Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 26 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A.

MË 1-10-2023

UNGJILLI: Mt. 21, 28 – 32.

28 “Më thoni si e mendoni këtë gjë: një njeri kishte dy djem. Iu drejtua të parit e i tha: ‘Biro, dil sot e puno në vresht!’
29 Ai iu përgjigj: ‘Nuk dua!’ Pastaj ndërroi mendim dhe shkoi.
30 Atëherë iu drejtua të dytit po ashtu. Ai iu përgjigj: ‘Po shkoj, imzot!’, por nuk shkoi.
31 Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”
I thanë: “I pari!”
“Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit.
32 Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Shëmbëlltyra që dëgjojmë sot, u tregua nga Jezusi pas një mosmarrëveshjeje me krerët e priftërinjve dhe me pleqtë; ata e kishin parë duke dhënë mësim në tempull, ndoshta nën portikun e Solomonit, atë portik që shtrihej në pjesën lindore të oborrit të tempullit, vendi ku rabinët dhe skribët uleshin për të dhënë me autoritet interpretimet e tyre biblike dhe udhëzimet e tyre .
Pastaj, këta autoritete supreme fetare iu afruan Jezusit dhe e pyetën:
“Me ç’pushtet je duke bërë kështu? Kush ta dha këtë pushtet?” (Mt. 21,27). “Me çfarë autoritet e vendos veten për të dhënë mësim në tempull? Ti nuk ke asnjë titull, asnjë autorizim për ta bërë këtë!”
Jezusi përgjigjet me një kundërpyetje…
“Do t'ju bëj gjithashtu një pyetje: nga kush e mori Pagëzuesi autoritetin për të folur? A e kishte marrë nga Zoti apo nga njerëzit?”
Ata nuk mund të përgjigjen sepse nëse do të kishin thënë: "Nga njerëzit", do të kishin pasur kundërshtime menjëherë nga njerëzit që e konsideronin Gjon Pagëzuesin një njeri të Zotit; ata nuk mund të përgjigjen: "Nga Zoti" sepse Jezusi e kishte një pyetje tjetër gati ...
"Nëse predikimi i tij erdhi nga Perëndia, pse nuk e pranuat dhe nuk u kthyet?"
Bashkëbiseduesit e kohës së Jezusit ishin njerëz të devotshëm, që respektonin edhe porositë më të vogla: gjithçka që Zoti kishte vendosur, gjithçka që mësonte tradita e respektonin në mënyrë të përsosur, ata gjithmonë i kishin thënë "po" Zotit.
Ata që thanë "jo", nuk ishin izraelitët, ata ishin popujt paganë: në fakt ka një shëmbëlltyrë shumë interesante sepse, rabinët thoshin, se para se t'i ofronte Tevratin Izraelit, Zoti ua kishte propozuar atë popujve të tjerë.
Ai ishte paraqitur para idumeasve, bijve të Esaut, atyre që banonin në jug të fisit të Judës dhe u kishte thënë atyre:
"Ja, a e doni ju Tevratin?"
E kontrolluan Tevratin dhe panë se aty shkruhej: “Mos vrit”... “Jo, nuk e pranojmë, thanë ata, ne jemi njerëz që luftojmë vazhdimisht”.
Pastaj Zoti ua kishte ofruar Moabitëve, Amonitëve, bijve të Lotit: ata shikuan Tevratin dhe kuptuan se ai "e ndalonte kurvërinë"; ata kishin një jetë mjaft të korruptuar dhe thanë:
"Jo, ne nuk e duam atë."
Zoti ishte kthyer te ismaelitët, ata beduinët e shkretëtirës... e panë që thoshte: "mos vidh" dhe thonë:
"Ne jemi sulmues të shkretëtirës, ne nuk e duam atë".
Të gjithë thanë jo!
Izraelitët, nga ana tjetër, janë njerëzit që i thanë po Perëndisë, në kapitullin 5 të Ligjit të Përtërirë është përgjigja e tyre ndaj Zotit:
"Të gjitha ato që ka thënë Zoti, ne do t’i bëjmë dhe do t’i dëgjojmë".
Ata thanë po, kjo është çështja!
Gjendja e tyre nuk është e ndryshme nga ajo e shumë të krishterëve të sotëm, sepse farisenjtë e kohës së Jezusit tashmë kanë vdekur, por shëmbëlltyra është ruajtur në Ungjill për ne të krishterët sot, në mënyrë që të mendojmë për vlerën e marrëdhënieve tona me Zotin dhe për mënyrën me të cilën e dëgjojmë Fjalën e tij... pse? Për shkak se ekziston rreziku që edhe një besimatar i krishterë të mbetet i mbyllur në një lloj sigurie për të cilën ndihet i drejtë me Zotin, por pastaj zemërohet nëse ka ndonjë ftesë për të rishikuar jetën e tij që të bëhet më e përshtatshme me mesazhin ungjillor i cili shpesh herë është shumë i ndryshëm nga ajo që u bë gjithmonë dhe që u mendua gjithmonë.
Është pikërisht për të ndihmuar këta njerëz që e gjejnë veten në një gjendje të rrezikshme - dhe po u flas të krishterëve - në këtë moment, sepse është për ne që kjo shëmbëlltyrë e Jezusit është ruajtur.
Zoti dëshiron të hapë zemrat e këtyre të krishterëve refraktarë për të rishikuar pozicionin e tyre fetar dhe shëmbëlltyra paraqitet me një pyetje:
"Çfarë mendoni?"
Është pikërisht një ftesë për të rimenduar marrëdhënien tonë me Perëndinë, për ta rishikuar atë. Le të dëgjojmë shëmbëlltyrën:
28” Çfarë mendoni? Një burrë kishte dy djem. Ai u kthye nga i pari dhe tha: "Bir, shko të punosh sot në vresht". 29 Dhe ai u përgjigj: "Nuk dua". Por pastaj u pendua dhe shkoi atje. 30 Ai u kthye nga i dyti dhe tha të njëjtën gjë. Dhe ai u përgjigj: "Po, zotëri". Por ai nuk shkoi. 31 Cili nga të dy e përmbushi vullnetin e babait?”. Ata u përgjigjën: "I pari".

Shëmbëlltyra paraqet personazhe të tjerë, i pari është një baba dhe kur rabinët filluan një shëmbëlltyrë duke thënë: "Ishte një baba", kjo tregonte menjëherë Zotin edhe sepse ky baba, Zoti, kishte një djalë, Izraelin; Profeti Ozea e thotë këtë në kapitullin 11:
"1 Kur Izraeli ende ishte djalë unë e doja e prej Egjiptit e thirra birin tim.
2 Por, sa më shumë i thirrja, aq më tepër largoheshin prej meje; baalëve fli u flijonin, idhujve u digjnin kem”.
Dhe kur Zoti i flet Faraonit ai i thotë: "22 ‘Kështu thotë Zoti: Izraeli është i parëlinduri biri im’. 23 Unë po të them: Ma lejo birin tim të më shërbejë. Po nëse nuk do të ma lejosh të shkojë, unë do ta vras të parëlindurin tënd” (Dal. 4,2-23).
Në shëmbëlltyrë shfaqet një djalë i dytë dhe autoritetet fetare nuk e prisnin këtë sepse Zoti ka vetëm një djalë, popullin e Izraelit!
Ata duhet të kenë pyetur veten: "Ndoshta Jezusi fillon t'i referohet Ismaelit, djalit që Abrahami pati nga skllava Hagar?".
Tashmë kemi një mesazh në këtë hyrje të shëmbëlltyrës: ne jemi të krishterë, ndoshta jemi të bindur se jemi fëmijët e vetëm të Zotit, me pagëzimin bëhemi fëmijë të Zotit, dhe pyesim veten:
"A nuk janë njerëz të tjerë fëmijë të të njëjtit At?"
Çdo njeri ka një gjurmë të pashlyeshme të imazhit dhe ngjashmërisë së Atit tonë qiellor, ne duhet ta kujtojmë gjithmonë këtë të vërtetë sepse na bën të ndihemi si vëllezër për të gjithë.
Pali e thotë këtë në letrën drejtuar Galatasve, 3, 26-29:
" 26 Prandaj, të gjithë jeni bijtë e Hyjit në fuqi të fesë në Jezu Krishtin,
27 sepse, gjithsa jeni pagëzuar në Krishtin ‑ me Krishtin jeni veshur.
28 Nuk ka më: hebre ‑ grek!
Nuk ka më: skllav ‑ i lirë!
Nuk ka më: mashkull ‑ femër!
Të gjithë ju jeni NJË në Krishtin Jezus!
29 Nëse jeni të Krishtit, jeni pasardhësit e Abrahamit, trashëgimtarë në fuqi të premtimit. Nuk ka as hebre, as grek, as burrë, as grua, as skllav, as i lirë"
Duhet mbajtur mend gjithashtu se ne nuk jemi fëmijë nga meritat e fituara: askush nuk bëhet bir sepse ka merita, dhurata e birësisë natyrore është falas, por ajo e Atit në qiell është e lirë dhe është për të gjithë njerëzit, prandaj të gjithë janë fëmijët e të njëjtit At... edhe ata të pamaturit. Gabimet që bëjmë, na shpërfytyrojnë imazhin e Atit në ne, por nuk e fshijnë identitetin tonë si fëmijë: ne do të mbetemi fëmijë të Zotit përgjithmonë
Këtë nuk duhet ta harrojmë, sidomos kur gjykojmë ata që janë të ndryshëm nga ne, si nga pikëpamja kulturore, por edhe nga ajo fetare: jemi të gjithë vëllezër, bij të një Ati!
Tani vijmë tek sjellja e dy fëmijëve. Në secilin prej të dyve ka një mesazh për ne sepse ne i respektojmë të dy këta fëmijë, herë sillemi si fëmija i parë, herë si fëmija i dytë.
Do të shohim se nënkuptohet edhe një bir i tretë, për të cilin Jezusi nuk flet, por na lë të kuptojmë qartë se edhe ne, ndonjëherë, jemi si djali i tretë.
Le të fillojmë me të parën.
Babai “iu drejtua të parit... këtu ka rëndësi folja e përdorur, nuk është: “iu drejtua të parit” por “u afrua tek i pari”, “proselfon”...afrohet.
Kjo është shëmbëlltyra e Zotit që nuk urdhëron nga lart, nuk jep urdhra të të cilëve nuk kuptohet kuptimi, pas të cilëve duhet të ulet koka, me bindje se përndryshe nuk do ta marret shpërblimi, por ndëshkimi... mjaft me këtë imazh të Zotit tone që kalon kohë duke dhëne shpërblim ose ndëshkim!
Del nga kjo shëmbëlltyrë një imazh i Atit që na afrohet, që na merr për krahun sepse dëshiron të na tregojë se ajo që na sugjeron të bëjmë, vjen nga dashuria e tij.
Në fakt ai e quan bir, por nuk e quan bir në greqisht me fjalët "pais ose yiós": ai e quan "tecnon" që vjen nga folja "tíkto", folia që përdoret kur një grua shtatëzënë lind një fëmijë". Pra mbi këtë bir ka edhe dashuria, butësia, ëmbëlsia amtare e këtij babai që i vë krahët mbi supe të birit për t'i thënë:
"Shiko, ke diçka të bukur për të bërë sot!"
“Çfarë?” i thotë ai.
"Shko dhe puno në vresht sot"
Ti i përket një familjeje dhe tani do të të tregoj se si ta kalosh ditën tënd të bukur dhe kuptimplotë për të gjithë familjen: me sjelljen tënde duhet të sigurosh që sot të ketë gëzim në shtëpi.
Ai përfaqëson qartë sugjerimin që Zoti na jep për t'i dhënë kuptim jetës tonë, të sotmes tonë në këtë botë; ti i përket një familjeje dhe për këtë je thirrur të punosh në këtë vresht.
Fjala “vreshti” tregon se çfarë duhet prodhuar që kjo familje të jetë e lumtur; vera është simboli i gëzimit: ajo që Zoti dëshiron të mbretërojë në shtëpinë e tij është vetëm gëzim dhe vetëm ata që prodhojnë gëzim po përmbushin vullnetin e Atit.
Përgjigja e këtij djali:
"Nuk dua!"
Një reagim negativ shumë i ashpër!
Zgjedhja me të cilën ai përballet është: “A dëshiron ta kalosh ditën kotë, duke mos bërë asgjë, duke ecur sa andej këndej, duke ia dalë mbanë, duke jetuar si të jetohet apo dëshiron të angazhohesh për të bërë diçka të bukur dhe kuptimplotë në jetën tënde?”
Ky propozim na bëhet neve të përfaqësojmë këtë bir që tha jo.
Çfarë i thotë babai?
"Shko dhe puno në vresht sot"
Ky propozim na bëhet neve që përfaqësojmë këtë bir që tha jo.
Çfarë do të thotë kjo jo?
Është shenjë e refuzimit të natyrës sonë njerëzore, sepse propozimi që na bën Ati, kërkon angazhim nga ana jonë dhe natyra jonë njerëzore, e shënuar nga ajo që dikur e quanim mëkati origjinal, reagon sepse duhet të bëjë një zgjedhje dashurie që nuk na vjen spontane nga jeta jonë biologjike, por vjen vetëm nga Shpirti, nga jeta hyjnore që na është dhënë.
Nëse dikush përgjigjet menjëherë po, do të thotë se nuk e ka kuptuar se çfarë po i kërkohet atij, sepse Jezusi, si lexojmë në një pjesë tjetër të Ungjillit, thotë: "Duhet ta harrosh veten, moho vetveten"...
Të mendosh vetëm për dashurinë, për t'u bërë të lumtur të tjerët me veprat e tua të mira (sepse kjo është e neveritshme për natyrën tonë), nëse thua po, do të thotë se nuk e ke kuptuar se çfarë kërkohet prej teje.
Le të kujtojmë Pjetrin, kur nuk kuptonte thoshte po, kur kuptonte thoshte jo.
Por dalëngadalë mund ta lëmë veten të futemi në logjikën që është ajo e dashurisë, ajo e Zotit!
Por më pas, duke e parë prapa, ky fëmijë i parë ishte zhdukur.
Si e ndryshoi mendjen?
Është një rrugë që jemi thirrur ta ndjekim, sepse nëse kuptojmë se çfarë kërkohet prej nesh në përkim, me natyrën tone njerëzore, duhet të themi jo, duhet të ndjejmë jo-në, zmbrapsjen e natyrës sonë të shënuar nga mëkati!
Por ka një rrugë tjetër, ka rruga që duhet ndjekur për të ndryshuar mendjen, për të ndryshuar pozicionin tonë... është reflektimi mbi imazhin e Atit.
Ky bir ka filluar të kuptojë, Ati nuk është mjeshtër, ai është dikush që më merr për krahun dhe më tregon se si të jem i lumtur, si t'i jap kuptim ekzistencës sime në këtë familje të cilës e kam kuptuar se i përkas.
Është ndryshimi i imazhit të Atit që nuk shihet më siç sugjeroi gjarpri...Pra me këtë ndryshimi Ati nuk është dikush që nuk më do të lumtur, që më jep urdhëra të pakuptimta... me të vërtetë shpesh herë ne kuptojmë dhe mendojmë mjerisht së ai është një Zot i ashpër që komandon dhe imponon urdhërime kryerja e të cilëve ka nevojë, kërkon shumë sakrifica nga ana jonë. Por tani fillojmë të kuptojmë që nuk është kështu: Ati na drejton vetëm fjalët të bukura dhe inkurajuese në mënyrë që të jemi të lumtur dhe të bëjmë të lumtur të gjithë rreth nesh.
Një gabim që ne ndonjëherë bëjmë në katekizëm është të paraqesim urdhërimet që duhet të respektohen... ky ishte qëndrimi i farisenjve që duheshin të përkuleshin para Zotit dhe t'i bindeshin, për të merituar pëlqimin e tij.
Në katekezë duhet para së gjithash të prezantojmë se kush po na thotë këto fjalë, sepse nëse Hyji është një Atë që më do, atëherë e kuptoj që duhet të kapërcej instinktin tim natyror dhe t'i përmbahem propozimit të tij të jetës.
Ky është fëmija i parë që ka këtë mesazh për ne, sepse herë jemi si fëmija i parë, herë si fëmija i dytë.
Babai i afrohet këtij djali të dytë dhe i thotë të njëjtën gjë, e ky bir i përgjigjet: "Po Zot" në greqisht. “Ego kūrye”,… por më pas nuk shkoi.
Ky reagim pozitiv i ekzagjeruar do të thotë se ai nuk ka kuptuar, nuk e ka kuptuar atë që Ati kërkon prej tij.
Ai thotë se po, do të bëjë atë që ka në mendje, atë që mendon se dëshiron Ati, por a e ka kuptuar se ku dëshiron Ati ta vendosë atë që të jetë i lumtur?
Si përgjigjet, nuk thotë: “Po baba”, thotë: “Ego kyrie”!
Ai thotë: "Po, Zot", për të Zoti nuk është Atë, ai është një mjeshtër që jep urdhër dhe pastaj të paguan në fund të ditës; ai je një person që pret një shpërblim, një rrogë, nuk ndihet sikur i përket një familjeje vëllezërish dhe nuk e ndjen Zotin si një Atë që e do.
Kë përfaqëson? Ata që ishin përballë Jezusit në Tempull, farisenjtë, përfaqësonin këtë grup, këtë sekt që kishte edukuar shpirtërisht të gjithë njerëzit për t'iu bindur traditave.
Ata thanë po, duke mos kuptuar se çfarë donte Zoti, por atë që kishin në mendje: në fakt institucioni farise i kishte shpikur të gjitha ritet, praktikat fetare, shfaqjet e patëmetë të pastrimit, por ishte ajo që mendonin vetë, sepse ata kurrë nuk e kishin pyetur veten:
"A është vërtet kjo, ajo që dëshiron Zoti?"
Ai kërkon dashuri dhe drejtësi: Në Psalmin 50 Zoti thotë:
“Ju ofroni olokauste dhe flijime të përsosura, nuk kam çfarë të them, por kush ju kërkoi për to? Unë dua vetëm një gjë, që ky vresht të prodhojë rrush, verë, gëzim, nuk dua asgjë tjetër”.

Në fakt, profeti Isaia në kapitullin 29 thotë:
“13 …ky popull më afrohet vetëm me fjalë,
e më nderon vetëm me buzë,
kurse zemra e tyre është larg meje,
frika e tij ndaj meje nuk është tjetër,
veç një rregullore njerëzish, e mësuar,
14 këndej, pra, unë do të vazhdoj
të sillem çuditshëm me këtë popull,
në mënyrë të çuditshme e të sterçuditshme:
do të zhduket urtia e të urtëve të tij,
do të errësohet mençuria e të mençurve të tij.”
Kjo është arsyeja pse Jezusi është shumë i shqetësuar: edhe midis dishepujve të tij, mbretëron ky imazh i një djali që thotë që është gati të kryejë vullnmetin e Atit, por më pas nuk kryen atë që dëshiron Zoti, por atë që ai ka shpikur vetë.
Tani ka një ftesë për reflektim, për të rimenduar, të cilën Jezusi ua drejton atyre që janë përballë tij, por na drejtohet edhe neve:
“Cili nga të dy bëri vullnetin e Atit?
Përgjigja është: "I pari"
Prandaj, Jezusi na thotë edhe neve të krishterëve të sotme:
“Kini kujdes, jini të vëmendshme, rimendoni jetën tuaj në dritën e Fjalës sime, sepse nuk është ai që thotë; “Zot, Zot”, domethënë thotë po pa e kuptuar se çfarë do. Të kërkoj të harrosh egoizmin tënd dhe të hapesh zemrën tënde për t'i dhënë jetën vëllait tënd".
Dy djem, ne përfaqësojmë herë të parën, herë të dytin, por ka një djalë të tretë për të cilin Jezusi nuk flet por na lë të hamendësojmë... është Ai, është djali që thotë po dhe jep jetën.
Unë do të thosha se edhe ne jemi këta tre fëmijë, sepse herë themi jo sepse na kushton të hyjmë në vresht për të dhënë jetën, herë themi po dhe pastaj bëjmë atë që kemi në mendje, por ndonjëherë jemi edhe si djali i tretë, edhe ne i japim me gëzim jetën tonë, dashurinë tonë vëllait tonë.
Tani Jezui u drejtohet drejtpërdrejt udhëheqësve fetarë të popullit të tij dhe e zbaton shëmbëlltyrën. Le të dëgjojmë:
Dhe Jezusi u tha atyre: “Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit. Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar” (21,31-32).
Le të përpiqemi të mos keqinterpretojmë thënien e Jezusit sepse ekziston rreziku të thuhet se taksambledhësit dhe prostitutat janë të mira dhe të krishterët janë të këqij, ata që shkojnë në kishë janë më të keqij se të tjerët...
Nuk eshte e vertete!
Tagrambledhësit dhe prostitutat nuk bëjnë vullnetin e Zotit, ata janë mëkatarë dhe ne nuk duhet të sillemi si ata, megjithatë, të paktën ata e dinë se po bëjnë gabime; nuk e lehtësojnë dot ndërgjegjen, të gjithë ua vënë në dukje se janë jashtërrugë, janë objekt i fajit universal.
Jezusi u kishte bërë një pyetje autoriteteve fetare, kishte pyetur se nga kush vinte autoriteti i Gjon Pagëzuesit... nga Zoti apo nga njerëzit?
Dhe ata nuk u përgjigjën.
Tani Jezusi përgjigjet:
"Autoriteti i Gjon Pagëzuesit erdhi nga Perëndia".
Dikush e pranoi predikimin e tij dhe u konvertua, por ju nuk e ndryshuat jetën tuaj, nuk e lejuat veten të konvertoheshit sepse u fshehët pas letrave tuaja me vlerë, atë fe që kishit shpikur për veten tuaj dhe kur, nëpërmjet Gjon Pagëzuesit, erdhi thirrja në konvertimin e vullnetit të vërtetë të Perëndisë, ju thatë jo.
Përpara kishit thënë po, duke dhënë përshtypje që ishit gati të kryeni vullnetin e Zotit, për atë që mendonit se ishte vullneti i Zotit. Por pastaj keni thënë: “jo”.
Këta njerëz të përbuzur, mëkatarët pranuan predikimin e Gjon Pagëzuesit dhe u kthyen në besim. Ishin si fëmija i parë që e dinte se ishte larg Zotit, por ai nuk e mashtroi vetëm për të kryer vullnetin e vet: ai ishte i vetëdijshëm se kishte thënë jo.
Këta mëkatarë as nuk u përpoqën të mashtrojnë veten duke përmbushur porositë e shpikura nga njerëzit, ata nuk e qetësuan ndërgjegjen e tyre me praktika që nuk kanë asgjë të përbashkët me fenë e vërtetë, ata ishin të vetëdijshëm se ishin të varfër, të dobët, të brishtë dhe kjo i predispozonte të ishin të parët që e mirëpritën lajmin që erdhi nëpërmjet Gjon Pagëzuesit dhe ata ndryshuan jetën e tyre.
Mesazhi për ne sot si të krishterë.
Duke qenë të krishterë të pagëzuar, ne i kemi thënë po Zotit, por është koha të bëhemi të vetëdijshëm se ndoshta pas këtij po nuk ka një aderim i ndërgjegjshëm i dikujt që e ka kuptuar se çfarë do të thotë angazhimet e pagëzimit; ndoshta ne kenaqemi, fshihemi akoma pas ndonjë praktike fdetare dhe Zoti sot, nëpërmjet kësaj shëmbëlltyre, na thërret të hapim zemrat tona ndaj asaj që Ai pret me të vërtetë prej nesh.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A

MË 1 – 10 – 2023


LEX. I PARË: Ez. 18,25-28.

Kështu thotë Zoti:
25 Ju thatë: ‘Nuk është e drejtë udha e Zotit’. Dëgjoni, pra, shtëpia e Izraelit: A thua mënyra e sjelljes sime vërtet s’është e mirë? Apo më parë mënyra e veprimit tuaj është e keqe?
26 Sepse, kur i drejti e lë drejtësinë e vet e bën padrejtësinë, ai do të vdesë: për shkak të padrejtësisë që bëri, do të vdesë. 27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


ÇFARË ËSHTË DREJTËSIA E ZOTIT?

Për të kuptuar këtë predikim të Ezekielit, duhet të kujtojmë kontekstin: Ezekieli është një nga banorët e Jeruzalemit të dëbuar në Babiloni nga ushtritë e Nabukodonozorit, në 597 para Krishtit. Është një katastrofë: Izraelitët përjetuan të gjitha mizoritë e një lufte, dhe tani, në Babiloni, larg vendit, larg nga Toka e Premtuar e famshme, në të cilën supozohej të rridhte qumësht dhe mjaltë, thuhej... larg Jeruzalemit të shkatërruar, larg tempullit të grabitur, popullsia u shkatërrua, humbi gjithçka.
Tundimi është i madh për t'u rebeluar kundër Perëndisë; të mërguarit ankohen dhe thonë: "Sjellja e Zotit është e çuditshme",
që do të thotë qartë: "Çfarë i kemi bërë Zotit të Mirë që ta meritojmë një dënim të tillë?".
Sepse, në atë kohë, të mërguarit ishin të bindur se ekziston një lidhje midis sjelljes sonë të mirë apo të keqe dhe ngjarjeve të jetës sonë, të lumtura apo të palumtura. Të mirët gjithmonë shpërblehen, të këqijtë gjithmonë ndëshkohen. Pra, nëse na ndodh diçka e keqe, është se kemi bërë një gabim.
Por ky brez në trazira nuk është më i keq se ai i mëparshmi. Dhe njerëzit kanë ende përshtypjen se po paguajnë për të gjitha gabimet e së shkuarës, gabimet e grumbulluara të brezave të mëparshëm, sikur vazoja e zemërimit të Zotit të ishte tejmbushur befas. Dhe filloi të përhapet thënia:
“‘Etërit hëngrën rrushin e thartë e të bijve u mpihen dhëmbët’” (Ez. 18, 2).
Përkthejeni: brezi ynë po paguan për të gjithë ata që erdhën para tij. Ky është konteksti në të cilin flet Ezekieli. Dhe këtu ai na ofron një meditim të tërë mbi drejtësinë e Zotit.
Kjo çështje e drejtësisë së Zotit ishte e pranishme në të menduarit e popullit të Izraelit gjatë gjithë historisë së tij. Dhe përgjigja ka ndryshuar me kalimin e kohës. Prandaj, predikimi i Ezekielit që lexojmë sot, u bë në një moment të saktë në këtë udhëtim të gjatë. Dhe do të përbëjë një hap të rëndësishëm në këtë zhvillim.
Ashtu si të gjithë bashkëkohësit e tij, Ezekieli arsyeton në një logjikë shpërblimi/ndëshkimi, atë që ne e quajmë "logjika e ndëshkimit". Dhe në këtë pikë specifike, nuk sjell asgjë të re. Çdo faj merr një dënim: e tillë, besohet, është drejtësia e Zotit. Por, nga ana tjetër, predikimi i Ezekielit sjell diçka të re në temën e kësaj thënieje të famshme për rrushin e thartë.
“ ‘Etërit hëngrën rrushin e thartë e të bijve u mpihen dhëmbët’”(Ez 18:2), sipas të cilës brezi aktuale do të paguante për të gjithë ata që erdhën para tij.



ASKUSH NUK NDËSHKOHET PËR FAJIN E NJË TJETRI.

Risia e sjellë nga Ezekieli konsiston në këtë: thënia për rrushin e thartë është e rreme. Ne nuk paguajmë për gabimet e atyre që erdhën para nesh. Përkundrazi, secili shpërblehet për sjelljen e tij. Disa rreshta përpara tekstit të sotëm, Zoti i kërkoi profetit të tij të thoshte: “3 Pasha jetën time ‑ thotë Zoti Hyj ‑ kurrë më s’do ta përsëritni këtë fjalë në Izrael! 4 Ja, çdo jetë është imja: si jeta e babait, ashtu edhe jeta e birit është imja, njeriu që do të mëkatojë, ai do të vdesë” (Ez. 18,3-4).
Dhe Ezekieli zhvillon një arsyetim të tërë për ta bërë të qartë se drejtësia është individuale dhe jo kolektive:
“26 Sepse, kur i drejti e lë drejtësinë e vet e bën padrejtësinë, ai do të vdesë: për shkak të padrejtësisë që bëri, do të vdesë. 27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë” (18, 26-28).
Pra, askush nuk dënohet për fajin e tjetrit.
Ky është padyshim një hap shumë i rëndësishëm në zbulimin e drejtësisë së Perëndisë, por është vetëm një hap. Më vonë, veçanërisht me librin e Jobit (në pjesën qendrore të librit), do të pranojmë se drejtësia e Zotit nuk është një çështje ndëshkimi: se nuk ka asnjë masë automatike midis veprimeve tona, të mira apo të këqija, dhe asaj që na ndodh, qoftë e mirë apo e keqe... se të mirët nuk shpërblehen domosdo si edhe të këqinjtë nuk ndëshkohen automatikisht. Të gjithë do të zbulojnë se nuk paguajnë kurrë asgjë, as për të tjerët, as për veten... sepse Zoti nuk ndëshkon kurrë.
Më vonë do të zbulojnë se Perëndia nuk është shkaku i drejtpërdrejtë i gjithçkaje që na ndodh. Për momentin, me Ezekielin, ne pushojmë së akuzuari Perëndinë se na detyron të paguajmë për gabimet e prindërve tanë. Ky është tashmë një hap i madh.
Ky tekst nga Ezekieli na sjell një lajm tjetër të mirë: një e ardhme është gjithmonë e mundur; asgjë nuk është vendosur kurrë përfundimisht. Ky mësim është vendimtar!... Për ne edhe sot në fakt. Sepse në të vërtetë, për sa kohë që ne besojmë se gjithçka është vendosur paraprakisht, ne tundohemi ta braktisim veten në dëshpërim. Tani Ezekieli, si çdo profet i mirë, nuk ka armik më të keq se dekurajimi. Ja përse duhet ta marrë seriozisht këtë fjali:
“27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë” (18,27-28). Nëse i pabesi largohet nga ligësia e tij për të praktikuar drejtësinë, ai do të shpëtojë jetën e vet. Ai hapi sytë dhe u largua nga krimet e tij. Është e sigurt, ai do të jetojë, nuk do të vdesë”.
Gjithmonë ka kohë për të ndryshuar sjellje ose rrugë, për të përdorur një imazh biblik. Të konvertosh, etimologjikisht, në hebraisht do të thotë "të kthehesh”.
Për rrjedhojë, Ezekieli lëshon një thirrje të gjallë për kthim në besim. Dhe, duke marrë parasysh të gjitha gjërat, është shumë e thjeshtë, pasi profeti e gjykon kthimin tonë në sjelljen tonë ndaj të tjerëve: sipas tij, për të ligun, të largohesh nga ligësia e tij, do të thotë të fillosh të praktikosh ligjin dhe drejtësinë.
Sa i përket të drejtit, “Nëse i drejti largohet nga drejtësia e tij, ai do të vdesë për shkak të së keqes së tij”. Por kjo nuk ka pse të na shqetësojë, askush prej nesh nuk shqetësohet, sepse asnjëri prej nesh nuk do të guxonte të pretendonte se ishte i drejtë!
- Mes nesh, duhet të pranojmë se edhe sot, në shekullin e njëzet e një, kjo fjali: "Çfarë i kemi bërë Zotit të Mirë që ta meritojmë një dënim të tillë?", na vjen spontanisht në gojë kur na ndodh fatkeqësia. Kujtojmë historinë e të verbrit të lindur në Shën Gjonin: kur e panë, dishepujt e Jezusit i bënë pyetjen klasike: "Kush mëkatoi, ai apo prindërit e tij, që lindi i verbër?" (Gjn. 9,2), me fjalë të tjera: “Kujt është faji? ".
- Jeta dhe vdekja në gjuhën biblike: teksti i Ezekielit mund të lexohet në një nivel të dytë, nëse kujtojmë se, për profetët, kur flasin për jetë ose vdekje, ata flasin për jetën shpirtërore dhe vdekjen shpirtërore.
Në këtë kapitull 18, Ezekieli flet shumë për jetën dhe vdekjen. Por ai synon diçka tjetër përveç jetës fizike dhe vdekjes. Mërgimtarët, për më tepër, flisnin për mërgimin e tyre si një situatë vdekjeje; e për këtë profeti ndërrhyn, me urdhërin e Zotit me këtë mësim:
“10 Kurse ti, biri i njeriut, thuaji shtëpisë së Izraelit: ju po i përsëritni këto fjalë: ‘Fajësitë tona e mëkatet tona peshojnë mbi ne dhe ne në to po shkrihemi. Si, pra, do të mundemi të mbetemi gjallë?’ 11 Ti thuaju: Pasha jetën time ‑ thotë Zoti Hyj ‑ nuk e dua vdekjen e të patenzonit, por dua që i patenzoni të kthehet nga rruga e ligë e të jetojë! Kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija! E pse të vdisni, o shtëpia e Izraelit!” (Ez. 33,10-11).
Në sytë e tyre, të privuar nga gjithçka që përbënte jetën e tyre dhe në veçanti nga praktika e besimit të tyre, mërgimi ishte një situatë e mosjetës, një lloj vdekjeje latente... Ata ende duhej të zbulonin atë "jetën e vërtetë"që është intimitet me Zotin; dhe kjo është e mundur kudo. Edhe në fatkeqësi, të jetosh në kuptimin e plotë të fjalës, domethënë në bashkim me Zotin, është gjithmonë e mundur.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A.

MË 1-10-2023.

PSALMI: 25, 4-9.


4 Bëj t’i njoh, o Zot, udhët e tua
e m’i mëso shtigjet e tua.
5 Më drejto me të vërtetën tënde dhe më mëso,
sepse ti je Hyji im, Shëlbuesi im,
në ty shpresoj gjithmonë.

6 Të të bien në mend mëshirat e tua, o Zot,
dhe dashuria jote që është e amshueshme.
7 Mos i kujto fajet e rinisë sime e paudhësitë:
të të bie në mend për mua sipas dashurisë sate
‑ për hir të mirësisë sate, o Zot.

8 I ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë,
9 të përvuajtëve u prin në drejtësi,
të butëve ua mëson udhën e vet.


LECTIO DIVINA- MEDITIM-LUTJE.

TEMA E RRUGËS.

Keni dëgjuar fjalët "udhë", "rrugë", "shteg" dhe foljen "më drejto".
“4 Bëj t’i njoh, o Zot, udhët e tua
e m’i mëso shtigjet e tua.
5 Më drejto me të vërtetën tënde dhe më mëso,
sepse ti je Hyji im, Shëlbuesi im…
8 i ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë,
9 të përvuajtëve u prin në drejtësi,
të butëve ua mëson udhën e vet”! (vv.4-5.8-9)
Kjo temë e shtegut është tipike për psalmet e pendimit: Ligji i Perëndisë (urdhërimet) konsiderohet si kodi i autostradës në një farë mënyre; është një mëkatar që flet në këtë psalm, një mëkatar që është i vetëdijshëm se ka humbur rrugën, se ka marrë një kuptim të ndaluar; dhe ai kërkon të kthehet në rrugën e duhur. Ne e dimë se të "konvertohesh" në hebraisht do të thotë "të kthehesh".
Nuk është kurrë tepër vonë për t'u kthyer: në leximin e parë këtë të diel, Ezekieli pohoi se një e ardhme është gjithmonë e mundur: ne nuk jemi kurrë të dënuar përfundimisht. Kjo është arsyeja pse është gjithmonë koha për t'i thënë Zotit:
"Zot, më mëso rrugët e tua, më bëj të njoh rrugën tënde".
Mjafton të besosh në mëshirën e Zotit: "Zoti u tregon rrugën mëkatarëve, Ai u mëson të përulurve rrugën e tij"...
Në mënyrë implicite kjo është e vetmja gjë që kërkohet prej nesh, jo virtyti, por 'përulësia.
Me fjalën "i përulur" këtu përkthehet fjala hebraike "anavim", një fjalë shumë e zakonshme në Bibël: të “anawim” janë ata që ne i quajmë "të varfër në zemër", domethënë të gjithë ata që e njohin veten si të varfër, të paaftë, të pafuqishëm; ata nganjëherë quhen "shpine të kërrusura". Është secili prej nesh, kur na lejohet të lutemi vetëm duke thënë: "Ki mëshirë". Këtu lutja është një kërkesë për kthim në besim: "Zot, më mëso rrugët e tua".
Mëkatari që flet këtu nuk është i vetëm: është çështje e të gjithë njerëzve; ky psalm 25 sigurisht që u krijua për kremtimet e pendimit në Tempullin e Jerusalemit: por, edhe këtu, krahasimi i tij me tekstin e Ezekielit të propozuar për këtë të dielë të njëzet e gjashtë do të na lejojë të kuptojmë më mirë një aspekt të lutjes judaike. Është ky gërshetim i përhershëm i "unë" dhe "ne".
Si të gjithë psalmet, edhe ky flet në vetën e parë njëjës “Unë”, por duhet kuptuar si unë kolektive, në emër të të gjithë popullit. Nuk ka më pak individualistë se njerëzit e Biblës! Dhe përveç kësaj, nëse keni kureshtjen ta lexoni këtë psalm në tërësi, do të shihni se pasi të keni folur gjatë gjithë kohës në vetën e parë njëjës, ai përfundon duke thënë: "Çliro Izraelin, o Perëndia im, nga të gjitha ankthet".


LE TË JAPIM VENDIN E DUHUR INDIVIDIT,

DUKE MOS MOHUAR KOMUNITETIN.

Për shkak se ne kemi një ndjenjë shumë të fortë solidariteti që bashkon të gjithë anëtarët e së njëjtës familje, të të njëjtit fis, në hapësirë dhe në kohë, e shohim normale të thërrasim Zotin e etërve, Zotin e Abrahamit, Isakut dhe Jakobit. ... Ndër breza, një solidaritet i vërtetë bashkon patriarkun me pasardhësit e tij të largët dhe anasjelltas. Prandaj, ne e shohim krejtësisht normale që Besëlidhja e përfunduar me Noeun, me Abrahamin, me Moisiun ka të bëjë me të gjithë pasardhësit e tyre, të gjithë popullin.
Sot, ne e vëmë më shumë theksin tek individi, në dimensionin e lumturisë personale; deri në atë pikë sa ndonjëherë shoqëria jonë të jep përshtypjen e polarizimit në mbrojtjen e të drejtave individuale, në dëm të vlerave të komunitetit. Në fillim të historisë biblike, përkundrazi, gjithçka përqendrohej te populli: vetëm gradualisht u zbulua rëndësia e individit.
Është sigurisht një nga sukseset e mendimit biblik që ka mundur t'i japë vendin e tij individit pa mohuar komunitetin. Kështu, për shembull, libri i Ligjit të Përtërirë dhe tekstet profetikë shpesh përziejnë "ti" dhe "ju":
"1 Këto janë urdhërimet, ligjet e rregulloret që Zoti, Hyji juaj, më urdhëroi t’jua mësoj që t’i zbatoni në vendin që po kaloni për ta bërë pronë, 2 me qëllim që ta druash Zotin, Hyjin tënd, e t’i zbatosh të gjitha urdhërimet e ligjet e tija që po t’i paraqes ty, bijve e nipave të tu gjatë gjithë jetës sate, që të jesh jetëgjatë” (Dt 6,1-2).
Alternimi i "ti" dhe i "ju" mbetet i habitshëm. Tani kjo sigurisht nuk është një defekt stilistik, veçanërisht në këtë tekst, një nga më të nderuarit në Besëlidhjen e Vjetër, pasi është hyrja e të famshmit "Shema Israel" ("Dëgjo Izraelin, Zoti, Perëndia ynë, është Një).
Ne e dimë se disa tekste nga libri i Ligjit të Përtërirë u përpiluan nga vënia përballë e pasazheve me origjinë të ndryshme; mund të mendohet se ky është rasti këtu: fjalitë e shkruara në "ti" do të ishin përballur me fjalitë e shkruara në "ju". Është e mundur, por nëse është kështu, fakti mbetet se redaktori përfundimtar nuk ka kërkuar të harmonizojë tekstin: duke mbajtur kështu qëllimisht dimensionin e dyfishtë individual dhe komunitar.
Kjo është një mënyrë e habitshme për të shprehur shkallën në të cilën fati ynë personal është i lidhur me atë të komunitetit. Ne jemi thellësisht të solidarizuar me njëri-tjetrin, e dimë mirë; dhe progresi në komunikim dhe globalizimi i ekonomisë, për të cilin flasim kaq shumë, na e dëshmojnë këtë çdo ditë. Megjithatë, ne nuk jemi të shkrirë në një tërësi të madhe dhe secili prej nesh ruan një kufi lirie dhe përgjegjësie.
Për t'u rikthyer te Psalmi 25, ky mëkatar që është edhe i përulur dhe i sigurt, është si rrjedhim i pandashëm: secili prej nesh, individualisht, dhe i gjithë komuniteti besimtar.
Vërejtje e fundit: psalmi paraqet një sërë variacionesh mbi temën e kujtimit dhe harresës. "Kujto, Zot, butësinë tënde... Harro revoltat... Mos më harro". Është edhe guxim edhe përulësi! Në thelb, i lutemi Zotit të ketë një kujtesë selektive: “Harroji revoltat, mëkatet e rinisë sime” dhe përkundrazi: “Kujto, o Zot, butësinë tënde, dashurinë tënde të përjetshme”. Kjo është guximi që lejon Aleanca me Perëndinë "i butë dhe i mëshirshëm, i ngadalshëm në zemërim dhe plot dashuri" (Eks. 34,6). Sigurisjt, patjetër besimtarët izraelitë nuk pritëm që Besëlidhja e Re të zbulonte se Perëndia është “Ati ynë”!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord VITI A

MË 1-10-2023.


UNGJILLI: Mt. 21,28-32.

Në atë kohë,
“Më thoni si e mendoni këtë gjë: një njeri kishte dy djem. Iu drejtua të parit e i tha: ‘Biro, dil sot e puno në vresht!’ 29 Ai iu përgjigj: ‘Nuk dua!’ Pastaj ndërroi mendim dhe shkoi. 30 Atëherë iu drejtua të dytit po ashtu. Ai iu përgjigj: ‘Po shkoj, imzot!’, por nuk shkoi. 31 Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”
I thanë: “I pari!”
“Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit. 32 Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

CILI ISHTE VULLNETI I ATIT?


“Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?” (v. 31). Me sa duket, pyetja është e thjeshtë, tepër e thjeshtë. Si të dielën e kaluar, me shëmbëlltyrën e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë, jemi në një vresht; nga dy djemtë e kërkuar për të shkuar, i pari refuzon dhe përfundon gjithsesi; i dyti shpejt thotë po... dhe nuk bën asgjë. Dhe Jezusi u bën një pyetje në dukje shumë të thjeshtë krerëve të priftërinjve dhe pleqve: “Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”.
Nëse Jezusi u bën atyre këtë pyetje, padyshim që nuk është për kënaqësinë e lojës se kush mund të gjejë përgjigjen e duhur! Është për të hapur sytë e tyre. Sepse u tha atyre: ju, krerët e priftërinjve dhe pleqtë, domethënë me qëllimet më të mira në botë, ju jeni si djali i dytë: ai tha "Po, po, Imzot", por ai nuk shkon në vresht. Si mund të kuptojmë, ka njerëz që janë shumë më pak të mirë se ju, por që janë më të gatshëm se ju për të dëgjuar fjalën e Atit dhe për të kryer vullnetin e tij .
Vullneti i Atit ishte që populli i tij, duke filluar nga autoritetet fetare, të mirëpriste të Dërguarin e tij, Mesinë e tij, Jezusin. E gjithë drama e Pasionit është aty: më të zjarrtët në Izrael, ata që e prisnin me padurim ardhjen e Mesisë dhe iu lutën Zotit çdo ditë që ta përshpejtonte ardhjen e tij, janë ata që refuzuan ta njohin.
Tagrambledhësit dhe prostitutat janë mëkatarë publikë, kuptohet; dhe kjo nuk është ajo për të cilën Jezusi i komplimenton ata; ata janë si djali i parë; filluan duke refuzuar të punonin në vresht; deri tani asgjë e admirueshme! Vetëm këtu: Gjon Pagëzuesi predikoi dhe ata e dëgjuan fjalën e tij. Ata nuk hyjnë në Mbretëri sepse janë mëkatarë; por sepse i besuan fjalës së Gjon Pagëzuesit. Ndërsa ju, profesionistët e fesë, nuk pranuat të besoni fjalën e Gjonit.
Këtu, Jezusi ndoshta i referohet asaj që ndodhi të Dielën e Larit: në fillim të këtij kapitulli 21, Mateu tregoi hyrjen triumfale të Jezusit në Jerusalem dhe turmat e njohën atë si Mesia. Ata lëshuan për të brohoritjen e rezervuar për mbretin e pasardhësve të Davidit:
“Hosana Birit të Davidit!
Bekuar qoftë ai që vjen në Emër të Zotit!
Hosana në qiejt më të lartët” (v. 9).
Por kjo pritje që iu bë nga njerëzit e thjeshtë, nuk u përsërit nga priftërinjtë dhe pleqtë; krejt e kundërta. Menjëherë pas kësaj: "Kur Jezusi hyri në Tempull e aty po mësonte, iu afruan kryepriftërinjtë e pleqtë e popullit dhe i thanë: “Me ç’pushtet je duke bërë kështu? Kush ta dha këtë pushtet?”(Mt. 21,23). Nënkuptohet: kush të dërgoi? Zoti ? apo, më mire, ke ardhur për vullnetin tënd?


MËKATI I MJAFTUESHMËRISË

Siç ndodh shpesh, Jezusi nuk u përgjigj drejtpërdrejt: ai donte që bashkëbiseduesit e tij ta zbulonin vetë përgjigjen; dhe kështu ai u dërgoi atyre një pyetje tjetër, por kjo kishte të bënte me Gjon Pagëzuesin: “Pagëzimi i Gjonit, nga erdhi? Nga qielli apo nga njerëzit?” Dhe ata nuk guxuan të përgjigjeshin, nga frika se mos e gjykonin veten gabim, ata që kishin preferuar të shpërfillnin Gjon Pagëzuesin. Kështu Jezusi u ofron atyre këtë shëmbëlltyrë të dy djemve për t'i ndihmuar ata të bëhen më të vetëdijshëm; është si një apel përfundimtar që ai u drejton atyre. Jezusi nuk ka preferencë për njërën apo tjetrën. Ai dëshiron shpëtimin e të gjithëve dhe nëse ndonjëherë duket se keqtrajton disa nga bashkëbiseduesit e tij, kjo ndodh sepse koha po ikën.
Por në fakt, çfarë tha Gjon Pagëzuesi? Ai tha:
“7 Pjellë shlligash, kush ju mësoi t’i ikni zemërimit që po vjen? 8 Bëni, pra, vepra të denja kthimi! 9 As mos t’ju bjerë në mend të thoni në vete: ‘Kemi atë Abrahamin!’ sepse unë po ju them: Hyji mund t’i nxjerrë Abrahamit bij edhe prej këtyre gurëve!"(Mt. 3, 7-8). Ndoshta ky ishte problemi me autoritetet fetare: një lloj vetëkënaqësie që na lejon të mos pyesim veten. Ndërsa taksambledhësit dhe prostitutat, ngaqë e dinin se ishin mëkatarë dhe kishin një ndjenjë shumë të mprehtë të padenjësisë, varfërisë së tyre, i kishin veshët dhe zemrat më të gatshme për t'u hapur.
Vështirësia, pikërisht, për krerët e priftërinjve dhe pleqtë, ishte të besonin në fjalën e Gjon Pagëzuesit, pastaj të Jezusit, domethënë dy individë pa legjitimitet, në sytë e tyre.
Dhe kjo është rrënja e problemit: në këtë shprehje "në sytë e tyre". Kjo do të thotë se, për ta, është kuptuar shkaku, ata e dinë se cilat janë gjërat e Zotit dhe nuk mund të shohin më asgjë tjetër përveç sigurive të tyre.
Nëse Jezusi u ofron një shëmbëlltyrë bashkëbiseduesve të tij, është pikërisht për t'i bërë ata të hapin sytë; por koha po ikën gjithnjë e më shumë pasi jemi tashmë në prag të Pasionit. Kjo shëmbëlltyrë e dy djemve shkon edhe më larg se ajo që dëgjuam javën e kaluar, ajo e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë; në shëmbëlltyrën e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë, Jezusi u tha bashkëbiseduesve: ju e konsideroni veten punëtorë të orës së parë dhe më gjeni shumë të butë ndaj të vonuarve... Në shëmbëlltyrën e dy djemve, ai shkon deri vini në dyshim qëndrimin e tyre fetar: a jeni i sigurt që keni shkuar të punoni në vreshtin tim?
A jeni vërtet të shqetësuar për t'iu përshtatur vullnetit të Atit?

[ninoenina]

F.A. E DIELA 27 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord, VITI A.

MË 8 – 10 – 2023


UNGJILLI: Mt. 21,33-43


33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër: Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu. 37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë. 40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?” 41 Iu përgjigjën: “Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha: “A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJA

Ata që vizitojnë Izraelin, shpesh mund të shohin kulla të rrënuara në fusha dhe disa janë shumë të lashta e datojnë që nga koha e Jezusit. Ato ishin shtëpi në të cilat fermerët mbanin veglat e punës dhe, gjatë kohës së vjeljes së rrushit, këto shtëpi gjithashtu u shërbenin atyre për të kaluar natën. Në çati kishte edhe pikën e vrojtimit nga ku prodhuesi i verës mbante një sy në vreshtin e tij.
Kishte vreshta me përmasa modeste, në nivelin familjar, dhe çdo familje në kohën e Jezusit kishte disa bimë hardhie pranë shtëpisë.
Por në atë kohë kishte edhe pronarë të mëdhenj që zotëronin vreshta të gjera. Ata jetonin në qytetet e mëdha të Perandorisë Romake, ku jetonin të qetë e të sigurtë dhe ua linin detyrën e kultivimit të vreshtit qiramarrësve dhe më pas në kohën e vjeljes qiramarresit ua dorëzonin pronarëve produktin.
Dhe Jezusi merr frymëzim nga ky realitet social dhe ekonomik i kohës së tij për të ndërtuar shëmbëlltyrën e tij dhe fillon duke vënë në skenë një nga këta pronarë tokash.
Kur një shëmbëlltyrë prezanton temën e vreshtit, të gjithë e kuptojnë kujt i referohet personi që e tregon: vreshti është Izraeli, i cili në Bibël quhet vresht i Zotit. Kujtojmë të famshmën "Kënga e vreshtit", kompozuar dhe kënduar nga Isaia, që flet për një verëbërës që përgatiti tokën, e punoi, pastaj e pastroi nga gurët, mbolli hardhi të vlefshme, më pas ndërtoi një kullë, gërmoi edhe kazanin dhe më pas, natyrshëm, priste që ajo të prodhonte rrush e verën për gëzimin e njerëzve. Por në vend të kësaj ai vreshti prodhoi rrushin e thartë e të pangrënshëm.
Është historia e trishtueshme e dashurisë së Zotit të pashpërblyer nga ky popull: Zoti nuk shpërblehet nga ky popull. Dhe Jezusi e njeh mirë këtë këngë të vreshtit, sepse në alegorinë e tij ai kujton të gjitha këto shqetësime të Zotit për popullin e tij.
Në analizën e kësaj shëmbëlltyre do të vazhdojmë në dy nivele.
Niveli i parë është më e menjëhershëm: kuptimi që Jezusi donte t'i jepte shëmbëlltyrës së tij, e cila u drejtohet autoriteteve më të larta fetare të kohës së tij. Ai është në tempull. Shëbëlltyra gjendet në fund të Ungjillit sipas Mateut dhe ungjilltari gjithashtu tregon për fund të jetës së Jezusit. Na thotë se autoritetet më e larta fetare janë gati të kryejnë një krim të madh dhe me këtë shëmbëlltyrë Jezusi dëshiron t'i bëjë ata të mendojnë për përgjegjësinë e tyre. Por atëherë do të kuptojmë se mesazhi është i vlefshëm jo vetëm për autoritetet fetare të popullit të Izraelit, por është i vlefshëm për komunitetet e krishtera të sotme, sepse vreshti ishte Izraeli dhe sot vreshti i Zotit është bashkësia jonë e të pagëzuarve, është kisha.
Dhe ne do ta pranojmë me mirënjohje këtë mesazh.
Verëbërësi përfaqëson qartë Zotin, i cili zbulon gjithë dashurinë e tij në këto mirësi.
Cilat janë këto shenja mirësie? Le të përpiqemi t'i kujtojmë ato.
E para: Ai ndërton një gardh sepse dëshiron të caktojë kufijtë e pronës së tij. Izraeli ishte izoluar nga popujt paganë që kishin pronarët e tyre, kishin perënditë e tyre që diktonin normat morale, merrnin sakrificat dhe përkuljet e thellë në shenjë nderimi.
Zoti kishte pronën e tij Izraelin dhe ai ia kishte caktuar atij kufijtë e sakta dhe të qarta. Si? Ai e kishte mbrojtur atë me një gardh, që ishte Tora, ligji i tij.
Libri i Eksodit thotë: "Ti do të jesh prona ime, midis gjithë popujve të tokës".
Zoti ka të njëjtat vëmendje për Kishën që jeton në botë, por që nuk i përket botës, e cila ndjek një logjikë dhe rregulla jete që nuk janë ato të botës. Kisha nuk ndjek budallallëqet që shumica ndoshta i merr si normë dhe si vlera maksimale të jetës.
Dhe gardhi që mbron komunitetin e krishterë është fjala e Ungjillit, e cila na mban gjithmonë vigjilentë dhe menjëherë identifikon nëse ka ndonjë bandit që ngjitet mbi gardh për të prishur vreshtin.
Shqetësimi i dytë: “Në të punoi edhe shtrydhësin” (Is. 5,2). Një mulli në kohën e Jezusit përbëhej nga dy tanke. Ka një tanke më të madhe, ku vendosej rrushi që pastaj shtypej. Sipër vendosej një tra, të cilit i lidhnin litarë që të mos rrëshqitnin atab që shtypnin rrushin, duke kërcyer e duke kënduar dhe Bibla u referohet edhe këtyre këngëve të gëzimit të korrjes, të shtypjes. Mushti u mblidhej në një rezervuar më të vogël.

Unë insistoj në këtë temë të rrushit, mushtit dhe verës, sepse ajo që do Zoti nga ky vresht, produkti që ai pret, është gëzimi dhe vetëm gëzimi.
Kisha në fakt u themëlua nga Zoti që të prodhonte gëzim dhe vetëm gëzim.
Nuk e di pse ungjilli u mbulua me trishtim, gjë që nuk ka absolutisht asnjë kuptim, sepse e vetmja gjë që dëshiron Zoti, është që të jemi të gëzueshëm dhe të lumtur. Kisha qe krijuar pikërisht për të futur logjikën ungjillore në botë, dhe nga kjo logjikë i vjen botës paqe dhe dashuri.
Dhe Kisha nuk duhet ta prodhojë këtë verë, këtë gëzim vetëm për vete. Jo, asaj i kërkohet që të jetë paqe dhe gëzim për të gjithë botën.
Shqetësimi i tretë i verëbërësit: Ndërtimi i një kulle.
Në çatinë e kullave që ishin në vreshta verëbërësi ndërton një pikë e vrojtimit që tregon vështrimin e Zotit që ndjek, me kujdes amnor do të thosha, vreshtin e tij, e ruan, e mbron nga hajdutët, nga grabitësit që vijnë vetëm për ta prishur atë. Ai ruante Izraelin dhe sot mbikqyr bashkësinë e krishterë.
Pasi ua besoi vreshtin bujqve, i zoti i vreshtit shkon në një vend të larg. Ai përfaqëson Zotin që tani i ka besuar popullit të tij misionin për të prodhuar gëzim.
Tani presim frutat. Çfarë do të prodhojë ky vresht?
Dëgjuesit e shëmbëlltyrës, të cilët janë udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit, kryepriftërinjtë që drejtojnë liturgjitë solemne të tempullit, janë shumë të zellshëm dhe bëjnë që tempullli të funksionojë me kapacitet të plotë në kohën e Jezusit: esplanada është gjithmonë e mbushur me pelegrinët, nga besimtarët që ofrojnë sakrifica, temjan, holokauste. Këta udhërrëfyes shpirtërorë presin tani - sepse e kanë kuptuar që janë vreshtarët - presin lavdërime, sepse mendojnë se Zoti është i kënaqur me religjonin e tyre që i ofron kaq shumë lutje, kaq shumë këngë, kaq shumë muzikë, kaq shumë shenja adhurimi.
Është koha në të cilën edhe Kisha gjithashtu thirret të japë fryte, ato fruta që Zoti pret.

Tani le të dëgjojmë se çfarë ka prodhuar ky vresht:
33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër: Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu.
Jezusi po u flet krerëve të priftërinjve, njerëzve që i njohin mirë shkrimet dhe prandaj i kuptojnë menjëherë aludimet që Jezusi bën në shëmbëlltyrën e tij, kur flet për lajmëtarët e Zotit. Ata kujtojnë atë që thotë Zoti me anë të gojës së Jeremisë:
"24 Por nuk më dëgjuan as nuk e prirën veshin e vet, por shkuan sipas ëndjeve dhe mbrapshtisë së zemrës së vet të prishur edhe ma kthyen shpinën e jo fytyrën, 25 që nga dita kur etërit tuaj dolën nga toka e Egjiptit e deri në ditën e sotme. E unë ju dërgova të gjithë shërbëtorët e mi, profetët, si një ditë për ditë e me kujdes. 26 Por ata s’më dëgjuan as s’më vunë vesh dhe u bënë kokëfortë dhe vepruan edhe më zi se etërit e tyre Që nga dita që etërit tuaj dolën nga Egjipti e deri më sot, unë kam dërguar gjithmonë te ju shërbëtorët e mi, profetët. I kam dërguar me shumë kujdes, gjithmonë, por njerëzit nuk i kanë dëgjuar” (Jr.7,24-26).
Jezusi kujton dy nga këto dërgime, ndoshta duke iu referuar profetëve që u dërguan përpara Mërgimit dhe atyre që u dërguan pas Mërgimit. Pastaj profecia u shua në shekujt e fundit para Krishtit, sepse Zoti nuk dërgoi më profetë: njerëzit nuk i dëgjonin.
Për çfarë ishin thirrjet e këtyre shërbëtorëve të dërguar në Izrael?
Thjesht shfletoni librat e Profetëve dhe e kuptoni menjëherë se çfarë po kërkonin.
Ishte ajo që priste pronari i vreshtit.
Isaia në kapitullin e parë të librit e tij thotë:
"17 Mësoni të bëni vepra të mira:
kërkojeni drejtësinë,
ndihmoni të shtypurit,
jepini të drejtën bonjakut,
mbrojeni të vejën!” (Is. 1,17).
Këta janë frutat që donte Zoti dhe e thotë me gojën e profetit të tij.
Në këngën e vreshtit, që e përmenda më parë, në fund Isaia thotë:
"Prita të ushtrojnë virtytet, dhe ja, vetëm paudhësi, drejtësinë prita, ja ofshamat!” (Is. 5,17).
Zoti priste drejtësi por u derdh gjak, ai priste drejtësi dhe ja klithma e të shtypurve.
E vërteta është se profetët e dërguar nuk i gjetën kurrë këto fruta. Çfarë gjetën ata? Liturgji solemne, kurban qengjash, olokauste, temjan. Por profetët i denoncuan këto praktika fetare si të padobishme, pa asnjë vlerë.
Në fillim të librit të profetit Isaia, Zoti thotë:
"11 “Ç’më duhen flitë tuaja të panumërta?”
‑ thotë Zoti. ‑
“Jam ngopur me fli shkrumbimi deshësh,
me dhjamë bagëtish të majura;
e gjak demash,
qengjash e cjepsh nuk dua!
12 Kur donit të dilni përpara meje,
kush i kërkoi këto prej duarve tuaja
që të shëtitni nëpër tremet e mia?
13 Pushoni së më sjelluri fli të padobi;
inat e kam kemin.
Hëna e re, e shtuna dhe tubimet...” (Is. 1,11-13).

Në kapitullin 58 të Isaisë, profeti flet për agjërimin:
“4 Ja, ju njinoni për t’u fjalosur e grindur,
e rraheni me grushte si të patenzonë.
Mos agjëroni më si sot,
nëse doni të dëgjohet zëri juaj këtu lart.
5 Pse, a i tillë është agjërimi që unë zgjodha,
dita kur njeriu bën vetëmohim?
Të ulësh porsi zunkthi kokën tënde,
të shtrosh grathore edhe hi?
A thua këtë do ta quash agjërim
e ditë që i pëlqen Zotit?
6 Vallë, a s’është agjërimi që unë zgjodha:
t’i këputësh verigat e padrejtësisë,
t’i zgjidhësh leqet e zgjedhës,
t’i lëshosh të lirë të ndrydhurit,
të copëtosh çdo zgjedhë?
7 A jo ta ndash bukën tënde me të uriturin,
t’i shtiesh në shtëpinë tënde skamnorët e të pastrehët?
Kur ta shohësh të zhveshurin, vishe
dhe mos e përbuz farefisin tend” (Is.58,4-7).
Duke qenë se ata këmbënguleshin shumë me këto thirrje, profetët i mërzitën drejtuesit e vreshtit dhe çfarë u bënë këtyre profetëve? I rrahën, i vranë, i vranë me gurë.
Vetëm shikoni se çfarë i ndodhi Jeremisë, profetit që klasa priftërore kundërshtoi dhe torturoi më shumë, profetit që i ngjan më shumë Jezusit të Nazaretit: atë e vunë në zinxhirë dhe e hodhën në një sternë; Uriahu goditet nga shpata; Zakaria vritet me gurë në oborrin e tempullit.
Le të shohim se çfarë ndodh në vreshtin e Zotit, në Kishën tonë sot.
Kisha vazhdon të dërgojë shërbëtorët e tij, profetët, dhe çfarë bëjnë këta profetë? Ata gjithmonë bëjnë thirrje për një jetë më ungjillore, sepse logjika dhe mendimet e botës depërtojnë lehtësisht në komunitetin e krishterë dhe profetët përkundrazi zgjojnë gjithmonë ndjeshmërinë ungjillore që duhet të ketë çdo komunitet.
Profetët, shërbëtorët, janë ata që denoncojnë edhe fenë hipokrite që qetëson ndërgjegjet, por që nuk është ajo që donte Zoti.
Profetët janë ata që nxjerrin në pah edhe mospërputhjen e disa praktikave të devotshmërisë, të disa traditave që nuk kanë asnjë lidhje me fjalën e Zotit. Profetët e vërtetët gjithmonë i bezdisin kësaj devotshmërisë.
Ne i kemi parë edhe ata profetët, kohët e fundit. Le të mendojmë për një Don Mazzolari, një Oscar Romero, një Tonino Bello, për martirët shqiptarë që kisha i ka lumturuar, që mërzitën shumë.
Por ka shenja që na lejojnë të dallojmë se kush është dërguar nga Zoti dhe kush flet vetë. Do të përpiqem të përmend disa kritere që mund të jenë të dobishme për ne:
Kriteri i parë: Lajmëtarët e Zotit nuk kërkojnë kurrë përfitime personale, ata nuk veprojnë për të marrë merita ose njohje: fjalët e tyre diktohen gjithmonë vetëm nga një pasion i madh për kauzën e Ungjillit.
Kriteri i dytë. Thirrjet e tyre përqendrohen gjithmonë te frytet që pret Zoti: dashuria, vëllazëria, drejtësia, vëmendja ndaj të varfërve. Në fakt, ata janë gjithmonë në anën e më të varfërve dhe gjithashtu kanë gjithmonë probleme me strukturat e pushtetit politik dhe gjithashtu me strukturat fetare, kur këto janë shprehje pushteti dhe jo shërbim ndaj komunitetit.
Një kriter i fundit. Janë ata që paguajnë gjithmonë personalisht, me sacrificë të jetës së tyre.
Ja, Zoti e do shumë vreshtin e tij dhe vazhdon të dërgojë profetët e tij.
Nëse këta lajmëtarë, këta profetë, nuk dëgjohen - vazhdon shëmbëlltyrën Jezusi - pronari i vreshtit e do këtë vresht aq shumë sa dërgon djalin e tij.
“37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë” (v.21, 3739)”.
Çfarë erdhi djali për të pyetur drejtuesit e vreshtit?
Të njëjtat fruta që kishin pretenduar të dërguarit para tij, profetët. Dhe çfarë gjeti?
Kjo na thuhet në Ungjijtë Sinoptik me një shëmbëlltyrë tjetër, atë të fikut shterpë, atij fiku që prodhonte vetëm gjethe. Gjethet tregojnë pamjen, dukjen e fesë, gjethet që mashtrojnë, që gënjejnë, sepse fshehin mungesën e frutave, që është i vetmi produkt që pret Zoti.
Fiku është një tjetër imazh i popullit të Izraelit, jep fryte shumë të ëmbël dhe janë këto fruta që Zoti pret nga kjo bimë, Izraeli.
Si rezultat i kërkesave të bëra nga i biri: ashtu siç hoqën lajmëtarët e parë, profetët, drejtuesit e vreshtit e përzunë djalin dhe e vranë.
Shëmbëlltyra përshkruan qartë atë që parashikoi Jezusi: ai e kuptoi se autoritetet fetare ishin gati ta largonin, ta dëbonin nga vreshti, Jezusi në fakt ekzekutohet jashtë Qytetit të Shenjtë, sikur të ishte dikush që e kontaminoi atë.
Çfarë donin këta vreshtarë? Ata donin të ruanin pozicionin e tyre prestigjozë, avantazhet e tyre ekonomikë të bazuara në naivitetin e njerëzve të devotshëm.
Vetëm mendoni për të ardhurat e mëdha nga ofertat e tregut në të cilat tempulli ishte reduktuar. Le të kujtojmë gjestin e bërë nga Jezusi për të përzënë të gjithë shitësit: këto nuk ishin frytet që Zoti priste nga populli i tij.
Sot, në bashkësinë tonë të krishterë, le të jemi të kujdesshëm, sepse rreziku i dëbimit të djalit nga vreshti është i pranishëm edhe tek ne. Biri, Ungjilli, rreziku, tundimi për ta përzënë Ungjillin nga jeta jonë, nga jeta kishtare dhe nga jeta jonë në botë, është gjithmonë një tundim shumë aktual.
Para së gjithash, do të thoja për ata që janë përgjegjës kryesorë për vreshtin në kishë: edhe ata mund të tundohen të lënë mënjanë Ungjillin, të menaxhojnë jetën kishtare sipas kritereve njerëzore. Ata mund të mendojnë se vreshti është i tyre, se janë zotëruesit e tij, pa e pasur Fjalën e Mjeshtrit si pikën e tyre të vetme të referimit. Ky tundim ishte tashmë aty që nga fillimi i bashkësive të krishtera: le të kujtojmë kapitullin 5,1-4 të letrës së Pjetrit, kur ai thotë:
“1 Eprorëve, pra, që janë tek ju u jap vërejtje unë, epror edhe vetë bashkë me ta, dëshmitar i mundimeve të Krishtit dhe pjesëtar i Lavdisë që do të zbulohet: 2 ruajeni grigjën e Hyjit që ju është lënë në kujdes, mbikëqyreni jo përdhuni, por vullnetarisht, si do Hyji; jo për hir të fitesës së ndytë, por me shpirt gatishmërie, 3 jo si zotërues mbi ata që ju janë besuar, por si shembull i grigjës. 4 E kur të shfaqet Kryebariu, do të merrni kurorën e lavdisë, që kurrë nuk vyshket”.
Kur kujtojmë historinë e Kishës, kuptojmë se vreshti i Zotit është menaxhuar shumë herë nga drejtues të vreshtave që kanë përzënë birin, Ungjillin nga jeta kishtare. Ata janë mëkatet e komunitetit tonë të krishterë.
Por këtu nuk po flasim vetëm për hierarkitë kishtare, të cilat sigurisht kanë përgjegjësi nëse jeta e Kishës nuk paraqitet si ungjillore autentike, por të gjithë besimtarët mund ta bëjnë këtë mëkat të përjashtimit të Ungjillit nga jeta kishtare.
Le të mendojmë për shembull: kur administrohen të mirat tokësore, cilat janë kriteret që ndjekin të krishterët?
Është ligji i tregut apo është Ungjilli që i drejton, apo e lënë mënjanë Ungjillin?
Kur një trashëgimi duhet të ndahet, nëse dikush kujton Ungjillin, çfarë do të përgjigjen shumë të krishterë? Lëreni të qetë Ungjillin, atje janë ligjet e shtetit!
Pra, le të mendojmë si paganë, sikur të mos na kishte thënë Krishti që të mos grumbullojmë mallra në këtë tokë, por në parajsë ku hajdutët nuk vjedhin!
Kur jetojmë si në qoftë Ungjilli të mos ekzistonte, a nuk është e vërtetë që po e nxjerrim birin, Jezusin nga vreshti.
Në mënyrën e konceptimit të familjes monogame, dëshmitar i dashurisë besnike dhe pa kushte, mentaliteti aktual ndonjëherë bashkëndahet edhe nga të krishterët që kështu largojnë Krishtin dhe Ungjillin e tij nga ky vizion i dashurisë bashkëshortore.
Edhe në shoqëri, Ungjilli është përzënë që kur Nietzsche shqiptoi frazën e famshme që ka vazhduar të qarkullojë: "Zoti ka vdekur, ne e kemi vrarë". Pasojat e kësaj vrasjeje, të dëbimit të Krishtit nga jeta e një shoqërie, janë aty për t'i parë të gjithë.
Ne shohim se çfarë prodhon njeriu kur shkëputet nga vlerat ungjillore: lufta, monstruoziteti, vetmia, mungesa e kuptimit të jetës, nihilizmi, shkatërrimi i krijimit.
Ja, le të kemi kujdes pse kjo shëmbëlltyrë është edhe për ne: sot le të hapim sytë, le ta njohim djalin, le ta mos e nxierrim nga vreshti!
Dhe shëmbëlltyra përfundoi me një skenë dramatike, atë të vrasjes së djalit. Ka mbaruar?
A ka arritur e keqja fitoren përfundimtare? Le të dëgjojmë:
“40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?”
41 Iu përgjigjën: “Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha: “A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”
Pasi tregoi shëmbëlltyrën, Jezusi u drejtohet drejtpërdrejt dëgjuesve të tij, të cilët janë kujdestarët e vreshtit, dhe i pyet ata: çfarë do të bënit tani në vend të pronarit?
Përgjigja është ajo që do të japim edhe ne: ndëshkim, copëtim të atyre kriminelëve.
Jezusi shpall një çudi, jo dënimin, por, nëpërmjet krimit më të madh që njerëzit kanë kryer, Perëndia ka ndërtuar kryeveprën e tij të dashurisë dhe shpëtimit.
Zoti nuk deshi që i biri të vdiste, por duke dërguar një qengj mes ujqërve, fati i djalit të tij u vulos. Por çfarë u zbulua në këtë mëkat të kryer nga njerëzit?
Dashuria e pafundme e Zotit! Sepse në kryq çfarë tha Zoti me gojën e të birit? Çfarëdo që të më bësh, nuk mund të mos të dua.
Nuk mund të ketë zbulim më të madh të dashurisë së Zotit sesa nëpërmjet këtij krimi, të kryer nga njerëzit.
Përfundimi i shëmbëlltyrës paraqitet me një imazh dramatik: nëse dikush bie mbi këtë gur do të vdesë dhe nëse ky gur bie mbi dikë do ta dërrmojë. Çfarë kuptimi kanë?
Janë imazhe të tmerrshme, por mesazhi është i mrekullueshëm, gëzimi.
Guri është Krishti, ky gur u hodh poshtë nga ndërtuesit, por Zoti e vendosi atë, në Pashkë, si gur themeli i një ndërtimi të jashtëzakonshëm.
Çfarë do të thotë kjo përplasje me këtë gur? Guri është Krishti, manifestimi i dashurisë së Zotit.
Ne mendojmë se dashuria është më e dobët se egoizmi. A do të fitojë apo do të mposhtet dashuria në botë? Sepse me egoizëm ne instinktivisht mendojmë për veten tonë.
Dashuria është një logjikë që vjen nga lart, të cilën Zoti e ka vendosur në zemrat tona.
Pra, kush do të fitojë mes egoizmit dhe dashurisë?
Jezusi thotë: nëse dikush bie kundër këtij guri duket i dobët, por dashuria është më e fortë se egoizmi, qengji duket i dobët, por është më i fortë se ujqërit.
Prandaj, nuk është një thënie kërcënuese që Jezusi përdor për të përfunduar mesazhin e tij, por është një shpallje gëzimi dhe shprese: Dashuria është më e fortë se e keqja në botë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord VITI A.

MË 8 – 10 – 2023


LEXIMI I PARË. Is. 5,1-7

1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk.
3 Tani, banorë të Jerusalemit
e ju burrat e Judesë,
ndajeni këtë pleqëri
mes meje e vreshtit tim.
4 Ç’u desh tjetër të bëj për vreshtin
që s’e bëra?
Shpresoja se do të më jepte rrush,
përse më bëri veç larushk?
5 Juve tani po ju dëftoj
ç’do t’i bëj unë vreshtit tim:
do ta shthur gardhin e tij,
që të bëhet djerr
do t’rrëzoj ledhet e tij
që të shkelmohet.
6 Le të mbesë shkretë
mos të kihet as mos të mihet,
le ta mbulojnë halluga e ferra;
reve unë do t’u urdhëroj
një pikë shi mbi të të mos bjerë.
7 Vreshti i Zotit të Ushtrive
është shtëpia e Izraelit,
fidanët e zgjedhur të tij
janë banorët e Judesë.
Prita të ushtrojnë virtytet,
dhe ja, vetëm paudhësi,
drejtësinë prita, ja ofshamat!


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NJË KËNGË PËE VJELJEN E RRUSHIT BËHET KËNGË DASME

Fillon si një këngë për vjeljen e rrushit:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk” (Is. 5,1-2).
Në vresht, në Izrael, është një gjë me vlerë! Dhe të gjithë e dinë se çfarë kujdesi të durueshëm dhe të vëmendshëm kërkon nga vreshtari. Aq sa një këngë vjelje që lavdëronte shqetësimin e vreshtarit, ishte bërë një këngë dasme: burri i ri ishte i ftuar të kujdesej sa më shumë për gruan e tij.


DASMA, IMAZHI I BESËLIDHJES SË ZOTIT ME POPULLIN E TIJ.

Profeti Isaia, nga ana tjetër, përsërit të njëjtën këngë, por këtë herë për të folur për Besëlidhjen midis Zotit dhe Izraelit. Nga kënga e vjeljes së rrushit që u bë këngë dasme, ai nxori një shëmbëlltyrë të vërtetë. Prandaj dëgjuesit e tij nuk do të gabojnë: kjo nuk është një këngë e thjeshtë korrjesh, as edhe vetëm një këngë për një festë për dasmat!
Për më tepër, është vetë profeti që e deshifron shëmbëlltyrën.
"7 Vreshti i Zotit të Ushtrive
është shtëpia e Izraelit,
fidanët e zgjedhur të tij”
Sa për frutat, Isaia është po aq i qartë: rrushi i mirë që pritet është i drejtë dhe drejtësi; rrushi i keq është ajo që ai e quan "krim dhe klithma".


FRUTAT E KEQE TË KËSAJ VRESHTI.

Në pjesën tjetër të këtij kapitulli, ai saktëson qortimet e tij:
“8 Mjerë kush shtëpisë i shton shtëpi
kush i shton arës arë deri në skaj të vendit!
A thua ju të vetmit do të jetoni këtu mbi dhe?” (Is. 5,8).
Këtu synohet ndjekja egoiste e parave dhe pronës. Dhe kjo pakujdesi e të pasurve për fatkeqësinë e të varfërve karakterizon shpesh periudha të begata:
“11 Mjerë ata që në mëngjes herët
vrapojnë pas pijeve dehëse
dhe pinë natën deri vonë,
prej verës të përvëluar.
12 Harpa e kitara,
lodra e fyej në gosti me verë,
s’janë në kujdes për veprim të Zotit
as s’i shikojnë veprat e duarve të tij” (Is 5,8.11-12).
Më keq akoma, është humbja e të gjithë moralit dhe çoroditja e drejtësisë:
“20 Vaj për ata që të keqen e quajnë të mirë
e të mirën të keqe,
që terrin e mbajnë për dritë
e që dritën e mbajnë errësirë,
që të idhtën e mbajnë për të ëmbël
e të ëmblën e mbajnë për të idhtë!
21 Mjerë ata që në sytë e vet
e mbajnë veten se janë të urtë,
që për të mençur e çmojnë veten!
22 Mjerë ata që janë trima për të pirë verë,
të parët për të përzier pije të forta,
23 që për dhurata e shfajësojnë të shtrembëtin
e të drejtit ia mohojnë të drejtën!” (Is. 5, 20-23).
Çfarë bën vreshtari i shpërblyer keq për përpjekjet e tij? Ai përfundimisht pranon se toka është shumë e keqe dhe e braktis biznesin. Sheshi i bukur dhe i rregulluar mirë do të kthehet shpejt përsëri në një djerrinë ku do të rriten gjemba dhe ferra, siç thotë Isaia.
Është gjithmonë i njëjti mësim: sapo largohemi nga besnikëria ndaj urdhërimeve, marrim rrugën e gabuar dhe njerëzit të krijuar në mënyrë që të gjithë të jenë të lumtur dhe të lirë, bëhen mbretërimi i të gjitha egoizmit dhe të gjitha veseve; dhe gjithmonë gjithçka përfundon keq. Ashtu si një copë e bukur hardhish e lënë e braktisur bëhet pre e kafshëve të egra.


ZEMËRIMI I VRESHTARIT.

Ajo që është shqetësuese, edhe një herë, në këtë mesazh të profetit, është se Isaia ia atribuon ushtrimin e ndëshkimit vetë Perëndisë: vreshtari në shëmbëlltyrën e Isaisë nuk është i kënaqur të lërë që gjithçka të vazhdojë të shkojë si gjithmonë më parë. Është vetë ai që heq gardhin dhe hap një çarje në mur, në mënyrë që hardhitë të shkelen dhe të gllabërohen nga kafshët...
Në realitet, si të dielën e kaluar, me profetin Ezekiel, jemi në një fazë të pedagogjisë së Zotit. Me Isainë, ne jemi edhe përpara Ezekielit, pra në një kohë kur themi me gatishmëri se Zoti i ndëshkon veprimet tona të këqija; sidomos në një kohë kur ne nuk jemi të çliruar nga idhujtaria: prandaj për profetin, mbi të gjitha është çështje e pohimit se ka vetëm një fuqi në botë; asnjë hyjni tjetër nuk duhet pasur frikë. Në çdo gjë që na ndodh, ne duhet t'i drejtohemi Perëndisë së Izraelit. Ai, i Shenjti i Izraelit, është krejtësisht i huaj për të gjitha poshtërsitë dhe padrejtësitë e njerëzve. Prandaj, ata nuk kanë asnjë shans për të mbijetuar nëse nuk ndryshojnë jetën e tyre.
Këtu Isaia bën zërin e madh, mund të thuhet, por të mos harrojmë se i njëjti Isaia, më vonë, kur të jetë e nevojshme të ngrihet morali i trupave, do të rifillojë këngën e tij të vreshtit me vargje të tjera:
“2 Atë ditë do të jetë një vresht i ëmbël:
këndojini atij!
3 Unë, Zoti, atë e ruaj,
çdo kohë vetë e ujis,
roje i rri natë e ditë,
që askush të mos e dëmtojë.
4 Kundër tij nuk jam zemëruar” (Is. 27,2-4a).
Fati ynë, dy mijë e pesëqind vjet më vonë, është të dimë se Zoti nuk zemërohet kurrë!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord. VITI A

MË 8-10-2023.


PSALMI: 80, 9.12, 13-14, 15-16a, 19-20.

9 Vreshtin nga Egjipti e nxore
e, për ta mbjellë atë, paganët i dëbove.
12 pinjollët e tij arritën deri në det,
shermendet i hodhi deri në Lumë.
13 Gardhin pse ia theve
që ta vjelë çdo kalimtar?
14 E dëmtoi derri i egër,
e kulloti çdo egërsirë.
15 Kthehu, Hyji i ushtrive,
shikoje nga qielli e shihe,
eja, shihe këtë vreshtë
16 dili zot se ti vetë e mbolle:
19 Kurrë më nuk do të largohemi prej teje:
na përtërij e do ta thërrasim Emrin tënd.
20 O Zot, Hyji i ushtrive, deh ti, na përtërij,
kthjelle fytyrën tënde e na shpëto!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

VRESHTI I ZOTIT ËSHTË IZRAELI.

Për ata që kanë dëgjuar këngën e vreshtit të Isaisë, në leximin e parë të kësaj të diele të njëzet e shtatë, ky psalm është jehona e përsosur. Tema është e njëjtë: Izraeli krahasohet me një vresht, vreshtari i të cilit është Perëndia. Ai ka bërë për vreshtin e tij gjithçka që mund të bëjë një vreshtar; e kujdesi, e mbrojti, e mbajti... mjerisht, hardhia nuk prodhoi asgjë:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk.
3 Tani, banorë të Jerusalemit
e ju burrat e Judesë,
ndajeni këtë pleqëri
mes meje e vreshtit tim” (Is. 5,1-2).
E dimë fundin e këngës: vreshtari zemërohet:
“5 Juve tani po ju dëftoj
ç’do t’i bëj unë vreshtit tim:
do tà shthur gardhin e tij,
që të bëhet djerr
do t’rrëzoj ledhet e tij
që të shkelmohet.
6 Le të mbesë shkretë
mos të kihet as mos të mihet,
le ta mbulojnë halluga e ferra;
reve unë do t’u urdhëroj
një pikë shi mbi të të mos bjerë” (Is. 5,5-6).


HISTORIA E KËTIJ VRESHTI ËSHTË HISTORIA E IZRAELIT

Është e qartë se metafora e vreshtit u kuptua në mënyrë të përkryer kur ky psalm u këndua në tempullin e Jerusalemit, sepse fatkeqësitë e Izraelit shprehen me të njëjtat imazhe. Për shembull, ne i themi Zotit:
“13 Gardhin pse ia theve që ta vjelë çdo kalimtar? 14 E dëmtoi derri i egër, e kulloti çdo egërsirë” (v.13-14).
Përktheni, jemi në një periudhë pushtimi të huaj; kafshët e egra janë armiqtë e momentit. Në një varg tjetër, thuhet ende:
“17 Ata që e dogjën dhe e prenë
le të sharrojnë prej kërcënimit të fytyrës sate.
18 Dora jote qoftë mbi njeriun e të djathtës sate,
mbi birin e njeriut që për vete e rrite” (v.17-18).
Atje ku ishte vreshti, gjithçka u shkatërrua, është djegur” dhe gjithashtu:
“7 Na bëre shkak grindjeje për fqinjët tanë
e armiqtë tanë po qeshen me ne” (v.7).
Cilët armiq janë pikërisht këta? Nuk mund ta themi. Fatkeqësisht, të gjitha luftërat dhe të gjitha pushtimet e huaja, kudo në sipërfaqen e globit, sjellin me vete të njëjtin procesion mizorish dhe fatkeqësish. Një fjali tjetër thotë:
“5 O Zot, Hyji i ushtrive, deri kur do të hidhërohesh
në lutjen e popullit tënd?
6 Deri kur do të na ushqesh me bukë lotësh,
e do të na japësh të pimë ujë lotësh me shumicë?” (v. 5-6).
Kjo nuk mjafton për të gjetur rrethanat konkrete që e kanë frymëzuar këtë lutje; prandaj është e pamundur të dihet se kur është shkruar ky psalm; ishte në kohën kur fuqia e madhe asiriane pushtoi të gjithë rajonin, duke filluar nga mbretëria veriore? Kjo do të na çonte shumë përpara mërgimit në Babiloni, midis shekujve të nëntë dhe të shtatë para Krishtit (që kur kryeqyteti i Mbretërisë Veriore, Samaria, u shtyp në 721). A ishte shumë më vonë, pas pushtimit të Jerusalemit nga Babilonia, domethënë në shekullin e gjashtë? Dhe ka ende hipoteza të tjera të mundshme. Në çdo rast, pavarësisht rrethanave konkrete në të cilat lindi ky psalm, populli i Izraelit mundi ta thoshte përsëri disa herë. (Dhe, sot, në sipërfaqen e globit, ne njohim disa njerëz që mund ta rishpiknin atë për llogari të tyre).



PËRBËRJA SHUMË E KUJDESSHME E KËTIJ PSALMI

Kur e lexojmë këtë psalm në tërësi, ai shfaqet si një këngë e përbërë nga katër vargje dhe katër refrene; vargjet tregojnë historinë e Izraelit: vreshti i zgjedhur nga Perëndia dhe i marrë nga Egjipti; me fjalë të tjera, njerëzit që Zoti zgjodhi, të cilët i mblodhi, i çliroi nga skllavëria në Egjipt dhe i solli në Tokën e Premtuar:
“Vreshtin nga Egjipti e nxore
e, për ta mbjellë atë, paganët i dëbove.
Tokën ia përgatite,
lëshoi rrënjë dhe e mbushi token” (v. 9-10).
Dhe tani kjo vresht është në një situate të mjerueshme, është e shkretë, kur e marrim në konsiderata, e kuptojmë që ne mund vetëm të qajmë.
Refreni është fraza:
“Zot, Perëndi i gjithësisë, na kthe;
le të shkëlqejë fytyra jote dhe ne do të shpëtojmë”.
Shprehja "na kthe" është tipike për festimet e pendimit: fjala "kthim" do të thotë "të konvertohesh", të kthehesh. Sepse ne e dimë mirë se nëse hardhia ka dhënë fryt të keq, nuk është faji i vreshtarit; mjaft e kishin thënë profetët, ndër të tjera edhe Isaia! Frytet e mira që priste Perëndia ishin e drejtë dhe drejtësia; siç thotë Mikea në një fjali të mrekullueshme: "O njeri, ti je bërë të njohësh se çfarë është e mirë, çfarë kërkon Zoti prej teje: asgjë tjetër veçse të respektosh drejtësinë, të duash besnikërinë dhe të përkushtohesh për të ecur me Perëndinë tënd" (Mi. 6,8).
Edhe pse u paralajmëruan, besimtarët, të çliruar nga Zoti që do që njeriu të jetë i lirë, megjithatë ata i dërrmuan të varfërit dhe e kthyen vëllanë në skllavëri. Ata nuk kultivuan drejtësi, ata kultivuan pasuri egoiste.



ZOTI I GJITHËSISË, KTHEHU… NA KTHE!

Prandaj kori është një kërkesë për falje. Ajo që është mbresëlënëse është se formula luhatet mes "Zoti i universit, kthehu!" » dhe “Zoti i universit, na kthe!” » Kur i lutemi Zotit të kthehet duke thënë “Zot, kthehu”, nënkuptojmë “kthehu dhe na shpëto”: padyshim, ne e dimë mirë se ai nuk është larguar; por është një thirrje për ndihmë; formula e dytë “Zoti i universit, na kthe” thotë qartë se kthimi në besim është edhe vepër e Zotit edhe e njeriut, është kthesa e njeriut e kthyer nga Shpirti i Zotit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord. VITI A

MË 8 – 10 – 2023.


UNGJILLI: Mt.21, 33-43.


33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër:
Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu.
37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë.
40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?”
41 Iu përgjigjën:
“Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha:
“A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SHËMBËLLTYRA E VRESHTIT


Ne njohim menjëherë në këtë shëmbëlltyrë të Jezusit huazimet që ai bën nga kënga e vreshtit të profetit Isaia:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk” (Is. 5,1-2).
Pronari e rrethon vreshtin e tij me të njëjtin kujdes si vreshtari i Isaisë; por ngjashmëritë mbarojnë me kaq. Në ungjill, shëmbëlltyra merr një kthesë të re dhe për këtë arsye ofron një mësim të ri. Kjo do të thotë se Jezusi mori temën e shëmbëlltyrës së vreshtit nga Isaia, por modifikoi simbolikën, e cila është një mënyrë shumë e zakonshme për autorët biblikë. Mjafton të shohim sesi metaforat biblike (si ajo e gurthemelit, për shembull) evoluojnë nga një autor te tjetri.
Gjykimi që Jeremia u dha tashmë popullit të Izraelit mund të na ndriçojë: “22 Sepse unë nuk u kam thënë as nuk u kam urdhëruar etërve tuaj ditën që i nxora nga toka e Egjiptit në lidhje me flitë e shkrumbimit e të theroreve. 23 Porse unë u kam dhënë këtë urdhër: Dëgjojeni zërin tim dhe unë do të jem Hyji juaj e ju do të jeni populli im. Ecni vazhdimisht udhës që do t’ju urdhëroj që të jeni të lumë. 24 Por nuk më dëgjuan as nuk e prirën veshin e vet, por shkuan sipas ëndjeve dhe mbrapshtisë së zemrës së vet të prishur edhe ma kthyen shpinën e jo fytyrën, 25 që nga dita kur etërit tuaj dolën nga toka e Egjiptit e deri në ditën e sotme. E unë ju dërgova të gjithë shërbëtorët e mi, profetët, si një ditë përditë e me kujdes. 26 Por ata s’më dëgjuan as s’më vunë vesh dhe u bënë kokëfortë dhe vepruan edhe më zi se etërit e tyre. 27 Ti thuaju të gjitha këto fjalë, por ata s’do të dëgjojnë; do t’i thërrasësh, por ata s’do të të përgjigjen. 28 Atëherë thuaju: Ky është një popull që nuk e dëgjon zërin e Zotit, Hyjit të vet, e nuk e pranon mësimin. U zhduk besnikëria, u zhduk nga goja e tyre” (Jr.7,22-28). Mateu e shkroi Ungjillin e tij në fund të shekullit të parë, në një kohë kur refuzimi i hebrenjve për të njohur Mesinë favorizoi hyrjen e paganëve në Kishë. Prandaj nuk është për t'u habitur të gjesh në tekstet e kësaj periudhe një avantazh polemik kundër atyre që e shtynë popullin hebre të refuzonte Krishtin.
Në Isaïe, pronari është në të njëjtën kohë edhe vreshtari; vreshti përfaqëson popullin e Izraelit, një vresht i rrethuar me kujdes, por që zhgënjen sepse prodhon vetëm fryte të këqija.
Në shëmbëlltyrën e Jezusit, pronari nuk është vreshtari, ai nuk e shfrytëzon drejtpërdrejt vreshtin e tij, ai ua beson atë vreshtarëve të tjerë; le të dëgjojmë Shën Mateun:
“… ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj” (v. 33).


KUSH ËSHTË VRESHTI? DHE KUSH JANE VRESHTARËT?

Se kush është vreshti dhe kush janë vreshtarët, nuk është e qartë. Ka dy hipoteza: hipoteza e parë, vreshti përfaqëson Izraelin, si te Isaia, dhe vreshtarët janë krerët e priftërinjve dhe farisenjtë. Ata ishin në krye të vreshtit, populli i Izraelit, dhe ata i udhëhiqnin keq, pasi i keqtrajtuan të gjithë profetët dhe, në fund të fundit, ata po refuzojnë Birin e Dashur të Atit.
Hipoteza e dytë, vreshti përfaqëson Mbretërinë e Zotit dhe vreshtarët përfaqësojnë gjithë popullin e Izraelit, që kishte marrë përgjegjësinë për Mretërinë e Zotit. Është kjo hipoteza e dytë e cila është ndoshta e sakta, pasi Jezusi përfundon duke thënë:
“Juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj” (v.43).



MBRETËRIA E PERËNDISË DO T’JU HIQET DORE JUVE.

Kjo fjali e fundit e Jezusit është e tmerrshme:
“Juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj” (v.43).
A duhet të konkludojmë se populli i Izraelit do të refuzohej? Pyetje serioze që ka helmuar dialogun midis hebrenjve dhe të krishterëve për njëzet shekuj; dhe të cilën Shën Pali, çifuti, tashmë e përballoi me dhimbje në letrën drejtuar Romakëve. Përfundimi i tij ishte se, në një mënyrë misterioze, por të sigurte, Izraeli mbetet populli i zgjedhur në shërbim të botës, sepse Perëndia nuk mund ta refuzojë veten:
“28 Në lidhje me Ungjillin, ata janë armiq, por për të mirën tuaj; por, si popull i zgjedhur, janë të dashur prej Hyjit për arsye të etërve, 29 sepse dhuratat dhe grishja e Hyjit nuk tërhiqen” (Rm. 11,28-29).
Nga ana tjetër, nuk duhet të harrojmë se një shëmbëlltyrë nuk është kurrë një vendim, por një thirrje për konvertim; është e vërtetë se nga një shëmbëlltyrë në tjetrën, në këtë fazë të fundit të jetës së Jezusit, toni ngrihet, por kjo ndodh sepse nevoja e ardhjes së Mesisë dhe të njohjes së tij si Mesisë bëhen urgjente. Jemi në prag të Pasionit. Nuk duhet të harrojmë kurrë faktin se dëshira e vazhdueshme e Jezusit është të shpëtojë njerëzit, jo t'i dënojë ata; dhe se, nëse i shëron të lindurit e verbër, dëshiron edhe më shumë t'i shërojë bashkatdhetarët e tij nga verbëria. Prandaj, ne kemi këtu një përpjekje të fundit të Jezusit për të paralajmëruar farisenjtë; fjalët e tij janë të rënda, por nuk përbëjnë një gjykim përfundimtar.
Ky nuk është në asnjë mënyrë një gjykim përfundimtar i popullit hebre në tërësi apo edhe i udhëheqësve të tyre; kjo gjë do të ishte në kundërshtim me të gjithë ungjillin. Për më tepër, njoftimi më i rëndësishëm nuk është se atyre u hiqet Mbretëria: ajo që ka rëndësi është se, pavarësisht nga pengesat e ngritura nga njerëzit, Mbretëria prodhon frytet e saj. Nuk është vreshtari ai që ka rëndësi, është rrushi.



GURI I REFUZUAR NGA NDËRTUESIT

Por mbi të gjitha është komenti i Jezusit ai që na jep çelësin e shëmbëlltyrës:
“A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’” (v. 42).
Zoti është mësuar me këto përmbysje të situatave. Tashmë, në librin e Zanafillës, djemtë e Jakobit kishin thënë për vëllain e tyre Jozefin "ja ku është i dashur, ta vrasim"... nuk e imagjinonin që ai që donin të eliminonin, ishte ai që do t’i kishte shpëtuar ata dhe gjithë njerëzit (Zn. 37,20). Në një farë mënyre, Jezusi shpall Ringjalljen e tij këtu: ai, guri i hedhur poshtë do të bëhet gurthemeli i ndërtesës; kjo fjali përkthehet: njerëzit e rinj do të jenë të gjithë ata që mblidhen rreth Jezusit, pavarësisht nga origjina e tyre. Dhe askush nuk përjashtohet: të gjithë vreshtarët përfshihen në frazën e Jezusit në kryq "O Atë, fali ata, ata nuk dinë se çfarë bëjnë".

[ninoenina]

F.A. E DIELA 28 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VIT A.

MË 15 – 10 – 2023


UNGJILLI: Mt. 22,1 – 14.

1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë. 7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë. 9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar.
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Shoqëria e Izraelit në kohët biblike përbëhej nga barinj dhe fermerë që bënin një jetë mjaft të vështirë. Ata ishin njerëz të thjeshtë, të cilëve u duhej të punonin gurishte. Midis tyre po qarkullonte një histori që thoshte se Zoti, kur krijoi botën, kishte katër kova me gurë, tre prej të cilave i përdori për Izraelin dhe një për pjesën tjetër të botës.
Fushat e mëdha pjellore ishin në duart e pronarëve të tokave dhe, për të siguruar një vakt të lirë të përditshëm për familjen, fermeri duhej të punonte për orë të tëra nën një diell përvëlues dhe me mjete shumë rudimentare.
Këta të varfër të vendit organizonin edhe ata disa festime, por banketet e bollshme ishin rezervuar vetëm për të pasurit.
Profetët i kanë denoncuar vazhdimisht këto orgji që ishin të mundshme për të pasurit, me argëtimet, lakminë dhe padrejtësitë e tyre.
Ka pasur një moment në historinë e Izraelit veçanërisht të vështirë për të varfërit e vendit, pas mërgimit, kur grupe të ndryshme mërgimtaresh u kthyen nga Babilonia.
Ata ishin njerëz të varfër të shpronësuar që nuk kishin arritur të bënin një vend për veten e tyre në Mesopotami dhe, kur mbërritën në Izrael, panë se shtëpitë e tyre dhe fushat e tyre ishin pushtuar nga të tjerët. Kështu ata u detyruan të viheshin në shërbim të pronarëve të tokave që i shfrytëzonin dhe kryenin lloj-lloj abuzimesh e padrejtësish ndaj tyre.
Cila do të kishte qenë e ardhmja e tyre? Ata nuk mund të kishin shpresa se diçka do të ndryshonte, sepse ata që ishin në pushtet, ishin të pasurit dhe donin që gjërat të vazhdonin siç ishin: të pasurit festonin dhe të varfërit përpiqeshin të mbijetonin.
Në këtë kohë - jemi në shekullin e V para Krishtit. – fillon një lëvizje teologjike shumë e rëndësishme, ajo që ne e quajmë lëvizje apokaliptike.
Ata nuk e dinin se ishin apokaliptikë, kështu i quajmë ne.
Ata ishin njerëz të thjeshtë, por njerëz të vëmendshëm dhe të ndjeshëm ndaj gjendjes së mjerueshme të më të varfërve dhe filluan, pikërisht në emër të Zotit, të rrënjosnin guximin tek këta njerëz të shtypur. Ata thanë:
“Zoti nuk mund ta pranojë këtë realitet, njerëzit nuk janë në gjendje ta ndryshojnë atë, por vetë Zoti do të ndërhyjë për të nisur një botë krejtësisht të re”.
Dhe një nga këta profetë apokaliptikë kompozoi atë poezi të vogël që prezantohet në liturgjinë e sotme në leximin e parë. Është një poezi e shkurtër në të cilën epoka e re përshkruhet si një festë e madhe, e paraqitur me imazhin e një banketi që Zoti do të përgatisë në malin e tempullit në Jerusalem dhe e përshkruan me detaje: "Do të ketë ushqime të pasura, verëra të shkëlqyera, ushqime të shijshme, verëra të rafinuara”. Prandaj, ushqimi do të jetë jo vetëm i mjaftueshëm, por edhe i tepërt. Do të ketë verë e cila nuk është e nevojshme për jetën, por është thelbësore që festa të zhvillohet. Dhe atëherë jo vetëm izraelitët do të marrin pjesë në këtë banket, por të gjithë popujt do të ftohen. Jemi në shekullin e 5-të para Krishtit.
Në shekujt në vijim, këta profetë apokaliptikë vazhduan t'i inkurajonin njerëzit dhe thanë:
“Bota e tanishme, në hebraisht olam azè, kjo në të cilën jetojmë, është plot mjerim, dhimbje, lot, por bota e ardhshme, olam abba në hebraisht, do të jetë një festë e përjetshme”.
Pikërisht në këtë kontekst të pritjes për këtë banket të organizuar nga Zoti, Jezusi tregon shëmbëlltyrën e tij. Le të shohim se si fillon:
“1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë.
Premtimi i festës dhe i gostisë që përmenda më pare, ishte i njohur përmendësh nga të gjithë izraelitët, sepse të gjithë e prisnin këtë festë dhe shpeshherë e përmendnin rabinët, të cilët thanë: "Kjo banket do të organizohet nga Zoti në jetën e përtejme për ata që do të sillen mirë në këtë anë.” Jezusi mbërrin dhe thotë: “Po çfarë jete e përtejme? Është në jetën e përtejme që Zoti dëshiron të organizojë këtë festë të madhe dhe e organizon atë për dasmën e djalit të tij".
Mbreti përfaqëson qartë Zotin dhe dhëndri është Jezusi, e thotë këtë që në fillim të Ungjillit të tij, kur i pyesin kundërshtarët: "Po dishepujt e tu, pse nuk agjërojnë?" dhe Ai përgjigjet: "Po si mund të agjërojnë kur kanë me vete dhëndrin?"
Ai është dhëndri që ka ardhur të marrë nusen, gjithë njerëzimin që Zoti e do marrëzisht!
Cilat janë karakteristikat e kësaj bote të re, e cila përfaqësohet në Bibël me imazhin e banketit?
Karakteristika e parë e botës së re do të jetë gëzimi. Është një festë!
Në botën e vjetër, në këto bankete kishte kënaqësi, marrëzi, hedonizëm, vulgaritet... Nuk mund të kishte gëzim sepse në një banket për pak njerëz kur jashtë ka uri, mjerim, dhimbje dhe vdekje nuk mund të ketë gëzim!
Karakteristika e dytë e botës së re është se në të gjithçka është falas.
Të gjithë janë mysafirë, të gjithë janë të ftuar, askush nuk është mjeshtër. Pronari i ushqimit të nevojshëm për këtë banket, domethënë për jetën e atyre që kanë ardhur në banket, është Zoti.
Zoti ka përgatitur një botë të bukur për fëmijët e tij dhe dëshiron që të gjithë të kenë ushqimin e nevojshëm, domethënë gjithçka që u nevojitet, në mënyrë që jeta e tyre të jetë e denjë për një fëmijë të Zotit.
Në botën e vjetër, kriteri nuk ishte të qenët falas, por ai i tregut; njerëzit, në botën e vjetër, ndiejnë se janë zotër të asaj që të tjerët është e nevojshme dhe zotërojnë këto të mira që kanë arritur t'i marrin me aftësitë e tyre ose shpesh me dinakërinë e me padrejtësitë e tyre. Ata i grumbullojnë këto të mira dhe thonë se të gjithë duhet të bëjnë si të bëjnë sipas në kushteve të tyre dhe të tjerët janë miq nëse mund të më ndihmojnë të grumbulloj gjithnjë e më shumë. Kjo logjikë e botës së vjetër, e shpikur nga njerëzit, nuk është e Krijuesit dhe mund të çojë vetëm në luftëra, mosmarrëveshje, urrejtje, inat dhe kurrë në gëzim dhe paqe.
Megjithatë, nëse heqim dorë nga kjo gënjeshtër që është tipike e atyre që ndihen si zotërinj, dhe pranojmë të vërtetën - domethënë se gjithçka i përket Zotit dhe se ne jemi vetëm administratorë të këtyre të mirave - atëherë gjithçka ndryshon, hyn logjika e të bërit mirë falas, ia dorëzojmë vellait gjithçka i nevojetet sepse Zoti i ka vënë në dorë këto të mira dhe unë nuk i dorëzoj sepse jam i mire, por sepse janë të tijat dhe janë të destinuara për të.
Por edhe unë kam nevojë për atë që Zoti ka vendosur në duart e tij.
Zoti na bëri të mirë, na detyroi të duam, jo të mbajmë për vete atë që kemi, por t'i shkëmbejmë këto të mira.
Njeriu është bërë i aftë për të dashur vëllezërit e tij, të ketë vëmendje ndaj vëllait të tij!
Karakteristika e tretë: konvivialitet, gjendje e hareshme që krijohet në një gostinë nga e për të gjithë.
Në botën e re njerëzit nuk hanë më si të babëzitur për të cilët kam folur më pare që vetëm ngopen dhe... kaq!
Jo! Tani ka gjallëri, kujdesi dhe vëmendje ndaj të tjerëve!
Banketi i mbretërisë së Perëndisë është vendi ku ne dialogojmë, ku shkëmbejmë pasuritë e zemrës, ku interesohemi për të tjerët, për dhimbjet, gëzimet, shpresat e tyre.
Karakteristika e katërt e botës së re: një botë miqësie.
Çdo mosmarrëveshje përjashtohet nga gostia e mbretërisë së Perëndisë, sepse mosmarrëveshja lind gjithmonë kur nuk pranohet logjika e të qenit falas dhe të dashurisë. Vetë aty ku njerëzit janë të mirëpritur me pasurinë dhe varfërinë e tyre, miqësia mund të mbretërojë gjithmonë.
Tani vjen ftesa: "A e pranoni këtë botë të re apo dëshironi të vazhdoni me banketet e lashta?"
Dikush mund të jetë i interesuar për banketet e lashta!
Tani vijnë tre grupe shërbëtorësh që i dërgon zotëria për të ftuar njerëzit të marrin pjesë në këtë festë, në këtë banket. Dhe le të bëjmë kujdes sepse sot mund të kemi vështirësi të pranojmë logjikën e re që është ajo e banketit.

Grupi i parë i shërbëtorëve. Ne nuk e dimë se kush ishte dërguar, por ne e dimë se këta shërbëtorë përfaqësojnë profetët e Besëlidhjes së Vjetër që u dërguan për të përgatitur festën për ardhjen e dhëndrit. Grupi i parë të cilit i dërgohen dhe që përgjigjet jo, mund të jenë ata të cilëve natyrshëm profetët iu drejtuan fillimisht, domethënë autoritetet fetare, udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit, priftërinjtë, skribët dhe farisenjtë.
Ata thanë jo, ata preferuan banketin e vjetër. Feja që praktikonin dhe mësonin ishte e mirë për ta, ishte gostia e tyre, që ata përgatitnin duke ngarkuar shpatullat e njerëzve me barra të padurueshme që nën indifereencën e tyre nuk denjonin t'i lëviznin këto barra, as me një gisht.
Ishte ai banket në të cilin ata mund të gllabëronin shtëpitë e të vejave, ai në të cilin ata luteshin për një kohë të gjatë për t'u dukur dhe për t'u bërë të besueshëm në sytë e njerëzve. Këto janë fjalët e Jezusit!
Feja e tyre ua qetësoi ndërgjegjen, i bëri të ndiheshin të qetë me Zotin, por një marrëdhënie autentike me Zotin nuk e kishin.
Ata thanë jo sepse donin të vazhdonin me banketin e vjetër, nuk e mirëpritën festën e re, botën e re.
Të jemi të kujdesshëm, sepse mund të gjendemi në situatën e refuzimit të propozimit të realitetit të ri, nëse ndoshta jemi në favor të një fejer të përbërë nga respekte, shpërblime, ndëshkime, merita... kjo ishte ajo e farisenjve.
Le të përpiqemi të mos preferojmë banketin e vjetër, sepse në atë të ri na ofrohet gëzimi i një realiteti shpirtëror krejtësisht të ri, ai i dashurisë që Zoti që është dashuria, na jep falas.

Grupi i dytë që dërgohet.
Këta shërbëtorë thonë: “Banketi është përgatitur, qetë, kafsha e majmur janë bërë kurban, gjithçka është gati... ejani në dasmë!”.
Të ftuarit refuzojnë sepse janë të interesuar për fushën e tyre, për biznesin e tyre dhe dikush i merr shërbëtorët, i keqtrajton, i shan dhe disa edhe I vranë.
Kush janë ata të grupit të dytë që thonë jo?
Janë ata që janë të mbyllur ndaj realiteteve materiale, këta kanë tezgat e tyre, interesat e tyre, dyqanet e tyre, investimet në progres, ata kanë shtëpi, vila, prona të mëdha, parcela toke për të vizituar. Ata kanë festën e tyre, dinë të ngopen, të shuajnë urinën e tyre!
Në këtë banket norma është që të gjithë ia dalin mbanë, kush është mirë, le të jetë i lumtur me fat e tij dhe të tjerët le të përpiqen të zgjidhin problemet e tyre.
Dhe sa më shumë njeriu të jetë i zhytur në bankete materiale, aq më pak është i gatshëm të mirëpresë ftesën për festë në banketin e ri!
Njeriu i pasur, megjithatë, mashtron veten duke menduar se mund të plotësojë me pasuri dhe kënaqësi nevojën për gëzim të pafund për të cilin është krijuar çdo njeri.
Pra, ka nga ata që nuk janë të interesuar për ftesën, vazhdojnë të interesohen për biznesin e tyre dhe gjithashtu janë të mërzitur nga këta lajmëtarë që duan të ndryshojnë botën që u pëlqen atyre. Këta pushtetmbajtës, në një moment të caktuar, mund të largojnë edhe ata që i fyejnë, ata profetë që dënoncojnë padrejtësinë, gënjeshtrat e kësaj bote të ndërtuara mbi egoizmin dhe jo mbi të vërtetën.
Përballë këtij refuzimi, le të dëgjojmë se çfarë bën mbreti:
7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë.
9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar”.
Përpara se të kalojmë në grupin e tretë të cilit i dërgohen shërbëtorët, duhet të sqarojmë interludin e çuditshëm të qytetit të djegur.
Ishte sigurisht një varg i prezantuar nga ungjilltari Mateu në shëmbëlltyrën e treguar nga Jezusi, është një varg që e ndërpret historinë; nëse e heqim, atëherë shëmbëlltyra duket plotësisht pa probleme. Në fakt, me këtë varg, është e vështirë të imagjinohet një banket që fillon, pastaj në një moment të caktuar ndërpritet për të filluar një luftë dhe më pas banketi rifillon në mënyrë paqësore!
Ky varg u fut nga ungjilltari Mateu, me çfarë qëllim?
Kur shkruhet ky Ungjill, qyteti i Jeruzalemit tashmë është shkatërruar, ungjilltari e interpreton këtë ngjarje si një ndëshkim nga Zoti: le të përpiqemi të kuptojmë se çfarë nënkuptohet me këtë gjuhë arkaike, sepse është një interpretim që fyen ndjeshmërinë tonë.
Ne e dimë mirë që Zoti nuk dënon, Zoti nuk është përgjegjës për këto fatkeqësi, është pamendësia jonë që i shkakton ato!
Tashmë në Besëlidhjen e Vjetër kjo gjuhë arkaike përdorej për të thënë se ishte një ndëshkim nga Zoti që në realitet ishte pasojë e gabimeve të bëra nga njerëzit që nuk donin të ndiqnin atë që tregoi Zoti, por preferonin të bënin si u pelqente atyre dhe pasojat ishin gjithmonë dramatike.
Çfarë dëshiron të na thotë ungjilltari Mateu? Do të thotë se populli i Izraelit, i udhëhequr nga këta udhërrëfyes shpirtërorë, të cilët nuk ishin në gjendje të kuptonin mesazhin e profetëve që kishin përgatitur ardhjen e dhëndrit, e refuzuan këtë banket të ri, këtë shoqëri të re. Dhe pasoja ishte që, duke iu drejtuar dhunës, duke mos pranuar logjikën e re, prodhuan dhe shkaktuan këtë fatkeqësi.
Prandaj nuk do të ishte besnike ndaj Tekstit të Shenjtë dhe do të ishte fondamentalizëm i pakuptimtë të përsërisnim fjalë për fjalë sot këto shprehje që nuk i përkasin më gjuhës sonë dhe që shtrembërojnë kuptimin që duhet t'i japim këtij vargu.
Prandaj do të na duhet ta riformulojmë këtë imazh, për ta bërë të kuptueshme për njeriun e sotëm. Ndoshta mund ta përkthenim me këto terma: ata që refuzojnë ftesat urgjente të Zotit për të marrë pjesë në banketin e mbretërisë së Perëndisë, e bëjnë veten përgjegjës për një botë ku abuzimi, dhuna, luftërat dhe shkatërrimi do të jenë të pashmangshme.
Tani kemi ardhur te dërgimi i tretë i shërbëtorëve.
Këta shërbëtorë nuk dërgohen tani në shtëpitë e të pasurve, të atyre që kanë prona, që janë të interesuar për biznesin e tyre dhe as te njerëzit e devotshëm, te priftërinjtë, rabinët, sepse të gjithë këta tashmë kanë thënë jo; përshtaten me botën e vjetër!
Këta shërbëtorë dërgohen, teksti thotë fjalë për fjalë: "ku bashkohen shtigjet" dhe ku bashkohen shtigjet? Ku takohen? Në tregje, në sheshe, pra ku mblidhen njerëzit e thjeshtë.
Ftesa e tretë u drejtohet të margjinalizuarve socialë dhe fetarë: taksambledhësve, prostitutave dhe të gjithë atyre që kryejnë veprimtari tregtare të përbuzura dhe nuk bëhen përjashtime.
Kjo është një karakteristikë tjetër e kësaj banketi dhe e kësaj bote të re: nuk ka prioritete, askush nuk është më i lartë se të tjerët. Të gjithë janë fëmijë të një Ati, pa kasta, pa ata që janë superiorë, ata që janë inferiorë... jo! Këto janë të gjitha gjërat e botës së vjetër!
Në banketet e shoqërisë së asaj kohe, vendet vendoseshin rreptësisht: njerëzit e shquar, ata të rangut të lartë, uleshin pranë pritësit, pastaj gradualisht ata më pak të rëndësishëm, deri në të fundit.
Dhe ky konceptim u projektua edhe në marrëdhëniet me Zotin: kishte edhe shkallëzime të ndryshme të shenjtorëve dhe në fakt ne shohim në tempullin e Jeruzalemit se si u vendos afërsia me Zotin. Sovrani i madh, Zoti, jetonte në të Shenjtin e të Shenjtëve, në Devir, pastaj pas Tij, pranë tij, më i afërti ishte një kryeprift që mund të hynte në Shenjtin e të Shenjtëve, në Kippur, një herë në vit. Pas tij vinin priftërinjtë që mund të hynin në shenjtërore, pastaj më larg, izraelitët meshkuj, pastaj më larg, gratë dhe në fund, edhe më larg vinin paganët, johebrenjtë.
Shëmbëlltyra e hedh gjithë këtë rend shoqëror e fetar! Kushdo që e pranon këtë banket duhet t'i japë fund epërsisë, të gjithë janë fëmijë të Zotit, të gjithë kanë të njëjtin dinjitet!
Grupi i tretë që dërgohet, kush janë ata?
Ne kemi parë se dy grupet e para ishin profetët e Besëlidhjes së Vjetër deri tek Gjon Pagëzuesi; grupi i tretë janë apostujt dhe jemi ne.
Kush janë këta të dërguar?
Ata janë engjëjt në shërbim të planit të Zotit, domethënë janë ata që e kanë kuptuar se është një gëzim të presësh botën e re, janë njerëz që kanë hyrë me bindje në këtë sallë banketi dhe duke qenë se e kanë kuptuar se kjo është gezim, kjo është bota e denjë për njerëzit, ata shkojnë e ftojnë edhe njerëz të tjerë që duan të jenë të lumtur edhe ata.
Prandaj, kjo nevojë lind nga gëzimi që ndihet kur mirëpritet mbretëria e Perëndisë!
Dhe me kë kanë të bëjnë këta engjëj? Shëmbëlltyra e thotë: me të mirët e me të këqijtë, me njerëz të shkretë dhe duhet ta bëjnë këtë ftesë duke u drejtuar të gjithëve pa dallim, madje duke ua dhënë përparësi më të fatkeqve, atyre që nuk kanë asnjë meritë të tyren. Kjo është një mënyrë për të thënë se bota e re është plotësisht e lirë!
Pra, le të përpiqemi të reflektojmë, cilët do të jenë njerëzit që do të takohen nga këta engjëj?
Para së gjithash duhet të dinë se do të gjejnë njerëz të pavendosur që nuk duan të hyjnë në banket sepse nuk janë plotësisht të bindur: ata tashmë kanë banketet e tyre, gëzimet e tyre që janë ato të botës së vjetër dhe përpiqen të shtyjnë Zgjedhja: "Po, do të hyj, por jo menjëherë. Ndërkohë, do të vazhdoj jetën time dhe më pas, kur të dal në pension, do të interesohem për këto gjëra".
Le ta kemi parasysh këtë. Kushdo që dëshiron të jetë një engjëll duhet të jetë i durueshëm, edhe nëse nuk mund të bëjë që njerëzit menjëherë të kuptojnë se gëzimi ndihet kur hyhet në sallën e banketit.
Atëherë ata me siguri do të gjejnë njerëz që tashmë kanë hyrë dhe që kalojnë keq atje, sepse kanë dëgjuar se pronari i dërgon ata që mbeten jashtë në ferr, por ata e gjejnë veten brenda pak me forcë dhe kultivojnë një zili të fshehur keq për ata që mbeten jashtë dhe ndoshta mendojnë:
“Edhe unë mund të qëndroja jashtë dhe pastaj të hyja, ndoshta në fund”.
Le të kemi parasysh se ka edhe nga këta njerëz që nuk e kanë kuptuar se gëzimi është të jesh brenda.
Por do të takojnë edhe ata që e kanë kuptuar se mbretëria e Perëndisë është një festë dhe do të hyjnë të vendosur për të mos humbur asnjë çast gëzimi, sepse çdo çast që humbet është një gëzim i humbur që nuk mund të rikuperohet.
Këta engjëj duhet të dinë se edhe ata që hyjnë në mbretërinë e Perëndisë, nuk janë menjëherë të përsosur, nuk do ta pranojnë kurrë menjëherë dhe plotësisht logjikën e banketit, do të sjellin me vete mjerimin e tyre, dobësitë morale, dobësitë e tyre, shpesh do të preken akoma nga dëshirat egoiste, do të tentohen të marrin në zotërim ushqimin që duhet t'i takojë vëllait të tij.
Në popullin e Zotit presim të gjejmë njerëz të tillë, pak të mirë e pak të këqij, sepse në mbretërinë e Zotit do të ketë gjithmonë grurë dhe egjra.
Banketi i dasmës përfundon me dhomën plot me njerëz të shtrirë që do të thotë njerëz të lirë.
Përfundimi është i lëvizshëm sepse dhoma është plot, askush nuk mungon, të gjithë fëmijët tani janë ribashkuar dhe nëse engjëjt e kanë kryer mirë misionin e tyre, njerëzit nuk mund të mos tërhiqen nga propozimi i botës dhe i marrëdhënieve të reja të bëra nga këta engjëj.
Natyrisht, këta engjëj duhet të kenë kujdes që të mos paraqesin dënime, ferr për ata që nuk vijnë brenda, sepse në këtë mënyrë vetëm bëjnë që njerëzit të ikin.
Perdja mund të mbyllet në këtë skenë prekëse, por në vend të kësaj shëmbëlltyra vazhdon me një episod që duket se shkatërron gjithçka. Pse u prezantua nga ungjilltari?
Sepse ai dëshiron t'i përgjigjet një pyetjeje, kjo: "Do të mjaftojë t'i kemi thënë po ftesës dhe të kemi hyrë fizikisht në sallën e banketit - me pagëzimin - ose atëherë do të jetë e nevojshme të sillemi ndryshe nga mënyra se si vepruam kur merrnim pjesë në banketet e botës së vjetër?
A do të jetë e nevojshme të pranojmë një logjikë të re, atë të dashurisë së lirë, apo do të mund të vazhdojmë me egoizmin e mëparshëm?”

Le të dëgjojmë përgjigjen e dhënë për këtë pyetje përmes një shëmbëlltyre të dytë:
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.
Sjellja e mbretit këtu na trondit vërtet: nuk e njohim më! Fillimisht ishte bujar dhe i mirë ndaj më fatkeqit, pastaj për një mungesë të parëndësishme nervat e tij dështojnë dhe bëhet i ashpër dhe madje mizor.
Është menjëherë e qartë se kjo pjesë e ungjillit nuk është vazhdimi i shëmbëlltyrës së mëparshme. Nuk pajtohet me atë që është thënë sepse nuk do të ishte çudi: njerëzit ishin mbledhur në rrugë, në fusha, në sheshe, në tregje... çfarë duhet të presim? se të jenë veshur si për një festë?
Shpjegimi, megjithatë, është shumë i thjeshtë, është se kjo pjesë e dytë e Ungjillit është një tjetër shëmbëlltyrë që ka mesazhin e vet, prandaj duhet veçuar nga ajo e mëparshme dhe të interpretohet duke mos iu referuar shëmbëlltyrës që sapo komentuam.
Cila është tema që dëshiron të nxjerrë në pah ungjilltari? Ai është pastor i shpirtrave, ai e di që shumë njerëz kanë hyrë në sallën e banketit, janë pagëzuar, por duke qenë pastor shpirtrash, ai kupton se edhe ata që kanë hyrë, vazhdojnë të jenë ende të lidhur me logjikën e botës së vjetër. Pra ekziston mundësia e hyrjes në sallën e banketit vetëm me gjuhë dhe me fjalë.
Këta njerëz, thotë ungjilltari me këtë shëmbëlltyrë, rrezikojnë një dështim në jetë si ata që nuk hynë fare. Nëse hyni vetëm fizikisht në bashkësinë e re, por nuk i përmbaheni këtij propozimi të një bote të re që Krishti bën për ju në këtë shëmbëlltyrë të banketit, ju jeni si ata që mbeten jashtë.
Këtu është imazhi i veshjes. Jeta e re e të krishterit shpesh krahasohet në Besëlidhjken e Re me veshjen e re. Sa herë thuhet në letrat e Palit: "Vishuni Krishtin" dhe ne e dimë se në pagëzim ata morën pikërisht këtë imazh të një veshjes së re, të bardhë, që është simboli i dritës.
“I veshur në Krishtin” do të thotë se kushdo që të takon, vëren se jeta jote nuk është më si ajo e një pagani, duke thënë: Jo, ky është dikush që i përket botës së re, ai i ngjan Mjeshtrit, Jezusit të Nazaretit.
Veshja duhet ndërruar tërësisht, nuk mund të vishen leckat e jetës së lashtë, kurvëria, pandershmëria, dhuna, shthurja morale...! Dhe nuk mund të vishet vetëm një copë: veshja me të vërtetë duhet të ndryshohet rrënjësisht.
Çfarë bën mbreti? Tani fillojnë pamjet dramatike: thotë ai:
“‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ Këto imazhe i gjejmë vetëm te ungjilltari Mate, sepse ai u flet hebrenjve, ndoshta hebrenjve të komunitetit të Antiokisë, që janë shumë dhe predikuesit e tyre e kanë përdorur gjithmonë këtë gjuhë me imazhet e kohës, të lidhura me kulturën e popullit të Izraelit. Ky fakt duhet mbajtur parasysh për të mos krijuar një imazh absurd, madje blasfemuese për Zotin: një Zot pa zemër, pa mëshirë, nuk ekziston!
Ato janë imazhe dhe neve na mbetet vetëm të marrim mesazhin që shprehet me ato imazhe dhe që ne e transmetojmë sot me një gjuhë që është e jona.
Çfarë do të thotë ungjilltari me këtë shëmbëlltyrë? Ai thotë: "Kujdes, nëse hyni si të pagëzuar, por mos i ndërroni rrobat, ju ende i përkisni botës së vjetër."
Cila është situata në botën e vjetër? Ai thotë:
"‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’" (v.13).
Nëse nuk ndërroni rrobat, jetoni ende në botën e vjetër dhe atje jeta është skëterrë, është çnjerëzore, ka të qara dhe kërcëllim dhëmbësh. Nëse zgjedh ligjin e tregut konkurrues, jo atë të papagimit, mund të fitosh një ose dy herë, por mund të përfundosh edhe duke humbur e duke u shkatërruar, sepse jashtë logjikës së dhuratës nuk mund të ketë një parajsë tokësore, por një ferr…: nuk jeton në gëzimin e banketit të dasmës, por në lotët dhe ulërimat e një pakuptimi në jetë.

Përfundimi i pasazhit është një thënie e Zotit që u shtua këtu, u shqiptua nga Jezusi në një kontekst tjetër, por ungjilltari e vendos këtu:
“Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur” (v.14).
Është e qartë se nuk përputhet me atë që paraprin, sepse të gjithë janë zgjedhur atje, dhe vetëm një është nxjerrë jashtë.
Çfarë do të thotë Jezusi me këtë thënie "Shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur"?
Ai po thotë çfarë ndodh: të gjithë janë të ftuar në banket, por sa janë në të vërtetë ata që e mirëpresin plotësisht gëzimin e botës së re?
Ai thotë "pak" për të na tundur pak ndërgjegjen dhe për të na bërë të rishikojmë jetën tonë për të parë nëse jemi vërtet brenda apo kemi ende një këmbë jashtë sallës së banketit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VITI A

MË 15 – 10 – 2023.



LEXIMI I PARË: Is. 25,6-10a

6 Zoti Hyji i Ushtrive
do të bëjë përmbi këtë mal
një gosti për të gjithë popujt:
me mish të majmë e me verë të moçme,
me mish të majmë plotë me palcë,
me verë të kulluar, të qartë si loti.
7 Në këtë mal ai do ta shqyejë
velin që ua mbulonte fytyrë
të gjithë popujve,
mbuluesin që i mbulonte
të gjithë popujt.
8 Përgjithmonë do ta zhdukë vdekjen,
Zoti Hyj nga çdo fytyrë
do të fshijë lotin,
nga çdo vend Ai do ta zhdukë
turpin e popullit të vet,
sepse Zoti kështu ka thënë.
9 Dhe do të thuhet po atë ditë:
“Ja, ky është Hyji ynë!
Në të shpresuam, Ai na shpëtoi!
Ky është Zoti, në Të shpresuam:
le të gëzojmë, të galdojmë
për shpëtimin që na e solli,
10 sepse dora e Zotit mbi këtë mal pushon!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NJË FESTË PËR TË GJITHË POPUJT.


Një festë: kjo është imazhi që profeti Isaia zgjodhi për të përshkruar kulmin e projektit të Zotit. Ky projekt, ne e dimë mirë, është një njerëzim më në fund i bashkuar, më në fund i qetësuar: të ulesh në të njëjtën tryezë, të ndash të njëjtën vakt, të festosh së bashku, është me të vërtetë një imazh paqeje.
"Zoti Hyji i Ushtrive do të bëjë përmbi këtë mal një gosti për të gjithë popujt: me mish të majmë e me verë të moçme, me mish të majmë plotë me palcë, me verë të kulluar, të qartë si loti” (v. 6).
ZOTI i universit do të përgatisë për të gjithë njerëzit, në malin e tij, një festë me mishra të yndyrshëm dhe verëra të shijshme, një festë me mish të shijshëm dhe verëra të dekantuara.
Sigurisht, ky evokim është poetik, simbolik: Isaia nuk kërkon të përshkruajë në mënyrë realiste atë që do të ndodhë konkretisht. Ai dëshiron të na thotë: “Jo më luftëra, jo më vuajtje, jo më padrejtësi”, dhe shkruan: “Të gjithë njerëzit do të festojnë”. Dhe nëse ky kapitull është shkruar, siç besohet, gjatë ose pas mërgimit në Babiloni, kuptojmë se ëndrra e festimit përkthehet në imazhe të pasurisë.
Nuk e dimë saktësisht se kur mund të jetë shkruar ky tekst, por duket qartë se ka qenë në një periudhë të vështirë! Nëse profeti e sheh të dobishme të shpallë:
“Ja, ky është Hyji ynë! Në të shpresuam, Ai na shpëtoi! Ky është Zoti, në Të shpresuam: le të gëzojmë, të galdojmë për shpëtimin që na e solli, sepse dora e Zotit mbi këtë mal pushon!” (v. 9-10), duhet të themi se ai po përpiqet të ngrejë moralin e bashkatdhetarëve të tij! Dhe ne duhet të përkthejmë: “Ejani vëllezërit e mi, thuajini vetes se pas njëfarë kohe nuk do të pendoheni që keni besuar... dhe unë do t'ju tregoj fundin e tregimit: ne po ecim ngadalë, por me siguri drejt ditës së paqes përfundimtare; do të mund të ngrini kokën”.
Vërej se premtimet e shpëtimit nuk janë të rezervuara vetëm për popullin e Izraelit: festa e përgatitur në mal është për të gjithë popujt:
"Zoti Hyji i Ushtrive do të bëjë përmbi këtë mal një gosti për të gjithë popujt: me mish të majmë e me verë të moçme, me mish të majmë plotë me palcë, me verë të kulluar, të qartë si loti. Në këtë mal ai do ta shqyejë velin që ua mbulonte fytyrën të gjithë popujve” (v. 6-7).
Kjo vetëdije për universalizmin e projektit të Zotit erdhi vonë në Izrael, por këtu është shumë e qartë.


ËSHTË AI QË E PREMTOI.

Dhe e vetmja arsye e vërtetë e mirë për ta besuar këtë, është se premtimi vjen nga Perëndia: "Zoti ka folur", thotë Isaia. Kjo është fjalia qendrore e tekstit, për profetin, ajo që justifikon optimizmin e tij të pandërprerë. Profeti është dikush që di, që ka përjetuar punën e pandërprerë të Zotit për të çliruar popullin e tij. Njeriu nuk mund të jetë profet (ose thjesht dëshmitar i besimit) nëse nuk e ka përjetuar, në një mënyrë apo në një tjetër, veprën e Zotit personalisht ose kolektivisht.
Tani populli i Izraelit kujdeset shumë për të rimbushur përherë besimin e tij në kujtimin e veprës së Perëndisë. Dhe kjo është për shkak se ai nuk e harron atë që ai mund të kalojë me orë të tëra provash. Zoti e çliroi popullin e tij nga zinxhirët e Egjiptit, dhe ai vazhdon t'i çlirojë ata gjatë shekujve; megjithatë, zinxhirët më të këqij të njeriut janë paaftësia për të jetuar në paqe, për të praktikuar drejtësinë, për të qëndruar në Aleancën e Zotit. Nëse Zoti e shtyn punën e tij deri në fund (dhe Isaia nuk ka dyshim se do ta bëjë), do të vijë dita kur të gjithë popujt do të jetojnë në paqe dhe në besnikëri ndaj Besëlidhjes. Sepse është ai (Zoti) që e ka premtuar.


AI DO TA BËJË TË ZHDUKËT VDEKJA PËRGJITHMONË.

Mbetet një fjali e vështirë: “Ai do ta zhdukë vdekjen përgjithmonë”; e vështirë... pikërisht sepse duket shumë e lehte! “Ai do ta bëjë të zhduket vdekja përgjithmonë”: kur e lexojmë këtë fjali sot, tundohemi ta lexojmë nën dritën e besimit tonë të krishterë sot dhe për këtë arsye t'i atribuojmë profetit mendime që nuk ishin të tijat. Perëndia e di vetëm, padyshim, atë që Isaia kishte në mendje, por me siguri ky nuk është ende një pohim i Ringjalljes në kuptimin e krishterë të termit; Populli i Izraelit zbuloi gradualisht, edhe para Krishtit, besimin në ringjalljen e mishit, por shumë vonë, shumë kohë pasi libri i Isaisë ishte shkruar përfundimisht.
Për cilën vdekje po flet Isaia? A flet për vdekje fizike apo për vdekje shpirtërore? Vdekje individuale apo vdekje kolektive, domethënë zhdukja e popullit të Izraelit?
Për njeriun e Biblës, vdekja biologjike individuale është pjesë e horizontit; është e pritshme, e pashmangshme, por jo e trishtueshme kur zakonisht ndodh në fund të një jete të gjatë të përmbushur. Për individin, e vetmja vdekje që e druajmë, është zhdukja e parakohshme e të rinjve ose vdekja brutale, për shembull në luftë. Isaia mund t'i referohet kësaj këtu. Kjo do të thotë: nuk do të ketë më kurrë një vdekje të papritur apo vdekje të parakohshme. Isaia e tretë thotë pikërisht këtë.
Ndoshta ai po mendon edhe për vdekjen shpirtërore, sepse ndonjëherë në Bibël flitet për vdekjen dhe jetën në një kuptim që nuk është biologjik: për besimtarin e asaj kohe, të jetosh plotësisht, është të jetosh në tokë në Aleancë me Zotin (sot do të thoshim në bashkësi me Zotin). Dhe ajo që quhet vdekje është thyerja e besëlidhjes me Zotin. Dhe kështu, ajo që Isaia parashikon është Dita kur ne do të jetojmë në paqe me Perëndinë dhe me veten tonë; do të shkatërrohen forcat e vdekjes, urrejtja, padrejtësia, lufta.
Hipoteza e tretë, ndoshta Isaia, këtu, nuk flet së pari për individë, ai flet për njerëzit, rënia e tanishme e të cilëve ngjan me një vdekje të planifikuar. Falë besimit të tij në premtimet e Perëndisë, Isaia e di se ky popull do të rilindë.
Që nga Ringjallja e Krishtit, në çdo rast, vdekja biologjike ka ndryshuar fytyrën e saj. Nuk na ndalohet të mendojmë: “Isaia nuk mendoi se e kishte thënë kaq mirë!”.