Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË


NATA 24 DHJETOR VITI C


MË 24-12- 2024


LEXIMI I PARË: Is. 9, 1-6.

1 Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita.
2 Ti e shtove gëzimin,
e madhërove harenë;
ata gëzohen në praninë tënde
si njerëzit që i gëzohen korrjes,
si gëzohen kur ndajnë prenë.
3 Sepse ti e thyeve si ditën e Madianit
zgjedhën e tij të rëndë,
lozën e krahut të tij,
e shkopin e atij që e dëbonte përpara.
4 Sepse të gjitha sandalet e luftës,
e çdo petk i lyer me gjak,
do të digjet, pre do të jetë e zjarrit.
5 Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes.
6 E madhe do të jetë mbretëria e tij
dhe paqja s’do të ketë mbarim
mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij,
që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme
në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë
dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NDARJA E TOKËS SË PREMPTUAR NË DY MBRETËRI.

Specialistët nuk dinë ta datojnë shumë mirë këtë tekst: a është shkruar në kohën e ngjarjeve për të cilat flet? Apo shumë më vonë? Nga ana tjetër, ne i dimë shumë mirë dy gjëra: 1) cilës situatë politike i referohet ky tekst (edhe nëse, ndoshta, është shkruar shumë më vonë)... 2) vetë kuptimi i kësaj fjale profetike, që do të thotë “që vjen nga Zoti”: bëhet fjalë për ringjalljen e shpresës së njerëzve.

Në kohën në fjalë, mbretëria e Izraelit ishte e ndarë në dysh: ju kujtoni që Davidi dhe pastaj Solomoni ishin mbretër të të gjithë popullit të Izraelit; por, nga vdekja e Solomonit, në vitin 933 para Krishtit, njësia u prish; dhe kishte dy mbretëri shumë të dallueshme dhe madje ndonjëherë në luftë me njëra-tjetrën: në veri, quhet Izrael, është ai që mban emrin e popullit të zgjedhur; kryeqyteti i saj është Samaria; në jug quhet Juda dhe kryeqyteti i saj është Jeruzalemi. Është ajo që është me të vërtetë mbretëria legjitime, sepse në fronin e Jeruzalemit pasardhësit e Davidit janë bartës të premtimeve të Perëndisë.
Isaia predikon në mbretërinë e jugut, por, çuditërisht, të gjitha vendet që përmenden këtu i përkasin mbretërisë së veriut: rruga për në det, toka përtej Jordanit dhe Galilesë...si në ditën e fitores mbi Madiani”: Zabuloni, Neftali, rruga për në det, vendi përtej Jordanit, Galilea, Madiani, këta janë gjashtë emra vendesh në veri; Zabuloni dhe Neftali: këta janë dy nga dymbëdhjetë fiset e Izraelit; dhe territori i tyre korrespondon me Galilenë, në perëndim të liqenit të Tiberiadës; me të vërtetë jemi në veri të Palestinës. Rruga për në det, siç tregon edhe emri i saj, është fusha bregdetare në perëndim të Galilesë; më në fund, ajo që Isaia e quan tokën përtej Jordanit është Transjordania.

Këto detaje gjeografike na lejojnë të hipotezojmë ngjarjet historike për të cilat aludon Isaia; sepse këto tre rajone, Galilea, Transjordania dhe fusha bregdetare, patën një fat të veçantë gjatë një pjese shumë të vogël të historisë, midis viteve 732 dhe 721 para Krishtit. Ne e dimë se në atë kohë fuqia në rritje në rajon ishte Perandoria Asiriane, kryeqyteti i së cilës ishte Ninive. Këto tre rajone ishin të parat që u aneksuan nga mbreti i Asirisë Tiglath-Pilezer III, në vitin 732. Më pas, në vitin 721, e gjithë mbretëria e Samarisë u aneksua (përfshirë vetë qytetin e Samarisë), dhe Perandori i Babilonisë mori kontrollin e rajonit.
Prandaj, me siguri Isaia i referohet kësaj pjese të historisë. Madje disa mendojnë se shprehja “Njerëzit që ecën në errësirë” është aludim për kolonat e të dëbuarve: të poshtëruar, shpesh me sytë e nxjerrë nga fitimtari, ishin fizikisht dhe moralisht në errësirë!


ISAIA PREMTON NJË PËRMBUSJE RADIKALE.


Është pikërisht në këto tre rajone që Isaia premton një përmbysje radikale të situatës: por më pas mbuloi me lavdi rrugën për në det, tokën përtej Jordanit dhe Galilenë, udhëkryqin e paganëve”.
Mbetet që Isaia predikon në Jerusalem; dhe padyshim mund të pyesim veten se si mund të interesojnë mbretërinë e Jugut këto lloj premtimesh për mbretërinë e Veriut.
Mund të përgjigjet se mbretëria e jugut nuk është indiferente ndaj asaj që ndodh në veri, të paktën për dy arsye: së pari, duke pasur parasysh afërsinë e tyre gjeografike, kërcënimet që rëndojnë mbi njërën, do të rëndojnë herët a vonë në tjetrën: kur Perandoria Asiriane merr në zotërim Veriun, Jugu ka gjithçka për t'u frikësuar. Nga ana tjetër, mbretëria jugore e interpreton përçarjen si një grisje në një fustan që duhet të kishte mbetur pa probleme: ajo ende shpreson për ribashkim, nën udhëheqjen e saj, natyrisht.
Tani, pikërisht, këta premtime për ngritjen e mbretërisë së Veriut rezonojnë në këtë nivel: “Njerëzit që ecnin në errësirë panë të lindte një dritë e madhe; mbi banorët e tokës së hijes ka ndriçuar një dritë”, këto janë dy fraza që ishin pjesë e ritualit të kurorëzimit të çdo mbreti të ri. Tradicionalisht, ardhja në pushtet e një mbreti të ri krahasohet me lindjen e diellit, pasi pritet të rikthejë madhështinë e dinastisë.
Prandaj bëhet fjalë për një kurorëzim mbretëror. Dhe ky mbret i ri do të garantojë sigurinë e mbretërisë jugore dhe ribashkimin e dy mbretërive.
Dhe vërtet, pak më poshtë, Isaia e shpreh të plotë: “Na ka lindur një fëmijë, një djalë na është dhënë...” dhe përfundon: “Ai do të jetë princi i paqes”; kuptimi i profecisë është i qartë: ajo që është e sigurt, në sytë e Isaisë, është se Zoti nuk do ta lërë popullin e tij në skllavëri për një kohë të pacaktuar. Pse kjo siguri që sfidon të gjitha provat e realitetit? Thjesht sepse Zoti nuk mund ta mohojë vetveten, siç do të thoshte më vonë Shën Pali: Zoti dëshiron të çlirojë popullin e tij nga çdo robëri e çdo lloji. Kjo është siguria e besimit.
Kjo siguri bazohet në kujtesën: Moisiu kishte këmbëngulur shpesh në të: "Kini kujdes të mos harroni atë që Zoti ka bërë për ju": sepse nëse e humbim atë kujtesë, ne jemi të humbur; kujton përsëri të njëjtin gjë Isaia që i tha mbretit Akazit: "Nëse nuk beson, nuk do të qëndrosh"; në çdo kohë sprove, errësirë, siguria e profetit se Zoti nuk do të dështojë në premtimet e tij, i dikton atij një profeci fitoreje.
Një fitore që do të jetë "Si në ditën e fitores mbi Madianit": një fitore e Gedeonit mbi Madianitët kishte mbetur e famshme: në mes të natës, një grushtnjerëzish, të armatosur vetëm me drita, me bori dhe mbi të gjitha, me besimim e tyre te Perëndia, e kishte shkatërruar kampin e Madianitëve.
Mesazhi i Isaias është: “Mos ki frikë. Zoti nuk do ta braktisë kurrë dinastinë e Davidit". Mund të përkthenim për sot: mos ki frikë, tufë e vogël: është nata që duhet të besojmë në dritë. Cilado qoftë errësira që mbulon botën dhe jetën e njerëzve, si dhe jetën e komuniteteve tona, le të zgjojmë shpresën tonë: Zoti nuk e braktis planin e tij të dashurisë për njerëzimin.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

NATA 24 DHJETOR 24- VITI C

MË 24 -12 -2024.


PSALMI: 96, 1-13.

1 Këndoni Zotit një këngë të re!
Mbarë toka le t’i këndojë Zotit!
2 Këndoni Zotit, bekojeni Emrin e tij,
shpalleni si një ditë për ditë shpëtimin e tij!

3 Kumtojeni ndër paganë lavdinë e tij,
ndër mbarë popujt mrekullitë e tija!
4 Sepse i madh është Zoti,
‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!

5 Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve,
kurse Zoti e ka krijuar qiellin.
6 Para tij është shkëlqimi e lavdia,
në Shenjtëroren e tij pushteti e bukuria!

7 Jepni Zotit, familjet e popujve,
jepni Zotit nder e fuqi,
8 jepjani Zotit nderin e Emrit të tij!
Kushtoni dhurata e hyni në pallatet e tija,

9 adhuroni Zotin në stoli të shenjtë!
Dridhu, o rruzull, para fytyrës së tij!
10 Shpallni ndër paganë: “Mbret është Zoti”!
Ai e mban botën që të mos shkatërrohet;
i gjykon popujt me drejtësi.

11 Galdo, o qiell! Gëzo, o tokë!
Le të buçasë deti me ç’ka në të,
12 le të gëzojë fusha me ç’gjendet në të,
le të gërthasin me hare lëndët e pyjeve,

13 para fytyrës së Zotit, sepse Ai po vjen,
sepse po vjen për të gjykuar tokën!
Do ta gjykojë botën me drejtësi,
do t’i gjykojë popujt me të vërtetën e tij.




LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.



TË GJITHË POPUJT DO TË MBILDHEN NË JERUZALEM.


Është shumë keq të lexojmë në liturgjinë e fjalës së kësaj nate vetëm disa vargje të këtij psalmi të mrekullueshëm 96; për këtë këtu është transkriptuar të plotë. Psalmi këndohet në Tempullin e Jerusalemit në një periudhë jo të mirë të historisë së mbretërisë së jugut! Por është besimi që bën që këta besimtarët që luten në Tempullin, të dridhen, ose më mirë të këndojnë shpresën e tyre... që është gëzimi i besimit... shpresa që i lejon të pohojnë me siguri atë që nuk kanë rifituar akoma, por që dëshirojnë të kenë përseri.
Sepse me të vërtëtë ata njerëz janë duke pritur gjithçka: psalmi tashmë na çon në fund të botës, në këtë ditë të bekuar kur të gjithë popujt pa përjashtim do ta njohin Zotin si të vetmin Zot. Ditën kur më në fund i gjithë njerëzimi do të ketë besuar vetëm tek ai, krijuesi i gjithsisë. Le të imagjinojmë këtë skenë që na përshkruan psalmi: jemi në Jeruzalem... dhe më saktë në Tempull; të gjithë popujt, të gjitha kombet, të gjitha racat grumbullohen rreth tempullit: esplanada është e mbushur me njerëz, shkallët e oborrit të tempullit janë të zënë me njerëz, qyteti i Jeruzalemit nuk mjafton... aq larg sa të çohet vështrimi, turmat vijnë nga kudo, vijnë nga fundi i botës. Dhe e gjithë kjo turmë e madhe këndon me gjithë fyt, është një simfoni; çfarë po këndojnë?:
“Zoti mbretëron!"
Është një zhurmë e madhe, e mrekullueshme, gjigante... Një zhurmë që i ngjan duartrokitjeve që i bëhen çdo mbreti të ri në ditën e kurorëzimit të tij, por këtë herë nuk është populli i Izraelit që lavdëron një mbret të një vendi, por i gjithë njerëzimi lavdëron mbretin e botës:
"Ai është i madh, Zoti, shumë i lavdëruar, i frikshëm"
(të gjitha këto shprehje janë huazuar nga fjalori i oborrit").


TOKA DHE GJITHÇKA AJO KA E LAVËDËROJNË ZOTIN: NJERËZIT DISA HERË…


Në fakt, është shumë më tepër se njerëzimi: vetë toka po dridhet. Dhe tani në simfoni hyjnë edhe detet: duken sikur gjëmojnë. Dhe i bashkohen festës të gjithçka, edhe pemët kërcejnë. A keni parë ndonjëherë pemë duke kërcyer? Epo po, atë ditë ata do të kërcejnë! Sigurisht, nëse mendohet për këtë, është normale! Detet janë më pak budallenj se burrat! Ata e dinë se kush i ka bërë, kush është krijuesi i tyre! Ata ulërijnë për Të, ata e vlerësojnë Atë në mënyrën e tyre. Edhe pemët e pyjeve janë më pak budallenj se njerëzit: ata dinë të njohin krijuesin e tyre: midis grumbujve idhujsh, perëndish të rreme, nuk është e mundur të gabojnë, pemët nuk e lënë veten të futen në grupët e tyre.
Njerëzit, nga ana tjetër, e kanë lënë veten të mashtrohen për një kohë të gjatë... Le të mos harrohet lufta e profetëve kundër idhujtarisë ndër shekuj! Ne dëgjojmë këtu të njëjtën mësim e profetëve kundër idhujtarisë, kundër perëndive të kombeve". Është e pabesueshme që njerëzve iu desh kaq shumë kohë për të njohur Krijuesin e tyre, Atin e tyre... saqë ishte e nevojshme t'u përsëritej njëqind herë kjo dëshmi se Zoti është "i tmerrshëm mbi të gjithë perënditë"; se "është AI, Zoti, (duke nënkuptuar "dhe askush tjetër") që krijoi qiejt".
Por kjo gjë këtë herë ndodhi! Por tani të gjithë popujt vijnë në Jeruzalem për të lavdëruar Perëndinë sepse më në fund dëgjuan lajmin e mirë; dhe nëse mund ta dëgjonin, është sepse u ishte shpallur në vesh me shekuj! Po, "ditë për ditë Izraeli kishte shpallur shpëtimin e tij"... dita ditës Izraeli kishte treguar për veprën e Zotit, mrekullitë e tij, punën e tij të pandërprerë të çlirimit... dita ditës Izraeli kishte dëshmuar se Zoti e kishte liruar, fillimisht nga Egjipti, pastaj nga të gjitha llojet e skllavërisë: dhe skllavëria më e tmerrshme është të mashtrosh Zotin, të besosh te vlerat e rreme, të perënditë e rreme, idhujt...
Izraeli ka këtë shans të jashtëzakonshëm, këtë nder të jashtëzakonshëm, këtë fat të lumtur të dijë dhe të shpall se Zoti, Perëndia i tij i Përjetshëm, është i vetmi Perëndi, ai që vetëm ka kijuar qiellin e tokën; siç thotë besimi hebre, "Shema Israel": "Dëgjo, Izrael, Zoti, Perëndia yt, është Zoti". Është misteri i thirrjes së Izraelit që besimtarët izraelitë nuk kanë reshtur së mrekulluari; siç thotë libri i Ligjit të Përtërirë: “Juve ju është dhënë të shihni, që të dini se Zoti është Perëndia; nuk ka asnjë tjetër përveç tij”. Por Populli i Zgjedhur nuk ka harruar kurrë se nëse kishte pasur fatin të gëzohej dhe të përjetoej gjëra të mrrekullueshme, kjo gjë u jepej për ta parë, ishte që t’i shpallin gjithkund sepse të gjithë duhet të dinë çfarë bëri Zoti për Popullin e vet.
Dhe më në fund, lajmi i mirë u dëgjua deri në skajet e tokës...dhe të gjithë po kërkojnë të hyjnë në Shtëpinë e Atit të tyre. Janë këtu në pritje të plotë! Ndërsa presin realizimin e kësaj ëndrre, populli i Izraelit i tingëllon këtij psalmi për të ripërtërirë besimin dhe shpresën e tyre, për të marrë forcën për të bërë të dëgjuar lajmin e mirë që janë ngarkuar të shpallin gjithkund.

[ninoenina]

F.A. NATA E KRISHTILINDHJES.

PËRGATITJA E LITURGJISË

NATA E KRISHTILINDHJES VITI C.

MË 24 DHJETOR 2024

UNGJILLI: Lk. 2,1-14.

1 Në atë kohë Cezari August dha urdhër të bëhej regjistrimi i popullsisë së mbarë botës. 2 Ky ishte regjistrimi i parë, kur Kuirini ishte qeveritari i Sirisë.
3 Të gjithë shkonin të regjishtroheshin, secili në qytetin e vet.
4 Kështu edhe Jozefi, pasi ishte prej shtëpisë dhe prej fisit të Davidit, u ngjit, prej qytetit të Nazaretit të Galilesë, në Jude, në qytetin e Davidit që quhet Betlehem, 5 për t’u regjistruar bashkë me Marinë, fatin e vet, që ishte shtatzënë. 6 Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë.
7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta. 8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta ë ruajtur grigjën e vet. 9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi. 10 Engjëlli u tha: “Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot!
12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd.” 13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste: 14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell
e paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në cilin moment të historisë sonë Biri I Hyjit u bë njeri si ne dhe erdhi të jetojë me ne?
Ungjilltari LuKa këtu na jep treguesin i tij shumë çmueshëm nga ana historike, edhe pse interesi, qëllimi i tij i parë nuk është që të na informojë për lindjen e Jezusit, por të na japë një mesazh nëpërmjet personazhëve dhe ngjarjeve të kësaj kohe në të cilin Jezusi u zhyt në historinë tonë njerëzore...
Luka e fillon Ungjillin e tij me një tregues historik duke thënë se në kohën e Herodit, mbretit të Judesë, jetonte në Jeruzalem një prift me emrin Zakari. Gruaja e tij ishte Elizabeta. Të dy ishin të drejtë para Hyjit, por nuk kishin fëmijë, sepse Elizabeta ishte beronjë e të dy ishin të shtyrë në moshë.
Dhe më pas ai vazhdoi me historinë e lindjes së Gjon Pagëlzuesit.
Ishte pra koha e Herodit të madh, vitet e fundit të jetës së këtij tirani gjakatar. Ishin vitet në të cilat Jozefi dhe Maria ranë në dashuri, e pastaj u martuan.
Pas këtij fillimi të Ungjillit të tij, në kapitullin e dytë, ungjilltari Luka na fton të ngremë vështrimin, që ishte i përqendruar në Palestinë, në fshatin e vogël të Nazaretit; dhe pastaj vështrimi ngrihet drejt qyteteve më të mëdha të perandorisë, ku përcaktohen fatet e botës: Roma dhe Antiokia e Sirisë.
Le të dëgjojmë se çfarë na thotë:
“Në atë kohë Cezari August dha urdhër të bëhej regjistrimi i popullsisë së mbarë botës. 2 Ky ishte regjistrimi i parë, kur Kuirini ishte qeveritari i Sirisë”.
“Në atë kohë”.
Jemi në vitin 746 që nga themelimi i Romës, atë vit që për ne tani është viti i 7 para Krishtit. Roma po përjeton epokën e artë të historisë së saj.
Oktaviani ka qenë perandor për 20 vjet, ai ka vendosur pallatin e tij në Palatinë, ku jeton me Livia, gruan e tij të tretë, nënën e Tiberius, ai që më vonë do të bëhet perandor. Gjatë sundimit të tij u zhvillua gjithë jeta publike të Jezusit.
Nga Palatini Oktaviani dominon botën, por Luka nuk e quan Oktavian: ai e quan Cezar Augustus, domethënë e cakton me titullin që Senati i dha atij: "Augustus Sebastòs", "i sublimi, hyjnor" sepse tani me Augustin, perandori mund të sillet si një zot, ai mund të dominojë botën.
Të gjithë e festojnë Oktavianin si model butësie, drejtësie, edhe nëse ai bëri mizori të paparë, megjithatë ai qetësoi perandorinë, u dha fund trazirave, revolucioneve që kishin gjakosur Romën për një shekull.
Pasi u kthye nga Spanja, ai mbylli dyert e tempullit të Janusit, i cili kishte mbetur i hapur në kohën lufte, pastaj ndërtoi "ara pacis", tempullin dhe altarin e perëndeshës së paqes, të cilin e përuroi në vitin 9 para Krishtit, pra 2 vjet para lindjes së Jezusit. Prandaj lindjen e Jezusit e kemi vendosur disi në kontekstin historik.
Me Augustin filloi një periudhë prosperiteti, paqeje, zhvillimi shoqëror dhe kulturor në të gjithë pellgun e Mesdheut dhe shumë mendojnë se ka filluar "epoka e artë" e kënduar nga Virgjili në "eklogën e katërt", një epokë e lavdishme, një botë paqësore.
Le të kujtojmë se çfarë thotë Propertius, poeti bashkëkohor:
“Roma është në epokën e saj më të shkëlqyeshme!.
Mysafirë të huaj, admironi atë duke lërë të mbusheni sytë tuaj!”.
Personazhi i parë që Luka vendos në skenë është Oktaviani Augusti.
Personazhi i dytë është Quirinus, guvernatori i provincës së Sirisë nga e cila varej edhe Palestina.
Ky Kuirinus na paraqitet nga historiani Jozef si një person jashtëzakonisht i dalluar në çdo aspekt, një person korrekt, por edhe ai i përket kësaj strukture të fuqisë së hyjnizuar që mund të bëjë çfarë të dojë, mund të bëjë më njerëzit sipas dëshirës së saj.
Regjistrimi për të cilin na tregon Luka, paraqet shumë vështirësi nga pikëpamja historike, por ungjilltari e prezantoi atë sepse përmban një mesazh teologjik shumë të rëndësishëm dhe më pas ndalemi për të kuptuar se çfarë është ky mesazh.
Praktika e regjistrimeve është e njohur në Lindjen e Mesme të lashtë që në mijëvjeçarin e IV para Krishtit: ka dokumente që dëshmojnë për regjistrime në Mesopotami, në Egjipt në mijëvjeçarin e IV para Krishtit.
Megjithatë, në çdo epokë ka pasur gjithmonë kundërshtime, sepse qytetarët nuk prisnin asgjë të mirë nga regjistrimet, sepse arsyet kryesore pse u bënë, ishin luftërat dhe taksat.
Ky është kuptimi i regjistrimit! Luka na e paraqet atë sepse është shenjë se pushteti i perandorit mund të dominojë mbi njerëzit, të përdorë njerëzit për të realizuar ëndrrat e tij për pushtet dhe lavdi; është pikërisht imazhi i botës së vjetër, ai në të cilën janë të mëdhenj, ata që mund të dominojnë dhe skllavërojnë të tjerët.
Kjo është arsyeja pse feja e Izraelit e ka refuzuar gjithmonë si blasfemues këtë vizion të shoqërisë në të cilën sovrani mund të llogarisë njerëzit nën sundimin e tij për t'i skllavëruar sipas planeve të tij.
“Njerëzit – thotë Fjala e Tevratit – nuk i përkasin sovranit, njerëzit janë të Zotit”; në fakt kur Davidi, në kulmin e fuqisë së tij, pretendon të drejtën për të kryer një regjistrim, sepse dëshiron të dijë se sa njerëz po dominon, gjenerali i tij, Joabi, përpiqet që ta bindë të hiqë dore nga kjo gjë, sepse vendimi i mbretit iu duk i neveritshëm. Në fakt ky regjistrim do të ketë pasoja dramatike. Në Bibël, në Tevrat, flitet për regjistrimet që Zoti i tha Moisiut të bënte; kur njerëzit largohen nga Egjipti, ata numërohen nga Moisiu me urdhër të Perëndisë; pastaj gjatë eksodit, gjatë udhëtimit në shkretëtirë populli llogaritet përsëri; pastaj në stepat e Moabit, kur ai do të hyjë në tokën e premtuar, ka një regjistrim të ri.
Rabinët pyesnin veten pse Zoti vazhdonte t'i numëronte njerëzit, ai tashmë e dinte se sa ishin. Përgjigjet një nga rabinët e mëdhenj të mesjetës, Rashi:
"Zoti e numëroi popullin e tij se donte të kontrollonte nëse ishte humbur dikush".
Nuk është ky kuptimi i regjistrimeve të bëra nga perandorët, nga sovranët e kësaj bote: ata duan të dominojnë mbi një popull që nuk i përket; njerëzit i përkasin Zotit.
Është interesant edhe në detajimin gjuhësor me të cilin paraqitet regjistrimi i kryer me urdhër të Zotit, në hebraisht ka shumë folje për të thënë: “numëro” "safar", "mannà", por kur flasim për regjistrimin nuk themi: “numëro”: themi "nassà ethrosh", që do të thotë "të ngresh kokën".
"Mos llogarit", - i thotë Zoti Moisiut - ngre kokat e njerëzve”.
Domethënë ti ke fytyrë, atë fytyrë që e sodit Zoti: le ta shohë! nuk ke pse ta mbash të ulur, të përkulur, ngreje se je sipas shëmbëlltyrës së Zotit!
Çfarë ndryshimi i madh midis regjistrimit të bërë nga Zoti dhe regjistrimit të bërë nga pushtetarët!
Kjo është arsyeja teologjike pse Luka prezanton temën e regjistrimit: fuqia e regjistrimit të popullit është shprehja maksimale e sundimit, populli është i nënshtruar dhe plotësisht në dispozicion të sovranit.
Fuqitë absolute arrogojnë në vetvete këtë fuqi hyjnore dhe këto fuqi janë të gjitha çnjerëzore; Biri i Perëndisë tani do të vijë në botë pikërisht për t'i dhënë fund skllavërisë së njeriut ndaj këtyre fuqive mbizotëruese.
Kemi dëgjuar emrat e dy personazheve që i përkasin mbretërisë së kësaj bote, atë të pushtetarëve që bëjnë regjistrime.

Tani ja ku vijnë ata që numërohen, të varfërit që llogariten për asgjë, njerëzit që numërohen; prej tyre do të fillojë bota e re.
Le të dëgjojmë kush janë ata:
3 Të gjithë shkonin të regjishtroheshin, secili në qytetin e vet.
4 Kështu edhe Jozefi, pasi ishte prej shtëpisë dhe prej fisit të Davidit, u ngjit, prej qytetit të Nazaretit të Galilesë, në Jude, në qytetin e Davidit që quhet Betlehem,
5 për t’u regjistruar bashkë me Marinë, fatin e vet, që ishte shtatzënë.
6 Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë.
7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta”.
Pasi prezantoi sundimtarët e botës, ata që sundojnë perandorinë, ata që të gjithë i admirojnë, Luka prezanton tani të varfërit e tokës, ata që nuk llogariten për asgjë.
Jozefi i përket familjes së Davidit, por është një dinasti e kalbur, që nuk vlen më për asgjë; pastaj gjithmonë duke zbritur, një grua, Maria, një vajzë katërmbëdhjetë vjeçare.
Vërejmë se si evangjelisti po e rendit shkallën e vlerave sipas kritereve të kësaj bote: Augusti, Kuirini, pastaj midis të varfërve burri natyrshëm, pastaj gruaja, duke zbritur në shkallën e fundit që do të zërë një fëmijë. .
Çfarë po na thotë Luca?
Kushtojini vëmendje sepse tani vjen mbretëria në të cilën kjo shkallë është përmbysur, në radhë të parë do të jetë ai që është tani i fundit, jo në kuptimin që ai fëmijë do të shkojë në Palatinë për të hedhur nga froni Cezar Augustin, duke zënë vendin e tij, duke dominuar dhe duke bërë regjistrimin e përogramuar nga ai!

Tani shkalla e vlerave tregon se ai që është i madh, nuk është ai që bën regjistrimin, por ai që numërohet, ai që do të zërë përgjithmonë vendin e fundit: do të mbetet gjithmonë aty në vendin e fundit, sepse madhështia në botën e re që Ai erdhi ta prezantojë, është ajo e atyre që shërbejnë, jo e atyre që e lënë veten të shërbehen, e atyre që në vendin e fundit janë gjithmonë të vëmendshëm për të parë se si mund ta bëjnë dikë të lumtur.
Kjo është bota e re, është madhështia e re, është një mbretëri të cilës i përkasin të gjithë ata që pranojnë të qëndrojnë në vendin e fundit, sepse këta do të jenë të mëdhenjtë në sytë e Zotit, natyrisht.
Kjo botë e re do të fillojë nga Betlehemi, ku filloi dinastia Davidike, e cila atëherë ishte një dështim edhe në sytë e botës.

Profeti Mike kishte thënë:
"E ti, o Betlehem ‑ Efratë,
i vogël ndër qytetet princërore të Judës,
prej teje do të më dalë
ai që do ta sundojë Izraelin” (Mik. 5, 1).
Ai do të shtrijë sundimin e tij mbi të gjithë botën, por nuk do të jetë një sundim i ngjashëm me ata që bëjnë regjistrime, por mbretëria e atyre që janë të medhenj në dashuri.
Dhe pasi ka shpjeguar në detaje arsyen pse Maria dhe Jozefi janë tani atje në Betlehem, Luka na tregon për lindjen e Jezusit shumë shpejt, por me disa tregues të çmuar teologjikë që ne tani përpiqemi t'i kuptojmë.
Ditët e lindjes mbërrijnë për Marinë ndërsa janë në Betlehem. Ungjilltari nuk thotë se lindja ka ndodhur papritur teksa kanë mbërritur në atë qytet, jo!
“Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë. 7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin” (v.6).
Pse shënohet "i parëlinduri"?
Arsyeja është se i parëlinduri i të gjitha llojeve të kafshëve duhej t'i flijohej Zotit, por Libri i Eksodit në kapitullin 13 thotë se natyrisht i parëlinduri i njeriut nuk duhej të flijohej, ai shpengohej.
Kuptimi ishte ky, se ishte e nevojshme të ndërgjegjësoheshim se gjithçka është dhuratë nga Zoti dhe gjithçka duhet t'i dorëzohet Atij: pastaj kafshët flijoheshin, fëmijët shpengoheshin, sepse duhej pranuar se njeriu i përket Zotit dhe është në shërbim të planeve të Zotit.
Jezusi është i parëlinduri, është pikërisht ai që i përket plotësisht planit të Zotit dhe do ta realizojë atë plotësisht në jetën e tij.
Më pas vihet re se Maria e “mbështjell” djalin e saj me pelena.
Ky detaj është i rëndësishëm sepse mbahet mend dy herë, këtu dhe kur t'u jepet njoftimi barinjve, një nga shenjat do të jetë: "është i mbështjellë me pelena".

Çfarë do të thotë?
Referenca është aludimi për një tekst të famshëm nga Libri i Urtësisë në kapitullin 7: Salomoni tregon lindjen e tij.
Salomoni, mbreti i madh, më i mençuri që ka jetuar ndonjëherë, tregon se si erdhi në këtë botë dhe thotë:
“Unë, që isha kaq i madh, linda si të gjithë njerëzit e tjerë.
Edhe unë jam një njeri i vdekshëm, kam qëndruar në prehrin e nënës sime për 10 hëna dhe pastaj si gjithë të tjerët, zëri im i parë ishte qarja.
Isha i mbështjellë me pelena dhe më rrethuan me kujdes.
Asnjë mbret nuk ka pasur ndonjëherë një fillim ndryshe në jetë"

Çfarë do të thonë për ne ato pelena dhe aludimi për atë që thotë Salomoni për veten e tij?
Luka dëshiron të na thotë se Jezusi është një njeri si ne: ai nuk është një supernjeri, por lindi si dikush që duke u bërë njeri u bë edhe i vdekshëm si ne.
Gratë që në Betlehem sigurisht e ndihmuan Marinë gjatë lindjes, duke vëzhguar atë fëmijë që është njeri, që është biri i Zotit, ato nuk e dinin këtë, por ai është në çdo mënyrë një njeri si ne.
Gjëja e parë që bëri Biri i Zotit kur erdhi në këtë botë? Ai qau si të gjithë njerëz e tjerë dhe këto gra që panë lindjen e Marisë sigurisht që nuk e kuptuan se historia e botës do të ndahej në dy pjesë, para dhe pas asaj lindjeje. .
Ne Izrael e dimë që datat numerohen që nga fillimi i botës, psh viti 2023 është viti 5783 që nga fillimi i botës, megjithate në çeqe mund të shkruajnë 5783, por preferojnë të shkruhet 2023, nga viti në të cilin ka lindur ai fëmijë që shënoi përmbysjen e historisë.
Një detaj tjetër: “E vendosi në grazhd”. Aludon në një profeci të Isaisë, atë që thotë Profeti në kapitullin e parë të Librit të tij:
"3 Kau e njeh të zotin
edhe gomari grazhdin e pronarit të vet,
kurse Izraeli nuk njeh,
populli im nuk merr vesh” (Is. 1, 3).
Tani e kuptojmë gjithashtu se nga kanë ardhur kau dhe gomari në skenën e lindjes së Krishtit, është referenca për atë që kishte thënë Profeti: ndërsa kau dhe gomari e njohin zotërinë e tyre, Izraeli nga ana tjetër nuk e njeh Zotin e tij.
Është një kujtim i asaj që thotë ungjilltari Gjon në prologun:
“11 Erdhi ndër të vetët,
e të tijtë nuk e pranuan” (Gj. 1, 11).
Të mirëpresësh këtë mbretëri të re që Ai ka nisur, duke iu përmbajtur propozimit të tij për botën, është shumë e vështirë: ai nuk njihet si mbret i mbretërisë që ka mbetur.
Më pas thotë se: “Në bujtinë nuk pati vend për ta” (v. 7).
Këtu, nga ky përkthim i gabuar i termit "kattalúma" në greqisht e përkthyer si buitinë, por buitinë quhet "xenodokeion", jo "kattalúma".
Kattalúma, ne duhet ta imagjinojmë atë si një hapësirë të mbuluar nga një çati që ishte vendosur pikërisht përballë shpellave. Kush shkon në Nazaret sheh një nga këto shpella - dhe kafshët u vendosën në këto shpella, pastaj përballë shpellës ishte një çati që zgjeroi hapësirën poshtë. Jeta e familjes zhvillohej nën këtë çati.
Megjithatë, nuk ishte një mjedis i përshtatshëm dhe i rezervuar për një lindje, ishte e natyrshme që një grua të lindte jo atje në kattalúma, por të futej brenda, ku ishin kafshët dhe ne gjithashtu kuptojmë se Jezusi u vendos më pas në " grazhd”.
Çfarë nënkuptojnë këto detaje?
Ne e dimë se, që në fillim, lindi historia se Jezusi ishte refuzuar nga buitinat në Betlehem dhe më pas duhej të strehohej në një shpellë.
Kjo histori shfaqet tashmë në shekullin e 2-të, kujtohet nga Justini. Në realitet kjo nuk është e imagjinueshme, sepse duke ditur vëmendjen që ka pasur gjithmonë në Lindjen e Mesme të lashtë për mikpritje, është e pamendueshme që të mos ishte mirëpritur nga semitët një grua që do të lindte.
Kjo nuk është ajo që Luka dëshiron të na thotë: Luka dëshiron të na paraqesë birin e Perëndisë që erdhi për t'u bërë një prej nesh në gjendjen më të dhimbshme, më të varfër të njerëzimit; mund të kishte lindur edhe biri i Zotit në një pallat, por ai zgjodhi vendin e fundit.
Ai është Zoti që njerëzit edhe sot luftojnë ta pranojnë sepse vazhdojnë të mendojnë për një Zot të fortë, të tmerrshëm që vjen për të mbjellë panik dhe për të fituar respekt... Ky nuk është Zoti i vërtetë, ky është idhulli që kemi shpikur për veten tonë.
Zoti në të cilin ne besojmë, është ai që na paraqitet në atë fëmijë, një fëmijë që ka nevojë për puthje dhe përkëdhelje, përndryshe ai qan.
Ai erdhi për të na treguar gjithë dashurinë e tij: ai fëmijë është Zoti ynë që na paraqitet në formë njerëzore, pikërisht për t'u parë.
Le të kemi parasysh se ky nuk është një moment tranzicioni i palavdishëm sepse, më në fund, ai do të jetë në gjendje të shfaqë gjithë fuqinë dhe lavdinë e tij. Nuk është një parantezë e pakënaqur: ai fëmijë tashmë po na flet për Zotin dhe le të kemi kujdes, për të mos humbur këtë zbulim të parë të fytyrës së tij.
Një zbulim që nuk është gjithçka që ai duhet të na tregojë: do të na tregojë gjithçka për Kalvarin: më shumë se dashuria që do të tregojë në Kalvar, nuk është e mundur!
Ai do të arrijë të na thotë: “Ju dua, edhe nëse më vritni”, por ai fëmijë tashmë na flet për dashuri dhe vetëm për dashuri dhe edhe kur të rritet nuk do ta mohojë kurrë atë që na ka thënë Zoti si fëmijë.
Tani le të dëgjojmë se cilët janë të parët që gëzohen për këtë lindje:
8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet. 9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi. 10 Engjëlli u tha: “Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot! 12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd”. 13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste: 14 Lavdi Hyjit në më të larti qiell e paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!” (v. 8-14).
Kur dëgjojmë këtë fragment ungjillor, përfytyrojmë menjëherë barinjtë si ata që shohim në skenën e lindjes së Krishtit: të mirë, me qengjin e vogël mbi supe, duke shkuar drejt shpellës, duke mbajtur gjithashtu dorën e një djali të cilin e shoqërojnë për të parë Jezusin që lindi... nuk ishin këta barinjtë e kohës së Jezusit dhe këta nuk janë barinjtë për të cilët na tregon Ungjilli i Lukës.
Në Izrael, blegtoria vlerësohej shumë kur të gjithë ishin barinj, pra kur ishin beduinë nomadë në shkretëtirë: por kur u vendosën në tokën e premtuar u bënë bujq dhe më pas blegtoria u bë një veprimtari margjinale dhe e përbuzur, edhe sepse ndër fermerët dhe barinjtë aty kishte rivalitet, sepse barinjtë kërkonin kullota dhe shpesh pushtonin me kopetë e tyre arat e kultivuara të fermerëve.
Në fund të fundit, në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë kishte përbuzje për barinjtë: në Mesopotami ata quheshin: "Hiçja që vjen nga stepa";
sumerët thoshin se barinjtë kanë "pamjen e njerëzve, por zëri i tyre është ai i një qeni që vinte nga zona të gjëra me livadhe";
Libri i Zanafillës na tregon atë që menduan egjiptianët në kapitullin 46: të gjithë barinjtë e kopesë janë "një neveri për egjiptianët".
Por në Izrael nuk kishte vetëm përbuzje shoqërore, madje edhe përbuzje fetare: ata u vendosën në nivelin e tagrambledhësve, pra përçmimi më i madh!
U privuan nga të drejtat civile, nuk mund të dëshmonin sepse ishin njerëz të rremë, konsideroheshin hajdutë, kështu që asnjë rabin nuk do të blinte qumësht nga barinjtë, njerëz të dhunshëm, që i zgjidhnin lehtësisht debatet me thikën atje lart në mal.
Ata e dinin se ishin të përbuzur nga të gjithë!
Talmudi thotë se "nëse një dele bie në pus, duhet ta nxirrni, por nëse një tagrambledhës ose një bari bie brenda, lërini brenda".
Çfarë na thotë fragmenti i sotëm i Ungjillit për këta barinj?
Aty thuhet: “Ata e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet” (v.8).
Meqe ra fjala: nese kjo ka per qellim si informacion, atehere Jezusi nuk ka lindur në dimër sepse kopeja qendronte jashtë nga marsi deri në tetor, pastaj ato mbaheshin - kur ishte ftohtë - brenda shpellave... por ky është një detaj margjinal.
Megjithatë, fakti i natës është i rëndësishëm, ai përfaqëson natën e njerëzimit, është ai i gjithë ligësisë, dhunës, luftërave tona... është konceptimi ynë i rremë për fytyrën e Zotit; ne ishim të mbështjellë plotësisht në errësirën e natës dhe pikërisht në këtë natë tani shkëlqen një dritë e papritur.
Natën ruanin kopenë e tyre.
Referenca për natën është ajo që na thotë Libri i Urtësisë: ndërsa nata ishte në gjysmë të rrugës së saj dhe një heshtje e thellë mbuloi gjithçka, Fjala juaj e plotfuqishme zbriti nga qielli."
Është kjo "Fjalë e gjithëfuqishme" që ndriçon tani errësirën e botës sonë, do të jetë Fjala dhe drita e fytyrës së re të Zotit dhe e fytyrës së njeriut autentik, të birit të Zotit.
Këtu është nata që do të ndriçohet dhe meqenëse Libri i Urtësisë thotë se “nata ishte në gjysmë të rrugës së saj”, prandaj errësira ishte më e trashë... prej andej lindi tradita e meshës së mesnatës.

Çfarë ndodh këtë natë?
Se një "engjëll i Zotit u paraqitet barinjve dhe lavdia e Zotit i mbështjell ata në dritë".
Ata e përfytyruan lavdinë e Zotit si shpërthimin e fuqisë së tij dhe gjithashtu të zemërimit të tij kundër të ligjve.
"Ai u mbështjell në dritë dhe ata u goditën nga një frikë e madhe".
Teksti origjinal thotë: "Ata u trembën nga një frikë e madhe"
Pse janë të frikësuar?
Për shkak se ata e dinin se ishin larg Perëndisë, ata e dinin se Perëndia duhej t'i shkatërronte sepse kjo ishte katekeza që ata kishin dëgjuar; Profeti Malakia kishte thënë:
"Kur të vijë Zoti, do të jetë si zjarri i shkrirësve dhe si droga e mbushësit"
Barinjtë e dinin se të parët që duhej të fshiheshin nga ardhja e Zotit ishin ata, njerëz të papastër, ata ishin të vetëdijshëm për gjendjen e tyre; kjo është arsyeja pse ata janë të frikësuar nga një frikë e madhe, por engjëlli i Zotit thotë:
“Mos kini frikë, unë ju shpall një gëzim të madh, që do të jetë për të gjithë njerëzit, sot për ju lindi Krishti, Zoti, Shpëtimtari”
Gëzimi i madh, njoftimi jo i një Zoti që të bën copë-copë, gëzimi i madh është drita me të cilën je mbështjellë tani, është zbulimi i fytyrës së Zotit që është dashuri dhe vetëm dashuri pikërisht për ty, jo sepse ti je i penduar, por sepse je i dashur nga Zoti ashtu siç je.
"Është Krishti Zoti"
Krisht do të thotë "i mirosur nga Zoti", domethënë i mbushur me Shpirtin e jetës hyjnore që Ai e zotëron natyrshëm në plotësi, atë jetë hyjnore që Ai tani ka ardhur ta sjellë në botë duke e komunikuar atë, duke filluar nga e fundit, nga ato që nuk e meritojnë, sepse dhurata e Hyjit është krejtësisht falas.

"Zoti"
Është Zoti që zbulon tani veten e tij. Ai nuk është Zoti që kishim imagjinuar, por Zoti që tani shpërndan gjithë errësirën që kishim ndërtuar në lidhje me Të dhe identitetin e tij.
Dhe shenja që u jepet barinjve: “Do ta njihni nga kjo shenjë se ai është i mbështjellë me pelena”
Ai është një fëmijë si çdo tjetër, jo një fëmijë me aureolë, që bën mrekulli... jo!
Ai është dikush si ne, i varfër mes të varfërve!
Kjo është shenja e Zotit të vërtetë, atij që filloi të shfaqej kështu, në vendin e fundit.
Pastaj “Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin”(v.11).
Dëgjuam për legjionet e Oktavianit, që kryenin dhunë, që shtypnin... Tani ka një ushtri të re dhe është ushtria qiellore: është ushtria e atyre që e mirëpritën këtë dritë që erdhi nga qielli, dhe e lejuan veten të mbështjellëshin nga dashuria e Zotit, ajo dashuri që shfaqet mes tyre.
Këtu është shpëtimi që ndodh në zemrat e barinjve kur ata e mirëpresin këtë dritë.
Dhe tani është kënga e kësaj ushtrie qiellore që jemi ne, bashkësia e dishepujve, që kanë mirëpritur fytyrën e vërtetë të Perëndisë.
“Lavdi Hyjit në më të lartin qiell”, domethënë ne pamë këtë lavdi të Zotit që na u zbulua në atë fëmijë dhe është dashuria e tij e pakushtëzuar.
"Paqe në tokë për njerëzit që ai do"
Përkthimi fjalë për fjalë do të ishte: "Njerëz nga dashamirësi", "eudokias" në greqisht.
Kush janë njerëzit e dashamirësisë?
Nëse e kërkojmë këtë fjalë: "eudokia", ajo shfaqet përsëri në Ungjillin e Lukës në kapitullin 10, kur Jezusi thotë se cilët janë njerëzit e dashamirësisë së Zotit: ata janë të vegjlit, ata që nuk llogariten.
Ja kënga e këtij komuniteti që ka mirëpritur dritën, ka kuptuar kush janë njerëzit e dashamirësisë së Zotit, janë të vegjlit, të fundit.
Ja ftesa për gëzim që na bëhet këtë natë, gëzimi i atyre që e kanë kuptuar që Zoti të do ashtu siç je, jo nëse je i mirë, je i bukur, je i këndshëm... jo!

Ai të do ashtu siç je sepse je djali i tij.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

NATA E KRISHTLINDJES VITI C

Më 24-12-2024.


UNGJILLI: Lk, 2, 1 – 14.


Në atë kohë Cezari August dha urdhër të bëhej regjistrimi i popullsisë së mbarë botës. 2 Ky ishte regjistrimi i parë, kur Kuirini ishte qeveritari i Sirisë. 3 Të gjithë shkonin të regjishtroheshin, secili në qytetin e vet. 4 Kështu edhe Jozefi, pasi ishte prej shtëpisë dhe prej fisit të Davidit, u ngjit, prej qytetit të Nazaretit të Galilesë, në Jude, në qytetin e Davidit që quhet Betlehem, 5 për t’u regjistruar bashkë me Marinë, fatin e vet, që ishte shtatzënë.
6 Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë. 7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta.
8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet. 9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi. 10 Engjëlli u tha: “Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot! 12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd”.
13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste: 14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell e paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PAQË MBI NJERËZIT.

Kur profeti Isaia i shpalli kohë më të mira mbretit Akaz, falë lindjes së një mbreti të ardhshëm, ai i tha: "E madhe do të jetë mbretëria e tij dhe paqja s’do të ketë mbarim mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij, që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive” (Is 9,6).
Kjo frazë e fundit rezonon në mënyrë implicite në të gjithë Ungjillin e Lukës mbi lindjen e Jezusit.
Sepse nata e Betlehemit kumbon me një njoftim të mrekullueshëm: “Paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!”(v.14). Paqe atyre që i do Perëndia. Megjithatë, nuk duhet ta keqkuptojmë: teksti nuk do të thotë se ka ata që i do Zoti dhe ata që Zoti nuk i do! Duhet të përkthehet padyshim: “Paqe njerëzve sepse Zoti i do ata”.
I gjithë plani i Zotit thuhet kuptohet në këtë përkthim të fundit, dhe edhe një here në një formë shumë të qartë në ungjillin e Gjonit:
“Vërtet, Hyji aq fort e deshi botën
sa që dha një të vetmin Birin e vet
kështu që, secili që beson në të,
të mos birret,
por të ketë jetën e pasosur” (Gj,3:16).
Pra, natyrisht, ne nuk kemi asgjë për t'u frikësuar: "Mos kini frikë", u thonë engjëjt barinjve: çfarë mund të kishin frikë nga një fëmijë kaq i vogël ? Po sikur Zoti, thjesht, ta kishte imagjinuar të lindte si foshnjë, në mënyrë që ne të linim përgjithmonë frikën tonë spontane për të?



“MOS KINI FRIKË”. ZOTI NUK ËSHTË NJË GJYQTAR I ASHPËR,

AS NJË XHELAT…


"ZOTI të jep të dish se ai vetë do të të bëjë një shtëpi . Kur të mbarojë jeta jote dhe të pushosh me etërit e tu, unë do të të jap një pasardhës në pasardhësit e tu, i cili do të lindë prej teje dhe do ta bëj të qëndrueshme mbretërinë e tij (2 Sam. 7, 11-14).
Prandaj rëndësia e detajeve të dhëna nga Luka mbi origjinën e babait të fëmijës: "Jozefi u largua gjithashtu nga qyteti i Nazaretit në Galile për t'u ngjitur në Jude, në qytetin e Davidit të quajtur Betlehem, sepse ishte nga shtëpia dhe pasardhësi i Davidi”.
Ne e dinim gjithashtu, për shkak të profecisë së Mikesë, se Mesia do të lindte në Betlehem: "Dhe ti, Betlehem Efrata, shumë i vogël për t'u numëruar në fiset e Judës, nga ti do të vijë për mua ai që duhet të qeverisë Izraelin. Ai do të qëndrojë dhe do të kullosë kopenë e tij, me fuqinë e Zotit, me madhështinë e emrit të Zotit, Perëndisë të tij... Ai vetë do të jetë paqja”(Mi 5, 1-4).
Prandaj është "lajm i mirë, i madh" që engjëjt u shpallin barinjve dhe ne e kuptojmë se ushtritë qiellore këndojnë lavdinë e Perëndisë. Por ajo që është më e habitshme këtu është kontrasti midis madhështisë së fatit të premtuar Mesisë dhe vogëlsisë së këtij fëmije të lindur në rrethanat më modeste. Për momentin, "forca hyjnore e krahut të Perëndisë" që çliron popullin e tij, për të cilën flet Isaia, qëndron në dy duar të vogla fëmijësh në një familje të varfër, mes shumë të tjerëve! Dhe kjo është ndoshta gjëja më e çuditshme: nuk ka asgjë të jashtëzakonshme në varfërinë krejt të zakonshme të çerdhes; por pikërisht, shenja e Zotit është aty: e ndeshim në banalitetin e përditshëm, madje edhe në varfëri. Ky është pikërisht misteri i Mishërimit.
Ai që Letra drejtuar Hebrenjve e quan "trashëgimtari i të gjitha gjërave" ka lindur mes të varfërve; ajo që Shën Gjoni e quan "drita e botës" lindi në gjysmëdritën e një stalle; dhe ai që është Fjala e Perëndisë që krijon botën duhej të sillet në botë si çdo krijesë dhe duhet, si gjithë të tjerët, të mësojë të flasë. Nuk është çudi që "populli i tij nuk e njohu"! As nuk është për t'u habitur që ishin të varfërit dhe të vegjlit ata që e mirëpritën më së miri mesazhin e tij. “I Mëshirshmi”, ai që tërhiqet nga gjithë varfëria, ka aq keqardhje për tonën, saqë duke na ftuar të përkulemi mbi këtë djep, na tregon mënyrën më të mirë për t'u bërë si ai. Kështu neve na jepet fuqia të “bëhemi fëmijë të Perëndisë”.

[ninoenina]

F. A. JAVA. NATËN E KRISHTLINDJEs, VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

NATËN E KRISHTLINDHJES VITI C.

MË 24 – 12 – 2024.

Krishtlindhje: Drita për ata që gjenden në errësirë dhe në hijen e vdekjes.
“Toka ishte e shkretë dhe e zbrazët; terri e mbulonte humnerën dhe fryma e Hyjit endej përmbi ujëra.
3 Hyji tha: “Le të bëhet drita”! Dhe drita u bë. 4 Hyji pa se drita ishte gjë e mirë dhe e ndau dritën nga terri. 5 Hyji e quajti dritën ‘ditë’, kurse terrin ‘natë’. Dhe u bë mbrëmje e mëngjes ‑ dita e parë!” (Gn 1,2-3).
Drita është fjala e parë që Perëndia shqipton në Bibël, një fjalë që shënon fillimin e krijimit (Zn. 1,3). Dhe meqenëse “Perëndia e pa se drita ishte e mirë” (Zn. 1,4), njeriu nuk ka reshtur së dashuruari atë, duke e kërkuar, ndërsa ka frikë dhe i shmanget errësirës. Errësira kujton vdekjen dhe të gjithë dëshirojnë të shpëtojnë prej saj.
Kushdo që lind, del në dritë, kushdo që vdes niset drejt tokës së errësirës (Jb. 10,21). Zoti: “Humnerave ua ndrit errësirën, hijen vdekjes në dritë të ditës e qet”(Jb. 12,22). Në konceptimin biblik, errësira nuk është gjë tjetër veçse një gjendje e përkohshme drite, ajo është e destinuar të bëhet dritë.
Perëndia është i lehtë dhe mbush çdo krijesë të tij me dritë: vesa bëhet, sipas shëmbëlltyrës poetike të Isaias, vesa e dritës (Is. 26,19); edhe retë, edhe pse kaq të errëta dhe kërcënuese, janë plot me dritë që shkëlqen papritur kur ndizet rrufeja:
“A mos di kur u urdhëron Hyji
e si retë rrufenë e lëshojnë? (Jb. 37,15).
Ne kremtojmë liturgjinë e Krishtlindjes gjatë natës për të riprodhuar, madje në mënyrë domethënëse, si errësira kapërcehet nga fjala e Krijuesit, si errësira e gjendjes sonë njerëzore ndriçohet nga ardhja e Shpëtimtarit.

Për të përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
“Mbi ata që jetojnë në tokë të errëserës, drita e një fëmije shkëlqen.

LEXIMI I PARË: Is. 9,1-6.

1 Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita.
2 Ti e shtove gëzimin,
e madhërove harenë;
ata gëzohen në praninë tënde
si njerëzit që i gëzohen korrjes,
si gëzohen kur ndajnë prenë.
3 Sepse ti e thyeve si ditën e Madianit
zgjedhën e tij të rëndë,
lozën e krahut të tij,
e shkopin e atij që e dëbonte përpara.
4 Sepse të gjitha sandalet e luftës,
e çdo petk i lyer me gjak,
do të digjet, pre do të jetë e zjarrit.
5 Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes.
6 E madhe do të jetë mbretëria e tij
dhe paqja s’do të ketë mbarim
mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij,
që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme
në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë
dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Leximi fillon – dhe si mund të ishte ndryshe? – me imazhin e dritës:
“Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita” (v.1).
Këto fjalë u folën nga profeti në një moment dramatik të historisë së Izraelit. Asirianët sapo kanë shkatërruar Galilenë dhe Samarinë, duke rrjedhur gjak dhe përhapur tmerr kudo. Vendi është i mbuluar me errësirë dhe me një errësirë vdekjeprurëse. Kur Isaia ndërhyn, në emër të Zotit, për të shpallur paqen dhe për të rrënjosur shpresën: është gati të shfaqet – thotë – një ditë gëzimi dhe paqe.
Për të përshkruar gëzimin e pamasë të ngjallur nga shfaqja e kësaj drite, profeti paraqet dy krahasime që lidhen me kulturën dhe përvojën e popullit të tij. E para është marrë nga jeta e fshatarëve, tjetra nga përvoja e luftës që sapo ka përfunduar: njerëzit do të gëzohen si fermerët në fund të korrjes, kur hambarët të jenë plot dhe kazanët të vërshojnë me verë të re; ai do të jetë aq i lumtur sa ushtarët kur të ndajnë plaçkën (v. 2).
Cila është arsyeja e kaq shumë gëzimi? Lufta ka mbaruar – është e vërtetë – por një tjetër mund të shpërthejë. Lehtësimi në atë moment i shtypjes asiriane nuk mjafton për të justifikuar shpërthimin e gëzimit. Në një rritje emocionuese janë paraqitur tre arsye.
E para: “…ti e thyeve si ditën e Madianit
zgjedhën e tij të rëndë,
lozën e krahut të tij,
e shkopin e atij që e dëbonte përpara” (v.3).
Është shpallja e fundit të të gjitha formave të skllavërisë. Zoti do të ndërhyjë në emër të popullit të tij siç bëri në Midian, ku izraelitët as nuk kishin nevojë të luftonin kundër shtypësve të tyre. Perëndia i largoi, duke shkaktuar panik në kampin e tyre:
“16 Gjedeoni i ndau treqind luftëtarët në tri grupe. Secilit i dha në dorë borinë, poçin e zbrazët dhe në poç dritëzën 17 e u tha: “Çfarë të shihni se bëj unë, bëni edhe ju. Unë do t’i afrohem brezit të fushimit dhe, çfarë të bëj unë ashtu bëni edhe ju. 18 Kur të bjerë boria në dorën time e të të gjithëve që janë me mua, atëherë edhe ju rreth e rreth fushimit bjeruni borive dhe lëshoni kushtrimin e luftës: “Për Zotin e për Gjedeonin”!
19 Gjedeoni e treqind burrat që ishin me të, arritën buzë rrethit të fushimit atëherë kur po ndërrohej roja e mesnatës.
Porsa i ndërruan rojet, ata u ranë borive e i thyen poçet që i kishin në dorë. 20 Kur jehuan boritë e tri togave dhe, pasi i thyen poçet e i morën në dorën e majtë dritëzat e në dorën e djathtë boritë, bërtitën: “Shpata për Zotin e për Gjedeonin”! 21 dhe secili qëndroi në vendin e vet rreth fushimit të armikut. Mbarë taborri u pështjellua dhe madianët, duke uluritur, u vunë në të ikur.
22 Ndërsa treqind vetët vazhdonin t’u binin borive, Zoti bëri që të gjithë madianët të ngrinin shpatën kundër njëri‑tjetrit e të vrisnin njëri‑tjetrin 23 dhe iu dhanë ikjes deri në Betsetë, në Saredë, deri në bregun e Abelmehulës në Tebat” (Gyq. 7,16-23).
Gëzohu – thotë profeti – sepse do të arrihet një çlirim edhe më i mahnitshëm: krenaria, furia e pushtetit, suksesi dhe dominimi, lakmia e të mirave do të zhduket. Askush nuk do të kryejë më abuzime dhe ngacmime.
E dyta: “Çdo këpucë e ushtarëve në përleshje dhe çdo mantel i njollosur me gjak do të digjet, do të jetë si druri për zjarrin” (v. 4). Jo vetëm që do të bëhet një armëpushim i pasigurt, por do të shpallet një fund i pakthyeshëm i të gjitha luftërave. Armët dhe të gjitha sendet që kanë ndonjë thirrje për dhunë dhe përdorimin e forcës do të futen në flakë.
Arsyeja e tretë e gëzimit: lindja e një fëmije që do të fusë çlirimin dhe paqen në botë (vv. 5-6).
“Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes” (v.5).
Folja jopveprore – sipas gjuhës biblike – tregon se është Zoti ai që e ofron atë. Është dërguar nga qielli.
Ai do të jetë një bir i cilësive të jashtëzakonshme: do të grumbullojë brenda vetes cilësitë e jashtëzakonshme që karakterizuan dhe bënë të famshëm paraardhësit e tij më të mirë.
Ai do të jetë baba i popullit të tij, ashtu si patriarkët, model besnikërie dhe lidhjeje me Zotin e tyre.
Ai do të jetë trim si Davidi, “luftëtar i fortë sa një Zot”. Ai do të jetë në gjendje të mbrojë popullin e tij kundër çdo armiku. Ai do të jetë i urtë si Salomoni. Do të jetë një “këshilltar i mrekullueshëm”. Ai do të shqiptojë vetëm fjalë të arsyeshme dhe të matura, fjalë pajtimi, dashurie, ëmbëlsie, fjalë që gjithmonë ngjallin besim dhe shpresë (1 Mbr 12).
Ai do të jetë princi i paqes. Nuk do të parandalojë konfliktet e armatosura me forcën e një ushtrie të fuqishme, me frikën e ndëshkimit dhe hakmarrjes, por do të veprojë sipas shkaqeve të luftërave: do të zhdukë tensionet sociale, paragjykimet dhe abuzimet. Mbretërimi i tij do të konsolidohet jo me përdorimin e dinakërisë, mashtrimit, dinakërisë politike, por përmes “drejtësisë dhe ligjit”.
Profeci misterioze! Nuk është e lehtë të përcaktohet se për cilin fëmijë po flet Isaia. Ai me siguri mendon për një pasardhës të dinastisë Davidike, ndoshta të djalit të Akazit, Ezekias. Por – ne e thamë tashmë këtë të dielë të fundit – Ezekia ishte thjesht një njeri i mirë... asgjë e jashtëzakonshme.
Nuk kishte kurrë në historinë e Izraelit një mbret që korrespondonte plotësisht me këtë profeci, përkundrazi, nuk kishte asnjë që mund t'i ngjante atij në mënyrë të paqartë. Kësaj duhet shtuar se, në vitin 598 p.e.s., Nabukodonozor e zuri rob Jehojakinin –, pasardhësin e fundit të Davidit –, dhe e dëboi në Babiloni dhe i dha fund dinastisë që kishte mbretëruar në Jerusalem për katërqind vjet.
A mashtrohet atëherë Isaia?
Populli i Izraelit as që u prek nga ky dyshim. Ai kultivoi besimin e patundur se Zoti nuk do ta mohonte veten dhe ishte në gjendje të priste, me durim. Edhe në momentet më të vështira dhe dramatike të historisë së tij ai nuk e humbi shpresën, nuk dyshoi në besnikërinë e Zotit.
Një ditë Simeoni i vjetër, simboli i të gjithë atyre që i kanë qëndruar besnikë Perëndisë në këtë popull, do ta bekojë Perëndinë dhe do të marrë në krahë fëmijën e dërguar nga qielli për të ndriçuar njerëzit (Lk 2,25-28).
Zoti e mbajti premtimin e tij, por nuk përmbushi pritshmëritë, dëshirat e vogla, ëndrrat naive të njerëzve. Ai i befasoi të gjithë: dërgoi një fëmijë të brishtë, të dobët, të përulur, të pambrojtur, në nevojë për ndihmë. Megjithatë, pikërisht prej tij filloi të derdhej paqja mbi botën, si një lumë i pandalshëm (Is. 66,11).


LEXIMI I DYTË: Tt 2,11-14.

“11 Vërtet u duk hiri i Hyjit që u sjell shëlbimin të gjithë njerëzve. 12 Ai na mëson t’i biem mohit mosbesimit dhe dëshirave të shekullit për të jetuar në këtë botë urtisht, drejtësisht dhe përshpirtërisht, 13 duke pritur shpresën e lume dhe Ardhjen e lavdisë së të madhit Hyj dhe Shëlbuesit tonë, Jezu Krishtit. 14 Ai e flijoi vetveten për ne që të na shpërblejë nga çdo paudhësi dhe ta pastrojë që Atij i përket, që të jetë plot zell për të kryer vepra të mira”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“U duk hiri i Hyjit” thotë autori i letrës drejtuar Titit.
Është një thirrje gëzimi e pakontrollueshme për atë që Perëndia ka arritur tashmë duke dërguar Birin e tij në botë. Hiri është një term biblik që tregon butësinë, dashurinë, mirësinë e Perëndisë. Kjo dashamirësi e Perëndisë u bë e dukshme, ajo u shfaq në Jezusin për të shpallur shpëtimin për të gjithë njerëzit (v. 11).
Nëse në këtë natë të shenjtë Biri i Perëndisë do të kishte ardhur nga qielli për të na shpallur një mesazh shpëtimi për të mirën, për ata që respektojnë me besnikëri urdhërimet, ne nuk do të kishim arsye të gëzoheshim, nuk do të përmbyteshim me një dritë të re. Ne do të kishim dëgjuar atë që ishte përsëritur me shekuj: kushdo që respekton ligjin e Moisiut dhe urdhërimet e tij është i dashur nga Perëndia, të tjerët janë të poshtër dhe të neveritshëm.
Gëzimi në vend të kësaj bëhet i paarritshëm kur kuptojmë se Biri i Perëndisë flet për shpëtimin për të gjithë njerëzit. Ne e kuptuam saktë: shpëtimi për të gjithë, sepse është hir, është dhuratë falas dhe nuk varet nga besnikëria jonë, por nga e tija.
Leximi vazhdon duke treguar pasojat morale të këtij manifestimi të dashamirësisë së Zotit (vv. 12-14). Për një kohë të gjatë mendohej se frika ndaj Perëndisë ishte pengesa më e mirë për të parandaluar të keqen dhe për t'i shtyrë njerëzit drejt së mirës. Kjo ishte një zgjedhje e keqe pedagogjike. Kjo frikë nuk ka prodhuar kurrë asgjë të mirë dhe ka qenë shkaku i patologjive dhe braktisjeve të besimit. Vetëm duke soditur dashurinë e Perëndisë, njerëzit mësojnë “të mohojnë pandershmërinë dhe dëshirat e kësaj bote dhe të jetojnë me maturi, drejtësi dhe devotshmëri në këtë botë” (v. 12).
Hiri gjithashtu rrënjos shpresën. “Perëndia dhe shpëtimtari ynë i madh Jesu Krisht” me siguri do të shfaqet (v. 13), ripërtëritja e jetës së secilit do të ndodhë, edhe nëse ka rreziku që momenti i aderimit në propozimin e tij të dashurisë mund të shtyhet.


UNGJILLI: Lk 2,1-14:

1 Në atë kohë Cezari August dha urdhër të bëhej regjistrimi i popullsisë së mbarë botës. 2 Ky ishte regjistrimi i parë, kur Kuirini ishte qeveritari i Sirisë. 3 Të gjithë shkonin të regjishtroheshin, secili në qytetin e vet. 4 Kështu edhe Jozefi, pasi ishte prej shtëpisë dhe prej fisit të Davidit, u ngjit, prej qytetit të Nazaretit të Galilesë, në Jude, në qytetin e Davidit që quhet Betlehem, 5 për t’u regjistruar bashkë me Marinë, fatin e vet, që ishte shtatzënë.
6 Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë. 7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta.
8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet. 9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi. 10 Engjëlli u tha:
“Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot! 12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd.”
13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste:
14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell
e paqe mbi tokë njerëzve,
që i ka për zemër!”

LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Është pothuajse e pashmangshme që të dëgjojmë pasazhin e Ungjillit që na propozohet këtë natë, të kushtëzuar nga atmosfera e Krishtlindjes që na rrethon: fidanë të ndriçuar, tinguj gajdesh, borë, fëmijë…barinj. Ndoshta do ta lejojmë veten të kapërcehemi nga emocionet. Nuk është gjë e keqe, megjithatë ky pasazh nuk është shkruar për të lëvizur apo edhe për të dhënë informacion mbi lindjen e Jezusit. Nëse do të ishte kështu, ne do të kishim të drejtë të ankoheshim te Luka se kishte qenë shumë i matur në detaje.
Ungjilli që lexojmë këtë natë, u kompozua, ndoshta, pasi pjesa tjetër e ungjillit ishte shkruar tashmë dhe është një faqe teologjie e cila, si një prelud i mrekullueshëm i pjesës tjetër të veprës, dëshiron të paraqesë atë që të krishterët e brezave të parë, të udhëhequr nga Shpirti, kanë arritur të kuptojnë për Zotin Jezus, të vdekur dhe të ringjallur.
Ungjilli fillon me një mjedis historik dhe gjeografik shumë specifik.
Është koha kur Cezar Augusti mbretëron në Romë: princi festohej në të gjithë perandorinë për guximin, butësinë, devotshmërinë dhe drejtësinë e tij. Është ai që, pas tmerreve të pafundme të luftërave civile, më në fund ka rivendosur paqen kudo. Është epoka e artë e historisë së Romës e kënduar nga Virgjili. Në një mbishkrim të famshëm të vendosur në vitin 9 pas Krishtit në Priene, në Azinë e Vogël, vendoset që viti të fillojë më 23 shtator, ditën e lindjes së Augustit, sepse “të gjithë mund ta konsiderojnë këtë ngjarje si origjinën e jetës dhe ekzistencës së tij, si koha nga e cila nuk duhet qarë më për lindjen e dikujt. Duke na dhënë Augustin, Providenca hyjnore na dërgoi neve dhe atyre që vijnë pas nesh, si shpëtimtar, atë që duhej t'i jepte fund luftërave dhe të riorganizonte gjithçka. Dita e lindjes së zotit (Augustus) ishte për botën fillimi i njoftimeve të lumtura të marra falas nga ungjilli, lajmi i mirë”.
Është koha e regjistrimit të gjithë tokës. Është një regjistrim i cili nga pikëpamja historike paraqet shumë vështirësi, por që, sipas qëllimit të Lukës, merr një kuptim të padyshimtë teologjik. I shërben atij të deklarojë solemnisht se Biri i Perëndisë është futur në historinë universale, se ai është bërë qytetar i botës.
Pastaj tregohet vendi ku lindi Jezusi: Betlehemi, qytet (në fakt fshat barinjsh) në malet e Judesë. Luka thekson se “Jozefi ishte nga shtëpia dhe familja e David” dhe se “shkoi në Jude në qytetin e Davidit, të quajtur Betlehem” (v. 4). Referenca për këtë vend është e rëndësishme sepse është nga Betlehemi që njerëzit presin Mesinë (Gj. 7,40-43). Në fakt, profeti Mikea kishte shpallur: “E ti, o Betlehem ‑ Efratë,
i vogël ndër qytetet princërore të Judës,
prej teje do të më dalë
ai që do ta sundojë Izraelin.
Zanafilla e tij prej kohëve të hershme,
prej ditëve të amshimit” (Mk. 5:,1).
Me këto shënime historike dhe gjeografike Luka dëshiron gjithashtu të pohojë se lindja e Shpëtimtarit nuk është një mit tjedtër që ushtohet mitëve të tjerët dhe përrallave që qarkullonin në kohën e tij –, por është një ngjarje reale dhe konkrete.
“Tashti, ndërsa ata, Maria dhe Jozefi, po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë. 7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta” (v.6-7).
Maria sillet si të gjitha nënat dhe Luka përmend gjestet e saj të zhytura në mendime dhe të vëmendshme: ai e shtrëngon fëmijën dhe e vendos në grazhd. Nuk ndodh asnjë mrekulli. Lindja e Jezusit është identike me atë të çdo njeriu tjetër. Që nga shfaqja e saj e parë në këtë botë ajo ndan gjendjen tonë njerëzore në të gjithë.
“Nuk kishte vend për ta në bujtinë”.
Nëse kemi parasysh se sa e shenjtë është mikpritja në Lindje, ka shumë pak gjasa që Maria dhe Jozefi të detyrohen të gjejnë strehë në një shpellë, sepse ato refuzohen nga të gjitha familjet vendase.
Termi i përdorur në tekstin origjinal nuk i referohet një hoteli apo një karvansarai, por një dhome (ndoshta e vetmja) në shtëpinë ku Jozefi dhe Maria ishin të mirëpritur. Nuk ishte e përshtatshme që lindja të bëhej në një dhomë që nuk ofronte një minimum konfidencialiteti (Ky është kuptimi i shprehjes: “nuk kishte vend për ta”). Siç do të ndodhte me gratë e varfra që lindnin në të gjithë Palestinën, Maria u fut gjithashtu në cepin më të brendshëm, të fshehur të banesës, në të cilin zakonisht gjenin një vend edhe kafshët.

Megjithëse teksti i Ungjillit nuk flet për kaun dhe gomarin (të cilat iu sugjeruan devotshmërisë popullore nga një tekst i Isaias:
“3 Kau e njeh të zotin
edhe gomari grazhdin e pronarit të vet,
kurse Izraeli nuk njeh,
populli im nuk merr vesh” (Is. 1,3). Është një gjë e mundëshme që disa kafshë të ishin në atë dhomë.
Luka i vë në dukje këto detaje për të treguar se Zoti – siç bën zakonisht – përmbys vlerat dhe kriteret e kësaj bote. Zoti që presin njerëzit edhe sot, është i fortë dhe i tmerrshëm, i aftë të përhapë panik dhe të respektohet. Por ky nuk është Zot, është një idhull, është projeksioni i ëndrrave tona të vogla për madhështi dhe fuqi. Zoti që shfaqet në Jezusin është pikërisht i dobët, i pambrojtur dhe i dridhur, ai mbështetet në duart e një gruaje. Ky nuk është një moment kalimi i zbulesës së tij, një kllapa e pakënaqur që pret të rifitojë më pas gjithë shkëlqimin e tij verbues dhe gjithë forcën e tij. Tek Jezusi i shtrirë në grazhd, Perëndia i vërtetë, i përjetshëm është i pranishëm në plotësi, “skandal për judenjtë dhe marrëzi për paganë” (1 Kor 1:23).
Në pjesën e dytë të ungjillit (vv. 8-14) skena ndryshon plotësisht. Ne nuk jemi më në privatësinë e një shtëpie, por jashtë, në fusha dhe personazhet janë të tjerë: barinjtë dhe engjëjt.
“Kishte disa barinj në atë rajon që kalonin natën duke ruajtur kopenë e tyre”. Nëse ky është menduar gjithashtu të jetë informacion, atëherë Jezusi nuk lindi në dimër sepse kopeja mbahej jashtë nga marsi deri në fund të tetorit. Por ne nuk jemi shumë të interesuar të dimë se në cilin muaj lindi Jezusi. Më e rëndësishme është të identifikohen se cilët janë ata që shkojnë të parë tek foshnja të mbështjellë me rroba të mbushura me shtiza dhe të vendosur në një grazhd: Shpëtimtarin, Mesinë, djalin e pritur të Davidit. Ata janë barinjtë.
Pse ata? Jo sepse ata janë të prirur shpirtërisht më mirë. Larg nga ajo. Barinjtë nuk ishin aspak njerëz të thjeshtë, të mirë, të pafajshëm, të ndershëm, të vlerësuar nga të gjithë. Ata u kataloguan ndër burrat më të papastër dhe kishte arsye të mira për t'i konsideruar si të tillë. Ata bënin një jetë jo shumë të ndryshme nga ajo e kafshëve, nuk mund të hynin në tempull për t'u lutur, nuk u lejuan të dëshmonin në gjykatë sepse ishin jo të besueshëm, të rremë, të pandershëm, hajdutë, të dhunshëm. Rabinët thanë se barinjtë, taksambledhësit me shumë vështirësi mund të shpëtoheshin sepse kishin bërë aq shumë dëm, saqë as ata nuk ishin në gjendje të mbanin mend se kë kishin dëmtuar. Prandaj, duke mos qenë në gjendje të ktheheshin, ata ishin të destinuar për humbje.

Atyre u dërgohet Engjëlli i Zotit që u tha:
“Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot! 12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd” (v. 10-12).
Jehona e mbishkrimit nga Priene mund të dëgjohet me fjalët e engjëllit. Nuk ishte Augustus – që duket se insinuon Luca – shpëtimtarin që do të vërshonte botën me gëzim dhe do të vendoste paqen. Nuk ishte lindja e tij, por ajo e Jezusit që shënoi “fillimin e lajmit të mirë të marrë falë lindjes së tij”.


Që nga shfaqja e tij e parë në botë, Jezusi e ka vendosur veten ndër të fundit. Janë ata, që presin një fjalë dashurie, çlirimi dhe shprese nga Zoti.
Ndërsa Jezusi rritet, ai do të vazhdojë të jetojë përkrah këtyre njerëzve: ai do të flasë gjuhën e tyre të thjeshtë, do të përdorë krahasime, shëmbëlltyra, imazhe të marra nga bota e tyre, ai do të marrë pjesë në gëzimet dhe vuajtjet e tyre, ai do të jetë gjithmonë në anën e tyre. kundër kujtdo që përpiqet t'i margjinalizojë.
Shenjat që u jepen barinjve për të njohur Shpëtimtarin është befasuese, paradoksale. Atyre nuk u thuhet se do të gjejnë një fëmijë të mbuluar me dritë, me fytyrën e një engjëlli, me një aureolë në kokë, të rrethuar nga ushtri qiellore. Asnjë nga këto; shenja është... një fëmijë krejtësisht normal, me vetëm një karakteristikë: ai është i varfër dhe ndër të varfërit.

Prandaj, dy grupet që do të gjejmë gjatë jetës së Jezusit janë tashmë të përcaktuara mirë në momentin e lindjes së tij: nga njëra anë njerëzit e varfër, injorantë, të përbuzur që e njohin Jezusin menjëherë dhe e mirëpresin me gëzim. Nga ana tjetër, të mençurit, të pasurit, të fuqishmit, ata që jetojnë të izoluar në pallatet e tyre, larg njerëzve dhe problemeve të tyre, të bindur se tashmë zotërojnë gjithçka që i bën të lumtur. Ata nuk kanë nevojë për ndonjë shpëtimtar, përkundrazi, një Mesia që nuk korrespondon me pritshmëritë e tyre, që shqetëson planet e tyre është një karakter i papërshtatshëm, që duhet eliminuar sa më shpejt të jetë e mundur.
Gratë që ndihmuan Marinë gjatë lindjes së fëmijës në Betlehem, duke vëzhguar atë fëmijë: sigurisht që nuk e kuptuan se historia e botës do të ndahej në dy pjesë: para dhe pas asaj lindjeje.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

KRISHTLINDJE, MESHA E DITËS. VITI C.

MË 25-12-2024.

LEXIMI I DYTË: Hb. 1,1-6.

1 Pasi Hyji herë pas here dhe në mënyra të ndryshme, në të kaluarën, u ka folur etërve me anë të profetëve
2 së fundi, në këto ditë, na foli edhe neve me anë të Birit, të cilin e bëri trashëgimtarin e të gjitha gjërave, nëpër të cilin edhe e krijoi gjithësinë.
3 Biri, që është pasqyrimi i Lavdisë dhe vula e qenies së Hyjit, që me të fuqishmen fjalën e vet mban gjithësinë, pasi e kreu pastrimin e mëkateve, ndenji në të djathtën e Madhërisë në qiell;
4 u bë aq më i pushtetshëm se engjëjt sa më të madhërueshëm se ata e trashëgoi Emrin!
5 Dhe vërtet, cilit prej engjëjve Hyji i tha ndonjëherë:
”Ti je im Bir, unë sot të linda?”
Dhe prapë: “Unë do t’i jem Atë dhe ai do të më jetë Bir?”
6 Dhe prapë, kur dërgon të Njëlindurin Birin e vet në botë, thotë:
“Le ta adhurojnë të gjithë engjëjt e Hyjit!”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PERËNDIA U FOLI ETËRVE TANË NËPËRMJET PROFETËVE.

"Zoti u foli etërve tanë nëpërmjet profetëve"; nëpërmjet kësaj fjalie ne hamendësojmë se marrësit e letrës drejtuar hebrenjve janë hebrenj që janë bërë të krishterë. Një nga karakteristikat e Izraelit është kjo bindje që Perëndia gradualisht ia zbuloi veten këtij populli që zgjodhi. Për shkak se Zoti nuk është brenda mundësive të njeriut, ai duhet të zbulohet. Ju e dini frazën e famshme të Palit në letrën drejtuar Efezianëve:
“Ai na vuri në dijeni mbi misterin e vullnetit të vet ‑ synim që lirisht kishte vendosur që më parë ta kryente në Të ‑ kur të plotësohej koha” (Ef 1,9). E nënkuptuar, nuk do ta kishim gjetur vetë. Dhe kjo zbulesë mund të jetë vetëm graduale, ashtu si edukimi i fëmijës nuk ndodh brenda një dite. Përkundrazi, prindërit i tregojnë fëmijës së tyre gradualisht, ndërsa inteligjenca e tij zhvillohet, çfarë duhet të kuptojë botën dhe shoqërinë në të cilën jeton. Pikërisht kështu e shpjegon Moisiu pedagogjinë e Perëndisë në librin e Ligjit të Përtërirë, v.5-6:
“Pranoje në shpirtin tënd se Zoti, Hyji yt, të edukoi ashtu si edukon njeriu fëmijën e vet. Ai veprin kështu që t’i zbatosh urdhërimet e tija, të ecësh udhëve të tija e ta druash atë”.
Për këtë edukim progresiv të popullit të tij, Perëndia ngriti, në çdo epokë, profetë që flisnin prej tij, në terma që korrespondonin me mentalitetin e kohës. Thuhej se ata ishin "goja e Zotit". Siç thotë një nga fjalitë në liturgjinë tonë:
"Ti i formove ata nëpërmjet profetëve me shpresën e shpëtimit. (Lutja Eukaristike N° IV). Për shkak se Zoti e përdor këtë pedagogji shumë përparimtare me popullin e tij, ai u flet atyre: "herë pas here dhe në mënyra të ndryshme” (v.1).
Kur autori i letrës drejtuar Hebrenjve merr stilolapsin e tij, ky shpëtim ka ardhur: kjo është arsyeja pse ai e shkurton historinë e njerëzimit në dy periudha: përpara Jezu Krishtit dhe që nga Jezu Krishti. Para Jezu Krishtit, kjo është ajo që ai e quan të kaluarën; që nga Jezu Krishti, kjo është ajo që ai i quan "këto ditë në të cilat jemi", është koha e përmbushjes. Në Jezu Krishtin, bota e re tashmë është inauguruar. Krishti është në vetvete përmbushja e planit të Perëndisë, atë që ne e quajmë "dizajni i tij dashamirës".
Pas verbimit dhe habisë së ringjalljes së Krishtit, gradualisht u formua bindja e të krishterëve të parë: po, Jezusi i Nazaretit është me të vërtetë Mesia që priste populli hebre, por ai është shumë i ndryshëm nga ideja që kishim bërë paraprakisht. Besëlidhja e Re mediton mbi këtë zbulim mahnitës. Disa prisnin një mbret Mesia, të tjerë, një profet Mesia, të tjerë, një Prift Mesia.
Autori i letrës drejtuar Hebrenjve, në pasazhin e sotëm, na thotë: Epo, vëllezërit e mi, Jezusi është të gjithë këto gjëra.
Prandaj ju ofroj një vërejtje për secilën nga këto tre pika: Jezusi është Mesia-profeti që pritej, ai është Mesia-prifti , ai është Mesia-mbreti.


KRISHT, PRIFT, PROFET DHE MBRET.

Si fillim, Ai është Mesia - profet: autori na thotë: "Perëndia na foli nëpërmjet Birit të tij": Jezusi është me të vërtetë profeti par excellence; nëse profetët e Besëlidhjes së Vjetër ishin "goja e Perëndisë", ai është vetë Fjala e Perëndisë, Fjala krijuese "me anë të së cilës Perëndia krijoi botët" (v. 2).
Më mirë akoma, ai është "rrezatimi i lavdisë së Perëndisë" (v. 3); ai vetë do të thotë "ai që më ka parë e ka parë Atin" (ai është shprehja e përsosur e qenies së Perëndisë, v. 3).
Pastaj, Ai është Mesia - prift: ishte roli i kryepriftit të ishte ndërmjetës midis Perëndisë dhe popullit mëkatar; megjithatë, duke jetuar një marrëdhënie të përsosur dashurie me Atin e tij, një marrëdhënie të vërtetë birnore, Jezu Krishti rikthen Aleancën midis Perëndisë dhe njerëzimit. Prandaj, ai është kryeprifti par excellence, i cili realizon "pastrimin e mëkateve": këtë "pastrim të mëkateve", (autori do t'i kthehet gjerësisht kësaj teme në pjesën tjetër të letrës së tij), Jezusi e zbatoi atë, duke jetuar gjithë jetën e tij në një marrëdhënie krejtësisht birnore, si një dialog i përsosur dashurie dhe "bindjeje" me Atin e tij.
Së fundi, Ai është Mesia - mbret: autori zbaton për të tituj dhe profeci që kishin të bënin me Mesian: këtu kemi imazhin e fronit mbretëror, "ai është ulur në të djathtën e Madhërisë hyjnore", dhe mbi të gjitha ai quhet "Biri i Zotit": por ky ishte titulli që iu dha mbretit të ri në ditën e kurorëzimit të tij. "Ti je djali im, sot të kam lindur", ishte një nga fjalitë e ceremonisë së kurorëzimit (marrë nga Psalmi 2). Dhe profeti Natan njoftoi: "Unë do të jem baba për të; dhe ai do të jetë një djalë për mua. (2 Sam 7:14). Dhe, ndryshe nga mbretërit e tokës, Ai është mbret i gjithë krijimit, madje edhe Engjëjve: autori na thotë "ai është bërë shumë më i lartë se engjëjt, deri në atë masë sa ka marrë si trashëgimi një emër kaq të ndryshëm nga i tyre." (v. 4). Dhe kur ai thotë "Në kohën e futjes së të Parëlindurit në botën e ardhshme, ai (Zoti) thotë: Le të përkulen para tij të gjithë engjëjt e Perëndisë", autori njofton se Krishti është vetë Zoti - madje! Meqenëse vetëm Zoti ka të drejtën e adhurimit të Engjëjve.
Prandaj Jezusi është prift, profet dhe mbret: ai mund të quhet Krisht që do të thotë "Mesia"; por ky tekst na zbulon në të njëjtën kohë madhështinë tonë pasi thirrja jonë është të jemi të bashkuar ngushtë me Jezu Krishtin, për t'u bërë nga ana jonë reflektimet e lavdisë së Atit... të quhemi nga ana jonë Bij... të jemi mbretër në të... priftërinj në të... profetë në të. Në ditën e pagëzimit tonë, prifti na njoftoi se tani e tutje ne ishim anëtarë të Krishtit, Priftit, Profetit dhe Mbretit.
Dhe nëse ky pasazh na ofrohet nga dita e Krishtlindjes, është në mënyrë që ne tashmë të dimë se si të deshifrojmë misterin e skenës së lindjes së Krishtit në këtë thellësi. Fëmija që na është dhënë për të soditur, është bartësi i gjithë këtij misteri dhe ne në të, nëpërmjet tij dhe me të.

[ninoenina]

F.A. JAVA KRISHTLINDJE MESHA E DITËS VITI C TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

KRISHTLINDJE MESHA E DITËS VITI C

MË 25 – 12- 2024.

Zoti ka zbuluar drejtësinë e tij.
Që nga fillimet e saj, historia e njerëzimit – na thotë Bibla – ka qenë një vazhdimësi mëkaesh. Që në kapitullin 6 të librit të Zanafillës, autori i shenjtë, me një antropomorfizëm guximtar, thotë:
“5 Zoti pa se paudhësia e njerëzve përmbi tokë ishte e madhe dhe se çdo mendim i zemrës së tyre nuk synonte tjetër, por që të bëjë vazhdimisht të keqen. 6 Zotit i erdhi keq pse e krijoi njeriun përmbi tokë. I erdhi keq thellë në zemër 7 e tha: “Do ta shuaj prej faqes së dheut njeriun që e krijova: njeriun, bagëtitë, zvarranikët edhe shpendët e qiellit ‑ sepse po më vjen keq që i krijova” (Gn 6,5-6).
Në plotësinë e kohëve, Zoti ndërhyri për të bërë drejtësi ose, siç thotë Psalmi responsorial që na propozohet sot nga liturgjia, për të zbuluar para syve të popujve drejtësinë e tij.
Ne njohim vetëm një drejtësi, atë gjyqësore, atë ndëshkuese të administruar nga gjyqtarët në gjykata ku jepen ndëshkime të proporcionuar me fajet e kryera. Kjo nuk është drejtësia e Zotit.
“9 S’do ta shfryej zemërimin tim,
s’do të kthehem ta shpërndaj Efraimin,
sepse Hyj jam unë e jo njeri,
Shenjti në mesin tënd,
s’do të vij me tmerr” (Os 11,9).
Mëkatit nuk i përgjigjet me hakmarrje dhe ndëshkime, por duke dhënë dëshminë më të madhe të dashurisë së tij, duke i dhënë botës Birin e tij.
Një teologji e caktuar e së kaluarës ia ka aplikuar, pa menduar mire, drejtësinë tone Zotit dhe e ka paraqitur atë si një gjyqtar të tmerrshëm dhe të pamëshirshëm. Kështu lindi një krishterim që shpërndan frikë, jo Mbretërinë e themëluar nga Jezusi që është një Mbretëri “e drejtësisë, e paqes dhe e gëzimit” (Rom 14,17).
Në Krishtlindje, Zoti shfaq madhështinë e dashurisë së tij pa kushte. Kjo është drejtësia e tij. Të gjitha popujt ftohen ta kontemplojnë atë me habitje dhe të lirohen nga frika, sepse: “Frikë në dashuri nuk ka, sepse dashuria e përsosur e përjashton frikën, pse frika nënkupton ndëshkimin. Pra, ai që trembet, nuk është i përsosur në dashuri” (1 Gv 4,18).
Për të interiorizuar mesazhin, do ta përsërisim:
“Sa ndryshe është drejtësia jote nga e imja, Zot!”.


LEXIMI I PARË: Is. 52,7-10.

7 Sa të bukura janë mbi male
këmbët e kasnecit
që sjell sihariqin e paqes,
që sjell lajm të mirë,
që shpall shëlbimin,
që i thotë Sionit:
‘Perëndia jote mbretëron!’
8 Dëgjo! Rojet e tua me të madhe gërthasin,
të gjithë së bashku lëshojnë zë hareje
se me sytë e vet po shohin
se po kthehet Zoti në Sion!
9 Gëzohuni e galdoni së bashku,
rrënjat e Jerusalemit,
sepse Zoti po e ngushëllon
popullin e vet,
po e shpërblen Jerusalemin!
10 Sepse Zoti e shpërvoli krahun e vet të shenjtë
para syve të mbarë popujve,
të gjitha viset e tokës
do ta shohin shpëtimin e Hyjit tonë.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në një ditë dramatike të muajit korrik të vitit 587 p.e.s., ushtarët e Nabucodonosorit hapën një çarje në muret e Jeruzalemit dhe hynë në qytet, dogjën tempullin, pallatin dhe shtëpitë, bënë të burgosur dhe deportuan në Babiloni burrat e aftë për punë. Lënë në vend vetëm disa nga më të varfërit si vreshtaret dhe bujqit (2 Mbr 25,8-12).
Në Babiloni vitet e para ishin të vështira, të dhimbshme, të trishtuara. Një jehonë e mallëngjyeshme janë fjalët e këngës së famshme të të dëbuarit: "Përbri lumenjve të Babilonisë, aty u ulem e vajtuam duke kujtuar Sionin" (Ps. 137,1). Hidhërimit, poshtërimit për humbjen, dhimbjes për humbjen e të dashurve, nostalgjisë për vendin e tyre u shtohet një pyetje shqetësuese: si na la Zoti në duart e armiqve tanë?
Përgjegjës të pare për fatkeqësinë – përfundohet njëzëri – janë sundimtarët e shurdhër dhe të pakuptueshëm që na kanë qeverisur. Ata nuk i dëgjuan profetët dhe na çuan në rrënim. Por edhe ne jemi fajtorë: lejuam të mashtroheshim dhe bëmë shumë padrejtësi. Kush tani mund të na çlirojë nga skllavëria? A do të mbetet Zoti përgjithmonë i zemëruar me ne? A e ka refuzuar përgjithmonë bashkëshorten e tij Izraelin?
Përgjigjja e Zotit nuk vonon:
“Sepse si një grua të lënë
që vuan në shpirt
të thirri Zoti:
‘Gruaja e vjetëve të rinisë
a mund të përbuzet?’
ka thënë Hyji yt.
7 Për pak kohë të lashë,
por po të rimarr me dashuri të madhe
8 Në momentin e zemërimit
e fsheha pakëz prej teje fytyrën time,
por me dashuri të amshuar pata dhimbje për ty,
tha Zoti Shpërblyesi yt.
9 Tashti është për mua si në ditët e Noehit,
kur u përbetova se ujërat e Noehit
më nuk do të vërshojnë tokën,
po ashtu u përbetova
se më nuk do të të hidhërohem
e nuk do të të kërcënohem.
10 Malet mund të zhduken,
kodrat mund të tranden,
porse dashuria ime s’do të zhduket prej teje
as besëlidhja e paqes sime nuk do të trandet,
thotë Zoti që pati mëshirë për ty” (Is. 54,6-10).

Në fakt, një ditë Zoti "e kujtoi dashurinë dhe besnikërinë e tij ndaj shtëpisë së Izraelit" (Ps. 98,3) dhe vendosi të shkonte ta çlironte popullin e tij. Është në këtë pikë të historisë që futet leximi ynë.
Në Babiloni shfaqet një profet i dërguar nga Zoti për të shpallur fjalë ngushëllimi popullit të tij. Ai është aq i bindur për besnikërinë e Zotit saqë flet sikur mërgimi të ketë përfunduar tashmë. E ardhmja për të është tashmë realitet: ai sheh karvanin e të dëbuarve duke u drejtuar drejt Jeruzalemit, një lajmëtar i paraprin, vrapon, është sikur të ketë krahë në këmbë sepse dëshiron të jetë i pari që t’i japë lajmin e gëzuar të ardhjes së të deportuarve.
Profeti imagjinon se e shikon skenën nga lartësia e malit që dominon Jeruzalemin dhe bërtet:
"Sa të bukura janë mbi male
këmbët e kasnecit
që sjell sihariqin e paqes,
që sjell lajm të mirë,
që shpall shëlbimin,
që i thotë Sionit:
‘Perëndia jote mbretëron!’" (v. 7).
Pastaj "ëndrra" vazhdon: ja që në qytet shpërthen gëzimi. Çfarë po ndodh? Vëzhgon më mirë dhe sheh rojet që nga lartësia e mureve vëzhgojnë larg. Papritmas ja që vrapojnë për të shpallur të gjithëve një lajm të gëzuar: në kolonën e njerëzve që po afrohet, ata kanë njohur të dëbuarit që kthehen nga Babilonia.
Në këtë pikë skena bëhet madhështore: në krye të karvanit që ecën triumfalisht rojet shohin Zotin. Është ai që e kthen popullin e tij në Jeruzalem (v. 8). Ai kurrë nuk e kishte braktisur. Në vizion, profeti Ezekieli kishte parë lavdinë e Zotit duke u larguar nga qyteti i shenjtë i shkatërruar dhe duke ndjekur popullin e tij të çuar në Babiloni: (Ez 10,18-19; 11,22-23). Tani kthehen së bashku.

Skllavëria ka përfunduar, vuajtjet, poshtërimet kanë përfunduar, krerët dhe mbretërit e ligj, barijtë e këqij që kishin shfrytëzuar dhe shtypur popullin kanë zhdukur përgjithmonë. Fillon një epokë e re, një mbretëri në të cilën Zoti do të vendoset i fortë në udhëheqjen e popullit të tij.

Leximi përfundon me ftesën e drejtuar nga profeti rrënojave të Jeruzalemit: “9 Gëzohuni e galdoni së bashku,
rrënojat e Jerusalemit,
sepse Zoti po e ngushëllon
popullin e vet,
po e shpërblen Jerusalemin!
10 Sepse Zoti e shpërvoli krahun e vet të shenjtë
para syve të mbarë popujve,
të gjitha viset e tokës
do ta shohin shpëtimin e Hyjit tone” (v. 9-10).
Kjo është “ëndrra” e profetit e rrëfyer në lexim. Çfarë ndodhi në të vërtetë më pas?
Rreth vitit 520 p.e.s. një grup i dëbuarish u nis nga Babilonia, por çfarë zhgënjimi! Në ardhjen e tyre nuk pati asnjë shpërthim gëzimi, kthimi i tyre ishte gjithçka tjetër përveçse një triumf, mirëpritja ishte shumë e ftohtë, shpërthyen mosmarrëveshje midis banorëve dhe të sapoardhurve. Profeti pra kishte bërë një gabim, kishte gënjyer?
Populli filloi të kuptonte: kthimi nga Babilonia ishte vetëm imazhi i një çlirimi tjetër që Perëndia synonte të realizonte.
Izraeli do të preferonte që profecia të zbatohej menjëherë dhe në kuptimin literal. E kishte kuptuar në kuptim material. Kishte menduar se Perëndia do të vinte forcën e vet në dispozicion të ëndrrave të tij për lavdi. Kishte kuptuar gabim. Ishte një “kthim” tjetër i habitshëm që Perëndia kishte në mendje. Ky po, do të shkaktonte një gëzim universal, të pakontrollueshëm.


LEXIMI I DYTË: Hb 1,1-6.

1 Pasi Hyji herë pas here dhe në mënyra të ndryshme, në të kaluarën, u ka folur etërve me anë të profetëve, 2 së fundi, në këto ditë, na foli edhe neve me anë të Birit, të cilin e bëri trashëgimtarin e të gjitha gjërave, nëpër të cilin edhe e krijoi gjithësinë. 3 Biri, që është pasqyrimi i Lavdisë dhe vula e qenies së Hyjit, që me të fuqishmen fjalën e vet mban gjithësinë, pasi e kreu pastrimin e mëkateve, ndenji në të djathtën e Madhërisë në qiell; 4 u bë aq më i pushtetshëm se engjëjt sa më të madhërueshëm se ata e trashëgoi Emrin!
Biri më i pushtetshëm se engjëjt
5 Dhe vërtet, cilit prej engjëjve Hyji i tha ndonjëherë:
»Ti je im Bir
unë sot të linda?«
Dhe prapë:
»Unë do t’i jem Atë
dhe ai do të më jetë Bir?«
6 Dhe prapë, kur dërgon të Njëlindurin Birin e vet në botë, thotë:
Le ta adhurojnë të gjithë engjëjt e Hyjit!

LECTIO DIVINA - MEDITIM - LUTJE.

Nuk flitet vetëm me gjuhë. Një fytyrë e zymtë, një buzëqeshje, një vështrim i thjeshtë, një përqafim, një shtrëngim dore, komunikojnë shpesh më mirë se fjalët, atë që ke në mendje dhe në zemër. Një dhuratë është e mbushur me mesazhe, edhe kur nuk shoqërohet me një kartolinë. Madje edhe heshtja mund të jetë "fjalë". Në tregimin e famshëm të takimit të Elisë me Zotin në Oreb, pasi tha se Zoti nuk ishte në erën e fuqishme, në tërmet dhe në zjarr, teksti i shenjtë vazhdon: "Pas zjarrit pati një zë të heshtjes së lehtë" (1 Mbr. 19,12). Ishte Zoti që u shfaq… në heshtje.

Ai ndërhyn në botë vetëm përmes fjalës së tij dhe leximi na tregon se iu drejtua njerëzve në mënyra të ndryshme.
Në kohët e lashta ai foli përmes të krijmit.
Që krijmi të flasë për Zotin është krejtësisht normale sepse ka origjinën nga fjala e tij. Në të gjitha ngjarjet, në të gjitha fenomenet e natyrës, në diellin që lind, në shiun që lag fushat, në lëvizjen harmonike dhe të rregullt të yjeve është e mundur të dëgjosh mesazhin e Zotit.
Njeriu që ndoshta sepse i shpërqendruar ose i magjepsur nga bukuria e gjërave, nuk arrin të kapë këtë zë, quhet në gjuhën biblike "i çmendur". Jo i keq apo fajtor, por "i çmendur", pra i pafat sepse, në ngurtësinë e tij, e lë të shpëtojë kuptimin e gjithçkaje që ekziston dhe ndodh. Thotë autori i librit të Urtisë: "Vërtet të çmendur nga natyra janë të gjithë njerëzit që kanë jetuar në injorancë të Zotit dhe nga të mirat e dukshme nuk e kanë njohur atë që është. Nuk e kanë njohur krijuesin, megjithëse e kanë konsideruar veprën e tij… Nëse, të habitur nga bukuria e tyre, i kanë marrë për perëndi, le të mendojnë se sa më i lartë është autori i bukurisë" (Ur. 13,1.3).
Kjo mënyrë komunikimi përmes të krijuarit, megjithatë, është më pak e përsosur. Populli i Izraelit ka pasur privilegjin të dëgjojë zërin e Zotit në një mënyrë më të qartë se paganët: e ka dëgjuar atë përmes profetëve (v. 1). Zoti u shfaqte këtyre njerëzve të shenjtë mendimin e tij, që ata ta komunikonin tek populli. Thotë Amosi:
“Zoti Hyj në të vërtetë gjë s’bën
pa ua pasur zbuluar synimin
shërbëtorëve të vet, profetëve” (Am 3,7).
Në shekujt e fundit para Krishtit, për shkak të pabesisë së njeriut, Qielli megjithatë mbyllet. Zoti nuk dërgon më profetët e tij dhe populli bën përvojën e dhimbshme të heshtjes së Zotit. Profeti Amos e kishte parashikuar këtë: “Do të enden prej detit në det,
prej veriut në lindje do të përshkohen
duke e kërkuar fjalën e Zotit
e s’do ta gjejnë!” (Am. 8,12).
Deri kur Zoti do t’i drejtojë fjalën popullit të tij? A do të mbetet përgjithmonë i zemëruar? (Ps 79,5). Izraeliti i devotshëm lutej:
“Ah, sikur ti t’i shqyeje qiejt e të zbritje,
para fytyrës sate malet do të dridheshin” (Is 63,20).

Kur erdhi plotësia e kohërave, ndërsa ne ishim ende armiqtë e tij (Ro 5,6), Zoti e shqeu qiellin dhe dërgoi në botë birin e vet, të cilin e bëri trashëgimtarin e të gjitha gjërave, nëpër të cilin edhe e krijoi gjithësinë. Biri, që është pasqyrimi i Lavdisë dhe vula e qenies së Hyjit, që me të fuqishmen fjalën e vet mban gjithësinë” (v. 2-3).
Jezusi është zbulimi më i lartë, më i qartë, më i shprehur i Atit. Duke e parë Atë, e shojm Atin: “O Filip ‑ i tha Jezusi ‑ kaq shumë kohë jam me ju e nuk më njohe ende? Kush më ka parë mua, ka parë edhe Atin. Si thua, pra: ‘Na e dëfto Atin!’ (Gv 14,9).
Ai është shkëlqimi i rrezatuar nga Ati – siç thotë edhe Pali –
“Hyji që tha: “Prej errësirës le të shndrisë drita!”, ai ndriti në zemrat tona, që të shkëlqejë njohuria e lavdisë së Hyjit në fytyrën e Krishtit” (2 Kor. 4,6).
Pjesa e fundit e leximit (vv. 4-6) këmbëngul në superioritetin e pakrahasueshëm të zbulimit të marrë përmes Jezusit. Hebrenjtë pohuan se Perëndia u kishte folur atyre madje duke përdorur engjëjt. Autori i letrës kundërshton: Jezusi është jashtëzakonisht superior ndaj engjëjve. Si provë citon tre tekste të Shkrimit dhe përfundon: “Le ta adhurojnë të gjithë engjëjt e Perëndisë”.


UNGJILLI: Gv 1,1-18.

1 Në fillim ishte Fjala
e Fjala ishte në Hyjin
e Fjala ishte Hyj.
2 Kjo ishte në fillim në Hyjin.
3 Prej Saj u bë çdo gjë
e pa Të nuk u bë asgjë.
E çdo gjë që u bë,
4 e pati në Të jetën
e Jeta është drita e njerëzve;
5 e Drita shndriti në errësirë
e errësira nuk e pushtoi.
6 Qe një njeri i dërguar prej Hyjit.
Emri i tij ishte Gjon.
7 Ai erdhi si dëshmitar,
për të dëshmuar Dritën,
që të gjithë të besojnë nëpër të.
8 Ai nuk ishte Drita,
por ‑ për të dëshmuar Dritën.
9 Drita e vërtetë
që shndrit çdo njeri,
erdhi në botë.
10 Ishte në botë
e bota u krijua prej Saj,
e bota nuk e njohi.
11 Erdhi ndër të vetët,
e të tijtë nuk e pranuan.
12 Atyre që e pranuan
u dha zotësinë
të bëhen bijtë e Hyjit:
atyre që besojnë në Emrin e tij.
13 Këta s’i bëri bij të Hyjit
as gjaku
as prirja e mishit
as prirja e njeriut
por ‑ Hyji.
14 E Fjala u bë njeri
e banoi ndër ne.
Ne e pamë lavdinë e tij,
atë lavdi që prej Atit i përket Birit të vetëm
plot hir e të vërtetë.
15 Gjoni e dëshmon Atë. Ai shpall:
“Ky është ai, për të cilin thashë:
‘Ai që vjen pas meje, është më i madh se unë,
sepse ishte përpara meje!’“
16 Vërtet, prej plotësisë së tij
të gjithë ne morëm,
madje, hir mbi hir.
17 Vërtet, Ligji u dha nëpër Moisiun,
porse hiri dhe e vërteta erdhën nëpër Jezu Krishtin.
18 Hyjin kurrë askush nuk e pa:
Biri i vetëm ‑ që është Hyj,
një natyre me Atin,
Ai bëri të njihet.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Të gjithë autorët kujdesen me një angazhim të veçantë faqen e parë të librave të tyre sepse ajo përbën fletën e paraqitjes së të gjithë veprës. Duhet të jetë jo vetëm e këndshme dhe joshëse, por është mirë që të japë shenja edhe për temat thelbësore që do të trajtohen më pas. Është një mënyrë për të nxitur interesin dhe kuriozitetin e lexuesit.
Për të prezantuar ungjillin e tij, Gjoni përbën një himn kaq sublim, kaq të lartë sa që e meriton, me të drejtë, titullin e “shqiponjës” në mesin e ungjilltarëve. Në këtë prolog, si në “ouverture” të një simfonie, është e mundur të kapësh motivet që do të rimerren dhe zhvillohen më pas në kapitujt pasues: Jezusi paraqitet menjëherë si i dërguari i Atit, burim i jetës, dritë e botës, i plotë me hir dhe të vërtetë, i vetëmlinduri në të cilin zbulohet lavdia e Atit.
Në strofën e parë (vv. 1-5) Gjoni duket se nis fluturimin nga një imazh i dashur për letërsinë e mençurisë dhe rabinike: “Mençuria e Perëndisë” është paraqitur si një grua magjepsëse dhe e ëmbël. Ja si “Mençuria” paraqitet vetë në librin e Fjalëve të urta:
“22 Zoti më kishte që në fillim të udhëve të veta,
që në fillim, para se të krijonte ndonjë gjë.
23 Kam qenë shuguruar prej amshimit,
që në kohët më të lashta, para se të krijohej toka.
24 Ende nuk ishin humnerat e unë isha e ngjizur,
ende nuk ishin burimet e ujërave të shumta,
25 para se të viheshin themelet e maleve,
para se të ishin kodrat, unë linda.
26 Ende nuk e kishte krijuar tokën as fushat,
as elementet e para të pluhurit të tokës.

27 Kur i ujdisi qiejt, unë isha pranë,
kur hoqi një rreth, ligj të sigurt, rrethues të humnerës,
28 kur në lartësi i dendi retë,
kur i bëri të fuqishme burimet e humnerës
29 kur ia vuri kufirin rrethues detit
dhe ujërave që të mos i kalojnë kufijtë e vet,
kur tokës ia qiti themelet” (Fu. 8,22-29).
Bëhet fjalë për një personifikim i cili rimerret edhe në librin e Sirákidit, ku thuhet se Mençuria është mishëruar në Tevratin, në Ligjin, dhe ka ngritur tendën e vet në Izrael (Sir 24,3-8.22).
Gjoni i njeh mirë këta tekste dhe – ndoshta edhe me një fije polemike ndaj Judaizmit – i rimerr dhe i aplikon te Jezusi.
Ai është – thotë – Urtësia e Perëndisë e cila erdhi të ngrejë çadër në mesin tonë, është ai, e jo ligji i Moisiut, që u zbulon njerëzve fytyrën e Perëndisë dhe vullnetin e Tij. Ai është Fjala, Fjala përfundimtare dhe definitive e Perëndisë, është ajo Fjalë përmes së cilës Perëndia, në fillim, krijoi botën.
Jo vetëm kaq. Ndryshe nga Urtësia e personifikuar (Sir 24,9), Fjala e Perëndisë – e cila në Jezusin ka marrë mish – nuk është krijuar, por “ishte” pranë Perëndisë, ekzistonte që nga përjetësia dhe ishte Perëndi.
Për Izraelin Urtësia është një pemë jete: “Kush e fiton atë fiton pemën e jetës,
i lumi ai që mund ta mbajë atë!” (Prov 3,18). Gjoni sqaron: Urtësia e Perëndisë është manifestuar plotësisht në personin historik të Jezusit. Është ai, jo më Ligji, burimi i jetës.
Ardhja e kësaj Fjalë në botë e ndan historinë në dy pjesë: para dhe pas Krishtit, errësirë pa të, dritë aty ku është ai. Fjalë që, si një shpatë, depërton në thellësinë e çdo njeriu dhe e ndan në të atë që është “bir i dritës”, nga ai që është “bir i errësirës”. Errësira do të përpiqet të mposhtë këtë dritë, por nuk do t’i arrijë. Edhe përgjigja negative e njeriut nuk do të mund ta mbytë atë dhe në fund drita do të fitojë në zemrën e secilit prej nesh.
Strofa e dytë (vv. 6-8) është një ndërhyrje e parë rrëfuese që e prezanton figurën e Gjon Pagëzuesit. Për të nuk thuhet se “ishte pranë Perëndisë”. Gjoni është një njeri i thjeshtë i ngritur nga Perëndia për një mision. Duhej të ishte dëshmitar i dritës. Roli i tij është aq i rëndësishëm saqë theksohet tri herë.
Ai nuk ishte drita, por e njohu dritën e vërtetë dhe ua tregoi të gjithëve.
Strofa e tretë (v. 9-13) zhvillon temën e Krishtit-dritë dhe përgjigjen e njerëzve përballë shfaqjes së tij në botë.
Himni hapet me një thirrje gëzimi: “Erdhi në botë drita e vërtetë”. Jezusi është drita autentike, në kundërshtim me shkëlqimet iluzive, me zjarret e fatura, me mirazhet, me shkëlqimet mashtruese të projektuara nga dituria e njerëzve.
Kësaj thirrjeje entuziaste i kundërvihet menjëherë një vajtim: "bota nuk e njohu". Është refuzimi, kundërshtimi, mbyllja ndaj dritës. Njerëzit e preferojnë errësirën sepse janë të lidhur me veprat e tyre të këqija (Jn 3,19).
As izraelitët – "populli i tij" – nuk e pranojnë. Dhe megjithatë, ata duhet ta kishin njohur në Jezusin, manifestimin e fundit, mishërimin e "Urtësisë së Zotit", të asaj Mençurie që "ndër të gjithë[ popujt kërkoi një vend pushimi ku të vendosej" dhe pikërisht në Izrael gjeti vendbanimin e tij. Krijuesi i universit ia dha këtë urdhër: "Vendos çadër në Jakob dhe trashëgo Izraelin" (Sir 24,7-8).

Habia i refuzimit të dritës dhe të jetës nga ana e njerëzve, madje edhe nga ata më të përgatitur dhe të disponuar mirë. Madje edhe Jezusi do të habitet një ditë nga mosbesimi i bashkëkombësve të tij (Mk. 6,6: Jezusi u tha: “Profeti ndahet pa nder vetëm në vendin e vet, në farefisin e vet dhe në shtëpinë e vet.” 5 Dhe nuk mundi të bëjë aty asnjë mrekulli, përveç se shëroi disa të sëmurë duke vënë mbi ta duart. 6 E çuditej për mosbesimin e tyre). Kjo do të thotë se drita që vjen nga lart nuk imponohet, nuk bën dhunë, lë të lirë, por vendos përballë një vendimi të pashmangshëm: duhet të zgjidhësh midis "bekimit dhe mallkimit" (Dt 11,27), midis "jetës dhe vdekjes" (Dt 30,15).
Strofa përfundon me vizionin gëzimplot të atyre që besuan në dritë. Të besosh nuk do të thotë të japësh pëlqimin tënd intelektual ndaj një pakete të të vërtetave, por të pranosh një person, dhuratën e personit të Jezusit.
Atyre që i besojnë atij iu jepet një "e drejtë" e paparë: të bëhen bij të Zotit. Është rilindja nga lartë për të cilën Jezusi do t’i flasë Nikodemit (Jn 3,3), rilindje që nuk ka asgjë të përbashkët me lindjen natyrale e cila është e lidhur me seksualitetin, me vullnetin e njeriut. Gjenerata nga Zoti është e një rendi tjetër, është vepër e Shpirtit.
Strofa e katërt (v. 14): "Dhe Fjala u bë mish dhe ngriti çadër në mes nesh". Është kulmi i të gjithë prologut dhe janë fjalët e ungjillit që sot do t’i dëgjojmë në gjunjë. Janë ende të mbushura me admirimin e gëzuar dhe të habitur të të krishterëve të komuniteteve të para përballë misterit të Zotit që për dashuri zhveshë lavdinë e tij, e shkatërron veten dhe vendosen nën çadrën tonë.

"Mish" në gjuhën biblike tregon njeriun në pamjen e tij si qenie e dobët, e brishtë, e kalueshme. Perceptohet këtu kundërshtimi dramatik midis "mishit" dhe "Fjalës së Zotit" i shprehur në mënyrë kaq efektive në tekstin e famshëm të Isaisë: "Çdo mish është si bari dhe e gjithë lavdia e tij është si lule fushe. Thahet bari, vdes lule, por fjala e Zotit tonë zgjat përjetë" (Is 40,6-8).
Kur Gjoni thotë se “Fjala” u bë mish, nuk thotë thjesht se mori një trup mortal, që u vesh me muskuj, por që u bë një nga ne, që u bë në çdo gjë i ngjashëm me ne (përfshirë ndjenjat, pasionet, emocionet, kushtet e kulturës, lodhjen, mundimin, injorancën – po, edhe injorancën – dhe pastaj tundimet, konfliktet e brendshme…). Në çdo gjë i ngjashëm me ne përveç mëkatit.
“Dhe ne pamë lavdinë e tij”. Njeriu biblik ishte i vetëdijshëm se syri njerëzor është i paaftë të shohë Zotin. Nga ai mund të shikohet vetëm “lavdia”, pra, shenjat e pranisë së tij, veprat e tij, veprimet e tij të fuqishme në favor të popullit të tij:
“Unë do t’ua guroj zemrën egjiptianëve që t’ju përndjekin. Unë do ta dëftoj madhërinë time në faraonin e në mbarë ushtrinë e tij, në karroca dhe në kalorës të tij. Kështu egjiptianët do ta kuptojnë se unë jam Zoti, kur të jem madhëruar në faraonin, në karrocat e kalorësit e tij” (Dal. 14,17-18).

Dëgjohen të jehonin në këtë fjali të prologut shprehjet e mbushura me emocion të thellë të letrës së parë të Gjonit:
“1Çka ishte që në fillim, çka dëgjuam, çka pamë me sytë tanë, çka soditëm dhe duart tona prekën, në lidhje me Fjalën e jetës, 2 – po, Jeta u shfaq, ne e pamë dhe dëshmojmë dhe ju kumtojmë Jetën e pasosur, që ishte te Ati dhe na u shfaq neve – 3 çka pamë e dëgjuam po jua kumtojmë edhe juve që edhe ju të keni bashkësi me ne. E bashkësia jonë është me Atin dhe me Birin e tij, Jezu Krishtin. 4 Po ju shkruajmë këto që gëzimi ynë të jetë i plotë” (1 Gjon 1,1-4).
Gjoni flet në shumës sepse synon të raportojë përvojën e të krishterëve të komuniteteve të tij të cilët, me shikimin e besimit, kanë arritur të kapin, përtej velit të "mishit" të Jezuit të përulur dhe të kryqëzuar, fytyrën e Zotit.
Zoti shpesh e ka manifestuar lavdinë e tij me shenja dhe mrekulli, por kurrë nuk u zbulua në një mënyrë kaq të qartë dhe të dukshme si në “Të birin e tij të vetëm, i mbushur me hir dhe të vërtetë”. “Hiri dhe e vërteta” është një shprehje biblike që do të thotë “dashuri besnike”. E gjejmë në Dhiatën e Vjetër kur Zoti i paraqet vetes Moisiut si “Zoti mëshirëplotë dhe i dhembshur, i ngadalshëm për të zemëruar dhe i pasur me hir dhe besnikëri” (Dal. 34,6). Në Jezu Krisht është e pranishme plotësia e dashurisë besnike të Zotit. Ai është dëshmia e pakundërshtueshme që asgjë nuk do të mund të kalojë ndihmën e Zotit.

Strofa e pestë (v. 15) është ndërmjetësimi i dytë. Kthehet Gjon Pagëzuesi dhe këtë herë ai flet në të tashmen: “dëshmon” në favor të Jezusit. “Kalon” njerëzve të të gjitha kohërave se ai është i vetmi.

Strofa e gjashtë (vv. 16-18) është një këngë gëzimi nga e cila shpërthen mirënjohja e Bashkësisë ndaj Zotit për dhuratën e marrë. Dhuratë e pa krahasueshme. Edhe ligji i Musait ishte një dhuratë nga Zoti, por nuk ishte përfundimtar. Dispozitat e jashtme që ajo përmbante nuk ishin në gjendje të komunikonin “hirin dhe të vërtetën”, dmth, fuqinë që i lejon njeriut të përgjigjet ndaj dashurisë besnike të Zotit. “Hiri dhe e vërteta” u dhanë përmes Jezusit. Shfaqet këtu, për herë të parë, emri i tij.
Askush nuk e ka parë ndonjëherë Zotin. Është një pohim që Gjoni e përmend shpesh (5,37; 6,46; 1 Gjn 4,12.20). E gjejmë të pranishme edhe në Dhiatën e Vjetër: “Ti nuk do të mund ta shohësh fytyrën time – thotë Zoti Moisiut – sepse asnjë njeri nuk mund të më shohë dhe të mbijetojë” (Eksodi 33,20).
Manifestimet, paraqitjet, vizionet e Zotit të treguara në Dhiatën e Vjetër nuk ishin vizione materiale, ishin një mënyrë njeriu për të përshkruar zbulesat e mendimeve, vullnetit, projekteve të Zotit.
Tani, në vend të kësaj, është e mundur të shihet vërtet, konkret,Zoti duke vëzhguar Jezusin. Për të njohur Atin nuk duhen bërë arsyetime filozofike ose diskutime të hollë. Mjafton të kontemplohet Krishti, të vëzhgohet çfarë bën, çfarë thotë, çfarë mëson, si sillet, si do, kë preferon, kë frekuenton, te kush shkon në darkë, kë zgjedh, kë qorton, kë mbron. Mjafton, mbi të gjitha, ta kontemplojmë atë në momentin më të lartë të "lavdinë" së tij, kur ngrihet në kryq. Në atë manifestim të lartë të dashurisë Ati ka thënë gjithçka.

[ninoenina]

F. A. JAVA. FAMILJA E SHENJTË VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

FESTA E FAMILJES SË SHENJTË VITI C.

MË 29- 12- 2024.


Familja e Shenjtë: As e zhvlerësuar dhe as e idhulluar.
“Fëmijët janë një dhuratë nga Zoti për botën dhe i përkasin të gjithëve”. Është një frazë që ndonjëherë shkakton xhelozi te nënat, xhelozi e cila është një simptomë e një dashurie posesive për fëmijën e tyre gjithnjë e më unik, të mbimbrojtur, të përkëdhelur, të mbimbrojtur.
Familja është vendi i privilegjuar i trajnimit dhe edukimit, por jo i vetmi.
Ekziston një komunitet në të cilin fëmija duhet të integrohet në mënyrë që ai të rritet, të piqet, të takojë vëllezërit e tij dhe të mësojë pranimin, disponueshmërinë e lirë, bashkëpunimin, tolerancën, faljen.
Ngushtimi i horizonteve, tërheqja e vetëkënaqur në botën e vogël të dashurive dhe interesave, mbyllja brenda kufijve të ngushtë që shpërfillin vëllazërinë universale është një idhujtari e rrezikshme e init të familjes.
Familja e kërkuar nga Zoti është e hapur, është një skenë drejt qëllimit përfundimtar, është një trampolinë nga e cila mund të projektohet në familjen e Atit Qiellor.
Momenti i ndarjes mund të jetë i dhimbshëm - Maria dhe Jozefi e përjetuan atë kur u lanë nga Jezusi - dhe mund të interpretohet si refuzim dhe përjashtim. Në realitet është një hap drejt jetës.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
“Fëmijët janë dhurata jote për botën, Zot. Ne nuk i refuzojmë dhe nuk i marrim përsipër”.

LEXIMI I PARË: 1Sam 1,20-22.24-28.

20 Kështu brenda vitit Ana mbeti shtatzënë e lindi një djalë dhe ia ngjiti emrin Samuel, sepse ia kishte lypur me lutje Zotit.
21 Elkana me mbarë familjen e vet shkoi për t’i kushtuar Zotit flinë vjetore dhe për ta kryer kushtin e vet. 22 Ana nuk shkoi. Ajo i tha burrit të vet: “Unë nuk do të vij derisa të vijë koha ta ndaj djalin prej gjiri. Atëherë do ta paraqes te Zoti dhe do ta lë aty përgjithmonë”.
24 Pasi e ndau nga gjiri, mori me vete djalin, një mëzat tre vjetësh, dy koshiqe miell e një rrëshiq me verë dhe e çoi djalin në Silo në Shtëpinë e Zotit. Fëmija ishte ende shumë i njomë. 25 E flijuan mëzatin dhe djalin e paraqitën te Heliu.
26 Atëherë Ana i tha: “Më dëgjo, imzot. Pasha jetën tënde, unë jam ajo gruaja që pati qëndruar këtu pranë teje duke iu lutur Zotit. 27 U luta për këtë fëmijë dhe Zoti ma plotësoi lutjen time për çka iu luta. 28 Prandaj edhe unë po e jap në shërbim të Zotit; për sa të jetë gjallë, i dhurohet Zotit”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE

Kur Zoti i paraqiti njeriut atë që do të ishte shoqëruesi i jetës së tij, Adami u gëzua me gëzim dhe thirri: Ajo do të quhet Evë - në hebraisht hawwah - që nuk është një emër i përveqëm, por thjesht do të thotë ajo që jep jetë.
Prandaj jeta është identiteti i gruas; gjithçka rreth saj flet për jetën, për mirëpritjen, për disponueshmërinë, për shërbimin ndaj jetës. Në tëë vërtetë në të jeta lulëzon, mbin, rritet dhe i dorëzohet botës.
Dëshira për të pasur një fëmijë është e rrënjosur në kushtetutën biologjike të çdo gruaje. “Rakela, duke parë se nuk po mund të lindte fëmijë, i pati smirë motrës dhe i tha burrit: “Bëj të kem fëmijë, ndryshe do të vdes”! (Zan 30.1).
Ashtu si ajo, si shumë gra të tjera në Bibël, edhe Anna nuk mundi të lindte dhe për këtë arsye vuajti pa masë. “Ana nisi të qajë e s’deshi të hante. Atëherë Elkana, burri i saj, i tha: “Anë, pse po qan e nuk ha? Përse po vuan në zemrën tënde? Pse, a nuk jam unë më i mirë për ty se t’i kishe dhjetë djem” (1 Sam 1,8). Jo, as butësia e një burri të ëmbël dhe të zhytur në mendime nuk ishte në gjendje të kompensonte nevojën e saj të pakontrollueshme për amësi.
Zoti e dëgjoi lutjen e saj këmbëngulëse dhe i dha asaj një fëmijë, Samuelin, që ishtë destinuar të luante një rol vendimtar në historinë e popullit të Izraelit.
Ana sigurisht u tundua ta konsideronte djalin e vetëm që i ishte dhënë nga Qielli si të gjithë të sajin, për ta mbajtur atë vetëm për vete. Në vend të kësaj, sapo u zvordh, ajo shkoi me burrin e saj në shenjtëroren e Shilohut dhe ia dorëzoi Zotit.
Ajo e rriti atë derisa ai kishte nevojë për të, pastaj, e lumtur që e kishte kryer mirë rolin e saj si nënë, ua besoi atyre që do ta ndihmonin të kuptonte thirrjen në të cilën e thirri Perëndia, Elit, priftit të tempullit.
Asnjë fëmijë nuk është i prindërve, ai u dorëzohet atyre vetëm në kujdestari. Një dhuratë e çmuar që duhet ruajtur, bërë për t'u rritur dhe përgatitur për misionin për të cilin Zoti e ka caktuar atë.
Të vetëdijshëm për detyrën e mundimshme, prindërit, mirënjohës ndaj Zotit që i vlerësoi të denjë për kaq shumë besim, nuk e përvetësojnë dhuratën e marrë, por me kënaqësi ia dorëzojnë atë Zotit, që të jetë një mjet për realizimin e planet për botën.
Ana dhe Elkana – vini re historinë – erdhën në shtëpinë e Zotit në Shiloh duke sjellë një dem trevjeçar, një efa miell dhe një calik verë dhe djali ishte me ta (v. 24).
Ata shkuan për të bërë një festë, jo për të qarë, edhe pse e dinin mirë se do të ktheheshin vetëm në shtëpi.
Me prindërit kaq të ndjeshëm dhe të vëmendshëm ndaj planeve të Perëndisë, nuk është për t'u habitur që djali i tyre Samueli u bë më vonë një nga figurat eminente në historinë e Izraelit. Në Bibël ai quhet shikues, prift, gjykatës, profet dhe e udhëhoqi me mençuri Izraelin në një kohë veçanërisht të vështirë.



LEXIMI I DYTË: 1Gj. 3,1-2.21-24.

1 Shikoni ç’dashuri të madhe na dhuroi Ati sa që quhemi bijtë e Hyjit edhe jemi! Bota nuk na njeh sepse nuk e njeh Atë. 2 Të dashur, tani jemi fëmijët e Hyjit, por çka do të jemi ende nuk u zbulua. Kaq dimë: kur të shfaqet do të bëhemi të ngjashëm me Të, sepse do ta shohim ashtu siç është.
21 Fort të dashur! Nëse zemra nuk na padit, mund të shkojmë me guxim te Hyji 22 dhe çkado që kërkojmë, prej Tij e marrim, sepse i mbajmë urdhërimet e tij dhe bëjmë çka Atij i pëlqen. 23 Ky është urdhri i tij: që të besojmë në Emrin e Birit të tij – në Jezu Krishtin dhe ta duam njëri-tjetrin, si Ai na urdhëroi. 24 Kush i mban urdhërimet e tij, mbetet në Hyjin dhe Hyji në të. Me këtë e dimë se Ai mbetet në ne: me anë të Shpirtit që na e ka dhënë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Jeta e Perëndisë që i krishteri merr në pagëzim, është një realitet shpirtëror, misterioz.
Për ta përshkruar atë, Jezusi, duke folur me Nikodemin, përdor një krahasim: është si era, ne nuk mund ta shohim, nuk e dimë nga vjen apo ku shkon, megjithatë ne e dimë se ekziston, e ndiejmë, ne vërejmë efektet e saj.
Jeta hyjnore tek njeriu nuk mund të verifikohet me shqisat, megjithatë shenjat e pranisë së saj janë të pagabueshme. Kushdo që e ka mirëpritur, bëhet një njeri i ri, i udhëhequr nga një frymë që nuk është më ajo e kësaj bote.
Pasazhi nga letra e Gjonit fillon me një thirrje gëzimi: “Shikoni ç’dashuri të madhe na dhuroi Ati sa që quhemi bijtë e Hyjit edhe jemi!” (v. 1).
Në mentalitetin semit, fëmijët jo vetëm që i dhanë vazhdimësi jetës biologjike të babait, por besohej se e bënin atë vërtet të pranishëm. Për këtë arsye pritej që prindi të mos dallohej tek ata: për pamjen e jashtme dhe tiparet e fytyrës, natyrisht, por mbi të gjitha për integritetin moral, për besnikërinë ndaj Zotit, për aspektet më domethënëse të karakterit të tyre.
I krishteri autentik është, në botë, prania e hyjnores dhe, si çdo fëmijë, riprodhon pamjen e Atit që është në qiell.
Pasoja - shpjegon Gjoni - është se ata që nuk e njohin Zotin nuk mund të njohin as fëmijët që janë krijuar prej tij (shih l). Këta bëjnë zgjedhje në harmoni me mendimet dhe ndjenjat e Atit, i ngjajnë atij, janë të ndryshëm nga të tjerët, janë “të shenjtë”. Prandaj nuk është për t'u habitur që ato nuk kuptohen nga ata që e përqendrojnë shikimin e tyre vetëm në realitetet e tokës.
Kjo e vërtetë u kujtohet edhe nga Pali të krishterëve të Korintit. Dishepujt e Zotit – deklaron ai – zotërojnë një urtësi, një mënyrë për të vlerësuar realitetet e kësaj bote, e cila është e papajtueshme me kriteret e gjykimit të njerëzve: “6 Ne, në të vërtetë, shpallim dijen në mes të të përsosurve, por jo dijen e këtij shekulli, as të princave të kësaj bote të gjykuar për dënim, 7 por predikojmë dijen e Hyjit të fshehur në mister, atë që Hyji e kishte paracaktuar para shekujve për lumturinë tonë, 8 atë që asnjë nga princat e kësaj bote nuk mundi ta njohë; sepse, po ta kishin njohur, nuk do ta kishin kryqëzuar Zotin e lavdisë. 9 Por, siç thotë Shkrimi i shenjtë:
‘Çka syri nuk pa e veshi nuk dëgjoi
dhe në zemër të njeriut nuk hyri,
atë ua bëri Hyji gati atyre që e duan.’
10 Hyji na e zbuloi këtë të vërtetë me anë të Shpirtit Shenjt: sepse Shpirti Shenjt depërton në gjithçka, edhe në vetë thellësinë e natyrës hyjnore. 11 E njëmend, kush prej njerëzve di çka është në njeri përveç shpirtit të njeriut që është në të? Kështu edhe çka është në Hyjin, askush nuk e di, përveç Shpirtit të Hyjit. 12 E ne nuk kemi marrë shpirtin e botës, por kemi marrë Shpirtin që vjen prej Hyjit që ta dimë me ç’dhurata na ka pajisur Hyji. 13 Këtë edhe e shpallim, jo me argumentime të mësuara nga dituria njerëzore, por me mësim të Shpirtit Shenjt, duke shtjelluar gjëra shpirtërore me terma shpirtërorë. 14 Njeriu thjesht natyror nuk i merr vesh gjërat që rrjedhin prej Shpirtit të Hyjit: ato për të janë marri dhe nuk është i aftë t’i kuptojë, sepse duhet të gjykohen në mënyrë shpirtërore. një urtësi hyjnore, misterioze që asnjë nga sundimtarët e kësaj bote nuk ka mundur ta dijë... Njeriu i natyrshëm nuk i kupton gjërat e Shpirtit të Perëndisë; janë marrëzi për të dhe ai nuk mund t'i kuptojë" (1 Kor 2,6-14).
Pasi u ka kujtuar të krishterëve dinjitetin e bijve të tyre hyjnor - Tashmë ne jemi fëmijë të Zotit - autori i letrës i fton ata të mendojnë për fatin rrezatues që i pret: Ajo që do të jemi nuk është zbuluar ende (v. 2) .
Gjendja aktuale nuk është përfundimtare. Një vello, e përbërë nga realiteti ynë i vdekshëm i lidhur me tokën, na pengon të kuptojmë se çfarë jemi në të vërtetë. Një ditë kjo perde do të hiqet dhe atëherë ne do ta sodisim Zotin ashtu siç është dhe do të kuptojmë se çfarë jemi tashmë sot.
Në barkun e nënës, fëmija merr ushqim dhe jetë nga nëna, megjithatë, pavarësisht se është plotësisht i varur prej saj, ai nuk është në gjendje të shohë fytyrën e saj. Vetëm pas lindjes ai mund ta shikojë dhe ta përqafojë me butësi atë që e ka krijuar.
Në këtë botë njeriu përjeton shtatzëninë duke pritur momentin e lindjes. Gjendet në barkun e Perëndisë që është baba dhe nënë. “…në Të jetojmë, lëvizim e jemi, sikurse edhe disa prej poetëve tuaj thanë: ‘Sepse jemi prej rodit të tij’ u kujton Pali Athinasve (Vap. 17,28), por ne nuk mund ta shohim fytyrën e tij. Megjithatë, ne e dimë se kur ai të shfaqet, ne do të jemi si ai, sepse do ta shohim ashtu siç është (v. 2).
Ngjashmëria me prindërit tanë biologjikë është një imazh i thirrjes për të cilën jemi thirrur: të jemi si Ati qiellor, i cili bën diellin të lindë mbi të këqijtë dhe të mirët dhe dërgon shi mbi të drejtët dhe të padrejtët (Mt. 5, 45).
Përballë një qëllimi kaq sublim ne tundohemi të dorëzohemi drejt dështimit.
Edhe nëse përpiqemi të jetojmë vazhdimisht, e kuptojmë se mbetemi mëkatarë dhe Gjoni na kujton këtë në fillim të letrës së tij: “… nëse themi: Ne nuk kemi mëkat, gënjejmë vetveten dhe e vërteta nuk është në ne. 9 Por, nëse i pranojmë mëkatet tona, Ai është besnik dhe i drejtë: do të na i falë mëkatet dhe do të na pastrojë nga çdo padrejtësi. 10 Por, nëse themi: Ne nuk kemi mëkatuar, e bëjmë Atë gënjeshtar dhe fjala e tij nuk është në ne" (1 Gj. 1,8-10).
Nëse bëjmë një bilanc të jetës sonë, jemi të detyruar të pranojmë se kemi bërë shumë gabime, kuptojmë se jemi kushtëzuar nga defekte dhe zakone që nuk kemi mundur t'i korrigjojmë; kjo është arsyeja pse ne nuk mund të çlirohemi nga mendimi se Zoti gjithashtu na refuzon dhe na dënon, siç bën zemra jonë.
Leximi u përgjigjet këtyre hutimeve dhe shqetësimeve me një nga thëniet më prekëse në të gjithë Biblën.

“Nëse angazhohemi për dashuri konkrete për vëllanë tonë, nuk duhet të kemi më frikë nga mjerimet tona, nga dobësitë tona apo edhe nga gjykimi i ashpër i shprehur nga zemra jonë. Për çfarëdo që ai të na qortojë, ne do të jemi në gjendje ta qetësojmë atë, sepse "Perëndia është më i madh se zemra jonë" (v. 20).
Tundimet më delikate, më djallëzore janë ata që na bëjnë të adhurojmë një Zot që, në të vërtetë, është më i vogël se zemra jonë, një Zot që një ditë do të shfaqet, një gjykatës i ashpër dhe jo fleksibël, për të ndëshkuar ata në të cilët nuk sheh shkëlqimin e qartë të të Vetëmlindurit të tij, Jezu Krishtit.
Zemra jonë na kujton vazhdimisht identitetin tonë si fëmijë të Atit qiellor dhe na qorton kur ky identitet shpërfytyrohet. Ky qortim është i shëndetshëm, por të mjerë ne nëse harrojmë se Zoti është më i madh se zemra jonë.


UNGJILLI: Lk. 2,41-52.

41 Prindërit e tij për çdo vit shkonin në Jerusalem për të kremten e Pashkëve. 42 Kur Jezusi i mbushi të dymbëdhjetat, u ngjitën sipas zakonit të festës. 43 Si kaluan ato ditë, ata u kthyen, kurse Jezusi ende fëmijë, u ndal në Jerusalem pa dijen e prindërve të tij. 44 Duke qenë të bindur se është me turmën, ecën ashtu një ditë rrugë e atëherë zunë ta kërkojnë ndër kushërinj e të njohur. 45 Pasi nuk e gjetën, u kthyen në Jerusalem për ta kërkuar.
46 Pas tri ditësh e gjetën në Tempull mes dijetarësh duke i dëgjuar ata dhe duke u bërë pyetje. 47 Të gjithë ata që e dëgjonin, i mrekullonte dija dhe përgjegjet e tij. 48 Kur e panë, u çuditën dhe e ëma i tha:
“Ç’na bëre kështu, o bir? Ja, yt atë dhe unë të kërkuam plot pikëllim!”
49 Ai iu përgjigj:

“Po, pse më kërkuat? A nuk e dinit se më duhet të merrem me punët e Atit tim?”
50 Por ata nuk morën vesh çka deshi t’u thotë.
51 Atëherë Jezusi u kthye me ta, erdhi në Nazaret dhe i dëgjonte. E ëma i ruante me kujdes në zemër të gjitha këto ngjarje.
52 Ndërkaq Jezusi përparonte në dije, në moshë e në hir para Hyjit e para njerëzve.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Jemi të sigurt se familjeve tona nuk mund t'u ofrohet një model jete më i mirë se ai i familjes së Nazaretit; megjithatë, fakti i rrëfyer në Ungjillin e sotëm është mjaft shqetësues. Maria dhe Jozefi harrojnë djalin e tyre në Jeruzalem dhe për një ditë ecin të qetë pa u shqetësuar për të; Jezusi largohet nga prindërit e tij pa kërkuar leje dhe kur nëna e tij i kërkon shpjegime për sjelljen e tij, ai madje duket se përgjigjet keq; Maria dhe Jozefi nuk i kuptojnë fjalët e tij; vetëm në fund kujtohet se Jezusi kthehet në Nazaret dhe, që atëherë e tutje, mbetet i nënshtruar ndaj tyre. Ky është një vendim i shkëlqyer, por si e shpjegoni "mosbindjen" e tij të mëparshme? Është e pamohueshme që, i lexuar si lajm, ky pasazh paraqet disa vështirësi. Si të interpretohet?
Ne e dimë se një takim i rastësishëm me një person tregohet në një mënyrë shumë të ndryshme nëse atë nuk e keni parë më ose nëse është bërë miku juaj më i mirë. Luka nuk e shkruan Ungjillin e tij të nesërmen e ngjarjeve, por rreth pesëdhjetë vjet pas Pashkëve dhe në çdo faqe të veprës së tij ai lë të shkëlqejë besimi në Krishtin e ringjallur. Vdekja dhe ringjallja e Jezusit e bëri atë dhe të krishterët e komuniteteve të tij të kuptonin atë që Maria dhe Jozefi, shtatëdhjetë vjet më parë, nuk mund ta kuptonin ende. Tashmë në fëmijën dymbëdhjetë vjeç ai njeh Krishtin, birin e Perëndisë, Shpëtimtarin, atë që i bindet Atit deri në dhënien e jetës.
Pas kësaj premise, le të thellohemi në pasazhin e sotëm.
Ligji i Izraelit parashikonte (vetëm për burrat e rritur) pelegrinazhin në Jerusalem tre herë në vit me rastin e festave kryesore (Dal. 23,17; Dt 16,16). Megjithatë, për ata që jetonin larg ishte praktikisht e pamundur të zbatohej ky parim. Shumë hebrenj tashmë e konsideronin si një fat të madh të mund të bënin udhëtimin e shenjtë qoftë edhe një herë në jetë. Maria dhe Jozefi, të cilët jetonin në Nazaret dhe ishin rreth tre ditë më këmbë nga Jerusalemi, shkonin atje çdo vit për të festuar Pashkët.
Pikërisht me rastin e një prej këtyre pelegrinazheve ndodh ngjarja e rrëfyer në Ungjillin e sotëm. Jezusi është dymbëdhjetë vjeç, pra pothuajse në moshë trembëdhjetë vjeç në Izrael njeriu bëhet i rritur dhe kërkohet të zbatojë të gjitha urdhërimet e ligjit.
Tempulli është një ndërtim i shkëlqyer, ai është i rrethuar nga portikë të mëdhenj, nën të cilët rabinët dhe skribët shpjegojnë Shkrimet e shenjta, recitojnë Psalmet dhe shpërndajnë këshillat e tyre të devotshme për pelegrinët. Jezusi është i etur për të zbuluar vullnetin e Atit dhe e di ku ta gjejë: në librat e shenjtë të popullit të tij, në Bibël. Kjo është arsyeja pse ai ndalet në Jeruzalem: ai dëshiron të kuptojë fjalën e Perëndisë duke ecur në tempull gjatë ditëve të festës, ndoshta ai u godit nga shpjegimet e dhëna nga ndonjë mjeshtër më i përgatitur dhe më i devotshëm se të tjerët dhe ai dëshiron ta dëgjojë përsëri, dëshiron t'i bëjë pyetje, dëshiron të sqarojë dyshimet e tij. Pelegrinët që e dëgjojnë duke biseduar me rabinët ndalen të habitur dhe të admiruar për inteligjencën e tij të hershme dhe të jashtëzakonshme. Nuk është e lehtë të gjesh një djalë në moshën e tij që tregon kaq dashuri për Biblën dhe që është në gjendje të ngrejë pyetje kaq të thella.

Qëllimi i tregimit të Lukës nuk është të nënvizojë inteligjencën e Jezusit, por të përgatisë lexuesin të kuptojë përgjigjen që ai i jep nënës së tij, të shqetësuar dhe të befasuar nga sjellja e tij. Këto janë fjalët e para që ai shqipton në Ungjillin e Lukës, prandaj - për ungjilltarin - ato kanë një rëndësi të veçantë, janë si programi i gjithë jetës së tij. Përgjigja formulohet me dy pyetje: “Pse më kërkonit? A nuk e dinit se unë duhet të merrem me punët e Atit tim?” (v. 49).
Fëmijët zakonisht bëjnë një numër të pafund pyetjesh, madje Jezusi sigurisht ua bëri shumë prej tyre prindërve të tij. Kjo është hera e parë që ata nuk mund t'i përgjigjen, prandaj vërehet habia e tyre: "Nuk i kuptuan fjalët e tij" (v. 50). Ata e kuptojnë se ai ka filluar të distancohet nga mjedisi i ngushtë familjar dhe i hapet një horizont më të gjerë. Ai ka lindur në një familje, por nuk i përket asaj. Ai është një qytetar i botës dhe, si çdo fëmijë, ai është një dhuratë nga Zoti për të gjithë njerëzimin.
Në kontrast të dukshëm me atë që po themi, pjesa e fundit e Ungjillit të sotëm (v. 51-52) nënvizon se Jezusi kthehet në Nazaret dhe është i nënshtruar ndaj prindërve të tij. Duket se pas arratisjes... fillon të gjykojë sërish. Sidoqoftë, kuptimi i deklaratës është i ndryshëm. Në Izrael ekziston urdhri që kërkon "nderimin e prindërve". Kjo nënkupton detyrën për t'i ndihmuar ata në pleqëri, por mbi të gjitha për të ndjekur besimin e tyre fetar. Prindërit udhëzohen t'u tregojnë fëmijëve të tyre atë që Zoti ka bërë për popullin e tij (Dt 6,20-25). T'u bindesh prindërve do të thotë të pranosh mësimet e tyre dhe të imitosh besnikërinë e tyre ndaj Perëndisë.
Në këtë kuptim, Jezusi i nderoi prindërit e tij, ai përvetësoi besimin e tyre të thellë në Zotin e Abrahamit dhe dashurinë për fjalën e Zotit, të cilës ai do t'i referohet vazhdimisht gjatë gjithë jetës së tij.
Mund të përfundojmë këtu, por studiuesit biblikë na ftojnë ta lexojmë më thellë këtë pasazh. Ata janë të bindur se Luka e shkroi atë për të kujtuar, që nga fillimi i Ungjillit të tij, në mënyrë simbolike, faktet e vdekjes dhe të ringjalljes së Jezusit. Më kujtohen disa prej tyre.

Para së gjithash, të dy episodet zhvillohen në Jeruzalem me rastin e festës së Pashkës. Të dy herë Jezusi ngjitet në Jeruzalem për të kryer vullnetin e Atit dhe të dyja herë të gjithë kthehen në shtëpitë e tyre dhe e lënë vetëm: prindërit e tij ikin dhe nuk e kuptojnë se ai duhet të kujdeset për punët e Atit të tij: apostujt. e braktisin dhe nuk e kuptojnë se si dhurata e jetës të çon në lavdinë e ringjalljes (Lk. 24,12).
Ashtu si në Ungjillin e sotëm, edhe në tregimet e Pashkëve Jezusi duhet të kryejë vullnetin e Atit (Lk 24,7.26.44). Gratë e kërkojnë me dëshpërim, nuk e gjejnë dhe dëgjojnë të njëjtën pyetje: " “Pse e kërkoni të Gjallin ndër të vdekur?” (Lk. 24,5). Jezusi (i ringjallur) haset "në ditën e tretë"; dishepujt (si Maria dhe Jozefi) nuk e kuptojnë as atë që ndodhi dhe as fjalët që u janë thënë. Ditën e Pashkëve Jezusi ulet si mësues dhe bën pyetje rreth Shkrimeve (Lk 24,44), mëson fjalën e Perëndisë në mënyrë të tillë që të "ngrohë zemrën" dhe të magjepsë dëgjuesit e tij (Lk 24,32), ashtu siç bëri kur ishte fëmijë.
Në tempull, rabinët i bëjnë pyetje Jezusit. Ata, megjithëse e njohin mirë Biblën, nuk janë në gjendje të kuptojnë domethënien e saj përfundimtare. Është vetëm një person që mund të ndriçojë errësirën e atyre teksteve: Jezusi, në fakt, është ai që, pas ringjalljes, hap mendjen e dishepujve të tij për të kuptuar Shkrimet (Lk 24,32). Dhe bëhet e kuptueshme vetëm kur lexohet në dritën e vdekjes dhe ringjalljes së Krishtit.
Nëse këto referenca për ngjarjet e Pashkëve janë - siç besojnë studiuesit biblikë - të qëllimshme, atëherë qëllimi për të cilin Luka futi këtë episod në Ungjillin e tij bëhet i qartë: ai dëshiron që të krishterët e komuniteteve të tij të mos dekurajohen nëse ende nuk mund ta kuptojnë ose ta pranojnë. Planin e Atit. Nuk është e lehtë të pranosh idenë se jeta kalon përmes vdekjes. Ai i fton ata të mos ikin, ai dëshiron që ata të kthehen në Jeruzalem, ku, duke vëzhguar dhe dëgjuar Mësuesin, ata gradualisht do t'i lënë zemrat e tyre të hapura ndaj vullnetit të Atit.
Përballë ngjarjeve shpesh të pashpjegueshme dhe të pakuptueshme, ekziston vetëm një qëndrim i saktë: "Të mbajmë të gjitha gjërat në zemrat tona", siç bëri Maria dhe meditojmë rreth tyre nën dritën e fjalës së Zotit, të kuptojmë dhe pranojmë rrugën nëpër të cilën Zoti donte të ecte i biri.

[ninoenina]

F. A. FAMILJA E SHENJTË VITI C. UNGJILLI.

PËRGATGITJA E LITURGJISË

FESTA E FAMILJES SË SHENJTË VITI C.

MË 29-12-2024.

UNGJILLI: Lk. 2, 41-52.

41 Prindërit e tij për çdo vit shkonin në Jerusalem për të kremten e Pashkëve. 42 Kur Jezusi i mbushi të dymbëdhjetat, u ngjitën sipas zakonit të festës. 43 Si kaluan ato ditë, ata u kthyen, kurse Jezusi ende fëmijë, u ndal në Jerusalem pa dijen e prindërve të tij. 44 Duke qenë të bindur se është me turmën, ecën ashtu një ditë rrugë e atëherë zunë ta kërkojnë ndër kushërinj e të njohur. 45 Pasi nuk e gjetën, u kthyen në Jerusalem për ta kërkuar.

46 Pas tri ditësh e gjetën në Tempull mes dijetarësh duke i dëgjuar ata dhe duke u bërë pyetje. 47 Të gjithë ata që e dëgjonin, i mrekullonte dija dhe përgjegjet e tij. 48 Kur e panë, u çuditën dhe e ëma i tha:

“Ç’na bëre kështu, o bir? Ja, yt atë dhe unë të kërkuam plot pikëllim!”

49 Ai iu përgjigj:

“Po, pse më kërkuat? A nuk e dinit se më duhet të merrem me punët e Atit tim?”

50 Por ata nuk morën vesh çka deshi t’u thotë.

51 Atëherë Jezusi u kthye me ta, erdhi në Nazaret dhe i dëgjonte. E ëma i ruante me kujdes në zemër të gjitha këto ngjarje.

52 Ndërkaq Jezusi përparonte në dije, në moshë e në hir para Hyjit e para njerëzve.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Historia e Jezusit që u harrua në Jerusalem nga prindërit e tij, ka ngritur gjithmonë pikëpyetje.
Si është e mundur që Maria dhe Jozefi u larguan nga Jeruzalemi pa u verifikuar më parë se djali i tyre ishte me ta?
Le të themi menjëherë se kjo nuk na duket e besueshme.
Në të kaluarën ne u përpoqëm ta shpjegonim duke thënë se udhëtonin dy karvane: një me burra, një me gra; dhe pastaj Jozefi, i cili po udhëtonte me burrat, duhet të ketë menduar: "Epo, Jezusi është pothuajse i rritur, por ai ende preferon të jetë me nënën e tij, të cilën e ka dashur gjithmonë shumë"
dhe Maria duhet të ketë menduar: "Tani Jezusi është rritur, ai preferon të jetë me burra".
Sot ne buzëqeshim me këto shpjegime që janë vërtet naive edhe sepse historia e dy karvanëve është një shpikje e pastër... nuk ka pasur fare dy karvanë, prandaj është e vështirë të mendohet se Luka do të na japë një lajmë. Nukk ishte qellinii i Lukës,absolutisht.
Dhe përsëri, sjellja e Jezusit na mahnit... ai qëndron në Jeruzalem pa lajmëruar prindërit, a nuk i shkonte ndërmend se çfarë shqetësimi, çfarë ankthi do t'u shkaktonte prindërve?


Dhe pastaj kur e gjejnë dhe e qortojnë me të drejtë, duket se habitet që pas tre ditësh që e kanë kërkuar janë të shqetësuar.
Nuk është lajmi më i mirë.
Por ka edhe një detaj tjetër: si e gjejnë pas tre ditësh?
Ai numri tre... dhe atëherë pse nuk shkuan ta kërkonin menjëherë në tempull?
Kur mendoj për realitetin e qytetit të vjetër të Jeruzalemit sot, i cili korrespondon pak më pak me Jeruzalemin e kohës së Jezusit, do të mjaftonte të përhapej fjala në Souk se ata po kërkojnë një djalë, dhe në një orë do ta kishin gjetur.
Pra, le të pyesim veten: kemi të bëjmë me një lajm apo një tekst teologjik të përbërë me imazhe biblike?
Ndoshta nuk mund të flitet për një kronikë? Si një kronikë e kemi parë që nuk funksionon, ndaj le të përpiqemi të kuptojmë se çfarë do të thotë Luka për ne për të mos humbur mesazhin e çmuar.
Ungjilltari na jep një të dhënë të parë të çmuar për të interpretuar saktë tekstin.
Në tregim ai nuk i përmend kurrë Marinë dhe Jozefin me emër, ai gjithmonë thotë "prindër, baba, nënë", dhe kur semitët flasin për "babain, për babanë tonë, për baballarët, për etërit tanë" pa i përmendur ata, nënkuptojnë për t'iu referuar prindërve si personazhe përfaqësues të një realiteti tjetër.
Babai në Izrael përfaqëson lidhjen me traditën, është ai që ka për detyrë të edukojë djalin që të jetë besnik ndaj asaj që është trashëguar që në kohët më të largëta, ai është lidhja me historinë e së shkuarës.

Dhe nëna... për një izraelit nëna nga e cila lindi populli i tij është Izraeli, Izraeli është nusja e dashur nga Zoti, Perëndia i tij, ajo është nëna e çdo izraeliti.
Dhe këtu rikthehet lidhja me të shkuarën, me historinë e vet, me traditën.
Nënën... këtë nënë e gjejmë edhe në Ungjill.
Në Ungjillin sipas Gjonit Maria nuk përmendet; në Cana thuhet "nëna ishte prezente", dhe në këmbët e kryqit nuk e përmend Marinë, thotë "nëna".
Duhet të kemi kujdes me këtë shprehje.
Dhe ne tregim ne fakt Luka i prezanton qe ne fillim keta prinder si perfaqesues të traditës, janë detyruar të respektojnë traditën. Me të vërtetë duket se përfaqësojne traditën e Izraelit, në fakt Ungjilltari thotë se “çdo vit prindërit shkonin për Pashkë në Jeruzalem”.
Në të vërtetë, ligji parashikonte që njeriu duhej të shkonte në Jerusalem tre herë në vit, tre pelegrinazhe: atë të Pashkëve, Rrëshajëve dhe festës së Kapanëve.
Në realitet, megjithatë, u ndoq zakoni për të bërë një udhëtim të vetëm dhe më pas, për ata që jetonin larg, edhe ky udhëtim i vetëm ishte praktikisht i pamundur, le të imagjinojmë ata që jetonin në Romë ose Efes.
Dhe më pas për shumë hebrenj ishte tashmë një fat i madh, një gëzim i madh të mund të bënin të paktën një herë në jetë atë që quhej Udhëtimi i Shenjtë, për të parë shtëpinë e Zotit, Qytetin e Shenjtë.
Tani këtu lind pyetja: si do të sillet ky bir Jezus përballë kësaj tradite të Izraelit?
Nëse prindërit përfaqësojnë respektimin e traditës, si do të sillet Jezusi Mesia?

A do të mishërojë këtë traditë apo do të bie ndesh me atë që është përcjellë dhe mësuar gjithmonë në Izrael?

Luka në Ungjillin e tij tashmë ka prezantuar një profeci misterioze në lidhje me këtë: kur prindërit e çuan Jezusin në tempull për t'u pastruar, Simeoni e mori fëmijën në krahë dhe iu drejtua Marisë duke i thënë:
“34 Shih! Hyji e caktoi këtë Fëmijë të shkaktojë rrënim e ngritje për shumëkënd në Izrael. Do të jetë edhe shenjë të cilës njerëzit do t’i kundërshtojnë. ‑ 35 (edhe ty vetë një shpatë do ta tejshkojë shpirtin) ‑ që të zbulohen shestimet e zemrës së shumëkujt” (2,34-35).
Profeci misterioze!
Është e qartë për ne, por Maria nuk e kuptoi, Jozefi nuk e kuptoi, thotë Ungjilltari.
Simeoni nuk shpalli një futje të qetë dhe paqësore të Jezusit në traditat e popullit të tij, përkundrazi, Simeoni parashikoi se ai do të bënte zgjedhje befasuese për të gjithë, madje edhe për prindërit e tij që ishin rritur në këtë kontekst të respektimit të gjithçkaje. mësuar dhe kuptuar.
Ungjilltari ka vënë në dukje tashmë se prindërit nuk e kuptuan, që në fillim se Mesia i Zotit do të mohonte pritshmëritë e njerëzve, ai do të ishte vërtet një Mesia i lavdishëm, por ata prisnin një Mesia të lavdishëm sipas kritereve të kësaj bote.
Jezusi nuk do të ndjekë këtë traditë, ai do të prezantojë një risi absolute, ai do të jetë i lavdishëm, por duke ditur se lavdia e Zotit nuk është sundim, lavdia e Zotit është dashuri, shërbim.
Epo, le ta dëgjojmë fillimisht këtë histori ungjillore.

“1 Prindërit e tij për çdo vit shkonin në Jerusalem për të kremten e Pashkëve. 42 Kur Jezusi i mbushi të dymbëdhjetat, u ngjitën sipas zakonit të festës. 43 Si kaluan ato ditë, ata u kthyen, kurse Jezusi ende fëmijë, u ndal në Jerusalem pa dijen e prindërve të tij. 44 Duke qenë të bindur se është me turmën, ecën ashtu një ditë rrugë e atëherë zunë ta kërkojnë ndër kushërinj e të njohur. 45 Pasi nuk e gjetën, u kthyen në Jerusalem për ta kërkuar.

46 Pas tri ditësh e gjetën në Tempull mes dijetarësh duke i dëgjuar ata dhe duke u bërë pyetje. 47 Të gjithë ata që e dëgjonin, i mrekullonte dija dhe përgjegjet e tij. 48 Kur e panë, u çuditën dhe e ëma i tha:

“Ç’na bëre kështu, o bir? Ja, yt atë dhe unë të kërkuam plot pikëllim!”

49 Ai iu përgjigj:

“Po, pse më kërkuat? A nuk e dinit se më duhet të merrem me punët e Atit tim?”

50 Por ata nuk morën vesh çka deshi t’u thotë” (v.41-50).
Detyrimi për të shkuar në Jeruzalem për festën e Pashkëve fillonte në moshën trembëdhjetë vjeç dhe Jezusi është vetëm dymbëdhjetë vjeç dhe kjo na tregon se jemi përballë një familjeje që respekton traditën, deri në atë pikë sa nuk pret vitin e trembëdhjetë të djalit për ta çuar në Jerusalem. E edukojnë të vëzhgojë atë që është bërë gjithmonë.
Dhe ne ndaluan, për festën e Pashkëve, nga tre deri në shtatë ditë dhe pikërisht në momentin e largimit nga Jeruzalemi, Jezusi qëndron në qytet.
Termi i përdorur në greqisht nuk është saktësisht "ai mbeti në qytet", por "ai rezistoi vetëm në Jeruzalem, ndërsa të tjerët u larguan".
Le të përpiqemi të kuptojmë se çfarë i referohet Ungjilltarit.
Të gjithë ishin të bindur se Jezusi do të ndiqte rrugën e të gjithëve, rrugën e baballarëve, të afërmve, miqve, por përkundrazi Ai "reziston në Jeruzalem", nuk i ndjek ata.
Mesazhi i Ungjilltarit është i qartë:
Mesia i Zotit, ai adoleshent që do të bëhet i rritur, fillon të kundërshtojë pritshmëritë e etërve të tij, ata ishin të bindur se Ai do t'i ndiqte ata... ai nuk i ndjek.
Ata do të ndjekin një rrugë të ndryshme nga ajo që prisnin, ajo do të jetë rruga e ndjekur jo nga njerëzit, jo nga etërit, por nga Ati.

Dhe prindërit e tij e kërkojnë dhe "pas tri ditësh e gjejnë në tempull".
Ky kërkim tre-ditor është një kujtesë e qartë e një tjetër kërkimi të dëshpëruar tre-ditor: atë të grave në ditën e tretë, të dielën e Pashkëve.
Jezusin do ta kërkojnë në vendin e gabuar, mes të vdekurve, mes të mundurve, mes të dënuarve të historisë, por ja habia e Zotit... e gjejnë të gjallë, fitimtar mbi vdekjen.
Ai i kishte habitur të gjithë duke treguar se fitues nuk janë pushtetarët e fuqishëm të kësaj bote, por shërbëtorët, ata që japin jetën për dashuri.
Këtu janë dy rrugët që ndryshojnë: ajo e etërve, e traditës, ajo e fituesve, e të lavdishmëve të kësaj bote dhe rruga e re që ndjek Jezusi, e cila nuk është ajo e etërve, por ajo e Atit, ai në të cilin humbësi fiton jetën për dashuri.
Këtu është surpriza!

Dhe në tempull "Jezusi është ulur midis mësuesve të Ligjit, i dëgjon dhe bën pyetje".

Natyrisht ai, Jezusi, është rabini që ulet mes dishepujve dhe këtu është Jezusi Mësuesi që është ulur dhe studentët janë ekspertët e Shkrimeve të Shenjta që edukojnë njerëzit të presin një Mesia që ata kanë në mendje, por nuk është Mesia i Zotit që presin.

Dhe cili është reagimi i këtyre skribëve që janë ulur rreth Jezusit?
Termi grek i përdorur është "existanto", që nuk është "ata u mahnitën dhe u mrekulluan", jo... "ishin veç vetes" dhe kjo shprehje tregon një habi negative; ata janë të tronditur nga përgjigjet e tij të cilat nuk përputhen me interpretimet e tyre tradicionale të teksteve të shenjta.

Dhe "ata i bëjnë pyetje" dhe kjo do të thotë se ata e kuptojnë se vetëm Ai mund të ndriçojë errësirën e teksteve të Besëlidhjes së Vjetër Në fakt, le të kujtojmë se pas ringjalljes, çfarë do të bëjë Jezusi?
"Ai do të hapë mendjet e dishepujve të tij që të kuptojnë Shkrimet".


Besëlidhja e Vjetër bëhet e kuptueshme vetëm kur lexohet në dritën e Krishtit, pa Të Besëlidhja Vjetër është e pakuptueshme, nuk ka një kuptim përfundimtar, është e paplotë.
Dhe tani habia e prindërve që nuk është ajo e rabinëve, në fund të fundit përdoret një folje tjetër, është "pleksomai", habiten, por edhe ata nuk e kuptojnë risinë dhe nuk ka çudi për këtë keqkuptim: pranimi i risisë është gjithmonë i vështirë, edhe për ne.
Nëse nuk habitemi nga zgjedhjet që bën Jezusi, do të thotë se nuk e kemi kuptuar rrugën e tij.
Ne mendojmë se Ai është dakord me rrugën tonë, se Ai ndjek traditat tona, mënyrën tonë të të menduarit, arsyetimin e të gjithëve, jo.
Ai ndjek një rrugë tjetër dhe nëse nuk habitemi që Ai mbetet në pozicionet e tij, do të thotë se nuk i kemi kuptuar.

Dhe le të kujtojmë atë që engjëlli i tha Zakarias:
"76 E ti, o djalosh, do të quhesh profet i të Tejetlartit, sepse do të shkosh përpara Zotit për t’ia përgatitur udhët,
77 për ta vënë në dijeni popullin e tij se Hyji do ta
shëlbojë duke ia falur mëkatet e tij,
78 në saje të zemrës së dashur të Hyjit tonë
që do të na e dërgojë në pasi prej qiellit Diellin,
79 për të shndëritur ata që gjenden në errësirë dhe në hijen e vdekjes,
për t’i drejtuar hapat tanë në udhën e paqes”.
Atëherë, djali yt do të duhet të udhëheqë zemrat e etërve drejt fëmijëve të tyre".
Për një izraelit, zemra është mendja dhe detyra e Gjon Pagëzuesit nuk do të jetë të bindë fëmijët të ndjekin traditën, por do të duhet t'i drejtojë zemrat e etërve drejt risisë.
Përgjigja e Jezusit ndaj prindërve: dy pyetje.
E para: "Pse më kërkonit?"
Ato janë fjalët e para që Jezusi shqipton në Ungjillin sipas Lukës dhe për këtë arsye janë shumë të rëndësishme.
Nga pikëpamja historike, kjo pyetje nuk ka kuptim.
"Pse më kërkonit?"
Por çfarë do të thotë kjo?
Po pyet sepse po të kërkojnë?
Pastaj është për t'u habitur që nuk ka asnjë fjalë për falje nga Jezusi, një fjalë që tregon se ai është i vetëdijshëm për ankthin që shkaktoi te prindërit e tij... dhe ata shkojnë të kërkojnë një kuptim në histori duke e konsideruar si lajm.
Por mesazhi është shumë i qartë, ai që dëshiron të na japë Ungjilltari.
Jezusi u thotë etërve, ruajtësve të traditës, atyre që mishërojnë mënyrën e të menduarit, të arsyetimit, të gjykimit të traditës, mënyrën e të vepruarit të të gjithëve, atë që është bërë gjithmonë dhe që gjithmonë është konsideruar e drejtë, ai thotë:
“Kini kujdes që të bëni diçka që nuk duhet ta bëni”.

Çfarë?
Që të më kapëni dhe të më çoni në shtigjet e tua, që të jeni të kujdesshëm që të mos duani të më çoni në rrugën e traditës sate, të mënyrës tuaj të të menduarit, të gjykimit.
Na drejtohet kjo pyetje: pse e kërkojmë?
Për ta bërë atë të bëjë atë që duam ne?
Çfarë presim prej Tij?
Kini kujdes të mos e shtyni Jezusin për ta sjellë në shtigjet tona, për ta bindur se ajo që bëjmë është e mirë, le të jemi të kujdesshëm sepse mund të zhgënjehemi dhe të mos e gjejmë atë në rrugën tonë, në krahun tonë.
Këtu është rëndësia e mbajtjes gjithmonë të hapur të zemrës ndaj risisë së Ungjillit.

Pyetja e dytë që Ai u bën prindërve të tij:
"Nuk e dinit? duhet ta kishit ditur".
Çfarë?
Se çdo fëmijë ka fatin e tij dhe ky fat buron nga identiteti me të cilin Zoti e njeh, jo një fat që kanë në mendje prindërit që mund të duan t'u japin vazhdimësi projekteve, ëndrrave, traditave të tyre.

Familja është mjedisi natyror në të cilin personi thirret të lindë dhe të rritet, por ai nuk mbetet në familje, në një moment duhet të shkëputet për të ndjekur rrugën që Zoti ka ndjekur për atë person dhe rruga është identitetin e tij, atë identitet që prindërit duhet ta zbulojnë për ta nisur më pas në jetë.
Kjo pjesë e parë e pasazhit të Ungjillit, siç e kemi kuptuar, nuk është lajm, është teologji.
Tani ka një përmendje të shkurtër, por të pasur në mesazh mbi rritjen e njeriut Jezus në Nazaret.
Le ta dëgjojmë:

51 Atëherë Jezusi u kthye me ta, erdhi në Nazaret dhe i dëgjonte. E ëma i ruante me kujdes në zemër të gjitha këto ngjarje.

52 Ndërkaq Jezusi përparonte në dije, në moshë e në hir para Hyjit e para njerëzve.

Në këtë pjesë të fundit të pasazhit, prindërit thirren tashmë në emër dhe ja ku i kthehemi, do të thosha normalitetit, lajmit.
Maria, Jozefi, Jezusi, pasi kaluan javën e Pashkëve në Jerusalem, kthehen në jetën e tyre normale në Nazaret.
Në atë që Luka na thotë, sugjerime të shkurtra të kësaj jete të Nazaretit, ne mund të kuptojmë disa mesazhe për jetën tonë familjare.

Para së gjithash, “nënshtrimi i fëmijës ndaj prindërve”.
Çfarë nënkuptonin ata në Izrael me nënshtrim?
Nënshtrimi ndaj prindërve do të thoshte të lije veten të modelohej prej tyre, do të thoshte të përvetësoje vlerat në të cilat ata kishin besuar dhe i kishin mishëruar në jetën e tyre; Maria dhe Jozefi i kishin përvetësuar këto vlera në Tora, në Profetët dhe më pas ishin thirrur për të kryer detyrën që u kishte caktuar Zoti ndaj Jezusit, atë detyrë që e gjejmë në Ligjin e Përtërirë në kapitull. 6:
"E kur nesër yt bir të të pyesë e të të thotë: ‘Ç’kuptim kanë këto rregullore, urdhërime e ligje që jua dha Zoti, Hyji ynë?’, 21 ti përgjigjju: ‘Ishim skllevër të faraonit në Egjipt, dhe Zoti na nxori me dorë të fuqishme prej Egjiptit 22 dhe bëri shenja të mëdha e mrekulli ndër sy tanë në Egjipt kundër faraonit dhe mbarë shtëpisë së tij. 23 Ne na nxori prej andej, që të na shpjerë e të na e japë tokën, të cilën me përbetim ua premtoi etërve tanë. 24 Asohere Zoti na urdhëroi t’i vëmë në zbatim të gjitha këto urdhërime e të druajmë Zotin, Hyjin tonë, që të jemi të lumtur gjatë gjithë jetës sonë siç jemi edhe sot. 25 Ne do të jemi të drejtë nëse do t’i zbatojmë të gjitha këto urdhërime në praninë e Zotit, Hyjit tonë, ashtu siç na ka urdhëruar”. Dëgjoni Izraelin, Zoti është Perëndia ynë, Zoti i vetëm. Do ta duash Zotin, Perëndinë tënd, me gjithë zemër, me gjithë shpirt dhe me gjithë pasurinë tënde.
Lërini këto porosi - kjo është ajo që u thuhet tani prindërve në Librin e Ligjit të Përtërirë - të jenë të fiksuara në zemrën tuaj, do t'ua përsërisni fëmijëve tuaj, do t'u flisni për to kur të jeni në shtëpinë tuaj, kur të ecni gjatë rrugës. , kur shtrihesh dhe kur ngrihesh.
Fjala e Perëndisë do të jetë gjithmonë pika juaj e referencës dhe do t'ju duhet të flisni vazhdimisht për këtë Fjalë të Perëndisë me fëmijët tuaj." Bindja ndaj prindërve të tij nënkuptonte, për Jezusin, që t'i mirëpriste këto mësime nga goja e Jozefit dhe Marisë dhe t'i hapte sytë hapur ndaj prindërve të tij, sepse ata mishëronin këtë mesazh të Torës.

Mësimi i dytë është nxjerrë nga vëzhgimi që Ungjilltari bën në lidhje me nënën.
Ai thotë: "Ai i mbajti të gjitha këto gjëra në zemrën e tij."
Maria dhe Jozefi u gjendën përballë diçkaje të re: Jezusi që nuk ndoqi etërit, mënyra tradicionale e interpretimit të Biblës dhe prindërit u mahnitën, si gjithë të tjerët, nga zgjedhja e re e një rruge të re që mori Jezusi.
Si u soll Maria?
Nuk e kuptoi, nuk e kuptoi, por nuk e hodhi poshtë lajmin.
Maria është gruaja që e mirëpriti lajmin edhe kur dukej se nuk e kuptonte dhe për këtë arsye tek ajo do të fillojë një proces transformimi që do ta bëjë atë të kalojë nga nëna e Jezusit në dishepulle të Krishtit.


Për ne mesazhi, përballë asaj që ndodh në jetën tonë, përballë ngjarjeve shpesh të pashpjegueshme, të pakuptueshme, ndoshta edhe absurde, duhet të mbajmë një qëndrim: ai i Marisë.
Mbajini të gjitha gjërat në zemrat tona ashtu siç bëri ajo.
As për të nuk ishte e lehtë të kuptonte dhe pranonte atë që i ndodhi djalit të saj, rruga e zgjedhur nga i biri, e cila nuk ishte ajo e suksesit, e triumfit, ishte ajo e dhuratës së jetës, ishte një përmbysje në mendjen e Meri çfarë ndodhi, mirë... i mbajti të gjitha këto në zemër.

Së fundi, rritja njerëzore e Jezusit.
“Ai u rrit në urtësi, moshë dhe hir përpara Perëndisë dhe përpara njerëzve.”
Kur nëpërmjet Ungjillit, unë personalisht meditoj njeriun Jezus, vlerat në të cilat ai beson, pozicionet që ai mban ndaj mëkatarëve, dashurinë e tij për të varfrit, më së paku, refuzimin e hipokrizisë farisease, refuzimin e fesë së rreme. i riteve dhe, kur mungon, aderimi i zemrës me Zotin dhe dashuria për vëllanë.
Epo, kur shoh këtë njeri Jezus, i cili riprodhon në mënyrë të përsosur fytyrën e Atit Qiellor, pyes veten se si lindi ky njeri Jezus?
Këtu, përgjigja që gjej është kjo:
Perëndia duhej të zgjidhte mirë dy prindërit për t'i vendosur pranë Birit të tij, pse?
Sepse ata duhej ta modelonin fytyrën e Jezusit në atë mënyrë që ajo të riprodhonte në mënyrë të përsosur fytyrën e Atit në qiell dhe më pas, kur sodit fytyrën e njeriut Jezus, them me vete se kjo është fytyra njerëzore e mishëruar nga Jozefi dhe Maria.
Jezusi ishte i bindur, ai përvetësoi atë fytyrë dashurie që pa te prindërit e tij.

Për ne sot prindërit me të drejtë shqetësohen për shëndetin, arsimin dhe profesionin e fëmijëve të tyre, por njeriu nuk mund të reduktohet me kaq, ka vlera të tjera që e karakterizojnë atë si mashkull dhe e para nga këto vlera është sigurisht. marrëdhënia me Zotin, kuptimi për t'i dhënë jetës.
Këtu... Prindërit e krishterë, nëse duan t'i ngjajnë Jozefit dhe Marisë, duhet të rrisin fëmijë që ngjajnë vërtet me Jezusin.
Dhe atëherë fëmijët e tyre do t'i ngjajnë Jezusit nëse ata vetë kanë mishëruar njeriun që ishte ai i Marisë dhe Jozefit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

FESTA E MARISË HYJLINDËSE VITI C.

MË 1-1-2025

BEKONI, MOS MALKONI.


Të krishterët e kanë lidhur gjithmonë festimin tradicional të Vitit të Ri me disa festa të besimit të tyre. Para Koncilit u kremtua rrethprerja e Jezusit, e cila u bë, sipas asaj që na tregon Luka, tetë ditë pas lindjes së tij (Lk 2,21). Më pas kjo ditë iu kushtua Marisë, nënës së Zotit dhe, duke filluar nga viti 1968, 1 janari u bë, me vullnetin e Papa Palit VI, "dita botërore e paqes". Leximet pasqyrojnë këtë larmi temash: bekimi për të nisur mbarë vitin e ri (leximi i parë); Maria, modeli i çdo nëne dhe çdo dishepulli (ungjilli); paqe (leximi i parë dhe ungjilli); biri hyjnor (leximi i dytë); habia për dashurinë e Zotit (ungjilli), emri me të cilin Zoti dëshiron të identifikohet dhe thirret (leximi i parë dhe ungjilli).
Fjalët e lidhur me konceptin e bekimit ndodhin shpesh në Bibël, ato gjenden pothuajse në çdo faqe (552 herë në Besëlidhjen e Vjetër, 65 në Bedsëlidhjen e Re). Që në fillim Zoti i bekon krijesat e tij: qeniet e gjalla le të jenë të frytshme dhe të shumohen (Zan. 1, 22), burri dhe gruaja le të mund të mbizotërojnë mbi të gjithë krijimin (Zan. 1, 28) dhe të shtunën, një shenjë pushimi dhe gëzimi të pafund (Zan. 2, 3).
Neve na pëlqen të ndihemi të bekuar nga Perëndia dhe vëllezërit tanë. Mallkimi largon, ndan, tregon refuzim, ndërsa bekimi na afron, forcon solidaritetin, ngjall besim dhe shpresë.
“Zoti ju bekoftë dhe ju ruajtë”: këto janë fjalët e para që na bën të dëgjojmë liturgjia në këtë ditë, në mënyrë që të mbeten të ngulitura në zemrat tona dhe t'ua përsërisim miqve dhe armiqve gjatë gjithë vitit.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
“Na mëso, o Zot, të bekojmë ata që na shajnë, të tolerojmë ata që na përndjekin, të ngushëllojmë ata që na shpifin”.


LEXIMI I PARË: Nm 6, 22-27.

“22 Zoti foli me Moisiun e tha:
23 “Thuaju Aronit dhe bijve të tij:
Kështu bekoni bijtë e Izraelit e thoni:
24 Zoti të të bekoftë e të të ruajtë!
25 Të të ndriçoftë Zoti me fytyrën e vet e pastë mëshirë për ty!
26 E sjelltë Zoti fytyrën e vet drejt teje e ta dhëntë paqen!
27 Kështu ata le ta thërrasin emrin tim mbi bijtë e Izraelit e unë do t’i bekoj”.

LECTIO DIVINA - MEDITIM - LUTJE.

Edhe sot tregu i bekimeve dhe mallkimeve, magjive dhe falleve, hekseve dhe syrit të keq është shumë i lulëzuar. Ishte shumë më tepër I lulëzuar në kohët e lashta kur mendohej se fjala - veçanërisht nëse shoqërohej me gjeste dhe shqiptohej nga ata të pajisur me fuqi mbinjerëzore dhe misterioze - arrinte atë që shprehte.
Natyrisht, fjala e Zotit që “me fjalën e tij krijoi qiejt... flet dhe çdo gjë bëhet, urdhëron dhe gjithçka ekziston” është konsideruar gjithmonë efektive (Ps 33,6.9). Mallkimet e tij u frikësuan dhe bekimet e tij u thirrën. Ai e bekoi popullin e tij kur e mbushi me gjëra të mira, kur u dhuroi arave dhe kafshëve begati e shëndet, suksese e fitore, shi e frytshmëri (Dt 28,1-8). Fatkeqësitë, sëmundjet, zitë e bukës, disfatat nëë luftë ishin shenjat e mallkimit të tij (Dt 28,15-19).
Kishin edhe ndërmjetësues të bekimeve hyjnore: babai i familjes ("Bekimi i babait konsolidon shtëpitë e fëmijëve" (Sir. 3.9), mbreti (Zan. 14, 18) e më pas edhe priftërinjtë.
Leximi ynë raporton tekstin e bekimeve më të famshme, atë që i mësoi vetë Zoti Moisiut. Ai do të përdorej nga "bijtë e Aaronit" për të "vendosur emrin e Zotit mbi izraelitët" (v. 23.27). Përdorej në fund të liturgjisë së përditshme në tempull. Prifti doli te dera e shenjtërores dhe, duke shtrirë duart mbi turmën që e priste, e shqiptonte këtë formulë të shenjtë.
Në të, tri herë, thirret emri i Zotit - YHWH - një emër i pashqiptueshëm që vetëm priftërinjtë lejoheshin ta shqiptonin dhe vetëm për ta bekuar e për të bekuar, dhe kurrë për të mallkuar.
Secilës prej tre thirrjeve të emrit të shenjtë i shtohen dy kërkesa:
– Zoti - YHWH - ju bekoftë dhe ju ruajtë;
– Zoti - YHWH - bëftë që fytyra e tij të shkëlqejë mbi ju dhe të jetë i favorshëm për ju;
– Zoti - YHWH - e drejtoftë shikimin drejt jush dhe ju dhëntë paqe.
Janë gjashtë imazhe që shprehin kërkesën për falenderim dhe favore.
Fytyra rrezatuese është shenjë miqësie dhe dashamirësie, ngjall besim, i hap zemrën shpresës së lumtur. Me një gjuhë shumë njerëzore, izraeliti i devotshëm i kërkon shpesh Zotit që "të qetësojë fytyrën e tij", "të mos i fshehë fytyrën e tij" (Ps. 27,9), të mos shfaqet i zemëruar. “Bëje fytyrën tënde të shkëlqejë – lutet psalmisti – dhe ne do të shpëtojmë” (Ps. 80,4); “Drita e fytyrës sate le të shkëlqejë mbi ne, o Zot” (Ps. 4:7).
Jo vetëm që Zoti bekon njeriun, por njeriu është thirrur edhe për të bekuar Zotin. Ftesa është këmbëngulëse në Psalme: “Bekoni Zotin, të gjithë ju shërbëtorë të Zotit. Ngrini duart drejt shenjtërores dhe bekoni Zotin” (Ps. 134,1-2); “Bekoni emrin e tij, tregoni lavdinë e tij dhe tregojuni mrekullitë e tij gjithë kombeve” (Ps. 96,2-3). Izraeliti i devotshëm i fillon të gjitha lutjet e tij me formulën: “I bekuar je o Zot...”.
Bekimi që njeriu i drejton Zotit është falendërimi për përfitimet e marra. Është shenjë se ai është bërë i vetëdijshëm se çdo e mirë vjen prej tij, se është dhurata e tij.
Bibla flet vazhdimisht për bekimet e Perëndisë dhe gjithashtu – shumë rrallë – për mallkimet e tij. Është një gjuhë njerëzore për të përshkruar pasojat katastrofike të shkaktuara jo nga Zoti, por nga mëkati. Kush largohet nga rruga e jetës, i sjell vetes fatkeqësitë më të mëdha. I mençuri Ben Sira e kishte kuptuar tashmë këtë: "E keqja u vjen atyre që e bëjnë atë" (Sir. 27,27). Vetëm bekimi vjen nga Zoti.
Çfarë përgjigje u dha Zoti lutjeve të popullit të tij?
Izraeli priste një bekim, paqe, një shalom shumë "material" nga Zoti. Në plotësinë e kohës Perëndia dërgoi paqen e tij, Birin e tij, "ai është paqja jonë" (Ef. 2,14). Befasia ishte aq e madhe sa e bëri Palin të thërriste: "I bekuar qoftë Hyji, Ati i Zotit tonë Jezu Krisht, i cili na bekoi me çdo bekim shpirtëror në qiell në Krishtin" (Ef. 1,3) dhe Zakaria: "“Qoftë bekuar Zoti, Hyji i Izraelit, që e pa dhe e shpërbleu popullin e vet!” (Lk. 1,68).
“Ju jeni bij profetësh dhe bij të Besëlidhjes që Hyji bëri me etërit tuaj, kur i tha Abrahamit: ‘Në saje të pasardhësve të tu do të bekohen të gjitha fiset e tokës.’ Për ju, pra, më së pari Hyji e ngriti Shërbëtorin e vet dhe e dërgoi për t’ju bekuar ‑ që secili prej jush t’u shmanget veprave të veta të këqija” (Vap. 3, 25-26). Perëndia e dërgoi për të sjellë bekimin. Në të, të gjitha mallkimet u shndërruan në bekime (Gal 3,8-14). Nëse në Krishtin Perëndia ka zbuluar fytyrën e tij gjithnjë bekimore, njeriut i mbetet vetëm të bekojë gjithmonë, madje edhe armiqtë e tij: "Bekoni dhe mos mallkoni" (Rom 12:14), "Mos e ktheni të keqen me të keqe, as fyerjen me fyerje! Por përkundrazi, bekoni, sepse për këtë edhe u grishët: që të trashëgoni bekimin” (1 Pt. 3, 9).


LEXIMI I DYTË: Gal. 4, 4-7.

“4 Por, kur erdhi koha e caktuar,
Hyji dërgoi Birin e vet,
të lindur prej gruaje,
të nënshtruar Ligjit,
5 që t’i shpërblente të nënshtruarit e Ligjit,
që ne ta fitonim bijësinë në shpirt.
6 E, ngaqë vërtet jeni bij:
Hyji e dërgoi në zemrat tona Shpirtin e Birit të vet,
i cili gërthet: Abba ‑ o Atë!
7 Këndej, më nuk je skllav, por bir;
e, pasi je bir,
atëherë, për vullnet të Hyjit, je edhe trashëgimtar”.

LECTIO DIVINA - MEDITIM - LUTJE.

Në këtë pasazh nga Letra drejtuar Galatasve, Pali kujton të vërtetën qendrore të ungjillit: pasi Perëndia dërgoi djalin e tij, "të lindur nga një grua", domethënë, i ngjashëm me ne në gjithçka, përveç në mëkat, ne mund ta thërrasim Perëndinë: "Abba, baba!" (v. 6). Ky është lajmi i mire, më i bukur!
Edhe paganët e quanin Zotin "babai i të gjithë njerëzve". Çfarë është specifike për të krishterët? Pse Pali thotë me emocion se tani i krishteri nuk është më skllav, por bir dhe se mund të thërrasë: “Abba”? A është Ati ynë një lutje që të gjithë njerëzit mund ta recitojnë?
Pyetjes së fundit ne të gjithë ndoshta do t'i përgjigjenim "po" dhe ekziston një tekst ungjillor që e justifikon këtë përgjigje: "44 E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, 45 për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët” (Mt 5,44-45). Mirësia e Zotit nuk bën dallim mes njerëzve, të gjithë janë fëmijët e tij.
Është e vërtetë: Perëndia është babai i të gjithë njerëzve.
Por kur një pagan dhe një i krishterë thërrasin Zotin, Atin, ata nuk nënkuptojnë të njëjtën gjë. Pagani e quan atë baba sepse është i vetëdijshëm se ka marrë dhuratën e ekzistencës prej tij. I krishteri ndihet si një fëmijë i Zotit në një nivel tjetër: ai e di se përveç ekzistencës ka marrë prej tij Shpirtin, jetën e tij hyjnore. Për këtë arsye, në shekujt e parë lutja Ati ynë u bë vetëm disa ditë para pagëzimit, domethënë vetëm kur katekumenët ishin në gjendje të kuptonin plotësisht kuptimin e kësaj lutjeje.
Ky lexim lidhet edhe me temën e festës së paqes. Kushdo që ka marrë Shpirtin dhe e quan Zotin "Abbà" nuk mund të mos ndihet si një vëlla me të gjithë njerëzit dhe të mos bëhet një ndërtues i paqes



UNGJILLI: Lc 2,16-21.

“16 Shkuan me nxitim dhe gjetën Marinë, Jozefin e Foshnjën të vënë në grazhd. 17 Kur e panë, u treguan ç’u tha engjëlli për Foshnjën. 18 Të gjithë ata që i dëgjuan, u mrekulluan nga ato që thanë barinjtë. 19 Maria i mbante mend me kujdes të gjitha këto ngjarje dhe i shoshiste në zemrën e vet.
20 Barinjtë pastaj u kthyen duke lëvduar e madhëruar Hyjin për gjithçka kishin dëgjuar e parë, pikërisht ashtu siç u tha engjëlli.
21 Kur u mbushën tetë ditë për të rrethprerë Foshnjën, ia ngjitën emrin Jezus, siç e quajti engjëlli para se të zihej në kraharor”.


LECTIO DIVINA - MEDITIM - LUTJE.


Ungjilli i sotëm është vazhdimi i fragmentit të lexuar natën e Krishtlindjes. Barinjtë shfaqen përsëri pranë djepit të Jezusit (v. 16-17).
Pas njoftimit të marrë nga qielli, ata shkojnë në Betlehem dhe gjejnë Jozefin, Marinë dhe fëmijën të shtrirë në grazhd. Ata nuk shojnë, nuk gjejnë asgjë të jashtëzakonshme. Ata shohin vetëm një fëmijë me babanë dhe nënën e tij. Megjithatë, në atë qenie të dobët, në nevojë për ndihmë dhe mbrojtje, ata e njohin Shpëtimtarin. Ata nuk kanë nevojë për shenja të jashtëzakonshme, nuk përjetojnë mrekulli. Barinjtë përfaqësojnë të gjithë të varfërit, të përjashtuarit, të cilët, thuajse nga instinkti, e njohin fëmijën e Betlehemit si Mesinë e Qiellit.
Në pikturat e artisteve më të famshëm barinjtë në përgjithësi shfaqen në gjunjë përpara Jezusit, por ungjilli nuk thotë se ata u përkulën në adhurim, siç bënë magjistarët (Mt 2,11). Ata thjesht mbetën të vëzhgonin - të mahnitur, të ekstazuar - punën e mrekullueshme që Perëndia kishte bërë në favor të tyre, pastaj u shpallën gëzimin e tyre të tjerëve dhe ata që i dëgjuan u mahnitën gjithashtu (v. 18)
Në kapitujt e parë të ungjillit të tij, Luka vëren shpesh habinë dhe gëzimin e papërmbajtshëm të njerëzve që ndihen të përfshirë në planin e Perëndisë. Elizabeta, duke zbuluar se është shtatzënë, u përsërit të gjithëve: "Kjo është ajo që Zoti ka bërë për mua!" (Lk 1,25); Simeoni dhe profetesha Ana bekojnë Perëndinë që i ka lejuar të shohin shpëtimin e përgatitur për të gjithë njerëzit (Lk 2,30.38); edhe Maria dhe Jozefi mbeten të habitur dhe të mahnitur (Lk 2,33.48).
Të gjithë kanë sytë dhe zemrën e fëmijës që shoqëron çdo gjest të të atit me vështrimin e tij, që mbetet i magjepsur nga çdo gjest i tij dhe buzëqesh, buzëqesh sepse në çdo gjë që bën babai sheh një shenjë dashurie. “Mbretëria e Perëndisë u përket atyre që janë si ata – do të thotë një ditë Jezusi – dhe kushdo që nuk e mirëpret mbretërinë e Perëndisë si një fëmijë, nuk do të hyjë në të” (Mk 10,14-15).
Shqetësimi i parë i barinjve nuk është i një natyre etike: ata nuk pyesin veten se çfarë do të duhet të bëjnë, çfarë korrigjimesh do të duhet të bëjnë në jetën e tyre morale jo gjithmonë shembullore, çfarë mëkatesh do të duhet të mos bëjnë më, duhet të shmangen... Ata ndalen për t'u gëzuar për atë që ka bërë Zoti. Më pas, vetëm pasi të ndihen të dashur, ata mund të dëgjojnë këshillat dhe propozimet për një jetë të re që u drejtohet nga Ati. Vetëm në këtë mënyrë ata do të jenë në pozicionin e duhur për t'i besuar atij.
Në pjesën e dytë të ungjillit (v. 19) nënvizohet reagimi i Marisë ndaj historisë së barinjve: "Maria i mbante mend me kujdes të gjitha këto ngjarje dhe i shoshiste në zemrën e vet" (I shoshiste…në greqisht “panta syneterej: Maria i vinte të gjithë këto fjalë njerën pas tjetrës për te kuptuar tërësinë e mesazhit që ajo duhej të pranonte me besim).
Luka nuk ka për qëllim të thotë se Maria "e mbante parasysh" gjithçka që ndodhte, pa harruar asnjë detaj. Ai as nuk dëshiron - siç pretendojnë disa - të tregojë Marinë si burimin e tij të informacionit mbi fëmijërinë e Jezusit. Rëndësia teologjike e deklaratës së tij është shumë më e madhe. Ai thotë se Maria i bashkoi faktet, i lidhi ato me njëra-tjetrën dhe dinte të kuptonte kuptimin e tyre, zbuloi fillin e përbashkët, mendoi për realizimin e planit të Zotit. Maria (një vajzë dymbëdhjetë- trembëdhjetë vjeçare) nuk ishte sipërfaqësore, ajo nuk e lartësonte veten kur gjërat shkonin mirë dhe nuk dekurajohej nga vështirësitë. Ajo meditonte dhe vëzhgonte çdo ngjarje me një sy të kujdesshëm, që të mos ndikohej nga idetë, besimet dhe traditat e popullit të saj, të ishte e hapur dhe e përgatitur për të papriturat e Zotit.
Njëfarë përkushtimi Marian e largoi atë nga bota jonë dhe gjendja jonë njerëzore, nga ankthet tona, nga dyshimet dhe pasiguritë tona, nga vështirësitë tona për të besuar. Teologjia katolike e mbështolli atë me një nimbus privilegjesh, të cilat - në varësi të rastit - bënë që Ajo të admirohej ose që besimtarët të kishin zili dhuratat e saj, por nuk bënë që ta dashuronim atë.
Luka e paraqet atë nga këndvështrimi i duhur, si motra që bëri një udhëtim besimi jo të ndryshëm nga i yni.
Maria nuk i kupton të gjitha që në fillim: habitet nga ajo që thotë Simeoni për fëmijën, pothuajse është zënë në befasi (Lk. 2,33). Ajo habitet se sa do të mahniten apostujt dhe gjithë njerëzit nga veprat e Perëndisë (Lk 9,43-45). Ajo nuk i kupton fjalët e të birit që zgjodhi të kujdeset për punët e Atit të tij (Lk 2,50), ashtu si të Dymbëdhjetët do të kenë vështirësi të kuptojnë fjalët e Mësuesit: "Por ata s’morën vesh asgjë çka u tha. Këto fjalë për ta ishin fshehtësi e nuk kuptonin çka Jezusi u thoshte” (Lk. 18, 34).
Maria nuk kupton, por vëzhgon, dëgjon, mediton, reflekton dhe, pas Pashkëve (jo më parë!) do të kuptojë gjithçka, do të shohë qartë kuptimin e asaj që ndodhi.
Luka do ta paraqesë përsëri, për herë të fundit, në fillim të librit të Veprave të Apostujve. Ai do ta vendosë atë në vendin e saj, në bashkësinë e besimtarëve:
"Të gjithë këta ishin të përqendruar prore së bashku në lutje me disa gra, me Marinë, Nënën e Jezusit, dhe me vëllezërit e tij” (Vap. 1,14). Ajo është e bekuar sepse besoi (Lk 1,45).
Ungjilli i sotëm përfundon me kujtimin e rrethprerjes. Me këtë rit Jezusi bëhet zyrtarisht pjesë e popullit të Izraelit. Por kjo nuk është arsyeja kryesore pse Luca e kujton këtë fakt. Ka një detaj tjetër që i intereson, është emri që i është vënë fëmijës, një emër që nuk e kishin zgjedhur prindërit, por që i ishte treguar drejtpërdrejt nga Qielli.
Për popujt e Lindjes së lashtë, emri nuk ishte vetëm një mjet për të treguar njerëzit, për të dalluar kafshët, për të identifikuar objektet. Ishte shumë më tepër, shprehte vetë natyrën e gjërave, përbënte një tërësi me ata që e mbanin. Abigail thotë për burrin e saj: “Ai është pikërisht ajo që tregon emri i tij. Emri i tij është Nabal (shqip: "i çmendur") dhe në të nuk ka asgjë tjetër përveç çmendurisë" (1 Sam 25,25). Të quhesh me emrin e tjetrit do të thoshte ta imitoje atë, ta bësh të pranishëm, të kishe të njëjtin autoritet si ai, të kërkoje mbrojtjen e tij (Dt 28,10).
Duke mbajtur parasysh këtë kontekst kulturor, ne jemi në gjendje të kuptojmë rëndësinë që Luka i jep emrit që i është vënë fëmijës. Emri i tij është Jezus që do të thotë: Zoti shpëton. Mateu shpjegon: ai u thirr kështu sepse do ta shpëtojë popullin e tij nga mëkatet e tyre (Mt 1,21).
Në komentin e leximit të parë thamë se emri i Zotit - YHWH - nuk mund të shqiptohej. Por pa emër mbetesh anonim. Kushdo që nuk e di emrin tonë, mund të krijojë vetëm një marrëdhënie sipërfaqësore me ne.
Nëse Zoti donte të hynte në dialog me njeriun, duhej t'i tregonte si donte të quhej, ai duhej të tregonte emrin e tij, të zbulonte identitetin e tij.
Ai e bëri atë. Duke zgjedhur emrin e Birit të tij, Hyji tha se kush është ai.
Ky është identiteti i tij: ai që shpëton, ai që nuk bën gjë tjetër veçse shpëton. Në Ungjij ky emër përsëritet 566 herë, si për të na kujtuar se imazhet e Zotit që nuk përputhen me këtë emër, duhet të anulohen.
Tani e kuptojmë arsyen pse në Dhjatën e Vjetër Perëndia nuk lejoi që emri i tij të shqiptohej: sepse vetëm në Jezusin do të na tregonte se kush ishte.
Është interesante të vërehet se cilët janë, në Ungjillin e Lukës, ata që e thërrasin Jezusin me emër. Nuk janë ata që mendojnë që janë të shenjër, të drejtët, të përsosurit, por vetëm të margjinalizuarit, ata që janë në mëshirën e forcave të së keqes. Ata që janë të demonizuar (Lk. 4,34); lebrozët: "Jezus, zotëri, ki mëshirë për ne!" (Lk. 17,13); i verbëri: "Jezus, bir i Davidit, ki mëshirë për mua!" (Lk 18,38) dhe krimineli që vdes në kryq pranë tij: “Jezus, më kujto kur të vish në mbretërinë tënde” (Lk. 23,42).
Pjetri do t'u kujtojë udhëheqësve fetarë të popullit të tij: "Sepse për të vërtetë, s’ka asnjë person tjetër nën këtë kupë qielli që Hyji ua dha njerëzve me anën e të cilit do të mund të shëlbohemi” (Vap. 4,12).