Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LIURGJISË.

E DIELA E IV E KRESH. VITI C.

MË 30-3-2025.


PSALMI: 34, 2-3,4-5,6-7

2 Përherë do ta bekoj Zotin,
në gojën time përherë lavdi i tij.
3 Shpirti im mburret në Zotin:
le të dëgjojnë të përvuajturit e le të gëzohen.

4 Bashkë me mua jepni lavdi Zotit,
le ta lartësojmë së bashku Emrin e tij.
5 E kërkova Zotin e ai më dëgjoi
edhe më çliroi nga çdo frikë që pata.

6 Shikojeni atë e do të ndriçoheni
fytyra juaj nuk do të turpërohet.
7 Ja, ky skamnor e thirri në ndihmë e Zoti e dëgjoi
dhe e shpëtoi nga të gjitha vuajtjet e tija.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

UNË DO TË BEKOJ ZOTIN NË ÇDO KOHË.

Edhe një herë, mund të vëmë re paralelizmin: çdo varg është ndërtuar në dy rreshta që i përgjigjen njëra-tjetrës. Idealisht, duhet të këndohet në dy kore të alternuar, rresht pas rreshti.
Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se ky psalm 34 është alfabetik: jo vetëm që ka njëzet e dy vargje, njëzet e dy janë numri i shkronjave në alfabetin hebraik, por përveç kësaj, është ajo që quhet në poezi një akrostik: në Biblën Hebraike, alfabeti shkruhet vertikalisht në margjinën përpara psalmit, një shkronjë para çdo vargu, në mënyrë të rregullt... dhe çdo varg fillon me shkronjën që korrespondon me atë në margjinë; kjo procedurë, e cila nuk është e pazakontë në psalme, tregon gjithmonë se jemi në prani të një psalmi falënderimi për Besëlidhjen. Kjo nuk na habit në përgjigje të leximit të parë të së dielës! Nuk kemi harruar fjalitë e vogla të librit të Jozueut, të cilat, nën maskën e tregimit të një historie, ishin në fakt një ftesë për falënderim për të gjithë punën e Perëndisë në favor të Izraelit.
Për më tepër, fjalori i falënderimeve është i gjithëpranishëm në këtë psalm, që nga vargjet e para që ruhen sot! Mjafton të lexojmë këtë bollëk fjalësh:
"Të bekoj, të lavdëroj, të festoj, të lartësoj, të shkëlqej"! "Unë do ta bekoj Zotin në çdo kohë, lavdërimin e tij pa pushim në buzët e mia. Unë do të lavdërohem në Zotin... Lartësoni Zotin me mua, le të lartësojmë të gjithë së bashku Emrin e Tij... Kushdo që e shikojmë, do të shkëlqejë shkëlqyeshëm, pa hije apo telashe në fytyrën e tij”.
Kalimti, keni dëgjuar një veçori tjetër të fjalorit biblik: "Ai që shikon atë,. do të shkëlqejë"; shprehja "të shikosh drejt" (ndonjëherë gjejmë edhe "të ngresh sytë drejt) është shprehje e adhurimit për atë që njihet si Zot
Është e gjithë përvoja e Izraelit që flet këtu, duke dhënë dëshmi për veprën e Perëndisë: një Perëndi që "përgjigjet, çliron, dëgjon, shpëton...”; "Unë kërkoj Zotin, ai më përgjigjet; ai më çliroi nga çdo frikë që pata...ky skamnor e thirri në ndihmë e Zoti e dëgjoi dhe e shpëtoi nga të gjitha vuajtjet e tija.
Ne e lexojmë këtë vëmendje të Zotit për vuajtjet në pasazhin shumë të fuqishëm të kapitullit 3 të Eksodit, në historinë e shkurreve të djegur: Kam parë, po, kam parë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe kam dëgjuar klithmat e tyre nën goditjet e mbikëqyrësve. Po, unë i njoh vuajtjet e tij. Ky ishte leximi ynë i parë i të dielës së tretë të Kreshmës, të dielën e kaluar.
Në historinë e tij, Izraeli është vetë njeriu i varfër që ka përjetuar mëshirën e Perëndisë: kur këndon Psalmin 34 ("Një i varfër bërtet; Zoti dëgjon: ai e shpëton atë nga gjithë ankthi i tij"), ai flet së pari për veten e tij. Por ky psalm gjithashtu e fton të zgjerojë horizontet e tij, sepse thotë "Një njeri i varfër bërtet", domethënë çdo njeri i varfër, kudo në planet. Papritmas, Izraeli zbulon vokacionin e tij: është i dyfishtë: Zoti e shpëton Izraelin, dhe Zoti i jape Izraelit misionin për të shpëtuar kombet.


HYJI I DËGJON KLITHMAT E TË VARFËRVE.

Së pari, duhet të jenë njerëzit që u mësojnë të gjithë të përulurve në botë besimin! Besimi shfaqet pastaj si një dialog midis Zotit dhe njeriut: njeriu i bërtet Zotit në hall... Zoti e dëgjon... Zoti e çliron atë, e shpëton, i vjen në ndihmë... Dhe njeriu flet përsëri, këtë herë për të falënderuar: nëse mendojmë, lutja përfshin gjithmonë këtë lëvizje të dyfishtë të kërkimit dhe të lavdërimit... së pari kërkesa dhe përgjigja e Perëndisë: "Unë kërkoj Zotin, ai më përgjigjet; nga çdo frikë e mia, ai më çliron... Pastaj falënderimi: "Lartësojeni Zotin me mua, le ta lartësojmë të gjithë emrin e tij së bashku".
Aspekti i dytë i thirrjes së Izraelit (dhe i yni, tani e tutje) është që të mbështesë punën e Perëndisë, që të jetë instrumenti i tij; ashtu si Moisiu ose Joshua ishin mjetet e Perëndisë për të çliruar popullin e tij dhe për t'i futur ata në Tokën e Premtuar, ashtu edhe Izraeli ftohet të jetë një vesh i hapur për të varfërit dhe një instrument i kujdesit të Perëndisë për ta.
Kjo ndoshta na lejon të kuptojmë më mirë këtë lumturi të famshme të varfërisë: e shprehur në Luka me frazën:
“Të lumët ju, o skamnorë,
sepse juve ju përket Mbretëria e Hyjit!” (Lk. 6,20).
Dhe këtu: "Të varfërit le të më dëgjojnë dhe të gëzohen!" (Kjo dëshmon edhe një herë se Jezusi ishte i ngulitur thellë në mënyrat e të folurit dhe fjalorin e etërve të tij në Izrael).
Dëgjoj të paktën dy gjëra në të: së pari, "gëzohuni, Perëndia nuk është i shurdhër, ai do të ndërhyjë". Së dyti, "Ai ka zgjedhur instrumente në këtë tokë për t'ju ardhur në ndihmë". Thirrja e Izraelit gjatë shekujve do të jetë ta bëjë këtë klithmë të jehonë, duhet të them këtë polifoni të përzier me vuajtje, lavdërime dhe shpresë. Dhe gjithashtu të bëjmë gjithçka që është e mundur për të lehtësuar format e panumërta të varfërisë.
Ekziston vetëm një lloj varfërie që nuk duhet të hiqet qafe kurrë, ajo e zemrës: realizmi i atyre që pranojnë të njohin veten si të vegjël dhe që guxojnë t'i thërrasin Zotin në ndihmë. Siç thotë Shën Mateu, "Lum të varfërit në zemër, sepse e tyre është mbretëria e qiejve" (Mt. 5,3).
Fakti mbetet se kujdesi i Zotit nuk është një shkop magjik që do të bënte të zhduken nga jeta jonë të gjitha shqetësimet, të gjitha vuajtjet... Në shkretëtirë, pas Moisiut, ose në Kanaan pas Jozueut, njerëzit nuk u shpëtuan për mrekulli nga çdo kujdes! Por prania e Zotit e shoqëroi popullin e vet në të gjitha rrethanat për ta bërë atë të kapërcejë pengesat; në mësimin e tij mbi lutjen, Ungjilli i Lukës na thotë saktësisht të njëjtën gjë:
"9 Edhe unë po ju them: lypni e do t’ju jepet, kërkoni e do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet.
10 Sepse, kushdo lyp, merr; kush kërkon, gjen; atij që troket, i hapet dera.
11 Dhe, cili prej jush që është babë, po i lypi djali peshk, në vend të peshkut do t’i japë gjarpër?
12 Ose, nëse i lyp vezë, do t’i japë akrep?
13 Nëse, pra, ju, edhe pse të këqij, dini fëmijëve tuaj t’u jepni dhurata të mira,
sa më tepër Ati qiellor do t’u japë Shpirtin Shenjt atyre që ia kërkojnë!”(Lk. 11,9-13).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E IV E KRESH. VITI C.

MË 30-3-2025.


LEXIMI I DYTË: 2 Kor. 5,17-21.

17 Pra, nëse ndokush është në Krishtin, është krijesë e re: e vjetra u zhduk, dhe, ja, u bë e reja!
18 Të gjitha e kanë burimin në Hyjin, i cili na pajtoi me vetvete me anë të Krishtit dhe neve na e besoi shërbesën e pajtimit.
19 Sepse Hyji nëpër Krishtin e pajtoi botën me vetvete, duke mos ua numëruar njerëzve fajet e tyre e duke na e besuar neve fjalën e pajtimit.
20 Jemi, pra, përfaqësuesit e Krishtit! Hyji ju qorton përmes nesh! Ju përbejmë në emër të Krishtit: Pajtohuni me Hyjin!
21 Atë që kurrë nuk bëri mëkat, Hyji për ne e bëri mëkat, në mënyrë që në Të ne të bëhemi drejtësi e Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

ZOTI NUK ËSHTË NJË LLOGARITAR!

"Nuk i mori parasysh gabimet": ky është ndoshta zbulimi më i bukur i ditës! Perëndia nuk mban llogari me ne. Siç tha Psalmi 103 shumë kohë para ardhjes së Krishtit,
" 12 Sa është lindja larg perëndimit
aq larg i hedh prej nesh fajet tona”.
Një Zot llogaridhënës është një ide që fatkeqësisht më vjen në mendje spontanisht: ndoshta sepse ne jemi pak të përgjegjshëm në lidhje me të tjerët? Kjo ide ishte padyshim ajo e popullit të zgjedhur në fillim të historisë së Aleancës; nuk është çudi: që njeriu të zbulojë Zotin ashtu siç është në të vërtetë, Perëndia duhet ta zbulojë veten. Dhe ne shohim, të dielë pas të dielës, veprën e Zbulesës Biblike.
Le të fillojmë me Abrahamin: Perëndia kurrë nuk foli për mëkatin me të; ai i foli atij për Besëlidhjen, për Premtimet, për bekimet, për pasardhësit: fjala "meritë" nuk gjendet askund në Biblën. Bibla shënon: "Abrami i besoi Zotit dhe iu çmua për drejtësi" (Zn. 15,6).
Feja, besimi, kjo është e vetmja gjë që ka rëndësi. Sjelljet tona do të pasojnë. Perëndia nuk bën llogari për të: që nuk do të thotë se ne tani mund të bëjmë gjithçka. Ne mbajmë përgjegjësinë tonë të plotë për ndërtimin e Mbretërisë. Ose përsëri, le të kujtojmë zbulesat e njëpasnjëshme të Perëndisë për Moisiun, në veçanti: "7 Synimet e veta ia zbuloi Moisiut,
bijve të Izraelit veprat e veta.
8 Zoti është i mirë e i mëshirshëm,
i ngadalshëm në zemërim e shumë i dashur.
9 Nuk zemërohet gjithherë
as s’e mban hidhërimin për jetë të jetës” (Ps. 103,7-9).
Zoti i mëshirshëm dhe dashamirës, i ngadaltë në zemërim dhe plot dashuri!
Dhe pastaj Davidi që zbuloi (pikërisht me rastin e mëkatit të tij) se falja e Perëndisë madje i paraprin pendimit tonë. Ose fjalia e bukur në të cilën Isaia na thotë se Perëndia do të na befasojë gjithmonë sepse mendimet e tij nuk janë mendimet tona, pikërisht sepse ai nuk është gjë tjetër veçse falje për mëkatarët (Is. 55,6-8).
Është e pamundur të përmendësh gjithçka, por Besëlidhja e Vjetër e kishte kuptuar tashmë se Zoti është butësi dhe falje dhe të mos harrojmë se populli i Izraelit e quajti Zotin "Atë" shumë kohë para nesh. Tregimi i Jonës, për shembull, u shkrua pikërisht për të mos harruar se Zoti është i interesuar për fatin e këtyre Ninevitëve paganë, armiqve të trashëguar të popullit të tij.


MISIONI I KRISHTIT.

Prandaj, bindja e parë është se Perëndia nuk ka marrë kurrë llogarinë më të vogël për mëkatet e njerëzve. Bindja e dytë është se Krishti erdhi në botë për të na provuar këtë. Siç i tha Pilatit: "Unë kam ardhur në botë për këtë, për të dëshmuar të vërtetën" (Gj. 18,37). Kjo do të thotë, për të na treguar se Zoti ka qenë gjithmonë Dashuri dhe Falje. Është e rrallë që Jezusi të na besojë për misionin e tij. Këtu është një. Në Ungjillin e Markut, ne lexojmë një tjetër nga mësimet e tij për dishepujt e tij: kur ata donin ta mbanin atë në Kafarnaum një ditë pas një dite të ngarkuar, ai ishte larguar:
"35 Herët në mëngjes, kur ende ishte natë, Jezusi u çua e shkoi në një vend të pabanuar e atje lutej.
36 Simoni me shokët e vet u vunë ta kërkojnë.
37 Kur e gjetën i thanë: “Të gjithë po të kërkojnë”.
38 Ai u tha: “Ejani të shkojmë gjetiu, në fshatrat e afërme që të predikoj edhe atje. Prandaj edhe erdha”.
39 Dhe i ra kryq e tërthor Galilesë duke predikuar nëpër sinagogat e tyre dhe duke dëbuar djajtë” (Mk. 1,35-39). "Për këtë arsye, domethënë për të shpallur Ungjillin" ai "doli jashtë", domethënë erdhi në botën tonë. Dhe ky Ungjill, është lajmi që na thotë Shën Pali: Perëndia nuk i ka marrë parasysh gabimet.
Lind pyetja: pse vdiq Jezusi? Krishti erdhi për të dhënë dëshmi për këtë Zot dashurie për bashkëkohësit e tij; atij iu refuzua ky zbulim; dhe ai pranoi të vdiste sepse ishte shumë i guximshëm, sepse ishte shumë i turpshëm për autoritetet në vend që e dinin më mirë se ai se kush ishte Zoti. Ai vdiq nga kjo krenari e njerëzve që u shndërrua në urrejtje të pamëshirshme.
Në mes të këtij shpërthimi krenarie, ai pësoi poshtërim; por në mes të urrejtjes ai kishte vetëm fjalë faljeje. Kjo është fytyra e vërtetë e Perëndisë e ekspozuar më në fund ndaj shikimit të njerëzve. "Kush më ka parë mua, e ka parë Atin" (i thotë Filipit, Gj. 14,9).
Atëherë mund ta kuptojmë më mirë fjalinë: "Kush nuk e ka njohur mëkatin, Hyji e ka identifikuar atë për ne me mëkatin e njerëzve, që përmes tij të identifikohemi me drejtësinë e Perëndisë". Në fytyrën e Krishtit në kryq, ne soditim se sa larg shtrihet tmerri i mëkatit njerëzor; por edhe sa larg shkon butësia dhe falja e Perëndisë. Dhe nga ky soditje mund të burojë kthimi ynë.
"Mbi shtëpinë e Davidit e mbi banorët e Jerusalemit do ta ndikoj shpirtin e hirit e të lutjes, e ata do t’i drejtojnë sytë kah unë. Do ta vajtojnë atë që e shporuan siç vajtohet djali i dëshirit, do të gjëmojnë mbi të siç bëhet gjëma mbi djalin e parëlindur”(Zk. 12,10).
Do t'i ngrenë sytë tek ai që e kanë shporuar", tha Zakaria e bërë jehonë nga Shën Gjoni (Gj. 19,37). Atëherë zemrat tona prej guri më në fund do të jenë në gjendje të bëhen zemra mishi, siç tha Ezekieli, domethënë plot butësi dhe falje si ai. Tani na takon neve të bëhemi ambasadorë të mesazhit të tij. Ne duhet urgjentisht të fshijmë nga kokat e bashkëkohësve tanë të gjitha idetë e rreme për një Zot llogaridhënës.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E IVE KRESH.VITI C.

MË 30-3-2025.


UNGJILLI: Lk. 15,1-3.11-32.

1 Të gjithë tagrambledhësit dhe mëkatarët i afroheshin Jezusit për ta dëgjuar. 2 Farisenjtë e skribët murmurisnin: “Ky i pranon mëkatarët ‑ thoshin ‑ dhe po ha me ta”.
3 Atëherë Jezusi u tregoi këtë shëmbëlltyrë:
“Një njeri kishte dy djem. 12 Djali i vogël i tha të atit: ‘Babë, ma jep pjesën e pasurisë që më takon!’ Ai ua ndau pasurinë. 13 Pas pak ditësh, djali i vogël mblodhi çka pati dhe shkoi në dhe të largët e atje e shkapërderdhi pasurinë e vet duke jetuar i dhënë pas vesesh. 14 Kur shpenzoi gjithçka pati, u bë zi e madhe buke në atë vend e djali filloi ta sprovojë skamjen. 15 Atëherë shkoi e u lidh rrogëtar te një njeri i atij vendi. Ky e dërgoi në toka të veta t’i ruajë thitë. 16 E dëshironte ta mbushte së paku ndonjë herë barkun me kokrra çiçibunesh që hanin thitë, por askush nuk ia jepte.
17 Atëherë i erdhën mendtë e thoshte:’ Sa mëditësve të tim eti u tepron buka, kurse unë këtu po vdes urie! 18 Do të çohem e do të shkoj tek im atë e do t’i them: O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! 19 Nuk jam më i denjë të quhem yt bir; më prano si një ndër rrogëtarët e tu.’
20 U çua dhe mori rrugën të kthehet tek i ati. Ndërsa ende ishte larg, i ati e pa, u ngashërye, u lëshua me vrap, e përqafoi dhe e puthi. 21 Atëherë i biri i tha: ‘O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! Nuk jam më i denjë të quhem yt bir... !’ 22 Por i ati u tha shërbëtorëve të vet: ‘Sillni shpejt petkat më të mirat e vishjani! Vëriani unazën në dorë e sandalet në këmbë! 23 Sillni viçin e majmë e prejeni të hamë e të gëzojmë, 24 sepse ky, im bir, pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet!’ E filluan të dëfrehen.
25 Djali i tij i madh ndodhi në fushë. Kur u kthye e iu afrua shtëpisë, dëgjoi këngë e valle, 26 thirri një shërbëtor dhe e pyeti ç’ndodhi. 27 Ai iu përgjigj: ‘U kthye vëllai yt e yt atë preu viçin e majmë pse iu kthye djali shëndoshë e mirë.’ 28 Ai u zemërua dhe nuk deshi të hyjë brenda. I ati doli jashtë dhe iu lut. 29 Atëherë ai i tha të atit: ‘Ja, unë të shërbej tash sa kohë e kurrë nuk e shkela asnjë urdhër tëndin. E ti kurrë s’më dhe as një edh të gostitem me miqtë e mi. 30 Por, kur të erdhi ky ‑ djali yt ‑ që e prishi pasurinë tënde me lavire, ti ia preve viçin e majmë!’ 31 ’Biro ‑ i tha i ati ‑ ti je gjithmonë me mua, e gjithçka kam, është jotja. 32 Porse, u desh të gëzohemi e të ngazëllohemi, sepse ky ‑ vëllai yt ‑ pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet’“.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NJË ATË BËN NJË FESTË PËR ATË QË KTHEHET.

Çelësi i këtij pasazhi është ndoshta në rreshtat e parë: nga njëra anë, njerëzit që nxitojnë të dëgjojnë Jezusin: janë ata që njihen si mëkatarë (Luka thotë "Publikanët dhe mëkatarët erdhën të gjithë te Jezusi për ta dëgjuar atë"); nga ana tjetër, njerëz të ndershëm, të cilët, në çdo moment dhe në detajet më të vogla të jetës së tyre të përditshme, përpiqen të bëjnë atë që i pëlqen Zotit: farisenjtë dhe skribët; është e rëndësishme të dihet se farisenjtë ishin me të vërtetë njerëz shumë të mirë: shumë të devotshëm dhe besnikë ndaj Ligjit të Moisiut; ata mund të tronditen: nëse Jezusi do të kishte pak dallim, ai do të shihte se me kë ka të bëjë! Tani, Shën Luka thotë gjithmonë: "Ky njeri mirëpret mëkatarët dhe ha me ta!" Edhe më seriozisht, farisenjtë ishin shumë të vetëdijshëm për shenjtërinë e Perëndisë dhe kishte në sytë e tyre një papajtueshmëri totale midis Zotit dhe mëkatarëve; kështu që nëse Jezusi do të ishte mik i Perëndisë, ai nuk do të ishte në gjendje të fërkonte shpatullat me mëkatarët.
Prandaj Jezusi e thotë këtë shëmbëlltyrë për t'i bërë ata të shkojnë më tej, për t'i bërë ata të zbulojnë një fytyrë të Perëndisë që nuk e njohin ende, fytyrën e vërtetë të Atit të tyre: sepse ne jemi mësuar të flasim për shëmbëlltyrën e birit plangprishes... Por, në fakt, personazhi kryesor në këtë histori është babai, Babai me një B të madhe, natyrisht. Ky baba ka dy djem dhe ajo që bie në sy në këtë histori është se këta dy djem kanë të paktën një gjë të përbashkët: mënyrën se si e shohin marrëdhënien e tyre me babanë e tyre. Ata janë sjellë në mënyra shumë të ndryshme, është e vërtetë, por, në fund, mënyrat e tyre për të parë marrëdhënien e tyre me babanë janë të ngjashme... Është e vërtetë që djali i vogël ofendoi rëndë babanë, tjetri jo në pamje, por nuk është aq e sigurt... të dy, në fund, bëjnë llogaritje. Ai që ka mëkatuar thotë: "Unë nuk meritoj më"; Ai që ka mbetur besnik thotë "Gjithsesi meritoj diçka". Të dy e konsiderojnë qëndrimin e tyre birore si një llogaritje.
Babai, nga ana tjetër, është njëqind lega larg llogaritjeve: ai nuk dëshiron të dëgjojë për meritat, as në një mënyrë as në një tjetër! Ai i do djemtë e tij, kjo është e gjitha. Nuk ka asgjë për të llogaritur. Më i vogli thoshte: "Më jep pjesën time, çfarë është e imja...". Ati shkon shumë më tej, i thotë secilit "çdo gjë që është e imja është e jotja". Ai as nuk i jep kohë shkelësit për të shprehur ndonjë pendim, ai nuk kërkon asnjë shpjegim: Ai nxiton të festojë "sepse ky djalë kishte vdekur dhe është rikthyer në jetë; ai ishte i humbur dhe është gjetur".
Ky është mësimi i kësaj shëmbëlltyre: me Zotin, nuk bëhet fjalë për llogaritje, merita, aritmetikë: megjithatë është një logjikë që ne e braktisim me shumë vështirësi; e gjithë Bibla, nga Besëlidhja e Vjetër e tutje, është historia e kësaj pedagogjie të ngadaltë dhe të durueshme të Perëndisë për të na bërë veten të njohur siç është dhe jo siç e imagjinojmë ne. Me të, është vetëm një çështje dashurie pa pagesë... Gjithçka ka të bëjë me festën sa herë që i afrohemi shtëpisë së tij.
Dy vërejtje për të përfunduar: para së gjithash, një lidhje me leximin e parë që është marrë nga libri i Jozueut: na kujton se populli i Izraelit ushqehej me mana gjatë kalimit të shkretëtirës; por këtu nuk ka mana për djalin që refuzon të jetojë me babanë e tij; ai u shkëput prej saj, duke shfrytëzuar lirinë e tij. Vërejtja e dytë; në shëmbëlltyrën e deleve të humbura, në të njëjtin kapitull 15 të Lukës, bariu shkon për të marrë veten dhe për të kapur delet e tij të humbura, por në shëmbëlltyrën e birit plangprishës, babai nuk do ta rikthejë djalin e tij me forcë, ai respekton shumë lirinë e tij.

[ninoenina]

F.A. JAVA E DIELA E IV E KRESH. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LËITURGJISË.

E DIELA E IV E KRESH. VITI C.

MË 30 -3- 2025.


Mëkati dhe dashuria e Atit.

Jezusi na zbuloi se Perëndia është mik i taksambledhësve dhe mëkatarëve (Krh. Lk. 7,34; Mt. 9,12-13). Por sa kohë do të zgjasë të jetë miku i tyre? A nuk do të vijë dita kur ai të ndryshojë qëndrimin e tij ndaj tyre?

Dikush i përgjigjet kësaj pyetjeje: mëkatarët kanë kohë deri në fund të jetës së tyre për t'u konvertuar, atëherë kaq. Në kohën e llogaritjes, Perëndia pushon së qeni i mirë dhe bëhet një gjykatës i drejtë.
Ky ndryshim i ndjenjave (nëse ndodh) mund të na lërë vetëm të habitur dhe të shqetësuar. Këtu në tokë Jezusi pranon ftesat e taksambledhësve dhe mëkatarëve, frekuenton shtëpitë e tyre, merr pjesë në festimet e tyre, ha me ta dhe më pas, në qiell, u mohon atyre një vend në banketin e tij dhe i përzë nga vetja. Sjellje që është e vështirë jo vetëm ta pranojmë, por edhe ta kuptojmë.
Disa të tjerë shpjegojnë: nuk do të jetë Zoti ai që dënon, do të jetë mëkatari ai që ndëshkon veten. Përveç faktit që mëkatari tashmë e ka ndëshkuar veten mjaftueshëm në tokë, duke bërë të keqen (Prv 8,36), si mund të pranojmë se takimi me Zotin, në vend që ta ndriçojë dhe pastrojë njeriun, e bën atë edhe më kokëfortë në pakënaqësinë që ai ka zgjedhur? Kush mund ta besojë se do të vijë koha kur Krishti do të japë dorëheqjen për të humbur një mik? Kush mund të mendojë se, në një moment, e keqja do të triumfojë (përjetësisht!) mbi dashurinë e plotfuqishme të Zotit?
Për të përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
“Ati ia ka besuar të gjithë njerëzit Krishtit, bariut të mirë. Ata nuk do të humbasin kurrë dhe askush nuk do t'i rrëmbejë nga dora e tij”.


LEXIMI I PARË: Jos. 5,9a.10-12.

9 Atëherë Zoti i tha Jozuehut: “Sot jua hoqa çnderimin e Egjiptit”. Ai vend u quajt deri në ditën e sotme: Galgalë.
10 Bijtë e Izraelit zunë vend në Galgalë, në rrafshin e Jerikut dhe të katërmbëdhjetën ditë të muajit në mbrëmje i kremtuan Pashkët.
11 Prej së nesërmes filluan të ushqehen me prodhimet e atij vendi, me bukë të pabrumë e përvëlak kokrrash elbi të përzhitur po atë ditë.
12 Të nesërmën, pasi hëngrën prej prodhimeve të vendit, edhe mana pushoi të bjerë. Bijtë e Izraelit nuk e përdorën më atë ushqim, por atë vit u ushqyen me prodhimet e tokës së Kanaanit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Para se të largoheshin nga Egjipti, izraelitët festuan Pashkët. Ata ruanin gjithë natën, hëngrën qengjin dhe më pas, në errësirë, u nisën për në vendin që Perëndia u kishte premtuar etërve të tyre. Të udhëhequr nga Moisiu dhe të mbrojtur nga Zoti, ata kaluan Detin e Kuq dhe hynë në shkretëtirë ku kaluan dyzet vjet.
Leximi i sotëm rrëfen përfundimin e këtij rrugëtimi të gjatë. Pas shumë bredhjesh, izraelitët kalojnë lumin Jordan dhe mbërrijnë në Galgala, në fushën e Jerikos. Më në fund ata janë të lirë dhe janë gati të marrin në zotërim tokën pjellore. Secilës familje do t'i caktohet një fushë për të kultivuar; ata do të jetojnë me bujqësi dhe blegtori, jo më shumë me manën dhe frutat e varfra që ofron shkretëtira. Për të treguar gëzimin dhe mirënjohjen e tyre ndaj Zotit, izraelitët vendosin të kremtojnë përsëri festën e Pashkëve, siç bënë etërit e tyre natën e largimit nga Egjipti.
Ata nuk kryejnë ritualin për të kujtuar një të kaluar të largët, por për të treguar se kanë kuptuar, se kuptojnë se Zoti i ka mbajtur premtimet e tij. Ai nuk e çoi popullin e tij në shkretëtirë për ta shkatërruar, për t'i bërë ata të vdisnin – siç dyshonin dhe insinuonin shpesh etërit e tyre (Dal. 17,3; Nr. 14,3) – por ai fshiu përgjithmonë “turpin e Egypt”. Shumë herë e vunë në provë, dyshuan në besnikërinë e tij, nuk iu bindën zërit të tij (Nr. 14,22), por gjithsesi i liroi.
Asnjë mëkat, asnjë pabesi nuk ka arritur ta dekurajojë, ta largojë, ta bëjë të heqë dorë nga plani i tij i shpëtimit.
Historia e këtij populli është një shenjë e pelegrinazhit të të gjithë njerëzimit në tokën e lirisë përfundimtare, në të cilën të gjithë, pa përjashtim, priten (1 Tim. 2,4; Tt. 2,11).
Pasi dolën nga shkretëtira, izraelitët nuk kishin më nevojë për manën “bukën e engjëjsh” (Ps. 78,25), “bukën e ardhur prej qiellit” (Ps 105.40) të cilën askush nuk do ta kishte refusuar dhe që askush nuk duhej ta konsideronte pronën e tij ekskluzive, përndryshe ajo do të ishte e kalbur dhe e mykur.
Kushdo që ushqehet me bukën eukaristike është në udhëtim, nuk ka arritur ende në Tokën e Premtuar. Por edhe kjo bukë do të pushojë kur të fillojë festa dhe banketi i përjetshëm.


LEXIMI I DYTË: 2 Kor. 5,17-21.

17 Pra, nëse ndokush është në Krishtin, është krijesë e re: e vjetra u zhduk, dhe, ja, u bë e reja! 18 Të gjitha e kanë burimin në Hyjin, i cili na pajtoi me vetvete me anë të Krishtit dhe neve na e besoi shërbesën e pajtimit. 19 Sepse Hyji nëpër Krishtin e pajtoi botën me vetvete, duke mos ua numëruar njerëzve fajet e tyre e duke na e besuar neve fjalën e pajtimit. 20 Jemi, pra, përfaqësuesit e Krishtit! Hyji ju qorton përmes nesh! Ju përbejmë në emër të Krishtit: Pajtohuni me Hyjin! 21 Atë që kurrë nuk bëri mëkat, Hyji për ne e bëri mëkat, në mënyrë që në Të ne të bëhemi drejtësi e Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Apokaliptika hebre –, që kishte periudhën e saj të shkëlqimit maksimal pikërisht në kohën e lindjes së krishterimit –, parashikoi se bota e tanishme, midis konvulsioneve të tmerrshme dhe katastrofave, së shpejti do të merrte fund dhe një botë e re do të lindte nga hiri i saj.
Duke u shkruar korintasve, Pali u përgjigjet këtyre pritjeve dhe deklaron: trazirat kozmike nuk duhen pritur, gjërat e vjetra tashmë kanë kaluar; me Pashkët e Krishtit filloi bota e re dhe, për të marrë pjesë në të, mjafton të jesh në Krishtin“ (v.17).
Si mund ta shpjegojmë më mirë këtë mrekulli të kryer nga Zoti?
Apostulli i drejtohet imazhit të pajtimit.
Mëkati është një mosmarrëveshje, një gjendje armiqësie, një dallim mendimi dhe qëllimi midis njeriut dhe Zotit. Kjo armiqësi është kapërcyer, harmonia është rivendosur jo nga pendimi dhe vullneti i mirë i njeriut, por nga ndërhyrja e lirë nga ana e Zotit. Në Krishtin ai e pajtoi botën me veten e tij “duke mos marrë parasysh mëkatet e njerëzve (vv.18-20), ai grisi librat e kontabilitetit që ishin të gjithë në të kuqe.
Një goditje sfungjeri? Imazhi ligjor i borxhit të falur mund të sugjerojë këtë ide, por vazhdimi i letrës sqaron mendimin e Apostullit. Ai u drejton një këshillë të përzemërt Korintasve: “Ne ju lutemi, në emër të Krishtit: pajtohuni me Perëndinë!” (v. 20). Prandaj është e nevojshme që njeriu të pranojë pajtimin që i ofron Perëndia.
Pati një këputje të dhimbshme midis Palit dhe komunitetit të Korintit. Disa muaj më parë Apostulli u ofendua rëndë dhe madje u përzu. Ky nuk ishte një keqkuptim i parëndësishëm. Pali u refuzua për shkak të mesazhit që njoftoi. Kjo është arsyeja pse ai u kujton Korintasve: “Ne veprojmë si ambasadorë të Krishtit, sikur Zoti të nxiste nëpërmjet nesh” (v.20).
Nuk është e mundur të pajtohemi me Zotin pa rënë dakord me të Dërguarin e tij, pa pranuar mesazhin që ai shpall. Pajtimi me Perëndinë nuk arrihet nëpërmjet riteve pastruese dhe praktikave asketike, por nëpërmjet respektimit të fjalës që transmetohet nga ata që veprojnë si ambasadorë të Perëndisë (Rm. 10, 14-17). Kreshma është një kohë e privilegjuar për këtë dëgjim dhe është gjithashtu një kohë verifikimi, sepse është shumë e lehtë të refuzosh – ndoshta me mirëbesim – ata që, ashtu si Pali, dërgohen për të shpallur fjalën e Zotit.


UNGJILLI: Lk. 15,1-3.12-32.

1 Të gjithë tagrambledhësit dhe mëkatarët i afroheshin Jezusit për ta dëgjuar. 2 Farisenjtë e skribët murmurisnin:
“Ky i pranon mëkatarët ‑ thoshin ‑ dhe po ha me ta.”
3 Atëherë Jezusi u tregoi këtë shëmbëlltyrë:
12 Djali i vogël i tha të atit: ‘Babë, ma jep pjesën e pasurisë që më takon!’ Ai ua ndau pasurinë. 13 Pas pak ditësh, djali i vogël mblodhi çka pati dhe shkoi në dhe të largët e atje e shkapërderdhi pasurinë e vet duke jetuar i dhënë pas vesesh.
14 Kur shpenzoi gjithçka pati, u bë zi e madhe buke në atë vend e djali filloi ta sprovojë skamjen. 15 Atëherë shkoi e u lidh rrogëtar te një njeri i atij vendi. Ky e dërgoi në toka të veta t’i ruajë thitë. 16 E dëshironte ta mbushte së paku ndonjë herë barkun me kokrra çiçibunesh që hanin thitë, por askush nuk ia jepte.
17 Atëherë i erdhën mendtë e thoshte:’ Sa mëditësve të tim eti u tepron buka, kurse unë këtu po vdes urie! 18 Do të çohem e do të shkoj tek im atë e do t’i them: O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! 19 Nuk jam më i denjë të quhem yt bir; më prano si një ndër rrogëtarët e tu.’
20 U çua dhe mori rrugën të kthehet tek i ati.
Ndërsa ende ishte larg, i ati e pa, u ngashërye, u lëshua me vrap, e përqafoi dhe e puthi. 21 Atëherë i biri i tha: ‘O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! Nuk jam më i denjë të quhem yt bir... !’
22 Por i ati u tha shërbëtorëve të vet: ‘Sillni shpejt petkat më të mirat e vishjani! Vëriani unazën në dorë e sandalet në këmbë! 23 Sillni viçin e majmë e prejeni të hamë e të gëzojmë, 24 sepse ky, im bir, pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet!’
E filluan të dëfrehen.
25 Djali i tij i madh ndodhi në fushë. Kur u kthye e iu afrua shtëpisë, dëgjoi këngë e valle, 26 thirri një shërbëtor dhe e pyeti ç’ndodhi. 27 Ai iu përgjigj: ‘U kthye vëllai yt e yt atë preu viçin e majmë pse iu kthye djali shëndoshë e mirë.’ 28 Ai u zemërua dhe nuk deshi të hyjë brenda. I ati doli jashtë dhe iu lut. 29 Atëherë ai i tha të atit: ‘Ja, unë të shërbej tash sa kohë e kurrë nuk e shkela asnjë urdhër tëndin. E ti kurrë s’më dhe as një edh të gostitem me miqtë e mi. 30 Por, kur të erdhi ky ‑ djali yt ‑ që e prishi pasurinë tënde me lavire, ti ia preve viçin e majmë!’ 31 ’Biro ‑ i tha i ati ‑ ti je gjithmonë me mua, e gjithçka kam, është jotja. 32 Porse, u desh të gëzohemi e të ngazëllohemi, sepse ky ‑ vëllai yt ‑ pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet.’“.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kjo është shëmbëlltyra më e bukur që Jezusi naka lërë, më e bukur nga të gjitha shëmbëlltyrat e ungjijve.
Që në fillimet e kishës ajo është studiuar dhe komentuar dhe ka sugjeruar ide për shkrimtarë, piktorë, muzikantë, filozofë dhe psikologë të mëdhenj. Është e njohur si shëmbëlltyra e djalit plangprishës, por ky titull nuk është i përshtatshëm sepse merr parasysh vetëm një nga tre personazhet, neglizhon vëllain e madh të cilit i kushtohet e gjithë pjesa e dytë e tregimit dhe mbi të gjitha injoron protagonistin e vërtetë, babain. Prandaj, është më e saktë të flitet për shëmbëlltyrën “të dashurisë së Atit” ose shëmbëlltyrën e “Ati” të mëshirshëm.
Përdoret shpesh gjatë kremtimëve komunitarë të pendimit me qëllim që ti prekë zemrat e mëkatarëve më kokëfortë. E përdorur megjithatë në këtë kontekst, pjesa e dytë e tregimit krijon njëfarë sikleti, shqetëson pak emocionin dhe përqendrimin që është krijuar. Më shumë se një herë do të kemi pyetur veten pse Jezusi nuk u ndal pas përqafimit të djalit plangprishës nga babai dhe fillimit të festës. Ata që i bëjnë vetes këtë pyetje nuk i kushtuan vëmendje vargjeve që paraqesin shëmbëlltyrën, nuk e verifikuan se kujt dhe për çfarë arsye i thotë Jezusi. Ai nuk kthehet te mëkatarët, por te të drejtët:
“Të gjithë tagrambledhësit dhe mëkatarët i afroheshin Jezusit për ta dëgjuar. 2 Farisenjtë e skribët murmurisnin: “Ky i pranon mëkatarët ‑ thoshin ‑ dhe po ha me ta”. 3 Atëherë Jezusi u tregoi këtë shëmbëlltyrë” (vv.1-3).
Ata janë farisenjtë dhe skribët, të patëmetë që po marrin një rrezik të madh shpirtëror. Janë ata që janë në rrezik sepse e kanë shtrembëruar plotësisht marrëdhënien me Zotin, nuk e kanë kuptuar që ai i do të gjithë lirisht dhe askush nuk mund të paraqesë pretendime, meritë para tij.
Në kapitullin e mëparshëm Jezusi paraqitet në tryezën e një prej udhëheqësve të farisenjve (Lk. 14,1). Tani ai padyshim ka ndryshuar shoqëri: ai është së bashku me të gjithë taksambledhësit dhe mëkatarët, me të vërtetë, duket se i ka ftuar në shtëpinë e tij. Një zgjedhje skandaloze që provokon indinjatën e atyre që pretendojnë se janë të drejtë. Kjo mund të mjaftojë që të mund të konkludojë vetëm: ky njeri që frekuenton njerëzit e papastër, nuk mund të vijë nga Zoti. Për të justifikuar sjelljen e tij Jezusi ua tregon atyre shëmbëlltyrën. Prandaj, është në pjesën e dytë të tregimit që gjendet mësimi kryesor. Është atje që hyn në skenë vëllai i madh që përfaqëson qartë farisenjtë, ata që i zbatojnë rreptësisht të gjithë urdhërimeve të ligjit. Janë këta që duhet të ndryshojnë mënyrën e tyre të të menduarit nëse nuk duan të përjashtohen nga banketi i Mbretërisë i shpallur nga profetët:
“6 Zoti Hyji i Ushtrive
do të bëjë përmbi këtë mal
një gosti për të gjithë popujt:
me mish të majmë e me verë të moçme,
me mish të majmë plotë me palcë,
me verë të kulluar, të qartë si loti.
7 Në këtë mal ai do ta shqyejë
velin që ua mbulonte fytyrën
të gjithë popujve,
mbuluesin që i mbulonte
të gjithë popujt.
8 Përgjithmonë do ta zhdukë vdekjen,
Zoti Hyj nga çdo fytyrë
do të fshijë lotin,
nga çdo vend Ai do ta zhduk
turpin e popullit të vet,
sepse Zoti kështu ka thënë (Is. 25,6-8).
Pas kësaj hyrjeje vijmë te shëmbëlltyra.
Një ditë djali më i vogël i një pronari të pasur tokash prezantohet me të atin dhe kërkon pjesën e tij të trashëgimisë. I urti Sirach këshillon të mos përmbahej një kërkese e tillë. Ai do t'i thoshte babait: “Është më mirë që fëmijët tuaj t'ju luten, sesa të mos kthehesh në duart e tyre. Vetëm në momentin e vdekjes ai cakton trashëgiminë tënde” (Sir. 33,22.24).
Por babai i shëmbëlltyrës nuk bën rezistencë. Pa thënë asnjë fjalë, ai e ndan pasurinë e tij mes dy djemve të tij, në përputhje me atë që përcakton ligji. Kjo sjellje e babait tregon respektin e Zotit për zgjedhjet e njeriut. Ai nxit, edukon, këshillon, shoqëron, por gjithmonë largohet nga liria, qoftë edhe me rrezik që njeriu të bëhet gabime.
Pse djali i vogël vendos të largohet shpejt nga familja? Arsyeja e parë është se ai sheh te babai i tij një lloj tirani që imponon vullnetin e tij dhe nuk e lejon të bëjë atë që dëshiron. Vitet e rinisë janë të pakta, kalojnë si frymë dhe rrezikohet të humben mundësitë më të mira dhe kohën më të çmuar për të shijuar jetën. Është frymëzuar nga arsyetimi i të pakuptimtëve: “Ekzistenca jonë është si një hije. Hajde, le të shijojmë të mirat e pranishme, të përdorim krijesa me zjarr rinor, të mos humbasim lulen e pranverës, të kurorëzohemi me sytha trëndafili para se të thahen; askush nga ne të mos dështojë në intemperance tone” (Ur. 2,5-9).
Megjithatë, ndoshta është e padrejtë të mendohet se gabimet janë vetëm të tijat. Së shpejti do të takojmë vëllain e tij dhe do të kuptojmë menjëherë se çfarë lloji është, si mendon, si arsyeton, si është krenar për përsosmërinë e tij, për integritetin e tij moral, si është intolerant me ata që nuk ndajnë bindjet e tij, angazhimin, ritmin e furishëm të punës së tij dhe do të kuptojmë se të jetosh përkrah një djali të tillë nuk është as e lehtë dhe as shpërblyese. Qëllimi i të riut është “që të jetojë në një vend të largët”. Ai shkëputet nga familja e tij, me popullin e tij, me traditat fetare të tokës së tij dhe shkon të vendoset mes paganëve, mbarështuesve të derrave, kafshëve të papastra par excellence (Lev.11,7). Është imazhi i largimit nga Zoti, i refuzimit të të gjitha parimeve morale, i zgjedhjes së një jete të shpërbërë pa frenime.
Megjithatë, larg shtëpisë së Atit, nuk ka gëzim dhe paqe. Kërkimi i kënaqësive, drogës, miqve të rremë, devijimeve seksuale përfundon duke e neveritur atë. Aventurat nuk ngopen; njeriu ka nevojë për një ekuilibër të brendshëm ose ndjen veten duke vdekur nga uria. Skena e djalit të detyruar të vihet në shërbim të një pagani dhe të ruajë derrat e tij, përfaqëson, në një mënyrë shumë efektive, gjendjen e dëshpëruar dhe degradimin e arritur nga ata që distancohen nga Zoti. Rabinët thanë: “Është i mallkuar njeriu që rrit derra”. Përvoja e zhgënjimit është providenciale, e bën që njeriu të kthehet në vetvete. Rabinët ende thoshin: “Kur izraelitët detyrohen të hanë çiçibanozë, konvertohen”.
Por a ishte ky djalë i penduar apo jo? Përgjigja për këtë pyetje është e një rëndësie të madhe për të kuptuar shëmbëlltyrën.
Nëse lexojmë me kujdes vv.17-19, vërejmë se shqetësimi i të riut nuk është dhimbja që i shkaktohet babait, por uria. Rasti do të ishte ndryshe nëse ai do të hynte në veten e tij e “do të thoshte: “Shikoni ku përfundova! Unë isha një djalë i degjeneruar. E shkatërrova jetën time, por para se të vdes dua t'i kërkoj falje babait tim, dua ta përqafoj përsëri. Pastaj do të largohem përsëri, duke mos pranuar as një kafe, sepse nuk e meritoj”. Nëse do të fliste në këtë mënyrë, atëherë do të tregonte shenja pendimi; në vend të kësaj ai nuk përmend as më të voglin dhimbjen e shkaktuar babait të tij. Shqetësimi i tij i vetëm është të gjejë një copë bukë. Edhe fjalimi i vogël i bukur që përgatit dhe synon të recitojë me të mbërritur në shtëpi ka vetëm një qëllim: të lëvizë të atin dhe ta bindë që ta ushqejë.
Përfundimi që më pas imponohet, mund të jetë vetëm ky: nuk ka asnjë të dhënë që argumenton në favor të pendimit të tij. Megjithatë, ai fillon dhe zbaton, deri në detaje, projektin e përshkruar në solilokuin e tij (v.20). Në këtë pikë babai kthehet në skenë: nuk thotë asnjë fjalë; reagimi i tij ndaj djalit të kthyer përshkruhet me pesë folje të cilat vetëm mjaftojnë për ta bërë këtë varg të konsiderohet si një nga më të bukurit në të gjithë Biblën. – Ai e pa atë nga larg. Ai e sheh së pari sepse e ka pritur gjithmonë.
– Ai ndjeu të mërzitur në brendësinë e tij. Folja greke “splagknizomai” tregon një emocion kaq intensiv dhe të thellë sa që perceptohet edhe fizikisht në “zorrët”. Është ndjenja që ndjen një nënë ndaj fëmijës që mban. Nuk mund të imagjinohet një emocion më intim dhe më i fortë. Në Besëlidhjen e Vjetër kjo folje shfaqet vetëm në Ungjij (dymbëdhjetë herë) dhe i referohet gjithmonë Perëndisë ose Jezusit, sikur të thoshte se vetëm Zoti është i aftë ta përjetojë këtë formë dashurie.
– Ai filloi të vraponte. Një gjest instinktiv, por i pakujdesshëm për një plak dhe jo dinjitoz për një person të rangut të tij. Këtij babai emocionet i bënë të humbiste kontrollin e reagimeve. Ai vepron duke dëgjuar vetëm zemrën e tij.
– U hodhën rreth qafës së tij. Fjalë për fjalë: i ra në qafë që është shumë më tepër se përqafim. Ne e gjejmë këtë shprehje vetëm një herë më shumë në Besëlidhjen e Re. E shprehte ndjenjat e pleqve të Efesit kur përshëndesin Palin, duke e ditur se nuk do ta shihnin më kurrë fytyrën e tij: “Të gjithë ia plasën vajit, e përqafuan dhe e puthën Palin, 38 të trishtuar thellë, sidomos për fjalën që u tha se nuk do ta shohin më fytyrën e tij” (Vap. 20,37-38).
– Ai nuk do të ndalonte së puthuri. Nuk është puthja tradicionale e përshëndetjes që i bëhet mysafirit, por është shenjë mirëseardhjeje, është shprehje gëzimi dhe faljeje. Babai nuk e lejon djalin e tij të gjunjëzohet.
Përballë reagimit të babait, djalit plangprishës – për pendimin e të cilit tashmë kemi bërë rezerva – flet dhe reciton rrëfimin e tij. Ai nuk mund ta përfundojë atë. Kur ai është gati të shtojë: “më prano si një ndër rrogëtarët e tu’, babai e ndërpret atë dhe fillon të japë urdhra (vv.21-22). Të gjitha dispozitat e tij kanë një kuptim dhe një tërheqje simbolike.
– Birit duhet t'i jepet një mantel i gjatë, më i miri, ai që përdoret për festa, për mysafirë të shquar, i njëjti që, sipas shikuesit të Apokalipsit, e mbajnë në parajsë ata që “Qëndronin në këmbë para fronit dhe para Qengjit, të veshur me petka të bardha e me palma në dorë” (Zb. 7,9). Zoti riintegron në familjen e tij, me të gjitha nderimet, atë që kthehet.
– Unaza e gishtit. Nuk është unaza martesore, por ajo me vulën. Të riut i kthehet autoriteti mbi shërbëtorët dhe pushteti mbi pasuritë e babait të tij. Çuditërisht, sikur asgjë nuk është shpërdoruar. Ai ende mund të disponojë të gjithë trashëgiminë që duket (dhe është) e pashtershme.
– Sandalet e këmbëve janë shenja e njeriut të lirë. Skllevërit shkuan zbathur. Në shtëpinë e tij Perëndia nuk do shërbëtorë, por njerëz të lire:
“Nuk ju thërras më shërbëtorë,
sepse shërbëtori nuk di
çka bën zotëria i tij;
unë ju quajta miq,
sepse ju zbulova gjithçka
që dëgjova prej Atit tim” (Gj. 15,15).
Për këtë arsye – vini re detajet – babai ndërpret rrëfimin e djalit të tij përpara se ai të deklarojë gatishmërinë e tij për t'u shndërruar në rrogëtar, pastaj urdhëron që shërbëtorit t'i jepet rroba të gjatë, jo ajo e shkurtër, e përdorur gjatë ditëve të javës. Së fundi, sandalet: ne nuk dalim para Zotit zbathur, si djemtë që, duke u dridhur, presin të marrin urdhra ose qortime. Ai nuk është mjeshtër, ai dëshiron të jetë i dashur, jo i frikësuar apo i shërbyer.
Festa përfundon udhëtimin drejt shtëpisë së Atit.
Në judaizëm u mësua se Zoti ua falte atyre që ishin sinqerisht të penduar dhe shprehnin dëshirën e tyre për t'u konvertuar përmes agjërimit, pendimit, rrobave të copëtuara, sexhdeve. Pjesa e parë e shëmbëlltyrës përfundon në një mënyrë skandaloze dhe farisenjtë që po e dëgjojnë atë, fillojnë ta kuptojnë. Zoti i shpallur nga Jezusi është shumë i ndryshëm nga mënyra se si e imagjinonin: ai organizon një banket për ata që nuk e meritojnë, ai fut mëkatarët në festën e tij pa kontrolluar nëse janë të penduar, nëse janë sinqerisht të vendosur të ndryshojnë jetën e tyre. Ai i përqafon pa u bërë asnjë pyetje.
Kjo është pika e fërkimit midis Jezusit dhe udhëheqësve shpirtërorë të Izraelit. Nëse ai do t'i mirëpriste mëkatarët e penduar, ai nuk do të ngjallte asnjë reagim. Edhe skribët dhe farisenjtë i falin ata që e kuptojnë se kanë bërë një gabim dhe premtojnë se do të ndryshojnë veten e tyre. Irritimi i tyre lind nga fakti se Jezusi është mik i taksambledhësve që vazhdojnë të bëjnë punën e tyre. Ai frekuenton shtëpitë e mëkatarëve që nuk janë konvertuar. Në sjelljen e tij Perëndia zbulon ndjenjat e tij: ai jo vetëm që i do mëkatarët e drejtë dhe të penduar; ai i do të gjithë, gjithmonë dhe pa kushte. Ai na kërkon që “t'i duam edhe ata që na dëmtojnë”; ai nuk na thotë të duam armiqtë që pendohen dhe na kërkojnë falje, por t'u bëjmë mirë edhe nëse vazhdojnë të na persekutojnë. Ai e kërkon këtë sjellje, sepse Ati që është në qiell na jep shembullin: ai e bën diellin e tij të lindë mbi të drejtët dhe të ligjtë (jo mbi të penduarit e ligj! (Mt. 5,44-48). Nëse ai ndërtoi barriera midis së mirës dhe së keqes, nëse i donte disa dhe i urrente të tjerët, si mund të kërkonte që ne të bënim ndryshe?
Është e pashmangshme që, përballë kësaj dashurie të Zotit, të lindë një pyetje: nëse Zoti i do edhe të ligjtë, pse të përpiqemi të sillemi mirë? Është për t'iu përgjigjur kësaj pyetjeje se Jezusi, në pjesën e dytë të shëmbëlltyrës (vv.25-32), prezanton djalin e madh. Le të shohim se çfarë lloji është dhe kë përfaqëson.
Ai vjen nga arat, i rraskapitur, ndoshta edhe i tensionuar dhe i shqetësuar – është gjithmonë ai që duhet të zgjidhë të gjitha problemet – dhe gjen habinë: një festë, muzikë, vallëzim... Ai as nuk ishte i ftuar dhe as i njoftuar. Ai thërret një nga shërbëtorët dhe pyet se çfarë po ndodh. Teksti origjinal ka foljen e papërsosur (të informuar) që tregon veprim të zgjatur. Është aq i tronditur dhe i shqetësuar sa, edhe pas sqarimeve të përsëritura të shërbëtorit, ai mbetet mosbesues. Ai është i indinjuar dhe zemërimi i tij është më se i justifikuar: është reagimi logjik i njeriut besnik dhe të paqortueshëm ai që përballet me një padrejtësi flagrante.
Babait që del për t'iu lutur (edhe këtu folja është të papërsosur: ai vazhdoi t'i lutej, me këmbëngulje) duke i kërkuar të hynte, ai rendit meritat e tij: Unë kurrë nuk kam shkelur asnjë urdhër, kam shërbyer gjithmonë besnikërisht... Është portreti i përsosur i farisenjve vëzhgues dhe skrupulozë që në tempull mund t'i thotë Zotit:
“Fariseu, qiri në këmbë, lutej në vetvete kështu: ‘Të falënderoj, o Hyj, që nuk jam porsi njerëzit e tjerë: cuba, të padrejtë, kurorëshkelës, ose ‑ si ky tagrambledhës. Agjëroj dy herë në javë, jap të dhjetën e krejt fitesës’” (Lk. 18,11-12).
Fjalët që ai shqipton janë të këqija, është e vërtetë, por janë në rregull. Kush prej nesh nuk do t'i ndante? Kështu arsyetuan skribët dhe farisenjtë e kohës së Jezusit dhe kaq shumë besimtarë arsyetojnë edhe sot. Teorikisht pranohet se Perëndia ka të drejtë të bëjë me të tijën atë që dëshiron (Mt. 20,15), pranohet se prej tij çdo gjë merret lirisht, por në fund ne vazhdojmë të mendojmë se të drejtët janë në meritë para tij, se parajsa duhet të pushtohet dhe ata që nuk e fitojnë duhet të hidhen jashtë.
Pritshmëria e dënimit të atyre që bëjnë keq lind nga besimi se ata që bëjnë mëkat, janë njerëz të zgjuar që e gëzojnë atë; për këtë arsye ai ka zili, ngjall xhelozi dhe pritet të ndëshkohet. Nuk e kupton se jeta e tij është një tragjedi e madhe. Ndjekja e shfrenuar e kënaqësisë çon në dëshpërim, jo në gëzim. Djali plangprishës, i neveritur nga devijimet seksuale dhe argëtimet, përfundon: “Unë jami uritur këtu”.
Ky vëlla i madh i paqortueshëm nuk e kuptoi që babai në shtëpi nuk do shërbëtorë, por fëmijë. Në shëmbëlltyrë djali më i vogël përdor fjalën “Babai” pesë herë sepse për të babai është me të vërtetë “babai”, ai e di se nuk mund të bëjë pretendime kundër tij, është i bindur se ka marrë gjithçka falas, se nuk meriton asgjë. Megjithatë, fjala “babai” nuk shfaqet kurrë në gojën e djalit të madh. Ai tregon se nuk është djalë, por shërbëtor; për të babai është vetëm zot. Pasoja e kësaj marrëdhënieje të gabuar me babanë është refuzimi i vëllait që quhet: “ky djali yt” (v.30). Megjithatë, menjëherë babai, me shumë finesë, e korrigjon: “ky vëllai yt...” (v.32).
Meqenëse kjo është disponimi i brendshëm i vëllait të madh, është e lehtë të imagjinohet se çfarë do të kishte ndodhur nëse djali i vogël, me mbërritjen e tij, do ta kishte gjetur atë në vend të babait të tij në shtëpi.
Shëmbëlltyra nuk ka mbaruar. Mbetet për t'u ditur nëse djali i madh ka hyrë në festë dhe nëse djali i vogël ka gjykuar apo pas disa ditësh ka filluar të sillet sërish si një budalla.
Meqenëse shëmbëlltyra tregon historinë tonë dhe dy fëmijët janë të pranishëm në secilin prej nesh, nuk është e vështirë të imagjinohet se çfarë ka ndodhur.
Djali i madh hyri në festë, me siguri. Dikush si ai nuk mund të qëndrojë jashtë: ai është shumë i mësuar t'i bindet, ai nuk është në gjendje të kundërshtojë dëshirën e babait të tij, edhe nëse thellë brenda vetes kultivon shpresën e fshehtë se gjithçka së shpejti do të kthehet në atë që ishte më parë. Ai jeton në tension sepse nga njëra anë ndjen se ka jetuar kaq shumë vite pranë babait të tij dhe nuk e ka kuptuar, nga ana tjetër nuk mund të pranojë risinë, nuk mund të heqë dorë nga idetë, bindjet e tij, vetëkënaqësia e tij për meritat e tij... Ai do të vazhdojë “të shkojë në kishë”, “nuk do t'i mungojë asgjë”, por ai gjithmonë do të kritikojë ashpër ata predikues që flasin për shpërblimin e dashurisë së Perëndisë, shpëtimin e të gjithë njerëzve, ferrin bosh...
Djali më i vogël? Një ditë ai do të jetë brenda dhe një tjetër jashtë, i parë gjithmonë me përbuzje dhe arrogancë nga vëllai i tij i madh, por gjithmonë i mirëpritur me butësi nga babai i tij. Ata filluan të festojnë – thotë tekstin – por nuk e festuan (v.24). Filluan vetëm, sepse sa herë del njëri prej fëmijëve, festa ndalon. Do të jetë përfundimtare dhe e pafundme vetëm kur dera të jetë e mbyllur dhe të gjithë, absolutisht të gjithë fëmijët do të jenë brenda.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E IV E KRESH. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA IV E KRESH. VITI C.


MË 30-3-2025.

1 Të gjithë tagrambledhësit dhe mëkatarët i afroheshin Jezusit për ta dëgjuar. 2 Farisenjtë e skribët murmurisnin: “Ky i pranon mëkatarët ‑ thoshin ‑ dhe po ha me ta”. 3 Atëherë Jezusi u tregoi këtë shëmbëlltyrë:
“Një njeri kishte dy djem. 12 Djali i vogël i tha të atit: ‘Babë, ma jep pjesën e pasurisë që më takon!’ Ai ua ndau pasurinë. 13 Pas pak ditësh, djali i vogël mblodhi çka pati dhe shkoi në dhe të largët e atje e shkapërderdhi pasurinë e vet duke jetuar i dhënë pas vesesh.
14 Kur shpenzoi gjithçka pati, u bë zi e madhe buke në atë vend e djali filloi ta sprovojë skamjen. 15 Atëherë shkoi e u lidh rrogëtar te një njeri i atij vendi. Ky e dërgoi në toka të veta t’i ruajë thitë. 16 E dëshironte ta mbushte së paku ndonjë herë barkun me kokrra çiçibunesh që hanin thitë, por askush nuk ia jepte.
17 Atëherë i erdhën mendtë e thoshte:’ Sa mëditësve të tim eti u tepron buka, kurse unë këtu po vdes urie! 18 Do të çohem e do të shkoj tek im atë e do t’i them: O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! 19 Nuk jam më i denjë të quhem yt bir; më prano si një ndër rrogëtarët e tu.’
20 U çua dhe mori rrugën të kthehet tek i ati.
Ndërsa ende ishte larg, i ati e pa, u ngashërye, u lëshua me vrap, e përqafoi dhe e puthi. 21 Atëherë i biri i tha: ‘O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! Nuk jam më i denjë të quhem yt bir... !’
22 Por i ati u tha shërbëtorëve të vet: ‘Sillni shpejt petkat më të mirat e vishjani! Vëriani unazën në dorë e sandalet në këmbë! 23 Sillni viçin e majmë e prejeni të hamë e të gëzojmë, 24 sepse ky, im bir, pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet!’
E filluan të dëfrehen.
25 Djali i tij i madh ndodhi në fushë. Kur u kthye e iu afrua shtëpisë, dëgjoi këngë e valle, 26 thirri një shërbëtor dhe e pyeti ç’ndodhi. 27 Ai iu përgjigj: ‘U kthye vëllai yt e yt atë preu viçin e majmë pse iu kthye djali shëndoshë e mirë.’ 28 Ai u zemërua dhe nuk deshi të hyjë brenda. I ati doli jashtë dhe iu lut. 29 Atëherë ai i tha të atit: ‘Ja, unë të shërbej tash sa kohë e kurrë nuk e shkela asnjë urdhër tëndin. E ti kurrë s’më dhe as një edh të gostitem me miqtë e mi. 30 Por, kur të erdhi ky ‑ djali yt ‑ që e prishi pasurinë tënde me lavire, ti ia preve viçin e majmë!’ 31 ’Biro ‑ i tha i ati ‑ ti je gjithmonë me mua, e gjithçka kam, është jotja. 32 Porse, u desh të gëzohemi e të ngazëllohemi, sepse ky ‑ vëllai yt ‑ pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet’”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Sot na ofrohet ajo që është më e njohura dhe gjithashtu më e bukura nga shëmbëlltyrat e Jezusit, ajo që njihet si shëmbëlltyra e Birit Plangprishës.
Megjithatë, ky titull zbulon se ne po e përqendrojmë vëmendjen tek një prej personazheve, ai që hyn i pari në skenë, ky djalë i pamatur që braktis shtëpinë e të atit. Por ai nuk është personazhi më i rëndësishëm; dhe nëse e përqendrojmë vëmendjen tek djali plangprishës, rrezikojmë të mos kuptojmë mesazhin më të rëndësishëm që Jezusi dëshiron të na komunikojë, çfarë do të përpiqemi të kuptojmë në reflektimin tonë.
Kur përdoret kjo shëmbëlltyrë?
Të gjithë e kemi dëgjuar shumë herë me rastin e kremtimeve komunitare të Sakramentit të Pajtimit, ku kryesuesi e prezanton komentin pak a shumë në këto terma:
“E shihni, ne kërkojmë gëzim, por shumë herë shkojmë jashtë rrugës.
Ju të rinjtë për shembull, që e braktisët praktikën fetare sepse miqtë tuaj mund të talleshin me ju, thatë se ishit fanatik dhe më pas nuk shkuat më në kishë; ose u distancuat nga vëllezërit e komunitetit tuaj me të cilët u shoqëruat gjithashtu ... po, kishte edhe mosmarrëveshje, thashetheme që ju mërzitën, por ishit mjaft të kënaqur me të, ju keni qenë të përfshirë në një grupë tjetër miqsh.
Jeni vërtet të lumtur, a jeni të lumtur?
A është grupi i ri i miqve vërtet më i mirë se ai që keni lënë pas?
Apo jeni përfshirë në kompromise ekonomike, apo në kompromise emocionale?
Jeni të kënaqur me zgjedhjen që keni bërë?”
Dhe pastaj vjen natyrshëm reflektimi i bërë nga predikuesi që thotë:
“Ndrysho jetën, konvertohu, rigjurmo hapat, kthehu në shtëpinë të Atit”.
Sigurisht që shëmbëlltyra do të thotë edhe këtë, por nuk është objektivi kryesor për të cilin e tha Jezusi. Nëse ky do të ishte objektivi kryesor, nuk e kuptojmë pse Jezusi e shtoi pjesën e dytë të shëmbëlltyrës, atë të djalit të madh që gjithashtu na jep shumë bezdi, nuk na pëlqen fare. Por mbi të gjitha është një personazh i tretë, pra protagonisti... babai! Pikërisht në këtë figyurë Jezusi dëshiron që ne të përqendrojmë vëmendjen tonë, sepse ai është figura e Perëndisë së Jezusit të Nazaretit, e Atit në qiell; objektivi themelor për të cilin Jezusi tha këtë shëmbëlltyrë është të heqë nga mendjet e skribëve dhe farisenjve atë imazh të Perëndisë që është idhujtar, Zotin e shpikur nga njerëz që nuk i ngjan Atit në qiell.
Megjithatë, skribët dhe farisenjtë nuk janë më aty. Kjo shëmbëlltyrë tregohet për ne sot sepse Zoti, në të cilin besojnë kaq shumë të krishterë, ka ende sot shumë karakteristika të Zotit të farisenjve, Zotit që është ligjvënës, gjykatës, që shpërblen, i cili ndëshkon... ai nuk është Perëndia i Jezusit të Nazaretit, ai nuk i ngjan, siç do të shohim, përsonazhit kryesor të shëmbëlltyrës, atij të Atit.
Dhe kështu, le të shohim tani para së gjithash se kujt i drejtohet Jezusi me këtë shëmbëlltyrë. Është shumë e rëndësishme ta kuptojmë, sepse do të shohim se ai nuk u drejton me atë mëkatarëve, siç bëjmë zakonisht ne për t'i bindur ata të ndryshojnë jetën e tyre. Ai dëshiron që të ndryshojnë mendje, jo mëkatarët, por ata që mendojnë se janë të drejtë dhe të shenjtë.
Le të dëgjojmë:
“1 Të gjithë tagrambledhësit dhe mëkatarët i afroheshin Jezusit për ta dëgjuar.
2 Farisenjtë e skribët murmurisnin:
“Ky i pranon mëkatarët ‑ thoshin ‑ dhe po ha me ta.”
3 Atëherë Jezusi u tregoi këtë shëmbëlltyrë” (v. 1-3).
Le të përpiqemi të vizualizojmë skenën në mënyrë që të kuptojmë mirë se kujt ia drejton Jezusi shëmbëlltyrën dhe cilët janë ata që ai dëshiron të konvertojë.
Ai është brenda një shtëpie. Rreth Tij janë të gjithë taksambledhësit dhe mëkatarët.
Taksambledhësit ishin njerëzit më të largët nga Perëndia, të parikuperuarit, ata për të cilët nuk kishte asnjë shpresë për shpëtim.
Ata ishin bashkëpunëtorë të pushtuesve, ishin shtypës paganë, kishin tradhtuar popullin e tyre për dashurinë ndaj parave, kishin braktisur edhe besimin duke i bërë adhurim Zotit të perandorit.
Epo, nëse Jezusi do të kishte dashur t'i konvertonte këta njerëz, do t'i duhej të tregonte shëmbëlltyrën atje, brenda dhomës.
Nuk është për ta që Jezusi tregon shëmbëlltyrën.
Jashtë ka një grup tjetër njerëzish, ata janë skribët dhe farisenjtë, njerëz të respektuar, të devotshëm, fetarë, që respektojnë të gjitha urdhërimet.
Dhe çfarë bëjnë ata?
“Ata murmurisin”, “diagon guzein” do të thotë kjo, se ata po kundërshtojnë sjelljen e Jezusit atje jashtë domes.
Dhe çfarë thonë ata?
“Ai mirëpret mëkatarët”.
Është e bukur, nuk e thonë emrin, jo, “ky njeri”, “hutos”, nuk e thonë as emrin, “mirëpret mëkatarët”.
Folja që përdoret nuk do të thotë se ai e bën atë gjë vetëm një herë. Ajo folje thotë se ai e bën gjithmonë, zakonisht atë gjë. Është një zgjedhje radicale e jetës së tij, që e shtyn
të mirëpresë mëkatarët në shtëpinë e tij dhe të hajë me ta ... e marrja e ushqimit në pjatën e vetme me mëkatarët të bën të papastër.
Asnjë nga këta skribë dhe farisenj nuk e shkeli dhomën ku është Jezusi dhe këta njerëz që janë jashtë thonë:
“Por ky personazh këtu që josh edhe turmat, a beson ai në Zotin?”
Sepse, mendonin skribët e farisenjtë, Zoti nuk është bashkë me mëkatarët. Ai i urren mëkatarët, Ai është në anën e të drejtëve.
Le të kujtojmë fariseun që lutej në tempull. Le të dëgjojmë çfarë i thotë Zotit:
“‘Të falënderoj, o Hyj, që nuk jam porsi njerëzit e tjerë: cuba, të padrejtë, kurorëshkelës, ose ‑ si ky tagrambledhës. Agjëroj dy herë në javë, jap të dhjetën e krejt fitesës’” (Lk. 18,11-12). Unë nuk jam si ai taksambledhësi atje, por vertët edhe ti e përbuz atë, por unë dhe ti, o Zot. ne të dy jemi miq sepse i mbaj të gjitha urdhërimet dhe jam mirë, duke agjëruar dy herë në javë”.
Dhe Jezusi nuk beson vërtet në atë Zot, ai nuk beson në Perëndinë që kanë në mendje ata, një perëndinë që përjashton nga miqësia e tij njerëz të konsideruar nga skribët e farisenjtë të varfër dhe të mjerë, sepse janë të papastër.
Jezusi e di që këta skribë dhe farisenj nuk janë njerëz të këqij, por ata janë njerëz që besojnë në një Zot që nuk ekziston: Zoti në të cilin ata besojnë, nuk është Ai që e ka dërguar Jezusi në botë e që Jezusi dëshiron ta paraqesë në botë. Këta njerëz nuk e bëjnë eksperiencën e gëzimit që provojnë ata që ndjehen të dashur pavarësisht nëse janë të mirë apo jo të mirë, sepse Perëndia e Jezusit është një Atë që i do të gjithë. E kjo është jashtë logjikës së skribëve dhe farisenjve.
Jezusi i do ata, ai dëshiron t'i bëjë të lumtur, sepse nëse nuk e mirëpresin këtë Perëndi që Jezusi propozon, ata do të jenë gjithmonë të zemëruar në jetë, ata do të debatojnë me të gjithë ata që nuk mendojnë si ata, sepse nuk e kanë kuptuar falasinë e Dashurisë së Atit.
Çfarë bën Jezusi tani për të shpëtuar këta skribë dhe farisenj që Ai i do?
Ai dëshiron t'i sjellë ata në gëzim, ai përdor një pedagogji që nuk është ajo që ne përdorim përgjithësisht.
Në fakt do të fillonim menjëherë të diskutonim me skribët dhe farisenjtë!
Gabim sepse humbasim, ata na çojnë në fushën e tyre, na bëjnë të arsyetojmë si njerëz dhe, duke arsyetuar si njerëz, si arsyeton edhe Zoti i tyre, sipas kritereve të drejtësisë së kësaj bote, ata fitojnë.
Jezusi nuk e ndjek këtë pedagogji e bazuar në diskutimin, që si qëllim kërkon vetëm ta vendosë bashkëfolësin me shpatullat pas murit. Kjo stratëgji çon pa dyshim në humbje, sepse Zoti, që ata kanë në mendje, mendon tamam si ata, në fakt ata e shpikën këtë Zot.
Jezusi tregon një shëmbëlltyrë dhe shëmbëlltyra nuk imponon një të vërtetë. Atë të vërtetë e nxjerr nga brenda ai që dëgjon.
Në fund, kushdo që ka dëgjuar shëmbëlltyrën, e shqipton gjykimin.
Le të dëgjojmë se si fillon shëmbëlltyra: personazhi i parë është djali plangprishës.
Le të dëgjojmë:
“Pastaj [Jezusi] vijoi:
“Një njeri kishte dy djem. Djali i vogël i tha të atit: ‘Babë, ma jep pjesën e pasurisë që më takon!’ Ai ua ndau pasurinë. Pas pak ditësh, djali i vogël mblodhi çka pati dhe shkoi në dhe të largët e atje e shkapërderdhi pasurinë e vet duke jetuar i dhënë pas vesesh” (v.11-13).
Sipas dispozitave të Librit të Ligjit të Përtërirë, në kapitullin 21, pjesa që i përket djalit të vogël është ⅓ e trashëgimisë, ⅔ i përkasin të parëlindurit.
Por çfarë do të thotë të pyesësh babanë që është ende gjallë për trashëgiminë?
Është e barabartë me t'i thuash atij:
“Baba, për mua ti je i vdekur dhe i varrosur, nuk kam më asnjë lidhje me ty; nëse ti ekziston, nuk jam i lirë të bëj atë që dua, nuk mund të jem i lumtur, ti je pengesë për jetën time”. Kjo do të thotë të kërkosh trashëgimin.
Meqenëse babai përfaqëson Zotin këtu, ne shohim të reflektuar në mënyrën se si ky djalë mendon, dhe në zgjedhjet që bën, atë që ndodh me shumë njerëz sot që distancohen nga Zoti, distancohen nga shtëpia e Atit sepse kanë të njëjtën konceptim ndaj Zotit që ka ky bir për babain e tij.
Çfarë imazhi i Zotit qëndron pas këtyre zgjedhjeve të jetës së djalit dhe të njerëzve që sotë distancohen nga Zoti?
Është imazhi i gabuar i Atit, imazhi i gabuar i fytyrës së Zotit: ai shihet si një baba-mjeshtër, një antagonist i lirisë dhe gëzimit... ai nuk do të më lejojë të bëj atë që mendoj se është e mirë.
Dhe këtu kemi një katekezë të tërë që është ngritur gabimisht, atë të paraqitjes së Zotit si mjeshtër, që ka të drejtë të japë urdhra...të bekojë ata që e respektojnë, të dënojë ata që e shkelin. Kështu u ngrit një pjesë e madhe e katekezës sonë. Karroca u vendos përpara kalit.
Para së gjithash, duhej paraqitur fytyra e një Ati që e do djalin e tij, duke ditur se vetëm ata që ndihen të dashur, dëgjojnë me besim e besojnë atë që Ati u thotë atyre. Në fakt Urdhërimet quhen me një fjalë “dekalogu-dhjetë fjalë” që një baba i dashur u drejton fëmijeve të tij sepse ai do që të jenë të lumtur. Nëse një atë nuk kupton këtë dhe mendon se ai ka të drejtë të imponojë mendimet e veta duke kërcenuar ndëshkime, fëmijët e tij nuk binden, dhe pastaj dëshirojnë të ikin nga prania e tij, nga shtëpia.
Kur Ati në qiell më thotë “mos vrit”, Ai nuk më thotë këtë për të më frikësuar dhe të më ndëshkuar nëse do të vras, por më sugjeron këtë, më drejton këtë fjalë sepse ai do që të jem një njeri autentik. Nëse një njeri është tunduar të kryej tradhti bashkëshortore, nuk duhet ta evitojë këtë sepse ka frikë që Zoti ta ndëshkojë me ferrin, por sepse, nëse e bën, çnjerëzon veten; një njeri nuk duhet të vjedhë, jo sepse e druan dëshkimin prej Zotit, por pse e kupton se, nëse vjedh, ai dëmton veten…
Prandaj, kur fytyra e Atit ndryshon duke u paraqitur me të vërtetë si është, fytyra e një Ati që na do, e na ndihmon duke na treguar një rrugë drejtë jetës dhe gëzimit të vërtetë, atëherë vetëm ne, me këtë imazh të saktë të fytyrës së Perëndisë, jemi shtyrë ta dëgjojmë e ta nderojmë atë.
Dhe në fakt ne vërejmë se si te Ungjijtë Jezusi nuk flet kurrë për një bindje të verbër (ky term nuk ndodh kurrë në ungjitë). Jezusi nuk thotë kurrë se duhet t'i bindemi Perëndisë: ai thotë se ne duhet t'i ngjajmë Atit në qiell.
Pra, ja çfarë ndodh me ata që kanë një imazh të pasaktë të fytyrës së Zotit, një imazh të gabuar si atë të këtij djali që ikën nga shtëpia... ata largohen. Dhe në fakt pas jo shumë ditësh ky djalë largohet nga shtëpia.
Është e qartë se nuk duhet të ketë qenë një zgjedhje e bërë papritur. Sigurisht ai u konsultua me miqtë e tij, që ndoshta i thanë:
“Shiko, babai yt po të ndalon të jesh i lumtur, ik nga shtëpia jote”. Pikërisht ajo që ndodh edhe sot.
Sugjerimet që vijnë nga media, nga kolegët, nga miqtë, bëjnë të njihët ajo fytyra e Zotit si një mjeshtër nga i cili duhet të shpëtojmë.
Dhe në fakt shpëtojmë, dhe shpëtojnë më shumë adoleshentët dhe të rinjtë, sepse vitet e rinisë janë të pakta, kalojnë si frymë dhe ata rrezikojnë të humbasin mundësitë më të mira për të shijuar jetën, dhe shpesh më pas frikësohen që në fund të pendohen, të kenë humbur mundësitë.
Megjithatë, do të thoja se do të ishte e padrejtë të mendohej se fajin e ka vetëm ky djalë.
Së shpejti do të takojmë vëllain e tij dhe do të kuptojmë menjëherë se çfarë lloji është dhe si mendon, si përjeton.
Ai është një djalë krenar për respektimin e përsosur të urdhrave të babait të tij, dhe për integritetin e tij moral, intolerant ndaj atyre që nuk ndajnë angazhimin e tij, mënyrën e tij të menaxhimit të punës, pastaj ka një ritëm të furishëm jete.
Të jetosh pranë një vëllai që ka edhe ai një imazh të pasaktë të babait të tij, të zotërisë së tij, bën që edhe ti do të thuash më vonë:
“Unë bindem, nuk i shkel urdhrat tuaja”.
Dihet sot: shumë braktisin Kishën!” Pse? Flasim për mentalitetin hedonist, degradimin moral, botëkuptimin, humbjen e vlerave, por nëse kishat zbrazen, nuk kanë vetëm përgjegjësinë dhe fajin këta vëllezërit më të vegjël dhe më të rinj…
Dhe tani le të dëgjojmë se çfarë do të ndodhë me këtë djalë që mendon se do të jetë i lumtur vetëm duke u larguar nga shtëpia e babait të tij:
“14 Kur shpenzoi gjithçka pati, u bë zi e madhe buke në atë vend e djali filloi ta sprovojë skamjen. 15 Atëherë shkoi e u lidh rrogëtar te një njeri i atij vendi. Ky e dërgoi në toka të veta t’i ruajë thitë. 16 E dëshironte ta mbushte së paku ndonjë herë barkun me kokrra çiçibunesh që hanin thitë, por askush nuk ia jepte.
17 Atëherë i erdhën mendtë e thoshte:’ Sa mëditësve të tim eti u tepron buka, kurse unë këtu po vdes urie! 18 Do të çohem e do të shkoj tek im atë e do t’i them: O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! 19 Nuk jam më i denjë të quhem yt bir; më prano si një ndër rrogëtarët e tu.’
20 U çua dhe mori rrugën të kthehet tek i ati” (v.14-20).
Jeta e mirë nuk zgjat gjithmonë, paratë mbarojnë.
Cilat janë këto para që përfundojnë?
Ata janë idhujt që shkërmoqen, ata idhuj në të cilët ky i ri kishte gjithë besimin e tij, të bindur se do t'i jepnin kënaqësi dhe gëzim.
Forma jote fizike që të intereson aq shumë, sharmi i pamjes tënde rinore, le ta mbash mend, zbehen, në një moment të caktuar rrudhat mbërrijnë së bashku me celulitin dhe nëse ngatërron gëzimin me kënaqësinë, në një moment të caktuar puset ku shkon për të tërhequr kënaqësinë, thahen.
Ti e adhurove idhullin e suksesit në karrierë dhe për karrierën tënde madje ke lënë mënjanë miqtë dhe familjen. Por në një moment të caktuar ky idhull, kaq i mirë, thahet në kohën e pensionit. Askush nuk të telefonon më; kënaqësia e banketeve, me moshën bëhet vetëm një kujtim; duhet të harrosh edhe udhëtimet, lundrimet, me rritjen e moshës.
Nëse nuk ke para, gjithçka përfundon shumë më herët dhe ata që i konsiderove miq, ishin thjesht kolegë, nuk të duan më në shtëpinë e tyre, të përzënë.
Ja, ky i ri u besoi idhujve, braktisi shtëpinë e të atit, sepse idhujt i dhanë atë që kërkonte dhe në vend që të kënaqet, tani është i uritur.
Dhe çfarë detyrohet të bëjë?
Të vihet në shërbim të një prej banorëve të atij rajoni që e dërgon në ara për të ushqyer derrat.
Ai nuk donte të ndante planet e babait të tij, donte të ishte i pavarur, i vetë-mjaftueshëm, autonom në zgjedhjet e tij, të ishte i lirë dhe tani e gjen veten skllav të idhujve.
Kur e braktis shtëpinë e babait tënd, kur distancohesh nga Zoti, mashtron veten duke menduar se je për t'u bërë supermen, perëndi të vetes, por bie në duart e zotërinjve të rinj, të cilët të detyrojnë të kryesh veprime për të cilat përfundon në një humnerë të turpëruar, duke kryer veprime të neveritshme, të padenjë për një njeri.
Për shembull, mund tëndodhë që e braktis Zotin dhe i beson një idhulli, që është para. Paraja duket që të premton kaq shumë kënaqësitë, por paratë të japin urdhër, të bën të kryesh veprime që nuk ke dashur kurrë t'i bësh: të shfrytëzon si më të dobëtit, të mashtron, të gënjen, të bën të vjedhësh, të bën më lajkatar… ti kërkon sukses sepse kjo të jep kënaqësi, dehje, por çfarë kërkon ky idhull prej teje?
Kompromisi për të marrë njohjen, duke pasur dukshmëri, të bën të kryesh veprime për të cilat ke turp. Mëkati na premton shumë, por na jeë pak dhe na çon gjithnjë e më larg nga ku dëshirojmë të shkojmë
Si ta ngopet kjo uri?
Ky i ri tundohet të vjedhë “kokrra çiçibunesh që hanin thitë”, por ai nuk zbret në këtë nivel, pra të mblidhet me derrat për të ngrënë.
“Ai donte kokra çipçibunesh, por askush nuk ia dha atij”.
Njeriu duhet të ngopë urinë e tij, por njeriu e ngop urinë duke mirëpritur ushqimin që një njeri vendos në duart e tij, është në këtë shkëmbim ushqimi që njeriu realizohet, nuk është duke zbritur për të ngrënë me derrat, duke hedhur veten poshtë, por duke parë anën tënde dhe duke u lidhur me vëllain tënd.
Ky i ri është i uritur, por askush nuk ia ofron ushqimin.
Çfarë do të thotë kjo?
Kjo është një gjë shumë efektive për të kuptuar se askush nuk është i gatshëm të të ndihmojë në një botë të qeverisur nga logjika e idhujve.
Kur distancohesh nga Zoti për të hyrë në një shoqëri ku adhurohen idhujt, nëse dikush të jep një ndihmë, ai e bën atë nga interesi dhe nëse nuk ke diçka për t'i dhënë në këmbim, nuk merr ndihmë prej tij. Aty ku idealja është të pasurosh, të ngrihesh lart, të arrish pushtetin, dominimin, aty rregulli është ai i konkurrencës, nga i cili je dominuar, je përjashtuar. Askush nuk të ndihmon më, nëse të ndihmojnë është sepse mund t'u japësh diçka, ndoshta një nxitje për suksesin e tyre.
Kjo është logjika e shoqërisë idhujtare ku shkoi ky i ri.
Dhe çfarë ndodh tani?
Ai është i zhgënjyer. Kjo është e pashmangshme sepse idhujt shkërmoqen. Porn ë fund në një moment të caktuar i riu vjen tek vetja dhe fillon të mendojë:
“Jam i uritur, çfarë të bëj?”
Dhe mendon: “Unë jam rrogëtar këtu, më paguan pak, bëj një punë që nuk mund të jetë më e turpshme. Në shtëpinë e babait tim rrogëtarët fitojnë shumë më tepër, kanë shumë bukë, por ja këtu unë po vdes nga uria”.
Dhe vazhdon arsyetimin e vet duke thënë:
“Epo, për të ngrënë (sepse ky është i vetmi problem që e shqetëson tani) thotë ai: “Unë shkoj në shtëpinë e babait tim dhe i them: “Më prano me punëtorët e tu”.
Ai mendoi se do të kishte fituar më shumë atje dhe se do të trajtohej më mirë.
Pyetja: a është e penduar ky djal?
Përgjigja është e qartë jo.
Sipas fjalëve të tij nuk ka asnjë shenjë të vetëdijes se ka bërë një gabim.
Problemi i vetëm që ka është gjetja e një mënyre për të ngopur urine. Nëse në atë moment do të kishte takuar një njeri tjetër të pamatur si atë që do t’i kishte thënë: “Shiko! unë jam plot me para”, ai nuk do të kishte pasur asnjë problem, do të kishte harruar përsëri babanë e tij, do të kishte vazhduar t'u besonte atyre idhujve që më pas e kishin tradhtuar. Nuk ka asnjë shenjë se ai është i penduar.
Sikur të kishte thënë:
“Çfarë kam bërë! Kush e di se si është ende babai im? si mbeti kur i thashë në fytyrë: “për mua ti je vdekur dhe i varrosur”;
Dhe sikur të kishte thënë:
“Unë shkoj në shtëpinë e babait tim, hyj dhe i them: “Sapo erdha këtu për t'ju kërkuar falje: e di që ju bëra të vuani në një mënyrë të pabesueshme, nuk jam i denjë të më quajni djalin tuaj, nuk dua të qëndroj në këtë shtëpi, në fakt nuk e pi as një filxhan çaj sepse nuk e meritoj dhe pastaj po iki. Do të vdes nën një urë, nuk e meritoj të jem në këtë shtëpi: e bëra një gabim shumë të madhe, Të lëndova shumë”.
Një rrefim i tillë do të ishte shenjë e një pendimi të vërtetë!
Nuk ka asnjë fjalë të tillë tek ky djalë dhe kjo duhet mbajtur parasysh për të kuptuar fytyrën e Atit.
Ai ende e ka parasysh idenë e një babai-mjeshtri, që hyri në mendjen e tij me një katekzë të caktuar që dëgjoi shpesh herë.
Kur thuhet: “Ke mëkatuar, ke bërë gabime, kërko falje te Zoti.
Nëse i kërkon falje sepse e kuptove se ke gabuar kundër atij, Ai të fal, nuk të ndëshkon, por nëse nuk i kërkon falje, atëherë do të përballesh me dënim dhe ndëshkim”.
Kjo katekzë është një maskë djallëzore e vendosur në fytyrën e Zotit.
As ne nuk e kemi kuptuar ende, shumë të krishterë nuk e kanë kuptuar ende, se fytyra e Zotit nuk është ajo: kjo është fytyra e Zotit që kishin skribët dhe farisenjtë. Fytyra e Perëndisë së Jezusit të Nazaretit është ajo e një Zoti që gjithmonë të fal, që të do pa kushte edhe nëse je djali më i pamatur. Është kur e kupton këtë dashuri atërore të pakushtezuar, që kupton se ke humbur rrugën e që erdhi koha për ta gjetur përsëri. E kjo mund të ndodhë kur mund të braktisesh veten në krahët e këtij Ati dhe ti japësh atij besim të plotë sepse kupton se mund të jesh i lumtur vetëm duke mirëpritur dashurinë e tij.
Ky Atë, do të shohim, ka dy djem dhe asnjëri prej nuk e ka kuptuar dhe mirëpritur këtë dashuri atërore duke arritur të pranojë se është me të vërtetë dhe për gjithmonë biri i atij Ati.
Dhe tani në fakt ky Atë që është personazhi kryesor, Perëndia i Jezusit të Nazaretit, hyn në skenë dhe është qendra e shëmbëlltyrës.
Le të dëgjojmë:
“20 U çua dhe mori rrugën të kthehet tek i ati. Ndërsa ende ishte larg, i ati e pa, u ngashërye, u lëshua me vrap, e përqafoi dhe e puthi. 21 Atëherë i biri i tha: ‘O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! Nuk jam më i denjë të quhem yt bir...!’ 22 Por i ati u tha shërbëtorëve të vet: ‘Sillni shpejt petkat më të mirat e vishjani! Vëriani unazën në dorë e sandalet në këmbë! 23 Sillni viçin e majmë e prejeni të hamë e të gëzojmë, 24 sepse ky, im bir, pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet!’
E filluan të dëfrehen” (v. 20-24).
Tiparet e fytyrës së Perëndisë së Jezusit të Nazaretit zbulohen qartë në këtë shëmbëlltyrën e Jezusit në figurën e këtij Ati.
Ai na paraqet reagimin e tij për kthimin e Birit me pesë folje. Ne do t'i shqyrtojmë ato sepse ato do të jenë një arsye që ne të verifikojmë nëse besojmë vërtet në këtë Zot apo nëse kemi ende parasysh imazhin e Perëndisë së skribëve dhe të farisenjve.
- Folja e parë: “Kur ishte ende larg, babai e pa birin e vet”.
Nuk është se po punonte, pastaj ngriti sytë dhe pa që djali i tij po vinte, jo.
Ky është një vështrim që ka parë gjithmonë larg, në drejtim të atij horizonti përtej të cilit kishte parë të birin të shkonte, ai nuk e largoi më këtë vështrim nga ai horizont duke pritur me durim kthimin e tij.
Ky nuk është vështrimi i Perëndisë së skribëve dhe farisenjve.
Perëndia i skribëve dhe farisenjve është ligjvënësi, i cili më pas qëndron me vështrimin e tij për të kontrolluar ata që bëjnë atë që Ai ka urdhëruar dhe ata që shkelin urdhërimet e tij për të shpërblyer të parët dhe për të ndëshkuar të tjerët.
Ai është Zoti që shumë të krishterë që ndihen rrogëtarë dhe që presin pagën e tyre në fund të ditës ende e adhurojnë.
Ky nuk është Perëndia i Jezusit të Nazaretit!
Nuk është ai i vështrimit që kishte në atë trekëndësh syri i Zotit që të përkujtonte me të vërtetë: “Zoti të sheh”, ki kujdes, mos vidh sepse Zoti të sheh, mos bëj tradhti bashkëshortore sepse Zoti të sheh dhe të merr parasysh dhe në fund të dërgon në ferr.
Ky është vështrimi i Perëndisë së skribëve dhe farisenjve; ai i Perëndisë së Jezusit të Nazaretit është vetëm një vështrim dashurie që e shoqëron gjithmonë djalin kur bën mirë dhe mbi të gjitha kur distancohet nga rruga e jetës për të kthyer në rrugën e gëzimit.

- Folja e dytë: “U ngashërye”.
Dhe këtu është një folje greke që të gjithë e kemi dëgjuar të cituar disa herë, “splanknizomai”, ajo vjen nga splankna që janë zorrët.
Edhe në Besëlidhjen e Vjetër ka të njëjtin imazh në termin hebraik kur Zoti e paraqet veten “anirrachum v'hanun”,
rachum vjen nga rechem, barku i nënës, do të thotë që Zoti përjeton për njeriun një dashuri të brendshme që është ajo e nënës për fëmijën që ajo mban. Nuk mund të imagjinohet një emocion më intim dhe më i fortë se ky.
Në Besëlidhjen e Re folja splanknizomai shfaqet dymbëdhjetë herë dhe gjithmonë i referohet Perëndisë ose Jezusit.
Pra një provim I ndërgjëgjës për ne...
A është kjo dashuri që kultivojmë, që na bën t'i ngjajmë Atit në qiell?
A duam dhe kujdesemi edhe ne si Ati në qiell, për vëllezërit tanë, me të njëjtën vëmendje, me të njëjtin pasion dashurie?

- Folja e tretë: “U lëshua me vrap”.
Zotët e mëdhenj nuk vrapuan kurrë, i bënë shërbëtorët të vraponin, kishin gjithmonë një qëndrim fisnik, të qetë dhe të shkëputur.
Emocioni e bëri qartë që ky baba të humbiste kontrollin e reagimeve të tij, ai e humbi kokën, por me emocionin e zorrëve.
Ai fillon të vrapojë ...është e rrezikshme për një plak, nëse pengohet, bie dhe pastaj njerëzit që e shohin duke vrapuar thonë: “Por ai nuk është më ai person fisnik që njohim”.
Është e vërtetë, ai humbi kokën.
Atyre që duan nuk u intereson se çfarë mund të thonë njerëzit, ata veprojnë duke dëgjuar zemrat e tyre.

- Folja e katërt: “E përqafoi atë”.
Përkthimi nuk është mire: teksti grek thotë “epepezen epitontrachelon autu” që do të thotë: ai po vraponte, në një moment të caktuar ai thjesht nuk mund të duronte më sepse kishte vrapuar aq sa mundi, dhe “i ra në qafë”.

- Folja e pestë: “E puthi”, katafileina: “ai nuk pushoi kurrë së puthuri atë” dhe ai nuk e pyeti nëse ishte i penduar, absolutisht, ai është djali i tij gjithmonë, nuk i intereson nëse është i penduar, nuk e bën këtë. Nuk thotë: “Dua ta dëgjoj të kërkojë falje”.
Si reagon djali?
Me refrenin që kishte përgatitur sepse dëshiron të mirëpritet si shërbëtor, të hynë si punëtor i këtij mjeshtri të ri që është më i mirë se ai që kishte kur ishte larg.
“Ati Unë nuk jam më i denjë të quhem biri yt” dhe Ati e ndërpret sepse ai as nuk dëshiron të dëgjojë se djali i tij paraqitet si shërbëtor. Zoti nuk dëshiron që njerëzit t'i shërbejnë Atij.
Në Bibël, flitet për shërbëtorët e Perëndisë, janë ata që e bëjnë jetën e tyre të disponueshme për planin e dashurisë së Perëndisë. “Perëndia e Jezusit të Nazaretit nuk kërkon shërbëtorët për veten”: ishin perënditë pagane që donin njerëz në shërbimin e tyre.
Jo, Perëndia i Jezusit të Nazaretit është shërbëtor i njerëzve.
Edhe ndër të krishterëve ka njerëz besimtarë dhe të devotshëm që i konsiderojnë veten rrogëtarë që presin shpërblimin në fund të ditës dhe kur u thuhet atyre se Zoti do t'i japë gëzimin e hyrjes në shtëpinë e tij kujtdo, atëherë zemërohen sepse thonë: “Po, unë jam sjellë mirë dhe e meritoj shpërblimin, por ai person tjetër që u soll keq duhet të dënohet”. Po, ata besimtarë që mendojnë kështu dhe ankohen në këtë mënyrë deklarojnë besimin e tyre jo në Perëndinë e Jezusit të Nazaretit, por në Perëndinë që skribët dhe farisenjtë kanë në mendje.
Çfarë bën Ati tani?
Ka ardhur djali, nuk e pyet atë nëse është penduar dhe nëse kërkon falje.
Vëmë re... në Ungjij Jezusi nuk thotë kurrë se duhet ti kërkojmë Zotit falje. Thotë se:
“Nëse ofendoni ose e lëndoni dike, duhet të kërkoni falje nga vëllai juaj”.
Zoti fal sepse vazhdimisht me vështrimin e tij, me Fjalën e tij dhe nëpërmjet engjëjve që Ai vendos përkrah të gjithë fëmijëve të tij, Ai dëshiron të kthejë në rrugën e jetës ai që u largua dhe që ka dëmtuar veten dhe vëllezërit e tij nga të cilët duhet të kërkojë falje.

Çfarë duhet t'i kërkojë Zotit djali?
Asgjë, ai thjesht duhet ta falënderojë sepse ai udhëhoqi jetën e tij, ishte pranë tij dhe e ktheu në rrugën e gëzimit.
Dhe kur Zoti arrin këtë rezultat, çfarë ndodh?
Festa, është një festë në parajsë.

Çfarë thotë babai?
Gjëja e parë: “Sillni shpejt petkat më të mirat e vishjani!”.
Veshja në Bibël ka një kuptim të rëndësishëm simbolik, tregon se kush është një person dhe këtu është manteli që e bën të riun e ngjashëm me Atin; ti nuk je shërbëtor, nuk je lypës, je biri i zotërisë së shtëpisë. Është ngjashmëria me Atin në qiell, është veshja e pagëzimit që të jepet, e të kujton se do të mbetesh gjithmonë djali i tij edhe nëse ishe larguar, edhe nëse do të largohesh përsëri.

Së dyti: “Vëriani unazën në dorë”.
Nuk është unaza e martesës, është vula që garanton se biri është pronari i shtëpisë, se mund të disponojë të gjitha pasuritë e babait, është nënshkrimi bankar që ka tani në dispozicion. Praktikisht Ati po thotë: “Duke të dhënë këtë unazë, gjithçka që është e imja është e jotja”.

Gjëja e tretë që thotë të bëjë: “Vëriani …sandalet në këmbë!”.
Zoti nuk e do sii një shërbëtorë, e do si djalë të tij.
Shërbëtorët shkuan zbathur dhe Ai nuk dëshiron të shohë njerëz të zbathur.
Ai e bën këtë djalë të kuptojë se ka mbetur gjithmonë djalë, edhe pse ndërgjegjja i tha atij se tashmë i takonte shumë të ishte shërbëtor.
Jo, ti ke qenë gjithmonë djali i tij.
Sa herë, kur një person ka dalë jashtë rrugës në jetë, pothuajse ka frikë nga ky Zot, sepse gjithmonë ka frikë se është i zemëruar, se e shikon me një sy të çuditshëm, jo.
Ai vazhdon të të dojë sepse je gjithmonë djali i tij.

Dhe pastaj festa: “Sillni viçin e majmë e prejeni të hamë e të gëzojmë,
sepse ky djali im ka vdekur, jeton sërish, ka humbur dhe është gjetur. Dhe ata fillojnë të festojnë”.
Jezusi tha: “Kur një djalë kthehet, ka më shumë festë në parajsë sesa për 99 njerëz të drejtë që kanë qenë gjithmonë në rrugën e duhur”.

Dhe tani një personazh tjetër hyn në skenë që nuk e kupton festën e lirë ... festa është për t'u merituar.
Dashuria e lirë dhe e pakushtëzuar e Zotit nuk kuptohet as nga shumë të krishterë sot, të cilët vazhdojnë të adhurojnë atë imazh të Perëndisë që është ai i skribëve dhe farisenjve.

Le ta dëgjojmë tani kush është ky personazh i tretë:
“25 Djali i tij i madh ndodhi në fushë. Kur u kthye e iu afrua shtëpisë, dëgjoi këngë e valle, 26 thirri një shërbëtor dhe e pyeti ç’ndodhi. 27 Ai iu përgjigj: ‘U kthye vëllai yt e yt atë preu viçin e majmë pse iu kthye djali shëndoshë e mirë.’ 28 Ai u zemërua dhe nuk deshi të hyjë brenda. I ati doli jashtë dhe iu lut. 29 Atëherë ai i tha të atit: ‘Ja, unë të shërbej tash sa kohë e kurrë nuk e shkela asnjë urdhër tëndin. E ti kurrë s’më dhe as një edh të gostitem me miqtë e mi. 30 Por, kur të erdhi ky ‑ djali yt ‑ që e prishi pasurinë tënde me lavire, ti ia preve viçin e majmë!’ 31 ’Biro ‑ i tha i ati ‑ ti je gjithmonë me mua, e gjithçka kam, është jotja. 32 Porse, u desh të gëzohemi e të ngazëllohemi, sepse ky ‑ vëllai yt ‑ pati vdekur e u ngjall, pati humbur e u gjet”. (v.25-32).
Nuk ishte e vështirë për Jezusin, duke i thënë shëmbëlltyrën, të na bënte të identifikoheshim me djalin e vogël, sepse kaq shumë herë na ndodh që të largohemi nga shtëpia e Atit, të arsyetojmë me kokë, të mos i besojmë Fjalës së tij, kështu që ne largohemi prej Tij, pastaj ndihemi keq dhe kthehemi në shtëpinë e babait.
Është më e vështirë për Jezusin të nxjerrë nga mendjet tona atë imazh të Perëndisë së skribëve dhe farisenjve, atë imazh të një Perëndie që shpërblen dhe ndëshkon.
Kjo është arsyeja pse Jezusi na paraqet figurën e vëllait të madh që riprodhon saktësisht skribën dhe fariseun. Le të shtojmë menjëherë, edhe figurën e shumë të krishterëve që vazhdojnë edhe sot ta adhurojnë këtë Zot.
Ne e shohim këtë vëlla më të madh, ai është në fshat duke punuar, ai është i zënë, kur kthehet në shtëpi gjen një surprise: muzikë, vallëzim, kështu që e pyet një nga shërbëtorët dhe thotë: “Çfarë po ndodh këtu, nuk kam dëgjuar kurrë se ka një festë”.
Dhe shërbëtori i thotë: “Vëllai yt është kthyer dhe babai yt ka organizuar një festë, ka vrarë viçin e majmë”.
Në këtë moment djali i madh tërbohet, nuk pranon që ka një festë të pamerituar, nuk ka festë pa pagesë, meriton ai që punon. Dhe ai nuk do të hyjë në festë.
Ati pastaj del jashtë.
Le t'i kushtojmë vëmendje tani asaj që thotë djali i madh:
“‘Ja, unë të shërbej tash sa kohë e kurrë nuk e shkela asnjë urdhër tëndin. E ti kurrë s’më dhe as një edh të gostitem me miqtë e mi. 30 Por, kur të erdhi ky ‑ djali yt ‑ që e prishi pasurinë tënde me lavire, ti ia preve viçin e majmë!’
Le të pyesim veten: a ka të drejtë apo gabim?
Ai i thotë babait të tij: "Për kaq shumë vite kam qenë shërbëtori yt".
Është e vërtetë, ai nuk e ndjen veten si bir i Atit, ai është një shërbëtor ashtu si skribët dhe farisenjtë që janë shërbëtorë dhe ndëshkohen ose shpërblehen sipas bindjes ose shkeljeve të Tevratit që kryejnë. Është pozita në të cilën shumë të krishterë gjenden edhe sot, nuk ndihen si fëmijë të dashur pa kushte, ndihen si shërbëtorë.
"Për shumë vite i kam mbajtur me besnikëri të gjitha urdhërimet" dhe natyrisht (edhe disa të krishterët e sotëm), nëse dëgjojnë për një festë të lirë, thonë:
"Atëherë unë që kam bërë kaq shumë përpjekje"... Mirë, ata që mendojnë kështu, janë si skribët e farisenjtë, nuk janë të krishterë.
"Unë kurrë nuk kam shkelur asnjë nga urdhrat tuaja dhe ti kurrë nuk më ke dhënë as një edh të gostitem me miqtë e mi”.
“A e kupton se nuk ndihet djalë? Je ti, ti je i zoti i shtëpisë, në vend të kësaj ndihesh si shërbëtor dhe pret që unë t'jua jap, të marr si një fëmijë, e sheh që nuk ndihesh si një nga shtëpia.
"Tani ka ardhur djali yt". Duhej të thoshte: “Vëllai im”, por thotë: “Djali yt”, ai "që e prishi pasurinë tënde me lavire" - si e di ai që ka qenë me prostitutat? Ai është gjithashtu i djallëzuar – “E ti ia preve viçin e majmë!’"
Epo, le të jemi besnikë, a ka të drejtë apo bën gabim ky i ri?
Ai ka çdo arsye, mendon tamam si ne, sipas kritereve tona të drejtësisë.
Ne kemi këtë imazh të Zotit që e kemi krijuar për veten tone. Ky Zot është një idhull i shpikur nga ne, e bëjmë atë të mendojë si ne, ai nuk është Zoti i Jezusit të Nazaretit.
Zoti i skribëve, i farisenjve dhe shumë të krishterëve është ai që nuk organizon banketin falas, duhet të ketë faturën, duhet të shkojë te arkëtari dhe të pagojë për të hyrë në festë.
Jo, Perëndia i Jezusit të Nazaretit është ai i dashurisë së pakushte dhe falas.
Vërejte... Në shëmbëlltyrë termi baba ndodh 13 herë, 7 herë është ai i kronistit që tregon shëmbëlltyrën, 5 herë ndodh në gojën e djalit të vogël, një herë shërbëtori e thotë kur flet dhe thotë "babai yt e ka organizuar festën", as një herë në gojën e djalit të madh.
Shumë të krishterë që arsyetojnë si ky djalë i madh janë shërbëtorë, ata nuk ndihen si fëmijë.

Të gjithë e kanë vënë re se shëmbëlltyra nuk ka mbaruar, Ati i thotë djalit të madh:
"Ti je gjithmonë me mua, gjithçka që është e imja është e jotja, por ne duhej të festonim sepse vëllai yt, – vëllai i madh kishte thënë 'ky biri yt”, jo, është vëllai yt – kishte vdekur dhe është rikthyer në jetë dhe për këtë arsye duhet të festojmë".
Në këtë pikë pyesim veten: a ka hyrë djali i madh në festë?
Dhe djali i vogël mbeti në shtëpinë e Atit apo ishte pak brenda dhe pak jashtë?
Këto pyetje janë të lehta për t'u përgjigjur kur e dimë se kush është ky djalë i madh.
Po, ai hyn në festë sepse duhet të bëjë atë që Ati dëshiron, kështu që duhet të bindet, por nuk e lë veten të bindet.
Kjo është pikërisht ajo që ndodh me shumë të krishterë sot, të cilët kur dëgjojnë paraqitjen e fytyrës së Perëndisë nga Jezusi i Nazaretit, thonë: "Po, është kështu, ai është ai që do lirisht dhe i do të gjithë pa kushte dhe prandaj na bën të ndihemi vëllezër dhe motra për të gjithë, madje edhe për ata që bëjnë gabime në jetë dhe prandaj ne duhet të jemi engjëj që i kthejmë këta fëmijë në shtëpinë e Atit.
Ne hyjmë në festë por vazhdojmë ta adhurojmë atë Zot që është i drejtë sipas kritereve tona, prandaj jemi fëmijë më të mëdhenj, por pastaj jemi edhe fëmijë më të vegjël dhe e dimë mirë se çfarë ndodh me fëmijët më të vegjël kur kthehen në shtëpi, prapë ndodh që ata dalin, pastaj të jenë të pakënaqur dhe kthehen në shtëpinë e Atit.
Ajo që është e bukur është se Perëndia është aq i mirë sa i do fëmijët që janë të tillë, që sillen si djali i vogël dhe si djali i madh dhe vazhdon të na dojë kështu.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E V E KRESH. VITI C.

MË 6-4-2025.

LEXIMI I PARË: Is. 43, 16-21.

16 Kështu thotë Zoti
që rrugë hapi nëpër det,
shteg kalimi në ujëra të tmerrshme;
17 që bëri të dalin karroca e kuaj,
ushtri e kreshnikë së bashku;
rrah ranë vdekur, kurrë më s’ngrihen,
u fikën si fitili, u shqimën.
18 Mos i kujtoni ngjarjet e shkuara,
mos mendoni për çka ka kaluar,
19 ja, po bëj një gjë të re:
tani po lind! A s’po e shihni?
Ja, po hap udhën në shkretëtirë,
shtigje në vend të shkretë,
20 egërsirat do të më japin lavdi
çakajt edhe strucat,
se u dhurova ujë në shkretëtirë,
lumenj në vend të shkretë,
që t’i jap ujë popullit, të zgjedhurit tim,
21 popullit që e trajtova për vete
e që mua do të më japë lavdi.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SI ZOTI JU ÇLIROI NGA ROBËRIA E EGJIPTIT.

Ky tekst është befasues! Në shikim të parë, ai ka dy pjesë absolutisht kontradiktore: pjesa e parë është një kujtesë e eksodit nga Egjipti, dhe për këtë arsye e së kaluarës; e dyta, përkundrazi, rekomandon të bëhet një fshirje e pastër të së kaluarës... Por ndoshta jo nga ndonjë e kaluar? Është e gjitha aty. Unë do t'i marr këto dy pjesë njëra pas tjetrës.
Gjithçka fillon me formulën: "Kështu thotë Zoti", e cila gjithmonë shpall fjalë shumë të rëndësishme. Pastaj vjen evokimi i kësaj "rruge në det" të famshme:
"Kështu thotë Zoti, që bëri rrugën në det, shteg në ujëra të fuqishme".
Kjo është mrekullia e paharrueshme e Detit të Kallamishteve, kur hebrenjtë u larguan nga Egjipti. Në të gjithë librat e Biblës, një evokim i këtij lloji është një kujtesë e asaj nate të famshme të çlirimit nga Egjipti (e regjistruar në librin e Eksodit, kapitulli 14).
Isaia specifikon më tej që: "(Zoti) dërgoi karroca dhe kuaj, trupa dhe luftëtarë të fuqishëm në fushë; këtu janë të gjithë të shtrirë për të mos u ngritur më kurrë, janë shuar, janë konsumuar si fitil. Ishin egjiptianët, natyrisht, ata që ishin në ndjekje të të arratisurve. Dhe Zoti e bëri popullin e tij të arratisej. Për më tepër, nuk është rastësi që Isaia përdori emrin "Zot" (Tetragrama YHVH), pasi është pikërisht ky emër që e cilëson Zotin e Sinait, çlirimtarin e Popullit të zgjedhur.
Pra, kjo është vepra e Perëndisë në të kaluarën. Kjo është mbështetja më e mirë për shpresën e Izraelit për të ardhmen. Dhe kjo është ajo për të cilën Isaia do të flasë tani: "Ja, unë po bëj një gjë të re". Për çfarë bëhet fjalë? Kujt i premton Isaia një botë të re? Këtu duhet ta vendosim veten në kontekstin historik të këtij predikimi. Isaia i dytë, ai që lexojmë sot, jeton në shekullin e gjashtë, gjatë mërgimit babilonas (i cili zgjati nga 587 deri në 538 para Krishtit).
Shpesh kemi pasur rastin të flasim për këtë periudhë, e cila ishte një sprovë e tmerrshme. Dhe, sinqerisht, nuk ishte e qartë pse horizonti do të shkëlqejë! Nëse ata u dëbuan në Babiloni, kjo ishte sepse Nabukodonosori, mbreti i Babilonisë, kishte mposhtur mbretërinë e vogël hebreje, kryeqyteti i së cilës ishte Jeruzalemi. Dhe për momentin suksesi i Nabukonosorit është ende shumë mirë! Dhe për të ardhmën, si mund që Populli hebre skllav në Babiloni të arrijë të shpresojë të shpëtojë një ditë... nga Babilonia në Jerusalem, duke tejkaluar shkretëtirën siriane që mbulon qindra kilometra, dhe si të arratisur, domethënë në kushtet më të këqija të mundshme?
Prandaj, profeti ka shumë për të bërë për të rikthyer moralin e bashkëkohësve të tij: por ai e bën aq mirë sa libri i tij quhet "libri i ngushëllimit të Izraelit", sepse kapitulli 40 fillon me këtë fjali të mrekullueshme:
“Ngushëllojeni, ngushëllojeni popullin tim,
thotë Perëndia juaj!
2 Flisni zemrës së Jerusalemit,
dhe klithini atij
se mori fund skllavëria e tij,
u shpërblye paudhësia e tij,
sepse ka marrë prej dorës së Zotit
ndëshkim të dyfishtë për të gjitha mëkatet e veta” (Is. 40,1-2).
Vetë fakti i të thënit "Perëndia juaj" është një kujtesë e Besëlidhjes, një mënyrë për të thënë:
"Besëlidhja e Perëndisë nuk është prishur, Perëndia nuk ju ka braktisur". Sepse një nga formulimet e Besëlidhjes midis Perëndisë dhe popullit të tij ishte:
"Ti do të jesh populli im dhe unë do të jem Perëndia yt"; dhe sa herë që dëgjojmë këtë shprehje "Perëndia im" ose "Perëndia juaj", kjo është një kujtesë e Besëlidhjes si dhe një profesion besimi.


AI DO T’IU ÇLIROJË NGA ROBËRIA E BABILONISË.

Prandaj, Isaia do të ringjallë me gjithë forcën e tij shpresën tek të mërguarit: Zoti nuk i ka braktisur, përkundrazi, ai tashmë po përgatit kthimin e tyre në vendin e tyre. Kjo nuk shihet ende, por kjo është e sigurt! Pse është e sigurt? Sepse Zoti është besnik ndaj Besëlidhjes së tij, sepse, që kur zgjodhi këtë popull, ai nuk ka pushuar kurrë së çliruari ata, për t'i mbajtur gjallë në të gjitha peripecitë e historisë së tyre.
Janë këto argumente që Isaia zhvillon në Librin e tij: Nabukodonozori ju frikëson? Por Zoti tashmë ka bërë më mirë: ai ju ka çliruar nga Faraoni! Keni frikë nga shkretëtirë? Por shkretëtira e Sinait ishte shumë më e keqe dhe Zoti mbrojti popullin e tij gjatë gjithë kohës! Tani, ju jeni ende populli i Perëndisë, i zgjedhuri i tij. Duke përkujtuar "atë që Perëndia bëri për ju një herë për Popullin e tij, ju mund të besoni dhe të shpresoni se Ai do ta bëjë përsëri edhe sot për Popullin e tij". Ndërsa ai udhëhoqi popullin e tij përtej detit në tokë të thatë në kohën e eksodit nga Egjipti, Zoti do të dijë se si ta bëjë popullin e tij të kalojë "në tokë të thatë" nëpër të gjitha ujërat e trazuara të historisë së tyre.
Shpresa e Izraelit bazohet gjithmonë në të kaluarën e tij: ky është kuptimi i fjalës "Memorial"; ne gjithmonë e kemi kujtuar punën e Perëndisë, për të zbuluar se vepra e Perëndisë vazhdon për ne sot dhe për të nxjerrë prej saj sigurinë se ajo do të vazhdojë nesër. E kaluara, e tashmja, e ardhmja: Zoti është përgjithmonë i pranishëm për ta përkrahur popullin të tij. Ky është një nga kuptimet e Emrit të Perëndisë "Unë jam" (nënkuptohet, "Unë jam me ju në të gjitha rrethanat").

Kthehem te teksti ynë: pikërisht gjatë kësaj periudhe të vështirë të mërgimit, në një kohë kur ekzistonte rreziku për t'u vendosur në dëshpërim, profetët zhvilluan një metaforë të re, atë të farës: "Ja, unë po bëj një gjë të re: tashmë po mbin, a nuk e shihni?" thotë Isaia këtu. Në Bibël, nuk është vetëm një term botanik: nga përvoja jashtëzakonisht pozitive e një fare të vogël të aftë për t'u bërë një pemë e madhe, është e qartë se si fjala "farë" mund të bëhet një simbol i shpresës në Izrael. I njëjti profet kishte thënë tashmë të njëjtën gjë në kapitullin e mëparshëm (dëshmi se nuk ishte e kotë ta përsëriste):
"Ngjarjet që më parë i parakallëzova,
ja, të gjitha ndodhën,
po edhe çka do të ndodhë
para se të ndodhë, do t’ju parakallëzoj” (Is.42,9).
Ne, të krishterët e milleniumit të tretë ende duhet të mësojmë sot të zbulojmë farat e botës së re, të Mbretërisë që Perëndia po ndërton.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E V E KRESH. VITI C.

MË 6-4-2025.


PSALMI 126, 1-6.

1 Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
1 Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
Asohere thuhej ndër paganë:
“Zoti bëri për ta punë të mëdha”!4 Ktheji, o Zot, robërit tanë
porsi përrenjtë e mesditës!

5 Ata që mbjellin me lot,
deh, le të korrin me gëzim!
6 Në të shkuar ecnin e qanin
duke mbartur farën për ta mbjellë,
kurse në kthim do të vijnë plot gëzim
duke mbartur dorëzat e veta.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

GJËRA TË MREKULLUESHME BËRI ZOTI PËR NE!


Në leximin tonë të parë, profeti Isaia njoftoi kthimin në tokën tyre për Popullin të mërguar në Babiloni... Dhe ky kthim ka ndodhur! Shumë spontanisht, kjo mrekulli u këndua përmes këtij psalmi, siç ishte kënduar mrekullia e eksodit nga Egjipti. Ju e dini historinë: në vitin 587, Nabukodonozori, mbreti i Babilonisë, pushtoi Jeruzalemin dhe dëboi popullsinë; por fituesi mposhtet nga ana e tij. Fuqia e re në rritje në këtë rajon ishte mbretëria persiane: mbreti Kiri fluturoi nga fitorja në fitore; edhe para këtij pushtimi, sukseset e tij shiheshin shumë mirë nga robërit e Babilonisë, sepse Kiri u parapri nga një reputacion shumë i mirë: trupat e Nabukodonozorit, si shumë të tjerë, grabitën, plaçkitën, përdhunuan, masakruan, shkatërruan... dhe popullsia u zhvendos sistematikisht, u deportua. Është një fenomen i njohur fatkeqësisht në sipërfaqen e globit, pasi bota ka qenë një botë.
Kiri, nga ana tjetër, kishte një politikë krejtësisht të ndryshme: ndoshta sepse preferonte të ishte zot i popujve të pasur, ai lejoi të gjitha popullsitë e zhvendosura të ktheheshin në vendin e tyre të origjinës dhe u dha atyre mjetet për ta bërë këtë: shumë konkretisht, kjo do të thotë se ai pushtoi Babiloninë në vitin 539 dhe se, që në vitin 538, ai i dërgoi hebrenjtë përsëri në Jeruzalem, por edhe u dha atyre mjetet për ta bërë këtë në formën e subvencioneve; ai madje shkoi aq larg sa e ktheu thesarin e Tempullit të plaçkitur nga njerëzit e Nabukodonozorit. Por ju e keni vënë re: në psalmin nuk thuhet: "Kur mbreti i Persisë, Kiri, e ktheu mërgimtarët në Sion", por thuhet: "Kur Zoti i ktheu robërit në Sion". Kjo është një mënyrë për të pohuar se Zoti mbetet mjeshtër i historisë. Për një kohë të gjatë (dhe kjo është ende rasti në këtë tekst të Isaisë), Besëllidhja e Vjetër dha përshtypjen se Perëndia tërhoqi të gjitha fijet e historisë: një mënyrë për të thënë se asnjë perëndi tjetër nuk ishte i pranishëm për të vepruar për përparimin e popullit të tij (në atë kohë kjo ishte çështje e profetëve që luftonin kundër idhujtarisë). Sot, ne kemi një ndjenjë të mirë, pa ditur ta shprehim atë në mënyrë të kënaqshme, se njerëzimi është, të paktën pjesërisht, i lirë dhe përgjegjës për ngjarjet dhe histotinë e vet.
Kthehem te psalmi ynë: u shkrua shumë vonë, nuk e dimë saktësisht kur, por ndoshta shumë kohë pas kthimit nga internimi. Ngjarja kishte ngjallur gëzimin, emocionin e çlirimit dhe kthimit. Në mërgim, atje, e kishim ëndërruar shumë herë... Dhe kur ndodhi kjo, askush nuk guxoi ta besonte atë:
"1 Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
Asohere thuhej ndër paganë:
“Zoti bëri për ta punë të mëdha”!” (v. 1-2).
Dhe imagjinata e njerëzve shkon aq larg sa të imagjinohej se edhe popujt e tjerë janë të mahnitur nga kjo mrekulli!
" 1 Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
Asohere thuhej ndër paganë:
"Çfarë mrekulli ka bërë Zoti për ta!"
Le të jemi të sinqertë, "kombet", siç thonë ata, popujt paganë, mund të kenë shqetësime të tjera: në fakt, ky pohim se edhe paganët përkulen para punës së Perëndisë për popullin e tij të zgjedhur është për Izraelin një kujtesë e dyfishtë që nuk ka të bëjë me pretendimin; është një çështje për të pohuar dy gjëra: së pari, një mirënjohje e pafund për falësinë e zgjedhjes së Perëndisë; së dyti, nuk duhet kurrë të harrojmë se populli i zgjedhur është zgjedhur për botën: thirrja e tyre është të jenë një popull që dëshmon punën e Zotit. Pikërisht gjatë mërgimit njerëzit u bënë të vetëdijshëm për këtë mision.
Zgjedhja e Popullit të Izraelit nga ana e Zotit, si një dhuratë e bërë falas, para së gjithash, është një temë gjithnjë e më e rinovuar e habisë:
"32 Shqyrtoji kohët e lashta që qenë para teje, që prej ditës kur Zoti e krijoi njeriun përmbi tokë, shqyrto prej një skaji të rruzullit në tjetrin: A ka ndodhur ndonjë gjë kaq e madhe? A është dëgjuar një gjë e tillë? 33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë? 34 Ose, a ka sprovuar ndonjë herë Hyji të hyjë e të marrë për vete një komb në mes të një populli tjetër me provë, me shenja e me mrekulli, me luftë, me dorë të fortë, me krah të ngritur e me tmerr të madh siç i bëri të gjitha këto ndër sytë tuaj për ju Zoti, Hyji juaj, në Egjipt?! 35 Kjo t’u dëftua ty që ta dish se Zoti është vetë Hyji dhe se nuk ka tjetër përveç atij. 36 Prej qiellit bëri ta dëgjosh zërin e tij që të mësonte; përmbi tokë ta ka dëftuar zjarrin e vet të madh dhe i dëgjove fjalët e tija prej mesit të zjarrit, 37 sepse i deshi etërit e tu dhe i zgjodhi për vete pasardhësit e tyre. Ai të nxori me fuqinë e vet prej Egjiptit dhe me një forcë të madhe, 38 për të dëbuar para teje, në hyrjen tënde, popuj më të mëdhenj e më të fortë se ti, për të të futur ty në vendin e tyre e për ta dhënë ty tokën e tyre për pronë siç po sheh se po ndodh sot” (Dt. 4,32-37).
Në psalmin, kjo habi për zgjedhjen e Zotit përkthehet me fjalën "mrekulli"; që gjithmonë i referohet veprës çlirimtare të Zotit dhe para së gjithash çlirimit të Egjiptit. Fjalët "shfrytëzo", "punë", "vepra të mëdha", "mrekulli" që gjenden shpesh në psalme janë gjithmonë një kujtesë e Eksodit, domethënë e çlirimit nga Egjipti. Këtu shtohet mbi veprat e tjera të lashtë, vepra e re e çlirimit të Zotit nga robëria e Babilonisë, e kjo vepër është fundi i mërgimit.


KTHEJI, O ZOT, ROBËRIT TANË.

Ky çlirim nga mërgimi ndihet nga populli si një ringjallje e vërtetë: për ta shprehur, psalmisti përdor dy imazhe: së pari, "përrenjtë në shkretëtirë": "Kthej, Zot, robërit tanë, si përrenjtë në shkretëtirë"; në jug të Jeruzalemit, Negev është një shkretëtirë. Por në pranverë, përrenjtë zbresin me vrapë poshtë në fushat dhe papritmas lulëzojnë një mori lulesh. Imazhi i dytë, "fara": kur kokrra e grurit mbillet në tokë, ajo kalbet, duket se vdesë... kur vijnë kallinjtë, është si një lindje... Ky imazh është edhe më i vlefshëm sepse kthimi i mërgimtarëve do të thotë një rilindje e vërtetë për vetë Tokën.
Një vërejtje e fundit, kur këndohet ky psalm, kthimi nga Mërgimi në Babiloni është tashmë larg në kohë. Pra, pse të flasim përsëri për të? Atje, e kaluara nuk këndohet kurrë për hir të krijimit të historisë: ka gjithmonë një mesazh për të ardhmen: ky çlirim, ky kthim në jetë që mund të datohet historikisht... bëhet një arsye për të shpresuar për ringjallje të tjera, çlirime të tjera. Çdo vit, për Festën e Tabernakujve, në vjeshtë, ky himn këndohej gjatë pelegrinazhit, ndërsa shtegtarët "ngjitnin" në Jeruzalem. Ata kënduan për çlirimin e realizuar tashmë, i lutën Zotit që të përshpejtojë Ditën e çlirimit përfundimtar, kur do të vijë Ai që presin, Mesia i premtuar... Sepse ka ende sot në faqen e tokës shumë vende robërie të të gjitha llojeve, shumë "Egjiptë", shumë "Babiloni". Është për ta që ne tani mendojmë kur këndojmë: "Kthej, Zot, robërit tanë, si përrenjtë në shkretëtirë".

Sot, kur ne të krishterët këndojmë këtë psalm, kërkojmë hirin që të dimë të mbështesim me gjithë forcën tonë punën e çlirimit të inauguruar nga Mesia: na takon ne të përshpejtojmë ditën kur më në fund i gjithë njerëzimi do të këndojë me zë të lartë: "Çfarë mrekulli bëri Zoti për ne: ne ishim në një festë të madhe!"

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E V E KRESH. VITI C.

MË 6-4-2025.


LEXIMI I DYTË: Fil. 3, 8 – 14.

8 Madje unë çmoj gjithçka si dëm në krahasim me më të madhen të mirë: me njohjen e Jezu Krishtit, Zotit tim. Për të kam bjerrë çdo gjë dhe të gjitha i çmoj si llom, me qëllim që të fitoj Krishtin 9 dhe të gjendem në Të ‑ jo me drejtësinë time ‑ me atë që vjen nga Ligji, por me atë që vjen nga feja në Krishtin, me drejtësinë që vjen nga Hyji, e themeluar në fe ‑ 10 që ta njoh atë dhe fuqinë e ngjalljes së tij me pjesëmarrjen në vuajtjet e tij, që të bëhem i ngjashëm me Të në vdekjen e tij, 11 që në ndonjë mënyrë të mund ta arrij ngjalljen e të vdekurve.
12 Jo, si t’ia kisha arritur,
as, si të isha bërë i përsosur,
por ‑ vrapoj që, në ndonjë mënyrë, të mund ta zë,
sepse edhe vetë kam qenë zënë prej Krishtit [Jezus].
13 Vëllezër, unë nuk mendoj se ia kam arritur, di vetëm kaq:
harroj çka kam lënë pas
dhe zgjatem drejt së ardhmes,
14 sulem drejt qëllimit,
drejt shpërblimit të thirrjes qiellore të Hyjit në Krishtin Jezus.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

VETËM NJË GJË KA VLERË.

Këtu gjejmë imazhin e vrapimit që Shën Pali përdor disa herë në letrat e tij. Dhe, në garë, është pika e mberritjes që ka rëndësi! Pikënisja, duhet të nxitojmë ta harrojmë! Imagjinoni një vrapues që kthehet prapa gjatë gjithë kohës: ai me siguri do të humbasë:
"Harroj çka kam lënë pas
dhe zgjatem drejt së ardhmes,
sulem drejt qëllimit,
drejt shpërblimit të thirrjes qiellore të Hyjit në Krishtin Jezus” (v.12-14).
Vetëm një gjë ka rëndësi: duke harruar atë që është prapa dhe duke u nisur përpara, vrapoj drejt pikes së mberritjes për të fituar çmimin... Pra, ne duhet të dimë të kthejmë shpinën në një farë mënyre: dhe meqenëse ai u "kap" nga Krishti, siç thotë ai, Pali i ka kthyer shpinën shumë gjërave, shumë sigurive. Fjala "kap" është shumë e fortë në gjuhën e Palit: jeta e tij është përmbysur plotësisht që nga dita kur Krishti e kapi fjalë për fjalë në rrugën për në Damask.
Zakonisht, megjithatë, Pali e paraqet besimin e tij të krishterë si vazhdimin logjik të besimit të tij hebre. Në sytë e tij, Jezu Krishti përmbush me të vërtetë pritshmëritë e Besëlidhjes së Vjetër dhe ka vazhdimësi midis Besëlidhjes së Vjetër dhe të Re. Por këtu ai këmbëngul në risinë e sjellë nga Jezu Krishti: "Madje unë çmoj gjithçka si dëm në krahasim me më të madhen të mirë: me njohjen e Jezu Krishtit, Zotit tim. Për të kam bjerrë çdo gjë dhe të gjitha i çmoj si llom, me qëllim që të fitoj Krishtin” (v. 8).
Të gjitha avantazhet që kisha dikur i konsideroj si humbje për shkak të kësaj të mire që tejkalon të gjitha gjërat: njohjen e Krishtit Jezus Zotit tim.
Prandaj, kjo risi e sjellë nga Jezu Krishti, është radikale: tani e tutje ne jemi me të vërtetë një "krijesë e re"; këtë shprehje e hasëm të dielën e kaluar në Letrën e Dytë drejtuar Korintasve; këtu Pali e thotë ndryshe:
"Për të kam bjerrë çdo gjë dhe të gjitha i çmoj si llom, me qëllim që të fitoj Krishtin” sepse dhe tek ai të njihet si i drejtë... Përkthim: "Ajo që më dukej më e rëndësishmja, avantazhet e mia, privilegjet e mia, tani nuk ka më rëndësi për mua.
Këta "avantazhe" për të cilët ai flet, ishin krenaria e përkatësisë në popullin e Izraelit; ishin besimi, besnikëria, shpresa e paçrrënjosshme e këtij populli; ishin praktika e zellshme dhe skrupuloze e të gjitha urdhërimeve, ajo që ai e quan "bindje ndaj ligjit të Moisiut". Por tani Jezu Krishti ka zënë të gjithë vendin në jetën e tij: "Të gjitha këto që i mbaja si përparësi, tani i çmoj si një bjerrje për shkak të Krishtit” (v. 7 ). Që atëherë, Pali zotëronte të mirën që tejkalonte gjithçka, të vetmen pasuri në botë në sytë e tij: "njohuritë" e Krishtit; Jezusi përdori shëmbëlltyrat për të folur për këtë: për shembull, ai tha:
“Mbretëria e qiellit është e ngjashme me thesarin e fshehur në arë: njeriu që e gjen, e fsheh prapë, dhe, plot gëzim, shkon, shet gjithçka ka dhe e blen atë arë. Mbretëria e qiejve është si një thesar që ishte fshehur në një fushë dhe një njeri e ka zbuluar: ai e fsheh përsëri dhe me gëzimin e tij largohet, shet gjithçka që ka dhe blen këtë fushë" (Mt. 13,44)
Thesari i vërtetë i ekzistencës sonë, na thotë Shën Pali, është të kemi zbuluar Krishtin. Dhe ai e di se për çfarë po flet, ai që ishte më parë persekutues i parë të apostujve dhe të kishës! Jeta e tij u përmbys plotësisht nga ky zbulim, nga kjo "njohuri" e Krishtit. Një njohuri që nuk është intelektuale: në kuptimin biblik, të njohësh dikë do të thotë të jetosh në intimitetin e tij, ta duash atë dhe të ndash jetën e tij. Është në këtë kuptim të intimitetit të përbashkët që Pali flet për lidhjen që tani e tutje e bashkon atë, dhe me të të gjithë të pagëzuarit, me Jezu Krishtin.


BESËLIDHJA E RE.

Pse shën Pali këmbëngul kaq shumë në këtë lidhje me Jezusin? Sepse jemi në kontekstin e një konflikti shumë serioz që po kalonte nëpër komunitetin e Filipianëve për rrethprerjen; e takuam atë disa javë më parë, në leximin e dytë të së dielës së dytë të Kreshmës: disa të krishterë me origjinë hebre do të kishin dashur që rrethprerja t'u imponohej të gjithë të krishterëve, para Pagëzimit; ne e dimë se në çfarë kuptimi Apostujt e vendosën këtë çështje, e cila rrezikonte të përçante komunitetet, gjatë koncilit të parë në Jeruzalem: sepse, në Besëlidhjen e Re, Ligji i Moisiut është zëvendësuar: është pagëzimi në Emrin e Jezusit që na bën fëmijë të Perëndisë e anëtarët e Popullit të tij. Thotë Pali në letrën drejtuar galatasve, 3,26-28:
"26 Prandaj, të gjithë jeni bijtë e Hyjit në fuqi të fesë në Jezu Krishtin,
27 sepse, gjithsa jeni pagëzuar në Krishtin ‑ me Krishtin jeni veshur.
28 Nuk ka më: hebre ‑ grek!
Nuk ka më: skllav ‑ i lirë!
Nuk ka më: mashkull ‑ femër!
Të gjithë ju jeni NJË në Krishtin Jezus!”.
Prandaj, rrethprerja nuk është më e nevojshme për të qenë pjesë e popullit të Besëlidhjes së Re, pasi kjo Besëlidhje vuloset përfundimisht njëherë e përgjithmonë.
Një nga zbulimet e mëdha të Palit është se shpëtimi ynë nuk është skaktuar nga merita tona, nga përpjekje tona... Shpëtimi i Zotit është falas, është një dhuratë! Ky është vetë kuptimi i fjalës "hir" nëse e meditojmë mirë këtë gjë... Libri i Zanafillës thoshte tashmë:
"Abrami i besoi Zotit dhe iu çmua për drejtësi” (Zn. 15,6). Për ta thënë ndryshe, drejtësia jonë vjen vetëm nga Zoti, ne thjesht duhet të besojmë!
Por atëherë pse Pali flet për "pjesëmarrjen në vuajtjet e Pasionit të Krishtit, për t'u bërë si ai në vdekjen e tij, me shpresën për të arritur në ringjalljen nga të vdekurit"? Natyrisht, nuk bëhet fjalë për grumbullimin e meritave për një masë të mirë! Pali sapo na ka thënë saktësisht të kundërtën! Ajo që ai do të thotë është se kjo jetë e re që ne tani udhëzojmë në Jezu Krishtin, sikur të ishte shartuar mbi të (për të përdorur imazhin e hardhisë në Shën Gjon) na çon të marrim të njëjtën rrugë si ai. "Të marrësh pjesë në vuajtjet e Pasionit të Krishtit" do të thotë të pranosh të riprodhosh sjelljen e Krishtit, të pranosh të njëjtat rreziqe, të cilat janë rreziqet e shpalljes së Ungjillit; Jezusi kishte thënë: "Askush nuk është profet në vendin e tij" dhe ai i kishte paralajmëruar apostujt e tij se ata nuk do të trajtoheshin më mirë se zotëria e tyre.
Mbetet për t'u parë nëse do të ishim në gjendje të themi si Shën Pali se e vetmja e mirë që vlen në sytë tanë është njohja e Krishtit! Gjithçka tjetër është thjesht "mbeturina".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E V E KRESH. VITI C.

MË 6-4-2025.

UNGJILLI: Gj. 8, 1-11.

1 Jezusi shkoi në Malin e Ullinjve. 2 Në mëngjes erdhi prapë në Tempull. Mbarë populli shkonte tek ai. Ai u ul e po i mësonte. 3 Atëherë skribët e farisenjtë i sollën para një grua të zënë në kurorëshkelje. E vunë në mes 4 dhe i thanë:
“Mësues, kjo grua u zu ndërsa po bënte mëkatin e kurorëshkeljes. 5 Në Ligj Moisiu na urdhëroi që të tillat të vriten me gurë. Po ti çka thua?”
6 Folën kështu për ta vënë në provë që të kishin për çka ta padisnin.
Jezusi u përkul e filloi të shkruajë me gisht në dhe. 7 E, pasi ata vijonin ta pyesnin, ai iu drejtua e tha:
“Kush është prej jush pa mëkat, le ta gjuajë i pari gurin në të!”
8 Përsëri u përkul e vazhdoi të shkruajë me gisht në dhe. 9 Ata, kur e dëgjuan përgjigjen, nisën një nga një të largohen duke filluar prej më të vjetërve. Jezusi mbeti vetëm ‑ dhe gruaja që po qëndronte në këmbë në mes. 10 Jezusi iu drejtua dhe i tha:
“Grua, ku janë ata? Askush nuk të dënoi?”
11 “Askush, Zotëri!” ‑ iu përgjigj ajo.
“As unë nuk po të dënoj ‑ i tha Jezusi ‑ Shko, por tani e tutje mos mëkato më!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

HYJI NUK E DËRGOI BIRIN NË BOTË PËR TË DËNUAR BOTËN.

Jemi tashmë në kontekstin e Pasionit: rreshti i parë përmend Malin e Ullinjve, por ungjilltarët nuk flasin kurrë për Malin e Ullinjve deri në ditët e fundit të jetës publike të Jezusit; nga ana tjetër, dëshira e farisenjve për të kapur Jezusin do të thotë se dënimi i tij është tashmë në horizont. Dhe kjo është një arsye tjetër për të pasur më shumë vëmendje ndaj të gjitha detajeve të këtij teksti: është shumë më tepër se një anekdotë nga jeta e Jezusit: është një çështje e vetë kuptimit të misionit të tij. Në fillim të skenës, Jezusi është në pozitën e mësuesit ("Kur i gjithë njerëzit erdhën tek ai, ai u ul dhe filloi të jepte mësim"), por këtu ai vendoset në pozitën e njeriut të ftuar në gjyq nga skribët dhe farisenjtëe: siç do ta kemi vërejtur, nga të gjithë protagonistët, ai është i vetmi që është ulur. Tema e gjykimit në Shën Gjonin është mjaft e rëndësishme sa që nuk habitemi nga kjo këmbëngulje në këtë moment. Kjo skenë e gruas të zënë në kurorëshkeljen është vënia në praktikë e frazës që gjendet në fillim të Ugjillit të shën Gjonit:
"Në të vërtetë Hyji nuk e dërgoi Birin
që ta dënojë botën,
por që bota të shpëtojë nëpër të". (Gj. 3,17).
Në këtë gjyq të rremë, gjërat janë me sa duket të thjeshta: gruaja e zënë ndersa bënte mëkatin e kurorëshkeljes e kapur në flagrancë, ka dëshmitarë. Ligji i Moisiut dënoi tradhtinë bashkëshortore: ishte pjesë e urdhërimeve të Perëndisë të zbuluara në Sinai ("Nuk do të bësh tradhti bashkëshortore" Dal. 20,14; Dt. 5,18); dhe Libri i Levitikut parashikonte dënimin me vdekje: "Kur një burrë kryen tradhti bashkëshortore me gruan e fqinjit të tij, burri dhe ajo grua do të dënohen me vdekje" (Lev. 20,10). Skribët dhe farisenjtë që shkojnë te Jezusi, janë shumë të lidhur me respektimin e Ligjit të Moisiut: ne nuk mund t'i fajësojmë ata për këtë! Por ata harrojnë të thonë se ligji parashikonte dënimin kapital për të dy që e shkelnin ligjin kundër tradhtinë e kurorës, burrin dhe gruan, të kapur në flagrancë në kurorëshkelje; të gjithë e dinë, por askush nuk do të flasë për këtë, gjë që dëshmon se pyetja e vërtetë e bërë nga farisenjtë dhe skribët nuk ka të bëjë me respektimin e saktë të Ligjit; pyetja e tyre ka një qëllim tjetër dhe teksti e thotë shumë mirë:
"Në Ligj Moisiu na urdhëroi që të tillat të vriten me gurë. Po ti çka thua?
Folën kështu për ta vënë në provë që të kishin për çka ta padisnin” (v. 5-6).


PYETJA MASHTRUESE!

Në çfarë konsiston kurthi i ngritur kundër Jezusit? Për çfarë shpresonin ta akuzonin? Sigurisht nuk mund të dyshohet se ai nuk do të kishte miratuar dënimin më vdekje me gjuajtjen me gurë. Kjo do të ishte në kundërshtim me të gjithë predikimin e tij mbi mëshirë; por nëse ai do të kishte guxuar të kërkojë publikisht çlirimin e gruas të kapur ndërsa bënte mëkatin e kurorëshkeljes, ai mund të akuzohet për nxitje të popullit për të mos iu bindur Ligjit. Në Ungjillin e Gjonit (kapitulli 5), ne e kemi parë tashmë atë duke i dhënë paralitikut të shëruar urdhër për të mbajtur shtrojen e tij. Ishtë një akt i ndaluar në ditën e shtunës. Atë ditë nuk mund të bëhej asgjë kundër Jezusit sepse mungonin dëshmitarë, por këtë herë nxitja për mosbindje ndaj ligjit do të ishte publike. Në thelb, pavarësisht respektit të dukshëm të fjalës së drejtuar atij: "Mjeshtër, çka thua?" Jezusi nuk është në një situate më mirë se gruaja mëkatare: të dy janë në rrezik vdekjeje.
Jezusi nuk përgjigjet menjëherë: "Jezusi u përkul e filloi të shkruajë me gisht në dhe” (v.6). Kjo heshtje sigurisht që synon t'ia lërë secilit kohë për të medituar një përgjigje: shumë i respektueshëm, Jezusi nuk poshtëron askënd; ai që mishëron mëshirën, nuk kërkon të vërë në siklet askënd, as skribët dhe farisenjtë dhe as gruan të zënë në mëkatin! Ai dëshiron t'i ndihmojë skribët e farizenjtë dhe gruan të bëjnë një hap më shumë, duke tejkaluar çshtjen e dënimit të parashikuar nga Ligji. Heshtja e tij ishte konstruktive: ai i bëri farisenjtë dhe skribët të zbulonin fytyrën e vërtetë të Perëndisë së mëshirës.
Kur Jezusi vendos të përgjigjet, fjalia e tij tingëllon më shumë se një denim, por një denim jo kundër gruas:
“Kush është prej jush pa mëkat, le ta gjuajë i pari gurin në të!” (v. 7).
Atëherë “Ata, kur e dëgjuan përgjigjen, nisën një nga një të largohen duke filluar prej më të vjetërve” (v.9).
Nuk është çudi: më të vjetrit janë më të gatshëm për të dëgjuar thirrjen për mëshirë. Kaq shumë herë ata e kanë përjetuar mëshirën e Perëndisë për veten e tyre... Aq shumë herë kanë lexuar, kënduar, medituar frazën:
“Zoti, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë,
i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë,
që qëndron besnik me mijëra brezni,
që e duron fajin, kundërshtimin dhe mëkatin” (Dal. 34,6-7).
Aq herë kanë kënduar Psalmin 51, 3:
"Ki mëshirë për mua, o Hyj, sipas mëshirës sate,
pashë mirësinë tënde shlyeje mëkatin tim!”
“Bëhuni edhe ju të mëshirshëm sikurse (edhe) Ati juaj është i mëshirshëm” (Lk.6, 36).
Ata që largohen, njëri pas tjetrit, sapo janë bërë të vetëdijshëm për të gjithë faljet që kanë marrë.


JINI TË MËSHIRSHËM.

Për më tepër, ndoshta ata e kuptuan se mungesa e mëshirës së tyre, ishte në vetvete një faj, një pabesi ndaj Zotit të mëshirës. A nuk është bërë Ligji idhulli i tyre? Ndoshta ishin fjalët e Jezusit që u sugjeruan atyre këtë reflektim:
“Kush është prej jush pa mëkat, le ta gjuajë i pari gurin në të!” (v. 7). Të jesh "i pari që hodhi një gur" ishte një shprehje e njohur në kontekstin e luftës kundër idhujtarisë. Ligji nuk thoshte se ishte dëshmitari i tradhtisë bashkëshortore ai që do të hidhte gurin e parë; por Ligji e tha këtë shprehimisht në rastin e idhujtarisë (Dt. 13,9-10; 17,7). Aq sa përgjigja e Jezusit mund të përkthehet: "Kjo grua është fajtore për tradhti bashkëshortore, në kuptimin e parë të fjalës, natyrisht; por a nuk po kryeni vetë ju një tradhti “bashkëshortore” shumë më të rëndë, domethënë pabesi ndaj Perëndisë së Besëlidhjes? (Dihet se shumë shpesh profetët kanë folur për idhujtarinë në terma të tradhtisë bashkëshortore”.
Farisenjtë dhe skribët sinqerisht donin të ishin bij të Tejetlartit, kështu që Jezusi u tha: "Mos pretendoni të mashtroni Perëndinë, jini të mëshirshëm". Bijtë të vërtetë të Atit të tyre janë ata që bashkëndajnë vlerat e babait të tyre. Jezusi,Fjala e mishëruar, sapo ka përmbushur misionin e tij midis tyre duke zbuluar edhe një herë vullnetin e Atit
Pra, Jezusi dhe gruaja mbeten vetëm: janë njëri përballë tjetrës, siç thotë Shën Agustini, mjerimi dhe mëshira. Jezusi, Fjala e mishëruar do të përmbushë përsëri misionin e tij, të Zbulesës duke shqiptuar fjalën e Pajtimit. Isaia, duke folur për shërbëtorin e vërtetë të Perëndisë, e kishte paralajmëruar:
"Ai s’do ta thyejë as kallamin e copëtuar,
s’do ta ndalë as fitilin tymues
dhe pa u trembur ai do ta shpallë të drejtën” (Is. 42,3).
Kjo nuk është dobësi: Jezusi thotë:
“Grua, ku janë ata? Askush nuk të dënoi?”
“Askush, Zotëri!” ‑ iu përgjigj ajo.
“As unë nuk po të dënoj ‑ i tha Jezusi ‑ Shko, por tani e tutje mos mëkato më!”.
Absolutisti, nuk mund të lejohet gjithçka, mëkati mbetet mëkat, mëkati mbetet i dënuar... por vetëm falja mund ta lejojë mëkatarin të shkojë më tej.

[ninoenina]

F.A. JAVA E DIELA E V E KRESH. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E V E KRESH. VITI C.

MË 6 -4-2025.

Perëndia nuk dënon, ai shpëton.

Ideja e gjykimit të Perëndisë është thelbësisht identike në fe të ndryshme, identike sepse është në harmoni me konceptin e drejtësisë të përbashkët për ne njerëzit. E riprodhuar në të gjitha sarkofagët e Egjiptit të lashtë shfaqet skena e famshme e peshoreve me dy pllakat në ekuilibër të përsosur; në njërën është penda, simbol i Maat, perëndeshës së mençurisë, në tjetrën zemra e të ndjerit që udhëhiqet nga dora e perëndisë Anubis. Lumturia ose shkatërrimi i ardhshëm i atij që gjykohet, varet nga peshimi.
Kurani i jep Zotit një titull të mrekullueshëm. Ai është "më i miri ndër atyre që falin", megjithatë edhe në islam dita e gjykimit është momenti i ndarjes midis të drejtëve dhe të ligëve, të parëve të futur në parajsë, të dytëve të dëbuar në ferrin. "Zoti i shpërblen të mirët dhe I ndëshkon të këqijnjtë, sepse ai është drejtësi e pafundme", garanton edhe Katekizmi i Doktrinës së Krishterë.
Është një detyrë e mundimshme të pajtosh këtë drejtësi të Perëndisë me mëshirën e tij! Rabinët e kohës së Jezusit pohuan se mëshira ndërhynte vetëm kur, në kohën e llogarisë, veprat e mira dhe të këqija ishin të barabarta.
Enigma mund të zgjidhet vetëm në dritën e fjalës së Zotit, që sot na kërkon para së gjithash të distancohemi nga bindjet e lashta, edhe nëse ato janë të rrënjosura thellë në ne. Në leximin e parë, profeti rekomandon: "Mos i mbani mend më gjërat e lashta, mos mendoni më për të lashtën! Ja, po bëj një gjë të re.
Në sjelljen e Jezusit, që na paraqitet në Ungjill, pastaj futet drejtësia e re, befasuese, "skandaloze" e Perëndisë: ai nuk dënon askënd, ai thjesht shpëton.

Për të përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
"Ti, Zot, nuk dëshiron vdekjen e mëkatarit, por që ai të kthehet dhe të jetojë".


LEXIMI I PARË: Is 43,16-21.

16 Kështu thotë Zoti
që rrugë hapi nëpër det,
shteg kalimi në ujëra të tmerrshme;
17 që bëri të dalin karroca e kuaj,
ushtri e kreshnikë së bashku;
rrah ranë vdekur, kurrë më s’ngrihen,
u fikën si fitili, u shqimën.
18 Mos i kujtoni ngjarjet e shkuara,
mos mendoni për çka ka kaluar,
19 ja, po bëj një gjë të re:
tani po lind! A s’po e shihni?
Ja, po hap udhën në shkretëtirë,
e shtigje në vend të shkretë,
20 egërsirat do të më japin lavdi
çakajt edhe strucat,
se u dhurova ujë në shkretëtirë,
lumenj në vend të shkretë,
që t’i jap ujë popullit, të zgjedhurit tim,
21 popullit që e trajtova për vete
e që mua do të më japë lavdi.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Izraeli gjithmonë ka ndërtuar të ardhmen e tij duke medituar mbi të kaluarën dhe në historinë e tij ka gjetur gjithmonë ide të reja dhe shtysë të re për të ecur përpara. Dikush e ka krahasuar këtë popull me vozitësit që përparojnë me shpinë të kthyer drejt qëllimit, duke u orientuar të përqendruar sytë në pikënisjen dhe në rrugën e ndjekur tashmë. Izraeli ka kapërcyer momente dramatike, ka mbetur gjithmonë një popull edhe kur u deportua dhe u shpërnda mes popujve. Ai e ka ruajtur identitetin e tij falë aftësisë së tij për të kujtuar, për t'iu referuar të kaluarës së tij. Meditimi dhe përcjellja e fëmijëve të tyre se çfarë ndodhi është angazhimi i parë i prindërve:
“Ato që dëgjuam e mësuam,
çka na treguan etërit tanë,
nuk do t’i fshehim para fëmijëve të tyre,
do t’i kalojmë gojë më gojë në breznitë e ardhshme
lavditë e Zotit e mrekullitë e tija,
veprat e bindshme që ai bëri” (Sal 78,3-4).

Në pjesën e parë të leximit (vv.16-17) merret ngjarja më e rëndësishme e së kaluarës, ajo që askush nuk mund ta harrojë kurrë: eksodi. Përshkruhet me imazhe madhështore: Zoti ndërhyri me forcën e tij, ai dominoi ujërat e vrullshme dhe, në mes të detit, hapi një rrugë për popullin e tij. Pastaj ai sfidoi trupat e zgjedhura të Faraonit, solli karroca dhe kuaj, ushtri dhe heronj nga Egjipti dhe i goditi ata, ai shuajti zjarrin e tyre me lehtësinë me të cilën shuhet një fitil. Nëse kujtesa reduktohet në një kujtim të ftohtë të ngjarjeve që kanë ndodhur në kohë të largëta, atëherë mund të provokojë më së shumti një nostalgji prekëse, por të kotë. Rekomandimi:
"Të t’bien në mend kohërat e lashta,
të t’bien në mend breznitë e shkuara!
Pyete t’atë e do të t’ tregojë,
t’parët e tu e do të t’kallëzojnë" (Dt 32,7) ka një objektiv tjetër, dëshiron që kujtesa të na ndihmojë të kuptojmë të tashmen dhe të na stimulojë të shikojmë të ardhmen me kthjelltësi.
Në pjesën e dytë të leximit (vv.18-21) është vetë Perëndia që i përgjigjet kësaj pyetjeje. “Ndaloni, u thotë ai izraelitëve, duke kujtuar gjërat që kanë kaluar; mos mendoni më për gjërat e vjetra, sikur nuk do të isha në gjendje t'i ribëja! Hapi sytë! A nuk e shihni? Unë jam gati të bëj një punë edhe më të jashtëzakonshme se ato të së kaluarës”.
Çfarë do të bëjë Zoti? Ai do ta çlirojë popullin e tij nga robëria e Babilonisë, do t'i kthejë ata në tokën e tyre. Për ta bërë udhëtimin e tij të rehatshëm, ai do të përgatisë një rrugë në shkretëtirë, për të shuar etjen do të bëjë burime uji të rrjedhin. Izraelitët do të pinë nga i njëjti burim me kafshët e egra, çakejtë, strucat, siç ishte rasti në parajsën tokësore.
Këto janë imazhe poetike, imazhe të shkëlqyera që tregojnë se si Zoti nuk e harron kurrë njeriun. Ai jo vetëm që ka vepruar në të kaluarën, ai vazhdon të manifestojë dashurinë e tij duke kryer vepra gjithnjë e më befasuese. Për t'i parë ato, mjafton të soditni ngjarjet me sytë e besimit.


LEXIMI I DYTË: Fil 3,8-14.

8 Madje unë çmoj gjithçka si dëm në krahasim me më të madhen të mirë: me njohjen e Jezu Krishtit, Zotit tim. Për të kam bjerrë çdo gjë dhe të gjitha i çmoj si llom, me qëllim që të fitoj Krishtin 9 dhe të gjendem në Të ‑ jo me drejtësinë time ‑ me atë që vjen nga Ligji, por me atë që vjen nga feja në Krishtin, me drejtësinë që vjen nga Hyji, e themeluar në fe ‑ 10 që ta njoh atë dhe fuqinë e ngjalljes së tij me pjesëmarrjen në vuajtjet e tij, që të bëhem i ngjashëm me Të në vdekjen e tij, 11 që në ndonjë mënyrë të mund ta arrij ngjalljen e të vdekurve.
12 Jo, si t’ia kisha arritur,
as, si të isha bërë i përsosur,
por ‑ vrapoj që, në ndonjë mënyrë, të mund ta zë,
sepse edhe vetë kam qenë zënë prej Krishtit [Jezus].
13 Vëllezër, unë nuk mendoj se ia kam arritur, di vetëm kaq:
harroj çka kam lënë pas
dhe zgjatem drejt së ardhmes,
14 sulem drejt qëllimit,
drejt shpërblimit të thirrjes qiellore të Hyjit në Krishtin Jezus.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Pali ishte një farise, ai respektoi me besnikëri dhe mbrojti me zjarr ligjin, ishte i bindur se do të arrinte shpëtimin përmes përmbushjes së të gjitha traditave të të lashtëve, por kur takoi Krishtin ai u thye me të kaluarën e tij dhe mirëpriti risinë e Ungjillit. Që nga ajo ditë, çdo gjë në të cilën kishte besuar e kishte humbur vlerën, ai e konsideroi atë "mbeturina" (v.8).

Është e vështirë të bësh një shkëputje vendimtare me të kaluarën. Le të mendojmë se sa kushton të heqim dorë nga bindjet që kemi asimiluar si fëmijë dhe që na bëjnë të konsiderojmë logjike dhe të drejtë atë që të gjithë e konsiderojnë "normale" edhe nëse është e papajtueshme me risinë e jetës që Jezusi kërkon nga dishepujt e tij.
Qëllimi që duhet arritur është "njohja" e Krishtit. Folja të dish në Bibël nuk ka, siç ka për ne, vetëm një kuptim konceptual, racional. Nënkupton përfshirjen aktive të të gjithë personit. Pali aspiron për një aderim të plotë me Krishtin: ai dëshiron të asimilojë mendimet e tij, gjykimet e tij, fjalët e tij, mënyrën e tij të sjelljes.

Në pjesën e dytë të leximit (vv.12-14), Pali mund të pranojë vetëm se është ende larg qëllimit. Duke zhvilluar imazhin e sportistit që garon në stadium, ai pohon se vazhdon të arrijë në vijën e finishit, dëshiron të fitojë çmimin dhe është i sigurt se një ditë do ta marrë atë, jo për shkak të përpjekjeve dhe meritave të tij, por sepse Zoti e shoqëron.

UNGJILLI: Gj. 8,1-11.

1 Jezusi shkoi në Malin e Ullinjve. 2 Në mëngjes erdhi prapë në Tempull. Mbarë populli shkonte tek ai. Ai u ul e po i mësonte. 3 Atëherë skribët e farisenjtë i sollën para një grua të zënë në kurorëshkelje. E vunë në mes 4 dhe i thanë: “Mësues, kjo grua u zu ndërsa po bënte mëkatin e kurorëshkeljes. 5 Në Ligj Moisiu na urdhëroi që të tillat të vriten me gurë. Po ti çka thua?”
6 Folën kështu për ta vënë në provë që të kishin për çka ta padisnin.
Jezusi u përkul e filloi të shkruajë me gisht në dhe. 7 E, pasi ata vijonin ta pyesnin, ai iu drejtua e tha: “Kush është prej jush pa mëkat, le ta gjuajë i pari gurin në të!”
8 Përsëri u përkul e vazhdoi të shkruajë me gisht në dhe. 9 Ata, kur e dëgjuan përgjigjen, nisën një nga një të largohen duke filluar prej më të vjetërve. Jezusi mbeti vetëm ‑ dhe gruaja që po qëndronte në këmbë në mes. 10 Jezusi iu drejtua dhe i tha: “Grua, ku janë ata? Askush nuk të dënoi?”
11 “Askush, Zotëri!” ‑ iu përgjigj ajo.
“As unë nuk po të dënoj ‑ i tha Jezusi ‑ Shko, por tani e tutje mos mëkato më!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Nëse duke lexuar një libër, ndodh të zbulojmë se një faqe është grisur, ndoshta do të mendojmë se historia duhet të ketë përmbajtur detaje të pahijshme dhe se një dorë e devotshme, për të parandaluar shqetësimet e ndonjë lexuesi më pak të pjekur, hoqi tekstin ofendues.
Epo, në shekujt e parë të Kishës, kur librat e Besëlidhjes së Re u transkriptuan, faqja e Ungjillit të sotëm u hoq nga pothuajse të gjitha kopjet e Biblës.
Luca duhet ta ketë kompozuar atë (tema, stili, gjuha janë e tij) dhe vendi i tij natyror është në fund të kapitullit 21. Është atje, në fakt, që ajo vendoset nga një grup i rëndësishëm dorëshkrimesh të lashta. Sigurisht që nuk është e Gjonit dhe nuk dihet se si ai arriti të hyjë në kapitullin e tetë të Ungjillit të katërt. Ndoshta sepse, pas disa vargjeve, gjejmë frazën e Jezusit: “As unë nuk po të dënoj” (Gjn 8,11): Në çdo rast, është e qartë se ky tekst ka pasur një histori mjaft të trazuar.
Arsyeja? Shën Agustini dha të tijën, pak të nxituar dhe të qartë: "Disa besimtarë me pak besim, ose më saktë, armiq të besimit të vërtetë, ndoshta kishin frikë se mirëseardhja e Zotit për mëkatarën: me atë fjali do t'u jepte licencën e imunitetit grave të tyre”. E thënë thjesht: burrat, prindërit, udhëheqësit e komunitetit duhet të kenë menduar se fraza e Jezusit: “As unë nuk po të dënoj”, mund të keqkuptohej dhe kështu... më mirë të injorohet histori. Arsyeja e vërtetë e dyshimit për këtë episod, megjithatë, është ndoshta një tjetër: praktika e pendimit që ishte vendosur në shekujt e parë të Kishës. Me rritjen e numrit të të krishterëve, në shekujt e parë cilësia kishte rënë dhe ishte futur një farë dobësie që çoi në justifikimin e të gjitha sjelljeve dhe e bëri gjithçka të dukej legjitime. Si reagim, ishte përhapur bindja se, në lidhje me ata që mëkatuan rëndë, kisha mund të ndërhynte duke dhënë falje, po, por vetëm një herë në jetë. Shkelësit e përsëritur nuk kishin zgjidhje tjetër veçse të prisnin gjykimin e ashpër të Perëndisë. Është e qartë se rigoristët preferuan të linin mënjanë, jo t'i jepnin rëndësi episodit të kurorëshkeljes.

Ata që mbrojtën një qëndrim më të butë dhe më të mëshirshirshëm iu referuan me dëshirë kësaj historie. Në Kushtetutat Apostolike – një libër i rëndësishëm i shekullit të katërt – ipeshkëvinjve u rekomandohej të imitonin, në lidhje me mëkatarët, atë që Jezusi bëri "me atë grua që kishte mëkatuar dhe që pleqtë e kishin vënë para tij".
Kjo histori, pra, u pa me një dyshim ose me simpati të caktuar, por megjithatë mbeti në ungjillin dhe pastaj u bë e nevojshme të krijohej një shpjegim për frazën inkriminuese që dikush do të kishte preferuar që Jezusi të mos e kishte lënë të rrëshqasë: “As unë nuk po të dënoj”.
Filluam duke thënë: a e shihni sa i mirë është Zoti? Gruaja duhej të gjuajtej me gurë, por, meqenëse ajo ishte më se e penduar, ai fillimisht e mbrojti dhe më pas e falti.
Por nëse do të ishte kështu, pse fakti do të kishte ngjallur kaq shumë kundërshtime deri në përpjekjen për ta fshirë atë nga Ungjilli? Çfarë do të ishte e çuditshme nëse Jezusi do të kishte falur një mëkatare të penduar?
Pikërisht këtu qëndron thelbi i problemit: nuk ka absolutisht asgjë që sugjeron se gruaja ishte penduar.
Le të mos e ngatërrojmë atë me mëkatarën për të cilën Luka na flet në një pjesë tjetër të Ungjillit të tij. Ajo ishte vërtet e penduar: qau, vajosi këmbët e Jezusit dhe i fshiu me flokët e saj (Lk 7,36-50). Por kurorëshkeljese e Ungjillit të sotëm nuk bëri asgjë nga këto. Ajo u kap në flagrancë, u kap, u kërcënua, ndoshta u rrah, pastaj u hodh para Jezusit. Asgjë tjetër. Sigurisht, ajo duhet të ketë qenë e mërzitur, e frikësuar, plot turp; por të supozosh se, në ato kushte, ajo do të kishte pasur mundësi të bënte një "akt të përsosur dhimbjeje" është fantazi e pastër!
Pse pastaj të shqetësohemi për të justifikuar Jezusin? Ai nuk ka nevojë për justifikimet tona. A na befason? A na mërzit? Epo. Dikush gjithashtu mund të mos pajtohet me sjelljen e tij, por nuk mund të mohojë, modifikojë, minimizojë shtrirjen e faktit. Le të përpiqemi ta kuptojmë atë.
“Kjo grua u zu ndërsa po bënte mëkatin e kurorëshkeljes”. Habitet kjo grua... ajo u zu në një moment kur nuk po recitonte rruzaren! Është e çuditshme që nuk u kap edhe partneri. Është e njëjta histori e vjetër: agresioni, dhuna, pasionet shfryhen gjithmonë mbi më të dobëtit; të fortët gjithmonë arrijnë disi të shpëtojnë dhe të shpëtojnë me të.
Ligji ndëshkonte tradhtinë bashkëshortore me vdekje (Lev. 20,10). Në praktikë, megjithatë, gjyqtarët nuk ishin të ashpër, ata gjithmonë mbyllnin sytë dhe kurrë nuk dënoheshin me vdekje. Për më tepër, kur ky dënim vendoset në Bibël, nuk do të thotë ekzekutimi aktual, por vetëm thekson seriozitetin e krimit. Mjafton të thuhet se ajo e njejta gjë është e siguruar edhe për ata që godasin babanë e tyre (Dal. 21,15).
Ne nuk e dimë se kush ishin anëtarët e këtij grupi që vigjilonin për moralitetin në Jeruzalem, por një gjë është e sigurt: atëherë, si tani, kishte njerëz të fiksuar pas të tjerëve që kryenin mëkate seksuale. Si shpjegohet ky fanatizëm në mbrojtjen e moralitetit publik? A janë vërtet këta moralizues të pafajshëm dhe të pastër? Pse u pëlqen t'i vënë publikë mëkatet e të tjerëve? Ndoshta këta janë njerëz që do të donin të bënin të njëjtat gjëra, por, në pamundësi për ta bërë këtë, tërbohen kundër atyre që i bëjnë ato.

Dikush nga ky grup i vigjilencës morale duhet të ketë bërë propozimin: po sikur ta sillemi këtë mëkatare tek mjeshtri Galileas? Po, tek ai djalë që është gjithmonë në anën e këtyre njerëzve të korruptuar? Sigurisht që nuk do të ketë guximin ta mbrojë atë! Do të shihni se sa do të ndjehet i turpëruar kur të detyrohet të flasë kundër "miqve të tij": “Erdhi Biri i njeriut: ai ha e pi, e thonë: ‘Ja, grykësi e pijaneci! Miku i tagrambledhësve dhe i mëkatarëve!’ Por dija përligjet nga veprat e veta!” (Mt. 11,19).

E gjejnë të ulur në sheshin e tempullit, i rrethuar nga shumë njerëz që dëgjojnë me vëmendje. Ata e tërheqin gruan në mes, "duke qëndruar, para të gjithëve" dhe, me një buzëqeshje plot implikime, e pyesin: "Mjeshtër, ligji urdhëron që gratë e tilla të vriten me gurë. Çfarë thua?".
Jezusi nuk përgjigjet. Ai përkulet dhe fillon të shkruajë në dysheme. Çfarë shkruan?
Mendimi – i cili është përhapur që nga Shën Jeronimi – se ai shkroi mëkatet e akuzuesve, nuk ka kuptim dhe askush nuk e mbështet më. Nga ana tjetër, zakoni midis popujve semitë për të shkarravitur në tokë ndërsa mendojnë ose duan të lehtësojnë tensionin ose të kontrollojnë irritimin para atyre që bëjnë pyetje absurde ose provokuese është i dokumentuar mirë.
Jezusi mund të shpëtojë nga hallët në një mënyrë shumë të thjeshtë: duke ftuar akuzuesit t'u drejtohen gjyqtarëve legjitimë. Gjykata e Sanhedrinit nuk është më shumë se njëqind metra larg. Por kjo do të nënkuptonte braktisjen e asaj gruaje që "mbrojtësit e moralit publik" tani e konsiderojnë një trofe, një pre. Prandaj ai ngre kokën lart dhe thotë: "Ai që është pa mëkat mes jush, le të jetë i pari që i hedh një gur mbi të". Pastaj ai përkulet përsëri dhe vazhdon të vizatojë vija në tokë.
Në atë pikë të pranishmit fillojnë të mos ndihen më të qetë: ata janë demaskuar, hipokrizia e tyre është zbuluar. Ulin sytë dhe, duke u përpjekur të marrin një qëndrim të pakujdesshëm, për të fshehur sikletin dhe turpin, largohen, duke filluar nga më të vjetrit, "presbiterët" – thotë teksti grek. Të gjithë ata që mbeten, janë Jezusi dhe gruaja, vetëm.
Le të shqyrtojmë pozicionin e të dyve.
Gruaja ishte vendosur në këmbë, siç ishte rasti me të akuzuarit gjatë gjyqeve (v.3) dhe Jezusi ishte ulur (v.2). Gjatë gjithë dialogut pozicioni nuk ndryshon: Jezusi përkulet (v.6), ngre kokën (v.7) dhe përkulet përsëri (v.8), por ai qëndron gjithmonë ulur dhe gruaja në këmbë, "aty në mes" (v.9).
Në vargun 10 teksti ynë thotë, "Atëherë Jezusi u ngrit ", duke dhënë idenë se ai u ngrit për të shqiptuar fjalinë. Nuk është kështu. Folja e përdorur është e njëjtë me atë në v.7 të përkthyer si "ai ngriti kokën". Jezusi mbeti aty ku ishte, poshtë, në pozitën e shërbëtorit, jo të gjyqtarit që shikon me përçmim ata që kanë gabuar. Ai vetëm ngriti kokën për t'i komunikuar gruas, me ëmbëlsinë e shikimit të tij, butësinë e Zotit që nuk dënon kurrë askënd.
Të gjithë janë larguar, thotë teksti: Prandaj bashkë me akuzuesit, janë larguar edhe turma dhe dishepujt. Vetëm Jezusi mbeti për të shqiptuar dënimin e tij befasues: asnjë denim: Zoti nuk dënon kurrë askënd.
Ungjilli thekson se të parët që u larguan ishin më të vjetrit. Ndoshta janë pikërisht njerëzit më të pjekur të komunitetit që ftohen të bëjnë një ekzaminim të ndërgjegjes. Shpesh janë ata që kënaqen duke "hedhur gurë" me thashetheme dhe shpifje.
Nëse Jezusi nuk gjykon dhe nuk dënon, atëherë a do të thotë kjo se mëkati është një çështje e parëndësishme? A bën të njëjtën gjë të sjellesh mirë apo keq?
Jo! Mëkati është një e keqe shumë e rëndë sepse shkatërron jetën e atyre që e kryejnë atë. Jezusi nuk i thotë gruas: "Shko në paqe, bëre shumë mirë që e tradhtove burrin tënd, vazhdo!"; ai i thotë:
"Shko, por tani e tutje mos mëkato më!”
Me fjalë tjetra: Ndalo së lënduari veten, mos përsëriti gabimin e shkatërrimit të ekzistencës tënde për një moment kënaqësie".
Askush nuk e urren mëkatin aq shumë sa Jezusi, sepse askush nuk e do njeriun më shumë se ai. Megjithatë, ai nuk i dënon ata që gabojnë (dhe nuk lejon askënd të hedhë gurë) për të mos shtuar më shumë të keqe në atë që mëkatari i ka bërë tashmë vetes.
Ndoshta ai nuk e dënon tani, por një ditë a do të gjykojë dhe ndëshkojë fëmijët e tij që kanë kryer të keqe? Le t'i kushtojmë vëmendje. Jezusi nuk i thotë mëkatarës:
"Për këtë herë nuk të dënoj". Kjo do të kishte qenë e mirë edhe për rigoristët e shekujve të parë. Ai thotë: "Nuk të dënoj", as sot, as nesër, as kurrë”.
Kjo faqe e Ungjillit nuk është më pak shqetësuese sot sesa dje. Nuk i lë të qetë ata që vazhdojnë t'i arrogojnë vetes të drejtën, nga kështjella e paprekshme e respektueshmërisë së tyre, për të hedhur gurë jo më me duar, por duke shpifur, izoluar, shqiptuar gjykime të ashpra, duke nxitur mosbesim, për të përhapur thashetheme. Jezusi nuk toleron askënd që t'i hedhë këta gurë të dhimbshëm dhe mizorë ndaj atyre që mezi mund të qëndrojnë, të përkulur nën peshën e gabimeve të tyre.