Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28Ord. VITI A

MË 15 – 10 – 2023.


PSALMI. 23, 1-6.

1 Zoti është bariu im,
asgjë nuk më mungon.
2 Më pushon kullotave të gjelbra,
më prin në ujëra të qeta,

3 shpirtin ma përtërin.
Ai më prin shtigjeve të drejta
në saje të dashurisë së Emrit të vet.

4 Po edhe në kalofsha nëpër luginën e hijes së vdekjes,
s’trembem nga e keqja
sepse ti je me mua:
thupra jote dhe kërraba
për mua janë ngushëllim.

5 Ti ma shtron tryezën përpara
ndër sy të armiqve të mi,
me vaj erëmirë kokën ma lyen,
gotën ma mbush plot e përplot.

6 Hiri dhe mirësia do të më përcjellin
në të gjitha ditët e jetës sime,
do të banoj në shtëpinë e Zotit
derisa të jem gjallë.

LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJA


ZOTI ËSHTË BARIU IM.


Ky psalm 23 (të cilin ne e dimë mirë se kemi kënduar "Zoti është bariu im, asgjë nuk mund të më mungojë", ky psalm ka një ajër të vogël bukolik që është plotësisht mashtrues! Në fakt, në vetëm disa rreshta, meqë sapo e kemi dëgjuar të plotë, trajton të gjitha aspektet e jetës sonë; ndryshe nga sa duket, nuk flet vetëm për një një shëtitje në një vend të bukur në kohë të pushimit; ka të bëjë me jetën dhe vdekjen; me frikën nga armiqtë dhe besim në Zot më i fortë se të gjitha kërcënimet. Dhe është shumë sugjeruese të dëgjosh këtë psalm, duke i bërë jehonë leximit të parë të kësaj të diele të njëzet e tetë, leximi i parë i marrë nga libri i Isaisë.
Ky psalm flet vetëm për jetën në Besëlidhjen me Perëndinë dhe ne kemi parë me Isainë se vetëm kjo jetë e meriton emrin "Jetë"; çdo situatë shkëputjeje nga Zoti quhet “Vdekje”, të paktën nga ata që janë besimtarë.

UNË DO TË BANOJ NË SHTËPINË E ZOTIT.


Shtëpia e Zotit është tempulli në Jeruzalem. Vetëm një klasë njerëzish mund të thoshte me të vërtetë: "Unë do të banoj në shtëpinë e Zotit tërë ditët e jetës sime", vetëm Levitët mund të thoshnin këtë me të vërtetë.
Të gjithë ne e njohim institucionin e Levitëve; sipas librit të Zanafillës, Levi është një nga dymbëdhjetë bijtë e Jakobit, këta dymbëdhjetë bij që u dhanë emrat e tyre dymbëdhjetë fiseve të Izraelit; por fisi i Levit ka pasur një vend të veçantë që në fillim: në kohën e ndarjes së tokës së premtuar midis fiseve, ky fis nuk pati një territor, që t'i kushtohej tërësisht shërbimit të adhurimit. Thuhet se vetë Zoti është trashëgimia e tyre.
Levitët banonin të shpërndarë në qytetet e fiseve të tjera, duke jetuar nga të dhjetat që u jepeshin dhe ngjiteshin çdo vit në Jeruzalem për të kryer shërbimin e tyre me radhë. Në Jerusalem, ata ishin të përkushtuar për shërbimin e Tempullit dhe e ruanin atë natë e ditë.
Prandaj, ky psalm ngjall gëzimin që banon në Levitin, që ia kushton gjithë jetën Perëndisë:
“Hiri dhe lumturia më shoqërojnë gjatë gjithë ditëve të jetës sime; unë do të banoj në shtëpinë e Zotit deri sa të jetoj".
Por, në realitet, nëse flasim për Levitin, është për të shprehur më mirë përvojën e të gjithë popullit.




POPULLI I IZRAELIT SI NJË LEVIT.

Një nga modelet e jetës në bashkësi me Perëndinë, në Besëlidhjen e Vjetër, ishte Leviti. Thuhej se është vetë Perëndia që është trashëgimia e tyre: një shëmbëlltyrë që ne e njohim mirë sepse është marrë në një psalm tjetër:
“5 Zoti është pjesa e trashëgimit tim dhe gota,
në dorën tënde është fati im!
6 Shorti më ra në më të mirën tokë:
pjesa e trashëgimit tim më pëlqen shumë!
7 E bekoj Zotin që më dha kuptim,
edhe natën veshkat e mia më mësojnë.
8 Zotin e kam gjithmonë para sysh,
më rri në të djathtë, nuk kam sesi të rrëzohem!
9 Prandaj galdon zemra ime, gëzon shpirti im,
mbarë trupi im pushon në qetësi” (Ps.16,5-9).
Ne e dimë më mirë, ndoshta, Psalmin 16 në formën që mori në një “shpiritual” të Afro-americanëve”: “Ti je, Zot, pjesa e zemrës sime, ti je trashëgimia ime: në ty, o Zot, unë vendos lumturinë time, me njeri-ptjetrin ne e ndajmë jetën tone”.
Ashtu si Leviti ka një fat të veçantë midis popullit të Izraelit, ashtu edhe Izraeli ka një fat të veçantë midis kombeve. Është misteri i “Zgjedhjes së Zotit” që zgjodhi këtë popull specifik, për asnjë arsye tjetër të dukshme veç lirisë së tij sovrane: çdo brez mrekullohet me këtë zgjedhje, me këtë Aleancë të propozuar. Ne të gjithë e dimë këtë pasazh nga Ligji i Përtërirë:
32 “Shqyrtoji kohët e lashta që qenë para teje, që prej ditës kur Zoti e krijoi njeriun përmbi tokë, shqyrto prej një skaji të rruzullit në tjetrin: A ka ndodhur ndonjë gjë kaq e madhe? A është dëgjuar një gjë e tillë? 33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë? 34 Ose, a ka sprovuar ndonjë herë Hyji të hyjë e të marrë për vete një komb në mes të një populli tjetër me provë, me shenja e me mrekulli, me luftë, me dorë të fortë, me krah të ngritur e me tmerr të madh siç i bëri të gjitha këto ndër sytë tuaj për ju Zoti, Hyji juaj, në Egjipt?! 35 Kjo t’u dëftua ty që ta dish se Zoti është vetë Hyji dhe se nuk ka tjetër përveç atij”(Dt. 4, 32-35).
Këtij populli të zgjedhur lirisht nga Zoti, iu dha të hynte së pari në intimitetin e Zotit, sigurisht jo për ta shijuar atë me egoizëm, por për t'u hapur derën të tjerëve. Në fund të fundit, siç na kujtoi Isaia, është i gjithë njerëzimi ai që do të hyjë në intimitet me Perëndinë. E lexuam në leximin e parë këtë të diel: festa në malin e Zotit është përgatitur për të gjithë njerëzit.
Kjo festë për të cilën flet Isaia, ne tashmë patëm një shije paraprake në vaktet e kungimit që pasuan sakrificat e falënderimit në tempullin e Jerusalemit: kjo vakt mori pamjen e një feste të gëzueshme mes miqsh me një "kupë të tejmbushur" në erën e “parfume” (v. 5): “Ti ma përgatit tryezën... Më derdh parfumin në kokë, kupa po më mbushet”.



POPULLI IZRAELIT SI DELE


Mbetet që për momentin historik, kur këndohet ky psalm në tempullin e Jeruzalemit, është vetëm një parashijim i lumturisë së premtuar për fundin e kohës. Ne duhet ende të perballemi shumë sfida. Ndër këto shqetësime, le të mos shqetësohemi: e kemi një strehe në besim.
Pra, ne i drejtohemi një imazhi tjetër: Izraeli krahasohet me një dele: bariu i tij është vendosur; këtu gjejmë një temë të zakonshme në Bibël: në gjuhën e oborrit të Lindjes së Afërt, mbretërit quheshin barinj të popullit; profeti Ezekiel mori këtë imazh: ai foli për “barinjtë” e Izraelit dhe të gjithë e kuptuan se ata ishin mbretërit.
Tani, që nga mbretërit Saul dhe David, Populli i Zhgjedhur ka pasur shumë barinj, e shumë pak prej tyre kanë qenë të mirë sipas mendimit të Zotit. Në fakt vetëm ai që ua kushton veten nevojave të vërteta të kopesë së tij e meriton vërtet emrin e bariut:
“1 Zoti është bariu im, asgjë nuk më mungon. 2 Më pushon kullotave të gjelbra, më prin në ujëra të qeta, 3 shpirtin ma përtërin. Ai më prin shtigjeve të drejta në saje të dashurisë së Emrit të vet”.
Çfarë mund të dëshirojë më shumë një dele?


NË MES VËSHTIRËSIVE TË BOTËS

Edhe kur “kapërcen” luginat e vdekjes, siç thotë psalmi, populli i Izraelit e di se Zoti, si një bari, e çon te ujërat e qeta dhe bën të jetë igjallë». Sepse ka shumë rreziqe të tjera në rrugën e gjatë të historisë, këta janë armiqtë e shumtë... por çfarëdo që të ndodhë, ai nuk ka frikë nga asgjë. Zoti është me të:
“Po edhe në kalofsha nëpër luginën e hijes së vdekjes, s’trembem nga e keqja sepse ti je me mua: thupra jote dhe kërraba për mua janë ngushëllim… 5 Ti ma shtron tryezën përpara ndër sy të armiqve të mi”(v.4-5).
Kjo siguri e qetë e besimtarit bazohet në të gjithë përvojën e tij të kujdesit të Perëndisë për popullin e tij gjatë kaq shumë shekujve. Në ditët e shkurajimit, ai përsërit fjalët e Isaisë:
"Atë ditë (që do të thotë fundi i kohës) njerëzit do të thonë:
“Ja, ky është Hyji ynë!
Në të shpresuam, Ai na shpëtoi!
Ky është Zoti, në Të shpresuam:
le të gëzojmë, të galdojmë
për shpëtimin që na e solli” (Is 25,9).

[ninoenina]

07. PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VITI A

MË 15-10-2023


UNGJILLI: Mt 22,1-14.

1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë. 7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë. 9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar.
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


BESËLIDHJA MES ZOTIT DHE NJERËZIMIT I PËRNGJAN DASMËS.

Këtu janë dy shëmbëlltyra që pasojnë njëra-tjetrën dhe nuk janë të ngjashme! Ajo e ftesës për darkën e dasmës dhe ajo e shkarkimit, e largimit të njeriut që nuk kishte veshur veshjen e nusërisë. Disa mendojnë se këto dy shëmbëlltyra nuk ishin të lidhura fillimisht: do të ishte kontradiktore të kërkosh veshje ceremoniale nga dikush që merrej në rrugë; por nëse Mateu qëllimisht i vendos ato përballë, kjo ndodh sepse ka një mësim për të nxjerrë nga kjo lidhje. Le t'i marrim ato një nga një.
"Një mbret festoi dasmën e djalit të tij." Dhe nuk është një mbret i rëndomtë, pasi që në fillim jemi paralajmëruar, flitet për "Mbretërinë e Qiellit": vetëm kjo shprehje na sugjeron në mënyrë të papërmbajtshme se është 'Besëlidhja midis Perëndisë dhe njerëzimit, Besëlidhja që përmbushet në Jezu Krishtin; ai vetë në ungjij e paraqet veten si dhëndër. Dhe përveç kësaj, fjala "dasmë" kthehet shtatë herë në këtë shëmbëlltyrë.
Kjo simbolikë e dasmave nuk është shumë e zakonshme në gjuhën tonë të krishterë sot dhe megjithatë pikërisht në këto terma tekstet e fundit të Biblës flasin për projektin e Zotit për njerëzimin. Nga profecitë e fundit të Isaisë e deri në Zbulesën, nga Kënga e Solomonit dhe librat e Urtësisë, për të përmendur vetëm disa, dashuria e Perëndisë për njerëzimin përshkruhet në termat e dashurisë martesore. Dhe kjo është arsyeja pse Shën Pali thotë se martesa është "imazhi më i mirë i marrëdhënies së Zotit me njerëzimin".



POPULLI IZRAELIT I THIRRUR I PARË.

Por, në Besëlidhjen e Vjetër, ishte e qartë se ky njoftim dhe realizimi i shpëtimit universal të njerëzimit kaloi përmes Izraelit; njerëzit e zgjedhur ishin në një mision për mbarë njerëzimin. Është në këtë kuptim që ne mësuam t'i lexonim fjalinë e Perëndisë për Abrahamin:
"Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”!(Zn. 12,3).
Për t'u kthyer te krahasimi i dasmës, do të themi se hebrenjtë ishin të ftuarit e parë në dasmë; dhe Zoti mbështetej tek ata që më pas të bënin ftesën dhe të sillnin pas vetes gjithë njerëzimin.
Por ne e dimë pjesën tjetër: shumica dërrmuese e hebrenjve refuzuan ta njihnin Jezusin si Mesia. Në shëmbëlltyrë, ata përfaqësohen nga këta të ftuar që refuzojnë të vijnë në dasmë dhe shkojnë aq larg sa të keqtrajtojnë shërbëtorët që erdhën në vreshtin për t'i marrë frytat që i takonin pronarit e tyre. Çfarë do të ndodhë? Në shëmbëlltyrë, shërbëtorët e mbushin dhomën me mysafirë të ftuar në minutën e fundit. Në letrën drejtuar Romakëve, Pali komenton duke thënë se ky refuzim i Izraelit, jo vetëm që nuk do të pengojë dasmën, por edhe do të favorizojë hyrjen e të gjithë njerëzve në sallën e banketit. "10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar” (v. 10).
- Pasi të ftuarit e parë e refuzuan ftesën, hyjnë të tjerët: edhe historikisht, kështu ndodhi: në Veprat e Apostujve, ne shohim të njëjtin skenar të përsëritur disa herë: sa herë që i afrohet një qyteti të ri, Pali së pari shkon në sinagogë dhe fillon duke u shpallur judenjve se Jezusi është Mesia i pritur; disa e besojnë atë dhe bëhen të krishterë; por kur suksesi i Palit fillon të shkojë përtej kufijve të sinagogës dhe paganët bëhen të krishterë nga ana e tyre, ata hebrenj që nuk e kanë lejuar veten të binden, frikësohen dhe e përzënë Palin. Kjo është pikërisht ajo që ndodhi në Antiokinë e Pisidisë:
“46 Atëherë Pali e Barnaba u thanë plot guxim: “Më së pari është dashur t’u shpallet juve fjala e Hyjit. Por, pasi ju e përbuzni dhe veten nuk e çmoni të denjë për jetën e pasosur, atëherë ne po u drejtohemi paganëve. 47 Sepse kështu na ka urdhëruar Zotëria: ‘Të kam caktuar të jesh dritë për paganët, që ta çosh shëlbimin deri në skajin e tokës”(Vp. 13, 46).
Në Ikon, më vonë në Selanik, e njëjta gjë ndodhi (Veprat e Apostujve 14,1); dhe është për shkak se apostujt u ndoqën nga qyteti në qytet që Ungjilli u përhap nga qyteti në qytet. Një nga mësimet e shëmbëlltyrës së parë është se refuzimi i Izraelit nuk e pengon përfundimisht projektin e Perëndisë. Ashtu si prostitutat dhe taksambledhësit zunë vendin e autoriteteve fetare në kohën e Jezusit, po ashtu, disa vite më vonë, kur Mateu po shkruante Ungjillin e tij, paganët hyjnë masivisht në Kishë falë refuzimit të hebrenjve. Zoti gjithmonë nxjerr të mirën nga e keqja.



VESHJA E DASMËS.

Le të kalojmë te shëmbëlltyra e dytë: një burrë, i ftuar i orës së fundit, hyn pa rrobë dasme; ai është fare i paaftë për t'iu përgjigjur pyetjes: "Miku im, si hyre këtu, pa pasur petkun e dasmës?" Kështu ai është përzënë. Kjo sigurisht nuk do të thotë se ai duhej të plotësonte një kërkesë sjelljeje, sepse veshja e dasmës mund të simbolizonte çdo meritë... Sapo flasim për "meritë", shtrembërojmë hirin e Zotit, i cili, sipas definicionit, është falas! Me Zotin nuk ka kushte për t'u plotësuar. Shëmbëlltyra e parë thotë se të gjithë mundën të ktheheshin, si të këqijtë ashtu edhe të mirët.
Pra, çfarë mund të thotë kjo shëmbëlltyrë e dytë? Le të shohim turmën që hyn në sallën e dasmës. Të mirë e të keqij, të gjithë ishin të ftuar, të gjithë pranuan edhe veshin e ditës së festës: dinin ta pranonin ftesën e papritur dhe përgatiteshin për të. Vetëm njëri nuk e konsideroi të dobishme ta bënte këtë: ai nuk ishte në gjendje të vlerësonte dobinë e këtij propozimi të papritur dhe ta priste me mirënjohje. Në pyetjen “si hyre këtu, pa rrobën e dasmës?”, do të mjaftonte një fjalë falje apo keqardhjeje, por ai hesht. Të mos përgatitesh për një banket është të tallesh me të dhe të përçmosh atë që na fton. Në thelb, ashtu si mysafirët e parë, ai mëkatoi nga indiferenca ose vetëkënaqësia. Përfundim: virtyti i parë që kërkohet prej nesh është përulësia.
- Veshja e nusërisë: një interpretim tjetër i mundshëm: në fjalorin e Besëlidhjes së Re, ne e dimë, kjo veshje e nusërisë është ajo e të pagëzuarit; ne e dimë mirë se ajo që ne e quajmë sot “veshje e bardhë e pagëzimit” është në të vërtetë “fustan nusërie”! Prandaj, shëmbëlltyra e dytë do të kishte të bënte me të pagëzuarit: ata janë ata që hynë në sallën e dasmës. Por rrobat nuk bëjnë murg, ne e dimë këtë. Ajo që Jezusi do të kujtonte këtu janë kërkesat që rrjedhin nga Pagëzimi ynë. Siç thotë ai vetë: “Jo secili që më thotë: ‘O Zot, o Zot!’ do të hyjë në Mbretërinë e qiellit, por ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiell”(Mt. 7,21).

[ninoenina]

F. A. E DIELA 29 Ord. VITI A

PËTGATITJA E LITURGJISË

MË 22 – 10 – 2023


UNJGJILLI: Mt 22,15-21

15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë: “Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni? 19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit.”
22 Kur e dëgjuan përgjigjen, u habitën, e lanë dhe shkuan.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Thënia e Jezusit: " “Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit” (v. 21) është një nga më të njohurat dhe gjithashtu një nga më të cituara, për fat të keq shpesh në mënyrë të papërshtatshme.
E kemi dëgjuar të përmendet nga ata që mbajnë pushtetin politik, kur duan të ftojnë hierarkinë kishtare të qëndrojë në vendin e saj dhe të mos përzihet në çështjet politike dhe ata që mbrojnë me të drejtë laicitetin e shtetit e përdorin si slogan. Është turp që edhe në një shtet laik kjo fjali citohet në mënyrë të pavend...
Më pas e dëgjuam të kujtohej nga autoritetet kishtare, të cilët u kujtojnë pushtetarëve sepse kërkojnë prej tyre të drejtat që i takojnë autoriteteve fetarë. Në të kaluarën, ajo u kujtua më pas nga autoriteti kishtar kur mendoi se kishte të drejtën të sakralizonte disa institucione politike dhe gjithashtu të justifikonte fuqinë e përkohshme të kishës.
Më banale, sot dikush e përdor për të ftuar ata që i detyrohen diçka: jepi Cezarit, çfarë është e Cezarit.
Le të përpiqemi të vendosim episodin në kontekstin në të cilin Jezusi e shqiptoi këtë frazë, kështu që do ta kuptojmë më mirë mesazhin që ai dëshiron të na japë dhe që është shumë i rëndësishëm.
Jezusi ka qenë në Jeruzalem për disa ditë, ai tashmë ka pasur një sërë mosmarrëveshjesh shumë të ashpra me krerët fetarë, më pas bëri një gjest provokues: i përzuri shitësit e tempullit.
Kjo nënkuptonte sulmin e drejtpërdrejtë të kastës priftërore, e cila prekej nga interesat e saj ekonomike.
Me pak fjalë, u krijua një situatë shumë e tensionuar mes Jezusit dhe kundërshtarëve të tij dhe sot ne gjendemi sërish përballë një debati mes Tij dhe këtyre autoriteteve. Për të krijuar skenën, duhet t'i kushtojmë vëmendje situatës politike.
Judea ishte një rajon i njohur në Perandorinë Romake për turbulencat e saj, ata nuk ishin kurrë të qetë, por vitet e jetës publike të Jezusit kaluan të qetë. Kishte pasur revolta, por njëzet e tridhjetë vjet më parë, revolta që ishin mbytur menjëherë në gjak dhe u pasuan me kryqëzime.
Ajo që ndodhi në Sephoris është e famshme. Kur Jezusi ishte tre vjeç, pati një revoltë që Varus e kishte mbytur në gjak duke kryqëzuar 2000 rebelë disa kilometra larg Nazaretit. Ishte i njëjti Quintilius Varus që humbi jetën në betejën e famshme të Teutoburgut.
Dhjetë vjet më vonë, pas kësaj revolte, pati edhe një tjetër, ajo e Judës Galileasit, e cila mbahet mend edhe në Veprat e Apostujve dhe që u zhvillua gjatë regjistrimit të Kuirinit. Jezusi ishte 13 vjeç kur ndodhi kjo revoltë dhe kjo u pasua me kryqëzime. Por në kohën e jetës publike të Jezusit, situata ishte e qetë, sepse ende nuk ishin shfaqur Zelotët, ata që do të provokonin revoltën që do të çonte në shkatërrimin e qytetit të Jeruzalemit në vitin 70 pas Krishtit.
Prandaj, në Palestinë, njerëzit jetonin të nënshtruar ndaj Romës edhe nëse ishin të detyruar të duronin një sistem taksash jashtëzakonisht të rëndë. Kishte taksa për gjithçka: mbi tokën, për ndërtesat, për transaksionet, taksat për profesionet, tarifat në rrugë gjatë transportit të mallrave… Shkurt: Ata u përpoqën të bënin llogaritë: 50% e fitimeve përfundonin në taksa.
Por kishte një taksë që ishte më e urryera nga të gjithë, dhe ishte ajoo që quhej në latinisht: tributum capitis, domethënë haraçi i një denari vjetor, që duhej të paguanin të gjithë. Gratë nga mosha 12 vjeçe, burrat nga mosha 14 deri në 65 vjeçe. Dhe pikërisht kësaj takse i referohet episodi i sotëm ungjillor.
Është e qartë se kontestimi i taksave ishte gjëja më e rrezikshme, sepse u akuzuat për rebelim dhe kjo do të jetë gjithashtu një nga akuzat që do t'i bëhen Jezusit, në mënyrë delikate, ajo e nxitjes së njerëzve që të mos paguajnë taksa ndaj Cezarit.
Na kujtohet ndër akuzat që iu bënë Jezusit përballë Pilatit.
Epo. Pikërisht në këtë kontekst kundërshtarët e Jezusit i ngrenë kurth, sepse duan të gjejnë një arsye për ta denoncuar dhe për ta dënuar.

Le të dëgjojmë:
15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë:
“Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
Dy grupe, që zakonisht janë kundër Jezusit, hyjnë në skenë.
Ata janë farisenjtë, të cilët ne i njohim shumë mirë sepse shfaqen vazhdimisht në ungjij: ata janë udhërrëfyesit shpirtërorë, ruajtësit e traditës së Izraelit, janë ata që vendosin se çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar, ata e njohin besëlidhjen e Vjetër. Pra, janë njerëzit të lidhur me aspektin shpirtëror të popullit të Izraelit.

Grupi i dytë janë Herodianët: ne i njohim më pak, por shfaqen edhe këta në Ungjij. Jezusi do të paralajmërojë kundër majasë, si nga farisenjtë ashtu edhe nga herodianët. Kjo aleancë e dy grupeve është e çuditshme, sepse farisenjtë dhe herodianët ishin të pozicionuar politikisht në anët e kundërta.
Farisenjtë e konsideruan të pandershme mbështetjen e pushtimit romak, sepse romakët ishin paganë që përdhosën Tokën e Shenjtë me idhujt e tyre dhe jetën e tyre imorale.
Herodianët, nga ana tjetër, ishin miq të Herodit, nga i cili morën emrin. Është Herod Antipas, ai që Jezusi e quan dhelpër, që nuk do të thotë i zgjuar, do të thotë kukull, pa personalitet, nën gishtin e madh të perandorit Tiberius, tiranit të ditës. Në fakt, 10 vjet më parë ai kishte ndërtuar kryeqytetin e ri; fillimisht ai banoi në Sephoris, afër Nazaretit, pastaj kur ndërtoi kryeqytetin e ri, e quajti atë,. natyrisht, Tiberiades, një përkulje ndaj perandorit Tiberius.
Herodianët ishin miqtë e tij, pra bashkëpunëtorë të pushtuesve romakë.
Ne i gjejmë këta dy grupe aleate kundër Jezusit dhe arsyen e kësaj aleance të panatyrshme do ta gjejmë në pasazhin e sotëm ungjillor, sepse, me mesazhin e tij, Jezusi do të prekë të dy grupet.
Mblidhen dhe fillojnë me një hyrje të gjatë, me një lavdërim, që është eulogjia më e bukur e Jezusit që shfaqet në ungjij: kundërshtarët e tij e bëjnë këtë elozh.
“Dhe ata thonë:...je i sinqertë, nuk ke frikë, të gjithë e dinë, ti mëson rrugën e Zotit, nuk ke frikë nga askush dhe nuk shikon askënd në fytyrë”.
Prandaj ata e kuptojnë se Jezusi refuzon kompromise dhe ka guximin të thotë atë që mendon.
E pra, në buzët e farisenjve dhe herodianëve, këto fjalë të turpshme kanë një qëllim të vetëm, ta detyrojnë Jezusin të mos devijojë, të mos devijojë në arsyetim. Duan që ai të thotë: Po ose Jo, sepse e kishin studiuar mirë kurthin e tyre.
Çfarëdo që të përgjigjej Jezusi, ai do të kishte hyrë në telashe.
Nëse do të kishte thënë: “Po, është e ligjshme t'i paguhet taksë Cezarit”, atëherë ai do të bëhej mik i romakëve, bashkëpunëtor i tyre, do të bëhej i papëlqyer nga të gjithë njerëzit.
Nëse ai do të kishte thënë: Jo, mjerë, atëherë Herodianët ishin aty, duke e denoncuar atë si subversionist dhe anti-romak.
Gjithmonë duhet t'i kushtojmë vëmendje lavdërimit, sepse ata që na lavdërojnë gjithmonë kanë një objektiv të tyren, sigurisht që duan të na kenë në dorë, të na kenë në krah ose duan të na kërkojnë një nder.
Epo, pas lavdisë, hedhin pyetjen: ”Na thuaj menjëherë mendimin tënd, ose po ose jo, mos u largo nga argumenti: a është e ligjshme t'i bësh haraç Cezarit?”.
Ne dëgjojmë përgjigjen e Jezusit:
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni?
19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit”.
Para se t'i përgjigjet pyetjes, Jezusi u thotë farisenjve dhe herodianëve: ja, e kuptoj që po më ngreni një kurth, por nuk kam ndërmend të përgjigjem në mënyrë evazive ose qëllimisht enigmatike, në mënyrë që secili të mund të interpretojë si të dojë Fjalët e mia.
Jo, dua të shkoj në thelbin e problemit.
Dhe të themi mirë, besoj se sot, shumë predikues do të insistojnë në detyrimin për të paguar taksat, që është gjithmonë një rekomandim i duhur, por Jezusi sot nuk flet për këtë detyrë për të paguar taksat. Do të jetë Pali, në letrën drejtuar Romakëve, ai që do të shprehet shumë qartë për këtë temë, kur t'u shkruajë të krishterëve që jetojnë në kryeqytet. Çfarë do t'u thotë - jemi në kohën e Neronit, në fillim të mbretërimit të tij, ky perandor është njëzet vjeç, e në fillim ishte i butë, i moderuar.
E pra, Pali u shkruan këtyre të krishterëve dhe thotë:
"1 Çdo njeri le t’i nënshtrohet autoritetit që ka mbi vete. Sepse, nuk ka pushtet që nuk vjen prej Hyjit: ato që janë i ka vënë Hyji. 2 Prandaj, ai që i kundërshton pushtetit, i kundërshton rendit të vendosur prej Hyjit; ata që i kundërshtojnë, dënojnë vetveten. 3 Sepse eprorët nuk kanë pse të druhen kur veprohet mirë, por kur veprohet keq. A dëshiron të mos e druash pushtetin? Bëj të mirën dhe do të fitosh lëvdata prej pushtetit! 4 Sepse pushteti është shërbëtor i Hyjit ‑ për të mirën tënde. Përkundrazi, nëse bën keq, trembu! Nuk e mbart kot shpatën! Shërbëtori i Hyjit është: shfren hidhërimin e Hyjit në atë që bën të keqen. 5 Prandaj, duhet të nënshtrohemi, jo vetëm për shkak të frikës së ndëshkimit, por edhe për arsye të ndërgjegjes. 6 Po për këtë arsye duhet të paguani edhe tatimet: sepse ata që merren me këtë gjë janë nëpunësit e Hyjit. 7 Jepni gjithkujt çka i përket: tatimtarit tatimin, doganierit doganën, atij që është për t’u druajtur, drojën, atij që është për nderim, nderimin. Të gjithë duhet t'i nënshtrohen autoriteteve të vendosura, në fakt, nuk ka autoritet përveçse nga Zoti dhe ato që ekzistojnë janë të vendosura nga Zoti dhe kushdo që e kundërshton autoritetin, kundërshton një rend që dëshiron Zoti” (Rm. 13, 1-7).
Njeriu është i shoqërueshëm dhe prandaj duhet dikush që organizon dhe strukturon këtë shoqëri dhe Pali më pas nxjerr pasojat: Ne duhet t'i nënshtrohemi këtij autoriteti, jo sepse kemi frikë nga ndëshkimi, por nga një detyrë ndërgjegjeje dhe prandaj rekomandon: "Jepni secilit. çfarë i takon: kujt i detyrohen taksat, i jepen taksa, kujt frike, frike; kujt respekt, respekt”.

Dhe Pali flet për këtë, si diçka e dukshme në vetvete: nuk kishte nevojë të vinte Biri i Hyjit të na thotë se duhet të paguajmë taksa. Secili ka për detyrë të kontribuojë në mbarëvajtjen e jetës shoqërore sipas mundësive të tij dhe në këtë i krishteri duhet të jetë qytetar shembullor, sepse duhet të dojë. Dhe të duash nuk do të thotë të duash vetëm ata që kanë nevojë, ata që janë afër tyre, por është një manifestim i dashurisë duke dashur që kjo shoqëri të strukturohet në atë mënyrë që të gjithë të mund të jetojnë si bijtë e vërtetë të Zotit.
Prandaj problemi është tjetër dhe paraqitet shumë mirë në pyetjen që bënin farisenjtë dhe herodianët: a është e ligjshme apo jo t'i paguhet haraç perandorit?
Të paguash haraçin do të thotë të njohësh Tiberin si mbret, kur i vetmi mbret i Izraelit është Zoti.
Jezusi i përgjigjet: "Ma tregoni monedhën e tatimit!” (v.19), dhe ata i japin atij një denar. Është interesante që Jezusi u kërkon t'i tregojnë monedhën: do të thotë se ai nuk e ka dhe ata e kanë; dhe Jezusi nuk i qorton ata se kanë monedha. E fusnin dorën jo në xhep, se në atë kohë rrobat nuk kishin xhepa, por monedhat i mbanin në një qese, nën mantel, e nxjerrin xhepin dhe e tregojnë monedhën.
Jezusi i quajti hipokritë, për çfarë arsyeje?
Sepse të gjithë këta zakonisht përdorin këto monedha kur dalin në treg, sepse të gjitha monedhat e pastra, pa imazhe, kishin shkuar në tempull vetëm për të bërë oferta, jashtë nuk vlenin absolutisht asgjë.
Dhe ishte një gjë e mirë që njerëzit përdornin këto monedha, Jezusi nuk shqetësohet për këtë: mos kini skrupuj për përdorimin e monedhave kur shkoni për të bërë blerje, unë nuk i kam ato, për fat të keq, por ato që kam marrë, kur ofrova edhe ndonjë shërbim 'i kam përdorur, nuk është ky problemi. Dhe është interesante se ata kanë vetëm skrupuj për përdorimin e tyre për të paguar taksat.

Epo, kur e ka monedhën në dorë, Jezusi pyet dy gjëra.
Pse i bën këto pyetje?

Që të kuptojmë se ku dëshiron të na çojë, pyet: kujt janë imazhet dhe mbishkrimi i kujt është?
Ata i përgjigjen: “…e Cezarit”.
Kjo monedhë haraç për një çifut të devotshëm është e neveritshme vetëm për ta parë atë.
Per cfare arsye?
Sepse ne e dimë shumë mirë se çfarë vendosi libri i Ligjit të Përtërirë dhe libri i Eksodit: izraelitët nuk mund të bëjnë imazhe të vetvetes.
Arsyeja dhe rreziku është se këto shëmbëlltyra më pas bëhen idhuj, që i thërrasin, tamam siç bëjnë paganët. Dhe Zoti i Izraelit është unik dhe xheloz, ai nuk dëshiron që pranë tij të ketë idhuj të nderuar.
Le të shohim këto para të prera nga Tiberius: në njërën anë ka përshkrimin e perandorit të Romës dhe mbishkrimin Tiberius Caesar, biri i Augustit hyjnor.
Dy herë Augustus Sebastos kujtohet si hyjnor. Dhe pastaj në anën e pasme ka titullin - pontifex maximus - pontifi suprem Tiberius - dhe imazhi i një gruaje të ulur është simboli i paqes.
Ndoshta është Livia, nëna e Tiberius, gruaja e tretë e Oktavianit dhe ata janë portretizuar, ai si Jupiter dhe ajo si Juno.
Unë po thosha se kur hebreu i devotshëm e sheh këtë monedhë, ai e gjen veten përballë idhujtarisë së plotë.
Ky është problemi, jo nëse duhet të paguash apo jo taksa, por kjo idhujtari.
Pra, le të përpiqemi të kuptojmë se ku dëshiron ta drejtojë Jezusi tani diskutimin.

Jezusi pyet: ku e vendosi perandori Tiberius figurën e tij? Rreth parave. Dëshironi të dini se si duket Tiberius? Ju duhet të përqendroheni te paraja. Është përfaqësuesi i tij në tokë, përfaqësuesi suprem i këtij Zoti që është paraja. Është ai që menaxhon kultin e parasë, idhullin që të gjithë adhurojnë në perandorinë e tij. Janë paratë që drejtojnë jetën e perandorisë dhe Tiberius është kryeprifti i kësaj feje.
Dhe Jezusi, kujtojmë, e vuri kultin e Zotit të vërtetë dhe kultin e parasë në kundërshtim të papajtueshëm:
“13 Asnjë shërbëtor nuk mund t’u shërbejë njëkohësisht dy zotërinjve: Sepse, ose do ta urrejë njërin e tjetrin do ta dojë, ose pas njërit do të shkojë e tjetrin do ta përbuzë. Nuk mund t’i shërbeni Hyjit dhe pasurisë” (Lk. 16,13).
Askush nuk është ateist, në Bibël nuk përmendet ateizmi, rreziku është idhujtaria! Sepse të gjithë kanë një Zot, ata gjithmonë kanë dikë ose diçka që përbën pikën e referimit për të gjitha mendimet, të gjitha vendimet, të gjitha zgjedhjet. Ai ose ajo gjë që ju sugjeron axhendën.
Për shembull: nëse Perëndia që keni në mendje dhe që ju udhëheq është Perëndia i Jezusit të Nazaretit, Ai do t'ju tregojë në çdo kohë se si mund ta bëni dikë të lumtur. Nëse Zoti që adhuroni është i suksesshëm, karriera juaj do të jetë ky idhull, i cili do t'ju tregojë se cilat miqësi duhet të kultivoni, cilat hile t'i drejtoheni, kujt t'i bëni lajka... Natyrisht, atëherë çdo zot i bën premtimet e tij për adhuruesit e tij, dhe ne e dimë se zoti i parave premton shumë dhe gjithashtu realizon shumë, prandaj ka shumë adhurues.
Duhet të kemi kujdes sepse urdhrat që na jep ky zot i parasë janë edhe urdhëra kundër njeriut.
Këtu Tiberius ka vënë figurën e tij, imazhin e tij, mbi paratë dhe ai është kryedprift suprem i atyre që adhurojnë paranë.
Pikërisht mbi këtë kult çnjerëzor, Jezusi dëshiron të përqendrojë vëmendjen, jo nëse duhet të paguajë apo jo taksat, apo nëse do ta përdorë apo jo këtë monedhë në tregje.
Ai tërhoqi vëmendjen te imazhi dhe mbishkrimi dhe thotë: kthejini Cezarit atë që është e Cezarit! Nuk thotë: “Jepi Cezarit”. Pyetën: “A lejohet dhënia?” Dhe Jezusi përgjigjet: “Kthe, jo jep”.


Kthejeni…çfarë?
Le të përpiqemi të mos jemi hipokritë, thotë Jezusi: problemi është mospërdorimi ose përdorimi i monedhës së Cezarit, por bëhuni të vetëdijshëm se edhe ju, hipokritë, jeni plotësisht të përfshirë në filozofinë që qëndron pas këtij imazhi dhe këtij mbishkrimi.
Ëahtë kjo filozofia mbi të cilën bazohet bota pagane që adhuron antizotin.
Nuk është paraja ajo që është djallëzore. Djalëzor është kulti i parasë që e vendos njeriun në shërbim të saj.
Në një shoqëri të udhëhequr nga një perandor, i cili vulos fytyrën e tij në para, kush ka rëndësi? Rëndësi kanë ata që kanë para dhe për aq kohë sa ata prodhojnë para. Aty ku adhurohet paraja, i varfëri vlen si një palë sandale, thotë profeti Amos, 2, 6-7; ose: "Më pak se një dele e vogël", tha Jezusi.
Epo, çfarë thotë Jezusi?
Kthejeni këtë idhull Cezarit: ai e futi në Izrael, ai nuk i përket identitetit shpirtëror të popullit të Izraelit. Ruajeni pastërtinë tuaj si popull i kushtuar Zotit të vetëm dhe kthejeni fenë e tij idhujtare Cezarit pagan.
Jezusi dëshiron që ata të arrijnë në thelbin e problemit.
Gjëja e dytë që Jezusi thotë: "Kthejini Perëndisë atë që është e Perëndisë". Biseda vazhdon mbi imazhin dhe mbishkrimin: Tiberius vendosi imazhin e tij dhe mbishkrimin mbi para.
Ku e vendosi Hyji imazhin dhe mbishkrimin e tij?
Të gjithë e dimë përgjigjen, ajo vjen menjëherë: Ai ka vendosur imazhin e tij te njeriu. Është tek njeriu që vendosi mbishkrimin e tij, emrin ed tij: “Hyji tha: “Le ta bëjmë njeriun në shëmbëlltyrën e në përngjasimin tonë që të jetë zotërues…” (Zn. 1, 26) dhe Jezusi identifikon veten me ata që kanë uri, etje…(Mt. 25) dhe me ata që Sauli përsekutonte (Vap. 9).
Thuhet për Rabinin e madh Hillel, mësuesin e famshëm, i cili jetoi një brez para Jezusit, thuhet për të - dhe ishte një histori e njohur nga të gjithë, madje edhe nga fëmijët, në kohën e Jezusit - se, në fund të një mësim, dishepujt e tij e pyetën mësuesin: “Ku po shkon?”. Dhe ai u përgjigj: “Unë do të përmbush një Mitzvah, një urdhër”. Por cilin Mitzvah do të përmbushësh?
Ai u përgjigj: “Po shkoj të lahem”. Dishepujt thanë: “Por ne kurrë nuk kemi dëgjuar se ekziston një Mitzvah që urdhëron të lahem”.
Rabini i madh Hillel përgjigjet: “Imazhet e mbretërve që janë në teatro, në cirk, i kanë ata që i lajnë, i mbajnë të pastër dhe paguhen për këtë. Kushdo që fyen njërën nga këto statuja, e prek drejtpërdrejt perandorin. Epo, ne që u krijuam sipas shëmbëlltyrës dhe ngjashmërisë së Perëndisë - siç thotë Shkrimi i Shenjtë - sa më shumë duhet t'i mbajmë trupin tonë të pastër dhe të larë për të nderuar Krijuesin që ngjasojmë?”

Kjo histori, po thosha, ishte e njohur nga të gjithë. Ja çfarë do të thotë imazhi.
Kjo është tema në të cilën Jezusi dëshiron që dëgjuesit e tij të përqendrohen: Kthejeni këtë imazh të zotit, që është ai i Tiberit, gjë që e bën kryepriftn e kultit të parasë.

Dhe tani le të shohim se çfarë duhet t'i kthehet Zotit.
Duhet të kthehet njeriu, në të cilin ka imazhin e Zotit dhe ka mbishkrimin e Zotit mbi vetveten. Në librin e Ligjit të Përtërirë, por vazhdimisht në Besëlidhjen e Vjetër, thuhet: “Ku e ka vënë emrin e vet Zoti?”
Dhe përgjigja është: “Mbi Izraelin ai vendosi emrin e tij". Në kapitullin 43 të Isaisë lexojmë: "Ata janë izraelitët që mbajnë emrin tim".
Dhe në Apokalips, kapitulli 14: "Ata 144.000 kanë nënshkruar në ballë emrin e qengjit, emrin e babait të tij".
Është mbi njeriun që Zoti vendosi imazhin dhe mbishkrimin e tij dhe duhet t'i kthehet Zotit. Ne nuk mund ta zotërojmë njeriun, sepse të gjitha krijesat na përkasin neve, jo njeriu! Njeriu i përket vetëm Zotit.
Pra, konkretisht, çfarë duhet të japin dy grupet me të cilat ndodhet Jezusi përballë?
Tani le ta lëmë Cezarin të qetë, çfarë kanë për t'i kthyer Zotit?
Herodianët janë bashkëpunëtorë të pushtetit despotik të Tiberit, i cili e ka pushtuar njeriun, e shfrytëzon, e robëron. Perandoria Romake është plot me skllevër dhe këtë e justifikon Zoti i parasë, i cili e poshtëron njeriun dhe i heq lirinë. Dhe nëse njeriu nuk është i lirë, nuk mund të jetë vetvetja, nuk i ngjan më Zotit. Aty ku supermenët e momentit duan të ndërtojnë kullat e tyre që arrijnë deri në qiell, atëherë saktësisht çfarë kanë thënë rabinët për ndërtimin e kullës së Babelit? Ata thanë se kur një njeri binte nga kulla, askush nuk i kushtoi vëmendje, por kur u thye një tullë, të gjithë shpërthyen në lot.
Faraonët mund të përdorin kuaj, karroca, qetë, por jo njeriun, sepse njeriu nuk është i tyre, ai është i Zotit, ai duhet të kthehet te Zoti!
Kjo është ajo që Jezusi dëshiron që ne të kuptojmë: njeriu, i nënshtruar idhujve dhe tiranëve, nuk është njeri.

Pra, Herodianët, që mbështesin këtë strukturë politike që e shtyp njeriun, e dinë se duhet t'ia dorëzojnë atë Zotit dhe se kushdo që mendon si ata, duhet të pastrojnë ndërgjegjen e tyre, sepse kushdo që dominon mbi njeriun, është herodian.
Edhe farisenjtë duhet t'ia dorëzojnë njeriun Perëndisë. Me ta katekeza nuk ishte për t'ia paraqitur njeriun Perëndisë, por për ta paraqitur atij një idhull që ata e kishin shpikur. Një idhull sepse kërkonte flijime, temjan, olokauste... një Zot që u jepte favoret atyre që përkuleshin para tij, që iu bindën urdhrave të tij dhe ndëshkoi ashpër shkeljet.
Ai nuk është Perëndia autentik, ai nuk është Perëndia i Jezusit të Nazaretit. Ky është një idhull i shpikur nga njerëzit, i cili përputhet me arsyetimin, kriteret e tyre. E shpikën, e krijuan, këtë zot! Ai nuk është Perëndia i vërtetë, Perëndia i dashurisë. Këta farisenj kanë imazhin autentik të Perëndisë para syve të tyre: ai është njeriu Jezusi i Nazaretit. Ai e riprodhon këtë imazh në mënyrë të përsosur, kushdo që i përmbahet këtij imazhi të njeriut i është përmbajtur Zotit të vërtetë. Por farizenjtë nuk e kanë njlhur as si mesi as si Zot.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord VITI A

MË 22-10-2023


LEXIMI I PARË: Is. 45,1-6.

1 Kështu thotë Zoti për Cirin,
të shuguruarin e vet:
“Ia kapa të djathtën e tij
për t’i shtruar para tij popujt,
për t’i vënë në arrati mbretërit,
për t’i hapur para tij dyert;
edhe dyert para tij s’do të mbyllen.
2 Para teje unë do të ec,
malet do t’i rrafshoj,
dyert e bronzta do t’i thyej,
shulat e hekurt do t’i copëtoj.
3 Do t’i jap thesaret e fshehta,
pasuritë mirë të fshehura
që ta dish se unë jam Zoti,
Hyji i Izraelit, që të thirra me emër.
4 Për dashuri të shërbëtorit tim Jakobit
e të Izraelit, të të zgjedhurit tim,
të thirra ty me emrin tënd,
të shënova megjithëse s’më njihje.
5 Unë jam Zot e tjetër s’ka:
përveç meje Hyj tjetër nuk ka!
Të ngjesha në armë, megjithëse s’më njihje
6 që të dihet prej lindjes në perëndim,
se pos meje, askush tjetër s’është”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

FJALA E ZOTIT PËR MBRETIN KIRIN.


Kur Isaia shkroi këtë tekst, judenjtë kishin qenë në mërgim në Babiloni për gati pesëdhjetë vjet; pasi, në vitin 587, ushtritë e Nabukodonozorit pushtuan Jerusalemin, plaçkitën dhe shkatërruan Tempullin dhe morën të mbijetuarit, të cilët ishin ende të aftë për punë si robër lufte. Dhe tani, nga i gjithë rajoni, vijnë thashethemet për pushtimet e zotit të ri të botës, Kirit, mbretit të Persisë. Tani, çuditërisht, këto thashetheme janë një lajm i mirë për hebrenjtë e dëbuar në Babiloni: të gjithë e dinë se së shpejti i gjithë rajoni do t'i përkasë këtij perandori të ri Kirus, të cillit asgjë nuk mund t'i rezistojë.
Të gjithë e dinë gjithashtu, sepse është mjaft e pazakontë për t'u bërë përshtypje turmave, që ndryshe nga të gjithë sovranët e tjerë të kohës, ky praktikon një politikë humanitare: ai kursen jetën e të mundurve, nuk shkatërron, nuk plaçkit, nuk i zhvendëson popullsitë; në të gjitha vendet që pushton, ndeshet me popullsi të shpërngulur nga fitimtarët: (ky është rasti i hebrenjve të internuar në Babiloni nga Nabukonozori); çdo herë, ai i kthen ata në vendin e tyre, u kthen atyre mallrat e vjedhura nga pushtuesit e mëparshëm dhe madje u jep atyre mjetet për të rindërtuar vendin e tyre. Pa dyshim, ai e kuptoi se një perandor ka çdo interes të jetë zot i popujve të lumtur.
Është në këtë kontekst që Isaia shqipton këtë profeci që tingëllon si një besim i jashtëzakonshëm: ai fillon duke thënë:
"Kështu thotë Zoti për Cirin, të shuguruarin e vet”.
Në realitet, ai nuk flet drejtpërdrejt me Kirin, i cili nuk do të dëgjojë kurrë predikimin e një profeti të panjohur hebre: më shumë gjasa, mesazhi i Isaisë u drejtohet të mërguarve për t'u dhënë atyre shpresë, një shpresë që mbështetet në dy bindje:
Bindja e parë, Zoti i qëndron besnik Besëlidhjes së tij, ai nuk e braktis popullin e tij të zgjedhur: ky është kuptimi i shprehjes:
" Për dashuri të shërbëtorit tim Jakobit
e të Izraelit, të të zgjedhurit tim,
të thirra ty me emrin tënd,
të shënova megjithëse s’më njihje” (v. 4).
Të mos harrojmë se kjo fjali shqiptohet pikërisht në momentin kur mërgimtarët do të kishin çdo arsye për të dyshuar në këtë gjë. Nëse Izraeli mund të ketë rënë kaq poshtë, duke humbur gjithçka, jo vetëm pavarësinë e tij politike, por më keq lirinë e tij, tokën e tij, tempullin e tij, mbretin e tij... njerëzit ende mund kishin një arsye të pyesin veten nëse Zoti nuk e kishte braktisur popullin e tij... dhe disa pyesin këtë. Është pikërisht për ta që profeti Isaia shpall me gjithë forcën e tij "Jakobi është gjithmonë shërbëtori i Perëndisë, Izraeli është gjithmonë i zgjedhuri i tij".


ZOTI, I VETMI ZOT.


Bindja e dytë, Zoti mbetet Zot i ngjarjeve: "Unë jam Zoti, nuk ka tjetër: përveç meje, nuk ka Zot". Përkthe, vetë Kiri, mbreti i madh pagan, është në dorën e tij: shprehjet "jep një titull", "merr për dore", "hapi dyert e dyfishta" janë aludime për ritet e kurorëzimit të mbretërve: në të vërtetë, në ditën e kurorëzimit të tij, mbreti i ri mori emrin “biri i Perëndisë”, pastaj vajosja me vaj; tani e tutje ai ishte në dorën e Perëndisë; për të hyrë në dhomën e fronit, dyert u hapën, simbol i të gjitha dyerve të qyteteve armike, të cilat së shpejti do t'i lëshonin rrugën. Isaia i shumëfishon aludimet për kurorëzimin e mbretërve të Izraelit sikur vetë Zoti të kishte zgjedhur dhe shenjtëruar Kirin si mbret në shërbim të tij. Por është Zoti që mban iniciativën.
Prandaj, ky tekst, pavarësisht nga dukja, nuk është një himn për lavdinë e mbretit Kir. Mund të themi, përkundrazi, se ai e vendos atënë vendin e tij! Sepse tundimi për idhujtari ishte i vërtetë në mjedisin babilonas. Dhe i njëjti kapitull 45 i Isaisë përmban paralajmërime të tjera të forta kundër idhujtarisë dhe pohime të përsëritura se Perëndia është Një. Prandaj, pikërisht në momentin kur Kiri fluturon nga fitorja në fitore, Isaia i kujton popullit hebre se Zoti është i vetmi Zot i vërtetë: vetë Kiri është në dorën e tij: Zoti do të dijë ta kthejë suksesin e këtij mbreti pagan në dobi të popullit të tij të zgjedhur. Dhe ky mbret pagan nuk do ta dijë as vetë se po u shërben në mënyrë të pavullnetshme planeve të Perëndisë; Isaia këmbëngul: “Për hir të shërbëtorit tim Jakob, të zgjedhurit tim të Izraelit, të thirra me emër, të dhashë një titull, megjithëse nuk më njihje... Të bëra të fuqishëm kur ende nuk më njihje”. Në fund të fundit, fjalia është shkruar në atë mënyrë që njerëzit e zgjedhur të duken më të rëndësishëm, edhe pse janë në një situatë të dëshpëruar në dukje.
Por ky është pikërisht besimi i profetit: shpresa që mbështetet në këto dy bindje mund të përkthehet: “Meqë Zoti mbetet Zot për gjithmonë dhe ai nuk ju harron, atëherë mbani guxim! Nga ky dominim, nga kjo eksperiencë e huaj, Zoti do të dijë të nxjerrë të mirën. Asnjë fuqi njerëzore, sado e madhe, nuk i reziston Perëndisë.
Ne e dimë se çfarë ndodh më pas: e ardhmja dëshmoi se Isaia kishte të drejtë; Kiri e pushtoi Babiloninë në vitin 539. Ai i lejoi judenjtë që në vitin 538 të ktheheshin në Jerusalem, duke u kthyer atyre mallrat e vjedhura nga Nabukodonozori dhe duke u dhënë atyre një ndihme për të rindërtuar Tempullin në Jerusalem.
Shënimi i fundit: Kiri quhet "Mesia" sepse ai u zgjodh nga Perëndia për të çliruar popullin e tij. Megjithatë, ai nuk është as mbret, as prift, as profet në Izrael, por më e rëndësishmja është puna që ai kryen. Nga kjo mund të nxjerrim përfundimin se sa herë që dikush vepron në drejtim të një çlirimi të vërtetë të njerëzve, ai kryen veprën e Perëndisë.
Nuk mund të themi se historia përsëritet gjithmonë! Një profet hebre shkoi aq larg sa tha se një mbret i Iranit ishte Mesia! Kohët kanë ndryshuar...
Sigurisht, mes dëgjuesve të Isaisë, disa zbuluan se ai po e çonte guximin pak larg. Kjo na jep një përgjigje të shkëlqyer nga profeti (disa rreshta më poshtë në të njëjtin kapitull 45): është Zoti ai që flet:
“A ju përket të më pyetni mbi të ardhmen e bijve të mi, e të më urdhëroni mbi veprën e duarve të mia?”(Is. 45, 11). Për punën e kryer nga duart e mia, a do të më jepnit rastësisht urdhër?
Këmbëngulja në "Unë jam Zoti, nuk ka zot përveç meje" që është vënë në provë edhe sot nga tundime të panumërta të pistave të rreme, është jashtëzakonisht aktuale edhe sot.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord. VITI A

MË 22-10-2023

PSALMI: 96, 1.3, 4-5, 7-8, 9-10ac


1 Këndoni Zotit një këngë të re!
Mbarë toka le t’i këndojë Zotit!
3 Kumtojeni ndër paganë lavdinë e tij,
ndër mbarë popujt mrekullitë e tija!
4 Sepse i madh është Zoti,
‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!
5 Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve,
kurse Zoti e ka krijuar qiellin.
7 Jepni Zotit, familjet e popujve,
jepni Zotit nder e fuqi,
8 jepjani Zotit nderin e Emrit të tij!
Kushtoni dhurata e hyni në pallatet e tija,
9 adhuroni Zotin në stoli të shenjtë!
Dridhu, o rruzull, para fytyrës së tij!
10 Shpallni ndër paganë: “Mbret është Zoti”!
Ai e mban botën që të mos shkatërrohet; i
gjykon popujt me drejtësi.



LECTIO DIVINA – MEDITIM- LUTJE

SI TË ISHTE TASHME FUNDI I BOTËS.

Një lloj drithërimash, ekzaltimi kalon poshtë gjithë këtyre vargjeve. Pse jemi të gjithë të gjallë? Është besimi ai që i bën këta njerëz të dridhen, ose më mirë është shpresa... që është gëzimi i besimit... shpresa që na lejon të pohojmë me siguri atë që nuk e posedojmë ende, siç thotë letra drejtuar Hebrenjve:
“Feja është një mënyrë të pasuri të gjërave që shpresohen, mjet të njihen gjërat që nuk shihen” (He. 11,1).
Sepse jemi në pritje të plotë: duhet të lexojmë vargjet e fundit për të kuptuar se ky psalm na çon tashmë në fund të botës, në këtë ditë të bekuar kur të gjithë njerëzit pa përjashtim do ta njohin Zotin si të vetmin Zot. Ja ku janë:
“11 Galdo, o qiell! Gëzo, o tokë!
Le të buçasë deti me ç’ka në të,
12 le të gëzojë fusha me ç’gjendet në të,
le të gërthasin me hare lëndët e pyjeve,
13 para fytyrës së Zotit, sepse Ai po vjen,
sepse po vjen për të gjykuar tokën!
Do ta gjykojë botën me drejtësi,
do t’i gjykojë popujt me të vërtetën e tij” (v.11-13).
Gëzim në qiell, në parajsë! Gëzohu tokën! Masat e detit gjëmojnë, i gjithë fshati është në festë. Pemët e pyjeve kërcejnë nga gëzimi përpara fytyrës së Zotit, sepse ai vjen, sepse vjen të gjykojë tokën. Ai do ta gjykojë botën me drejtësi dhe njerëzit sipas së vërtetës së tij! Është kjo ditë e bekuar që presim, për të cilën tashmë po këndojmë.
Le të imagjinojmë këtë skenë që na përshkruan psalmi: jemi në Jeruzalem... dhe më saktë në Tempull; të gjithë njerëzit, të gjitha kombet, të gjitha racat grumbullohen rreth Tempullit, esplanada është e mbushur me njerëz, shkallët e sheshit të Tempullit janë të mbushura me njerëz, qyteti i Jeruzalemit nuk mjafton... aq larg çfarë sheh syri, turmat dynden... vijnë nga kudo, vijnë nga skajet e botës. Dhe e gjithë kjo turmë e madhe këndon me sa zë kanë, është një simfoni; çfarë këndojnë? "Zoti mbretëron!"
Është një zhurmë e pamasë, madhështore, gjigante... Një zhurmë që i ngjan duartrokitjeve që i bëhen çdo mbreti të ri në ditën e kurorëzimit të tij, por këtë herë nuk është populli i Izraelit ai që thërret një mbret të tokës, është i gjithë njerëzimi ai që lavdëron mbretin e botës:
"I madh është Zoti, shumë i lavdëruar, i frikshëm" (të gjitha këto shprehje janë huazuar nga fjalori i oborrit).


KUR I GJITHË KOSMOSI HYN NË FESTË.


Në fakt, është shumë më tepër se njerëzimi: vetë toka po dridhet. Dhe tani në simfoni hyjnë edhe detet: duket sikur gjëmojnë. Dhe fshati i bashkohet festës, pemët kërcejnë. A kemi parë ndonjëherë pemë të kërcejnë? Epo po, atë ditë ata kërcejnë!
Sigurisht, nëse mendomë për këtë, kjo gjë është normale! Detet janë më pak budallenj se burrat! Ata e dinë se kush i ka krijuar, kush është Krijuesi i tyre! Ata ulërijnë për Të, ata e vlerësojnë Atë në mënyrën e tyre. Edhe pemët e pyjeve janë më pak budallenj se njerëzit: ata dinë ta njohin Krijuesin e tyre: mes grumbujve idhujsh, perëndive të rreme, nuk ka vend për gabime, pemët nuk e lënë veten të futen brenda.
Njerëzit e kanë lejuar veten të mashtrohen për një kohë të gjatë... Mjafton të kujtojmë këmbënguljen e Isaisë në leximin tonë të parë të kësaj të diele të njëzet e nëntë për të thënë: " Unë jam Zot e tjetër s’ka: përveç meje Hyj tjetër nuk ka!”
Gjë që dëshmon se, në kohën e Isaisë, idhujtaria, në një formë apo në një tjetër, nuk ishte zhdukur akoma! Ne dëgjojmë këtu të njëjtën pikë kundër idhujtarisë:
"Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve” (v.5).
Është e pabesueshme që njerëzve iu desh kaq shumë kohë për të njohur Krijuesin e tyre, Atin e tyre... saqë ishte e nevojshme t'u përsëritej njëqind herë ky fakt i qartë:
Se Zoti është “‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!” (v.4);
dhe se është “Zoti, (nënkuptohet "dhe askush tjetër") që e ka krijuar qiellin” (v. 4)".
Por këtë herë ndodhi! Dhe të gjithë vijnë në Jeruzalem për të lavdëruar Perëndinë sepse më në fund dëgjuan lajmin e mirë; dhe nëse kanë mundur ta dëgjojnë, është sepse u është shpallur atyre në vesh me shekuj! Po, "nga dita në ditë, Izraeli kishte shpallur shpëtimin e tij"... nga dita në ditë Izraeli kishte rrëfyer veprën e Zotit, mrekullitë e tij, punën e tij të pandërprerë të çlirimit... nga dita në ditë Izraeli kishte dëshmuar se Zoti e kishte çliruar fillimisht nga Egjipti, pastaj nga të gjitha llojet e skllavërisë: dhe skllavëria më e tmerrshme është të mashtrosh veten te Zoti, të besosh te vlerat e rreme, perënditë e rreme që vetëm mund të zhgënjejnë, idhujt..


THIRRJA E BESIMTARËVE.

Izraeli ka këtë fat të jashtëzakonshëm, këtë nder të pabesueshëm, këtë arsye për të qenë i lumtur:
E ka njohur Hyjin e vërtetë dhe ka qenë gjithmonë besnik ndaj dëshmisë së besimit të tij, duke shpallur qartë se Hyji i tij është i vetmi Perëndi; siç thotë besimi hebre, "Shema Yisrael":
"Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! (Dt. 6,4 ).
Është misteri i thirrjes së Izraelit që nuk pushon të jetë për një mrekulli të madh; siç thotë libri i Ligjit të Përtërirë, 4,32-34:
“32 Shqyrtoji kohët e lashta që qenë para teje, që prej ditës kur Zoti e krijoi njeriun përmbi tokë, shqyrto prej një skaji të rruzullit në tjetrin: A ka ndodhur ndonjë gjë kaq e madhe? A është dëgjuar një gjë e tillë? 33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë? 34 Ose, a ka sprovuar ndonjë herë Hyji të hyjë e të marrë për vete një komb në mes të një populli tjetër me provë, me shenja e me mrekulli, me luftë, me dorë të fortë, me krah të ngritur e me tmerr të madh siç i bëri të gjitha këto ndër sytë tuaj për ju Zoti, Hyji juaj, në Egjipt?!”
Por Populli i Zgjedhur nuk harroi kurrë se nëse u kishte dhënë atyre mundësi për të parë, ishte që ata të mund ta bënin të ditur atë gjë.
Dhe pastaj, më në fund, lajmi i mirë u dëgjua deri në skajet e tokës... dhe të gjithë po nxitojnë të hyjnë në shtëpinë e Atit të tyre.
Jemi këtu në pritje të plotë! Ndërsa presin realizimin e kësaj ëndrre, populli i Izraelit i bën jehonë këtij psalmi për të ripërtërirë besimin dhe shpresën e tyre, për të marrë forcën për të bërë të dëgjuar lajmin e mirë për të cilin janë ngarkuar.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord VITI A

MË 22-10-2022.


UNGJILLI: Mt 22,15-21

15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë: “Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni? 19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit.”
22 Kur e dëgjuan përgjigjen, u habitën, e lanë dhe shkuan.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NJË PYETJE KURTH.

“A lejohet t'i paguhet taksa perandorit?” Jezusi përgjigjet duke i quajtur pyetësit “hipokritë”! Pse "hipokritë"? Sepse kjo e ashtuquajtura pyetje nuk është një pyetje... Hipokritë për dy arsye: hipokritë, së pari sepse e kanë zgjidhur këtë pyetje shumë kohë më parë. Në Jeruzalem, ku zhvillohet skena, nuk bëhet fjalë për të vepruar ndryshe. Të gjithë dinin që ata që nuk i paguanin taksat, shkelnin ligjin, e meritonin një denim të rend, gjë që asnjëri prej tyre nuk e kishin ndërmend ta bënin, qofshin farisenj apo ndjekës të Herodit. Duke i paguar tatimin perandorit, "Duke i dhënë Cezarit atë që është e Cezarit", ata e kryenin dëtyrën e tyre si qytetarët, dhe Jezusi nuk i fajëson ata.
Por hipokritët, gjithashtu, sepse nuk bëjnë pyetje, por vendosin një kurth, kërkojnë të kapin Jezusin në gabim...Dhe toni fals respektues që i paraprin pyetjes, thekson më tej pikën:
"Mësues, ne e dimë, se ti je gjithmonë i vërtetë dhe e mëson rrugën e Perëndisë me të vërtetën”.
Të gjitha këto fjalë servile janë vetëm një parathënie e një pyetjeje mashtruese; dhe këtij kurthi, logjikisht,sipas kundërshtatëve e tij, Jezusi nuk duhet t'i shpëtojë; një nga dy gjërat: ose ai inkurajon bashkatdhetarët e tij të refuzojnë pagesën e taksës së vendosur në dobi të pushtuesit romak dhe atëherë do të ishte e lehtë ta denoncojnë atë tek autoritetet, si një luftëtar rezistence apo edhe si një revolucionar dhe ai do ishte dënuar...ose këshillon të paguajë taksën dhe në këtë rast do ta kishte diskredituar veten në sytë e njerëzve si bashkëpunëtor e pushtuesve romakë, gjë që shkonte mirë për kundështarëve të tij të keqij... por gjë më e keqe për Jezusin, ai do të kishte humbur çdo mundësi për t'u njohur si Mesia; sepse Mesia i pritur ishte një mbret i pavarur dhe sovran në fronin e Jeruzalemit. Një përgjigje e tillë do të kishte përfshirë domosdoshmërisht një revoltë kundër pushtuesve romakë. Dhe duke qenë se ai pretendoi se ishte Mesia, në sytë e njerëzve dhe autoriteteve fetare, ai do ta kishte merituar vdekjen, dhe në syte e popullit të tij, ai do të kishte qenë vetëm një mashtrues dhe një blasfemues.
Kurthi është hartuar mirë; në çdo rast ai do të kishte humbur dhe kjo është ajo që farizenjtë dhe erodianët kërkonin: do të kishin një argument e duhur për ta dënuar e për ta vrarë: Pasioni po duket tashmë në horizont, jemi në momentet e fundit në Jerusalem. Në përgjigjen e tij, Jezusi tregon qartë se kishte kuptuar gjithçka:
““Shtiracakë, pse po më sprovoni? Ma tregoni monedhën e tatimit!” (v. 18-19). Nuk gënjehet nga kurthi që po i bëhet...
Megjithatë, është e ndaluar të mendohet se ai mund të kërkojë të turpërojë bashkëbiseduesit e tij; Jezusi kurrë nuk u përpoq të turpëronte dikë ose t'i ngulte kurth dikujt; do të ishte e padenjë për Zotin, drita e të cilit ndriçon të mirët dhe të këqijtë.
Prandaj Jezusi nuk i përgjigjet kurthit me një kurth tjetër. Ai e trajton pyetjen si një pyetje dhe i përgjigjet sipas të vërtetës. Përgjigja e tij përbëhet nga tre pika:
“Jepini Cezarit atë që është e Cezarit”…
“Jepini Cezarit vetëm atë që është e Cezarit”…
“Jepini Zotit atë që është e Zotit”.


"JEPINI CESARIT ATË QË ËSHTË E CEZARIT"


Së pari, "Jepini Cezarit gjërat që janë të Cezarit", duke përfshirë pagimin e taksave. Kjo është thjesht duke pranuar se Cezari është aktualisht mbajtësi i pushtetit, që është e vërteta e pastër. Nuk ka lidhje me bashkëpunimin servil; përkundrazi, është pranimi i gjendjes faktike; nga këndvështrimi i Besëlidhjes së Vjetër konsiderohet se e gjithë fuqia vjen nga Zoti. Vetë Jezusi, gjatë mundimeve të tij, i tha Pilatit: "Ti nuk do të kishe asnjë pushtet mbi mua nëse nuk do ta kishe marrë nga lart" (Gj.19,11).
Nga ana tjetër, edhe Isaia na kujtoi në leximin tonë të parë këtë të diel, kur flitet për mbretin Kir, se Zoti mund ta kthejë të gjithë mbretëritë njerëzore në të mirën e popullit të tij... por farisenjtë tanë e dinë tekstin më mirë se ne. Prandaj ata e dinë shumë mirë se e gjithë pushteti, madje edhe pushteti pagan, është në dorën e Zotit. Le të vërejmë kalimthi se Cezari i momentit në të vërtetë quhej "Tiberius". (Emri “Cezar” ishte bërë titull).
Së dyti, "Jepini Cezarit vetëm atë që është e Cezarit": kur Cezari (d.m.th. perandori romak) kërkon taksa, ai është brenda të drejtave të tij, por kur kërkon të quhet Zot, kur kërkon që të adhurohet nga njerëzit, ai i ekspozon ata idhujtarisë; e kjo me të vërtetë i tejkalon drejtat e tij në një fushë në të cilën nuk duhet të bëhet kompromis. Në kohën kur Mateu shkroi Ungjillin e tij, kjo hipotezë ishte një realitet. Shumë martirë e paguan me jetën e tyre këtë refuzim për të adhuruar perandorin romak.



"JEPINI ZOTIT ÇFARË ËSHTË E ZOTIT"

Së treti, "Jepini Perëndisë gjërat që janë të Perëndisë". Pyetja e vërtetë është: A je i sigurt se po ia jep Perëndisë atë që është e Perëndisë? Në këtë rast, bëhet fjalë për të njohur në Jezusin atë që vjen nga Zoti, atë që “është i Zotit”.
Ne mund të mbajmë nga ky ungjill edhe një herë një mësim mahnitës për lirinë. Cezari është vetëm Cezari; mbretërit e tokës janë në të vërtetë vetëm mbretërit e tokës. Mbretëria e tyre është e përkohshme dhe mbretëria e Perëndisë është e një rendi krejt tjetër: është brenda çdo mbretërie të tokës që çdo vepër dashurie dhe vëllazërimi bën që Mbretëria e Zotit, e vetmia vërtetë dhe të amshueshme, të rritet.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 30 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord VITI A/

MË 29 – 10 – 2023.



UNGJILLI: Mt 22, 34-40.

34 Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan
35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti:
36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?” 37 Jezusi u përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!” (v. 37-39). Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ 40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ai iu përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ 40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët” (v.37-40).
Duke dëgjuar Ungjillin e të dielave të fundit, sigurisht që do të kemi kuptuar se rreth Jezusit po krijohej një klimë shumë e tensionuar; autoritetet fetare ishin gjithnjë më armiqësore ndaj tij dhe përpiqeshin në çdo mënyrë të gjenin një arsye për ta akuzuar dhe dënuar.
Kujtojmë se si kryepriftërinjtë ishin shfaqur para tij ndërsa ai po mësonte, ndoshta nën portikun e Solomonit, dhe me fytyra të ashpra kishin pyetur:
“Kush të ka autorizuar të japesh mësim këtu, ne jemi përgjegjës për ruajtjen e rendit dhe festimin e liturgjive në këtë vend. Cfare po ben ketu?"
Më pas kujtojmë se të dielën e kaluar e kishin provokuar në fushën politike, duke tentuar ta bënin të bjerë me atë pyetje për pagesën e taksës.
Më pas pati një mosmarrëveshje të tretë me saducenjtë. Nuk lexohet këtë vit kjo pjesë e Ungjillit, por ky sekt ishte paraqitur për të tallur besimin në ringjallje, duke paraqitur atë histori të famshme të gruas që kishte pasur shtatë burra.
Pasazhi i sotëm paraqet një mosmarrëveshje të katërt, një sulm tjetër ndaj Jezusit: këtë herë ai është sjellë në fushën teologjike ku skribët dhe farisenjtë janë veçanërisht të përgatitur; ata i njohin Shkrimet, traditat dhe e konsiderojnë Jezusin heretik, dikë që përmbys fenë, që nuk sillet sipas traditës, nuk agjëron, nuk kryen pastrime, për më tepër ai frekuenton shtëpitë e tagrambledhësve dhe flet për një Zot që i do të gjithë, edhe mëkatarët, me pak fjalë... është një heretik nga i cili duhet të paralajmërohet populli, sepse skribët dhe farisenjtë janë udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit.
Skribët dhe farizenjtë mendonin që ishtë një dëtyrë për ta të paralajmërojnë popullin kundër këtij personazhi të rrezikshëm: le të dëgjojmë se çfarë plani po studiojnë: “Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan 35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti: 36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?”
Farisenjtë mësojnë se Jezusi u ka mbyllur gojën saducenjve dhe ky është një burim gëzimi i madh për ta, sepse farisenjtë dhe saducenjtë nuk mund ta duronin njëri-tjetrin.
Saducenjtë ishin priftërinjtë e tempullit, njerëz të pasur, nuk besonin në ringjalljen: atyre u pëlqente kjo jetë tokësore dhe nuk mendonin për një jetë tjetër.
Pastaj pranuan vetëm pesë librat e parë të Biblës, nuk besonin në engjëj, në shpirtra, me pak fjalë... ata kishin koncepte teologjike të kundërta me farisenjtë, të cilët vlerësoheshin nga njerëzit për devotshmërinë e tyre, besnikërinë e tyre ndaj ligj shpirtëror fetar, ndërsa saducenjtë nuk gëzonin vlerësimin e popullit.
Ne kemi gjithashtu prova që këto dy grupe nuk mund ta duronin njëri-tjetrin në Veprat e Apostujve: kur tribuni Lisia e merr Palin dhe e sjell në Sinedrin, sepse ai dëshiron të dijë se për çfarë akuzohet, Pali, në një moment të caktuar të mbrojtjes, duke e ditur se Sinedrin përbëhej nga farisenj dhe saducenjtë, thotë: "Unë jam farise dhe jam këtu për shkak të besimit tim në ringjalljen!"
Le ta mos kishte thënë këtë! Filloi një përleshje dhe ata filluan të luftonin më njeri tjetrin deri në atë pikë sa Lisia duhej të kapte Palin dhe ta merrte me vete për ta shpëtuar.
Çfarë po ndodh tani?
Dy grupet normalisht nuk e durojnë dot njëri-tjetrin, por ndodh diçka e bujshme: mblidhen bashkë sepse kanë të njëjtin kundërshtar! Dhe çfarë bëjnë ata në këtë takim?
Zgjedhin mes tyre rabinin më të mire, një “Nomicos”, një doctor të drejtësisë, në studiues ndër më të mirëve të Biblës që kishin, sepse thonë:
“Këtë herë ne shkojmë te Jezusi dhe arrijmë të vërtetojmë se ne kemi të drejtë dhe ai e ka gabim, të gjithë njerëzit do ta kuptojnë se ai është një personazh i rrezikshëm, që largon njerëzit nga e vërteta.” Ata duan të tregojnë e dëshmojnë se mendimin e tyre është i drejtë, por kanë edhe interesa materiale për të cilat ndoshta as nuk janë të vetëdijshëm: nuk e kanë qartë arsyen për të cilën marrin vendim për të mbrojtur absolutisht pozicionin e tyre; kanë në fakt avantazhe, prestigj para popullit, shpërblime dhe më pas edhe tarifa të konsiderueshme kur konsultohen për probleme ligjore.
Megjithatë, ata janë njerëz me mirëbesim, sepse, që kur ishin fëmijë, atyre u ishte rrënjosur bindja se kushdo që i qëndron besnik kësaj tradite, është një çifut i vërtetë që i pëlqen Zotit. Të përballur me risinë e sjellë nga Jezusi, nga Ungjilli i tij, ata mbyllen në vetveten për të mbrojtur atë që janë të bindur se është e vërteta.
Të jemi të kujdesshëm sepse ajo që u ndodhi atyre, ndodh edhe sot!
Disa besime, madje edhe ato fetare, të pranuara që në fëmijëri, kur përballen me risinë e ungjillit, përpiqen të vetëmbrojten, nuk e lejojnë veten të preken nga Fjala e Mjeshtrit... të gjitha këto natyrshëm bëhen me mirëbesim.
Çfarë bëjnë ata atëherë?
Ata i paraqiten Jezusit së bashku me këtë studiues të shquar biblik, i cili i bën Jezusit pyetjen që ata kanë përgatitur:
“Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?” (v. 36).
Le t'i kushtojmë vëmendje pyetjes: ata nuk pyesin se cili është më i madhi nga të gjitha urdhërimet.
U bë ky diskutim sepse urdhërimet që ata kishin nxjerrë nga Bibla ishin 613 dhe po debatonin se cili ishte më i madhi; disa madje u përpoqën të zvogëlonin numrin e tyre, disa rabinë të tjerë, si "Shammai" i rrahën ata që i pyesnin nëse nuk mund të sintetizoheshin.
Por kjo nuk është pyetja që bën ky rabin dhe nuk është një pyetje e pafajshme apo dashamirëse, është shumë e saktë, ata e pyesin Jezusin:
"Cili është urdhërimi i madh". (Në greqisht: Poia entole megale en to nomo).
Ata e dinë që Jezusi e njeh atë, sepse të gjithë, që kur ishin fëmijë, mësuan se urdhërimi i madh është ai që Zoti zbaton gjithashtu.
Në fillim të kapitullit të dytë të Zanafillës thuhet se pas gjashtë ditësh pune, ditën e shtatë, Zoti pushoi.
Kështu ai bekoi dhe shenjtëroi të shtunën që të gjithë duhet ta respektojnë, madje kishte edhe dënim me vdekje për këdo që shkelte të shtunën.
“2 Të shtatën ditë Hyji e kreu punën e vet që kishte bërë. Të shtatën ditë pushoi nga çdo punë që kishte bërë. 3 Hyji e bekoi të shtatën ditë dhe e shenjtëroi, sepse atë ditë kishte pushuar prej çdo pune që Hyji kishte bërë duke krijuar” (Zn. 2,2-3).
Pyetja nuk është aspak e pafajshme: ku duan të shkojnë?
Unë do t'ju jap një shembull të parëndësishëm: nëse po shkoj pak shpejt në qendër të qytetit, një polic më ndalon dhe më pyet: “Sa është shpejtësia në zonat e banuara?”
Nuk eshte se dyshon se nuk e di sa eshte shpejtësia e lejueshme në një qytet.Por ai pret që të jap pergjigjen dhe më pas më pyet: "Pse ti po shkoje me një shpejtësi shumë më të madhe?" E pastaj ai më jep gjobën.
Është e njëjta gjë që ata presin nga Jezusi, d.m.th. se ai do të pranonte se urdhërimi i madh është ai i Shabatit. Atëherë ata kishin gati kundërpyetjen: "Pse nuk e zbaton?"
Le të dëgjojmë përgjigjen që jep Jezusi:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim” (v. 37-38). Ndoshta një përkthim më I qartë e korrekt të vargut 38 mund të ishte: Ky është urdhërimi i madh dhe i parë. Entole megale en to nomo.
Jezusi nuk hyn në mosmarrëveshje me këta njerëz që iu paraqitën atij me qëllime keqdashëse, ai nuk dëshiron t'i poshtërojë dhe të mposhte ata, ai dëshiron t'i lirojë sepse i do, ai dëshiron t'i bëjë ata të largohen nga ai konceptim që kanë për fenë e Zotit, e të pranojnë risinë që ai çoi në një marrëdhënie të re me Zotin.
Marrëdhënia që ata kishin, ishte ajo e nënshtrimit, e frikës, sepse ata që nuk respektonin urdhërimet, ndëshkoheshin; Jezusi dëshiron t'i bëjë ata të kalojnë nga ky konceptim në atë të vetëdijes për dashurinë e pakushtëzuar të Zotit dhe për përgjigjen që ai pret.
Vetëm kjo marrëdhënie mund t'ju bëjë vërtet të lumtur!
Kjo është arsyeja pse Jezusi dëshiron t'i çlirojë këta njerëz dhe t'i fusë në horizontin e kësaj dashurie. Në fakt, ai nuk përgjigjet siç e prisnin, me urdhërimin e madh, respektimin e së shtunës… në të vërtetë, ai i vë në vendin e dytë, në vbendin që u takon atyre të gjitha urdhërimet, sepse pikërisht prej andej lind marrëdhënia e gabuar me Zotin.
Ai përgjigjet: “Duaje”…
Asnjë urdhërim nuk fillon kështu, por është pikërisht kjo botë e re që Jezusi dëshiron të prezantojë tani.
Kjo folje “të duash”, në hebraisht rrënja "ahav", shfaqet 248 herë në Beesëlidhjen e Vjetër, por ajo që ndoshta mund të na habisë është se, në librat më të lashtë, ky emocion i butë dhe i ëmbël nuk i atribuohet Zotit.
Zotit i atribuohen vetëm pasione të forta: ai pendohet, indinjohet, hidhërohet, urdhëron, komandon, bën aleanca...
Ekziston edhe një arsye pse Izraeli ishte alergjik ndaj atribuimit të foljes "ahav" për të dashur Perëndisë, sepse kishte ngjyrime erotike në këtë folje; paganët ua atribuonin këtë folje “ahav” hyjnive të tyre dhe për Izraelin këto gjëra ishin të pakonceptueshme.
Pasoja e këtij imazhi të Zotit të cilit nuk i atribuohej ndjenja e ëmbël e dashurisë ishte frika.
Në Librin e Eksodit, populli i Izraelit i thotë Moisiut: “Ti fol me ne dhe ne do të të dëgjojmë. Mos të na flasë Zoti, përndryshe do të vdesim".
Për shkak se ky Zot kërkonte bindje ndaj porosive të tij, njeriu duhej të ulte kokën, të shërbente, të frikësohej... më pas mbërritën Profetët, të cilët futën imazhe të tjera në marrëdhënien me Zotin; shumë i ëmbël, u prezantua nga Hosea imazhi i martesës!
Me Ozen nuk përdoret më imazhi i marrëdhënies së e punonjësit që duhet të bindet, por i marrëdhënies e dashurisë së lirë të nuses ndaj dhëndrit; një dashuri që nuk udhëhiqet nga urdhra apo nga dënimët, por nga dëshira, nga gatishmëria për të bërë gjithçka që është e këndshme për ta bërë të dashurin të lumtur.
Pas imazhit të ëmbël të dhëndrit dhe nuses, u prezantua nga profetët edhe ai i babait dhe nënës... Isaia në kapitullin 49,14-16, citon atë që thanë izraelitët:
"14 Tha Sioni: “Zoti më la,
më harroi Zoti!”
15 E harron ‑ thua ‑ gruaja foshnjën e vet,
që të mos ketë dhimbje për bamin e barkut të vet?
Po edhe nëse ndonjëra do të harronte,
unë ty kurrë nuk të harroj!
16 Shih, të kam shkruar në duart e mia,
muret e tua gjithmonë para sysh i kam”.

Këto janë imazhe të shijshme! Jezusi i do këta kundërshtarë të tij, të cilët janë ende të mbërthyer në imazhet arkaike të Perëndisë, ata ende nuk i kanë hapur zemrat e tyre ndaj gëzimit të ndjenjës së dashurisë pa kushte nga Zoti.
Prandaj, Jezusi nuk jep asnjë urdhërim, por por u përkujton kundërshtarëve të vet shpalljen e besimit që çdo ditë, dy herë, çdo izraelit e përsërit në mëngjes dhe në mbrëmje; pastaj është një herë e tretë në të cilën ata e përsërisin këtë shprehje të besimit dhe është para se të bien në gjumë:
Flitet për të famshëm “Shemà Israel”:
“4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! 5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde! 6 Këto urdhërime që po t’i jap sot unë, mbaji gjithmonë në zemrën tënde! 7 Ua përsërit fëmijëve të tu! Fol për to kur të jesh në shtëpi e kur të jesh duke udhëtuar; kur të biesh në shtrojë e kur të ngrihësh nga shtroja. 8 Lidhi në dorën tënde si shenjë dhe le të jenë si vjerrës ndërmjet syve të tu! 9 Shkruaji mbi ballëzinat e dyerve të tua dhe në dyer të tua!” (Dt. 6,4-9).
Në Ungjillin e Mateut, Jezusi thotë edhe "me gjithë mendjen tënde";
Nga ana tjetër, Luka dhe Marku na ruajnë edhe “me gjithë forcën” që do të thotë “me gjithë të mirat e tua”, por më pas shtojnë edhe “me gjithë mendjen, me gjithë zgjuarsinë”.
Çfarë do të thotë të duash Perëndinë me gjithë pasurinë tënde?
Do të thotë që gjithçka që ke, duhet të përdoret për të dashuruar, për të dhënë dashuri!
Dashuria absolute për Zotin do të thotë që të gjitha të mirat e tokës, të gjitha të mirat tuaja personale, të gjitha dhuntitë tuaja natyrore, duhet të përdoren për të dhënë dashurinë. Ky është plani i Zotit!
Por kjo nuk përmendet në Ungjillin sipas Mateut.
Jezusi thotë: "Duaje Zotin … me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde!”.
Nuk tregon ndjenja, emocione, jo. Për një semit, zemra, ne e dimë, është qendra e të gjitha zgjedhjeve; ata vendosën me zemër, ne ivendosim me kokën tonë.
Do të thotë se Zoti është ai që udhëheq të gjitha vendimet tuaja, zgjedhjet tuaja... jo idhujt!
Zemra jote nuk duhet të jetë e dyfishtë; pason pak Zotin dhe pak pasionët e veta, çfare më pelqen mua... jo! Çifutët thoshnin: "Zemra është zemër", nuk ka dy zemra, duhet të këtë vetëm një zemër: një zemër e pastër, një dhe e vetme për Zotin. Dhe pastaj "me gjithë shpirt", do të thotë me gjithë jetën. Nuk ka hapësira, momente në jetë që mund të menaxhohen për të kënaqur idhujt e tyre, jo!
Gjithçka duhet bërë vetëm për të kënaqur Zotin, për t'i dhënë kënaqësi Zotit dhe ai është i lumtur kur ne ndjekim udhëzimet e tij, sepse janë ato që na bëjnë të jetojmë ekzistencën tonë në maksimum.
Pastaj Jezusi në ungjillin e Mateut shton: "me gjithë mendjen tënde". Është një kualitet tjetër të një dashurie që duhet të jetë totale e që nuk përmendet në Besëlidhjen e Vjetër. Ata që duan kanë vetëm një mendim: të zbulojnë gjithnjë e më shumë bukurinë e personit që duan.
Në rastin tonë i gjithë interesi duhet vendosur në zbulimin e bukurisë së Zotit!
Ai është i dashuri që nuk mendon për askënd përveç personit që do! Dashuria ndaj Zotit duhet të përfshijë mendjen, ajo duhet të jetë fryt i një zgjedhjeje të vetëdijshme, të arsyeshme, të mirëmenduar. Besimi i vërtetë duhet të jetë i arsyeshëm!
Duhet të jesh në gjendje të tregosh se zgjedhja e besimit është një zgjedhje e bërë me arsye, nuk mund të duash atë që nuk e di, dashuria mund të lindë vetëm nga zbulimi i bukurisë së të dashurit dhe e njëjta gjë ndodh me zgjedhjen. e besimit. Me ndihmën e Zotit, zhgjedhim besimin më e bukur, më e përshtatëm për ne.
Nëse nuk e njeh Krishtin, Ungjillin e tij, aderimi me të është shumë i varfër dhe i brishtë, ndoshta mjafton vetëm një problem i vogël dhe ky besim zhduket; besimi në Krishtin, i bazuar në ndonjë emocion kalimtar, në njëfarë përkushtimi, është shprehja e një zgjedhjeje që është e destinuar të vihet në krizë në çdo moment.
Si të gjitha dashuritë që nuk kanë për bazë inteligjencën, që kanë qenë zgjedhje të bëra vetëm me emocione, nuk zgjasin, shumë shpejt bëhen copë-copë.
Ata që nuk i kushtojnë kohë studimit të Fjalës së Zotit, ata që nuk janë të interesuar për temat teologjike, për problemet kishtare, do të thotë se nuk duan; kushdo që nuk është në gjendje të japë arsyet e besimit të tij, nuk mund të pretendojë se e do Zotin me gjithë mendjen e tij!
Ky është urdhërimi i madh dhe i parë!
Prandaj, imazhi i njeriut të ri, të birit të Perëndisë, nuk duhet të bazohet në bindjen ndaj parimeve.
Jezusi nuk flet kurrë për bindje, madje as për bindje ndaj Zotit, termi "bindje" nuk ekziston në Ungjij; Jezusi nuk thotë kurrë se ne duhet t'i bindemi Perëndisë; Demonët i binden Jezusit, mani, dallgët, era i binden Jezusit... Në Ungjijtë kurrë nuk thuhet se njërëz duhet t’i binden Jezusit!
Jezusi nuk thotë se ne duhet t'i bindemi Perëndisë, ai thotë se ne duhet t'i ngjajmë Perëndisë, ne duhet të duam siç do Ai, sepse ai ka vendosur brenda nesh farën e tij të jetës, Shpirtin e tij, vetë aftësinë e tij për të dashur.
Kundërshtarët e Jezusit duhet të kenë qenë shumë të befasuar dhe të shqetësuar nga përgjigja e dhënë nga Jezusi, duhet të ketë pasur një moment konfuzioni dhe Jezusi përfiton prej tij për të shtuar një urdhërim të dytë aq të madh sa i pari, le të dëgjojmë:
“E dyta është e ngjashme me këtë: do ta duash të afërmin tënd si veten. Nga këto dy urdhërime varet i gjithë Ligji dhe Profetët”
Me urdhërimin e parë, Jezusi donte t'i lironte farisenjtë dhe saducenjtë nga marrëdhënia me Zotin e karakterizuar nga varësia, nënshtrimi, detyra për t'iu bindur urdhrave, porosive dhe mbi të gjitha nga frika se mos ndëshkoheshin nëse rastësisht shkelnin urdhrat e Zotërisë.
Jezusi donte t'i prezantonte veten dhe mesazhin e tij me një mënyrë të re, atë të gëzimit të ndjenjës së dashurisë pa kushte nga Perëndia.

Tani Jezusi e di se kjo dashuri për Perëndinë dhe për njerëzit nuk mjafton për të qenë të lumtur.
Ne nuk jemi vetëm marrëdhënia me Zotin, për të qenë vetvetja duhet të lidhemi me ata që jetojnë me ne, me ata që janë si ne; atëherë cili do të jetë urdhërimi që duhet të rregullojë këto marrëdhënie?
Ka një rregull që na vjen natyrshëm, të cilin e konsiderojmë të drejtë: e mbaj veten, nuk lëndoj askënd, natyrisht nuk dua që të tjerët të më lëndojnë dhe përpiqem t'u bëj mirë atyre që mundem, sidomos atyre që më bëjnë mirë.
Duke qenë se Jezusi dëshiron që ne të jemi të lumtur, ai na tregon më pas një urdhërim të dytë, i cili është po aq i madh sa i pari... "Duaje"!
Dashuria është rregulli që duhet ndjekur për të qenë njerëz!
Ai që nuk dashuron nuk është një njeri!
Me dashuri nënkuptojmë gatishmërinë për t'i bërë mirë dhe vetëm të mirë atyre që jetojnë me ne.


Ku shkoi Jezusi për të marrë këtë urdhërim të dytë?
Ne pamë që i pari e mori nga “Shema Izraeli”, këtë të dytë e merr nga Levitiku në kapitullin 19, ku Zoti i thotë popullit të tij:
"Nuk do të mbash mëri kundër bijve të popullit tënd, por do ta duash të afërmin tënd që është si ti, sepse si ti është i popullit tënd, prandaj do ta duash: Duaje të afërmin tënd porsi vetveten. Unë jam Zoti" (Lv.19,17). Është mirë të lexohet Lv. 19, nga fillimin e deri në fund.
Është hapi i parë që na largon nga drejtësia e ftohtë e kritereve njerëzore dhe fut logjikën e dashurisë, por është një dashuri ende e kufizuar tek fqinji ynë, i cili është populli të cilit i përkisnin të gjithë në Izrael; por dashuria siç e kupton Jezusi nuk ndalet këtu.
Testamenti i Vjetër tashmë kishte bërë një hap përpara, e kishte nxjerrë këtë dashuri jashtë kufijve të Izraelit, në fakt Zoti thotë:
“Zoti e do të huajin dhe i jep bukë e rroba. Prandaj edhe ju doni të huajin, sepse edhe ju ishit të huaj në vendin e Egjiptit".
Por kur Jezusi flet për dashurinë, ai nuk ndalet në këtë nivel të dytë, atë të dashurisë edhe të të huajit, ai shkon më tej dhe do të thotë në Ungjill:
“Unë ju jap një urdhërim të ri: ta doni njëri-tjetrin ashtu si unë ju kam dashur juve”.
Dashuria e tij nuk ka kufi, ajo arrin çdo njeri pa dallim!
Në gojën e Jezusit, dashuria për të afërmin përfshin të gjithë njerëzit, sepse të gjithë janë vëllezër, fëmijë të një Ati.
Ka mbetur edhe një hap për të kuptuar se deri ku shkon kjo kërkesë për dashuri ndaj vëllait, është më i vështiri, ai i dashurisë për armikun. “Tani po ju them, duajini armiqtë tuaj, bëni mirë me ata që ju përndjekin, lutuni për ata që ju urrejnë”.
Për Jezusin, dashuria ndaj Zotit nuk është reale nëse nuk përkthehet në dashuri për vëllanë.

Urdhërimi i dytë është i lidhur pazgjidhshmërisht me të parin dhe pa këtë dashuri për vëllanë nuk zbatohet urdhërimi i madh.
Gjoni e thotë mirë në letrën e tij të parë në kapitullin 4:
“Nëse dikush thotë se e dua Zotin, por nuk e do vëllanë e tij, ai është gënjeshtar. Sepse kush nuk e do vëllanë e vet që e sheh, si mund të thotë se do Perëndinë që nuk e sheh? Ky është urdhërimi që kemi prej tij: kush e do Perëndinë është edhe vëlla i tij".

Në këtë pikë, megjithatë, ka një kundërshtim që të gjithë e kemi dëgjuar: a nuk mjafton të zbatosh urdhërimin e dytë të madh që është dashuria për të afërmin?
Dëgjojmë që thuhet: sa ateistë bëjnë mirësi të pamasë pa asnjë lidhje me Zotin!
Dhe është e vërtetë, sepse kushdo që dashuron është i prekur nga Shpirti shenjt, nga jeta hyjnore që ka marrë dhe, edhe nëse nuk e kupton atë, ai jeton si një fëmijë i Zotit!
Por le të kemi kujdes... para së gjithash sepse shpesh e mira që u bëhet të tjerëve mund të ketë edhe motive të tjera që nuk janë të lidhur me atë dashuri që jepet falas, sepse pas shumë akteve të bujarisë mund të fshihet edhe krenaria, dëshira për t'u ndjerë më mirë se të tjerët, ose ndonjëherë edhe pendim; le të mendojmë për shembull kur u bëjmë mirë atyre në botën e tretë... kemi diçka për të kompensuar.
Le të kemi parasysh se është shumë e vështirë të duam vëllanë tonë pa iu referuar dashurisë për Perëndinë; ata që nuk kanë besim dhe dashuri për Zotin, do të kenë shumë më tepër vështirësi të dashurojnë në situata të caktuara: të falin bashkëshortin që i tradhtoi, t'u bësh mirë atyre që më kanë bërë një gabim të madh, të mbështesin njerëz të pakëndshëm dhe mbi të gjitha të shkëputin zemra nga malli për t'i vënë ato në dispozicion të kujtdo që ka nevojë, edhe sikur të ishte armiku im.
“Nga këto dy urdhërime varet i gjithë ligji dhe të gjithë profetët.”
Çfarë do të thotë Jezusi?

Folja shumë e rëndësishme që përdoret, në greqisht "kremanûmi", do të thotë "varet", është sikur të ishte një grep, një pikë fikse që mban të gjithë Ligjin dhe të gjithë Profetët.
Kjo pikë fikse është dashuria për Zotin, është dashuria për vëllanë, i gjithë Shkrimi duhet të interpretohet duke u nisur nga kjo dashuri.
Çfarë u përgjigjën farisenjtë dhe saducenjtë që kishin ardhur te Jezusi me qëllime keqdashëse?
Pasazhi i Ungjillit nuk raporton reagimin e tyre, por nga ngjarjet në vijim, ne e dimë se as Jezusi nuk ishte në gjendje t'i shkëputtë ata nga besimet e tyre, ata vazhduan të preferonin katekizimin e tyre mbi Zotin dhe njeriun.
Le të jemi të kujdesshëm sepse kjo lidhje me pozicionet tona është shumë e rrezikshme sepse edhe kur të vijë drita e Ungjillit, edhe me mirëbesim, ne mund të mbyllemi dhe atëherë do të humbasim mundësinë për t'u përfshirë në dashurinë në të cilën dëshiron Jezusi. për të na prezantuar.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord. VITI A

MË 29-10-2023.


LEXIMI I PARË: Dal. 22,20-26.

20 Mos e shfrytëzo as mos e shtyp të huajin, sepse edhe ju qetë të huaj në dheun e Egjiptit.
21 Mos e dëmtoni vejushën as bonjakun. 22 Nëse do t’i nëpërkëmbëni, ato do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre.
23 Atëherë hidhërimi im do të ndizet flakë e do t’ju pres me shpatë. Gratë do t’ju mbesin të veja e fëmijët bonjakë.
24 Nëse do t’i huajosh para ndokujt prej skamnorëve të popullit tim, që është me ty, mos u sill me të si t’i ishe kamatar: mos i merrni kamatë.
25 Nëse për peng ia ke marrë të afërmit tënd gunën, ktheja para perëndimit të diellit. 26 Sepse ajo është i vetmi petk me të cilin e mbështjell trupin dhe s’ka tjetër në të cilin të bjerë të flejë. Nëse ankohet para meje, do ta dëgjoj, sepse kam dhembshuri.



LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

LIGJET E MOISIUT.

Libri i Eksodit përmban disa tekste ligjesh që të gjitha i atribuohen Moisiut: në realitet, vetë Moisiu shpalli vetëm një grup të parë ligjesh; më pas gjatë gjithë jetës së popullit të Izraelit, ligjet e reja të përshtatura me kushtet e reja shoqërore dolën dhe u futën në librin e Eksodit, pas grupit të parit. Ashtu si Kodi ynë Civil ose Penal modifikohet, plotësohet rregullisht dhe megjithatë është i njëjti libër dhe vazhdon të mbajë të njëjtin emër. Por ligjet e reja pasqyrojnë kontekstin e ri në të cilin u miratuan; ata u përgjigjen pyetjeve të reja, formave të reja të krimit: i gjithë ligji është gjithmonë rrethanor!
Në fakt, të gjitha ligjet e dhëna nga Moisiu dhe pasardhësit e tij, në kohë të ndryshme, në kushte të ndryshme jete, u mblodhën atje pas Dekalogut (ose Dhjetë Fjalëve të Sinait), sepse ato ishin vazhdimi logjik, gjatë shekujve dhe evolucionit historik të Izraelit.

ÇFARË KA TË RE NË IZRAEL?

Izraeli nuk është as i pari dhe as i vetmi popull që ka shpallur ligje; Kode shumë më të vjetra të ligjit janë gjetur në Lindjen e Mesme: në Ur, për shembull, (atdheu i Abrahamit), ne dimë për një kod që daton nga viti 2050 para Krishtit. ; dhe kodi i famshëm i Hamurabit (i cili ndodhet në Muzeun e Luvrit) daton rreth vitit 1750, ende p.e.s. Këta kode kanë një sërë pikash të përbashkëta: në të gjitha qytetërimet, ligji është bërë për të mbrojtur të dobëtit: prandaj nuk është për t'u habitur që ligji i Izraelit, si të tjerët, mbron interesat e vejushës, të "jetimit", të emigrantit, të huamarrësit. Por ajo që është e re këtu është themeli i Ligjit.


NË EMËR TË ZOTIT ÇLIRIMTAR

Themeli i Ligjit të Izraelit është çlirimi nga Egjipti: ose, më saktë, është përvoja e dyfishtë e skllavërisë në Egjipt dhe çlirimit nga Zoti. Dhe për shkak se Zoti është shfaqur si ai që dëgjon ankesat e të poshtëruarve, që u jep atyre lirinë dhe dinjitetin e tyre, shumë logjikisht, ai vazhdon përmes Ligjit të mbrojë të poshtëruarit. Aq shumë sa të gjitha ligjet biblike janë të mbushura me përkujtime: kujtime të vuajtjeve të duruara kur ishim skllevër, të poshtëruar... kujtime të punës së Zotit që çliroi popullin e tij. Për shembull, fjalët e para të Dekalogut nuk janë ende një urdhër, por një kujtesë: "Unë jam Zoti, Perëndia yt, që të nxori nga vendi i Egjiptit, nga shtëpia e skllavërisë" (Dal. 20, 2); ose “E ke parë atë që i kam bërë Egjiptit, si të kam mbajtur si mbi krahët e shqiponjës dhe të solla tek unë” (Dal. 19,4).
Dhe nëse Zoti e liroi popullin e tij, kjo ndodh sepse dëgjoi thirrjen e të pafatit: “Nga thellësia e skllavërisë së tyre, bijtë e Izraelit rënkonin dhe bërtitën. Nga thellësia e skllavërisë së tyre, thirrja e tyre u ngrit te Zoti. Zoti e dëgjoi ankesën e tyre; Perëndia e kujtoi besëlidhjen e tij me Abrahamin, Isakun dhe Jakobin..." (Eks 2, 23-24). Po kështu në episodin e shkurret që digjet: "ZOTI tha: "Kam parë, po, kam parë mjerimin e popullit tim që është në Egjipt dhe kam dëgjuar britmat e tyre nën goditjet e mbikëqyrësve. Po, i di vuajtjet e tij. Unë kam zbritur për ta çliruar” (Eks. 3, 7).
Ky është themeli i të gjithë Ligjit në Izrael: Perëndia që dëgjon britmën e të pafatit, që njeh vuajtjet e tyre dhe për këtë arsye merr mbrojtjen e tyre. “Sepse jam i mëshirshëm” thotë fjalia e fundit e tekstit tonë.
Për këta njerëz që kanë përjetuar poshtërim, nuk është e vështirë të vihet në vendin e të poshtëruarit: “Nuk do ta shfrytëzoni emigrantin, nuk do ta shtypni, sepse ishit ju, madje edhe emigrantë në vendin e Egjiptit”. Përkthe: sepse ti e di se çfarë është të poshtërohesh, nuk do të poshtërosh askënd. Nuk është çështje arsyetimi, ndjenjash të këndshme, është çështje eksperience, diçka si ‘ti e di si është, ndaj vendos veten në vendin e tyre’.
Sqarim i vogël kalimthi: emigranti në fjalë është i huaji me banim të përhershëm në vend, që vendoset atje; nuk bëhet fjalë për të huajin që kalon, turistin, i cili përfitoi nga mikpritja proverbiale në Orient.

RREGULLI I ARTË: VËNË VETEN TUAJ NË VEND

Të gjitha urdhërimet e pakta në tekstin e sotëm ndjekin të njëjtën logjikë: vëre veten në vendin e të varfërit, të huamarrësit, të vejushës, të jetimit; mos i keqtrajto, sepse Perëndia e dëgjon britmën e tyre; ne jemi ende në fillimin e Zbulesës biblike (edhe nëse këto tekste vijnë pas Moisiut), por ne tashmë e dimë se Zoti është i shqetësuar për vuajtjet njerëzore dhe se ai u vjen në ndihmë të varfërve dhe të poshtëruarve.
Për fat të keq, për momentin, duhet ende të kërcënosh që të respektohet ligji: “Do të më ndezë zemërimi dhe do të të vras me shpatë”. Do të vijë një ditë, e dimë, kur njeriu i edukuar pak nga pak nga Zoti dhe nga Ligji nuk do të ketë më nevojë për kërcënime, sepse do të ketë mësuar të shohë në çdo njeri një vëlla.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord. VITI A

MË 29-10-2023.


PSALMI, 18, 2-3, 4. 20, 47. 51ab



2 Të dua, o Zot, fuqia ime!
3 Ti, o Zot, je Qeta ime, Kështjella ime, Streha ime, Shpëtimtari im!
Perëndia im, Ndihmëtari im, në Të shpresoj!
Ai është Mbrojtësi im, fuqia e shpëtimit tim, ndorja ime!

4 Në ndihmë do ta thërras Zotin tejet të lavdishëm,
dhe do të shpëtoj nga armiqtë e mi.

20 Ai më qiti në vendin e shpëtimit,
më shpëtoi sepse më kishte për zemër.

47 Është Zoti! Qoftë bekuar Qeta e strehimit tim!
Qoftë madhëruar Hyji, Shpëtimtari im!

51 Zoti ia shumon fitoret mbretit të vet,
e përkrah të shuguruarin e vet,
Davidin e pasardhësit e tij deri në amshim!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE


KUR E THIËRRAS, AI MË SHPËTON.

Për të kuptuar këtë psalm, duhet të dihet historia e Davidit: ne e dimë se në disa raste, ai u ndoq nga mbreti Saul. Dhe Zoti e ndihmoi. Ju kujtoj historinë e tij. Kjo ndodhi pak para vitit 1000 p.e.s.. Në kohën mbreti legjitim i Izraelit, i zgjedhur nga Perëndia dhe i shenjtëruar me vajosjen me vaj të profetit Samuel, nuk ishte Davidi (ende jo), por Sauli, mbreti i parë i Izraeli.
Por ai nuk e përmbushi më misionin e tij; mbretërimi i tij, i cili filloi mirë, përfundoi keq. Në vend që ta dëgjonte profetin, ai me vetëdije i shkeli urdhrat e tij dhe profeti Samuel e mohoi atë. Pikërisht atëherë Profeti Samuel zgjodhi Davidin, i cili ishte ende shumë i ri, për t'u stërvitur në gjykatë dhe që më vonë do të pasonte Saulin. Prandaj Sauli mbeti mbreti në fuqi deri në vdekjen e tij, por iu desh të duronte duke parë Davidin, rivalin e tij gjithnjë e më popullor dhe të suksesshëm, të rritej në oborr. Aq sa një urrejtje e egër mbushi gradualisht zemrën e Saulit dhe ai u përpoq disa herë, por më kot, të hiqte qafe Davidin. Një herë, ndër të tjera, Sauli po ndiqte Davidin dhe Davidi gjeti strehë në një shpellë. Prandaj shprehja: "O Zot çlirimtari im, shkëmbi që më strehon..." I zgjedhur, për habinë e tij të madhe, për të qenë mbreti i ardhshëm, Davidi e dinte se mund të mbështetej në mbrojtjen e Perëndisë: "Kur i kërkoj Zotit, unë jam i shpëtuar nga të gjithë armiqtë e mi”. Ose përsëri: “Zot, mburoja ime, fortesa ime, arma ime e fitores!”
Libri i dytë i Samuelit thotë se Davidi e këndoi këtë psalm për të falënderuar Perëndinë që e çliroi nga të gjithë armiqtë e tij, duke filluar nga Sauli; dhe nëse jemi kuriozë, mund të konsultojmë librin e dytë të Samuelit në kapitullin 22, e do ta gjeni tekstin e këtij psalmi 18 pothuajse identik. Kjo nuk vërteton se, historikisht, Davidi i tha fjalë për fjalë këto fjalë, por se shkrimtari i fundit i librit të Samuelit mendonte se ky psalm zbatohej veçanërisht mirë për Davidin.
Por, sigurisht, tema e vërtetë e psalmit, si gjithmonë, nuk është ndonjë personazh i veçantë, madje as mbreti David: është i gjithë populli. Dhe kur populli dëshiron të falënderojë Perëndinë për mbështetjen dhe shqetësimin e tij gjatë shekujve, ai e krahason veten me mbretin David të ndjekur nga Sauli.


SHKEMBI I IZRAELIT

I gjithë populli i Izraelit, gjithashtu, mund t'i thotë këto vargje me gjithë të vërtetën: "Zot, shkëmbi im... Zoti çlirimtari im, shkëmbi që më strehon... Më ka çliruar sepse ai më do mua. Rroftë Zoti! Qoftë i bekuar Shkëmbi im! ...”. Para së gjithash, shumë kohë përpara Davidit, populli izraelit kishte përjetuar se një shpellë në një shkëmb mund të ishte një vend strehimi; libri i Gjykatësve jep shembuj: të themi se Zoti është Shkëmbi ynë, do të thotë së pari të themi se ai është ndihma jonë, mbështetja jonë më e sigurt. Për shembull, tek Ligji i Përtërirë gjejmë këngën e famshme të Moisiut në Shkëmbin e Izraelit: “3 T’ Zotit Emrin do t’lëvdoj: lartësoni Hyjin tonë! 4 I qetë është Ai, n’vepra i përsosur, udhët e tij janë drejtësi: Hyj besnik, pa asnjë t’keqe, krejt i drejtë e i patëmetë” (Dt 32,3-4).
Ky është përkthimi i Simonit Filipaj. Por në një përkthim tjetër gjendet: “Është emri i Zotit që unë thërras; Perëndisë tonë tregoji madhështinë. Ai është Shkëmbi: puna e tij është e përsosur; të gjitha rrugët e tij janë drejtësi. Zoti i së vërtetës, jo i tradhtisë, ai është i drejtë, është i shejntë”. Në një kohë kur mendohej se çdo popull kishte perëndinë e tij mbrojtës, pranohej edhe se popujt e tjerë mund të kishin “shkëmbin” e tyre, por ky nuk ishte me të vërtetë si Hyji i Izraelit; gjejmë në të njëjtën këngë këtë fjali të mrekullueshme: “Shkëmbi i armiqve tanë nuk është si Shkëmbi ynë” (Dt. 32, 31).


SHKEMBI I MASËS DHE MERIBËS.

Moisiu, kur flet për shkëmbin, sigurisht i jep atij një kuptim tjetër; sepse këtu kemi, fare qartë, një jehonë të çlirimit të Egjiptit (“Zoti më ka liruar sepse më do”) dhe gjithashtu të Eksodit, të marshimit të gjatë për në Sinai; gjatë gjithë këtij udhëtimi sprovues, në vapë, uri, etje, mes akrepave dhe gjarpërinjve që digjeshin, prania e Zotit, ngushëllimi i tij ishte ndihma e njerëzve; një shqetësim që shkoi aq larg sa bëri që uji të rrjedhë nga Shkëmbi: ky është pasazhi i famshëm i Masës dhe Meribës; ku kishin aq etje sa kishin frikë të vdisni dhe u akuzua Moisiu se donte vdekjen e popullit... Historia e kësaj revolte e përndjek kujtesën e Izraelit, sepse është tipike për dyshimet që sulmojnë besimtarin; por këtu, nuk është revolta ajo që ngjallet, është mirësia e Zotit që i përgjigjet revoltës me një dhuratë edhe më të madhe:
“3 Në këtë vend populli hoqi keq për ujë dhe nynykatte kundër Moisiut: “Përse na bëre të dalim prej Egjiptit për të na vrarë ne, fëmijët tanë dhe bagëtitë tona”? 4Moisiu iu drejtua Zotit me këto fjalë: “Çfarë të bëj me këtë popull? Edhe pak dhe do të më vrasin me gurë”. 5 Zoti i tha Moisiut: “Shko para popullit; merr me vete disa prej pleqve të Izraelit, merre në dorë shkopin, me të cilin e godite lumin dhe nisu! 6 Ja, unë do të qëndroj para teje përmbi qetën e Horebit. Ti bjeri shkëmbit e prej tij do të shpërthejë uji që populli të pijë”. Moisiu bëri ashtu ndër sy të pleqve të Izraelit” (Dal. 17, 3-67).
Quand le peuple d’Israël chante ce psaume, il rappelle donc cette présence fidèle depuis toujours à ses côtés de Celui dont le Nom même est « Je suis avec vous » ; mais ce rappel est aussi la source de son espérance ; car tout comme David, ce peuple attend la réalisation des promesses du Dieu fidèle, la venue du Messie qui libèrera définitivement l’humanité. « Vive le SEIGNEUR ! Béni soit mon Rocher ! Qu’il triomphe, le Dieu de ma victoire. Il donne à son roi de grandes victoires, il se montre fidèle à son Messie ».
Prandaj, kur populli i Izraelit këndon këtë psalm, ai kujton këtë prani besnike gjithmonë pranë Atij, emri i të cilit është "Unë jam me ty"; por ky përkujtim është gjithashtu burimi i shpresës së tij; sepse ashtu si Davidi, edhe këta njerëz presin përmbushjen e premtimeve të Zotit besnik, ardhjen e Mesisë që do ta çlirojë përfundimisht njerëzimin. “Rroftë Zoti! Qoftë i bekuar Shkëmbi im! Le të triumfojë ai, Zoti i fitores sime. Ai i jep mbretit të tij fitore të mëdha, ai tregohet besnik ndaj Mesisë së tij”.
Ju kujtohet edhe lufta midis Davidit dhe Goliathit: Davidi i armatosur me një hobe të thjeshtë u përball me gjigantin e pajisur nga koka te këmbët dhe i armatosur deri në dhëmbë; i ofenduar nga veshja tepër e thjeshtë e rivalit të tij, i tha Goliath: “A mendon se jam unë qen që po vjen kundër meje me shkop?”, dhe shau filisteu Davidin e zotat e tij, 44 dhe i tha Davidit: “Eja tek unë e do t’ua jap mishin tënd shpendëve të ajrit e egërsirave të pyllit”. 45 E Davidi i ktheu përgjigje filisteut: “Ti po më sulmon me shpatë, me heshtë e me patërshanë, kurse unë sulem kundër teje në emër të Zotit të Ushtrive, Hyjit të aradheve të Izraelit, të cilët i ngacmove ti. 46 Ty sot Zoti të lëshoi në dorën time: do të të vras e do të ta këpus kokën tënde e do ta marr, kurse kufomën tënde dhe kufomat e taborreve të filistenjve do t’ua jap sot shpendëve të ajrit e egërsirave të pyllit, që ta dijë mbarë bota se ka Hyj në Izrael. 47 Le ta dijë mbarë kjo bashkësi se Zoti nuk shpëton as me shpatë as me heshtë: zotërues i luftës është ai! Ai do t’ju lëshojë në duar tona”!(1 Sam. 17, 43-47).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord VITI A

MË 29-10-2023.


UNGJILLI: Mt. 22, 34-40

34 Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan 35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti:
36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?”
37 Jezusi u përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’
40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët”.




LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


MËSUES ,NË LIGJ CILI ËSHTË URDHIËRIMI I MADH?

“Mësues, në Ligj, cili është urdhërimi i madh?” Farisenjtë i bëjnë Jezusit një pyetje që ishte klasike për ta. Ne e dimë se ligji përmban gjashtëqind e trembëdhjetë urdhërime; dhe ata debatonin gjatë gjithë kohës se cili urdhër ishte më i rëndësishmi. Kur lindte një konflikt detyrash, ishte e nevojshme të jepeshin përparësi urdhërimeve të ndryshme. Përgjigja e Jezuit do t'i habisë duke i marrë përtej çështjeve ligjore.
Konteksti këtu është i rëndësishëm: ne jemi, te Shën Mateu, në fazën e fundit të jetës tokësore të Jezusit, midis hyrjes së tij triumfale në Jerusalem dhe mundimit të tij. Diskutimet pasojnë njëra-tjetrën midis atij që turma e njohu si Mesia dhe autoriteteve fetare, të cilët, sipas tyre, kanë legjitimitet vetëm për të njohur Mesinë e vërtetë. Jezusi tregoi tre shëmbëlltyra (ajo e dy djemve, ajo e vreshtarëve vrasës dhe së fundi ajo e banketit të dasmës dhe e rrobës së dasmës). Tashmë është radha e autoriteteve fetare që t'i bëjnë tre pyetje, me synimin për ta futur në kurth: atë për taksën që duhet t'i paguhet Cezarit, atë për ringjalljen e të vdekurve dhe në fund, atë të sotmen: " Mësues, në Ligj, cili është urdhërimi i madh?”


JO NJË URTDHËR, POR DY!

Jezusi pyetet për Ligjin, përgjigjen e nxjerr nga Ligji; por ai refuzon të vendosë një hierarki midis gjashtëqind e trembëdhjetë urdhërimeve të Ligjit: ai citon dy urdhërime të regjistruara në Ligjin e Izraelit dhe i vendos në të njëjtin nivel: Duaje Zotin, duaje të afërmin tënd.
"Duaje Zotin, Perëndinë tënd me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd dhe me gjithë mendjen tënde": është në Librin e Ligjit të Përtërirë në kapitullin 6, është pjesë e besimit judaik, Shema Israel; "Duaje të afërmin tënd si veten" është në librin e Levitikut (Lv. 19,18). Dhe thotë se këto të dyja u japin kuptim gjithë të tjerëve: “Nga këto dy urdhërime varet i gjithë Ligji, si dhe Profetët”.
Është e vërtetë që Ligji, por edhe Profetët tashmë i lidhin shumë fort këto dy urdhërime; për Ligjin, mjafton të rilexojmë Dekalogun, atë që ne i quajmë dhjetë urdhërimet: urdhërimet në lidhje me sjelljen ndaj Zotit pasohen menjëherë nga urdhërimet në lidhje me sjelljen ndaj të tjerëve. Dhe të gjithë Ligjin e gjejmë me tekstin e librit të Eksodit që na ofrohet në lexim të parë, që diktonte sjellje ndaj të tjerëve, veçanërisht ndaj të varfërve, të vejave, jetimëve, emigrantëve. Këta urdhërime vijnë në emër të Zotit të Besëlidhjes, Zotit që duhet dashur me gjithë zemër dhe me gjithë shpirt...
Për sa i përket profetëve, ata kujtuan vetëm këtë lidhje midis dy urdhërimeve: Isaia, për shembull: “Agjërimi që më pëlqen, a nuk është ky: të heqësh zinxhirët e padrejtë, të zgjidhësh lidhjet e zgjedhës, t'i japësh lirinë të shtypurve. , thyej të gjitha zgjedhat? (Is. 58,6). Ose përsëri Mikea: “O njeri, je bërë të njohësh çfarë është e mirë, çfarë kërkon Zoti prej teje: asgjë tjetër veçse të respektosh drejtësinë, të duash besnikërinë dhe të përpiqesh të ecësh me Perëndinë tend” (Mi. 6, 8).
Si përmbledhje, në Ligj si në Profetët, mësimi i madh ishte 'nëse doni të jeni bijtë e Zotit që ju çliroi nga robëria e Egjiptit, bëhuni çlirimtarë nga ana juaj'. Që do të thotë se shprehja “do të të pëlqejë” përfshin sjellje konkrete, shumë më tepër se një ndjenjë.



DALIMI NGA LEGALIZMI.


Duke vepruar kështu, Jezusi i fton bashkëbiseduesit e tij të largohen nga fryma legaliste: ai i thërret ata në një konvertim rrënjësor: me Perëndinë ne nuk jemi në fushën e llogaritjes, të asaj që duhet të bëjmë për të qenë në rregull; ne jemi nën ligjin e vetëm të dashurisë. Shën Pali, ish-fariseu skrupuloz, i cili përjetoi këtë konvertim, do të thotë në letrën drejtuar Romakëve:
“…mëkati s’do të zotërojë më me ju, pasi nuk jeni nën Ligj, por nën ndikimin e hirit” (Rm. 6, 14). Dhe nëse hyjmë në logjikën e dashurisë, këto dy urdhërime janë të ngjashme, thotë Jezusi, janë të së njëjtës natyrë; sigurisht, sepse nuk ka dy lloje dashurie! Ajo me të cilin do të donim Zotin dhe ajo me të cilin do të donim vëllezërit tanë; e dyta është verifikimi i të parit; siç thotë Shën Gjoni:
"Nëse ndokush thotë: E dua Hyjin, e këndej e urren vëllain e vet, është gënjeshtar. Sepse kush nuk e do vëllain e vet që e sheh, Hyjin që nuk e sheh, s’mund ta dojë. Prej tij e kemi edhe këtë urdhër: Kush e do Hyjin, duhet ta dojë edhe vëllain e vet” (1 Gj. 4,20).

Këtu, pra, Jezusi i paralajmëron farisenjtë: ka mënyra për të zbatuar ligjin që e tradhtojnë atë; është dhënë nga Zoti që të jetë një rrugë e lirisë dhe e jetës, por ne mund ta bëjmë fare mirë atë të një skllavërie dhe madje ndonjëherë një rrugë vdekjeje: për shembull kur urdhërimi i pushimit sabatik të shtyn të braktisësh një të sëmurë ose që vdes, ligji që dikton shërbimin e vëllait është tradhtuar.
Pra, ajo që Jezusi po përpiqet t'i bëjë farisenjtë të kuptojnë është se ata rrezikojnë, në emër të Ligjit, të harrojnë urdhërimin e dashurisë.
Është e sigurt se kjo është një temë e dashur për Shën Mateun: ai, i vetmi nga ungjilltarët që citoi dy herë frazën e profetit Hozea “Unë dua besnikëri, jo sakrificë” (Oz. 6, 6); edhe ai është i vetmi që tregoi shëmbëlltyrën e gjykimit të fundit: “ ‘Për të vërtetë po ju them: çkado bëtë për njërin ndër këta vëllezërit e mi më të vegjël, e bëtë për mua’” (Mt. 25, 40).
Mateu citon këtë fjali nga profeti Ozea për herë të parë në historinë e thirrjes së tij (Mt. 9,13); hera e dytë, ishte pikërisht me rastin e një polemike mes Jezusit dhe farisenjve për një pyetje të ngjashme me atë të kësaj të diele. Ky është episodi i kallinjve të këputur nga një arë me grurë nga dishepujt në një ditë të shtunë. Farisenjtë e qortojnë Jezusin për këtë dështim:
“1 Në atë kohë ‑ një të shtunë ‑ Jezusi kaloi nëpër të mbjella. Nxënësit e tij të uritur, filluan të këpusin kallinj e të hanë. 2 Kur i panë farisenjtë, i thanë:
“Ja, nxënësit e tu po bëjnë çka s’është e lejueshme të bëhet të shtunën!”
3 Jezusi u përgjigj:
“Vallë a nuk keni lexuar ç’bëri Davidi kur u urit ai dhe shoqëruesit e tij? 4 Si hyri në Shtëpinë e Hyjit dhe i hëngrën bukët e kushtuara, që nuk ishte e lejueshme t’i hante as ai as shoqëruesit e tij, por vetëm priftërinjtë? 5 Apo nuk keni lexuar në Ligj se priftërinjtë e prishin të shtunën në Tempull në ditë të shtuna e nuk bëjnë mëkat? 6 E unë po ju them: është këtu diç më e madhe se Tempulli! 7 Ta kishit kuptuar se ç’do të thotë fjala: ‘Dua mëshirën e jo flinë’, nuk i kishit dënuar këta njerëz që s’po bëjnë faj. 8 Biri i njeriut është me të vërtetë i zoti i të shtunës” (Mt 12:1-8).