Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL VITI C.

MË 1-6-2025


Ps. 47, 2-3, 6-7, 8-9

2 Duartrokitni, o popuj të gjithë,
brohoritni Hyjit me zë gëzimi!
3 Sepse Hyji është i tejetlartë, i tmerrshëm,
Mbreti i madh mbi tokën mbarë.
6 Ngjitet Hyji me brohori,
Zoti me zë trumbete.
7 Këndoni Hyjit, këndoni,
këndoni mbretit tonë, këndoni!
8 Sepse Hyji është mbreti i mbarë tokës:
këndoni këngë me mjeshtëri!
9 Hyji mbretëron mbi mbarë popujt,
Hyji rri mbi fronin e vet të shenjtë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM- LUTJE


ZOTI HYJI, MBRETI I IZRAELIT

Është Populli i Izraelit, Populli i Zhgjedhur që lutet me kòtò psalm, ose më mirë që këndon, duke e brohoritur Zotin si mbretin e tyre. Kjo nuk na habit. Por, çuditërisht, ai thotë se Zoti është mbreti i tokës mbarë. Sidoqoftë, kjo nuk është menduar gjithmonë në Izrael. Para Mërgimit Babilonas, askush nga mbretërit e Izraelit nuk e kishte imagjinuar kurrë që Zoti ishte Sunduesi i Universit. Kjo do të thotë që ky psalm u krijua vonë në historinë e Popullit të Zgjedhur.
Unë kthehem në deklaratën e parë shumë të fortë të këtij psalmi: Zoti është Mbreti i Izraelit. Përgjatë një periudhe të historisë biblike, populli i Izraelit ka pasur mbretër, ashtu si popujt fqinjë, por konceptimi i tyre i mbretërimit ishte i veçantë dhe ky kuptim i veçantë ka zgjatur shumë gjatë historisë së Popullit të Zgjedhur. Në Izrael, mbreti kurrë nuk mund të pretendonte të ishte personi më i lartë në tokë. Për këtë ai nuk i kishte të gjitha fuqitë: Zoti mbeti zot. Për ta thënë ndryshe, mbreti i vërtetë në Izrael nuk ishte askush tjetër përveç Zotit.
Mbreti, për shembull, nuk bënte ligjet siç i pëlqente atij; ai, si gjithë të tjerët, duhej t'i nënshtrohej Ligjit të Zotit, domethënë, Ligjeve të dhëna nga Zoti Moisiut në Sinai. Sipas librit të Ligjit të Përtërirë, ai duhej të lexonte Ligjin çdo ditë të jetës së tij. Edhe i ulur në fronin e tij, ai ishte vetëm një zbatues i urdhrave të Zotit të dhëna nga profetët. Për shembull, në Librat e Mbretërve, njëri ose tjetri mbret shpesh shihet duke kërkuar pëlqimin e profetit të momentit përpara se të nisë një fushatë ose madje, në rastin e Davidit, para se të ndërmarrë ndërtimin e një tempulli. Dhe ne vazhdimisht i shohim profetët që ndërhynin lirshëm në jetën e mbretërve dhe ndonjëherë i kritikonin me force veprimet e tyre.
Ky pohim i sovranitetit të Zotit ishte madje një frenim në institucionin e monarkisë. Kujtohet reagimi shumë i dhunshëm të profetit Samuel, në kohën e Gjyqtarëve, kur krerët e fiseve të Izraelit erdhën për t'i thënë se ata donin të kishin një mbret "si kombet e tjerë". Që të dëshironin të ishin "si kombet e tjerë" kur kishin nderin të ishin Populli i Zgjedhur nga Zoti për të bërë një Besëlidhje, ishte blasfemi në sytë e tij. Ai përfundimisht e pranoi dëshirën dhe planin e shefave të fiseve, por jo pa i paralajmëruar ata se po rrezikonin të shkaktonin fatkeqësinë e tyre.
Dhe kur e shuguroi mbretin e parë, Saulin, Samueli qe i kujdesshëm për të bërë të qartë që Sauli u bë kreu i trashëgimisë së Perëndisë. Izraelitët mbetën Populli i Zotit dhe jo i mbretit, dhe mbreti ishte vetëm një shërbëtor i Zotit. Dhe, në kohën e monarkisë, në Izrael, profetët morën përsipër t'u kujtonin mbretërve këtë të vërtetë elementare. Librat e Mbretërve, kur vlerësojnë mbretërime të njëpasnjëshme, kanë vetëm një kriter: besnikërinë e secilit prej mbretërve ndaj vullnetit të Zotit. Një formulë del gjatë gjithë kohës: "Ashtu si mbreti bëri atë që është e drejtë në sytë e Zotit", ose përkundrazi "Ashtu si mbreti bëri atë që ishte e keqe në sytë e Zotit".


ZOTI, MBRETI I NJERZIMIT MBARË.

Prandaj është për nder të Zotit që psalmi ynë këtu përdor të gjithë fjalorin që u drejtohej diku tjetër mbretërve të tokës. Edhe fjala "i tmërrshëm" është një kompliment, është një fjalë e zakonshme në fjalorin e obortarëve të mbretit. Sigurisht, mbreti nuk është "i tmërrshëm" për nënshtetasit e tij, por pòr armiqtë e Popullit të tij. Prandaj, termi perdoret për të qetësuar Izraelitët, dhe armiqtë paralajmërohen: mbreti ynë do të jetë i pathyeshëm, i tmërrshëm për ju nëse....
Në çdo rresht të këtij psalmi, është e qartë se është me të vërtetë Perëndia, Hyji i historisë së popullit të çliruar nga Egjipti , ai i Sinait, që është “i tmërrshëm”. Është e qartë që Ai nuk është vetëm mbreti i Popullit të Zgjedhur, por që në të njëjtën kohë, ai vlerësohet si Zoti dhe mbreti i gjithë universit. Nuk ka diskutim për ta mbajtur atë për vete: ai është "mbreti i madh mbi të gjithë tokën" dhe të gjithë popujt shoqërohen me festën:
"Duartrokitni, o popuj të gjithë, brohoritni Hyjit me zë gëzimi! Sepse Hyji është i tejetlartë, i tmerrshëm, Mbreti i madh mbi tokën mbarë" (v. 2-3).
Ky dimension universal është shumë i pranishëm në këtë psalm, dhe arrihet që të thotë: "Zoti mbretëron mbi mbarë popujt" (v.9), edhe mbi paganët.
Sidoqoftë, zbulimi i monoteizmit daton vetëm nga Mërgimi në Babiloni: deri atëherë, populli i Izraelit nuk ishte ende monoteist: të jesh monoteist do të thotë të pohosh se ekziston vetëm një Zot, i njëjti për të gjithë popujt e tokës. Para Mërgimit, nuk ishte kështu: thuhet se Izraeli ishte monolatrik: domethënë, ai adhuronte vetëm një Zot e pranonte për veten vetëm një Zot, atë të Besëlidhjes së Sinait. Por ai konsideroi se popujt e tjerë kishin perënditë e tyre që sundonin mbi vendet e tyre dhe luftonin për ta.
Ky psalm ndoshta u krijua pas kthimit nga Mërgimi dhe këto brohoritje nuk kumbuan në pallatin e mbretërve, në dhomën e fronit të tyre, por në tempullin e rindërtuar në Jeruzalem. Me rastin e një kremtimi liturgjik, vëllezërit tanë hebrenj evokojnë projektin e madh të Zotit për njerëzimin dhe ata e parashikojnë. Ata tashmë po imagjinojnë Ditën kur më në fund Zoti do të njihet për atë që është, Ati i të gjitha mirësive.
Ne të krishterët e këndojmë këtë psalm në liturgjinë tonë shpesh, dhe veçanërisht në festën e Ngjitjes e Jezusit në Qiell. Dhe fraza: " Ngjitet Hyji me brohori, Zoti me zë trumbete" na duket se është veçanërisht e përshtatshme për kremtimin e Ngjitjes së Jezu Krishtit, edhe nëse duhet të pranohet, për fat të keq, që mbretërimi i Krishtit zakonisht kremtohet në një mënyrë shumë të matur: ungjilltarët nuk kanë një ceremoni kurorëzimi në nder të Jezusit mbret. Aq më tepër arsyeja për t'i dhënë atij tashmë këtë homazh madhështor parashikon vetëm këngën që do të këndohet ditën e fundit nga bijtë e Zotit të mbledhur për gjyqin më në fund: "Duartrokitni, o popuj të gjithë, brohoritni Hyjit me zë gëzimi!".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL. VITI C.

MË 1-6-2025.


LEXIMI I DYTË: Hb. 9, 24-28 ; 10,19-23

24 Sepse Krishti nuk hyri në Shenjtëroren e Shenjtëroreve të punuar me dorë, që është vetëm shëmbëllesë e thjeshtë e asaj të vërtetës, por drejt në qiell: që tani të ndërmjetësojë për ne para fytyrës së Hyjit. 25 Jo veç, që shumë herë ta flijojë vetveten sikurse kryeprifti çdo vit hyn në Shenjtëroren e Shenjtëroreve me gjak të huaj; 26 - përndryshe do t’i ishte dashur të pësojë shumë herë që prejkrijimit të rruzullit. Por tani u dëftua një herë të vetme - në mbarimin e kohës - për ta asgjësuar mëkatin me anën e flijimit të vetvetes.
27 Dhe, sikurse njerëzve u duhet një herë të vdesin - e pastaj vjen gjyqi - 28 kështu edhe Krishti: u flijua vetëm një herë për të shlyer mëkatet e të gjithëve, kurse herën e dytë - jo më në lidhje me mëkate - do t’u duket atyre që e presin për t’u shëlbuar.
10,19 Pra, o vëllezër, duke pasur hyrje të lirë në Shenjtërorën e Shenjtërorëve në fuqi të gjakut të Jezusit, 20 nëpër këtë rrugë të re dhe të gjallë që na e hapi Krishti më anën të tisit që është trupi I tij; 21 dhe duke pasur një prift të shkëlqyeshëm në krye të Shtepisë së Hyjit: 22 t’i afrohemi me zemër të çiltër me fe të plotë me shpirt të pastruar nga ndërgjegija e keqe dhe me trup të larë me ujë të pastër. 23 Ta ruajmë të palëkundshme dëshminë e shpresës sepse ai që I dha premtimet është besnik.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

BESËLIDHJA E RE, TEMPULLI I RI.

Teksti që na ofrohet këtu ka dy pjesë: në të parën, autori i letrës drejtuar Hebrenjve mediton mbi misterin e Krishtit; në të dytën, ai nxjerr pasojat për jetën tonë të besimit. Natyrisht, ai dëshiron t’i qetësojë lexuesit e tij. Për çfarë? Sepse u drejtohet të krishterëve me origjinë hebraike që ndoshta kanë njëfarë nostalgjie për kultin e lashtë; në praktikën e krishterë, nuk ka më tempull, nuk ka më flijime të përgjakshme. A është kjo ajo që Zoti dëshiron? Pra, autori ynë i trajton një nga një të gjitha realitetet, të gjitha praktikat e fesë hebraike dhe tregon se e gjithë kjo është e vjetëruar.
Këtu, bëhet fjalë kryesisht për Tempullin, të quajtur “shenjtëror”. Autori specifikon: duhet të bëjmë dallimin midis shenjtërores së vërtetë në të cilën banon Perëndia, domethënë vetë qielli, dhe tempullit të ndërtuar nga njerëzit, i cili padyshim është vetëm një kopje e zbehtë. Hebrenjtë ishin veçanërisht krenarë, dhe me të drejtë, për Tempullin e tyre madhështor në Jerusalem. Megjithatë, ata kurrë nuk harruan se çdo ndërtim njerëzor mbetet njerëzor sipas përkufizimit dhe për këtë arsye i dobët, i papërsosur, i prishshëm. Për më tepër, askush në Izrael nuk pretendonte se e mbyllte praninë e Perëndisë në një tempull, madje as në një tempull shumë të madh. Ndërtuesi i parë i Tempullit të Jerusalemit, Mbreti Solomon, tha tashmë:
“Dhe njëmend, a mund të merret me mend se Hyji banon mbi tokë me të vërtetë? Qielli vetë e qiejt e qiejve ty nuk mund të të zënë! Aq më pak kjo Shtëpi që unë ta ndërtova!” (1 Mbr. 8,27). Prandaj, që nga Besëlishja e Vjetër, ne e kemi ditur gjithmonë se Prania e Perëndisë nuk ishte e kufizuar vetëm në Tendën e Takimit gjatë Eksodit, as, më vonë, në Tempullin e Jerusalemit. Por ky vend lutjeje u pranua si një dhuratë: në mëshirën e tij, Perëndia kishte rënë dakord t’i jepte popullit të tij një shenjë të dukshme të Pranisë së tij.
Që tani e tutje, për të krishterët, Tempulli i vërtetë, vendi ku takojmë Zotin, nuk është më një ndërtesë: Mishërimi i Jezu Krishtit ka ndryshuar gjithçka. Që tani e tutje, vendi i takimit midis Perëndisë dhe njeriut është Jezu Krishti, Perëndia i bërë njeri. Në një formë tjetër, kjo është ajo që Shën Gjoni ua shpjegon lexuesve të Ungjillit të tij, në episodin e shitësve të dëbuar nga Tempulli: pak para festës hebraike të Pashkës, Jezusi, i cili ishte ngjitur në Jerusalem me dishepujt e tij, kishte marrë lirinë të dëbonte nga rrethimi i Tempullit të gjithë këmbyesit e parave dhe tregtarët e bagëtive për flijime. Dhe Gjoni, më vonë, e kuptoi: së shpejti e gjithë kjo do të dilte jashtë mode. Një dialog, ose më saktë një grindje, kishte filluar midis Judenjve dhe Jezusit: Judenjtë e pyetën: "Çfarë shenje mund të na japësh për të vepruar kështu?"(përkthehet “në emër të kujt mund ta lejosh veten të bësh një revolucion?”) Dhe Jezusi ishte përgjigjur: “Shkatërroni këtë tempull dhe unë do ta ngre përsëri brenda tre ditësh”. Më vonë, pas Ringjalljes, dishepujt e kuptuan: “Porse Jezusi foli për tempullin e trupit të vet” (Gj. 2,13-21).


BESËLIDHJA E RE, MESHTARI E RE.

Po kthehem te teksti ynë: letra drejtuar Hebrenjve thotë të njëjtën gjë: le të mbetemi të shartuar në Jezu Krishtin, le të ushqehemi me trupin e tij, kështu jemi vendosur në prani të Perëndisë: ai hyri njëherë e përgjithmonë në shenjtëroren e vërtetë dhe “qëndron para fytyrës së Perëndisë” (këto janë termat që përdoren për të folur për priftërinë). “Krishti nuk hyri në një shenjtërore të bërë me duar njerëzore, një shëmbëlltyrë e shenjtërores së vërtetë. Ai hyri në vetë qiellin, tani për të qëndruar para Perëndisë për ne”.
Kur hyri ai në të? Sigurisht, me vdekjen e tij. Edhe një herë e shohim vendin qendror të Kryqit në misterin e krishterë, për të gjithë autorët e Besëlidhjes së Re. Pak më tej (Heb 10), autori i letrës drejtuar Hebrenjve do të specifikojë se kjo vdekje e Krishtit është vetëm kulmi i një jete të tërë të ofruar dhe se kur flasim për sakrificën e tij, duhet të kuptojmë "aktin e shenjtë që ishte e gjithë jeta e tij" dhe jo vetëm orët e fundit të Pasionit. Për momentin, teksti që kemi përpara flet vetëm për Pasionin e Krishtit dhe sakrificën e tij, pa specifikuar asgjë më tej. Ai e krahason sakrificën e Krishtit me atë që ofrohet nga kryeprifti i Izraelit çdo vit në Yom Kippur (fjalë për fjalë "Dita e Faljes"): atë ditë, kryeprifti hynte i vetëm në Shenjtërorën e Shenjtërorëve: duke shqiptuar Emrin e shenjtë (YHVH) dhe duke derdhur gjakun e një demi (për fajet e tij) dhe atë të një cjapi (për fajet e popullit), ai rinovonte solemnisht Besëlidhjen me Perëndinë. Ndërsa kryeprifti dilte nga Shenjtërorja e Shenjtërorëve, njerëzit e mbledhur jashtë e dinin se mëkatet e tyre ishin falur. Por kjo ripërtëritje e Besëlidhjes ishte e pasigurt dhe duhej të rifillonte çdo vit: “Kryeprifti, çdo vit, hynte në shenjtëroren duke ofruar gjak që nuk ishte i tiji”.
Ndërsa Besëlidhja që Jezu Krishti lidhi me Atin në emrin tonë është e përsosur dhe përfundimtare: në Fytyrën e Krishtit në kryq, besimtarët kanë zbuluar Fytyrën e vërtetë të Zotit që i do të vetët deri në fund; tani ata nuk e keqkuptojnë më Perëndinë, ata e dinë se Perëndia është Ati i tyre, ashtu siç është Ati i Jezusit; ata më në fund mund ta jetojnë me gjithë zemër Besëlidhjen që Zoti u ofron atyre. E gjithë kjo është risia, Besëlidhja e Re e sjellë nga Krishti. Pra, nuk kemi më frikë nga gjykimi i Perëndisë: ne besojmë dhe pohojmë se "Jezusi do të vijë përsëri për të gjykuar të gjallët dhe të vdekurit" (në Kredon tonë), por tani e dimë se, në Perëndi, gjykimi është sinonim i shpëtimit: "Krishti e ofroi veten një herë për të hequr mëkatet e shumë njerëzve; Ai do të shfaqet një herë të dytë, jo më për shkak të mëkatit, por për shpëtimin e atyre që e presin".
Këto janë siguritë që na jep besimi! Kjo është arsyeja pse ne mund ta jetojmë marrëdhënien tonë me Zotin në qetësi dhe falënderim të plotë. E tëra çfarë mbetet është të dëshmojmë për këtë: “Le të vazhdojmë ta pohojmë shpresën tonë pa u lëkundur, sepse besnik është ai që premtoi”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL. VITI C
.
MË 1-6-2025.

UNGJILLI: Lk. 24, 46-53.

45 Në atë kohë Jezusi u shfaq dishepujve të vet dhe u tha:
“Kështu është në Shkrimin e shenjtë: ‘Mesisë i duhet të pësojë e të ngjallet së vdekuri të tretën ditë. 47 Në Emër të tij do të predikohet ndër të gjithë popujt, duke filluar prej Jerusalemit, kthimi dhe falja e mëkateve. 48 Ju jeni dëshmitarët e kësaj gjëje.
49 Dhe, ja, unë do ta dërgoj mbi ju Premtimin e Atit tim. Qëndroni, prandaj, në qytet derisa të visheni me Fuqinë prej së Larti.”
50 Atëherë i mori me vete deri në Betani, i çoi duart dhe i bekoi. 51 E, ndërsa po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit në qiell. 52 Ata ranë përmbys para tij dhe e adhuruan e me gëzim të madh u kthyen në Jerusalem 53 dhe vazhdimisht ishin në Tempull duke i dhënë lavdi Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

DO TË BËHENI DËSHMITARËT E MI.

Mateu e vendosi Ngjitjen në Qiell në një mal në Galile, ku Jezusi ishte caktuar të takohej me apostujt e tij. Marku nuk jep asnjë detaj gjeografik. Luka, përkundrazi, e vendos ngjarjen në Malin e Ullinjve “pranë Betanisë”. Kështu ungjilli i tij përfundon aty ku filloi, në Jerusalem: qyteti i shenjtë i popullit të zgjedhur, nga ku zbulesa e të vetmit Perëndi shkëlqeu mbi botën, qyteti i Tempullit - shenjë e Pranisë së Perëndisë midis njerëzve, është gjithashtu qyteti i arritjes së shpëtimit me anë të vdekjes dhe ringjalljes së Krishtit, qyteti i dhuratës së Shpirtit dhe së fundmi, qyteti nga ku zbulesa përfundimtare duhet të shkëlqejë mbi botën. Edhe një herë, Luka na sjell në vesh fjalët e Jezusit:
“O të pamend e të ngadalshëm që të besoni gjithçka paralajmëruan profetët! 26 Po a nuk u desh që Mesia t’i pësojë të gjitha e kështu të hyjë në lavdinë e vet?” (Lk. 24, 25-26).
Ajo që është e re këtu, krahasuar me tre njoftimet e Pasionit të tij, nga Jezusi, para ngjarjeve, dhe krahasuar me dy fjalitë paraprake, në mëngjesin e ringjalljes dhe në rrugën për në Emaus, është fundi i fjalisë që është një lloj dërgimi i apostujve në një mision:
“Kështu është në Shkrimin e shenjtë: ‘Mesisë i duhet të pësojë e të ngjallet së vdekuri të tretën ditë. Në Emër të tij do të predikohet ndër të gjithë popujt, duke filluar prej Jerusalemit, kthimi dhe falja e mëkateve. Ju jeni dëshmitarët e kësaj gjëje” (v. 46-48).
Është shkruar se Krishti do të vuante, se ai do të ringjallej nga të vdekurit ditën e tretë dhe se pendimi do të shpallej në emrin e tij, për faljen e mëkateve, për të gjitha kombet, duke filluar nga Jerusalemi. Varet nga ju ta dëshmoni atë.
Sigurisht që ishte e vështirë për të krishterët e hershëm të thoshin qartë se çfarë parathoshin në Shkrimet vuajtjet e Mesisë dhe ringjalljen e tij në ditën e tretë. Nga ana tjetër, "konvertimi i të gjitha kombeve, duke filluar nga Jerusalemi" ishte një temë e përhapur midis profetëve të mëvonshëm të Besëlidhjes së Vjetër. Në veçanti te Jeremia:
“Në atë kohë Jerusalemi do të quhet: ‘Froni i Zotit’; të gjithë popujt, atje, në Jerusalem, do të bashkohen në emër të Zotit, dhe më nuk do të jetojnë sipas pabesisë së zemrës së tyre tejet të prishur” (Jer. 3,17); e gjejmë veçanërisht te Isaia i tretë: “Shtëpia ime do të quhet ‘Shtëpi lutjeje për të gjithë popujt’” (Is. 56,7); dhe përsëri: “Pastaj nga hëna e re në hënë të re, dhe nga e shtuna në të shtunën, çdo mish do të vijë dhe do të adhurojë para meje” (Is. 66,23).

PËR KTHIMIN E TË GJITHË KOMBEVE.

Dhe Zakaria e zhvilloi këtë temë: “Atë ditë shumë kombe do të bashkohen me Zotin; ata do të jenë një popull për mua” (Zk. 2,15)… “Shumë popuj dhe kombe të fuqishme do të vijnë në Jerusalem për të kërkuar Zotin e ushtrive” (Zk. 8, 22). E njëjta temë gjendet edhe në shumë psalme.
Por, edhe një herë, ishin këngët e Shërbëtorit në librin e dytë të Isaisë (kapitujt 42, 49, 50 dhe 52-53) që frymëzuan meditimin e ungjilltarëve dhe i lejuan ata të kuptonin këtë shprehje të famshme të Jezusit "Ishte e nevojshme". Sepse në të katër këto këngë mund të lexojmë figurën e Mesisë, shpëtimtarit, si të vuajtur ashtu edhe të lavdëruar, si dhe lajmërimin e shpëtimit të të gjitha kombeve; për shembull: “Unë, Zoti, të thirra në drejtësi
e për dore të kam marrë;
të kam trajtuar e caktuar besëlidhje të popullit
edhe dritë për të gjithë popujt” (Is. 42,6).
“11 Për shkak të vuajtjes së shpirtit të tij
do ta shohë dritën
e do të ngihet me njohjen e saj.
Shërbëtori im i drejtë do të shfajësojë shumë,
mbi vete fajet e tyre do t’i marrë.
12 Prandaj turmat do t’ia jap për shpërblim,
pre e tij do të jenë popuj të panumërt,
sepse e dorëzoi veten për vdekje
dhe qe numëruar ndër keqbërës
që mbi vete t’i marrë fajet e turmave
e lutet për ata që mëkatojnë” (Is. 53, 11-12).
Fundi i historisë së Lukës i ngjan një Liturgjie: Jezusi, kryeprifti i vërtetë, i bekon të vetët dhe i dërgon ata në botë. Dhe populli përkulet dhe falënderon Perëndinë: “Duke ngritur duart, ai i bekoi. Ndërsa po i bekonte, u largua prej tyre dhe u ngjit në qiell. Ata u përkulën para tij dhe u kthyen në Jerusalem me gëzim të madh. Dhe ishin vazhdimisht në tempull, duke bekuar Perëndinë”.
Kështu përfundon Ungjilli i Lukës, ku filloi kur Zakaria, prifti i Besëlidhjes së Vjetër, mori njoftimin e shpëtimit të Perëndisë (Lk. 1,5-19). Imazhi i fundit që dishepujt ruajtën për Mësuesin e tyre është ai i një gjesti bekimi: ne e kuptojmë pse ata ishin në gjendje të ktheheshin në Jerusalem, "me gëzim të madh".

[ninoenina]

F.A. JAVA. NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL. VITI C.

MË 1-6-2025.

NGJITJA E JEZUSIT NË QIELL: AI ËSHTË AFËR ÇDO NJERIU, PËR GJITHMONË!

Me hyrjen e Jezusit në Lavdinë e Atit, diçka ndryshoi në tokë?
Nga jashtë asgjë. Jeta e një njeriu ka vazhduar të jetë ajo që ishte: të mbjellë e të korrë, të bëjë tregti, të ndërtojë një shtëpi, të udhëtojë, të pjekë bukë në furrën dhe të bëjë festë, gjithçka si më parë. Edhe, apostujt e Jezusit kanë vazhdhuar të përjetonin vështerësitë dhe ankthet e njerëzve të tjerë. Megjithatë diçka absolutisht e re dhe të pabesueshme ka ndodhur: në jetën e njerësve u hedh një dritë e re.
Në një ditë me mjegull, dielli shfaqet papritur. Malet, deti, fushat, pemët në pyll, aromat e luleve, kënga e zogjve mbeten të njëjta, por mënyra e të parit dhe e perceptimit të tyre është e ndryshme.
Kjo u ndodh edhe atyre që janë të ndriçuar nga besimi në Jezusin e ngjitur në qiell: ata e shohin botën me sy të ripërtërirë. Gjithçka ka kuptim, asgjë nuk trishton, asgjë nuk frikëson më.
Përtej fatkeqësive, vdekjeve, mjerimeve, gabimeve të njeriut, ne gjithmonë mund ta shohim Zotin duke ndërtuar mbretërinë e tij.
Një shembull i kësaj perspektive krejtësisht të re mund të jetë mënyra se si i shohim vitet e jetës. Ne të gjithë e dimë, dhe ndoshta buzëqeshim, të tetëdhjetëvjeçarët që kanë zili ata që janë më të rinj se ata, turpërohen për moshën e tyre... shkurt, ata shikojnë nga e kaluara, jo nga e ardhmja. Siguria e Ngjitjes e përmbys këtë perspektivë. Ndërsa vitet kalojnë, i krishteri është i kënaqur sepse e sheh ditën e takimit përfundimtar me Krishtin duke afruar. Ai është i lumtur që ka jetuar, nuk i ka zili më të rinjtë, i shikon me butësi.
Për ta përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
“Unë mendoj se të gjitha vuajtjet e tanishme nuk janë të denja të krahasohen me lumturinë e ardhshme që do të zbulohet në ne” (Rm. 8,18).


LEXIMI I PARË: At 1,1-11.

1 Në librin e parë, o Teofil, fola për gjithçka që Jezusi bëri dhe mësoi që prejfillimit 2 e deri në ditën kur u ngrit në qiell, pasi u dha porositë apostujve, të cilët i pati zgjedhur nëpërmjet Shpirtit Shenjt.
3 Ai, pas mundimit të vet, me shumë prova ua vërtetoi apostujve se ishte i gjallë duke u shfaqur për dyzet ditë para tyre dhe duke u folur për Mbretërinë e Hyjit. 4 Dhe, njëherë, ndërsa po hante bukë bashkë me ta, u urdhëroi të mos e lënë Jerusalemin, por ta presin Premtimin e Atit: “Atë që dëgjuat prej meje: 5 Gjoni ka pagëzuar me ujë, ndërsa ju, pas pak ditësh, do të pagëzoheni me Shpirtin Shenjt.”
6 Tani, ata që ndodhën bashkë me të, e pyetën: “Zotëri, a thua do ta ripërtërish në këtë kohë mbretërinë e Izraelit?” 7 Ai iu përgjigj: “Nuk është puna juaj ta njihni kohën dhe momentin që Ati ia ka përcaktuar pushtetit të vet. 8 Por ju do të merrni fuqinë e Shpirtit Shenjt, i cili do të zbresë në ju dhe ju do të bëheni dëshmitarët e mi në Jerusalem, në mbarë Judenë, në Samari, madje dhe deri në skajin e botës.”
9 Dhe, kur i tha këto fjalë, ndër sy të tyre, u ngjit në qiell dhe një re menjëherë ua zuri para syve të tyre. 10 Dhe, ndërsa ata me ngulm shikonin se si ai ngritej në qiell, ia behën dy njerëz të veshur me petka të bardha, zunë vend para tyre 11 dhe u thanë: “O burra galileas, pse rrini kështu duke shikuar kah qielli? Ky Jezus, që prej jush u ngrit në qiell, do të kthehet pikërisht kështu, si e patë se shkoi në qiell!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në Malin e Ullinjve, një shenjtërore e vogël tetëkëndëshe u ndërtua nga Kryqtarët. Ajo tani nuk ekziston më: nga myslimanët më vonë, në vitin 1200 u transformua në xhami. Kjo faltore e vogël sot ka një çati, por fillimisht u zbulua për të përkujtuar Ngjitjen e Jezusit në qiell. Dikush mund të komentonte: “Nuk kishte çati sepse përndryshe, kur të ngjitej lart, Jezusi do të kishte goditur kokën”. Disa nuk e vlerësuan shakanë pa respekt, por disa të tjerë e konsideruan si provokim për të thelluar kuptimin e tekstit të Veprave të Apostujve.
Në shikim të parë, historia e Ngjitjes rrjedh pa probleme, por kur shqyrtohen të gjitha detajet, fillon të krijohet një farë sikleti: duket mjaft e pamundur që Jezusi të jetë sjellë si një astronaut që largohet nga toka, ngrihet drejt qiellit dhe zhduket përtej reve. Ekzistojnë gjithashtu disa mospërputhje që janë të vështira për t'u shpjeguar.
Në fund të Ungjillit të tij, Luka – i njëjti autor i Veprave – pohon se i Ngjalluri i udhëhoqi dishepujt e tij drejt Betanisë dhe “ndërsa po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngjit në qiell. Ata e adhuruan dhe u kthyen në Jerusalem me gëzim të madh” (Lk. 24,50-53). Le ta lëmë mënjanë shënimin e çuditshëm për "gëzimin e madh" (kush prej nesh gëzohet kur largohet një mik?) dhe mosmarrëveshjen për vendndodhjen (Betania është pak larg Malit të Ullinjve). Ajo që është e habitshme është divergjenca e qartë në datë: sipas ungjillit të Lukës Kapitull 24, Ngjitja në Qiell ndodh në të njëjtën ditë të Pashkës, ndërsa në Veprat e Apostujve vendoset dyzet ditë më vonë (Vap.1,3). Është për t'u habitur që i njëjti autor ofron dy informacione kontradiktore.
Nëse e marrim versionin e dytë (atë për dyzet ditët) si të saktë, natyrshëm na lind pyetja: çfarë bëri Jezusi gjatë kësaj kohe? Në Kalvar, a nuk i kishte premtuar hajdutit: Sot do të jesh me mua në parajsë? Pse nuk shkoi atje menjëherë?
Vështirësitë e listuara janë të mjaftueshme për të na vënë në gatishmëri: ndoshta qëllimi i Lukës nuk është të na informojë se ku, si dhe kur u ngjit Jezusi në qiell. Ndoshta (ose më saktë, ndoshta pa!) shqetësimi i tij është një tjetër: ai dëshiron t'u përgjigjet problemeve dhe të zgjidhë dyshimet që kanë lindur në komunitetet e tij, ai dëshiron t'i ndriçojë të krishterët e kohës së tij mbi misterin e patreguar të Pashkëve. Për këtë arsye, si një artist i penës që është, ai kompozon një faqe teologjie duke përdorur një gjeni letrar dhe imazhe që ishin lehtësisht të kuptueshme për bashkëkohësit e tij. Prandaj, hapi i parë që duhet ndërmarrë është të kuptojmë gjuhën e përdorur.
Në kohën e Jezusit, pritja e mbretërisë së Perëndisë ishte shumë e gjallë dhe shkrimtarët apokaliptikë e shpallën atë si të afërt. Ata presin: një përmbytje zjarri pastrues nga qielli, ringjalljen e të drejtëve dhe fillimin e një bote të re. Edhe në mendjet e disa dishepujve krijohet një klimë ekzaltimi, e nxitur nga disa shprehje të Jezusit që mund të keqkuptohen lehtë:
“Kur t’ju salvojnë në njërin qytet, ikni në tjetrin! Përnjëmend, po ju them: nuk do t’i përshkoni qytetet e Izraelit para se të vijë Biri i njeriut”(Mt 10:23);
“ Përnjëmend po ju them: Disa nga këta këtu të pranishëm nuk kanë për të vdekur derisa ta shohin Birin e njeriut duke ardhur me mbretërinë e vet” (Mt. 16,28).
Megjithatë, me vdekjen e Mjeshtrit, të gjitha shpresat shuhen:
"Ne shpresonim se ai do ta çlironte Izraelin. E, përmbi të gjitha këto ‑ sot është e treta ditë që ndodhën këto ngjarje" - do të thonë të dy nga Emausi (Lk. 24,21).
Ringjallja rizgjon pritjet: bindja për kthimin e menjëhershëm të Krishtit përhapet midis dishepujve. Disa fanatikë, bazuar në zbulime të supozuara, madje kanë filluar të shpallin datën e saj. Në të gjitha komunitetet përsëritet lutja: “Marana tha”, eja Zot!
Vitet kalojnë, por Zoti nuk vjen. Shumë veta fillojnë të bëjnë shaka, dhe pyesin duke provokuar:
“Ku është premtimi i Ardhjes së tij? Sepse, që kur vdiqën të parët tanë, gjithçka mbetet si në fillim të krijimit!” (2 Pj 3:4).
LuKa shkruan në këtë situatë krize. Ai e kupton se një keqkuptim është në rrënjë të zhgënjimit të hidhur të të krishterëve: ringjallja e Jezusit shënoi fillimin e mbretërisë së Perëndisë, por jo fundin e historisë.
Ndërtimi i botës së re sapo ka filluar, do të kërkojë një kohë të gjatë dhe shumë përkushtim nga ana e dishepujve.
Si të korrigjohen pritjet e gabuara? Luka prezanton një dialog midis Jezusit dhe apostujve në faqen e parë të librit të Veprave.
Le të shqyrtojmë pyetjen që bëjnë ata: Kur do të vijë mbretëria e Perëndisë? (v. 6). Është e njëjta pyetje që, në fund të shekullit të parë, të gjithë të krishterët do të donin t’ia drejtonin Mjeshtrit. Përgjigja e të Ringjallurit u drejtohet shumë anëtarëve të bashkësive të Lukës sesa të Dymbëdhjetëve: mos u debatoni më për kohët dhe momentet e fundit të botës, këto i di vetëm Ati. Përkundrazi, angazhohuni për të kryer misionin që ju është besuar: të jeni dëshmitarët e mi “në Jerusalem, në gjithë Judenë dhe Samarinë, dhe deri në skajet e dheut” (v. 7-8)!
Ky dialog pasohet nga skena e Ngjitjes në Qiell (v. 9-11).
Jezusi dhe dishepujt e tij janë ulur në tryezë (Vap. 1,4), pra në shtëpi. Pse nuk u përshëndetën atje, pasi hëngrën darkë? Çfarë nevoje kishte për të shkuar në Malin e Ullinjve? Dhe detajet e tjera: reja, shikimet e kthyera nga qielli, dy burrat me rroba të bardha, a janë shënime lajmesh apo mjete letrare?
Në Besëlidhjen e Vjetër ekziston një histori shumë e ngjashme me tonën, është "rrëmbimi" i Elisë (2 Mbr. 2,9-15).

Një ditë, ky profet i madh është pranë lumit Jordan me dishepullin e tij, Eliseun. Ky i fundit, duke mësuar se zotëria është gati ta lërë, guxon t’i kërkojë dy të tretat e shpirtit të tij si trashëgimi. Elia i premton ato, por vetëm me një kusht: nëse do të më shohësh kur të më marrin prej teje. Papritmas, shfaqet një qerre me kuaj zjarri dhe, ndërsa Eliseu ngre sytë drejt qiellit, Elija përfshihet në një vorbull ere. Që nga ai moment, Eliseu merr frymën e mjeshtrit dhe është në gjendje të vazhdojë misionin e tij në këtë botë. Libri i Mbretërve do të tregojë më pas për veprat e Eliseut: ato janë të njëjtat që bëri Elia.
Është e lehtë të dallohen elementët e përbashkët me historinë në Veprat e Apostujve dhe për këtë arsye përfundimi nuk mund të jetë tjetër veçse ky: Luka përdori mjedisin madhështor dhe solemn të rrëmbimit të Elisë për të shprehur një realitet që nuk mund të verifikohet me shqisat dhe as të përshkruhet në mënyrë të mjaftueshme me fjalë: Pashkët e Jezusit, Ringjallja e tij dhe hyrja e tij në lavdinë e Atit.
Në Besëlidhjen e Vjetër, reja tregon praninë e Perëndisë në një vend të caktuar (Dal. 13,22). Luka e përdor atë për të pohuar se Jezusi, i munduri, guri i hedhur poshtë nga ndërtuesit, ai që armiqtë e tij do të donin të mbetej përgjithmonë rob i vdekjes, në vend të kësaj u mirëprit nga Perëndia dhe u shpall Zot. Dy burrat e veshur me të bardha janë të njëjtët që shfaqen te varri ditën e Pashkëve (Lk. 24,4). Ngjyra e bardhë përfaqëson, sipas simbolizmit biblik, botën e Zotit. Fjalët e vendosura në gojën e dy burrave janë shpjegimi i dhënë nga Perëndia për ngjarjet e Pashkëve: Jezusi, Shërbëtori besnik, i vrarë nga njerëzit, është përlëvduar. Fjalët e tyre janë të vërteta (duke qenë dy, ata janë dëshmitarë të besueshëm).
Më në fund: shikimi u kthye nga qielli. Ashtu si Eliseu, apostujt dhe të krishterët e kohës së Lukës gjithashtu vazhdojnë të sodisin Mjeshtrin ndërsa ai largohet. Vështrimi i tyre tregon shpresën e kthimit të tij të menjëhershëm, dëshirën që, pas një intervali të shkurtër, ai të rifillojë punën e ndërprerë. Por zëri nga qielli e bën të qartë: nuk do të jetë ai që do ta çojë deri në fund, do të jesh ti. Ti do ta bësh, je i aftësuar ta bësh sepse ke kaluar dyzet ditë me të (në gjuhën e judaizmit ishte koha e nevojshme për përgatitjen e dishepullit) dhe ke marrë Shpirtin e tij.
Për apostujt, ashtu si për Eliseun, imazhi i “rrëmbimit të zotit” tregon dorëzimin.
Që në kohën e Lukës kishte të krishterë që "shikonin drejt qiellit", domethënë, që e konsideronin fenë si një arratisje, jo si një stimul për t'u angazhuar konkretisht për përmirësimin e jetës së njerëzve. Atyre, Zoti u thotë “mos e shikoni më qiellin”, është në tokë që duhet të provoni vërtetësinë e besimit tuaj. Jezusi do të kthehet, po, por kjo shpresë nuk duhet të jetë një arsye për t'ju larguar nga problemet e kësaj bote. Të lumtur do të jenë ata shërbëtorë që Zoti, kur të kthehet, do t’i gjejë të zënë duke punuar për vëllezërit e tyre (Lk. 12,37).
A u ngjit Jezusi në qiell? Sigurisht, por të thuash se ai u ngjit në qiell është ekuivalente me të thuash: ai u ringjall, ai u përlëvdua, ai hyri në lavdinë e Perëndisë. Trupi i tij, është e vërtetë, u vendos në varr, por Perëndisë nuk i duheshin atomet e kufomës së tij për t’i dhënë atij atë “trup të ringjallur” që Pali e quan: “trup shpirtëror” (1 Kor. 15,35-50).
Dyzet ditë pas Pashkëve nuk kishte lëvizje në hapësirë, asnjë “rrëmbim” nga Mali i Ullinjve në qiell. Ngjitja në qiell ndodhi pikërisht në momentin e vdekjes, edhe nëse dishepujt filluan ta kuptonin dhe ta besonin vetëm nga "dita e tretë".

Historia e Lukës është një faqe teologjie, jo një kronikë. Në këtë faqe ai dëshiron të na tregojë se Jezusi ishte i pari që kaloi "velin e tempullit" që ndante botën e njerëzve nga ajo e Zotit dhe tregoi se si gjithçka që ndodh në tokë: sukseset dhe fatkeqësitë, padrejtësitë, vuajtjet dhe madje edhe ngjarjet më absurde, siç është një vdekje e turpshme, nuk i shpëtojnë planit të Zotit.
Ngjitja e Jezusit është e gjitha kjo. Pra, nuk duhet të habitemi që ajo u prit nga apostujt me gëzim të madh (Lk. 24,52).


LEXIMI I DYTË: Heb. 9,24-28. 10,19-23.

24 Sepse Krishti nuk hyri në Shenjtëroren e Shenjtëroreve të punuar me dorë, që është vetëm shëmbëllesë e thjeshtë e asaj të vërtetës, por drejt në qiell: që tani të ndërmjetësojë për ne para fytyrës së Hyjit. 25 Jo veç, që shumë herë ta flijojë vetveten sikurse kryeprifti çdo vit hyn në Shenjtëroren e Shenjtëroreve me gjak të huaj; 26 - përndryshe do t’i ishte dashur të pësojë shumë herë që prejkrijimit të rruzullit. Por tani u dëftua një herë të vetme - në mbarimin e kohës - për ta asgjësuar mëkatin me anën e flijimit të vetvetes.
27 Dhe, sikurse njerëzve u duhet një herë të vdesin - e pastaj vjen gjyqi - 28 kështu edhe Krishti: u flijua vetëm një herë për të shlyer mëkatet e të gjithëve, kurse herën e dytë - jo më në lidhje me mëkate - do t’u duket atyre që e presin për t’u shëlbuar.
10,19 Pra, o vëllezër, duke pasur hyrje të lirë në Shenjtërorën e Shenjtërorëve në fuqi të gjakut të Jezusit, 20 nëpër këtë rrugë të re dhe të gjallë që na e hapi Krishti më anën të tisit që është trupi I tij; 21 dhe duke pasur një prift të shkëlqyeshëm në krye të Shtepisë së Hyjit: 22 t’i afrohemi me zemër të çiltër me fe të plotë me shpirt të pastruar nga ndërgjegija e keqe dhe me trup të larë me ujë të pastër. 23 Ta ruajmë të palëkundshme dëshminë e shpresës sepse ai që I dha premtimet është besnik.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Sot vazhdojmë të flasim për meshtarët për të treguar presbiterët, për t'iu referuar ministrave të Eukaristisë dhe të Pajtimit; por Koncili i Dytë i Vatikanit e shmangu me kujdes këtë dhe e rezervoi termin meshtar - siç bën gjithë Besëlidhja e Re - për Krishtin dhe popullin e Perëndisë të bashkuar me Krishtin në ofrimin e flijimeve shpirtërore që i pëlqejnë Atit.
Fragmenti nga Letra drejtuar Hebrenjve që na paraqitet sot fillon duke treguar dy arsye pse Jezusi është i vetmi meshtar i vërtetë.
E para është se priftërinjtë e lashtë ofronin oferta të djegura në një tempull material, të bërë prej gurësh, ndërsa Jezusi kryente shërbesën e tij në qiell, në një shenjtërore që nuk ishte bërë nga duart e njeriut (Heb. 9,24).
Pastaj, priftëria e Besëlidhjes së Vjetër kishte si objektiv pastrimin e popullit nga mëkatet e tyre. Për të shlyer mëkatet e tij, kryeprifti hynte – vetëm dhe me frikë – në pjesën më të shenjtë të tempullit, në Shenjtoren e Shenjtëroreve, dhe derdhte gjakun e kafshëve të flijuara mbi gurin që besohej se ishte vendosur nga Zoti si themeli i botës. Thuhej gjithashtu se ky gur ishte tapa që bllokonte ujërat e humnerës. Nëse, në ditën e Yom Kippur, mëkatet e njerëzve nuk do të ishin shlyer, nëpërmjet kryerjes së kujdesshme dhe të përpiktë të të gjitha riteve të pastrimit, ujërat e ferrit do të ishin derdhur përsëri mbi botën.
Kryeprifti i përsëriste këto gjeste liturgjike çdo vit, por nuk merrte asnjë falje të mëkatit. Burrat vazhduan të ishin të ligj dhe në nevojë për shlyerje faji.

Meshtaria e Jezusit është krejtësisht e ndryshme: ai ofroi një flijim unik dhe të përsosur dhe nuk derdhi gjakun e kafshëve, por dha gjakun e tij dhe, me gjestin e tij të dashurisë, e zhduku mëkatin përgjithmonë (Heb. 9,25-27).
Ai do të vijë përsëri, jo për të përsëritur flijimet, por për të marrë me vete njerëzit që flijimi i tij unik dhe i përsosur i ka shpenguar nga çdo faj (Heb. 9,28).
Në pjesën e dytë të leximit (Heb. 10,19-23) autori nxjerr në pah rezultatin e sakrificës së ofruar nga Krishti dhe paraqet në gjuhë teologjike ngjitjen në qiell që festojmë sot.
Ai u drejtohet marrësve të letrës së tij duke i quajtur vëllezër dhe u shpall atyre: kulti i vjetër ka mbaruar, Krishti ka përuruar atë të riun. Në Veprat e Apostujve, Luka e paraqiti këtë të vërtetë duke përdorur një imazh hapësinor, ai na ftoi të sodisim Jezusin duke u ngjitur në qiell.
Autori i Letrës drejtuar Hebrenjve e prezanton të njëjtën ngjarje me gjuhë teologjike, duke iu referuar liturgjisë së tempullit të Jerusalemit: Jezusi është Kryeprifti i vërtetë, i vetmi, i cili, pasi kaloi velin që ndante botën e njerëzve nga ajo e Perëndisë, hyri në Shenjtëroren e përjetshme të qiellit. Ai hyri dhe ia paraqiti Atit flijimin e tij: jo ofertën e kafshëve që nuk i interesojnë kurrë Perëndisë, por jetën e tij të dhënë njerëzve, nga dashuria. Kështu ai hapi hyrjen e shtëpisë së Atit për të gjithë.
Këshilla e fundit për dishepullin, i cili tani e ka zemrën të pastruar nga gjaku i tij dhe trupin të larë nga uji i Pagëzimit, është të jetë besnik, të mos lëkundet në rrëfimin e kësaj shprese (v. 21-23).


UNGJILLI: Lk. 24,46-53.

45 Në atë kohë, Jezusi u shfaq apostuive të vet 46 dhe u tha: “Kështu është në Shkrimin e shenjtë: ‘Mesisë i duhet të pësojë e të ngjallet së vdekuri të tretën ditë. 47 Në Emër të tij do të predikohet ndër të gjithë popujt, duke filluar prej Jerusalemit, kthimi dhe falja e mëkateve. 48 Ju jeni dëshmitarët e kësaj gjëje. 49 Dhe, ja, unë do ta dërgoj mbi ju Premtimin e Atit tim. Qëndroni, prandaj, në qytet derisa të visheni me Fuqinë prej së Larti”.
50 Atëherë i mori me vete deri në Betani, i çoi duart dhe i bekoi. 51 E, ndërsa po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit në qiell. 52 Ata ranë përmbys para tij dhe e adhuruan e me gëzim të madh u kthyen në Jerusalem 53 dhe vazhdimisht ishin në Tempull duke i dhënë lavdi Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ne jemi në gjendje të studiojmë dhe kuptojmë realitetet materiale, vetëm duhet të jemi në gjendje të aplikojmë inteligjencën dhe mprehtësinë.
Megjithatë, misteret e Zotit na shpëtojnë, ato janë të pakuptueshme, vetëm ai mund t'i zbulojë ato.
Nëse i afrohemi Jezusit, nëse ripërsëritim fazat e jetës së tij të udhëhequr vetëm nga mençuria njerëzore, e gjejmë veten përballë një misteri të dendur, kërkojmë me ngulm në errësirë. Nga fillimi deri në fund, ajo që i ndodh atij mbetet një enigmë. Vetë nëna, Maria, habitet dhe mahnitet kur plani i Perëndisë fillon të bëhet realitet në të birin (Lk. 2,33.50). Me besim, edhe ajo duhet t’i “bashkojë” ngjarjet e ndryshme si copëza (Lk. 2,19), për të zbuluar enigmën e Zotit. Si ta kapësh kuptimin?
I Ngjalluri i përgjigjet kësaj pyetjeje në vargjet e para të Ungjillit të sotëm (v. 46-47). Ai – raporton Luka – ua hapi mendjen dishepujve drejt kuptimit të Shkrimeve të Shenjta: “Kështu është shkruar...”. Vetëm nga fjala e Zotit e shpallur nga profetët mund të vijë drita që ndriçon ngjarjet e Pashkëve. Në Bibël – thotë Jezusi – ishte parashikuar që Mesia do të vuante, do të vdiste dhe do të ringjallej.
Është e vështirë të gjesh deklarata kaq të qarta në Besëlidhjen e Vjetër. Megjithatë, nuk ka dyshim se ajo që ndryshoi mendjet e dishepujve dhe i bëri të kuptonin se Mesia i Perëndisë ishte shumë i ndryshëm nga ajo që prisnin, ishin tekstet e profetit Isaia, të cilët flasin për Shërbëtorin e Zotit "të përçmuar dhe të hedhur poshtë nga njerëzit, një njeri i dhembjeve dhe i njohur me hidhërimin... Por ai do të ketë pasardhës dhe do ta zgjasë jetën e tij, dhe pas mundimit të shpirtit të tij do të shohë dritën" (Is 53).
Një ngjarje tjetër – thotë i Ngjalluri – është shpallur në Shkrimet e Shenjta: “Në emër të tij do të predikohet kthimi dhe falja e mëkateve në të gjitha kombet” (v. 47).
Këtu referenca ndaj tekstit biblik është e qartë. I referohet misionit të Shërbëtorit të Zotit: “Të kam bërë dritë për kombet, që të çosh shpëtimin deri në skajet e tokës” (Is. 49,6).
Sipas profetit, detyra e Mesisë është t'u sjellë shpëtim të gjithë njerëzve. Si do të përmbushet kjo profeci nëse Jezusi e kufizoi aktivitetin e tij vetëm te populli i tij, nëse u ofroi shpëtim vetëm izraelitëve (Mt.15,24)?

Në pjesën e dytë të Ungjillit të sotëm (v. 48-49) kësaj pyetjeje i jepet përgjigje: Jezusi do të bëhet "drita e johebrenjve" nëpërmjet dëshmisë së dishepujve të tij.
Kjo është një detyrë përtej aftësive njerëzore. Për të kryer misionin e Krishtit, vullneti i mirë dhe cilësitë e mira nuk janë të mjaftueshme; duhet të jesh në gjendje të mbështetesh në forcën e tij. Ja arsyeja për premtimin: “Qëndroni në qytet derisa të visheni me fuqi nga lart” (v. 49).
Është njoftimi i dërgimit të Shpirtit, i Atij që do të bëhet protagonisti i kohës së Kishës. Në Veprat e Apostujve, prania e tij në momentet kyçe dhe ndihma e tij në zgjedhjet vendimtare të bëra nga dishepujt do të kujtohen shpesh.
Ungjilli i Lukës përfundon me historinë e Ngjitjes në Qiell (v. 50-53).
Përpara se të hyjë në lavdinë e Atit, Jezusi i bekon dishepujt (vargu 51).

Pasi mbaruan kremtimet liturgjike në tempull, prifti largohej nga vendi i shenjtë dhe shqiptonte një bekim solemn mbi besimtarët e mbledhur për lutje (Sir. 50,20). Pas bekimit, ata u kthyen në punët e tyre, të sigurt se Zoti do t’i çonte të gjitha përpjekjet dhe mundin e tyre në një përfundim të suksesshëm. Bekimi i Jezusit shoqëron bashkësinë e dishepujve të tij dhe është premtimi dhe garancia e suksesit të plotë të veprës që ata janë gati të fillojnë.
Thirrja e fundit mund të ishte vetëm për gëzim: dishepujt “u kthyen në Jerusalem me gëzim të madh” (v. 52).
Luka është ungjilltari i gëzimit. Që në faqen e parë të Ungjillit të tij hasim engjëllin e Zotit që i thotë Zakarias: “Do të kesh gëzim dhe hare, dhe shumë do të gëzohen për lindjen e tij” (Lk. 1, 14). Pak më vonë, në historinë e lindjes së Jezusit, engjëlli shfaqet përsëri dhe u thotë barinjve: “Mos kini frikë; sepse ja, unë po ju sjell lajmin e mirë të një gëzimi të madh që do të jetë për të gjithë popullin” (Lk. 2,10).
Arsyeja e parë pse dishepujt gëzohen, edhe pse nuk e kanë më Mjeshtrin dukshëm me vete, është fakti se ata e kanë kuptuar se ai nuk ka mbetur, siç mendonin armiqtë e tij, një rob i vdekjes.
Ata e kanë përjetuar ringjalljen e tij, janë të sigurt se ai ishte i pari që kaloi "perden e tempullit" që ndante botën e njerëzve nga ajo e Zotit. Kështu ai tregoi se gjithçka që ndodh në tokë: sukseset dhe fatkeqësitë, padrejtësitë, vuajtjet dhe madje edhe ngjarjet më absurde, si ato që i ndodhën atij, nuk i shpëtojnë planit të Zotit. Nëse ky është fati i çdo njeriu, vdekja nuk është më e frikshme, Jezusi e shndërroi atë në një lindje për jetën me Perëndinë. Kjo është arsyeja e parë për t'u përballur me shpresë edhe me situatat më dramatike dhe të ndërlikuara.

Drita e Shkrimeve të Shenjta i bëri ata të kuptonin se Jezusi nuk shkoi në një vend tjetër, ai nuk u largua, por qëndroi me njerëzit. Mënyra e tij e të qenit i pranishëm nuk është më e njëjtë, por nuk është më pak reale. Përpara Pashkëve, ai ishte i kushtëzuar nga të gjitha kufizimet ndaj të cilave ne jemi të nënshtruar. Tani jo më dhe ai mund të jetë pranë çdo burri, gjithmonë. Me Ngjitjen në Qiell, prania e tij nuk u pakësua, përkundrazi u shumëfishua! Ja arsyeja e dytë për gëzimin e dishepujve dhe tonën.

[ninoenina]

F. A. NGJITJA E JESUSIT NË QIELL. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NGJITJA E JESUSIT NË QIELL VITI C.

MË 1 – 6 – 2025.

UNGJILLI: Lk. 24,46-53.

46 dhe u tha:
“Kështu është në Shkrimin e shenjtë: ‘Mesisë i duhet të pësojë e të ngjallet së vdekuri të tretën ditë. 47 Në Emër të tij do të predikohet ndër të gjithë popujt, duke filluar prej Jerusalemit, kthimi dhe falja e mëkateve. 48 Ju jeni dëshmitarët e kësaj gjëje.
49 Dhe, ja, unë do ta dërgoj mbi ju Premtimin e Atit tim. Qëndroni, prandaj, në qytet derisa të visheni me Fuqinë prej së Larti.”
50 Atëherë i mori me vete deri në Betani, i çoi duart dhe i bekoi. 51 E, ndërsa po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit në qiell. 52 Ata ranë përmbys para tij dhe e adhuruan e me gëzim të madh u kthyen në Jerusalem 53 dhe vazhdimisht ishin në Tempull duke i dhënë lavdi Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Fjalët e Krishtit të ringjallur që do t’i dëgjojmë në Ungjillin e sotëm iu drejtuan dishepujve në mbrëmjen e ditës së Pashkëve. Le të përpiqemi ta kujtojmë atë moment.
Në Cenaklin janë të njëmbëdhjetët dhe dy dishepujt që u kthyen nga Emausi pasi panë Krishtin e ringjallur në momentin e "thyerjes së bukës". Le ta mbajmë mend këtë shprehje teknike të përdorur në Kishën e hershme për të treguar kremtimin eukaristik. Kur bashkësia mblidhet për "thyerjen e bukës", sytë e besimtarëve hapen plotësisht dhe gjerësisht dhe ata e shohin të ringjallurin, jo me sy materialë, por me shikimin e besimtarit.
Ata po flasin për përvojën që patën dhe Pjetri tregon gjithashtu për takimin që pati me të ringjallurin, kur ja – thotë Luka – ndërsa po bisedonin për këto gjëra, vetë Jezusi qëndroi midis tyre. Folja e përdorur është este, që do të thotë "ai qëndroi". Nuk thuhet se ai u shfaq dhe pastaj u zhduk, thuhet se ai qëndroi në mes të kësaj bashkësie të mbledhur në emrin e tij në ditën e Zotit.
Dhe në këtë pikë ungjilltari vëren një reagim të çuditshëm të këtyre dishepujve: ai thotë se ata ishin të tronditur dhe plot frikë, menduan se po shihnin një fantazmë. Luka mezi pret të sqarojë se i ringjalluri nuk është një fantazmë dhe e bën këtë për të dalluar përvojën e të ringjallurit nga takimi me hijet e të ndjerit për të cilat flitet në letërsinë greke dhe latine. Le të kujtojmë zbritjen e Uliksit në botën e nëndheshme kur ai takon Akilin dhe i thotë: "Ti ishe më i forti nga të gjithë ne, tani ti sundon botën e të vdekurve". Dhe Akili iu përgjigj: "Mos u përpiq ta zbukurosh situatën time, Odise, sepse unë do të preferoja të isha punëtor atje në tokë sesa të sundoja mbi fantazmat, mbi shëmbëlltyrat e njerëzve, mbi hijet". Edhe Enea, kur zbret për të parë botën e të vdekurve së bashku me Sibilën, për të takuar të atin, Ankisin, has fantazma.
Luka mezi pret të sqarojë: i ringjalluri nuk është një fantazmë, ai është një person real, konkret, jo më i bërë nga një trup material i dukshëm dhe i prekshëm, por trupi i të ringjallurit. Si mund ta tregojmë tani këtë përvojë duke përdorur gjuhën materiale? Kjo është përpjekja e admirueshme e bërë nga Luka dhe është shumë e ndërlikuar ta tregosh këtë përvojë. Le të mendojmë, për shembull, sa e vështirë është për ne të flasim për përvojat shpirtërore, por prapëseprapë për botën tonë.
Nëse e pyesim një nënë: “Më trego si ndihesh për fëmijën që mban në bark”, ajo na shikon me habi: “Si mund t’ju them se çfarë ndiej?” Ose nëse shohim dikë të zhytur në meditim të buzëqeshjes së Mona Lisës dhe e pyesim se çfarë ndjen, ai mbetet pa fjalë. Ose nëse, duke dëgjuar atë që unë e konsideroj si solo më të bukur të violinës në botë, atë melodi të ëmbël të Benedictus nga Missa Solemnis e Beethovenit, e pyesnim: "Çfarë ndjen kur e dëgjon atë Benedictus?", do të filloja të flisja për një vesë drite që zbret në zemrën dhe pastaj do të ndalesha sepse nuk po thoja asgjë. Si mund të flasim për një përvojë të botës hyjnore nëse nuk mund ta përçojmë në mënyrë të përshtatshme emocionin që ndiejmë kur dëgjojmë muzikë ose kur sodisim një vepër arti? E kuptojmë, pra, këtë përpjekje të admirueshme që bënë të gjithë ungjilltarët për ta përkthyer në imazhe përvojën reale të takimit me të ringjallurin.
Në këtë pikë, Krishti i ringjallur u thotë dishepujve: “Pse jeni të shqetësuar? Pse lindin dyshime në zemrat tuaja?” Nga lindin këto shqetësime dhe këto pyetje? Konfuzioni i dishepujve është i kuptueshëm, sepse të gjitha besimet e tyre janë mohuar nga Pashka.
Ata përballen me një realitet të papritur: ata ishin të sigurt se Mesia ishte në anën e të drejtëve dhe për këtë arsye Mesia duhej të ishte fitues, përkundrazi ai ishte një humbës. Ata gjithmonë kishin besuar, sepse kishin mësuar në katekezë, se Perëndia e mbron të drejtin, nuk e dorëzon atë në duart e të pabesëve - të gjitha psalmet e përsërisin këtë -, përkundrazi, ata e gjetën veten përballë njeriut të drejtë të kryqëzuar të cilin Perëndia nuk e mbrojti. Ja tani zbulimi i asaj që ndodhi ditën e tretë, domethënë, si përfunduan gjërat.
Në sytë e njerëzve, Jezusi ishte një humbës: ata ishin të bindur se ai ishte vendosur në një varr, në atë errësirë, në atë heshtje, gjithçka kishte mbaruar. Por ditën e tretë, siç rrodhën gjërat në dritën e Perëndisë, gjithçka ishte përmbysur. Jezusi nuk ishte mbreti i mundur, por mbreti fitimtar që rrinte ulur në të djathtë të Atit. Zoti që zbuloi Jezusi, nuk ishte Shumë i Larti në të cilin ata kishin besuar gjithmonë, por "Më i Ulti", ai që kishte zbritur poshtë për të qenë skllav, ai që u përkul për t'u larë këmbët. Zotëria i zemrës së Zotit është njeriu. Ai nuk ishte Zoti i fortë që kërcënon dhe hakmerret ndaj atyre që guxojnë të shkelin urdhrat e tij, por Zoti që i do edhe ata që e urrejnë.
Kryqëzimi kishte folur për një Zot që ka dashuri dhe vetëm dashuri. Nuk është çudi që dishepujt janë të shqetësuar, të tronditur. Atë ditë të tretë – që nuk është pasnesër, por kur ata e kuptuan dhe e kuptuan vërtet se çfarë mendon Zoti për atë që ndodhi – gjithçka u përmbys në mendjet dhe zemrat e tyre.
Është e vështirë për ta ta kuptojnë. Pastaj i ringjalluri i ndihmon këta dishepuj të trazuar dhe të tronditur të lexojnë ngjarjet e Pashkëve në dritën e shkrimeve të shenjta. Tani le të dëgjojmë se si fillon Ungjilli ynë:
“Kështu është në Shkrimin e shenjtë: ‘Mesisë i duhet të pësojë e të ngjallet së vdekuri të tretën ditë. 47 Në Emër të tij do të predikohet ndër të gjithë popujt, duke filluar prej Jerusalemit, kthimi dhe falja e mëkateve. 48 Ju jeni dëshmitarët e kësaj gjëje.
49 Dhe, ja, unë do ta dërgoj mbi ju Premtimin e Atit tim. Qëndroni, prandaj, në qytet derisa të visheni me Fuqinë prej së Larti”(v. 46-49).
Në jetën tonë shpesh përballemi me ngjarje, kuptimin e të cilave nuk e kuptojmë: luftëra, dhunë, abuzime ndaj të dobëtve dhe të pambrojturve. Ne shohim njerëz të mirë dhe të drejtë që vuajnë padrejtësi dhe pastaj pyesim veten: "Por a nuk do të vijë dita kur Perëndia t'i rregullojë gjërat, dita kur Ai të tregojë qartë se kush kishte të drejtë, kush ishte gabim, kush ishte i drejtë dhe kush ishte i lig?"
Këtyre pyetjeve, të cilat lidhen drejtpërdrejt me atë që i ndodhi, i ringjalluri në mbrëmjen e Pashkëve përgjigjet: "Kjo ditë do të vijë, dita e tretë: Krishti i vrarë nga njerëzit do të ringjallet ditën e tretë". Çfarë do të thotë kjo shprehje? Nuk është profeci që ai do të ringjallej saktësisht tre ditë pas vdekjes së tij. Profecia nuk është një çeshtje kronologjike, është çeshtje teologjike: do të thotë se në fund të fundit është Perëndia që shpall gjykimin përfundimtar dhe të paapelueshëm mbi suksesin ose dështimin e një jete dhe, duke ringjallur Jezusin, Zoti u ka treguar të gjithëve se Jezusi kishte të drejtë, se ai është i drejti, fituesi, dhe është i tillë sepse e bëri jetën e tij një dhuratë dashurie. Dhe të gjithë ata që, si ai, do ta vënë jetën e tyre në shërbim të vëllezërve të tyre, ndoshta njerëzit do t'i konsiderojnë dështakë, por në ditën e tretë, kur Perëndia të shpallë gjykimin e tij, edhe ata, ashtu si Krishti, do të mirëpriten nga Ati në Qiell në plotësinë e jetës së të ringjallurve. E gjithë Bibla, thotë Jezusi, u shkrua për t'i përgatitur njerëzit që ta kuptonin këtë plan të Perëndisë për njerëzimin.
Por nuk mjafton ta kesh kuptuar këtë plan të Zotit, është e nevojshme ta pranosh, ta përshtatësh jetën tënde me mënyrën se si e jetoi Jezusi i Nazaretit, domethënë është e nevojshme të braktisësh rrugën e vjetër dhe të mirëpresësh propozimin e njeriut të ri. Pastaj, kushdo që e ka kuptuar atë, jo vetëm që duhet ta mishërojë, por duhet t’ua shpallë të gjithë popujve. Ja misioni që i Ngjalluri ua beson dishepujve të tij: “Lajmërojini të gjithë popujve kthimin për faljen e mëkateve”.
Le ta vërejmë mirë: ata nuk duhet të shpallin kthimin në besim dhe faljen e mëkateve. Ata duhet të shpallin konvertimin, domethënë ndryshimin e drejtimit në jetë në mënyrë që mëkati të zhduket. Kjo është falje. Falja e mëkatit nuk do të thotë fshirje e të gjithave, sepse mëkati nuk është një njollë që duhet larë, është drejtimi i gabuar i jetës. Kushdo që e drejton jetën e tij drejt ndjekjes së interesave të veta, drejt grumbullimit të gjerave tokësore, mendon për veten e tij, dëshiron t'i skllavërojë të gjithë të tjerët, t'i dominojë të gjithë. Ky djalë është çnjerëzor, po ia shkatërron jetën, duhet të ndryshojë drejtim. Çfarë bën Zoti që e do këtë person që është në rrugën e gabuar? Ai dëshiron ta falë atë dhe falja nuk është gjë tjetër veçse rezultati të veprës së shpëtimit të Zotit, asaj vepre që ai e vë në veprim për të ndryshuar drejtimin dhe, kur kjo ndodh, mëkati falet.
Është e qartë se vetëm pasi Zoti të ketë arritur të më falë, domethënë të më udhëheqë në rrugën e drejtë, atë që më tregoi Jezusi, vetëm atëherë pendohem, pasi ai të më ketë falur. Jo se më fal sepse u pendova dhe i kërkova falje. Jo, por për shkak se ai arriti të më bënte të kuptoja se isha në rrugën e gabuar, atëherë pendohem dhe ndryshoj jetën time. Ky konvertim duhet t'u shpallet të gjithë popujve, duke filluar nga Jerusalemi.
Kjo është mjaft e habitshme, sepse ata që jetonin në Jerusalem, qytetin e shenjtë, besonin se nuk kishin nevojë të konvertoheshin: ata ishin tashmë të bashkuar me Perëndinë dhe praktikonin fenë. Në vend të kësaj, i Ringjalluri thotë se pikërisht nga ky institucion duhet të fillojë konvertimi. Ata duhet ta kuptojnë fytyrën e re të Zotit dhe fytyrën e re të fesë, domethënë, cilat sakrifica i pëlqejnë Zotit, i cili është Tempulli i ri i Zotit, i cili është Krishti dhe e gjithë bashkësia e dishepujve të bashkuar me Të. Dishepujt janë të thirrur të jenë dëshmitarë të këtij plani të Zotit për njeriun, për njerëzimin.
Për të qenë dëshmitar, duhet ta kesh përjetuar këtë dhuratë falas të jetës, të kesh kuptuar se është bukur të jetosh kështu dhe për këtë arsye të dëshmosh. Nuk ka nevojë të diskutohet apo të debatohet. Jo, ne vetëm duhet të tregojmë se jeta e jetuar siç propozoi Jezusi është e bukur. E kjo dëshmi jete është e mundur vetëm nëse e lejojmë veten të udhëhiqemi nga Shpirti, nga kjo dhuratë e jetës së re që Jezusi na solli në botë, kjo dhuratë e Atit. Nëse dishepujt i tregojnë botës se është e mundur të duash ashtu siç deshi Jezusi, domethënë, ata e lënë veten të preken nga jeta hyjnore që kanë brenda tyre, pra kjo aftësi për të dashur edhe armikun e dikujt, kjo do të jetë provë e pakundërshtueshme se një forcë hyjnore ka ardhur në botë që e transformon njerëzimin nga brenda.
Dhe tani është përshëndetja me të cilën Jezusi ua kalon stafetën dishepujve të tij, bashkësisë, dhe kjo përshëndetje është bekimi i tij. Le të dëgjojmë:
"Atëherë i mori me vete deri në Betani, i çoi duart dhe i bekoi. 51 E, ndërsa po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit në qiell. 52 Ata ranë përmbys para tij dhe e adhuruan e me gëzim të madh u kthyen në Jerusalem 53 dhe vazhdimisht ishin në Tempull duke i dhënë lavdi Hyjit” (v. 50-53).
Pasazhi që dëgjuam është përfundimi i Ungjillit sipas Lukës dhe besoj se dëgjimi i tij ndoshta na ngjalli disa pyetje. Pse i Ngjalluri nuk u ngjit në qiell atje nga Çenakulli? Cila ishte arsyeja që i udhëhoqi dishepujt e tij jashtë qytetit të Jerusalemit? Mbani mend se është vonë natën. Dhe atëherë pse i çuan ata në Betani? Si kronik, ju e kuptoni që nuk ka shumë kuptim, por nëse e kuptojmë gjuhën e shkrimeve të shenjta, atëherë e mirëpresim mesazhin.
Para së gjithash, folja e përdorur nga Ungjilltari për të thënë atë që bëri Jezusi - ai i nxori dishepujt e tij nga Jerusalemi - folja është exagei, një fjalë jo banale sepse është e njëjta folje që përdoret në Librin e Eksodit për të thënë atë që bëri Perëndia për popullin e tij: ai i nxori ata nga Egjipti, nga vendi i skllavërisë, për ta futur popullin e tij në hapësirat e gjera ku ata mund të jetojnë, në vendin e lirisë. Pse Krishti i ringjallur e udhëheq komunitetin e tij jashtë Jerusalemit? Sepse Jerusalemi është vendi ku nuk je i lirë, vendi ku ndodhet një institucion fetar që na mëson të adhurojmë dhe t'i shërbejmë një Zoti që nuk ekziston, nuk është Zoti që shohim të reflektuar në fytyrën e Jezusit të Nazaretit.
Në Tempullin e Jerusalemit, adhurohet një Zot që ua ofron dashurinë e tij atyre që ia paguajnë, atyre që i ofrojnë flijime, temjan dhe u jep bekimet e tij të mirëve dhe të drejtëve, jo të ligjve. Pashkët e kanë fshirë këtë fytyrë të Zotit, sepse në Jezusin e Nazaretit, Zoti e zbuloi veten si dashuri dhe vetëm dashuri të lirë, ai u jep favoret dhe dashurinë e tij të gjithë njerëzve. Ja, i ringjalluri e nxjerr komunitetin e tij nga ky institucion fetar.
Cili është vendi ku ai i çon ata? Betania. Çfarë tregon kjo Betani? E dimë, është vendi i miqësisë, është vendi i familjes ku Jezusi është i mirëpritur, një familje ku ka vetëm vëllezër e motra, nuk ka baballarë, nuk ka zotërinj, nuk ka nënshtetas. Kjo shtëpi e familjes nga Betania është imazhi i bashkësisë së krishterë, shtëpia nga e cila buron aroma e nardit, simbol i dashurisë.
Dhe mund të bëjmë një kontroll dhe të pyesim veten: ata që i afrohen bashkësisë së re sot, asaj të të krishterëve, e cila duhet të jetë si ajo e Betanisë ku derdhet parfumi i dashurisë, ata që i afrohen kësaj bashkësie - sot myslimanë, budistë, paganët, ateistët, kushdo qoftë - a e vënë re menjëherë se nga kjo shtëpi del një parfum i veçantë, ai i dashurisë së jetuar nga Jezusi i Nazaretit, një dashuri që arrin edhe armikun? A është kjo aroma që nuhasin ata që i afrohen komuniteteve tona të krishtera sot?
Çfarë bën i ringjalluri? Ngrit duart. Duart, e dimë, janë simboli i punëve që bëjmë. Me duart tona mund të japim jetë ose vdekje, të përkëdhelim ose të godasim, t'u ofrojmë bukë të uriturve, ose të vjedhim. Ja skena e fundit: Jezusi ngre duart lart dhe i tregon ato. Ato janë duart që gjithmonë kanë bekuar dhe gjesti i fundit do të jetë pikërisht ai i bekimit. Barak, të bekosh në hebraisht, do të thotë të dëshirosh jetë dhe vetëm jetë. Ky gjest i Jezusit, që na e përshkruan Luka, është marrë nga Besëlidhja e Vjetër; është gjesti priftëror.
Në Librin e Levitikut, kapitulli 9, thuhet se Aaroni ngriti duart drejt popullit, duke i bekuar ata. Dhe pastaj ka një përshkrim të mrekullueshëm, të bërë nga Siraku në Librin e tij, kur ai lavdëron kryepriftin Simon, birin e Onias, një njeri të devotshëm, të drejtë dhe të ndershëm, dhe përshkrimi i bekimit të tij është prekës. Ai ngriti duart mbi të gjithë asamblenë e bijve të Izraelit dhe pastaj dha bekimin e Zotit me buzët e tij, duke u mburrur se mund ta shqiptonte këtë emër. Dhe kur ai ngriti duart, të gjithë u përkulën për të marrë bekimin e Shumë të Lartit. Është e njëjta skenë që Luka mori nga Besëlidhja e Vjetër për të na treguar për gjestin e fundit të Jezusit: duke na lënë bekimin e tij. Dhe do të kujtojmë gjithashtu se si fillon Ungjilli sipas Lukës, me një bekim që Zakaria nuk mund ta shqiptojë sepse është memec, dhe tani në vend të tij ka një bekim që jepet nga i ringjalluri dhe që mbetet përgjithmonë mbi njerëzimin.
Dhe ndërsa ai po i bekonte ata - ky bekim kujtohet për herë të dytë - ai u nda prej tyre dhe u mor lart në qiell. Ungjilltari nuk po bën një kronikë, ai përdor gjuhën e kohës së tij në të cilën Zoti imagjinohej në qiell, në të vërtetë kishte shtatë qiej dhe mbi qiellin e shtatë ndodhej froni i Shumë të Lartit. Është për të na treguar se kushdo që jeton për dashurinë, është i mirëpritur në shtëpinë e Atit.
Dhe ky rrëmbim në qiell nuk u shpik nga Luka, është një gjini letrar i njohur në letërsinë biblike - kujtojmë rrëmbimin e Elisë në një qerre zjarri - por i pranishëm edhe në letërsinë greko-romake. Pati edhe rrëmbime atje, shumë të rrëmbyer drejt qiellit: Romuli, Empedokliu, Aleksandri, Herakliu... Këtu, këto janë imazhe që Luka i përdor jo për të përshkruar një histori materiale, por për të formuluar të vërtetën në një mënyrë plastike: Jezusi u prit në krahët e Atit. Kjo e vërtetë që ai dëshiron të komunikojë është se jeta e dhënë nuk shkatërrohet, ajo hyn në botën e Zotit ku asnjë pikë dashurie nuk humbet. Dhe ka një shkëputje nga kjo botë e korruptueshme për të hyrë në botën e paprishshmërisë dhe dishepujt përkulen, ata e njohin këtë gjykim të Perëndisë për atë që ndodhi në jetën e Jezusit.
Dhe vini re gëzimin tani tek këta dishepuj. Kur një i dashur na lë, nuk gëzohemi, por trishtohemi. Pse janë këta dishepuj kaq plot gëzim? Është se pas Pashkëve ata e kuptuan se largimi nga kjo botë e korruptueshme nuk është një arsye për trishtim, por për gëzim. Ai që ka parë se çfarë fati i pret ata që kanë jetuar për dashurinë, e do këtë botë dhe këtë jetë, por jeton në pritje të atyre gjërave që, siç u shkroi Pali Korintasve:
" ‘Çka syri nuk pa e veshi nuk dëgjoi
dhe në zemër të njeriut nuk hyri,
atë ua bëri Hyji gati atyre që e duan’ " (1 Kor. 2,9).
Nuk duhet të ndalojmë së menduari për vdekjen si një gjë të keqe. E keqja dhe shëmtuar është jeta e gabuar, e keqja do të ishte gjithashtu një pleqëri e pafundme. Përfundimi natyror i një jete të kaluar për dashurinë është i bukur dhe i dëshirueshëm.
Le të përpiqemi ta shohim vdekjen si besimtarë, jo si paganë. Mund të duket e çuditshme atëherë që këta dishepuj u kthyen në Jerusalem. Po, është Jerusalemi material, ku ata u kthyen, por ata dolën nga Jerusalemi që skllavëron, domethënë, nga një imazh i caktuar i Zotit dhe nga një mënyrë e caktuar e lidhjes me Zotin, që është praktika fetare hebraike, dhe më pas ata ishin në Tempullin e Zotit gjatë gjithë kohës. A do të ktheheshin më pas në Tempull për të bërë flijime ose oferta të djegura?
Jo, ata nuk mund të qëndrojnë në Tempullin e Zotit Perëndi gjatë gjithë kohës. Tempulli është i ri, ai që është Jezusi i Nazaretit me gjithë bashkësinë e tij, ky është Tempulli i ri nga i cili sakrificat që i pëlqejnë Atij, të cilat janë vepra dashurie, ngjiten te Zoti. Ata janë kthyer, po, te Jezusi. Ata nuk i përkasin më institucionit hebraik, por kanë hyrë në botën e re, atë të lindur nga Pashkët.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

PENTECOTE VITI C

MË 8 – 6 – 2025.


LEXIMI I PARË: Vap. 2,1-13.

1 Kur erdhi dita e Rrëshajëve, të gjithë ishin së bashku në të njëjtin vend.
2 Dhe, ja, papritmas, u ndie një ushtimë nga qielli si shungullimë e erës së fortë dhe e mbushi të gjithë shtëpinë, ku ata ishin.
3 Atyre atëherë iu dukën gjuhë, si të ishin prej zjarri. Këto u ndanë e zunë vend nga një mbi secilin prej tyre.
4 Të gjithë u mbushën me Shpirtin Shenjt dhe filluan të flasin në gjuhë të ndryshme, ashtu si Shpirti Shenjt i shndriste të shpreheshin.
5 Dhe asohere në Jerusalem banonin judenj, njerëz të përshpirtshëm, të ardhur prej të gjitha kombeve të botës.
6 Dhe, kur u dëgjua ajo ushtimë, ngarendi një shumicë e madhe dhe mbetën të habitur, sepse secili i dëgjonte duke folur në gjuhën e vet.
7 Të gjithë çuditeshin e mrekulloheshin dhe thoshin: “Këta njerëz që po flasin, a thua vallë nuk janë të gjithë galileas?
8 Po si atëherë secili prej nesh i dëgjon duke folur në gjuhën e vet amtare?
9 Partë, medë, elamitë, banorë të Mesopotamisë, të Judesë, të Kapadokisë, të Pontit e të Azisë,
10 të Frigjisë e të Pamfilisë, të Egjiptit e të krahinave të Libisë rreth Cirenës, njerëz të ardhur nga Roma,
11 judenj e proselitë, kretas e arabë ‑ të gjithë ne po i dëgjojmë duke shpallur veprat e madhërueshme të Hyjit në gjuhët tona amtare.”
12 Të gjithë kishin mbetur të habitur e, të marrë mendsh, pyesnin njëri‑tjetrin: “Çfarë do të jetë kjo punë?”
13 Disa të tjerë, duke shpotitur, thoshin: “Janë dehur me musht!”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE.

SHPIRTI SHENJT ZBRITI DHE U DHERD MBI NJERËZIMIN.

Gjëja e parë që duhet mbajtur mend nga ky tekst: Jerusalemi është qyteti i dhuratës së Shpirtit! Nuk është vetëm qyteti ku Jezusi themeloi Eukaristinë, qyteti ku ai u ringjall, por është gjithashtu qyteti ku Shpirti u derdh mbi njerëzimin.
Në kohën e Krishtit, festa e Rrëshajëve hebraike ishte shumë e rëndësishme ishte festa e dhënies së Ligjit, një nga tre festat e vitit për të cilat njerëzit shkonin në Jeruzalem për pelegrinazh. Dëshmia e kësaj është renditja e të gjitha kombësive të mbledhura në Jeruzalem për këtë rast: "Partë, medë, elamitë, banorë të Mesopotamisë, të Judesë, të Kapadokisë, të Pontit e të Azisë, të Frigjisë e të Pamfilisë, të Egjiptit e të krahinave të Libisë rreth Cirenës, njerëz të ardhur nga Roma, judenj e proselitë, kretas e arabë” (v. 9-11).
Prandaj, qyteti i Jeruzalemit ishte mbushur me njerëz nga kudo, mijëra hebrenj të devotshëm që ndonjëherë vinin nga shumë larg: ishte viti i vdekjes së Jezusit, por kush prej tyre e dinte? E thashë qëllimisht “vdekjen” e Jezusit, pa folur për Ringjalljen e tij; sepse Ringjallja e tij deri në atë moment mbeti e njohur vetëm nga disa miqtë e Jezusit. Këta njerëz nga kudo ndoshta nuk kishin dëgjuar kurrë për një farë Jezusi të Nazaretit. Ky vit ishte si gjithë të tjerët, kjo festë e Rrëshajëve do të ishte si gjithë të tjerat. Por tashmë, nuk ishte absolutisht asgjë! Ata besimtarët shkuan në Jeruzalem me zjarr, me besim, me entuziazmin e një pelegrinazhi për të rinovuar Besëlidhjen me Perëndinë.
Për dishepujt e Jezusit, sigurisht, kjo festë e Rrëshajëve, pesëdhjetë ditë pas Pashkës së Tij, atë që panë, dëgjuan, prekën... pas Ringjalljes së tij... kjo Rrëshajë nuk i ngjante asnjë tjetër; për ta asgjë nuk ishte si më parë... Por kjo nuk do të thotë se pritnin atë që ndodhi!
Për të na ndihmuar të kuptojmë se çfarë po ndodhi, Luka evokon këtu, me termat që ai zgjodhi me shumë kujdes, tre tekste nga Besëlidhja e Vjetër: këto tre tekste janë, dhurata e Ligjit në Sinai; një fjalë nga profeti Joel; dheepisodi i Kullës së Babelit.


MBRETËRIA E HYJIT ËSHTË AFËR.

Le të fillojmë nga Sinai: gjuhët e zjarrit të Rrëshajëve, tingulli "si një ushtimë nga qielli, shungullimë e erës së fortë" sugjerojnë se ne jemi këtu në përputhje me atë që ndodhi në Sinai, kur Perëndia i dha dërrasat e Ligjit Moisiut; këtë e gjejmë në librin e Daljes: “Erdhi e treta ditë dhe zbardhi drita: u ndien bubullima, shpërthyen vetëtima, një re tejet e dendur e mbuloi malin. Boria jehoi thekshëm dhe u dridh populli që ishte në zemërimië. Atëherë Moisiu e bëri popullin të dalë nga zemërimia në takim me Hyjin. Populli qëndroi në këmbë rrëzë malit. Krejt mali i Sinait s’ishte tjetër por tym, sepse Hyji kishte zbritur në zjarr mbi të e tymi i tij ngritej porsi tym furre. I tërë mali tundej tmerrësisht. Zëri i bririt vinte gjithnjë e rritej: Moisiu fliste me Hyjin e Hyji i përgjigjej me bubullimë (Dal. 19,16-19). Targumi (është përkthimi aramaisht i këtij fragmenti nga libri i Daljes) thoshte se kur Zoti dha ligjin, llambat e zjarrit kalonin nëpër hapësirë. Gjuhët e zjarrit të Rrëshajëve i kujtojnë ato në mënyrë të papërmbajtshme.
Duke ndjekur linjën e ngjarjes së Sinait, Shën Luka dëshiron që ne të kuptojmë se kjo Rrëshajë, atë vit, ishte shumë më tepër se një pelegrinazh tradicional: ishte një Sinai i ri. Ashtu si Perëndia i kishte dhënë Ligjin e tij popullit të tij për t'i mësuar ata të jetonin në Besëlidhje, tani e tutje Hyji i jepte Shpirtin e tij popullit të tij... Tani e tutje Ligji i Perëndisë (që është e vetmja mënyrë për të jetuar vërtet të lirë dhe të lumtur: nuk duhet të harrohet kjo) tani e tutje ky Ligj i Perëndisë nuk është më i shkruar në dërrasa guri, por në dërrasa mishi, në zemrën e njeriut, për të përdorur imazhin e Ezekielit 36, 26-28): "Unë do t’ju jap një zemër të re, një shpirt të ri do ta fus në ju, do ta nxjerr nga mishi juaj zemrën e gurtë e do t’ju jap një zemër mishi. Shpirtin tim do ta fus në ju e do të bëj që të ecni urdhërimeve të mia e t’i zbatoni e t’i vini në veprim gjyqet e mia. Do të banoni në tokën që ua dhurova etërve tuaj: ju do të jeni populli im e unë do të jem Hyji juaj".
Luka me siguri donte të evokonte edhe një fjalë nga profeti Joel:
"E pas këtyre:
Do ta ndikoj Shpirtin tim
mbi çdo njeri
e do të bëhen profetë bijtë e bijat tuaja,
pleqtë tuaj ëndrra do të shohin,
djelmoshat tuaj do të kenë vegime" (Jl 3,1).
Kjo nënkupton që çdo njeri do të bëhet i aftë për të pranuar Shpirtin e Hyjit. Në sytë e Lukës, këta "hebrenj të zjarrtë, nga të gjitha kombet nën qiell" siç i quan ai, simbolizojnë të gjithë njerëzimin për të cilin profecia e Joelit më në fund po përmbushet. Kjo do të thotë se ka ardhur e famshmja, e shumëpritur "Dita e Zotit"!
Dhe në fund, episodi i Babelit: ju kujtohet historia e Babelit: duke e thjeshtuar shumë, mund të tregohet si një shfaqje në dy akte: Akti 1, të gjithë burrat flisnin të njëjtën gjuhë: kishin të njëjtën gjuhë dhe të njëjta fjalët. Ata vendosin të ndërmarrin një punë të madhe që do të mobilizojë të gjitha energjitë e tyre: ndërtimin e një kulle të pamasë... Akti 2, Zoti ndërhyn për ta ndalur atë: ai i shpërndan në sipërfaqen e tokës dhe turbullon gjuhët e tyre. Tash e tutje njerëzit nuk do ta kuptojnë më njëri-tjetrin... Shpesh pyesim veten se çfarë të konkludojmë nga kjo?... Nëse nuk duam të kundërshtojmë qëllimet e Zotit, është e pamundur të imagjinojmë se ai ka vepruar për diçka tjetër përveç lumturisë sonë. .. Prandaj, nëse Zoti ndërhyn, është për t'i kursyer njerëzimit një shteg të rremë: gjurmën e mendimit unik, të projektit unik; diçka si “fëmijët e mi të vegjël, po kërkoni unitetin, kjo është mirë; por mos merrni rrugën e gabuar: uniteti nuk është në uniformitet! Uniteti i vërtetë i dashurisë mund të gjendet vetëm në diversitet”.
Rrëfimi i Lukës për Rrëshajët përputhet mirë me Babelin: në Babel, njerëzimi mëson diversitetin, në Rrëshajë, mëson unitetin në diversitet: tani e tutje të gjitha kombet nën qiell dëgjojnë të shpallin në gjuhët e tyre të ndryshme mesazhin e vetëm: mrekullitë e Perëndisë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E RRËSHAJËVE VITI C

MË 8 – 6 – 2025.


PSALMI: 104,1.24,29-30,31.34

1 Bekoje, shpirti im, Zotin!
O Zot, Hyji im, sa i madh je!
24 Sa të shumta janë, o Zot, veprat e tua!
Të gjitha i ke bërë me urti të madhe:
plot është toka me krijesat e tua.
29 Po e fshehe ti fytyrën, ato trazohen,
po ua more frymën, ato ngordhin
dhe kthehen në pluhur përsëri.
30 Po e dërgove frymën tënde, përsëri përtërihen
dhe e rinon fytyrën e dheut.
31 E amshueshme qoftë lavdia e Zotit,
u gëzoftë Zoti në veprat e veta!
34 I pëlqeftë Zotit kënga ime,
kënaqësinë time e kam vënë në Zotin!


LECTIO DIVINA - MEDITIMI - LUTJA.

SA TË SHUMTA JANË, O ZOT, VEPRAT E TUA!

Është shumë mirë të lexojmë të gjithë këtë psalm: janë tridhjetë e gjashtë vargje lavdërimi të pastër, një soditje e mrekullueshme për veprat e Perëndisë. Thashë "vargje" sepse kjo është fjala e zakonshme për psalmet, por duhet të kisha thënë tridhjetë e gjashtë "rreshta" sepse në fakt është një poezi e shkëlqyeshme.
Nuk habitemi që na propozohet për festën e Rrëshajëve, pasi Luka, në librin e Veprave të Apostujve, na thotë se në mëngjesin e Rrëshajëve, Apostujt, të mbushur me Shpirtin Shenjt, filluan të shpallin në të gjitha gjuhët. mrekullitë e Zotit.
Do të më thuash: të mrekullohesh me Krijimin, nuk ka nevojë të kesh besim! Është e vërtetë, dhe sigurisht në të gjitha qytetërimet ka poezi madhështore për bukuritë e natyrës. Në veçanti, gjetëm në Egjipt mbi varrin e një faraoni një poemë të shkruar nga faraoni i famshëm Akh-en-Aton (Amenophis IV): është një himn për Zotin-Diell: Amenophis IV jetoi rreth vitit 1350 para J.C., në një kohë kur hebrenjtë ishin ndoshta në Egjipt; ata mund ta kenë njohur këtë poezi.
Midis poemës së Faraonit dhe Psalmit 104 ka ngjashmëri në stil dhe në fjalor, është e qartë: gjuha e habisë është e njëjtë në të gjitha gjerësitë! Por janë shumë interesante dallimet: ato janë gjurma e Zbulesës që iu bë njerëzve të Besëlidhjes.
Dallimi i parë, dhe është thelbësor për besimin e Izraelit: vetëm Javeh është Zoti; nuk ka Zot tjetër përveç tij; prandaj dielli nuk është zot! Ne kemi pasur tashmë rastin ta vëmë re këtë në lidhje me historinë e Krijimit në Zanafillën: Bibla kujdeset shumë për të vendosur diellin dhe hënën në vendet e tyre, ata nuk janë perëndi, ata janë vetëm ndriçues, kjo është e gjitha. Dhe ata janë gjithashtu krijesa: një nga vargjet e psalmit thotë qartë: "(Ti, o Zot, ti krijove hënën që shënon kohët dhe diellin që njeh orën e perëndimit të saj" (v. 19). Nuk do të flas më shumë për këtë, sepse këta vargje nuk u mbajtën për festën e Rrëshajëve, por disa vargje e paraqesin Zotin si të vetmin mjeshtër të Krijimit; poeti përdor një fjalor të tërë mbretëror për të: Zoti paraqitet si një mbret madhështor, i gjithëpushtetshëm dhe fitimtar. Për shembull, fjala "i madh" që kemi dëgjuar është një fjalë që përdoret për të nënkuptuar fitoren e mbretit në luftë. Një mënyrë shumë njerëzore, sigurisht, për të shprehur zotërimin e Zotit mbi të gjitha elementet e qiellit, të tokës dhe të detit.
Dallimi i dytë të Biblës: Krijimi është vetëm i mirë; aty kemi një jehonë të asaj poezie të famshme nga Zanafilla që përsëritet pa u lodhur si një refren “Dhe Zoti e pa që ishte mirë! "... Psalmi 104 ngjall të gjithë elementët e krijimit, me të njëjtën mrekulli: "Unë gëzohem në Zotin" dhe psalmisti shton (një varg që nuk e dëgjojmë këtë të diel):
"Do t’i këndoj Zotit në jetën time,
do ta lavdëroj Hyjin derisa të jem gjallë” (v. 33).
Megjithatë, e keqja nuk shpërfillet: fundi i psalmit e evokon qartë atë dhe dëshiron zhdukjen e saj: por njerëzit e Besëlidhjes së Vjetër e kishin kuptuar se e keqja nuk është vepër e Perëndisë, pasi i gjithë krijimi është i mirë. Dhe ne e dimë se një ditë Zoti do të zhdukë çdo të keqe nga toka: mbreti fitimtar i elementeve më në fund do të eliminojë gjithçka që pengon lumturinë e njeriut.


TI E RIPËRTËRIN VAZHDIMISHT FYTYRËN E TOKËS.

Veçantia e tretë e besimit të Izraelit: Krijimi nuk është një akt i së shkuarës: sikur Zoti të kishte vënë tokën dhe njerëzit në hapësirë, një herë e përgjithmonë. Është një marrëdhënie e qëndrueshme ndërmjet Krijuesit dhe krijesave të tij; kur themi në Profesionin e fesë: "Unë besoj në Hyjin, Atin e gjithëpushtetshëm, Krijuesin e qiellit dhe të tokës", ne nuk bëjmë vetëm profesioinin e fesë tonë në një veprim fillestar të Zotit, por po e njohim veten në një marrëdhënie varësie prej tij: psalmi këtu thotë fare mirë qëndrueshmërinë e veprimit të Zotit:
“Të gjitha këto presin me shpresë
që t’u japësh ushqim në kohën e duhur.
Po u dhe ti ato mbledhin,
kur ti e hap dorën tënde, mbushen me një mijë të mira.
Po e fshehe ti fytyrën, ato trazohen,
po ua more frymën, ato ngordhin
dhe kthehen në pluhur përsëri”(vv. 27.29).
Një tjetër veçori, përsëri, e besimit të Izraelit, një tjetër shenjë e zbulesës që iu bë këtij populli: në majën e Krijimit, është njeriu; i krijuar për të qenë Mbreti i Krijimit, ai është i mbushur me Shpirtin e Perëndisë; duhej një zbulim që njerëzit të guxonin të mendonin një gjë të tillë! Dhe kjo është ajo që ne kremtojmë në Rrëshajët: ky Shpirt i Perëndisë që është në ne dridhet në praninë e tij: ai hyn në rezonancë me të. Dhe kjo është arsyeja pse psalmisti mund të thotë: “Gëzoftë Perëndia në veprat e tij! ... Unë gëzohem te Zoti”.
Së fundi, dhe kjo është shumë e rëndësishme: dihet mirë se në Izrael çdo reflektim mbi Krijimin bie në këndvështrimin e Besëlidhjes: Izraeli fillimisht përjetoi veprën e çlirimit të Zotit dhe vetëm më pas meditoi Krijimin nën dritën e kësaj përvoje. Në këtë psalm specifik, kemi gjurmë të kësaj gjëje:
Para së gjithash, emri i Zotit i përdorur këtu është emri i famshëm me katër shkronja, YHVH, të cilin ne e përkthejmë Zot, që është zbulesa pikërisht e Perëndisë së Besëlidhjes.
Atëherë dëgjuat pikërisht tani shprehjen “Zot, Perëndia im, je kaq i madh! Shprehja "Zoti im" me posesivin është gjithmonë një kujtim i Besëlidhjes pasi plani i Zotit në këtë Besëlidhje ishte shprehur saktësisht në formulën "Ti do të jesh populli im dhe unë do të jem Zoti yt". Ky premtim, është në dhuratën e Shpirtit “për çdo qenie prej mishi”, siç thotë profeti Joel (3,1) se është përmbushur. Që tani e tutje, çdo njeri ftohet të marrë dhuratën e Shpirtit për t'u bërë me të vërtetë një bir i Perëndisë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

RRËSHAJËT, VITI C.

MË 8-6-2025.


LËXIMI I DYTË: Rm. 8, 8-17.

8 Ata që jetojnë nën ndikimin e trupit, nuk mund t’i pëlqejnë Hyjit. 9 Ju nuk jeni nën ndikimin e mishit, por nën atë të Shpirtit Shenjt, në qoftë se Shpirti i Hyjit banon në ju. Nëse ndokush nuk e ka Shpirtin e Krishtit, ai nuk i përket Atij. 10 E nëse Krishti është në ju, trupi është patjetër i vdekur për shkak të mëkatit e Shpirti është jetë për shkak të drejtësisë. 11 Nëse Shpirti i Atij që e ngjalli nga të vdekurit Jezusin banon në ju, atëherë Ai që ngjalli Krishtin prej të vdekurve, do t’i japë jetë edhe trupit tuaj të vdekshëm me anë të Shpirtit të vet që banon në ju.
12 Këndej, o vëllezër, ne kemi detyrim, por jo kundrejt mishit, që të jetojmë nën ndikimin e mishit: 13 sepse, në qoftë se jetoni sipas ndikimit të mishit, do të vdisni, por, përkundrazi, po qe se i bëni të vdesin veprat e mishit nën ndikimin e Shpirtit, atëherë do të jetoni.
14 Sepse bijtë e Hyjit janë ata, të cilët i udhëheq Shpirti i Hyjit. 15 Ju veç nuk e keni marrë shpirtin që bën robër në mënyrë që përsëri të trembeni, por keni marrë Shpirtin që ju bën bij të adoptimit, në saje të të cilit ne thërrasim: Abba! O Atë! 16 Vetë Shpirti Shenjt dëshmon bashkë me shpirtin tonë se jemi fëmijët e Hyjit. 17 E nëse jemi fëmijë ‑ atëherë jemi edhe trashëgimtarë, trashëgimtarë të Hyjit e bashkëtrashëgimtarë me Krishtin, sikurse në të vërtetë vuajmë bashkë me Të, që edhe të lavdërohemi bashkë me Të.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

TË JETOJMË SI SKLLEVËR APO SI BIJ?
Vështirësia kryesore me këtë tekst qëndron te fjala "mish": në fjalorin e Shën Palit, nuk ka të njëjtin kuptim si në gjuhën shqipe të përditshme sot. Ne tundohemi të krahasojmë dy përbërës të qenies njerëzore që i quajmë mish dhe shpirt, dhe për këtë arsye rrezikojmë të bëjmë një keqkuptim të tmerrshëm: kur Pali flet për mishin dhe shpirt, kjo nuk është aspak ajo që ai ka në mendje. Ajo që Shën Pali e quan "mish" nuk është ajo që ne e quajmë trup; ajo që Pali e quan Shpirt nuk është ajo që ne e quajmë shpirt. Për më tepër, Pali specifikon disa herë se ai flet për shpirtin e Hyjit, ose madje thotë "Shpirti i Krishtit".
Dhe përsëri, nëse shikojmë më nga afër, ai nuk po krahason dy fjalë: "mish" dhe "Shpirt", por dy shprehje: "të jetosh sipas mishit" dhe "të jetosh sipas Shpirtit". Për të, ne duhet të zgjedhim midis dy mënyrave të jetës; ose, për ta thënë ndryshe, ne duhet të zgjedhim zotërinjtë tanë, ose linjën tonë të sjelljes, nëse preferoni.
Këtu gjejmë temën e dy rrugëve, shumë të njohura për hebreun që ishte Shën Pali: dy rrugë, në kuptimin e dy rrugëve, sigurisht. Varet nga ne të zgjedhim: të drejtojmë jetën tonë, të marrim vendime, të reagojmë ndaj vështirësive ose sprovave, ka dy qëndrime të mundshme: besimi në Zot, ose mosbesimi... siguria se Ai nuk na braktis kurrë, ose dyshimi... bindja se Zoti dëshiron vetëm lumturinë tonë, ose dyshimi se Ai do të donte pakënaqësinë tonë... besnikëria ndaj urdhërimeve të Tij sepse ne i besojmë Atij, ose mosbindja sepse besojmë se e dimë më mirë...
Përballë sprovave të përditshme të jetës në shkretëtirë, dhe në veçanti sprovës së etjes, njerëzit mendonin se Zoti i kishte braktisur dhe kishin vënë në dyshim vërtet qëllimet e Zotit dhe të Moisiut; ju e keni njohur episodin e Masës dhe Meribës në Librin e Eksodit.
Përballë kufirit të kundërt të dëshirave të tij, Adami dyshon te Zoti dhe nuk i bindet; është episodi i rënies në Parajsën tokësore. Kam folur në kohën e tashme sepse të gjithë jemi Adam në kohë të caktuara. Është problemi i përjetshëm i besimit, "çështja e besimit", nëse preferoni, një problem kaq themelor në jetën tonë saqë e quajmë "origjinal": mëkati origjinal.
Në kontrast me këtë qëndrim dyshimi, rebelimi kundër Zotit, qëndrimi i Krishtit është një qëndrim besimi dhe për këtë arsye nënshtrimi: meqenëse ai e di se vullneti i Zotit është vetëm i mirë, ai i nënshtrohet me dëshirë atij. Madje dhe duke përfshirë edhe përballjen me vuajtjet dhe vdekjen.

NE JEMI BIJ... PRANDAJ TRASHËGIMTARË.

Prandaj, ekzistojnë dy qëndrime të kundërta, dhe këto janë dy qëndrimet që Pali i quan "të jetosh sipas mishit" ose "të jetosh sipas Shpirtit". Pali e zhvillon këtë kontrast duke na ofruar dy sinonime: "të jetosh sipas mishit" do të thotë të sillesh si skllav ndaj Perëndisë: skllavi nuk i beson zotërisë së tij, ai i nënshtrohet nga detyrimi dhe frika e hakmarrjes; qëndrimin tjetër, "të jetosh sipas Shpirtit", ai e përkthen si "të sillesh si bij": dhe me këtë ai nënkupton një marrëdhënie besimi dhe butësie.
Së fundmi, ai thotë dy gjëra: së pari, vetëm qëndrimi i diktuar nga Shpirti i Hyjit, qëndrimi i besimit dhe dashurisë, si Krishti, është jetëdhënës; ndërsa mosbesimi dhe dyshimi çojnë në vdekje.
"Këndej, o vëllezër, ne kemi detyrim, por jo kundrejt mishit, që të jetojmë nën ndikimin e mishit: sepse, në qoftë se jetoni sipas ndikimit të mishit, do të vdisni, por, përkundrazi, po qe se i bëni të vdesin veprat e mishit nën ndikimin e Shpirtit, atëherë do të jetoni” (v. 12-13) . Nëse jetoni sipas mishit (që do të thotë një qëndrim mosbesimi dhe mosbindjeje ndaj Perëndisë), do të vdisni; por nëse, me anë të Shpirtit, vrisni veprat e njeriut mëkatar, do të jetoni. . Unë përkthej: ajo që, në secilin prej nesh, është një qëndrim që çon në skllavërinë, është shkatërruese. Ajo që, në secilin prej jush, është një qëndrim birnor dhe besimplotë, është rruga drejt paqes dhe lumturisë.
Së dyti, Pali na thotë, Shpirti i Hyjit është tashmë në ju, ju jeni bij, në ju që e quani Perëndinë "Aba-Atë": "Ju veç nuk e keni marrë shpirtin që bën robër në mënyrë që përsëri të trembeni, por keni marrë Shpirtin që ju bën bij të adoptimit, në saje të të cilit ne thërrasim: Abba! O Atë!” (v.15). Ju nuk keni marrë një frymë që ju bën skllevër dhe ju çon përsëri në frikë, por keni marrë një Frymë që ju bën bij; dhe është në të që ne thërrasim "Aba!" domethënë Atë".
Ditën kur i gjithë njerëzimi ta njohë Perëndinë si Atin e tij, atë ditë, plani i Perëndisë do të përmbushet dhe ne të gjithë do të jemi në gjendje të hyjmë në lavdinë e tij së bashku; disa vargje më vonë, Pali thotë: "E njëmend, edhe vetë krijesa me afsh e pret zbulimin e bijve të Hyjit" (v. 19).

Fjalia e fundit e tekstit të sotëm mbetet: "E nëse jemi fëmijë ‑ atëherë jemi edhe trashëgimtarë, trashëgimtarë të Hyjit e bashkëtrashëgimtarë me Krishtin, sikurse në të vërtetë vuajmë bashkë me Të, që edhe të lavdërohemi bashkë me Të” (v. 17). Kjo fjali mund të lexohet në dy mënyra: keqinterpretimi, qëndrimi skllavëror, do të ishte (nuk bëhet fjalë për) të imagjinosh një Zot që vendos kushte për trashëgimi! Përkundrazi, nëse ia dëgjojmë Shpirtit të Zotit, i cili na bën të shohim në Zot një Atë plot dashuri, e kuptojmë se jemi të ftuar edhe një herë të qëndrojmë në besim, veçanërisht kur i afrohemi vuajtjes: ashtu si me Krishtin, vuajtja është e pashmangshme për ata që i përkushtohen ndjekjes së tij në rrugën e dëshmisë; por jetuan me të dhe si ai në besim, është një rrugë ringjalljeje. Në fakt, "me kusht që të vuajnë me të" do të thotë "me kusht që të jenë me të, të mbeten të shartuar me të në çdo kohë, përfshirë vuajtjen e pashmangshme".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E RRËSHAJËVE VITI C

MË 8 – 6 – 2025.

UNGJILLI: Gj. 14, 15-16. 23b-26.

15. “Nëse më doni,
do t’i mbani urdhërimet e mia.
16. Edhe unë do t’i lutem Atit
dhe Ai do t’ju japë një Mbrojtës tjetër,
që të jetë me ju përgjithmonë:
23. “Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë.
24. Kush nuk më do,
nuk i mban fjalët e mia.
E fjala që po dëgjoni, nuk është imja,
por është e Atij, që më dërgoi, ‑ e Atit.
25. Këto fjalë jua thashë
ndërsa banova me ju.
26. E Shpirti Shenjt ‑ Mbrojtës,
të cilin do t’jua dërgojë Ati në Emër tim,
Ai do t’jua mësojë të gjitha
dhe do t’ju përkujtojë gjithçka [unë] ju thashë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

KUR DASHURIA E ZOTIT PUSHTON ZEMRAT E NJERËZVE

Ne e njohim mirë këtë Ungjill, por sigurisht që sot merr një dritë të re falë teksteve të tjera që na ofrohen për festën e Rrëshajëve. Për shembull, është interesante që, për festën e dhuratës së Shpirtit, ungjilli që na propozohet na flet vetëm për dashurinë! Shpesh ne tundohemi të mendojmë për Shpirtin Shenjt për sa i përket frymëzimit, ideve, aftësive dalluese, inteligjencës në një farë mënyre; Jezusi na thotë këtu: Shpirti i Hyjit është krejt tjetër gjë, është Dashuria e personifikuar; nuk është çudi, do të themi, pasi, siç thotë Shën Gjoni: "Zoti është dashuri".
Kjo do të thotë se, në mëngjesin e Rrëshajëve, në Jeruzalem, kur dishepujt u mbushën me Shpirtin Shenjt, ishte pikërisht dashuria që është në Perëndinë që i pushtoi ata. Po kështu, edhe për ne, të pagëzuar, të konfirmuar, aftësia jonë për dashuri është banuar nga vetë dashuria e Zotit.
"Po e dërgove frymën tënde, përsëri përtërihen dhe e rinon fytyrën e dheu",
thotë Psalmi 104 i kësaj feste të dhuratës së Shpirtit: me të vërtetë, të krijuar sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë, të thirrur për t'i ngjasuar atij gjithnjë e më shumë, ne jemi vazhdimisht në procesin e të qenit brumosur prej tij në imazhin e tij; shikoni poçarin që i jep formë vazos së tij, ajo rafinohet gjithnjë e më shumë në duart e mjeshtrit... Ne jemi kjo qeramikë në duart e Zotit: ngjashmëria jonë me të bëhet gjithnjë më e rafinuar, më shumë kur lejojmë Shpirtin të veprojë e duan që ai të na transformojë.
Në pjesën nga letra drejtuar Romakëve që lexojmë për këtë festë të Rrëshajëve, është më tepër një çështje e marrëdhënies sonë me Perëndinë; mund të përmblidhej me frazën: ne nuk jemi më skllevër, ne jemi fëmijë të Zotit. Në këtë Ungjill, Jezusi bën lidhjen midis marrëdhënies sonë me Zotin dhe marrëdhënies sonë me vëllezërit tanë:
"Nëse më doni, do t'u qëndroni besnik urdhërimeve të mia",
dhe urdhërimi i tij, ne e dimë mirë se çfarë është:
" Sikurse unë ju desha ju, duajeni edhe ju njëri‑tjetrin! (Gj. 13,34);
dhe mund të mendojmë se kjo shprehje i referohet larjes së këmbëve, domethënë një qëndrimi të vendosur shërbimi.
Kështu ne mund të përkthejmë atë fjali:
"Nëse më doni, do t'u qëndroni besnik urdhërimeve të mia",
kështu "Nëse më doni, do ta vini veten në shërbim të njëri-tjetrit".
Dashuria për Perëndinë dhe dashuria për vëllezërit janë të pandashme, aq të pandashme saqë nga cilësia e shërbimit tonë ndaj vëllezërve tanë mund të gjykojmë cilësinë e dashurisë sonë për Perëndinë. Pra, mund ta kthejmë mbrapsht fjalinë:
“Nëse më doni, do t’u qëndroni besnik urdhërimeve të mia”,
kështu: “Nëse nuk viheni në shërbim të vëllezërve të tu, mos pretendoni se më doni”!
Pak më tutje, Jezusi merr një shprehje krejtësisht të ngjashme, por e zhvillon më tej:
«“Nëse ndokush më do, ai do të ma mbajë fjalën, Ati im do ta dojë, tek ai do të vijmë dhe tek ai do të banojmë (v.23).
Kjo, padyshim, nuk do të thotë se Ati ynë qiellor nuk do të mund të na dojë nëse nuk e vëmë veten në shërbim të vëllezërve tanë! Në Zot, nuk ka pazare, nuk ka kushte! Përkundrazi, karakteristikë e mëshirës është t'i afrohemi edhe më shumë nevojtarit duke qenë të bindur se edhe ne jemi nevojtarë përsa i përket dashurisë dhe shërbimit ndaj të tjerëve.


ÇDO ART MËSOHET DUKE E PRAKTIKUAR.

Por ajo që do të thotë kjo fjali është diçka që ne e dimë mirë: aftësia për të dashur është një art dhe çdo art mësohet duke e praktikuar! Dashuria e Atit është e pamasë, e pafund; është aftësia jonë për ta pranuar këtë dashuri që është e kufizuar dhe rritet ndërsa e ushtrojmë atë. Këtë mund ta përkthejmë: “Nëse dikush më do, do ta vërë veten në shërbim të të tjerëve. Dhe pak nga pak zemra e tij do të zgjerohet dhe dashuria për Zotin do ta pushtojë gjithnjë e më shumë dhe ai do të jetë në gjendje t'u shërbejë të tjerëve edhe më mirë... e kështu me radhë deri në pafundësi... » Deri në pafundësi në kuptimin e vërtetë të fjalës .
Së fundi, të kthehemi te fjala “Mbrojtës”: është e vërtetë që kemi nevojë për një Mbrojtës... por jo para Zotit, sigurisht! Shën Pali na tha mirë në letrën drejtuar Romakëve (që është leximi ynë i dytë i kësaj feste): “Ju veç nuk e keni marrë shpirtin që bën robër në mënyrë që përsëri të trembeni, por keni marrë Shpirtin që ju bën bij të adoptimit, në saje të të cilit ne thërrasim: Abba! O Atë! Vetë Shpirti Shenjt dëshmon bashkë me shpirtin tonë se jemi fëmijët e Hyjit" (Rm 8,15v). Pra, ne nuk kemi më frikë nga Zoti, nuk kemi nevojë për një Mbrojtës para tij. Por atëherë para kujt?
Jezusi tha mirë: “Unë do t'i lutem Atit dhe ai do t'ju japë një avokat tjetër që do të jetë me ju përgjithmonë». Po, ne kemi nevojë për një mbrojtës, një avokat që të na mbrojë: por është përballë vetes sonë, përballë hezitimit tonë për të vënë veten në shërbim të të tjerëve, përballë ndrojtjes sonë të llojit: “As dyqind denarë bukë …nuk do të dilnin mjaft për t’i dhënë secilit nga një grimë”, ose “ “Ne s’kemi më se pesë bukë e dy peshq. Vetëm nëse shkojmë e blejmë ushqim për gjithë këtë popull!” (Lk. 9,13);
Ose: ““Këtu është një djalosh që ka pesë bukë elbi dhe dy peshq të vegjël. Por, çka janë këto për kaq njerëz?” (Gj 6, 9).
Ne kemi vërtet nevojë për këtë Mbrojtës që do të mbrojë vazhdimisht në ne kauzën e të tjerëve. Dhe duke e bërë këtë, në fakt jemi ne që ai do të mbrojë, sepse lumturia jonë e vërtetë është të lëmë veten të formohemi çdo ditë nga “poçari” sipas imazhit të tij.

[ninoenina]

F. A. JAVA RRËSHAJET. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

RRËSHAJËT VITI C.

MË 8 -6-2025.


Shpirti, shpresa e një bote të re.

Fenomenet natyrore që e bëjnë më shumë përshtypje imagjinatën e njeriut - zjarri, rrufeja, uragani, tërmeti, bubullima (Dal. 19,16-19) - përdoren në Bibël për të treguar manifestimet e Perëndisë.
Autorët e shenjtë përdorën gjithashtu imazhe për të paraqitur derdhjen e Shpirtit të Zotit. Ata thanë se Shpirti është Shpirti i jetës (Zn. 2:7), shiu që ujit tokën dhe e shndërron shkretëtirën në një kopsht (Is. 32,15; 44,3), forca që rikthen jetën (Ez. 37,1-14), gjëmimi nga qielli, era që godet fort, gjëmimi, gjuhët si zjarri (Vap. 2,1-3). Të gjitha imazhe të fuqishme që sugjerojnë idenë e një shpërthimi të pandalshëm force.
Kudo që mbërrin Shpirti, ndodhin gjithmonë trazira dhe transformime rrënjësore: barrierat bien, dyert hapen, të gjitha kullat e ndërtuara nga duart e njeriut dhe të projektuara nga "urtësia e kësaj bote" dridhen, frika, pasiviteti, qetësia zhduken, iniciativat zhvillohen dhe bëhen zgjedhje të guximshme.
Ata që janë të pakënaqur dhe aspirojnë për ripërtëritjen e botës dhe të njeriut mund të mbështeten te Shpirti: asgjë nuk i reziston forcës së tij.
Një ditë profeti Jeremia e pyeti veten i dekurajuar: "A mund ta ndryshojë një Etiopian lëkurën e tij ose një leopard njollat e tij? A mund të bëni edhe ju të mirën, ju që jeni mësuar të bëni të keqen?" (Jer. 13,23).
Po - mund të përgjigjemi - çdo mrekulli është e mundur aty ku ndërhyn Shpirti i Zotit.
Për ta përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
"Shpirti i Zotit mbush universin dhe ripërtërin faqen e tokës".


LEXIMI I PARË: Vap. 2,1-11.

1 Kur erdhi dita e Rrëshajëve, të gjithë ishin së bashku në të njëjtin vend. 2 Dhe, ja, papritmas, u ndie një ushtimë nga qielli si shungullimë e erës së fortë dhe e mbushi të gjithë shtëpinë, ku ata ishin. 3 Atyre atëherë iu dukën gjuhë, si të ishin prej zjarri. Këto u ndanë e zunë vend nga një mbi secilin prej tyre. 4 Të gjithë u mbushën me Shpirtin Shenjt dhe filluan të flasin në gjuhë të ndryshme, ashtu si Shpirti Shenjt i shndriste të shpreheshin. 5 Dhe asohere në Jerusalem banonin judenj, njerëz të përshpirtshëm, të ardhur prej të gjitha kombeve të botës. 6 Dhe, kur u dëgjua ajo ushtimë, ngarendi një shumicë e madhe dhe mbetën të habitur, sepse secili i dëgjonte duke folur në gjuhën e vet. 7 Të gjithë çuditeshin e mrekulloheshin dhe thoshin: “Këta njerëz që po flasin, a thua vallë nuk janë të gjithë galileas? 8 Po si atëherë secili prej nesh i dëgjon duke folur në gjuhën e vet amtare? 9 Partë, medë, elamitë, banorë të Mesopotamisë, të Judesë, të Kapadokisë, të Pontit e të Azisë, 10 të Frigjisë e të Pamfilisë, të Egjiptit e të krahinave të Libisë rreth Cirenës, njerëz të ardhur nga Roma, 11 judenj e proselitë, kretas e arabë ‑ të gjithë ne po i dëgjojmë duke shpallur veprat e madhërueshme të Hyjit në gjuhët tona amtare.”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Jezusi u premtoi dishepujve të tij se nuk do t'i linte vetëm dhe se do të dërgonte Shpirtin (Gn. 14,16.26). Sot është festa në të cilën ne përkujtojmë këtë dhurate të të Ngjallurit.
Duke lexuar fragmentin nga Veprat, habitemi nga "mrekullitë" e shumta që ndodhën ditën e Rrëshajeve: bubullima dhe erë e fortë, flakë që zbrisnin nga qielli, apostujt që flisnin të gjitha gjuhët.
Gjithashtu pyesim veten pse Perëndia priti pesëdhjetë ditë para se t'u dërgonte Shpirtin e tij dishepujve.
Për të kuptuar këtë faqe të teologjisë (jo të lajmeve) duhet të thellohemi pak në gjuhën simbolike të përdorur nga autori.
Luka e vendos zbritjen e Shpirtit në ditën e Rrëshajëve. Megjithatë, në Ungjillin e sotëm, Gjoni tregon se Jezusi e komunikoi Shpirtin pikërisht në ditën e ringjalljes (Gj. 20,22: “Si foli kështu, hukati mbi ta dhe u tha: “Merrni Shpirtin Shenjt!). Si mund të shpjegohet kjo mungesë pajtueshmërie për datën?
Le ta themi menjëherë: Misteri i Pashkëve është unik. Vdekja, Ngjallja, Ngjitja dhe dhurata e Shpirtit ndodhën në të njëjtën kohë, në momentin e vdekjes së Jezusit. Duke rrëfyer atë që ndodhi në Kalvar atë të Premte të Madhe, Gjoni thotë se, duke ulur kokën, Jezusi dha Shpirtin (Gj. 19,30).
Pse atëherë ky Mister Pashkor unik, sublim dhe i patreguar u paraqit nga Luka sikur të kishte ndodhur në tre momente të njëpasnjëshme? Ai e bëri këtë për të na ndihmuar të kuptojmë aspektet e tij të shumta.
Gjoni e vendosi derdhjen e Shpirtit në Ditën e Pashkëve për të treguar se Shpirti është një dhuratë e të Ngjallurit. Tani le të shohim pse Luka e vendos atë në kontekstin e festës së Rrëshajëve.
Festa e Rrëshajëve ishte një festë shumë e lashtë hebraike, që festohej pesëdhjetë ditë pas Pashkëve: ajo përkujtonte mbërritjen e popullit të Izraelit në Malin Sinai. Ne të gjithë e mbajmë mend atë që ndodhi atje: Moisiu u ngjit në mal, takoi Perëndinë dhe mori Ligjin për t'ia dorëzuar popullit të tij.
Izraelitët ishin shumë krenarë për këtë dhuratë: ata thanë se, përpara se t'ua ofronte atyre, Perëndia ua kishte ofruar Ligjin popujve të tjerë, por ata e kishin refuzuar atë, duke preferuar të vazhdonin me veset dhe teprimet e tyre. Për ta falënderuar Perëndinë për këtë prirje, izraelitët kishin vendosur një festë: festën e Rrëshajëve.
Duke thënë se Shpirti kishte zbritur mbi dishepujt pikërisht ditën e Rrëshajëve, Luka dëshiron të mësojë se Shpirti e ka zëvendësuar ligjin e vjetër dhe është bërë ligji i ri për të krishterin.
Për të shpjeguar se çfarë do të thotë, le të përdorim një krahasim. Një ditë Jezusi tha: "A mblidhen njerëzit rrush nga gjembat ose fiq nga gjembat?" (Mt. 7,16). Do të ishte marrëzi të imagjinohej se duke e rrethuar me kujdes një ferrë, duke e krasitur atë, duke krijuar një klimë më të butë rreth saj, ajo mund të prodhonte rrush. Megjithatë, nëse - me një mrekulli të inxhinierisë gjenetike - do të ishte e mundur ta transformonim atë në hardhi, atëherë nuk do të ishte e nevojshme asnjë ndërhyrje e jashtme. Ferra do të prodhonte rrush spontanisht.
Përpara se të merrte derdhjen e Shpirtit, bota ishte si një ferrë e madhe. Perëndia u kishte dhënë njerëzve tregues të shkëlqyer - një Dekalog, urdhërime, shumë këshilla - dhe ai priste fryte, vepra drejtësie dhe dashurie (Mt. 21,18-19: “E në mëngjes, kur po kthehej në qytet, pati uri. Afër rrugës pa një fik dhe iu afrua, porse, pasi në të nuk gjeti tjetër përveç gjetheve, i tha: “Kokërr më prej teje kurrë e për këtë jetë mos u lidhtë!” Dhe menjëherë fiku u tha), por këto nuk mbërritën sepse pema mbeti e keqe dhe "asnjë pemë e keqe nuk jep fryte të mira... njeriu i keq nga thesari i tij i keq nxjerr të keqen" (Lk.6,43.45).
Çfarë bëri Perëndia atëherë? Ai vendosi të ndryshonte zemrat e njerëzve. Me një zemër të re - mendoi ai - ata nuk do të kishin më nevojë për ndonjë ligj të jashtëm, ata do të bënin mirë duke ndjekur impulset që vinin nga brenda.
Ky është ligji i Shpirtit: është zemra e re, është jeta e Perëndisë që, kur hyn në njeri, e transformon atë dhe e bën atë një pemë të frytshme, të aftë për të prodhuar spontanisht veprat e Perëndisë.
Kur njeriu është i mbushur me Shpirtin, diçka e padëgjuar ndodh në të: ai do me vetë dashurinë e Perëndisë. Që nga ai moment, “ai nuk ka më nevojë që dikush ta mësojë” (1 Gj. 2,27), ai nuk ka nevojë për ligj tjetër. Gjoni shkon aq larg sa thotë se njeriu i gjallëruar nga Shpirtit bëhet madje i paaftë për të mëkatuar: “Kushdo është i lindur prej Hyjit, nuk bën mëkat, sepse fara e Atij mbetet në të dhe nuk mund të mëkatojë sepse është i lindur prej Hyjit” (1 Gj. 3,9).
Po bubullima, era, zjarri? Por është e qartë: le të shkojmë dhe të shohim në librin e Daljes se çfarë fenomenesh shoqëruan dhuratën e ligjit të lashtë: “Erdhi e treta ditë dhe zbardhi drita: u ndien bubullima, shpërthyen vetëtima, një re tejet e dendur e mbuloi malin. Boria jehoi thekshëm dhe u dridh populli që ishte në zemërimië” (Dal. 19,16). “Mbarë populli i dëgjonte zërat, i shikonte vetëtimat, zërin e borisë e dëgjonte dhe e shihte malin duke tymuar dhe, i trembur e i frikësuar nga tmerri, qëndroi larg” (Dal. 20,18).
Rabinët thanë se në Sinai, në ditën e Rrëshajëve, kur Perëndia kishte dhënë Ligjin, fjalët e tij kishin marrë formën e shtatëdhjetë gjuhëve të zjarrit, për të treguar se Tora ishte menduar për të gjithë popujt (që në atë kohë mendohej se ishin pikërisht shtatëdhjetë).
Nëse ligji i lashtë do të ishte dhënë mes bubullimave, vetëtimave, flakëve të zjarrit… si mund ta kishte paraqitur Luka dhuratën e Shpirtit - ligjin e ri - ndryshe? Nëse donte të kuptohej, duhej të përdorte të njëjtat imazhe.
Dhe gjuhët e shumta që flisnin apostujt?
Luka ndoshta po i referohet një fenomeni shumë të zakonshëm në kishën e hershme: pasi morën Shpirtin, besimtarët filluan ta lavdëronin Perëndinë në një gjendje ekzaltimi dhe, sikur në ekstazë, shqiptuan fjalë të çuditshme në gjuhë të tjera.
Luka e përdori këtë fenomen në një kuptim simbolik për të mësuar universalizmin e Kishës. Shpirti është një dhuratë e destinuar për të gjithë njerëzit dhe të gjithë popujt. Përballë kësaj dhurate nga Perëndia, të gjitha barrierat e gjuhës, racës dhe fisit shemben. Në ditën e Rrëshajëve, ndodh e kundërta e asaj që ndodhi në Babel (Zn. 11,1-9).
Atje, njerëzit filluan të mos e kuptonin njëri-tjetrin dhe të distancoheshin nga njëri-tjetri; këtu Shpirti vë në veprim një lëvizje të kundërt: ai ribashkon ata që janë të shpërndarë.
Ata që e lënë veten të udhëhiqen nga fjala e Ungjillit dhe nga Shpirti flasin një gjuhë që të gjithë e kuptojnë dhe që i bashkon të gjithë: gjuhën e dashurisë. Është Shpirti që e transformon njerëzimin në një familje të vetme ku të gjithë e kuptojnë dhe e duan njëri-tjetrin.


LEXIMI I DYTË: Rom 8,8-17.

8 Ata që jetojnë nën ndikimin e trupit, nuk mund t’i pëlqejnë Hyjit. 9 Ju nuk jeni nën ndikimin e mishit, por nën atë të Shpirtit Shenjt, në qoftë se Shpirti i Hyjit banon në ju. Nëse ndokush nuk e ka Shpirtin e Krishtit, ai nuk i përket Atij. 10 E nëse Krishti është në ju, trupi është patjetër i vdekur për shkak të mëkatit e Shpirti është jetë për shkak të drejtësisë. 11 Nëse Shpirti i Atij që e ngjalli nga të vdekurit Jezusin banon në ju, atëherë Ai që ngjalli Krishtin prej të vdekurve, do t’i japë jetë edhe trupit tuaj të vdekshëm me anë të Shpirtit të vet që banon në ju.
12 Këndej, o vëllezër, ne kemi detyrim, por jo kundrejt mishit, që të jetojmë nën ndikimin e mishit: 13 sepse, në qoftë se jetoni sipas ndikimit të mishit, do të vdisni, por, përkundrazi, po qe se i bëni të vdesin veprat e mishit nën ndikimin e Shpirtit, atëherë do të jetoni.
14 Sepse bijtë e Hyjit janë ata, të cilët i udhëheq Shpirti i Hyjit. 15 Ju veç nuk e keni marrë shpirtin që bën robër në mënyrë që përsëri të trembeni, por keni marrë Shpirtin që ju bën bij të adoptimit, në saje të të cilit ne thërrasim: Abba! O Atë! 16 Vetë Shpirti Shenjt dëshmon bashkë me shpirtin tonë se jemi fëmijët e Hyjit. 17 E nëse jemi fëmijë ‑ atëherë jemi edhe trashëgimtarë, trashëgimtarë të Hyjit e bashkëtrashëgimtarë me Krishtin, sikurse në të vërtetë vuajmë bashkë me Të, që edhe të lavdërohemi bashkë me Të.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Rabinët e kohës së Palit argumentonin se njeriu është i ndarë midis dy prirjeve që e tërheqin atë në drejtime të kundërta. E mira shfaqet vetëm në moshën trembëdhjetë vjeçae; e keqja është e pranishme që nga ngjizja dhe ushtron fuqinë e saj që kur njeriu është embrion.
Për ta kundërshtuar atë, ata sugjeruan një antidot: të studiosh Torën, Ligjin e Zotit. "Nëse ju vjen një tundim i përçmuar," u mësuan ata dishepujve, "çojeni atë në shtëpinë ku studiohet Tora" dhe do të bëhet i padëmshëm.
Pali është më pesimist. Në Letrën drejtuar Galatasve, ai rendit një listë dramatike veprash që rrjedhin nga impulsi për të keqen, nga ajo forcë e keqe që ai e quan mish:
“Tashti, veprat e mishit e të gjakut janë të njohura. Ato janë: fëlligështia, papastërtia, shfrenia, 20 idhujtaria, magjia, armiqësitë, grindjet, smira, hidhërimi, ngacmimet, dasitë, mospërkimet, 21 zilitë, zdërhalljet, ndejat me pije e qejfe e të tjera si këto. Lidhur me këto po ju vë në dijeni që tani, siç jua thashë më parë: kush i bën këto, nuk do ta trashëgojë Mbretërinë e Hyjit” (Gal. 5,19-21).
Dhe pastaj ai largohet nga rabinët sepse beson se impulset e mishit nuk mund të mposhten ose të bëhen të padëmshme nga njohja e Torës.
Prandaj, njeriu e gjen veten në një gjendje të dëshpëruar: “14 Dhe e dimë: Ligji është shpirtëror, kurse unë jam qenie trupore e shitur mëkatit si skllav. 15 Dhe, vërtet, nuk di çfarë veproj, sepse nuk bëj çka dëshiroj, por, përkundrazi, bëj çka urrej. 16 Tashti, nëse bëj çka nuk kisha dashur, jam në përkim me Ligjin dhe pranoj se është i mirë. 17 Atëherë, nuk jam unë ai që vepron ashtu, por mëkati që është në mua. 18 Dhe e di se e mira nuk banon në mua ‑ d. m. th. në natyrën time trupore: sepse ta dua të mirën jam i zoti, por jo edhe të veproj të mirën, 19 pasi nuk bëj të mirën që dua, por të keqen që nuk e dëshiroj, atë bëj. 20 Në qoftë, pra, se bëj atë që [unë] nuk do të dëshiroja ta bëja, kurrsesi nuk jam ai që e bëj atë, por mëkati që banon në mua.
21 Gjej, pra, se është ky ligj: kur dua të bëj të mirën, më vjen përdoresh e keqja. 22 Në qenien time të brendshme me kënaqje të plotë përkoj me Ligjin e Hyjit, 23 porse hetoj në gjymtyrët e mia një ligj tjetër, i cili lufton kundër ligjit të arsyes sime dhe më robëron me ligjin e mëkatit, që banon në gjymtyrët e mia. Nuk bën atë që do, por atë që urren… ai pranon në zemrën e tij ligjin e Perëndisë, por ka një ligj tjetër në gjymtyrët e tij, duke luftuar kundër ligjit të mendjes së tij dhe duke e bërë skllav të ligjit të mëkatit që është në gjymtyrët e tij” (Rm. 7,14-23).
Përballë kësaj pamundësie për t’i qëndruar besnik Perëndisë, Pali thërret:
“Oh sa njeri i mjerë që jam! Kush do të më çlirojë nga ky trup që i përket vdekjes? Kush do të më çlirojë nga ky trup vdekjeje?” (Rm. 7,24).
Sigurisht jo Ligji - përgjigjet ai - sepse, megjithëse është i shenjtë, nuk i komunikon njeriut forcën e brendshme për t'i rezistuar së keqes. Mund të krahasohet me shenjat rrugore për dikë që e gjen veten duke ngarë një makinë të prishur pa benzinë: nuk do të jepte asnjë ndihmë, do të ishte aty vetëm për t'i kujtuar shoferit të pafat gjendjen e tij të trishtueshme dhe distancën që e ndan nga destinacioni.
Vetëm dhurata e një force hyjnore mund ta ndryshojë rrënjësisht situatën.
Është në këtë pikë që Pali prezanton diskursin e Shpirtit i cili, duke depërtuar në thellësitë e njeriut, transformon zemrën e tij, i komunikon atij energjinë e jetës, i ngulit atij aftësinë për t'i qëndruar besnik Perëndisë. Pasoja e këtij transformimi është liria nga skllavëria e mëkatit.
Në pjesën e parë të leximit të sotëm (v. 8-10) Apostulli zhvillon këtë mendim dhe nxjerr pasojat e tij morale. Tani - ai u kujton të krishterëve të Romës - nuk jeni më në mëshirën e mishit, por lëvizeni nga Shpirti i Krishtit. Ata që ia mbyllin zemrën Shpirtit nuk mund t'i pëlqejnë Zotit dhe nuk i përkasin Krishtit.
Në pjesën e dytë (v. 11) ai thekson një efekt tjetër të jashtëzakonshëm të pranisë së Shpirtit të Krishtit në njeriun: mposhtjen përfundimtare të vdekjes.
Është e vërtetë që jeta biologjike është e destinuar të mbarojë një ditë, por nuk do të jetë fundi i gjithçkaje. Shpirti që ringjalli Jezusin dhe që banon në ne do t'u japë jetë të përjetshme trupave tanë të vdekshëm.
Apostulli bën një kujtesë të re dhe të shpejtë të pasojave morale që rrjedhin nga gjendja e re e atyre që kanë marrë Frymën e Krishtit (v. 12-13). Nga i pagëzuari - thotë ai - presim vepra në harmoni me jetën hyjnore që është në të. Nëse ai do të vazhdonte të "jetonte sipas mishit", ai do të bënte zgjedhje vdekjeje.
Pastaj, me fjalë prekëse, ai i kujton të krishterit se ai nuk është më një krijesë e thjeshtë, ai nuk është një skllav i nënshtruar një zotërie, por një bir, sepse ai ka marrë jetën e tij nga Zoti.
Zoti jo vetëm që e ka ngritur tendën e tij midis nesh, por na ka përfshirë në jetën e tij, siç u shpjegon Pjetri të krishterëve të komuniteteve të tij: Hyji “na rilindi me anë të mëshirës së vet të madhe në saje të ngjalljes prej të vdekurish të Jezu Krishtit, për shpresën jetësore, për trashëgim të pashkatërrueshëm, të panjollë e të pavyshkshëm që e ruajti për ju në qiell; për ju që jeni të ruajtur me fuqinë e Hyjit në saje të fesë për shëlbimin që është gati të zbulohet në kohën e fundit” (2 Pt. 1,3-5).
Fuqia e tij hyjnore na ka dhënë çdo të mirë. Ai na ka dhënë gjërat e mira shumë të mëdha dhe të çmueshme që na u premtuan, në mënyrë që të bëheni pjesëmarrës të natyrës hyjnore.
Shtytja e brendshme e Frymës e bën zemrën të mbushet me gëzim të papërmbajtshëm dhe na bën të thërrasim: “Abba, Atë” (v. 15).
Në këtë pikë, Pali ndjen nevojën për të sqaruar ndryshimin midis bijësisë së të Vetëmlindurit, Krishtit, dhe tonës (v. 16-17). Ai e bën këtë duke përdorur imazhin e birësimit adoptues, një institucion i panjohur në Izrael, por i përhapur në botën greko-romake ku ata që birësoheshin gëzonin të njëjtat të drejta si fëmijët natyrorë, duke përfshirë pjesëmarrjen në trashëgiminë familjare.
Në një mënyrë të ngjashme, në të vërtetë, shumë më e vërtetë - sqaron Pali - njeriu futet nga Perëndia në "familjen" e tij: atij i ofrohet birësimi i plotë falas dhe i njëjti "trashëgimi", i njëjti lumturi që gëzon i Vetëmlinduri i Atit.
Gjendja e fëmijëve të Perëndisë është e mrekullueshme, megjithatë - siç kujton Gjoni në letrën e tij - "ne tani jemi fëmijë të Perëndisë dhe ende nuk është zbuluar se çfarë do të jemi. Por ne e dimë se kur të shfaqet ai, do të jemi si ai, sepse do ta shohim ashtu siç është" (1 Gj. 3,2).


UNGJILLI: Gj. 14,15-16.23b-26.

15 “Nëse më doni, do t’i mbani urdhërimet e mia.
16 Edhe unë do t’i lutem Atit
dhe Ai do t’ju japë një Mbrojtës tjetër,
që të jetë me ju përgjithmonë:
23 “Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë.
24 Kush nuk më do,
nuk i mban fjalët e mia.
E fjala që po dëgjoni, nuk është imja,
por është e Atij, që më dërgoi, ‑ e Atit.
25 Këto fjalë jua thashë
ndërsa banova me ju.
26 E Shpirti Shenjt ‑ Mbrojtës,
të cilin do t’jua dërgojë Ati në Emër tim,
Ai do t’jua mësojë të gjitha
dhe do t’ju përkujtojë gjithçka [unë] ju thashë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Jemi gjatë Darkës së Fundit dhe dishepujt e kanë kuptuar se Jezusi është gati t'i lërë. Zemrat e tyre janë të trazuara, janë të trishtuara dhe pyesin veten se çfarë kuptimi do të ketë jeta e tyre pa të.
Jezusi i qetëson duke i ftuar para së gjithash të qëndrojnë besnikë ndaj propozimit të tij për jetën (v.15). Dashuria do të jetë shenja se ata janë në harmoni me të.
Pastaj ai premton që nuk do ti lërë vetëm, pa mbrojtje dhe pa udhëheqje. Ai do t'i lutet Atit dhe do të "dërgojë një Paraklet tjetër" i cili do të mbetet me ta përgjithmonë (v. 16).
Është premtimi i dhuratës së atij Shpirti që Jezusi e zotëron në plotësi (Lk. 4,1.14.18: “1 Jezusi, plot me Shpirtin Shenjt, u kthye prej Jordanit dhe Shpirti e çoi në shkretëtirë... 14 Atëherë Jezusi me fuqinë e Shpirit Shenjt u kthye në Galile dhe u hap zëri për të nëpër mbarë krahinën... ‘Shpirti i Zotit është mbi mua sepse Ai më shuguroi!)
Shpirti quhet Ngushëllues, por kjo fjalë nuk është një përkthim i mirë i fjalës greke parakletos. Parakleti është një term i marrë nga gjuha ligjore dhe tregon atë që thirret në anën e të akuzuarit, mbrojtësin, ndihmësin e atyre që janë në vështirësi.
Në këtë kuptim, Jezusi është gjithashtu një paraklet, siç kujton Gjoni në letrën e tij të parë: “1 Fëmijëzit e mi, po jua shkruaj këto që të mos mëkatoni. Por, edhe nëse ndokush mëkaton, e kemi Mbrojtësin te Ati – Jezu Krishtin, Të Drejtin” (1 Gj. 2,1).
Jezusi është një paraklet si avokati ynë te Ati, jo sepse na mbron nga zemërimi i Perëndisë: Ati nuk është kurrë kundër nesh, ai është gjithmonë në anën tonë, por sepse na mbron nga akuzuesi ynë, kundërshtari ynë, mëkati. Armiku është mëkati dhe Jezusi di ta reduktojë atë në pafuqi.
Tani ai premton një tjetër paraklet që nuk ka detyrën ta zëvendësojë atë, por të kryejë misionin e tij. Shpirti është një paraklet sepse ai u vjen në ndihmë dishepujve në luftën e tyre kundër botës, domethënë kundër forcave të së keqes (Gj. 16,7-11).
Në këtë pikë lind një pyetje: nëse Parakleti është një mbrojtës kaq i fuqishëm, pse e keqja vazhdon të mbizotërojë mbi të mirën dhe pse mëkati na dominon kaq shpesh?
Edhe të krishterët e komuniteteve të Azisë së Vogël në fund të shekullit të parë pyesnin veten pse bota e re nuk u imponua menjëherë dhe në mënyrë të jashtëzakonshme.
Këtyre dyshimeve dhe pasigurive, Jezusi u përgjigjet:
“ Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë” (v. 23).

Jezusi dëshiron të manifestohet, së bashku me Atin, jo nëpërmjet mrekullive, por duke ardhur të banojë në dishepujt.
Izraelitët besonin se vendi i pranisë së Perëndisë ishte tempulli i Jerusalemit. Megjithatë, Mbreti Salomon kishte dyshuar tashmë se një shtëpi e bërë nga duart e njeriut nuk mund ta përmbante Zotin e universit (1 Mbr. 8,27: “Dhe njëmend, a mund të merret me mend se Hyji banon mbi tokë me të vërtetë? Qielli vetë e qiejt e qiejve ty nuk mund të të zënë! Aq më pak kjo Shtëpi që unë ta ndërtova!).
Përmes gojës së profetëve, Perëndia kishte premtuar se do të vinte të banonte midis popullit të tij: “ 14 Gëzo e galdo, bija e Sionit,
sepse, ja, unë po vij
e do të banoj në ty,
‑ thotë Zoti.
15 Atë ditë popuj të shumtë
do t’i mbështeten Zotit
e do të jenë populli i tij.
Do të banoj në mesin tënd
e do ta kuptosh se Zoti i Ushtrive” (Zk. 2,14-15).
Ai nuk po i referohej një shenjtëroreje materiale.
Është në njeriun Jezus që Perëndia e përmbushi premtimin dhe e bëri veten të pranishëm:
“ E Fjala u bë njeri
e banoi ndër ne.
Ne e pamë lavdinë e tij,
atë lavdi që prej Atit i përket Birit të vetëm
plot hir e të vërtetë” (Gj. 1,14).
Tani – siguron Jezusi – Zoti banon dhe e bën veten të dukshëm në dishepullin që do ashtu siç ka dashur ai. Për këtë arsye nuk është e vështirë të dallosh nëse dhe kur i ligu është i pranishëm në një njeri dhe kur në vend të kësaj Jezusi dhe Ati janë të pranishëm dhe veprojnë.
Në vargun e fundit Jezusi premton Shpirtin e Shenjtë:
“26 E Shpirti Shenjt ‑ Mbrojtës,
të cilin do t’jua dërgojë Ati në Emër tim,
Ai do t’jua mësojë të gjitha
dhe do t’ju përkujtojë gjithçka [unë] ju thashë” (v. 26).
Jezusi tha gjithçka, nuk la asgjë jashtë, e megjithatë është e nevojshme që Shpirti të vazhdojë të mësojë sepse nuk ka qenë në gjendje të shpjegojë të gjitha pasojat dhe zbatimet konkrete të mesazhit të tij. Në historinë e botës – ai e dinte – dishepujt do të përballeshin me situata dhe pyetje gjithnjë të reja të cilave do t’u duhej t’u përgjigjeshin në dritën e Ungjillit.
Jezusi siguron: nëse ata qëndrojnë në harmoni me impulset e Shpirtit të pranishëm në ta, ata gjithmonë do të gjejnë përgjigjen në përputhje me mësimin e tij.
Shpirti shpesh do të kërkojë ndryshime drejtimi që janë aq të papritura sa janë radikale, por nuk do të udhëheqin përgjatë shtigjeve të tjera përveç atyre të treguara nga Jezusi.
Në dritën e Shkrimit të Shenjtë, folja “të mësosh” ka një kuptim më të thellë.
Shpirti nuk udhëzon siç bën një mësues në shkollë kur shpjegon një mësim. Ai mëson në mënyrë dinamike, bëhet një impuls i brendshëm, shtyn në mënyrë të papërmbajtshme në drejtimin e duhur, stimulon mirësinë, na nxit të bëjmë zgjedhje në përputhje me Ungjillin.
"Ai do t'ju udhëheqë në të gjithë të vërtetën" - shpjegon përsëri Jezusi gjatë Darkës së Fundit (Gj. 16,13) - dhe, në letrën e tij të parë, Gjoni sqaron:
" 27 E ju – Shugurimi që keni marrë prej tij, qëndron në ju dhe nuk keni nevojë t’iu mësojë kush, por çdo gjë ju mëson Shugurimi i tij – është e vërtetë dhe nuk është gënjeshtër – dhe, siç ju ka mësuar, qëndroni në Të.
28 Tani, fëmijëzit e mi, qëndroni në Të që të jemi plot shpresë kur të shfaqet dhe të mos turpërohemi para tij në Ditën e Ardhjes së tij” " (1 Gj. 2, 27-28).
Detyra e dytë e Frymës është të kujtojë.
Ka shumë fjalë të Jezusit që, edhe pse gjenden në Ungjij, rrezikojnë të anashkalohen ose të harrohen. Kjo ndodh, mbi të gjitha, me ato propozime që nuk janë të lehta për t’u asimiluar, sepse janë në kundërshtim me “logjikën e shëndoshë” të botës.
Këto janë ato që duhen kujtuar vazhdimisht.