Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XVII ORD. VITI C.

MË 27-7-2025.


LEXIMI I DYTË: Kol. 2,12-14.

12 Të varrosur bashkë me Të në pagëzim, bashkë me Të edhe u ngjallët në saje të fesë, me të cilën besuat në fuqinë e Hyjit që e ngjalli nga të vdekurit. 13 Edhe juve që ishit të vdekur për shkak të fajeve tuaja dhe të parrethprerjes së trupit tuaj, Hyji ju ngjalli bashkë me Të. Ai mirësisht na i fali të gjitha fajet tona. 14 Ai e zhvleftësoi dëftesën paditëse që, në saje të urdhërimeve, ishte kundër nesh, e bëri të zhduket, e mbërtheu në kryq.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PERËNDIA JU KA DHËNË JETË ME KRISHTIN.

Kthehem te vargu i fundit:
"Ai (Hyji) e zhvleftësoi dëftesën paditëse që, në saje të urdhërimeve, ishte kundër nesh, e bëri të zhduket, e mbërtheu në kryq” (v.14). Pali po aludon këtu në një praktikë të zakonshme në rastin e huadhënies së parave: ishte zakon që debitori t'i jepte kreditorit të tij një "Obligacion". Vetë Jezusi e përdori këtë shprehje në shëmbëlltyrën e administratorit mashtrues. Ditën kur zotëria i tij kërcënoi ta pushonte nga puna, ai ishte i shqetësuar për të bërë miq; dhe për këtë qëllim, ai thirri debitorët e zotërisë së tij; secilit prej tyre, ai tha:
"7 ‘Po ti sa detyrohesh?’ Ai i tha: ‘Një qind kora grurë.’ I tha mbarështuesi: ‘Merre letrën tënde e shkruaj tetëdhjetë!’ (Lk. 16,7).
Siç e kishte zakon, Pali përdor këtë fjalor të përditshëm në shërbim të reflektimit teologjik. Arsyetimi i tij është si më poshtë: nga madhësia e mëkateve tona, ne mund ta konsiderojmë veten debitorë ndaj Perëndisë. Dhe përveç kësaj, në judaizëm, mëkatet shpesh quheshin "borxhe"; dhe një lutje hebraike nga koha e Krishtit thoshte: "Me mëshirën tënde të madhe, fshi të gjitha dokumentet që na akuzojnë".
Tani, kushdo që i ngre sytë nga kryqi i Krishtit, zbulon shkallën e mëshirës së Perëndisë për fëmijët e tij: me të, nuk ka dyshim për llogaridhënie: "Atë, fali ata, sepse nuk dinë çfarë bëjnë" është lutja e Birit, por ai vetë tha: "Kushdo që më ka parë mua, ka parë Atin". Trupi i Krishtit i gozhduar në kryq tregon se Perëndia është i tillë që harron të gjitha gabimet tona, të gjitha mëkatet tona kundër tij. Falja e tij shfaqet kështu para syve tanë: "Ata do t'i ngrenë sytë nga ai që e kanë shpuar", tha Zakaria (Zak. 12,10; Gj. 19,37). Gjithçka ndodh, atëherë, sikur dokumenti i borxhit tonë të ishte gozhduar në kryqin e Krishtit.
Nuk mund të mos habitesh pak: i gjithë ky fragment është shkruar në kohën e shkuar: "Me pagëzim u varrosët me Krishtin dhe me të u ringjallët... Perëndia ju dha jetë me Krishtin; ai na i fali të gjitha mëkatet tona. Ai e hoqi shënimin e borxhit që na ngarkonte... ai e anuloi atë duke e gozhduar në kryqin e Krishtit". Pali kështu demonstron se shpëtimi i botës është tashmë efektiv: kjo "tashmë-atje" e shpëtimit është një nga këmbënguljet e mëdha të kësaj letre drejtuar Kolosianëve. Bashkësia e krishterë është tashmë e shpëtuar me anë të pagëzimit të saj; ajo tashmë merr pjesë në botën qiellore. Edhe këtu, mund të vërejmë një evolucion krahasuar me letrat e mëparshme të Palit, për shembull letrën drejtuar Romakëve: "Vërtet, kemi qenë shëlbuar, por në shpresë" (Rm. 8,24). "Pra, pasi jemi krejtësisht të bashkuar me Të, me një vdekje të ngjashme me të tijën, me siguri do të bëhemi plotësisht një me Të me përngjasimin e ngjalljes së Tij" (Rm. 6,5).

DO T'I TËRHEQ TË GJITHË NJERËZIT DREJT VETE.

Ndërsa letra drejtuar Romakëve e vendos ringjalljen në kohën e ardhme, letrat drejtuar Kolosianëve dhe Efesianëve e vendosin si varrimin me Krishtin ashtu edhe realitetin e ringjalljes në kohën e shkuar. Për shembull: "4 Porse Hyji, i pasur me mëshirë, në saje të dashurisë së madhe, me të cilën na deshi, 5 ne që ishim të vdekur për shkak të fajeve, na ngjalli bashkë me Krishtin ‑ ju jeni të shëlbuar me hir ‑ 6 dhe, bashkë me të na ngjalli dhe na vendosi në qiell në Krishtin Jezus: 7 që me mirësinë e tij ndaj nesh në Jezu Krishtin ta tregojë në shekujt e ardhshëm pasurinë e vet të patregueshme" (Ef. 2,4-7).
"Ju u varrosët me Krishtin dhe me të u ringjallët... Ju ishit të vdekur... Por Perëndia ju dha jetë së bashku me Krishtin". Është mjaft e qartë se Pali po flet për vdekjen shpirtërore: ai me të vërtetë e konsideron Pagëzimin si një lindje të dytë. Këmbëngulja e Palit në natyrën e fituar të shpëtimit, këtë lindje në një jetë krejtësisht të ndryshme, ndoshta është e motivuar nga konteksti historik; pas shumë prej vërejtjeve në këtë letër, mund të ndiejmë një klimë konflikti: qartë, komuniteti i Kolosëve ishte subjekt i ndikimeve të dëmshme kundër të cilave Pali donte t'i paralajmëronte ata; Ja disa gjurmë: "Jua them këtë që askush të mos ju gënjejë me fjalë joshëse" (Kol. 2,4), "Ruajuni të mos ju gënjejë kush me anë të “filozofisë” ‑ me stërhollime të kota, që bazohen në thashethemet njerëzore, në “elementet e botës” e jo në Krishtin" (Kol 2,8), "Askush të mos guxojë t’ju dënojë për çështje ushqimi e pijeje, për çështje festash o hëne së re ose të shtunash" (Kol. 2,16).
Këtu gjejmë temën themelore të një problemi që haset shpesh: si hyjmë në shpëtim? A duhet të vazhdojmë të zbatojmë me rigorozitet të gjithë fenë hebraike (ndërsa vetë Jezusi duket se është distancuar prej saj)?
Si hyjmë në shpëtim? Pali përgjigjet: "Me anë të besimit": ai i kthehet kësaj teme shpesh në disa nga letrat e tij. Dhe e gjejmë të njëjtin pohim këtu: "Të varrosur bashkë me Të në pagëzim, bashkë me Të edhe u ngjallët në saje të fesë, me të cilën besuat në fuqinë e Hyjit që e ngjalli nga të vdekurit". Letra drejtuar Efesianëve e përsërit këtë edhe më qartë: "Sepse me hir, në saje të fesë, jeni shëlbuar! Dhe kjo s’vjen prej jush, por është dhuratë e Hyjit! E jo me anë të veprave që ndokush të mos lavdërohet” (Ef. 2,8-9).
Jeta me Krishtin në lavdinë e Atit nuk është thjesht një perspektivë e ardhshme, një shpresë, por një përvojë e tashme e besimtarëve; një përvojë e jetës së re, e jetës hyjnore, do të thoja. Që tani e tutje, nëse dëshirojmë, vetë Krishti jeton në ne; ne jemi të aftë të jetojmë jetën hyjnore të Krishtit të ringjallur në jetën tonë të përditshme! Kjo do të thotë që asnjë nga sjelljet tona të kaluara nuk është e pashmangshme. Dashuria, paqja, drejtësia dhe ndarja janë tani të mundshme. Ose, nëse nuk besojmë se është e mundur, le të ndalojmë së thënëi se Krishti na shpëtoi!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XVII ORD. VITI C.

MË 27- 7 – 2025.

UNGJILLI: Lk. 11,1-13.

1 Një ditë Jezusi po lutej diku në një vend. Kur e kreu lutjen, i tha njëri prej nxënësve: “Zotëri, na mëso edhe ne të lutemi, siç i mësoi edhe Gjoni nxënësit e vet.”
2 “Kur të luteni ‑ u tha Jezusi ‑ thoni: O Atë! U shenjtëroftë Emri yt! Ardhtë Mbretëria jote!
3 Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme!
4 Na i fal mëkatet tona, sepse edhe ne i falim fajtorët tanë. E mos lejo të biem në tundim!”
5 Dhe u tha: “Nëse ndonjëri prej jush ka një mik dhe i shkon në mesnatë e i thotë: ‘Mik, m’i jep hua tri bukë 6 se më erdhi prej udhe miku im e nuk kam çka t’i jap për darkë, ’ 7 e ai prej brenda i përgjigjet: ‘Mos më trazo! Dera është tashmë e mbyllur e fëmijët e mi e unë ramë në shtrat! Nuk mund të çohem t’i jap!’ ‑
8 Unë po ju them edhe nëse s’çohet t’ia japë pse e ka mik, do të çohet me siguri për t’i dhënë aq sa kërkon për shkak të trazimit. 9 Edhe unë po ju them: lypni e do t’ju jepet, kërkoni e do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet. 10 Sepse, kushdo lyp, merr; kush kërkon, gjen; atij që troket, i hapet dera.
11 Dhe, cili prej jush që është babë, po i lypi djali peshk, në vend të peshkut do t’i japë gjarpër? 12 Ose, nëse i lyp vezë, do t’i japë akrep? 13 Nëse, pra, ju, edhe pse të këqij, dini fëmijëve tuaj t’u jepni dhurata të mira, sa më tepër Ati qiellor do t’u japë Shpirtin Shenjt atyre që ia kërkojnë!”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NA MËSO TË LUTEMI.


Meqënëse ajo që do të them, mund të ju befasojë, duhet të dihet se Jezusi nuk i shpiku fjalët e "Atit tonë": ato vijnë drejtpërdrejt nga liturgjia judaike, dhe më thellë, nga Shkrimet e Shenjta. Kjo kuptohet edhe vetëm nga fjalori i përdorur nga Jezusi që është shumë biblik: “Ati, Emri, Shenjti, Mbretëria, buka, mëkatet, tundimet...”
Le të fillojmë me dy kërkesat e para: në një mënyrë shumë pedagogjike, ato fjalë na drejtojnë menjëherë te Zoti dhe na mësojnë të themi "Ati ynë", Emri yt", "Mbretëria jote". Ato na edukojnë duke na mësuar çfarë duhet të dëshirojmë dhe na shtyjnë të angazhohemi për të punuar për rritjen e Mbretërisë së tij. Sepse "Ati ynë" është me të vërtetë një shkollë lutjeje, ose, nëse preferohet, një metodë për të mësuar si të lutemi: të mos harrojmë kërkesën e dishepullit: "Zot, na mëso të lutemi".
Duke pasur parasysh të gjitha këto gjëra, ne mund ta krahasojmë këtë mësim me disa metoda të mësimit të gjuhëve të huaja: ato na ftojnë në një përpjekje të vogël ditore, një përsëritje të vogël çdo ditë dhe, pak nga pak, ne jemi të mbarsur, dhe përfundojmë duke ditur të flasim gjuhën mirë: nëse ndjekim metodën e Jezusit, duke lutur shpesh "Atit tonë", do të përfundojmë duke ditur të flasim gjuhën e Perëndisë, Fjala e parë e së cilës, me sa duket, është "Abba".

ATI YNË.
Thirrja “Ati ynë” na vendos menjëherë në një marrëdhënie birësore me të.
Ishte tashmë një shprehje tradicionale në Besëlidhjen e Vjetër; për shembull te Isaia:
“Sepse ti je Ati ynë!...
por ti, o Zot, je Ati ynë,
Shpëtimtari ynë:
i amshueshëm është Emri yt. (Is. 63,16).

Dy kërkesat e para kanë të bëjnë me Emrin dhe Mbretërinë.
“U shenjtëroftë emri yt”: në Bibël, Emri përfaqëson Personin; të thuash se Perëndia është i Shenjtë do të thotë të thuash se Ai është “Përtej gjithçkaje”. Prandaj nuk mund t'i shtojmë asgjë misterit të Personit të tij; prandaj kjo kërkesë: “U shenjtëroftë emri yt” do të thotë: “Njihu si Zot”.
“Ardhtë Mbretëria Jote”: e përsëritur çdo ditë, kjo kërkesë do të na bëjë gradualisht punëtorë në Mbretërinë; sepse vullneti i Zotit, siç e dimë mirë, "projektimi i tij dashamirës" siç thotë Pali, është që njerëzimi, i mbledhur në dashurinë e tij, të jetë mbreti e krijimit:
“Shtohuni e shumohuni e mbusheni tokën
dhe sundojeni atë!
Bëhuni zotëruesit e peshqve të detit,
të shpendëve të qiellit
dhe të çdo gjallese që lëviz përmbi tokë!" (Zan 1,28).
Dhe besimtarët presin me padurim ditën kur Zoti më në fund do të njihet me të vërtetë si mbret i mbarë tokëst: “Atëherë Zoti do të jetë Mbreti i mbarë tokës:
atë ditë do të jetë një Zot i vetëm
e një i vetëm do të jetë Emri i tij”
njoftoi profeti Zakaria 14,9.
Prandaj, lutja jonë, metoda jonë e vogël për të mësuar gjuhën e Perëndisë do të na bëjë njerëz që dëshirojnë mbi të gjitha që emri i Perëndisë, që vetë Zoti të njihet, të adhurohet, të dashurohet, që të gjithë ta njohin atë si baba; ne do të bëhemi të pasionuar pas ungjillëzimit, të pasionuar pas Mbretërimit të Perëndisë.

Tre kërkesat e tjera kanë të bëjnë me jetën tonë të përditshme:
“Na jep”,
“Na fal”,
“Mos të biem në tundim”;
ne e dimë se Zoti vazhdon t'i bëjë të gjitha këto, por ne e vendosim veten në një pozicion të përshtashme për t'i mirëpritur këto dhurata.
“Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme”: mana që binte çdo mëngjes në shkretëtirë edukonte njerëzit me besimin e përditshëm; kjo kërkesë na fton të mos shqetësohemi për të nesërmen dhe të marrim ushqimin tonë çdo ditë si dhuratë nga Zoti. Shumësi "buka jonë" na mëson gjithashtu të ndajmë shqetësimin e Atit për të ushqyer të gjithë fëmijët e tij. - Është mirë të përkujtojmë, në momentin në të cilin flasim për bukën, duke komentuar vargun e tretë të ungjillit të sotëm, që të njëjtin cilësues për bukën e gjejmë në një lutje nga libri i Fjalëve të Urta:
“Mos më jep as skam as pasje,
më jep vetëm sa më kërkohet për jetesë. (Fu. 30, 8).
“Na i fal mëkatet tona,
sepse edhe ne i falim fajtorët tanë".
Falja e Zotit nuk kushtëzohet nga sjellja jonë, falja vëllazërore nuk e blen faljen e Zotit; por është për ne e vetmja mënyrë për të hyrë në faljen e Perëndisë tashmë të fituar paraprakisht: ai, zemra e të cilit është e mbyllur, nuk mund të pranojë dhuratat e Perëndisë.
“E mos lejo të biem në tundim!” : përballemi me një problem përkthimi, sepse, edhe një herë, gramatika e hebraishtes ndryshon nga e jona: forma foljore e përdorur në lutjen hebraike do të thotë “të mos hyjmë në tundim’. . Është një çështje e të gjitha tundimeve, sigurisht, por mbi të gjitha për atë më serioz, ajo që na ndjek në kohë të vështira: tundimi për të dyshuar në dashurinë e Perëndisë për ne.

Të gjithë janë kërkesa shumë të dobishme! E gjithë jeta jonë, e gjithë jeta e botës ka të bëjë me këto kërkesa: me sa duket, të flasësh gjuhën e Zotit do të thotë të dish të pyesësh. Ndonjëherë i bëjmë vetes pyetjen: a është shumë elegante të kalojmë jetën duke lypur? Përgjigja është aty: lutja e kërkesës është më se e lejuar, rekomandohet; nëse mendoni për këtë, ka një mësim të mirë për përulësinë dhe besimin. Mësimi i vogël për lutjen vazhdon; duhet thënë se këto nuk janë vetëm ndonjë kërkesë: bukë, falje, rezistencë ndaj tundimeve; do të mësojmë të dëshirojmë që të gjithë të kenë bukë: bukë materiale dhe gjithashtu të gjitha bukët e tjera që i duhen njerëzimit; dhe pastaj së shpejti, ëndrra jonë e vetme do të jetë të falim dhe të falemi; dhe së fundi, në tundime (në mënyrë të pashmangshme do të kemi tundime), ne do të mësojmë të qëndrojmë në rrugën e duhur: i kërkojmë Hyjit, Atit tone të dashur, që të mbetet zotërues i varkës. Duhet të theksohet gjithashtu se ne do të dalim nga individualizmi ynë i vogël: të gjitha këto kërkesa janë të shprehura në shumës, secili prej nesh i formulon ato në emër të gjithë njerëzimit.
Në thelb, ekziston një lidhje e ngushtë midis kërkesave të para të Atit tonë dhe atyre që vijojnë; i kërkojmë Zotit ndihmat e nevojshme për misionin tonë si njerëz të pagëzuar në botë: “Na jep gjithë bukën dhe dashurinë që na nevojten dhe na mbro që të kemi forcën të shpallim Mbretërinë tënde».
Pa harruar se mësimi i Jezusit përfshinte një kapitull të dytë: shëmbëlltyra e mikut të rëndë na fton që të mos ndalojmë kurrë së luturi; kur lutemi, i drejtohemi Perëndisë, i afrohemi Atij më shumë dhe zemrat tona i hapen Shpirtit të tij. Është e sigurtë se “Ati qiellor u jep gjithmonë Shpirtin Shenjt atyre që e kërkojnë”. Problemet tona nuk zgjidhen nga një goditje e shkopip magjik, por, kur provojmë vështirësi në jetë tone, tani e tutje nuk i jetojmë më vetëm, i jetojmë me të. Dhe me të jemi të fortë për të mos bjerë në tundim.

1 - Këtu janë lutjet hebraike që janë në origjinën e lutjes së krishterë të "Atit Tonë":
"Ati ynë që je në qiell" (Mishnah Yoma, thirrje e zakonshme);
“I shenjtëruar qoftë emri yt më i larti në botë që e ke krijuar sipas vullnetit tënd. (Kaddish, Qedushah dhe Shemoné Esré të lutjes të përditshëm; krh gjithashtu Ez 38, 23: ”Do të madhërohem, do të shenjtërohem e do të bëhem i njohur ndër sy të popujve të panumërt );
“Ardhtë së shpejti mbretëria jote dhe zotëria jote dhe të njihen nga mbarë bota, që emri yt të lëvdohet përjetësisht”(Kadish);
“U bëftë vullneti yt në qiell dhe në tokë, qetësoji ata që kanë frikë nga ti, dhe përndryshe bëj si të duash” (Tosephta Berakhoth 3, 7. Talmud Berakhoth 29b; krh gjithashtu 1 Sam 3, 18: “Samueli ia tregoi të gjitha fjalët dhe nuk i fshehu asnjë fjalë. E Heliu u përgjigj:”Ai është Zot. Le të bëjë gjithçka është e mirë para syve të tij” dhe 1 Mk 3, 60: “Do të ndodhë ashtu si ka vendosur qielli”);
“Na bëj të shijojmë bukën që na jep çdo ditë. (Mekhilta në Ex 16, 4, Beza 16a);
“Na fali neve, Ati Ynë, mëkatet tona, ashtu siç ua falim të gjithë atyre që na kanë bërë të vuajm. (Shemoné Esré; Mishnah Yoma në fund. Tosephtah Taanith 1, 8; Talmud Taanith 16a);
“Mos na çoni në tundim” (Siddur: lutja e përditshme; Berakhoth 16b, 17a, 60b; Sanhedrin 107a);
2 - Shumë grupe të krishtera kanë adoptuar zakonin, shumë para Koncilit të Dytë të Vatikanit, të recitojnë në fund të "Ati ynë" frazën "Sepse jotja është mbretëria, fuqia dhe lavdia". Kjo finale (që quhet "doksologji" - fjalë lavdërimi) është e pranishme në dorëshkrime të caktuara të Ungjillit të Mateut; ndoshta riprodhon një formulë të praktikuar në liturgjinë e disa bashkësive të krishtera nga shekulli i parë. Ajo shkon edhe më tej, pasi libri i parë i Kronikave e vendos atë LUTJE në buzët e Davidit në fill të vdekje së tij:
“I bekuar je, o Zot, Hyji i Izraelit, atit tonë,
prej amshimit e në amshim!
Ty, o Zot, të përket madhëria e pushtetit,
lavdia, shkëlqimi dhe lartëmadhëria!
Sepse gjithçka në qiell e në tokë, janë të tuat!
Ty, o Zot, të përket mbretëria,
ti lartësohesh si kokën përmbi çdo gjë!
Prej teje vjen pasuria dhe lavdia,
ti zotëron me gjithçka!
Në dorën tënde fuqia dhe pushteti.
Ti mund të bësh gjithçka të madhërishme e të qëndrueshme!
Prandaj, o Hyji ynë, po të madhërojmë
e po e lavdërojmë Emrin tënd të madhërishëm!
Sepse madhështia dhe lavdia,
fitorja dhe madhështia janë tuajat,
dhe të gjitha gjërat në qiell dhe në tokë.
E jotja është mbretëria
dhe ti je Zoti i të gjitha qenieve të gjalla
në të gjitha epokat" (1 Chr 29,10-13).
3 - Për lutjen e kërkesës, është gjithmonë mirë të meditojmë mbi imazhin e propozuar nga Dionisi Areopagiti. Ai imagjinon një varkë në det; në bregun afër ka një shkëmb, në shkëmb një unazë, në varkë një unazë tjetër, një kordon i lidh: "Njeriu që pyet është në qëndrimin e atij që, duke qëndruar në një varkë, kap litarin e lidhur në breg dhe tërheq mbi të. Ai nuk e tërheq shkëmbin drejt tij, por e afron veten dhe varkën e tij më afër bregut».

[ninoenina]

F.A. JAVA. E DIELA XVII ORD. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XVII ORD. VITI C.

MË 27-7-2025.

Lutja, një luftë me Zotin.

Cilado qoftë feja e tyre, besimtarët në Zot luten. Edhe të krishterët luten. Ata luten për të sëmurët, të papunët, fëmijën që ka rënë në shoqëri të keqe dhe familjet në mosmarrëveshje. Ata i kërkojnë Zotit të dërgojë shi, të bekojë të korrat dhe t'i mbrojë nga fatkeqësitë.
Sot, ky lloj lutjeje tallet nga disa, i lë të tjerët indiferentë dhe ngre shumë pyetje edhe midis besimtarëve. Pse të lutemi nëse Zoti tashmë e di se çfarë na nevojitet dhe është gjithmonë gati të na japë çdo gjë të mirë?
Edhe përballë lutjeve më të përzemërta, ai shpesh hesht, duke lejuar që ngjarjet të marrin rrjedhën e tyre në dukje absurde. Gjithçka vazhdon sikur ai të mos ekzistonte, dhe heshtja e tij e pashpjegueshme na nxit të thërrasim: "O Hyj, Hyji im, pse hoqe dorë prej meje?" (Ps. 22,2).
Dialogu me të merr gjithashtu tone dramatike, duke u shndërruar në një diskutim, një debat të hapur. Jeremia bën një akuzë pothuajse blasfemuese:
"Përse fund s’merr dhimbja ime
dhe plaga ime e pashërueshme
s’do të shërohet?
Për mua u bëre përrua gënjyes
me ujë në të cilin s’mund të kem shpresë" (Jr. 15,18).
“15 Vëllezërit mua në gënjeshtër më lanë
porsi shtratin përroi që shterr:
16 Ia fryn akulli ujët e turbullt,
shkrihet bora e ai vërshon;
17 mbaron bora përroi shterret,
nga vapa shtrati i thahet!
18 Për shkak të tij lanë turmat rrugën,
shkretinë marrin, humbin jetën.
9 Turma e Temës në të i ngul sytë,
të Sabës udhëtarët në të e vunë shpresën!
20 Sharruan sepse shpresuan,
mbërrinë tek ai e i mbuloi mjerimi”(Jb. 6,15-20).

Ne do të donim një Zot që është i bindur, që do të garantonte ëndrrat tona. Në vend të kësaj, ai përpiqet të na çlirojë nga iluzionet tona, të na shkëpusë nga vogëlsia, mendjengushtësia dhe dëshirat e kota, të na përfshijë në planet e tij.
Kështu, lutja bëhet një luftë me Zotin, si ajo që Jakobi duroi gjithë natën pranë lumit Jabbok (Zn. 32.23-33). Ata që i dorëzohen Zotit, dalin fitimtarë.
Për ta përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
"Ati ynë e di se çfarë na nevojitet"


LEXIMI I PARË: Zn. 18,20-32.

20 Këndej edhe Zoti shtoi: “Ankimi kundër Sodomës e Gomorrës është i madh dhe mëkati i tyre është tepër i rëndë. 21 Unë duhet të zbres e të shoh a po veprojnë njëmend ashtu si po arrin ankimi deri tek unë. Do ta di a po a jo”!
22 Njerëzit u nisën prej andej drejt Sodomës, ndërsa Abrahami po qëndronte ende para Zotit. 23 Iu afrua dhe tha. “Vërtet se bashkë me fajtorin do ta shfarosësh edhe të drejtin? 24 Nëse në qytet do të jenë rastësisht pesëdhjetë të drejtë, vërtet do ta shfarosësh atë vend dhe nuk do ta falësh për shkak të atyre pesëdhjetë të drejtëve që do të jenë në të? 25 Larg qoftë prej teje që ta shfarosësh të drejtin bashkë me të mbrapshtin? A do të barazosh të drejtin me fajtorin? Larg teje! A thua se Gjykatësi i mbarë botës nuk do ta shtjerë në veprim drejtësinë”,
26 Zoti u përgjigj: “Nëse do t’i gjej në Sodomë pesëdhjetë të drejtë, brenda në qytet, për shkak të tyre do ta fal tërë qytetin”.
27 Abrahami e mori përsëri fjalën: “Ja, unë po marr guxim të flas me Zotin tim, unë që jam hi e pluhur: 28 po e zëmë se ndër ata pesëdhjetë të drejtë, do të jenë pesë më pak. A thua për shkak të atyre të pesëve do ta shfarosësh tërë qytetin”? Ai tha: “Nuk do ta shfaros nëse i gjej dyzet e pesë të drejtë”.
29 Abrahami s’u durua e i tha: “Po qe se atje do të jenë vetëm dyzet”? ‑ Hyji u përgjigj: “Nuk do ta ndëshkoj për shkak të atyre dyzet të drejtëve”.
30 Përsëri tha: “Nuk më hidhërohet Zoti im nëse flas: e po qe se, atje janë vetëm tridhjetë”. Ai tha: “Nuk do ta shfaros as nëse i gjej tridhjetë”.
31 “Ja, prapë, po marr guxim ‑ tha ‑ të flas me Zotin tim: po nëse, ndoshta, atje do të jenë vetëm njëzet”! Hyji i tha: “Nuk do ta shfaros për shkak të atyre të njëzetëve”. 32 “Po të lutem ‑ vazhdoi ‑ Imzoti nuk do të më hidhërohet, nëse flas vetëm edhe një herë: po qe se atje janë, ndoshta, vetëm dhjetë”! ‑ Zoti tha: “Unë nuk do ta shfaros për shkak të atyre të dhjetëve”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Abrahami nuk është vetëm një model besimi dhe mikpritjeje - siç e pamë të dielën e kaluar - por edhe i lutjes.
Një ditë - historia vazhdon - Zoti i zbulon vendimin e tij për të shkuar në Sodomë për të verifikuar thashethemet që ka dëgjuar për ligësinë e banorëve të saj.
Abrahami ka një nip në atë qytet dhe është i shqetësuar për atë që mund të ndodhë.
Ai i drejtohet Zotit dhe fillon të ndërmjetësojë që Sodoma të kursehet, nga dashuria për njerëzit e drejtë atje. Ai i flet atij si një mik; lutja e tij nuk është një varg formulash të mësuara përmendësh ose të lexuara nga një libër, nuk është një vjershë e shpërqendruar për fëmijë, është një dialog spontan dhe i sinqertë.
Skena përshkruhet në gjuhën tipike me lule të Lindjes. Është si të dëshmosh një takim midis dy tregtarëve në sukun e Qytetit të Vjetër të Jerusalemit. Abrahami negocion për çmimin, duke e ulur fillimisht nga pesëdhjetë në dyzet e pesë, pastaj në dyzet, dhe duke parë se Zoti është i gatshëm të negociojë, ai merr guximin dhe e ul atë jo me pesë në të njëjtën kohë, por me dhjetë në të njëjtën kohë.
Në realitet, mesazhi teologjik i fragmentit është shumë i thellë: ai kërkon të nxjerrë në pah madhështinë e Zotit, atë mëshirë të pafundme që njeriu e zbulon gradualisht, pikërisht nëpërmjet lutjes.
Çuditemi pse Abrahami u ndal te dhjetë.
Jeremia dhe Ezekieli do të guxojnë ta ulin më tej, duke ndjerë se Zoti do ta falte popullin e Tij nëse do të takonte qoftë edhe një person të drejtë:
"Enduni udhëve të Rusalemit,
vëreni mirë edhe shikoni,
kërkoni në sheshet e tij,
a mund ta gjeni një njeri të vetëm,
një njeri që e zbaton të drejtën,
që kërkon të jetë besnik,
vetë qytetin do ta fal" (Jr.5,1; Ez. 22,30).
Sot, ne kemi gjetur atë njeri të drejtë dhe jemi të sigurt për faljen e Zotit.


LEXIMI I DYTË: Kol. 2,12-14.

12 Të varrosur bashkë me Të në pagëzim, bashkë me Të edhe u ngjallët në saje të fesë, me të cilën besuat në fuqinë e Hyjit që e ngjalli nga të vdekurit. 13 Edhe juve që ishit të vdekur për shkak të fajeve tuaja dhe të parrethprerjes së trupit tuaj, Hyji ju ngjalli bashkë me Të. Ai mirësisht na i fali të gjitha fajet tona,
14 Ai e zhvleftësoi dëftesën paditëse që, në saje të urdhërimeve, ishte kundër nesh, e bëri të zhduket, e mbërtheu në kryq.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Nëse një dokument që vërteton shkeljet tona kundër ligjit do të mbahej në arkivat e një gjykatësi, ne nuk do të jetonim në paqe dhe të sigurt. Një ditë, ky dokument mund të bëhej publik dhe të bëhej shkaku i dënimit tonë.
Kundër nesh, thotë Pali, ishte një libër i ruajtur në qiell në të cilin ishin regjistruar të gjitha "borxhet" tona. Kishte kaq shumë. Çfarë bëri Perëndia? Ai e mori atë dokument, e grisi në copa dhe e gozhdoi në kryq. Ne nuk kemi më asnjë arsye për të pasur frikë (v. 14). Në pagëzim, jeta jonë e vjetër, mëkatet tona, u shkatërruan dhe tani, të ringjallur me Krishtin, ne jetojmë një jetë krejtësisht të re.

UNGJILLI: Lk. 11,1-13.

1 Një ditë Jezusi po lutej diku në një vend. Kur e kreu lutjen, i tha njëri prej nxënësve: “Zotëri, na mëso edhe ne të lutemi, siç i mësoi edhe Gjoni nxënësit e vet”.
2 “Kur të luteni ‑ u tha Jezusi ‑ thoni:
O Atë!
U shenjtëroftë Emri yt!
Ardhtë Mbretëria jote!
3 Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme!
4 Na i fal mëkatet tona,
sepse edhe ne i falim fajtorët tanë.
E mos lejo të biem në tundim!”
5 Dhe u tha:
“Nëse ndonjëri prej jush ka një mik dhe i shkon në mesnatë e i thotë: ‘Mik, m’i jep hua tri bukë 6 se më erdhi prej udhe miku im e nuk kam çka t’i jap për darkë, ’ 7 e ai prej brenda i përgjigjet: ‘Mos më trazo! Dera është tashmë e mbyllur e fëmijët e mi e unë ramë në shtrat! Nuk mund të çohem t’i jap!’ ‑ 8 Unë po ju them edhe nëse s’çohet t’ia japë pse e ka mik, do të çohet me siguri për t’i dhënë aq sa kërkon për shkak të trazimit. 9 Edhe unë po ju them: lypni e do t’ju jepet, kërkoni e do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet. 10 Sepse, kushdo lyp, merr; kush kërkon, gjen; atij që troket, i hapet dera.
11 Dhe, cili prej jush që është babë, po i lypi djali peshk, në vend të peshkut do t’i japë gjarpër? 12 Ose, nëse i lyp vezë, do t’i japë akrep? 13 Nëse, pra, ju, edhe pse të këqij, dini fëmijëve tuaj t’u jepni dhurata të mira, sa më tepër Ati qiellor do t’u japë Shpirtin Shenjt atyre që ia kërkojnë!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Asnjë ungjilltar nuk e thekson temën e lutjes aq shumë sa Luka, i cili kujton shtatë herë që Jezusi u lut. Ai u lut, thotë ai, në pagëzimin e tij (Lk. 3,21); ai "u tërhoq në vende të vetmuara për t'u lutur" gjatë shërbesës së tij publike (Lk. 5,16); ai u lut kur zgjodhi dishepujt e tij (Lk. 6,12) dhe para se t'u kërkonte atyre të shpreheshin për identitetin e tij (Lk. 9,18); ai u lut në momentin e Shpërfytyrimit (Lk. 9,28-29) dhe kur mësoi Lutjen e Zotit (Lk. 11,1). Ai u lut veçanërisht në momentin më dramatik të jetës së tij, në Getsemani (Lk. 22,.41-46).
Përveç këtyre shënimeve, Luka regjistron edhe pesë nga lutjet e Jezusit. Nga këto, dua të kujtoj dy fjalët prekëse të shqiptuara në kryq: "Atë, fali ata, sepse nuk dinë çfarë bëjnë" (Lk. 2324) dhe - fjalët e tij të fundit para se të vdiste - “O Atë: në duart e tua po e dorëzoj shpirtin tim!”" (Lk. 23,46).
Kjo është e mjaftueshme për të treguar se e gjithë jeta e Jezusit u shënua nga lutja. Qartësia e zgjedhjeve të tij, ekuilibri i tij psikologjik, butësia e tij e kombinuar me vendosmërinë shpjegohen nga marrëdhënia e tij e përsosur me Atin, një marrëdhënie e vendosur përmes lutjes.
Ai nuk u lut për të kërkuar favore, për të marrë një zbritje nga vështirësitë e jetës; ai nuk i kërkoi Perëndisë të ndryshonte planet e tij, por për ta bërë atë të kuptonte vullnetin e Tij, në mënyrë që të mund ta bënte të vetin dhe ta zbatonte atë.
Ungjilli i sotëm është një katekezë mbi lutjen. Fillon duke paraqitur rrethanën në të cilën Jezusi mësoi Lutjen e Zotit (v. 1), pastaj paraqet Lutjen e Zotit (v. 2-4), e ndjekur nga një shëmbëlltyrë (v. 5-8) dhe përfundon me fjalët me të cilat Jezusi siguron efikasitetin e lutjes (v. 9-13). Le të shqyrtojmë secilën prej këtyre pjesëve.
Në kohët e lashta, lëvizjet fetare karakterizoheshin jo vetëm nga të vërtetat që besonin dhe standardet etike që respektonin, por edhe nga një lutje që përmblidhte besimin dhe planin e tyre të jetës. Gjon Pagëzuesi gjithashtu ua mësoi një lutje dishepujve të tij.
Një ditë, apostujt iu afruan Jezusit dhe i kërkuan të shkruante një për ta (v. 1). Në përgjigje të kësaj kërkese, ai u mësoi atyre “Lutjen e Zotit”.
Kjo lutje - thonë shumë të krishterë - është më e bukura nga të gjitha lutjet! Më e mirë se Të falemi Mari, Mbretëresha e qiellit, Requiem aeternam, sepse u shqiptua nga Jezusi.
Kjo deklaratë supozon se Ati Ynë është një formulë lutjeje që duhet t'u shtohet të tjerave. Ky nuk është rasti.
Ati Ynë nuk duhet të krahasohet me lutjet e tjera, por me Kredon e Apostujve sepse, ashtu si Kredon, është një përmbledhje e besimit dhe jetës së krishterë. Në Kishën e hershme, katekumenët e mësonin atë direkt nga ipeshkvi. Ishte surpriza, dhurata që ai u jepte atyre që kishin kërkuar dhe kishin arritur të bëheshin të krishterë. Ai ua dha katekumenëve tetë ditë para pagëzimit të tyre, dhe ata, gjatë kremtimit të Vigjiljes së Pashkëve, e kthenin, domethënë e recitonin për herë të parë së bashku me komunitetin e tyre. Për këtë arsye, do të ishte bukur ta recitonin herë pas here në vaskën e pagëzimit.
Atë (v. 2)
Më trego si lutesh dhe unë do të të them se në cilin Zot beson. Ateisti nuk lutet sepse nuk ka bashkëbisedues dhe e gjen të çuditshme të kërkojë nga një tjetër zgjidhjet që secili prej nesh mund t'i gjejë vetëm. Besimtarët luten, por metodat janë të ndryshme, sepse çdo besim fetar korrespondon me një imazh të ndryshëm të Zotit. Për disa, Zoti është thjesht një forcë e verbër, jopersonale, ndonjëherë bamirëse, ndonjëherë keqdashëse, e paparashikueshme, ndoshta kapriçioze; për të tjerët, ai është një bashkëbisedues anonim, për të tjerë akoma, një "qenie supreme", një gjykatës i ashpër, një "zot absolut i të gjitha gjërave" të cilit mund t'i afrohemi vetëm në shoqërinë e një engjëlli ose të ndonjë shenjtëri që vepron si ndërmjetës.
Për të krishterët, Zoti është Ati nga i cili ata u ngjizën dhe u dashuruan "para se të formoheshin në fshehtësi, të endur së bashku në thellësitë e tokës" (Ps. 109,15). Kur i drejtohen atij - në këmbë (jo të gjunjëzuar) - e quajnë Atë (v. 2). Ata i drejtohen atij drejtpërdrejt dhe me besim, duke mos ndier nevojë për mbrojtje ose rekomandime. Ata hyjnë në shtëpinë e tij sepse dera është gjithmonë e hapur, dhe nëse, ashtu si djali plangprishës, ndonjëherë largohen, e dinë se mund të kthehen dhe të mirëpriten.
"U shenjtëroftë emri yt" (v. 2).
Kjo është dëshira e parë që i vjen në buzë një të krishteri kur i drejtohet Atit. Ajo zbulon dëshirën e pamposhtur për të parë ëndrrën e Zotit të realizuar.
Forma pasive e shprehjes është ekuivalente - në gjuhën biblike - me "shenjtëro, o Zot, emrin tënd".
Jo ne, por ai duhet ta manifestojë shenjtërinë e emrit të tij. Si?
Gjatë shekujve - thotë Bibla - Izraeli e ka përdhosur emrin e Zotit të tij, jo sepse e blasfemoi atë, por sepse, me pabesitë e tij, e pengoi atë të manifestonte dashurinë e tij dhe të arrinte shpëtimin e tij (Ez. 36,20-21: Por edhe në popujt, ndër të cilët u shpërndanë, te të cilët shkuan, e përdhosën emrin tim të shenjtë, sepse flitej për ta: ‘Ky është populli i Zotit e iu desh të dalë prej tokës së tij!’ Por unë pata nderim për emrin tim të shenjtë që e çnderoi shtëpia e Izraelit në popujt ndër të cilët shkoi). Emri i Zotit nuk "shenjtërohet" ose lavdërohet kur shumë e duartrokasin, kur numri i atyre që marrin pjesë në liturgji dhe ceremoni solemne në tempuj rritet, por kur shpëtimi i tij arrin njerëzimin. Një i varfër që fiton drejtësi, një zemër e çliruar nga urrejtja, një mëkatar që kthehet në lumturi, një familje në të cilën rindërtohet harmonia dhe paqja "shenjtërojnë emrin e Zotit", sepse ata janë provë se fjala e tij bën mrekulli.
Në Lutjen e Zotit, i krishteri shpreson që Zoti së shpejti do ta përmbushë premtimin e bërë nëpërmjet Ezekielit:
"23 Unë do ta shenjtëroj emrin tim të madhërueshëm, të cilin ju e çnderuat ndër popuj, e ndotët në mesin e tyre, që paganët ta dinë se unë jam Zoti ‑ thotë Zoti Hyj, kur të dëftohem i shenjtë ndër ju e para syve të tyre.
24 Do t’ju heq prej paganëve e do t’ju bashkoj nga të gjitha vendet dhe do t’ju sjell në vendin tuaj.
25 Atëherë do të zbraz mbi ju një ujë të pastër dhe do të pastroheni nga të gjitha ndyrësitë tuaja. Do t’ju pastroj nga të gjithë idhujt tuaj!
26 Unë do t’ju jap një zemër të re, një shpirt të ri do ta fus në ju, do ta nxjerr nga mishi juaj zemrën e gurtë e do t’ju jap një zemër mishi.
27 Shpirtin tim do ta fus në ju e do të bëj që të ecni urdhërimeve të mia e t’i zbatoni e t’i vini në veprim gjyqet e mia.
28 Do të banoni në tokën që ua dhurova etërve tuaj: ju do të jeni populli im e unë do të jem Hyji juaj. Do ta shenjtëroj emrin tim të madh, i cili është përdhosur midis kombeve. Do t'ju mbledh nga të gjitha vendet dhe do t'ju çoj në tokën tuaj. Do t'ju jap një zemër të re dhe do të shtie brenda jush një frymë të re; do të heq nga mishi juaj zemrën prej guri dhe do t'ju jap një zemër prej mishi. Do të jetoni në tokën që u dhashë etërve tuaj; ju do të jeni populli im dhe unë do të jem Perëndia juaj" (Ez. 36,23-28).
Kur pyet: "U shenjtëroftë emri yt", dishepulli i deklaron Atit gatishmërinë e tij për t'u përfshirë, për të bashkëpunuar me Të në mënyrë që ky premtim mirësie të përmbushet. Ai nuk e di "as ditën as orën" (Mk. 13, 32), por është i sigurt se lutja e tij do të marrë përgjigje.

“Ardhtë mbretëria jote” (v. 2)
Përvoja e monarkisë në Izrael ishte zhgënjyese, siç dëshmojnë denoncimet dramatike të profetëve:
“Princat e tu të pabesë,
shokë me braca,
të gjithë dhuratat po lakmojnë,
se ç’po vrapojnë pas interesit.
S’i japin të drejtën bonjakut,
padia e vejushës as s’del para tyre.(Is. 1,23).
Populli ndien nevojën për një mbretëri të re në të cilën fati i vendit nuk do të udhëhiqet nga lakmia, tërbimi i pushtetit apo interesat egoiste, por nga mendimet e Perëndisë.
Pritja fillon për ditën kur Zoti personalisht do të marrë fatin e popullit të tij në duart e tij dhe do të bëhet mbret. Psalmisti këndon për mrekullinë e asaj mbretërie: “7 Në ditët e tija do të lulëzojë drejtësia
dhe paqe e madhe derisa të jetë hëna...
16 Toka do të japë drithëra me shumicë,
në maja të maleve do të valëviten kallëzat,
porsi Libani frytet e tokës,
do të lulëzojnë porsi bari i tokës
banorët e qytetit” (Ps. 72,7, 16).
Edhe profetët ëndërrojnë për atë ditë:
" Sa të bukura janë mbi male
këmbët e kasnecit
që sjell sihariqin e paqes,
që sjell lajm të mirë,
që shpall shëlbimin,
që i thotë Sionit:
‘Perëndia jote mbretëron!’" (Is. 52,7).
Pritja, në kohën e Jezusit, është e ethshme. Në të tretin nga tetëmbëdhjetë Bekimet, izraelitët e devotshëm i kërkojnë Perëndisë:
"Nga vendi yt, o Mbreti ynë, shkëlqe dhe mbretëro mbi ne, sepse ne presim që ti të mbretërosh në Sion".
Shpresat e ngritura nga profecitë gjenerojnë gjithashtu iluzione, pritje të rreme dhe keqkuptime që nxisin revolta të pakuptimta që përfundojnë me gjakderdhje.
Mbretëria që është thelbi i predikimit të Jezusit, nuk është "e kësaj bote":
"Mbretëria e Perëndisë" përmendet njëqind e njëzet e dy herë në Dhiatën e Re, nëntëdhjetë herë në gojën e Jezusit. Ai thotë:
"Por, në qoftë se unë i nxjerr djajtë me pushtetin e Hyjit, atëherë me të vërtetë erdhi ndër ju Mbretëria e Hyjit!" (Lk. 11,20)
dhe shpall: “Mbretëria e Hyjit nuk vjen në mënyrë të dukshme, as nuk do të mund të thuhet: ‘Qe këtu!’ Ose ‘Qe atje! ‘Porse, ja, Mbretëria e Hyjit është mes jush!” (Lk. 17,21).
Koha e pritjes ka mbaruar, megjithatë të krishterët vazhdojnë të luten për ardhjen e saj sepse mbretëria e Perëndisë sapo ka filluar; ajo duhet të zhvillohet dhe të rritet në çdo person si një farë mirësie, dashurie, pajtimi dhe paqeje. Lutja e ndihmon atë të shmangë keqkuptimet tragjike dhe të bëjë dallimin midis mbretërive të kësaj bote (nga të cilat ai gjithmonë lajkatohet dhe joshet) dhe mbretërisë së Perëndisë.

"Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme" (v. 3).
Midis popujve të Lindjes, ku çdo grup familjar kishte furrën e vet, buka ishte shumë më tepër sesa një ushqim i thjeshtë për t'u konsumuar. Ajo ngjallte ndjenja, emocione dhe miqësi që ne i injorojmë sot. Ishte një thirrje për bujari dhe ndarje me më të varfrit: askush nuk mund ta hante vetëm (Jb. 31,17), ëmbëlsira duhej të ndahej gjithmonë me të uriturit (Is. 58,7).
Buka ishte e shenjtë; nuk mund të hidhej në plehra, nuk pritej me thikë, thyhej me delikatesë. Vetëm duart njerëzore ishin të denja për ta prekur sepse mbante diçka të shenjtë: punën njerëzore dhe bekimin e Zotit, i cili i kishte dhënë popullit të tij një tokë pjellore dhe kishte dërguar shiun dhe vesën në kohën e duhur.
Është mundi i fermerit që na jep bukën. Pra, çfarë i kërkojmë Zotit: që ai të punojë në vendin tonë? A ka kuptim t'i kërkojmë atë që mund të sigurojmë për veten tonë? A nuk jemi në rrezik të biem përsëri në alienim dhe obskurantizëm?
Le të shqyrtojmë çdo detaj të kërkesës: ne kërkojmë bukën tonë. Mana nuk thuhet kurrë se është e jona: ra shi nga qielli, ishte vetëm një dhuratë nga Zoti (Neh 9,20). Megjithatë, buka është njëkohësisht një dhuratë nga Zoti dhe fryt i djersës, mundit dhe sakrificës njerëzore; për këtë arsye, njerëzit me të drejtë mund ta quajnë tonën.
Buka e bekuar nga Zoti është ajo që prodhohet "së bashku" me vëllezërit dhe motrat tona, ajo që merret nga toka që Zoti e kishte ndërmend për të gjithë dhe jo vetëm për disa, ajo që nuk përmban lotët e të varfërve të shfrytëzuar.
Recitimi i Lutjes së Zotit do të thotë të shqyrtojmë vazhdimisht veten, sepse ata që mendojnë vetëm për bukën e tyre, ata që harrojnë të varfrit, ata që nuk i përkushtohen drejtësisë sociale, nuk mund ta luten atë sinqerisht dhe autentikisht.
Ata që nuk punojnë, ata që jetojnë duke shfrytëzuar të tjerët, nuk mund t'i kërkojnë Zotit “bukën tonë”.
Të kërkosh bukën tonë të përditshme do të thotë të refuzosh të grumbullosh ushqim për ditën tjetër, ndërsa vëllezërve dhe motrave tona u mungojnë nevojat e jetës sot. Do të thotë të çlirosh zemrën nga lakmia e pasurisë dhe ankthi i së nesërmes. Është ekuivalente me të thënit: "Më ndihmo, Atë, të jem i kënaqur me atë që më nevojitet, më çliro nga skllavëria e pasurisë dhe më jep forcën t'i ndaj ato me të varfrit".
"Na i fal mëkatet tona,
sepse edhe ne i falim fajtorët tanë" (v. 4).
Mund të recitojmë çdo lutje (Ave, Maria, Angelus Domini, Requiem aeternam) me urrejtje në zemrat tona, por jo Ati Ynë. Një i krishterë nuk mund të shpresojë të dëgjohet nga Zoti nëse nuk kultivon ndjenja dashurie për vëllain e tij. Nuk mjafton të harrojë padrejtësitë që ka vuajtur; kërkohet më shumë prej tij.
Një i krishterë nuk mund t'i hapet dashurisë së Atit nëse refuzon të pajtohet me vëllain e tij.

"Dhe mos na ço në tundim" (v. 4)
Tundimi nga i cili kërkojmë të shpëtohemi nuk i referohet dobësive, mjerimeve dhe brishtësive të vogla të jetës së përditshme (të cilat nuk përjashtohen), por braktisjes së "logjikës së Ungjillit" për t'iu përmbajtur "logjikës së kësaj bote". Vuajtjet ose persekutimi mund të na bëjnë të pengohemi dhe të hyjmë në krizë; shqetësimet e jetës dhe mashtrimi i të mirave materiale mund ta mbytin farën e fjalës së Perëndisë. I krishteri nuk kërkon të ruhet nga këto "tundime", por të mos i dorëzohet joshjeve të kësaj bote, të mos tundohet nga mendimi i braktisjes së Mjeshtrit.

Pasi paraqet modelin e lutjes së krishterë, Jezusi tregon shëmbëlltyrën e një njeriu i cili, me këmbëngulje të madhe, shkon t'i kërkojë një miku tre bukë (v. 5-8).
Kjo histori mëson se lutja arrin rezultate vetëm nëse zgjatet.
Jo sepse Perëndia dëshiron të konsultohet gjatë para se të japë diçka, por sepse njeriut i duhet shumë kohë për të asimiluar mendimet dhe ndjenjat e Tij.
Lutjet tona duken si përpjekje për ta bindur Zotin që të ndryshojë planin e Tij. Ne duam që Ai të përshtatet me idetë tona, të korrigjojë "gabimet" që ka bërë. Nëse flasim gjatë me Të, arrijmë ta kuptojmë dashurinë e Tij dhe të pranojmë planet e Tij.
Lutja nuk e ndryshon Zotin; ajo na hap mendjet dhe na ndryshon zemrat.
Ky transformim i brendshëm nuk mund të ndodhë - përveç mrekullive të pamundura - brenda pak çastesh. Është e vështirë për ne të heqim dorë nga mënyra jonë e interpretimit të ngjarjeve. Ne përpiqemi ta pranojmë dritën e Zotit. Jemi të verbër; nuk mundemi (ose nuk duam) të shohim. Shtigjet e Zotit nuk janë gjithmonë të lehta dhe të këndshme; ato kërkojnë konvertime, përpjekje, sakrifica dhe heqje dorë. Për të arritur aderimin e brendshëm ndaj vullnetit të Zotit, për të qenë në gjendje të shohim ngjarjet e jetës sonë me sytë e tij, duhet të lutemi... për një kohë të gjatë.
Kështu kemi arritur në pjesën e fundit të Ungjillit të sotëm (v. 9-13). Lutja e krishterë gjithmonë merr përgjigje - thotë Jezusi - megjithatë përvoja jonë nuk duket se e konfirmon këtë deklaratë.
Tema e këmbënguljes në lutje rishikohet përmes tre imazheve: të pyeturit, të kërkuarit dhe të trokiturit. Lutja gjithmonë prodhon rezultate të mrekullueshme dhe të papritura. Por le të mos kultivojmë shpresa të rreme. Jashtë, realiteti do të mbetet siç ishte më parë (sëmundja do të vazhdojë, padrejtësia që pësuam do të mbetet, plagët e tradhtisë do të jenë ende të dhimbshme...), por brenda, gjithçka do të jetë ndryshe. Nëse mendja dhe zemra jonë nuk janë më të njëjta, nëse perspektiva me të cilën e sodisim situatën tonë, botën dhe vëllezërit e motrat tona bëhet e ndryshme, më e pastër, më "hyjnore", atëherë lutja jonë e ka arritur qëllimin e saj; asaj i është përgjigjur.
Sapo të rivendosen qetësia dhe paqja e brendshme, edhe plagët psikologjike dhe morale do të shërohen shpejt, dhe madje edhe sëmundjet organike - pse jo? - mund të shërohen më lehtë.

[ninoenina]

F.A. E DIELA XVII ORD. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XVII ORD. VITI C.

MË 27-7-2025.

UNGJILLI: Lk. 11,1-13.

1 Një ditë Jezusi po lutej diku në një vend. Kur e kreu lutjen, i tha njëri prej nxënësve: “Zotëri, na mëso edhe ne të lutemi, siç i mësoi edhe Gjoni nxënësit e vet”.
2 “Kur të luteni ‑ u tha Jezusi ‑ thoni:
O Atë!
U shenjtëroftë Emri yt!
Ardhtë Mbretëria jote!
3 Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme!
4 Na i fal mëkatet tona,
sepse edhe ne i falim fajtorët tanë.
E mos lejo të biem në tundim!”
5 Dhe u tha:
“Nëse ndonjëri prej jush ka një mik dhe i shkon në mesnatë e i thotë: ‘Mik, m’i jep hua tri bukë 6 se më erdhi prej udhe miku im e nuk kam çka t’i jap për darkë, ’ 7 e ai prej brenda i përgjigjet: ‘Mos më trazo! Dera është tashmë e mbyllur e fëmijët e mi e unë ramë në shtrat! Nuk mund të çohem t’i jap!’ ‑ 8 Unë po ju them edhe nëse s’çohet t’ia japë pse e ka mik, do të çohet me siguri për t’i dhënë aq sa kërkon për shkak të trazimit. 9 Edhe unë po ju them: lypni e do t’ju jepet, kërkoni e do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet. 10 Sepse, kushdo lyp, merr; kush kërkon, gjen; atij që troket, i hapet dera.
11 Dhe, cili prej jush që është babë, po i lypi djali peshk, në vend të peshkut do t’i japë gjarpër? 12 Ose, nëse i lyp vezë, do t’i japë akrep? 13 Nëse, pra, ju, edhe pse të këqij, dini fëmijëve tuaj t’u jepni dhurata të mira, sa më tepër Ati qiellor do t’u japë Shpirtin Shenjt atyre që ia kërkojnë!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në kohën e Jezusit, si sot, hebreu i devotshëm, sapo zgjohet, merr tallitin, shallin e lutjes, e vendos mbi supet e tij dhe i drejtohet Zotit të tij. Është “shacharit”, lutja e mëngjesit: “shachari” është drita e mëngjesit.
Ngritja e shikimit drejt qiellit, hyrja në dialog me Zotin, është gjesti më fisnik që një njeri mund të bëjë. Por në botën tonë të shekullarizuar, kjo lutje është në krizë dhe besoj se shumë i bëjnë jehonë thënies së famshme të Friedrich Hegel: "Lutja e mëngjesit e njeriut modern është marrja e gazetës". Do të shtoja se edhe para se të marrim gazetën, sot marrim telefonin tonë...
Por duke lënë mënjanë kështu marrëdhënien tonë me Zotin, a jemi të sigurt se kemi fituar, se jemi bërë më njerëzorë? Duke humbur nga sytë thirrjen drejt Zotit dhe fatit tonë përfundimtar, duke u kthyer nga brenda në realitetet e kësaj bote sikur vetëm ato të ishin të mjaftueshme për t'i dhënë kuptim të plotë jetës sonë, a e pasurojmë veten si qenie njerëzore apo e varfërojmë veten? Lutja sot është në krizë dhe për arsye të ndryshme. Ka kaq shumë shpërqendrime, kaq shumë interesa, pastaj na pushton aktivizmi frenetik: axhenda është e mbushur me angazhime, kështu që duhen bërë disa shkurtime, dhe dega e parë e vdekur që pritet është gjëja për të cilën ndiejmë më pak nevojë: lutja. Njeriu modern ndihet i vetëmjaftueshëm, duke i besuar shkencës dhe teknologjisë sepse është i bindur se ato do t'i zgjidhin të gjitha problemet e tij. Por një keqkuptim i përhapur i lutjes luan një rol kyç në këtë pakënaqësi ndaj lutjes.
Për shumë njerëz sot, lutja ende do të thotë përsëritje formulash, dhe kjo lutje është gjithnjë e më pak e nevojshme. Në fund të fundit, Jezusi kishte paralajmëruar tashmë për këtë rrezik kur tha: Kur lutuni, mos i shumëzoni fjalët siç bëjnë paganët". Ekziston një formë e dytë lutjeje që paraqet vështirësi edhe më të mëdha: ajo që i drejtohet Zotit për të marrë prej Tij, ndonjë favor për veten ose për të tjerët, shëndet, suksesin e një marrëveshjeje biznesi, sukses profesional, paqe familjare. Përballë kësaj lutjeje, njeriu modern ndjen njëfarë shqetësimi sepse pyet veten se çfarë lidhje ka Zoti me këto probleme që ne duhet t'i zgjidhim. Ky shqetësim rritet më tej kur shohim besimtarë që, për të marrë këto favore nga Zoti, drejtohen te ndërmjetësimi te shenjtërve, ndonjëherë duke iu drejtuar relikeve, ujërave të mrekullueshme dhe objekteve të bekuara.
Nuk duam t'i nënvlerësojmë këto manifestime të besimit popullor, por le të jemi të kujdesshëm sepse ato kufizohen me magjinë dhe lutjen e poshtëruar. Si përfundim, do të thoja se kundërshtimet që dëgjojmë sot ndaj lutjes ekzistojnë vetëm sepse nuk e kemi kuptuar se çfarë nënkuptohet me lutje. Pasazhi i sotëm i Ungjillit na ofron mundësinë të reflektojmë mbi këtë temë, të kuptojmë se çfarë do të thotë të lutesh, dhe fillon pikërisht duke e paraqitur Jezusin në lutje. Le të dëgjojmë:
“Një ditë Jezusi po lutej diku në një vend. Kur e kreu lutjen, i tha njëri prej nxënësve: “Zotëri, na mëso edhe ne të lutemi, siç i mësoi edhe Gjoni nxënësit e vet” (v.1)
Luka e paraqet Jezusin në lutje shtatë herë, dhe vetëm ai vëren se ai e mësoi “Lutjen e Zotit” me kërkesën e dishepujve pasi e panë të lutej. Çfarë i shtyu ata t'ia bënin këtë kërkesë Jezusit? "Na mëso edhe ne të lutemi". Ata duhet të kenë vënë re diçka të bukur që po ndodhte te Jezusi kur ai lutej. Gjatë jetës së tij publike, Jezusi shpesh përjetoi zhgënjim dhe u habit nga mosbesimi i bashkëqytetarëve të tij të Nazaretit dhe madje edhe i familjes së tij. Dhe pastaj, herë pas here, ai u indinjua nga hipokrizia e atyre që e futën vazhdimisht në kurth për ta dënuar, dhe shpesh u hidhërua nga ashpërsia e dishepujve të tij. Si i përjetoi Jezusi këto momente? Sigurisht, ashtu si ne, ai ndjeu dëshirën për të reaguar me bezdi.
Ai kurrë nuk iu dorëzua kësaj dëshire; ai gjithmonë ruajti qetësinë dhe paqen e brendshme. Në këto momente, dishepujt e panë Jezusin të tërhiqej për t'u lutur, dhe në dialogun e tij me Atin, Jezusi zbuloi një mënyrë të re për t'u sjellë me këta njerëz që ishin armiqësorë ndaj tij, me dishepujt kokëfortë që ai i donte dhe donte t'i çonte drejt së vërtetës. Dhe pas lutjes, dishepujt e panë Jezusin sikur të ishte i mbuluar nga një dritë e shkëlqyer, e njëjta dritë që shkëlqeu në fytyrën e Moisiut kur ai zbriti nga mali pasi foli me Zotin.
Dhe pastaj dishepujt panë tek Jezusi një person të bukur, të dashur, të disponueshëm për të gjithë, dikë që nuk kishte frikë nga konflikti, por gjithmonë besnik. Ata duhet ta kenë bërë lidhjen me faktin se ai ishte një njeri i lutjes, dikush që i bënte të gjitha zgjedhjet e tij pasi kishte folur me Atin. Dhe ata filluan të dëshironin të mësonin të luteshin si ai, të bëheshin po aq të bukur sa ai. Madje i thanë: "Shiko, Pagëzuesi u mësoi dishepujve të tij një lutje".
Rabinët e përmblidhnin spiritualitetin e tyre dhe vlerat që donin t’u ngulitnin dishepujve të tyre në një lutje, dhe Gjon Pagëzuesi gjithashtu mësoi një lutje; për këtë arsye, Apostujt i kërkuan Jezusit t’u mësonte atyre një lutje që do t’i identifikonte ata si dishepuj të tij. Para se të komentojmë këtë lutje, “Lutjen e Zotit”, është e nevojshme të bëjmë disa vërejtje që do të na ndihmojnë ta kuptojmë më mirë. Së pari, le të mbajmë mend se kemi dy versione të “Lutjes së Zotit”: një më të gjatë, që gjendet në Ungjillin sipas Mateut dhe atë që recitojmë normalisht, dhe një më të shkurtër, atë që gjendet në Ungjillin e sotëm, i cili na është përcjellë nga Luka.
Ekziston një version i tretë që është më i vjetër se të dy këto që gjenden te Mateu dhe Luka: ai gjendet në Didake, dhe kështu lind pyetja spontanisht: cili nga tre versionet u mësua nga Jezusi? Përgjigja është: asnjë nga të treja. Le të kalojmë te vëzhgimi i dytë.
“Lutja e Zotit” nuk është një formulë lutjeje që duhet t’u shtohet të tjerave; Nuk është një formulë lutjeje si "Të falemi Mari", "Engjëlli i Zotit" ose "Requiem Aeternam". Jo! Lutja e Zotit është sinteza lutëse e të gjitha temave themelore të mesazhit të krishterë. “Lutja e Zotit” prek të gjitha temat e besimit dhe jetës sonë morale. Shën Agustini tha se, nëse shqyrtojmë të gjitha shkrimet e shenjta, nuk do të gjejmë asgjë që nuk përmbahet në “Lutjen e Zotit”.
Çfarë është, pra, “Lutja e Zotit” nëse nuk është një formulë si të gjitha të tjerat? Në komunitetet primitive, ajo recitohej tre herë në ditë sepse ishte si një pasqyrë në të cilën çdo dishepull thirret të kryejë një kontroll për të verifikuar identitetin e tij si besimtar në Jezusin. “Lutja e Zotit” na tregon se si duhet të jenë ata që e recitojnë atë lutje, si duhet të mendojnë dhe si duhet të jetojnë. Është pasqyra në të cilën jemi të thirrur të sodisim bukurinë e fytyrës sonë nëse ajo korrespondon me atë lutje, por edhe të vërejmë kufizimet dhe të metat tona.
Është një pasqyrë në të cilën mund të verifikojmë nëse jemi në rregull, nëse gjithçka është në rregull në jetën tonë si persona të pagëzuar, domethënë nëse korrespondojmë me imazhin e të krishterit të vërtetë që na paraqitet në këtë lutje që jemi thirrur ta recitojmë. Tri herë në ditë në kishën e hershme, dishepujt qëndronin para kësaj pasqyre.
Vëzhgimi i tretë. Studiuesit biblikë bien dakord se “Lutja e Zotit” nuk u shqiptua nga Jezusi: është një kompozim i bërë nga bashkësia e krishterë, e cila donte të përmbledhte të gjithë besimin e saj në formën e një lutjeje. Dhe kjo u bë shumë herët, që në vitet e para të Kishës. Prandaj, me emocion i afrohemi këtij teksti sepse na vendos para pasqyrës me të cilën jo vetëm ne, por të gjitha motrat dhe vëllezërit tanë në besim, gjithmonë kemi kontrolluar para Zotit identitetin e tyre si të krishterë dhe gjithashtu besnikërinë e tyre ndaj Ungjillit.
Në Kishën e hershme, Lutja e Zotit u jepej katekumenëve në fund të katekezës së tyre përgatitore për pagëzim: u jepej atyre si një përmbledhje e gjithçkaje që kishin mësuar rreth Zotit dhe jetës që do të jetonin më vonë si persona të pagëzuar. Pra, le të përpiqemi të reflektojmë në këtë lutje sot.
Le ta dëgjojmë atë: "Kur luteni, thoni: Atë!
Thoni: Atë. Jezusi na tregon personin të cilit i lutemi dhe na tregon se kujt duhet t'i drejtohemi me sigurinë se do të na dëgjojë: Atit.
Është e rëndësishme të verifikojmë se kujt po i flasim, sepse nëse gabojmë, rrezikojmë t'i drejtohemi një Zoti që nuk ekziston. Natyrisht, një ateist nuk mund të lutet sepse nuk ka bashkëbisedues. Nuk ka gjithashtu bashkëbisedues edhe dikush që beson në një absolut të cilit i përket, siç ndodh në panteizëm ose në disa forma fetare lindore që nuk besojnë në një Zot personal. Edhe kur lutet, një i krishterë ftohet t'i bëjë vetes pyetjen: A është vërtet Ati ynë ai të cilit po i drejtohem? Për disa të krishterë, Zoti është ndoshta ende sovrani i madh të cilit i afrohemi me frikë dhe dridhje dhe para të cilit duhet të gjunjëzohemi ose të përulemi.
Kjo është arsyeja pse shumë ndihen më rehat duke iu lutur Shenjtërve. Por nëse bashkëbiseduesit tanë janë Shenjtërit, ne nuk po i lutemi Atit. Është bukur të lutesh me Shenjtërit, me Marinë, me Shën Antonin, me motrat tona, me vëllezërit tanë që na paraprinë në shtëpinë e Atit dhe që..." u ringjallen me Krishtin.
Por nuk kemi nevojë për ndërmjetës që të ndërmjetësojnë te Zoti për të marrë prej Tij ato favore që na mungon guximi t’i kërkojmë drejtpërdrejt. “Lutja e Zotit” na mëson se lutja e një të krishteri i drejtohet Atit dhe vetëm Atij, me besimin e dikujt që ndihet një fëmijë i dashur. Le të përpiqemi atëherë të vendosemi para pasqyrës së Lutjes së Zotit dhe të verifikojmë nëse Zoti në të cilin besojmë është vërtet ai që Jezusi e quante gjithmonë Abba, Atë, në lutje.
Kur flet për Zotin, Jezusi e quan gjithmonë Atë. Në Ungjij, e gjejmë këtë titull në buzët e tij 184 herë: në të vërtetë, ai është i vetmi që e quan Zotin kështu. Ekziston vetëm një përjashtim: Filipi, i cili gjatë Darkës së Fundit i drejtohet Jezusit dhe i thotë: “Na trego Atin dhe ne do të jemi të kënaqur”.
Imazhi i Zotit Atë ngjall atmosferën e dashur të jetës familjare, jo atë të sovranit të ulur në një fron, të Faraonit para të cilit dridhemi dhe jetojmë me frikë. Fjala "Atë" na bën të ndiejmë afërsinë e Zotit, të përfshirë në gëzimet dhe hidhërimet tona, duke na shoqëruar në çdo moment të jetës, kur gjërat shkojnë mirë, kur derdhim lot. Ai nuk është Zoti që do të ishte pafundësisht i lumtur edhe nëse do të shkonim në ferr, siç mendojnë disa. Jo, që kur na krijoi, Ati e ka mbështetur gëzimin e Tij në përgjigjen tonë ndaj dashurisë së Tij.
Zoti, të cilit Jezusi dëshiron që ne t'i drejtohemi, është Ati, një Atë i mirë dhe vetëm i mirë. Ai nuk ofendohet, nuk ndëshkon, nuk i bën ata që bëjnë zgjedhjen e pafat të mos e dëgjojnë Atë të paguajnë çmimin. Pastaj, duke iu lutur Zotit Atë, ne kuptojmë se jemi fëmijët e Tij, të bërë sipas shëmbëlltyrës dhe ngjashmërisë së Tij: fëmijë të mirë dhe fëmijë më pak të mirë, sepse ngjashmëria me fytyrën e Tij mund të shpërfytyrohet rëndë, por imazhi i Zotit Atë nuk mund të fshihet kurrë; ne gjithmonë do të mbetemi fëmijët e Tij. Së fundmi, kur i drejtohemi Zotit si Atë, i kujtojmë vetes se jemi dhe duhet të jetojmë si vëllezër.
Dhe tani le të dëgjojmë se çfarë kërkesash na fton Jezusi t'i bëjmë Atit.
“U shenjtëroftë emri yt, ardhtë mbretëria jote”.
Kërkesa e parë: u shenjtëroftë emri yt. Emri është i rëndësishëm edhe për ne. Mendoni vetëm se si ndihemi kur gjendemi në mes të një turme dhe dëgjojmë dikë të na thërrasë me emër: ndihemi të tërhequr nga anonimiteti.
Unë jam, pikërisht unë, që i intereson dikujt, jo mbiemri - shumë nga anëtarët e familjes sime e kanë gjithashtu - por emri. Për semitët, emri ishte edhe më i rëndësishëm sepse identifikonte personin. Nëse dikush shkonte te një magjistar sepse donte të bekonte ose mallkonte një person, magjistari do ta pyeste për emrin e tij, sepse më pas do të vepronte sipas atij emri.
Pra, "u shenjtëroftë emri yt" do të thotë që personi yt duhet të shenjtërohet, duhet të tregohet se personi yt, o Zot, është i shenjtë. Dhe çfarë do të thotë i shenjtë? Kadosh në hebraisht do të thotë i ndarë, i ndryshëm. Kur themi shenjtërore, temenos në greqisht, vjen nga folja temno, që do të thotë të presësh.
Temenos është hapësira e gdhendur, e shenjtë, në mes të profanëve. Kur enët përdoreshin në Tempull për liturgji, ato ishin enë të shenjta që nuk mund të përdoreshin për qëllime profane. Kujtojmë përdhosjen e kryer nga Mbreti Balthasar në Babiloni kur ishte i dehur një mbrëmje midis të gjitha grave dhe konkubinave të tij: ai solli enët e shenjta që babai i tij. Nebukodonozori i kishte marrë nga Tempulli i Jerusalemit.
Ishte një përdhosje e tmerrshme e enëve të shenjta që nuk mund të përdoreshin për qëllime profane. Çfarë do të thotë atëherë? Kur i themi Atit: "Tregoni se ju, emri juaj, jeni të shenjtë, jeni të ndarë. Tregoni se jeni të ndryshëm nga të gjithë perënditë e tjera që njerëzit kanë shpikur".
Dhe çfarë është kjo shenjtëri e Zotit që e bën atë unik? Është identiteti i tij i mrekullueshëm si Zot që është dashuri dhe vetëm dashuri. Asnjë Zot tjetër nuk është si Ai. “Lutja e Zotit” na kujton këtë larmi të Zotit të Jezusit të Nazaretit dhe na fton të fshijmë, të hedhim poshtë të gjithë perënditë në të cilat ndoshta edhe të krishterët, ose disa të krishterë, ende besojnë.
Le ta vendosim veten para pasqyrës së Lutjes së Zotit. Nëse vazhdojmë të predikojmë Zotin e Ligjit, të drejtësisë, të ndëshkimit, ky Zot nuk është ndryshe: ai është i njëjtë me idhujt e tjerë që kemi krijuar, dhe ato janë idhuj që na pëlqejnë sepse na ngjajnë, sepse mendojnë si ne. Por nëse predikojmë këtë Zot, blasfemojmë emrin e tij, shtrembërojmë identitetin e tij.
Pra, mund ta parafrazojmë kërkesën e parë që i bëjmë Atit kështu: "Le të shohin të gjithë fëmijët e tu fytyrën tënde të shenjtë të shkëlqejë përmes nesh, fytyrën e Zotit, dashurinë dhe vetëm dashurinë, në mënyrë që, ashtu si ti, edhe ne, që kemi marrë të njëjtën jetë tënde, të njëjtin shpirt tënd, të tregohemi të aftë të duam pa kushte, siç bën ti, edhe ata që na dëmtojnë".
Kërkesa e dytë: të vijë mbretëria jote.
Cilës mbretëri duam t'i përkasim? Sepse ekziston një mbretëri e vjetër, e karakterizuar nga konkurrenca, nga dëshira për t'u imponuar, për të mposhtur, për të dominuar, për të skllavëruar më të dobëtit, dhe në këtë botë të vjetër konkurrence mund të ketë vetëm luftëra, abuzim, dhunë dhe shfrytëzim të më të dobëtve. Jezusi erdhi për të përuruar një botë të re, mbretërinë e tij, e cila nuk është ndryshe: është e kundërta e mbretërisë së vjetër. Është bota, ajo që filloi Jezusi, në të cilën madhështia nuk është ajo që dominon, por ajo që shërben. Kështu, pasqyra e Lutjes së Zotit na përball me zgjedhjen që kemi bërë tashmë, dhe të cilën Lutja e Zotit na kujton se ne i përkasim mbretërisë së qengjave që japin jetë, jo mbretërisë së ujqërve, botës së vjetër.
"Ardhtë mbretëria jote" do të thotë: "Na jep dritën, forcën, për të qenë ndërtues të kësaj bote të re”.
" Dhe tani vijnë kërkesat që kanë të bëjnë me jetën morale të të krishterëve.
Le të dëgjojmë të parën:
“Na jep çdo ditë bukën tonë të përditshme”.
Le të kujtojmë provën ndaj së cilës Perëndia e nënshtroi popullin e tij në shkretëtirë. Ai u kishte dhënë atyre mana dhe kishte vendosur që secili mund të mblidhte vetëm sasinë e nevojshme për një ditë. Ai donte që populli i tij të mësonte të kontrollonte lakminë, epshin, impulsin që i shtyn të grumbullojnë, të rrëmbejnë më shumë sesa u nevojitet.
Ai donte t'i mësonte popullit të tij të ishte i kënaqur me atë që është e nevojshme për një jetë ditore. Duke kërkuar bukën tonë të përditshme, ne i kujtojmë vetes këtë të vërtetë. Të mirat e kësaj bote nuk janë tonat, ato janë një dhuratë nga Zoti: "Toka është e Zotit dhe gjithçka që përmban, bota dhe ata që banojnë në të", thotë vargu i parë i Psalmit 24. Ne nuk jemi zotërinj; ne jemi mysafirë në një banket në të cilin jemi ftuar.
Ati i Zotit na bën të vëmë në dyshim kriteret tona për përdorimin e të mirave të kësaj bote. Prandaj, ata që grumbullojnë për vete për të kënaqur tekat e tyre, ata që bashkëpunojnë në ndërtimin e një njerëzimi të ndarë në dy pjesë, ku disa vdesin nga varfëria dhe disa nga mbeturinat, ata që mund të përballojnë shpërdorimin, nuk mund t'i kërkojnë Zotit bukën tonë të përditshme. Ne i kërkojmë Zotit të na japë bukën tonë: pra është dhurata e Tij që na është dhënë, por është edhe e jona, sepse është fryt i punës sonë.
Buka nuk rritet në arë, rritet gruri në arë. Që të bëhet bukë, nevojitet puna njerëzore. Lutja e Zotit kujton përgjegjësinë tonë për të prodhuar atë që është e nevojshme për jetën.
Ai që nuk punon, që jeton në përtaci, nuk mund ta recitojë “Lutjen e Zotit!: ai do të gënjente sepse nuk mund të thotë: "Buka që na jep, është edhe e jona". Le të dëgjojmë tani dy kërkesat e fundit që i bëjmë Atit.
Dhe na i fal mëkatet tona, sepse edhe ne i falim të gjithë fajtorët tanë,
dhe mos na ço në sprova.
Në çfarë përbëhet falja e Zotit, si na fal Zoti? Ekziston një imazh ende i përhapur i faljes së tij: është ai që reflektohet në lutjen që disa ende recitojnë kur shkojnë në rrëfim: "Duke mëkatuar, kam merituar ndëshkimin tënd". Është imazhi i sovranit të madh që u ofendua nga ata që guxuan ta sfidonin duke shkelur urdhrat e tij. Kur i kërkohet falje, ai, që është i mirë, fal dhe harron gjithçka, por nëse nuk i kërkohet falje, atëherë detyrohet të ndëshkojë. Ky është një imazh blasfemues i faljes së Zotit, dhe kushdo që i thotë këto gjëra e përdhos emrin e Tij, jo e shenjtëron atë.
Ky është Zoti që është shumë i ngjashëm me ne: ai është idhulli ynë, ne e duam atë sepse ai arsyeton si ne. Nëse falja e Zotit do të ishte kështu, edhe ne, fëmijët e tij, do të thirreshim të falnim vetëm ata që i pranojnë gabimet e tyre dhe kërkojnë falje. Në vend të kësaj, ne duhet t'i falim të gjithë, siç bën Ati ynë qiellor, madje edhe ata që nuk kërkojnë falje. Mëkati e plagos njeriun, jo Zotin.
Elihu i thotë mikut të tij Job: "Nëse mëkaton, çfarë dëmi bën? Nëse i shumëfishon krimet e tua, çfarë dëmi i bën Zotit? Nuk i bën dëm Zotit." Mëkati i varfëron ata që mëkatojnë: dhuna, kurorëshkelja, vjedhja dhe gënjeshtrat i shkatërrojnë njerëzit, i brutalizojnë ata. Kjo është arsyeja pse Zoti, që e do njeriun, i tregon atij rrugën e jetës dhe tregon se çfarë e çnjerëzon atë. Kur njeriu mëkaton, Zoti nuk mund t'i shtojë dëm të mëtejshëm asaj që njeriu ka bërë tashmë. Falja e Zotit i paraprin pendimit të mëkatarit. Mëkatari pendohet pasi Zoti e ka falur, domethënë pasi Zoti ka arritur ta bëjë të kuptojë se ishte në rrugën e gabuar.
Dhe si e sjell Zoti këtë falje? Së pari me fjalën e tij, atë fjalë që është drita, e cila vazhdon të na tregojë rrugën, dhe pastaj nëpërmjet engjëjve të tij, fëmijëve të tij, të cilët e ndiejnë si të tyren dhimbjen e vëllait të tyre që ka humbur rrugën dhe është i palumtur, dhe kujdesen për të dhe eksplorojnë çdo mënyrë të mundshme për ta bërë të kuptojë se po dëmton veten dhe të tjerët gjithashtu. Të falësh do të thotë të punosh shumë dhe të mos pushosh derisa të kesh arritur ta kthesh vëllanë tënd. Mëkatari nuk falet sepse pendohet, por pendohet pasi Perëndia ka arritur ta falë atë.
Pra, nuk ka nevojë t'i kërkojmë falje Perëndisë: kurrë në Ungjill Jezusi nuk thotë se duhet t'i kërkojmë falje Perëndisë, duhet t'i kërkojmë falje vëllait që kemi lënduar. Kur Perëndia ka arritur të na falë, ne pendohemi, e kuptojmë se kemi humbur rrugën dhe jemi të ftuar të festojmë, sepse në qiell ka festë; nuk ka nevojë për pendim. Letra e Jakobit, pikërisht fjalia e fundit në kapitullin 5, thotë: "Vëllezër të mi, nëse ndonjëri prej jush largohet nga e vërteta dhe një tjetër e kthen, le ta dijë se ai që e kthen mëkatarin nga gabimi i tij, do ta shpëtojë nga vdekja dhe do të mbulojë një shumicë mëkatesh".
Lutja e Zotit na mban në këtë klimë vëmendjeje ndaj vëllezërve tanë. Kërkesa e fundit që kërkojmë në Lutjen e Zotit: "Mos na ço në tundim" - ky është përkthimi që ofroj unë. Ne e dimë se përkthimet e kësaj kërkese që i bëjmë Zotit kanë paraqitur vështirësi.
Më parë, thamë: "Mos na ço në tundim" - ky përkthim ishte i pasaktë, sepse Zoti nuk na çon në tundim, jo. Përkthimi aktual, "mos na braktis në tundim", le të jemi të qartë, nuk është i mirë: nëse ka ndonjë gjë, do të ishte më e saktë të thuhej, "Mos na braktis në tundim". Nuk është se i kërkojmë Zotit të mos na braktisë në tundim sikur të donte të na braktiste, ne i kërkojmë Atij të mos e bëjë këtë; nuk është shumë i saktë. Megjithatë, këto përkthime gjithashtu nuk pasqyrojnë tekstin origjinal grek.
Në tekstin grek, gjejmë një folje, eisferei, e cila në greqisht ka vetëm një kuptim: "mos na ço në të, në tundim", pra mos na braktis, jo, jo, është "mos na ço në të". Termi i dytë, "tundim", peirasmon, "mos na ço në tundim". Peirasmon mund të nënkuptojë tundim, por mund të nënkuptojë edhe sprovë.
Ky është përkthimi i saktë. I lutemi Zotit të mos na çojë në sprova. Zoti na udhëheq jetën dhe në këtë jetë duhet të kalojmë nëpër shumë situata, duhet të përballemi me shumë sprova nga të cilat mund të dalim të pjekur ose të mposhtur dhe ka disa sprova që na trembin.
Sprovat nuk janë vetëm sëmundje dhe fatkeqësi, por edhe sukses dhe fat i keq. Ne të gjithë njohim njerëz që kanë humbur mendjen ose familje që janë shkatërruar kur pasuria vjen papritur. Ato sprova nuk u trajtuan mirë.
Midis shumë sprovave të pashmangshme që hasim në rrugën e jetës, ka disa që na trembin, sepse ndihemi të dobët, të brishtë. Kur mendojmë, për shembull, ato që na trembin më shumë janë ato të dhimbjes. Kur shkojmë në spital, shohim vuajtje të caktuara dhe i themi Zotit: "Mos më bëj të kaloj nëpër këtë sprovë, sepse jam i dobët; madje mund të humbas besimin tim dhe të përfundoj duke të blasfemuar".
Këto sprova më trembin dhe i kërkoj Zotit të më kursejë prej tyre. Edhe Jezusi e bëri këtë kërkesë, dhe në Lutjen në Malin e ulinjve, i kërkoi Atit: "Nëse është e mundur që unë të mos e pi këtë kupë, mos ma sill këtë sprovë". Nuk është Zoti që na dërgon sprova, jo, janë ato që hasim në jetë, dhe ne i kërkojmë Zotit të na kursejë nga ato që na trembin.
Dhe kur lutemi, nëse më pas e gjejmë veten duke përjetuar këto sprova, e dimë se pikërisht nëpërmjet lutjes do t'i përshtasim mendimet tona me ato të Zotit, dhe Ai do të na japë forcën për të dalë nga këto sprova të pjekur. Kjo thirrje na mban vazhdimisht të vëmendshëm për të jetuar gjithçka që ndodh në jetën tonë në dritën e Ungjillit, duke mbajtur gjallë në ne vetëdijen se gjithmonë kemi një Atë që është në krahun tonë, veçanërisht në momente të vështira, kur jemi të frikësuar.
Dhe tani Jezusi e përfundon mësimin e tij mbi lutjen me një shëmbëlltyrë që tregohet vetëm nga Ungjilltari Luka. Le ta dëgjojmë:
“5 Nëse ndonjëri prej jush ka një mik dhe i shkon në mesnatë e i thotë: ‘Mik, m’i jep hua tri bukë 6 se më erdhi prej udhe miku im e nuk kam çka t’i jap për darkë, ’ 7 e ai prej brenda i përgjigjet: ‘Mos më trazo! Dera është tashmë e mbyllur e fëmijët e mi e unë ramë në shtrat! Nuk mund të çohem t’i jap!’ ‑ 8 Unë po ju them edhe nëse s’çohet t’ia japë pse e ka mik, do të çohet me siguri për t’i dhënë aq sa kërkon për shkak të trazimit. 9 Edhe unë po ju them: lypni e do t’ju jepet, kërkoni e do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet. 10 Sepse, kushdo lyp, merr; kush kërkon, gjen; atij që troket, i hapet dera.
11 Dhe, cili prej jush që është babë, po i lypi djali peshk, në vend të peshkut do t’i japë gjarpër? 12 Ose, nëse i lyp vezë, do t’i japë akrep? 13 Nëse, pra, ju, edhe pse të këqij, dini fëmijëve tuaj t’u jepni dhurata të mira, sa më tepër Ati qiellor do t’u japë Shpirtin Shenjt atyre që ia kërkojnë!” (v. 5-13).
Disa herë në Ungjij, Jezusi na fton të lutemi dhe na siguron se Ati Qiellor i dëgjon dhe u përgjigjet lutjeve tona. Çfarëdo që t’i kërkoni Atit në emrin tim, ai do t’jua japë. Dhe në shëmbëlltyrën e sotme, kërkoni dhe do t’ju jepet; kërkoni dhe do të gjeni; trokitni dhe do t’ju hapet; dhe pastaj këmbëngulni; kushdo që kërkon merr; ai që kërkon gjen; atij që troket, do t’i hapet; dhe nëse ende nuk dëgjoheni, këmbëngulni derisa ta lodhni Atin Qiellor.
Kur pranohet një lutje? Ne mendojmë se lutja pranohet kur arrijmë ta bëjmë Perëndinë të bëjë atë që duam. Jo, lutja nuk pranohet kur Perëndia ndryshon, por kur Perëndia, duke na dhënë dritën e tij - sepse në lutje ne përgatitemi ta pranojmë atë - fillojmë të mendojmë si ai, ta shohim botën, gjërat dhe jetën ashtu siç i sheh ai. Dhe për të arritur këtë qellim të duhet kohë për të akorduar mendimet tua me të Tijat.
Kjo është arsyeja pse Jezusi thotë se lutja duhet të jetë e gjatë, nëse duam të marrë përgjigje; duhet kohë për t'u akorduar vetes me mendimet e Atit në Qiell. Le të shqyrtojmë sa e vështirë është t'u japim kuptim disa situatave të dhimbshme - sëmundjes, padrejtësisë, tradhtisë, braktisjes, vetmisë - si t'i jetojmë këto sprova në dritën e Perëndisë. Është e nevojshme të qëndrojmë në dialog të ngushtë me Të për një kohë të gjatë për të asimiluar mendimet e Tij.
Dhe cila është dhurata që Ai dëshiron të na japë? Dhurata që mund të marrim vetëm nëse e vendosim zemrën tonë në lutje, është jeta e Tij, Shpirti i tij. zemra e Tij. Kur lutemi, atëherë, Shpirti që kemi marrë prej Tij mund të aktualizojë dhe manifestojë në jetën tonë praninë dhe jetën e Jezusit të Nazaretit, sepse është e njëjta frymë që e gjallëroi Atë. Dhe kur fryma e Tij aktualizohet në ne, kjo do të thotë se lutja që kemi bërë, ka marrë përgjigje.