultivuar brez pas brezi. Jo vetëm duke luftuar me armë, por edhe duke ruajtur dhe kultivuar brez pas brezi. Jo vetëm duke luftuar me armë, por edhe duke ruajtur, zhvilluar e përhapur gjuhën dhe kulturën shqiptare, populli ynë nuk u asimilua ndër shekuj.

Andaj vitet 1878-1897 ishin të mbushura me ngjarje të historisë së popullit shqiptar dhe sollën një varg suksesesh kulturore arsimore. Në rrethanat e komplikuara politike dhe kulturore që ndodhej atdheu ynë, kur synohej për t’u shkombëtarizuar me lloj-lloj shkollash e kulturash, përpjekjet e atdhetarëve së Rilindjes për gjuhën, shkollën dhe alfabetin shqip dolën në plan të parë, duke i shërbyer ngritjes së ndërgjegjes kombëtare dhe bashkimit të popullit në përgjithësi.

Në verë të vitit 1885 shoqëria “Drita” – e Bukureshtit dërgoi në Korçë patriotin korçar Thimi Markon me mision që si hap të parë të t’i parashtronte Mitropolisë së Korçës të mësohej gjuha shqipe. Kërkesa natyrisht, u pranua. Po në atë vit patriotët e Korçës, në bashkëpunim të ngushtë me shoqëritë shqiptare të Bukureshtit dhe të Stambollit, iu rrekën punës për të hapur shkollën shqipe. Themelimi i Mësonjëtores shqipe për djem e vasha në Korçë, e çelur në Korçë më 7 mars 1887, ishte një kurorëzim i përpjekjeve të përbashkëta të organizatave patriotike të të mërguarve të Korçës.

Që në fillim u tregua nevoja për sigurimin e ndërtesës për mbajtjen e mësimit, mësuesit të cilët duhej të angazhoheshin në këtë shkollë, e sidomos ishte shumë e rëndësishme leja për hapjen e shkollës shqipe. Leja për një shkollë private shqipe u desh të nxirrej në Ministrinë e Arsimit të Perandorisë Turke, që u sigurua në emër të Pandeli Sotirit. Shkolla u vendos në shtëpinë private që e fali veprimtari e atdhetari i dalluar i Shoqërisë “Drita” të Bukureshtit, Diamand Tërpo. Me ndihmën dhe ndërmjetësimin e vetë vëllezërve Frashëri, mësues i parë dhe drejtor i shkollës së parë shqipe u caktua Pandeli Sotiri.

Pandeli Sotiri jetoi e veproi në një kohë kulmore të Rilindjes sonë Kombëtare, në dy-tri dekadat e fundit të shekullit të kaluar si intelektual i shkallës së lartë, që të gjithë dijet e mundësitë e tij vuri në shërbim të shoqërisë shqiptare, çlirimit kombëtar e të emancipimit shpirtëror. Ky patriot i madh, me angazhimin e tij në shkollën shqipe, la punët e tij e me entuziazëm të paparë largohet nga Stambolli për në Korçë, duke sjellë me vete bagazhin më të pasur për popullin shqiptar me më se 150 abetare.

Kjo shkollë e shumëpritur shqipe kishte karakter laik dhe kryesisht mbahej nga patriotët shqiptarë si një pohim i heshtur i njohjes së kombit shqiptar, të cilët ligjet e shtetit turk e mohonin kryekëput, duke i konsideruar turq të gjithë shqiptarët muhamedanë. Mësonjëtorja fillimisht ishte një shkollë autonome që nuk varej, nuk mbahej e nuk mbrohej prej ndonjë shteti a shoqërie të huaj. Kjo shkollë kryesisht ishte ku shqipja qëndronte zonjë në vend të vet e jo shërbëtore e ndonjë gjuhe të huaj – thuhej në shtypin e kohës.

Si mësues i parë i kësaj shkolle Pandelit iu caktuan të ardhura mujore 10 lira turke, ku në të hynin qiraja e shtëpisë dhe, siç shkruan Nuçi Naçi, në rrogë qenë vënë edhe ndihmësi i tij Thanas Sina dhe shërbëtori. Ndërsa nxënësve të varfër pa dallim feje iu falnin libra, fletore, pena e nganjëherë edhe këpucë. Për këtë praktikë demokratike më së miri flet deklarata e nxënëses së parë të kësaj shkolle, Polikseni Luarasi, dhënë në librin «Kujtime veteranësh», më 1962, në Tiranë, e cila në mes të tjerave shkruan: unë jam nxënësja e parë e shkollës shqipe të djemve në Korçë. Unë munda të vazhdoja mësimet në shkollën shqipe, pasi atje nuk paguanim taksë si në shkollat e tjera dhe librat e fletoret na i jepnin darovishte /falas/.

Ndërsa, për shëmbëlltyrën e mësuesit vazhdon: “Mësuese të parë mbaj mend Pandeli Sotirin. Ishte i çalë, po shumë i zgjuar, i mësuar dhe patriot i vendosur. Vani Cico Kosturi na thoshte se Pandeli Sotiri ka qenë mik me shkrimtarët patriotë të Rilindjes, me Naim Frashërin, Sami Frashërin. Jani Vreton dhe me idetë e frymën e këtyre përpiqej ta mbronte e ta organizonte shkollën dhe patriotët e Korçës. Ai na vinte shpesh në shtëpi dhe mua më deshe shumë. Jemi nga një vend, më thoshte – nga Gjirokastra me vulë”. Ndërsa në mënyrën më emocionale e përshkruan takimin e parë nxënësi Thanas Viso Mborja: “Pandeli Sotiri na priti me buzëqeshje, na përkëdheli kokën e na tha të bëheshim çuna të mbarë e nxënës të mirë”, përfundon ky ish-nxënës i mësuesit të parë.

U kujtohet shumë nxënësve e prindërve se dita e parë në këtë shkollë të parë shqipe ishte shndërruar në një festë të vërtetë popullore për tërë qytetin. Në këtë ngjarje të rëndësishme jo vetëm për Korçën, por për mbarë vendin, mbajti një fjalim mësuesi dhe drejtori i shkollës, Pandeli Sotiri, i cili me atë buzëqeshjen e tij të qetë e karakterizoi gjatë gjithë kohës me të vegjlit e të rriturit, foli në mënyrë të veçantë për interesimin e tyre dhe rëndësinë kombëtare të kësaj shkolle.

Mësonjëtorja shqipe e Korçës qe shkollë e përbashkët me myslimanë e ortodoksë dhe nuk varej as nga kisha e as nga xhamia. Duke qenë shkollë e përbashkët, për fëmijë besimesh të ndryshme, ajo realizonte edhe një pikë tjetër themelore të programit të Rilindjes Kombëtare për zgjimin dhe rritjen e ndërgjegjes kombëtare, për vëllazërimin dhe bashkimin e popullit. Ishte ky pohim i atëhershëm e që qëndron edhe sot.

Është meritë e Pandelit që u bë mësues dhe drejtor i parë i asaj shkolle që mishëronte aq bukur idealet e rilindësve shqiptarë, sepse e tërë kjo punë ishte një kurorëzim i përpjekjeve të përbashkëta të shoqërive atdhetare të mërgimit e të arsimdashësve në qytet e fshat. Kjo shkollë filloi realizimin e programeve të organizatave atdhetare të brendshme e të jashtme për ruajtjen e kultivimin e gjuhës shqipe si element jetik i vetë kombit.

Duke e nderuar veprën dhe punën e Pandeli Sotirit, në Ditën e Mësuesit, vijmë në përfundim se koha nuk ka mundur ta zbehë veprën e tij, karakterin kombëtar dhe rëndësinë që ka për gjeneratat e ardhshme. I admirojmë të gjithë ata si Pandeli Sotiri për largpamësinë që kanë pasur, e menduar se me fisnikëri e burrëri iu kanë rrekur problemeve në dobi të atdheut e të popullit.

Sa të mëdha e të pastra i kanë pasur, i kanë ruajtur e i kanë çuar përpara idealet e tyre atdhetare, për popullin dhe kombin shqiptar këta martirë të shkollës shqipe. Prandaj, me respekt te thellë ne do të qëndrojmë para veprës madhore të tij dhe të të gjitha figurave të shquara të rëna për liri, pavarësi, demokraci dhe për zhvillimin e përparimin e kombit shqiptarë, përkatësisht me rastin e Ditës se Mësuesit do t’i përkujtojmë gjithmonë.


Epoka e Re

https://www.epokaere.com/pandeli-sot...kolles-shqipe/