Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

F.A. FESTA E TË GJITHË SHENJTËRVE.

PËRGATITJA E LITURGJISË

SOLEMNITETI I TË GJITHË SHENJTËRVE. VITI A

MË 1 NËNTOR 2023


LEXIMI I PARË: Gj. 7,2-4.9-14.

2 Pashë edhe një engjëll tjetër që ngritej nga Lindja.
Ai kishte vulën e Hyjit të gjallë.
Ai i thirri me sa zë kishte katër engjëjt
që kishin marrë pushtetin të dëmtonin tokën dhe detin:
3 “Mos i bëni dëm as tokës, as detit, as pemëve derisa t’i vulosim në ballë shërbëtorët e Hyjit tonë!”
4 Atëherë dëgjova numrin e atyre që ishin vulosur, 144. 000 nga të gjitha fiset e bijve të Izraelit.
9 Pastaj pashë: një shumicë të madhe që askush s’mund ta numëronte, prej çdo kombi, çdo fisi, populli dhe gjuhe! Qëndronin në këmbë para fronit dhe para Qengjit, të veshur me petka të bardha e me palma në dorë.
10 Ata shpallnin me zë të lartë: “Shpëtimi i përket Hyjit tonë që rri në fron dhe Qengjit!”
11 Të gjithë engjëjt që ishin në këmbë rreth fronit, rreth udhëheqësve dhe rreth katër Gjallesave, ranë përmbys dhe adhuruan Hyjin.
12 Thoshin: “Amen! Bekim e lavdi, dije e falënderim, nder, pushtet dhe fuqi Hyjit tonë në shekuj të shekujve! Amen!”
13 Atëherë njëri nga udhëheqësit mori fjalën dhe më pyeti: “Këta që janë të veshur me petka të bardha, kush janë dhe nga kanë ardhur?”
14 Unë u përgjigja: “Imzot, ti e di!” Dhe ai më tha: “Këta janë ata që erdhën nga prova e madhe; i lanë petkat dhe i pastruan në gjakun e Qengjit”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Sot është festa e të gjithë shenjtërve.
Në të kaluarën shenjtërit gëzonin një popullaritet të jashtëzakonshëm që sot po zbehet pak, por në të kaluarën, le të kujtojmë sesi në kishat tona kishte statuja, altarë në ndër të të Shenjtërve kudo dhe ne u drejtoheshim atyre më shumë sesa Zotit, sepse Zoti ishte larg, pak të paarritshëm, ndërsa shenjtërit kishin jetuar në këtë botë, kishin pasur të njëjtën përvojë jetësore si ne, ishin përballur me problemet tona, vështirësitë tona dhe prandaj mendonim na kuptonin më mirë.
Ne u drejtuam atyre që më pas vepruan si ndërmjetës me një Perëndi që besohej se ishte disi i jashtëm për problemet tona; ne harruam se Ai kishte ardhur në këtë botë për të pasur të njëjtën përvojë jetësore si ne.
Sot ata që luten i drejtohen drejtpërdrejt Zotit, sepse në këtë dialog me Të, ata bëhen në gjendje të kuptojnë se si Ai e sheh realitetin tonë dhe marrinë prej Tij dritën për të jetuar ashtu siç Ai dëshiron që ta jetojnë jetën në këtë botë.
Në të kaluarën, të bëhesh shenjtë ishte shumë e ndërlikuar sepse fillimisht duhej të ishe i vdekur, tashmë në parajsë, edhe nëse kishte njerëz që konsideroheshin shenjtër, veçanërisht nëse dëgjohej se ata bënin mrekulli.
Megjithatë, për t'u shenjtëruar, domethënë për t'u shpallur zyrtarisht shenjt, duhej të praktikohej jeta dhe virtytet e krishtera në mënyrë heroike dhe ndoshta edhe t'i atribuohej ndonjë gjesti i jashtëzakonshëm.
Nëse është kështu, duhet të pranojmë se shenjtërit në kishë janë një mall i rrallë! Pra pyesim veten nëse është kështu, kë po festojmë sot?
E atyre që janë në parajsë edhe ne ua lavdërojmë heroizmin, duke shpresuar se në festën e tyre do të na japin ndonjë hir.
Gjërat nuk janë kështu!
Le të kthehemi në historinë tonë, në origjinën tonë...
Në fillim, nga hebrenjtë dhe paganët, ne quheshim në mënyrë nënçmuese "galileasit", "nazarenasit" dhe "të krishterët", që ishte një term nënçmues, që tregonte atë grup njerëzish që ndiqnin një "të mirosur të Zoti", një Mesia që përfundoi në kryq, të dënuar nga autoritetet fetare.
Por midis nesh nuk e quanim veten të krishterë, ne e quanim veten "vëllezërit", "besimtarët", "dishepujt e Zotit", "ata të rrugës" që ndoqën rrugën që mori Jezusi i Nazaretit, ne e quanim veten "të përsosurit" dhe më pas "shenjtërit".
Kështu e quanim veten në fillim të historisë sonë! Në fakt Pali kur shkruan letrat e tij, i drejton gjithmonë shenjtërve; “shenjtërve që janë në Filipi”, “shenjtërve që janë në Kolos”, “shenjtërve që janë në Romë”... nuk u shkruan shenjtërve që janë në qiell, por njerëzve konkretë që jetonin në Efes, Korint, Kolos… Ata ishin shenjtërit!
Dhe pashë një engjëll tjetër që po ngjitej nga lindja, me vulën e Perëndisë së gjallë. Dhe ai u thirri me zë të lartë katër engjëjve, të cilëve u ishte dhënë të shkatërronin tokën dhe detin:
"3 Mos i bëni dëm as tokës, as detit, as pemëve derisa t’i vulosim në ballë shërbëtorët e Hyjit tonë!
4 Atëherë dëgjova numrin e atyre që ishin vulosur, 144. 000 nga të gjitha fiset e bijve të Izraelit” (v. 3-4).
Shikuesi gjendet përballë një rrafshe të madhe që tregon tërë tokën dhe sheh katër engjëj që janë në katër qoshet, domethënë katër pikat kryesore që po i mbajnë erërat, nëse do të liheshin të lirë do të shkatërronin tokën. .
Dhe është një engjëll i pestë që ngjitet nga lindja, pra nga vjen drita, i cili u thotë këtyre engjëjve:
“Stop, ndaloni! Së pari Perëndia dëshiron që vula e tij të ngulitet te shërbëtorët e tij".
Sepse kushdo që nuk mban këtë vulë, do të fryhet nga erërat.
Çfarë po thotë ai?
Le të përpiqemi të kuptojmë simbolikën.
Vula është simboli i përkatësisë. Tregon se kush është pronar i një sendi apo edhe i një personi; vula u ngulite edhe skllevërve: nëse një prej tyre do të kishte ikur, gjendej dhe menjëherë do të ishte ditur se kush ishte pronari...se kujt "i takonte filani".
Dhe gjithashtu për objekte; janë të famshme kallëpet që u gjetën në dorezat e kavanozëve: disa arkeologë gjetën rreth 2000 të tilla: në ta ishin shkruar katër shkronja hebraike... ato kavanoza ishin të mbretit!
Prandaj kushdo që mban vulën e dikujt, është pronë e tij dhe këtë imazh të vulës e gjejmë si në Besëlidhjen e Vjetër ashtu edhe në Besëlidhjen e Re.
Është e bukur ajo që lexohet në librin “Kënga e Këngëve”, ku nusja i thotë dhëndrit:
" 6 M’vendos si vulë mbi zemrën tënde,
porsi vulë mbi dorën tënde
se dashuria është e fortë si vdekja,
i pashmangshëm është si dheu i zi lakmimi;
vapa e saj si vapa e zjarrit,
flakë hyjnore!
7 Ujërat e mëdha dashurinë nuk mund ta ndalin,
nuk e fikin as lumenjtë!
Kush do të jepte
gjithçka ka në shtëpinë e vet
me qëllim të blejë dashurinë,
do të përbuzej prej gjithkujt” (Kk. 8,6-7).
Më vendos si një vulë në zemrën tënde, si një vulë në krahun tend.
Ti me perket mua! Nuk mund të kesh një të dashurën tjetrën, sepse je i imi, ke vulën në zemrën tënde, prej nga vijnë të gjitha mendimet, të gjitha emocionet, të gjitha zgjedhjet; dhe në krah, të gjitha veprimet e tua duhet të bëhen në harmoni me mua, sepse ti më përket mua.
Këtë shëmbëlltyrë e gjejmë edhe në Besëlidhjen e Re dhe i pari mbi të cilin Zoti vendosi vulën e vet, është Jezusi i Nazaretit:
"27 Veproni,
por jo për ushqim që prishet,
por për një ushqim që qëndron për jetën e amshueshme:
atë do t’jua japë Biri i njeriut,
sepse këtë e vulosi Ati‑Hyj” (Gj. 6,27).
Biri i njeriut mbi të cilin Ati Zoti ka vënë vulën e tij: domethënë gjithçka që bën Jezusi, që thotë dhe mendon, është në harmoni të përsosur me atë të cilit i përket, Atit të tij që është në qiell.
Por besimtari mbart edhe një vulë përkatësie: në pagëzim, i krishteri ndërron pronësinë, nuk i përket më botës, nuk i përket më Satanit, tani i përket Krishtit, ka pasur një ndryshim pronësie.
Në letrën drejtuar Efesianëve 1, 13-14 thuhet për të krishterët:
“13 Po në Të edhe ju
që e dëgjuat fjalën e së vërtetës
‑ Ungjillin e shëlbimit tuaj ‑
pasi besuat në Të,
u vulosët me Shpirtin Shenjt ‑ të Premtuarin ‑
14 që është pengu i trashëgimit tonë:
për shpërblimin e plotë të atyre
që u bënë pronë e Hyjit ‑
në nder të Lavdisë së tij”.
Po, e kemi marrë vulën e Shpirtit Shenjt që është jeta hyjnore.

Përsëri në letrën drejtuar Efesianëve, 4,30:
“30 Mos e trishtoni Shpirtin Shenjt të Hyjit, me të cilin Hyji ju vulosi për ditën e shpërblimit”.
Prandaj: “27 Mos i lini asnjë anë kah t’ju kapë djalli!
28 Kush vidhte, më të mos vjedhë, por më fort le të punojë me duar të veta drejtësisht që të ketë çka t’i japë atij që është në nevojë. 29 Asnjë llafe e ndytë të mos dalë prej gojës tuaj, por, nëse është nevoja, thuajeni fjalën e mirë që t’i ndërtojë e t’u sjellë hir atyre që dëgjojnë.
31 Le të flaket larg jush çdo pikëllim, zemërim, hidhërim, britmë, sharje me çdo lloj ligësie. 32 Përkundrazi, jini njëri për tjetrin të mirë, zemërdhimbshëm; faleni njëri‑tjetrin sikurse edhe Hyji ju fali ju në Krishtin” (Ef. 4,28-29.31-32).
Dhe në Apokalips thuhet se edhe të këqijtë mbajnë, jo një vulë, por një shenjë, një gjurmë "haragma" në greqisht dhe është "shenja e bishës".
Është një lloj vule që mbajnë edhe të ligjtë.

Engjëlli i 5-të vjen për të kryer shënimin e të zgjedhurve, prandaj është një shenjë që është ngulitur në ballin e atyre që nuk i përkasin botës pagane, që nuk adhurojnë idhujt por Zotin, do të shohim më vonë se cilët janë ata që janë të shënuar.
Në traditën hebraike, kujtojmë se vulosja nënkuptonte të bëhej një shenjë të "tau", shkronjës së fundit të alfabetit e cila, në shkrimin e lashtë hebraik, kishte formën e një kryqi.
Tani… kush jam unë?
Numri i këtij grupi të parë jepet dhe vuloset dhe njihet si "ata që i përkasin Zotit".
Janë 144,000! Numri nuk është aritmetik, nuk është sasior, është cilësor; është një numër alegorik:




Është 12, që tregon popullin e Izraelit, shumëzuar me 12 të gritur në katror pra thotë për bollek, dhe më pas është rritur në pafundësi, shumëzuar me 1000... është populli i Zotit, që jemi ne, që filloi me këtë bërthamë të parë që është populli i Izraelit.
Ja kë përfaqësojnë këta 144 mijë!
Ata janë populli i Izraelit, izraelitët që gjatë historisë e kanë futur veten në planin e Perëndisë, e kanë vënë veten në shërbim të projektit që Zoti donte të realizonte në botë; ata janë shërbëtorët e Zotit, ata që përgatitën ardhjen e Mesisë së Perëndisë: Patriarkët, Profetët; dhe më pas ka nga ata që e njohën Mesinë e Perëndisë kur ai mbërriti: Gjon Pagëzuesi, Maria, Jozefi, Apostujt dhe grupi hebre që përbënte komunitetin e parë të krishterë.
Ata e kuptuan se cili ishte plani i Zotit për njerëzimin dhe bashkëpunuan në realizimin e këtij plani të Perëndisë; ata që nuk e kanë futur veten në këtë plan të Zotit, sepse për çfarëdo arsye nuk e kanë kuptuar, mund të thuhet se janë në një farë mënyrë si të rrëmbyer nga erërat e histories: këta do të mbeten buzë tël historisë.
Duhet të kuptojmë mirë: nuk janë njerëz që fshihen ose refuzohen nga Zoti. Por zgjedhjet e tyre nuk janë në harmoni me planin e Perëndisë, nuk do të ndikojnë në botën e ardhshme.
Kjo është e vërteta e parë: plani i Zotit u realizua duke filluar nga Izraeli që është vendlindja e komunitetit të krishterë.
Këto 144.000 tregojnë tërësinë e Izraelit besnik që vazhdon sot në Kishë, të cilën Pali në fakt e quan Izraeli i Perëndisë; nuk ka asnjë ndërprerje, ka vazhdimësi nga ky grup origjinal i përfaqësuar nga 144.000 që u vunë në shërbim të planit të Zotit dhe ky grup tani vazhdon në komunitetin e krishterë. Prandaj, Izraeli është vendlindhja e komunitetit të krishterë, këta 144,000 janë izraelitët e çdo fisi që përgatitën lindjen e Kishës, ata janë ata që në mënyrë aktive, edhe pa qenë ndoshta plotësisht i vetëdijshëm për këtë, krijuan popullin e ri të Perëndisë. Le të kujtojmë se si Gjoni na paraqet fjalët e fundit të Jezusit në kryq, në Kalvar, kur ai paraqet atë skenë mahnitëse në të cilën në këmbët e kryqit janë nëna dhe dishepulli i dashur; nëna është Izraeli, dishepulli i dashur është komuniteti i krishterë.
Në momentin kur këto dy grupe refuzojnë njëri-tjetrin, nëna Izraele e shkishëron këtë komunitet të krishterë si heretik dhe komuniteti i krishterë refuzon Izraelin, i cili prandaj ndihet i refuzuar. Ungjilltari Gjon i vendos këto fjalë në gojën e Jezusit që po vdes, i thotë nënës Izraelit: Ky komunitet është vajza jote.
Dhe dishepullit të dashur që përfaqëson komunitetin e krishterë, ai i thotë: mbaje mend, Izraeli është nëna jote.
Tani grupi i dytë hyn në skenë të cilën duhet ta meditojmë me kujdes sepse jemi edhe ne në këtë grupë:
“9 Pastaj pashë: një shumicë të madhe që askush s’mund ta numëronte, prej çdo kombi, çdo fisi, populli dhe gjuhe! Qëndronin në këmbë para fronit dhe para Qengjit, të veshur me petka të bardha e me palma në dorë.10 Ata shpallnin me zë të lartë: Shpëtimi i përket Hyjit tonë që rri në fron dhe Qengjit!”
Pra, le të shqyrtojmë se si duket kjo turmë shenjtërish që jemi ne që kemi pranuar ftesën për të hyrë në këtë botë të re, në mbretërinë e Perëndisë. Ata janë në këmbë. Simbolika është se ne jemi ringjallur, kemi marrë një jetë që nuk preket nga vdekja biologjike dhe jeta jonë është ajo e të ringjallurve.
Kjo simbolikë e “qëndrimit” duhet të jetë e pranishme në liturgjitë tona, nuk është prezantimi i atyre që janë në qiell në këmbë, është komuniteti i krishterë që e jep këtë shenjë… që qëndron dhe jeton.
Koncili i Nikesë në vitin 325, në kanunin 20, ndaloi gjunjëzimin gjatë kremtimit eukaristik në ditën e Zotit, sepse të krishterët janë ringjallur; pastaj hyri devotshmëria dhe njeriu bie në gjunjë, duhet të kthehet në këtë shenjë qëndrimi.
Shenja e dytë: "Rroba i bardhë".
Ngjyra e bardhë është simboli i dritës!
"Ju jeni drita e botës", tha Jezusi, jo sepse ne shkëlqejmë me dritën tonë, por është drita e Krishtit që kalon përmes nesh dhe prandaj është një veshje e bërë nga një stilist që na jepet, është veshja e Pagëzimit, veshje të pandotur, je një krijesë e re, prezantohu gjithmonë me një veshje të bardhë!
Kjo veshje karakteristike duhet të njihet menjëherë nga të gjithë ata që afrohen sepse është veshja e Krishtit! Pali thotë në letrën drejtuar Galatasve, 3,26-29:
“Prandaj, të gjithë jeni bijtë e Hyjit në fuqi të fesë në Jezu Krishtin, 27 sepse, gjithsa jeni pagëzuar në Krishtin ‑ me Krishtin jeni veshur.
28 Nuk ka më: hebre ‑ grek!
Nuk ka më: skllav ‑ i lirë!
Nuk ka më: mashkull ‑ femër!
Të gjithë ju jeni NJË në Krishtin Jezus!
29 Nëse jeni të Krishtit, jeni pasardhësit e Abrahamit, trashëgimtarë në fuqi të premtimit”.
Kur njeriu është plotësisht burrë?
Kur lavdëron Zotin, domethënë kur bëhet i vetëdijshëm për identitetin e tij, domethënë pyet veten për kuptimin e ekzistencës së tij, kuptimin e gjithë krijimit. Le të përpiqemi të imagjinojmë krijimin pa njeriun... asgjë nuk do të kishte kuptim!
E gjithë krijimi ekziston në mënyrë që kjo krijesë e vetëdijshme të kuptojë arsyen pse ekziston gjithçka dhe t'i japë lavdi Zotit, domethënë ta falënderojë atë që është përfshirë në planin e tij të dashurisë.
Ai që i kupton të gjitha këto dhe lëvdon Zotin është i shenjtë; ai që nuk lavdëron Zotin, nuk e ka kuptuar ende pse erdhi në këtë botë.
Sot flitet për rënien e kultit të gjërave të shenjta, por kulti nuk është zhdukur, u jepet gjërave të tjera, që nuk janë të shenjta, u jepet idhujve që sot janë arsyeja, shkenca, përparimi, që janë gjëra të shkëlqyera, por të mjerë nëse adhurohen sikur po te ishin zot, mjerë nëse jane ata qe diktojne zgjedhje morale... sot mund te jenë idhuj me te rafinuar, por prapë jane idhuj!
Ozea shpjegon pse është shumë e lehtë të prefërojmë idhujt: nusja e tij jobesnike thotë:
‘Do të shkoj pas dashnorëve të mi,
ata më japin bukë e ujë,
lesh e li e vaj e pije’ “(Oz. 2,7).
Falë Zotit, megjithatë, ka shumë, ende një turmë e madhe, prej atyre që i kanë hapur sytë ndaj mashtrimeve të kohës sonë dhe i paguajnë vetëm Zotit të gjallë e të vërtetë adhurimin që i takon dhe i bashkohen këtij grupi të të shpenguarve.
Tani na thuhet se cilët janë ata që i përkasin kësaj turme të madhe:
“13 Atëherë njëri nga udhëheqësit mori fjalën dhe më pyeti: “Këta që janë të veshur me petka të bardha, kush janë dhe nga kanë ardhur?”
14 Unë u përgjigja: “Imzot, ti e di!” Dhe ai më tha: “Këta janë ata që erdhën nga prova e madhe; i lanë petkat dhe i pastruan në gjakun e Qengjit” (v. 13-14).
Autori i Apokalipsit dëshiron të na bëjë të kuptojmë mirë se cilët janë ata që i përkasin kësaj turme të madhe dhe këtë e bën me një mjet letrar, me një pyetje që një plak, një nga 24 që janë ulur rreth fronit të Zotit, një pyetje që i bën shikuesit; e pyet: “Këta të veshur me petka të bardha, kush janë? Dhe nga vijnë ata?”
Plaku i përgjigjet: "Zot, ti e di, unë nuk e di".
Pastaj shikuesi e shpjegon atë.
Kush është ky plak?
Kë përfaqësojnë ata 24 pleq që janë rreth fronit të Perëndisë?
Ata 24 pleq përfaqësojnë ata që në bashkësitë tona të krishtera, e kanë përvetësuar mesazhin e Ungjillit dhe ua komunikojnë atë vëllezërve të tyre me Fjalën dhe mbi të gjitha me një jetë që mishëron këtë Ungjill.
Pra, secila nga komunitetet tona ka disa nga këta pleq, mund t'i jepte emrin njërit prej këtyre pleqve që janë ulur rreth fronit të Zotit dhe që tani na shpjegon se cilët janë ata që i përkasin kësaj turme të madhe.
Plaku thotë: "Ata janë ata që vijnë nga mundimi i madh".
Çfarë do të thotë?
Këtu ndoshta mendojmë menjëherë: janë ata që janë në parajsë, që kanë vuajtur mundime të mëdha në jetë, ose që kanë qenë viktima të persekutimit të Dioklecianit, të Domitianit dhe tani janë në parajsë... jo!
Folja është në kohën e tashme, ata që vijnë, që e kanë origjinën nga shtrëngimi i madh.
Cili është mundimi i madh?
Nëse në vend të mundimit vendosim: "i madhi vjen nga pasioni i dashurisë", kuptojmë menjëherë se për çfarë i referohet plaku!
Ata janë ata që sot burojnë nga pasioni i madh i dashurisë që është ai i Krishtit që dha jetë të vet.
Kjo turmë e pamasë përbëhet nga të gjithë ata që rrjedhin nga zgjedhja e dashurisë e bërë nga Jezusi i Nazaretit e që më pas i lanë rrobat e tyre në gjakun e qengjit dhe i bënë të bardha, shkëlqyese!
Imazhi nuk duket i qartë: i lanë rrobat e tyre në gjakun e qengjit dhe i bënë të bardha, por simbolika është shumë e qartë: gjaku është simboli i një jete të dhënë që është ajo e Krishtit.
Lani rrobat tuaja, domethënë zgjedhjen tuaj të jetës, bëjeni që ajo të bëhet një transparencë e dritës së Krishtit, të dashurisë së Tij; për ta bërë këtë, ata duhet të lahen në gjakun e tij, domethënë në jetën e tij të dhënë.
Kur dikush shikon jetën e Krishtit, ai mund të qëndrojë vetëm pa fjalë dhe të thotë: Kjo është një jetë e bukur, një jetë e suksesshme!
Turma e jashtëzakonshme është e përbërë nga të gjithë ata që veshin këtë rrobë të shkëlqyeshme që është veshja e dashurisë së pakushtëzuar që gjithashtu vjen për të dhuruar jetën për armikun. Flitet për jetën e Krishtit.
Këtu, në këtë festë të të gjithë shenjtërve jemi ftuar të mendojmë për këtë familje të shenjtërish, që përfaqsojnë ata njerëz që rrjedhin, burojnë nga ky pasion i dashurisë që është ai i Krishtit.

[ninoenina]

F.A.: E DIELA 31Ord VITI A.

PËREGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 31 Ord VITI A

MË 5-11-2023.


UNGJILLI: Mt. 23, 1-12.


1 Atëherë Jezusi i tha turmës dhe nxënësve të vet:
2 “Në katedrën e Moisiut ndenjën skribët e farisenjtë. 3 Pra, ju duhet t’i dëgjoni e të zbatoni gjithçka t’ju thonë, por mos bëni si bëjnë ata. Ata nuk veprojnë siç thonë. 4 Ata lidhin barrë të rënda që mezi mund të barten dhe ua ngarkojnë njerëzve në krahë, kurse vetë as me gisht nuk i luajnë.
5 Pastaj të gjitha veprat e veta i bëjnë me qëllim që t’i shohin njerëzit. Këndej i zgjerojnë filakteritë e veta dhe i zgjasin thekët. 6 Në gosti dëshirojnë kryet e vendit, në sinagoga vendet e para, 7 përshëndetjet në sheshe dhe të quhen prej njerëzve ‘rabbi’.
8 Ju mos lejoni t’ju quajnë rabbi, sepse vetëm njëri është Mësuesi juaj, kurse ju të gjithë jeni vëllezër. 9 Dhe përmbi tokë mos thirrni askënd Atë, sepse keni vetëm një Atë ‑ atë që është në qiell! 10 Gjithashtu mos lejoni t’ju quajnë udhëheqës ‑ sepse keni vetëm një Udhëheqës ‑ Krishtin! 11 Më i madhi ndër ju le të jetë shërbëtori juaj. 12 Sepse, kush krenohet, do të përvujtërohet e kush përvujtërohet do të lartësohet.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kapitulli 23 i Ungjillit sipas Mateut përmban një sërë denoncimesh shumë të rënda të Jezusit ndaj skribëve dhe farisenjve.
Ato 7 të famshmet: "Mjerë ju skribë dhe farisenj hipokritë" sigurisht që na tingëllojnë në vesh dhe gjithashtu do të kemi pyetur veten pse Jezusi përdor një gjuhë kaq të ashpër ndaj tyre.
A ishin vërtet kaq të këqij këta skribë dhe farisenj?
Ungjilli që do të dëgjojmë sot është fillimi i këtij kapitulli 23.
Kush ishin skribët? Ata ishin studiues të teksteve të shenjta, dijetarë biblikë të kohës së Jezusit, njerëz të ditur, të kulturuar që njihnin ligjet dhe parimet e përfshira në Shkrimet e Shenjta dhe kur kishte ndonjë çështje ligjore për t'u zgjidhur, njerëzit u drejtoheshin atyre që pastaj flisnin në emër të Zotit sepse e gjenin zgjidhjen në tekstet e shenjta.
Ata ishin bërë të rëndësishëm gjatë mërgimit në Babiloni.
Në vitin 586, Nabukodonozori, pasi shkatërroi qytetin e Jeruzalemit, kishte sjellë me vete në Mesopotami jo të moshuarit, të gjymtuarit, të sëmurët, por njerëzit e stërvitur, njerëzit e kulturuar, artizanët, skribët, të cilët, duke shkuar në Babiloni, kishin sjellë me vete tekste që kishin filluar të hartonin në lidhje me historinë e popullit të tyre, ligjet, parimet që do të drejtonin jetën e izraelitëve.
Epo, në Babiloni nuk kishte tempull të Jeruzalemit dhe për këtë arsye nuk mund të ofroheshin flijime, të kryheshin ritet apo liturgjitë dhe për këtë arsye priftërinjtë nuk vlerësoheshin asgjë në Babiloni.
Sidoqoftë, skribët ishin të rëndësishëm sepse njerëzit filluan të mblidheshin rreth këtyre njerëzve të arsimuar, sepse ata mund t'u mësonin atyre standarde shumë të mira të jetës dhe të kujtonin historinë e popullit të tyre, të kujtonin shpresat, bekimet që Zoti u kishte premtuar etërve të tyre, patriarkëve. Pikërisht në Babiloni kanë lindur sinagogat, pra këto vende takimi për të dëgjuar këta rabinë.
Këta skribë vazhduan më pas të ripunonin tekstet e shenjta që kompozonin dhe pikërisht në Babiloni filloi të merrte formë Tevrati, Pentateuku, i cili më pas u përfundua kur u kthyen në Jerusalem.
Në kohën e Jezusit, skribët kishin autoritet më të madh se priftërinjtë dhe profetët.
Në moshën 40 vjeçare, skibët merrnin edhe vendosjen e duarve nga një rabin dhe me këtë vendosje duarsh iu transmetua shpirti i Moisiut dhe skribët konsideroheshin mësuesit e pagabueshëm në atë kohë.

Farisenjtë... këta i njohim shumë mirë edhe sepse në shëmbëlltyrën e “Fariseut dhe tagrambledhësit”, Jezusi ka nxjerrë një imazh të përsosur të tyre.
Ata ishin njerëzit që ishin krenarë për korrektësinë e tyre morale, të cilën natyrshëm e shfaqnin para të gjithëve, pastaj përçmonin ata që nuk silleshin drejt si ata dhe njerëzit i admironin farisenjtë për ashpërsinë dhe seriozitetin e jetës së tyre.
Ata natyrshëm kishin hyrë në konflikt me Jezusin, sepse katekizimi i tyre ishte i papajtueshëm me Ungjillin, e gjithçka bazohej në detyra, në respektimin rigoroz dhe skrupuloz të porosive që diktoheshin prej tyre dhe ishin intolerantë me mëkatarët dhe, mbi të gjitha, kishin hyrë në konflikt me Ungjillin sepse predikonin një Zot të ashpër, gjykues dhe rigoroz, i cili ndëshkonte ashpër ata që guxonin të shkelnin urdhrat e tij.
Ky ishte një imazh i Zotit që nuk përputhej me Atin e mirë dhe të vetëm të mirë që u predikua nga Jezusi: një Zot që i donte të gjithë, të këqijtë dhe të mirët dhe që pikërisht sepse iste një Zot kaq i mirë, mund t'u kërkonte që të gjithë fëmijët e tij të silleshin si Ati, pra të duanin të gjithë, edhe ata që i dëmtonin.
Si interpretohen fjalët e rënda të Jezusit kundër skribëve dhe farisenjve?
Le të përpiqemi të mos jemi të padrejtë ndaj tyre.
Të kujtojmë... Pali ishte një farise, i edukuar sipas këtij spiritualiteti të ngurtë dhe të ashpër.
E pra, ai vetë mburrej se ka qenë farise dhe pikërisht për shkak se ishte farise thotë se gjithmonë ishte sjellë në mënyrë të paqortueshme në respektimin e Tevratit.
Në fjalimin e tij përpara Sinedrit, na thuhet në Veprat e Apostujve, ai deklaron:
“Unë jam një farise që kam jetuar në sektin më të ngurtë të fesë sonë”;
dhe kur u shkruan romakëve, u thotë atyre:
"Unë u dëshmoj farisenjve se ata janë njerëz të zellshëm për Perëndinë".
Pra, dikush pyet veten, pse Mateu ua referon këto kritika të Jezusit farisenjve dhe skribëve?
Sigurisht që nuk është për të mbajtur të gjallë kujtimin se si u sollën skribët dhe farisenjtë që jetuan në kohën e Jezusit, 50 vjet më parë... ata kishin vdekur.
Nëse Mateu na thotë këto fjalë të Jezusit, është për të ndriçuar problemet e komuniteteve të tij.
Çfarë kishte ndodhur? Veprat e Apostujve na tregojnë se tashmë në dekadat e para pas Pashkëve shumë farisenj kishin hyrë në bashkësinë e krishterë, i ishin përmbajtur ungjillit, por për fat të keq ata nuk e kishin çliruar veten nga konceptet e tyre tradicionaliste fetare dhe kishin krijuar shumë tensione dhe probleme serioze brenda komuniteteve të krishtera. … Pse?
Për shembull, ata e kishin shumë të vështirë të pranonin hyrjen e paganëve në Kishë, ata gjithmonë i konsideronin disi si ndërhyrës, sikur të kishin vjedhur bekimet e Abrahamit që duhej të ishin rezervuar për izraelitët.
E pra, fjalët e Jezusit që dëgjojmë sot, të cilat na raporton Mateu, duhet të lexohen si një ftesë për t'u ndërgjegjësuar se rreziku i fariseizmit brenda komuniteteve të krishtera ishte gjithmonë i pranishëm.
Prandaj, ne do t'i dëgjojmë fjalët e Jezusit sot, jo siç u drejtohen skribëve dhe farisenjve të kohës së tij - këta tashmë kanë vdekur - por siç na drejtohen neve sot.
Fariseizmi është i pranishëm sot në komunitetet e krishtera dhe fjalët e Jezusit do të na ndihmojnë ta identifikojmë atë. Në fakt, le të dëgjojmë se kujt po flet Jezusi.
Jezusi iu drejtua turmës dhe dishepujve të tij duke thënë:
“Në katedrën e Moisiut ndenjën skribët e farisenjtë. 3 Pra, ju duhet t’i dëgjoni e të zbatoni gjithçka t’ju thonë, por mos bëni si bëjnë ata. Ata nuk veprojnë siç thonë. 4 Ata lidhin barrë të rënda që mezi mund të barten dhe ua ngarkojnë njerëzve në krahë, kurse vetë as me gisht nuk i luajnë” (v. 2-4).
Le të vërejmë së pari me kë po flet Jezusi.
Ai nuk ka skribët dhe farisenjtë përballë tij, por dishepujt e tij, ata që tashmë i kanë dhënë mbështetjen e tyre dhe I ka përballë turmat që po e dëgjojnë dhe prandaj janë të interesuar për Ungjillin e tij dhe që mund të bëhen dishepuj të tij.
Është e qartë se çfarë dëshiron të na thotë ungjilltari Mateu:
“Jezusi po të flet, po të drejtohet ty, të një krishteri të sotëm që rrezikon, ndoshta pa e kuptuar këtë, të sillet si një farise, që mund të fusë sjellje të papranueshme në komunitetin e krishterë.
Dhe më pas fillon lista e këtyre sjelljeve të papranueshme që Jezusi nuk dëshiron të jenë të pranishme në bashkësinë e dishepujve të tij.

E para: ajo e vendosjes në karrigen e Moisiut.
Çfarë do të thotë ai? Çfarë bënë skribët dhe farisenjtë?
Kur thuhet Ligji i Moisiut ose vetëm Moisiu, në Ungjijtë për shembull, duhet t5[ nënkuptojmë Tevratin, Pentateukun, Ligjin e Zotit që Moisiu ua dorëzoi njerëzve.
Izraeli duhej t'i referohej këtij Ligji dhe jo fjalëve të tjera përveç Fjalës së Perëndisë. Dhe çfarë kishin bërë skribët dhe farisenjtë?
Ata kishin zënë vendin e Ligjit të Zotit, ata e kishin zëvendësuar Tevratin e propozuar porositë e tyre, katekezën e tyre, interpretimin e tyre dhe thanë se mësimi i tyre madje kishte përparësi ndaj tekstit të shenjtë. Kur dikush dyshonte, thoshnin: "Ti dëgjo rabinin” dhe në fakt Jezusi kishte thënë tashmë, duke u folur drejtpërdrejt skribëve dhe farisenjve:
“Ju e zëvendësoni Fjalën e Zotit me traditat tuaja, me porositë që keni shpikur dhe që nuk janë në Tevratin”.
Këtu është rreziku i parë i fariseizmit për të cilin duhet të reflektojmë, sepse e njëjta gjë mund të ndodhë në bashkësinë e krishterë... që të vendoset në karrigen e Moisiut, jo Ungjilli, por arsyeja jonë e shëndoshë, arsyetimi ynë, logjika e botës: ajo që të gjithë ata besojnë, është e arsyeshme dhe e drejtë… dhe kjo ka ndodhur dhe vazhdon të ndodhë.
Shembujt e parë që më vijnë ndërmend?
Refuzimi i dhunës është një kërkesë e qartë, e padiskutueshme ungjillore... a nuk është zëvendësuar ndoshta, gjatë shekujve, nga logjika e luftës së drejtë që shpikëm ne?
Epo, nuk e kishim vënë re, por në karrigen e Moisiut kishim instaluar logjikën e njerëzveburrave në vend të Ungjillit dhe fatkeqësisht, ka ende nga ata që vazhdojnë ta bëjnë këtë zëvendësim.
Një shembull tjetër: në vend të shoqërisë alternative të kërkuar nga Jezusi, ajo e një komuniteti vëllazëror ku të gjithë njerëzit pa dallim race, fisi, gjuhe e feje, ku të gjithë duhet të ndajnë të mirat që i përkasin Zotit, a nuk është mësuar ndoshta në komunitetin e krishterë në një Enciklikë të Leonit XIII se "është sipas urdhrit të Zotit që ka zotërinj dhe proletarë, të pasur dhe të varfër, fisnikë dhe plebejanë, përderisa ata gjithashtu interesohen për të varfër".
A nuk e kishin zëvendësuar këto fjalime Ungjillin me arsyetimin e njerëzve?
Këtu është rreziku i parë për të cilin Jezusi na fton të reflektojmë: mos e zëvendësoni Ungjillin me fjalën tuaj.
Sjellja e dytë:
“Thonë, por më pas nuk bëjnë; dëgjojini ata, por mos veproni sipas veprave të tyre, sepse ata thonë dhe nuk bëjnë".
Kjo është një akuzë shumë e rëndë dhe le ta themi qartë, nuk përputhet me skribët dhe farisenjtë e kohës se Jezusit: sigurisht, edhe mes tyre kishte hipokritë, të paqartë, të korruptuar, por sic thashë edhe përpara farisenjtë vlerësoheshin pikërisht sepse mësonin e respektonin me përpikëri të gjitha urdhërimet.
Shqetësimi i Jezusit nuk ka të bëjë me farisenjtë e kohës së tij, por me ne sot.
Sot na ndodh të predikojmë gjërat e duhura dhe më pas të mos i praktikojmë ato.
Ne shpallim Ungjillin, pastaj jeta jonë vazhdon në drejtim të kundërt.
Ne nuk mund të mashtrojmë në propozimin e jetës që bëjmë: nëse nuk e mishërojmë Ungjillin më parë, askush nuk do ta besojë atë.
Kjo është, në fakt, akuza që na shqetëson më shumë dhe që shpesh na drejtohet nga jobesimtarët.
"Thoni, por pastaj nuk bëni".
Nëse themi, p.sh., se duhet të jemi shërbëtorë të vëllezërve tanë dhe pastaj t’i lëmë veten të na shërbejmë... a është çudi që askush nuk na beson? Le të vazhdojmë tani të reflektojmë mbi gabimet e farisenjve nga të cilët Jezusi dëshiron të na paralajmërojë. Ne ndjejmë:
“Ata lidhin barrë të rënda që mezi mund të barten dhe ua ngarkojnë njerëzve në krahë, kurse vetë as me gisht nuk i luajnë” (v.4). Lidhin barra të rënda dhe i vendosin mbi supet e njerëzve, por nuk duan t'i lëvizin as me gisht.
Skribët dhe farisenjtë e kishin reduktuar Biblën në një kod rregullash të hollësishme që duheshin respektuar.
Gjatë shekujve, me punën e tyre, ata kishin bashkuar një numër të pafund recetash që duhej të rregullonin çdo moment të jetës, publike dhe private, një sërë dispozitash të cilat - siç thotë Jezusi - ishin një barrë e padurueshme e vendosur mbi supet e njerëzve: vetëm mendoni për punët e ndaluara në ditën e Shabatit... ishin specifikuar me çdo detaj; ose le të mendojmë për obsesionin e farisenjve dhe skribëve për “abdes” rituale që Jezusi nuk i bëri: ata kishin krijuar gjashtë lloje uji për pastrime të ndryshme.
Jezusi donte të na çlironte nga kjo barrë e rëndë e urdhërimeve që, në vend që të nxisnin jetën, e pengonin atë dhe skribët do të kishin autoritetin për ta shkarkuar këtë lojë të padurueshme nga supet e njerëzve. Dhe çfarë bënë ata? Nuk i lëviznin as me gishtin!
E kishin leverdi ta mbanin këtë peshë mbi shpatullat e njerëzve sepse kjo ua rritte prestigjin, autoritetin.
Njerëzit kishin frikë të shkelnin urdhrat e tyre dhe ndiheshin të rëndësishëm.
A nuk ka ndodhur diçka e tillë në kishën tonë, a nuk ndodh akoma diçka e tillë?
Në shpalljen e Ungjillit ne fillojmë ose kemi filluar me paraqitjen e dashurisë së pakushtëzuar të Perëndisë që na është paraqitur nga personi i Jezusit të Nazaretit, një Zot që mirëpret të gjithë, që nuk bën dallim mes të mirëve dhe të keqijve, sepse të gjithë janë fëmijët e tij dhe Ai kërkon që secili prej nesh të jetë si Ai, t’i duajë edhe armiqtë e tij.
A është këtu ku fillojmë, apo nuk njihet, nuk identifikohet ende i krishteri si ai që vendos rregulla, porosi, urdhërime, ndalime?
Një ditë isha në tren, edhe unë fillova të përfshihesha në bisedën që po bëhej dhe në një moment dikush më pyeti: "Po ti nuk je prift?"
"Po, unë jam prift."
“Epo, atëherë jeni ju ata që ndaloni divorcet, marrëdhëniet paramartesore…”
“Unë jam ai që besoj në një Zot që do çdo njeri, që na bën të gjithë të ndihemi si vëllezër”.
Normat morale duhet të jenë shprehje e urdhrit të vetëm që na dha Jezusi: e ai do që të jemi të lumtur e që të jenë të lumtur të gjithë ata që takojmë: “Duaje Zotin Hyjin tënd… dhe të afermin tënd…”.
Ajo që është e mirë për njeriun, atëherë është ajo që dëshiron Zoti.
Këtu ne identifikohemi ende, shumë herë, me normat tona morale, jo me shpalljen e fytyrës së Zotit të bukur e të dashur. Le të dëgjojmë tani se çfarë kritikash të tjera u bën Jezusi skribëve dhe farisenjve të komuniteteve tona sot:
“Pastaj të gjitha veprat e veta i bëjnë me qëllim që t’i shohin njerëzit. Këndej i zgjerojnë filakteritë e veta dhe i zgjasin thekët. 6 Në gosti dëshirojnë kryet e vendit, në sinagoga vendet e para, 7 përshëndetjet në sheshe dhe të quhen prej njerëzve ‘rabbi’ ”(v. 5-7).
Të gjithë jemi të lumtur kur ndihemi të vlerësuar dhe të vlerësuar për atë që jemi dhe për atë që bëjmë.
Bibla rekomandon gjithashtu kultivimin e emrit të mirë.
Libri i Sirakut thotë se: "Një emër i mirë vlen më shumë se ari, sepse ai vazhdon edhe pas nesh, ne nuk do të harrojmë".
Por për disa kërkimi i nderimeve, lavdërimeve, përkuljeve, titujve nderi bëhet qëllimi i jetës... kjo është një patologji. Në Letrën drejtuar Efesianëve quhet oftalmodulia, domethënë skllavëria e shikimeve.
Njëri është rob i vëmendjes së njerëzve, bën gjithçka për të tërhequr këta shikime drejt vetes, është i gatshëm të bëjë gjithçka për të ngjallur interes tek ata që janë në krah të tij... edhe kjo është një sëmundje.
Duke u folur judenjve që nuk besojnë në Të, Jezusi thotë:
"Por si mund të besoni në mua kur qëllimi i jetës suaj është të kërkoni lavdinë e njëri-tjetrit?"
Jezusi është i shqetësuar se dishepujt e tij do të kapin këtë sëmundje dhe prandaj i fton ata të buzëqeshin me truket patetike me të cilët skribët dhe farisenjtë përpiqen të tërheqin vëmendjen e njerëzve te vetja.
Çfarë bëjnë ata?
"Ata zgjerojnë filateritë e tyre"
Çfarë janë filateritë? Mund t'i shihni nganjëherë në një foto kur një Izraelit është në lutje. Personi që lutet, ka filateritë. Para lutjes ai vendosi dy kuti të vogla, njërën në ballë që e lidh me shirita lëkure dhe një në krahun e majtë, të lidhur edhe me shirita lëkure.
Çfarë ka në këto kuti të vogla?
Frazat biblike. Dhe kuptimi i gjestit të vendosjes së këtyre kutive në ballë dhe në krah është shumë i bukur, sepse është shenja e dashurisë për Fjalën e Zotit që duhej mbajtur gjithmonë para syve për të udhëhequr hapat e çdo izraelit i devotshëm; dhe në krahun që është simboli i veprimit, prandaj çdo veprim i izraelitit të devotshëm duhet të udhëhiqet nga ajo që shkruhet në ato kuti, pra nga Fjala e Zotit.
Çfarë bënë skribët dhe farisenjtë?
Për t'u bërë të dukshme kjo gjë, ata i zgjeruan filatëritë, kutitë u bënë më të mëdha, për t'i bërë ato qartësisht dhe për t'u treguar të gjithëve lidhjen e tyre me Ligjin e Zotit, me pak fjalë ata përdorën gjithashtu Fjalën e Zotit për t'u admiruar, për të kërkuar veten, jo dashurinë për Zotin.
Dhe pastaj, truku (hilja) i dytë: i bënë thekët më të gjata.
Cilat janë këto thekë? Ndoshta kemi parë ndonjëherë një izraelit duke lutur. Ai ka një shall mbi supe, në hebraisht quhet “tallit”. Shalli i tij ka thekë të varur nga ky “tallit” në katër cepat e shallit të lutjes, këto katër thekë varen nga katër cepat e shallit.
Çfarë donin të thoshin?
Shiu, pikat e shiut që bien mbi izraelitin e devotshëm që lutet, shiu i bekimeve të Zotit.
Kuptimi i këtyre thekëve është i bukur!
Çfarë bënë skribët dhe farisenjtë? Ata kishin harruar kuptimin e bukur që kishin këto thekë, dhe për të tërhequr vëmendjen, i zgjatën thekët.
Epo, ata përdornin edhe lutjen për të tërhequr shikimet e njerëzve: “oftalmodulia” është një sëmundje, një sëmundje e rrezikshme! Më pas tërhiqnin mbi të gjitha me rrobat që vishnin priftërinjtë: Jozef historiani thotë se "kur kryeprifti kalonte mes njerëzve i veshur me mantel, të gjithë mendonin se po shihnin parajsën, ishte si të shihnin Zotin".
Jezusi thotë: “Kini kujdes nga këta njerëz që duan të ecin me rroba të gjata”.
Jezusi nuk mund t'i toleronte këto mënyra për të tërhequr vëmendjen e njerëzve edhe me veshje dhe uniforma.
Papa Celestini I - jemi në shekullin e 5-të - mësoi se priftërinjtë, që mbaheshin me të madh, kishin filluar të vishen me rroba të veçanta, prandaj u shkroi ipeshkëvinjve të Galisë dhe u thotë: "Ne duhet ta dallojmë veten nga të tjerët nga doktrina, jo nga veshja; nga sjellja, jo nga veshja; nga pastërtia e mendjes, jo nga zbukurimet e jashtme".
Në Besëlidhjen e Re rekomandohet të vishemi me një rrobë e firmuar nga një stilist i shquar, i vetmi që duhet të karakterizojë dishepullin e Krishtit; kjo veshje është personi i Jezusit të Nazaretit; kushdo që të takon, kushdo që të dëgjon të flasësh, kushdo të dëgjon të arsyetosh, të gjykojë, të jetojë, të veprojë, duhet të shohë Jezusin e Nazaretit në ty.
Kjo është rroba e vetme që dishepulli duhet të veshë, jo rroba të tjera për të tërhequr vëmendjen e njerëzve.
Atëherë, çfarë bëjnë akoma këta skribë dhe farisenj? "Ata janë të kënaqur me vendet e nderit në bankete, vendet e para në sinagoga, kur përshëndeten në sheshe me përkulje"
Në kohën e Jezusit kishte një zakon që Jezusi sigurisht e pa shumë herë në sinagogë: kur dikush kishte bërë një ofertë të konsiderueshme për të varfërit, të shtunën, ai që drejtonte liturgjinë, udhëheqësi i sinagogës e thirriste, duke thënë: "Eja këtu para të gjithëve”, dhe bënte që të ulej në radhë të parë në sinagogë dhe të gjithë e shinin këtë njeri që kishte qenë kaq bujar.
Kur Jezusi pa këto skena patetike tha: "Ata tashmë e kanë humbur shpërblimin".
Jezusi na fton që të mos u japim rëndësi atyre që mendojnë se janë njerëz me rëndësi, sepse kështu ne mund t’i lëndojmë.
Jezusi u tha dishepujve të tij: "Kini kujdes nga këta njerëz", por ata në vend të kësaj, ishin aty duke i shikuar me sytë e ngultë në ta, e nuk kuptonin se duke i shikuar në këtë mënyrë, bënin që të ishin edhe më të sëmurë me atë sëmundje që e kemi quajtur “oftalmoduli”.
Dhe tani vjen kritika për titujt e nderit, gjëra që natyrshëm nuk ishin vetëm ato të farisenjve të kohës së Jezusit, por janë të pranishme edhe sot në Kishë, për shëmbull në karrierizmin në komunitetin e krishterë. Ne ndjejmë:
“Ju mos lejoni t’ju quajnë rabbi, sepse vetëm njëri është Mësuesi juaj, kurse ju të gjithë jeni vëllezër. Dhe përmbi tokë mos thirrni askënd Atë, sepse keni vetëm një Atë ‑ atë që është në qiell! Gjithashtu mos lejoni t’ju quajnë udhëheqës ‑ sepse keni vetëm një Udhëheqës ‑ Krishtin!” (v. 8-10).
Jezusi tani merr parasysh tre nderime që ai nuk dëshiron të përdoren në komunitetin e krishterë.
Kujdes, i ka ndaluar.
Për ne, çështja e titujve të nderit mund të duket si një temë dytësore, e parëndësishme; jo për Jezusin, ai është shumë serioz.
Titulli i parë: rabin.
Do të thotë: "i madhi im, mjeshtri im", ishte titulli që skribët aspironin sepse ishte shenjtërimi i autoritetit të tyre, prestigji i tyre.
Këtu është qëndrimi i Jezusit:
"Ju nuk e quani veten zotërinj, sepse të gjithë jeni vëllezër".
Ne jetojmë në një botë plot me mësues: njerëzit që dinë gjithnjë e më pak se çfarë orientimi duhet të marrin në jetë, çfarë zgjedhje të bëjnë, çfarë vlerash të kultivojnë, duke përjetuar në këtë pasiguri të përgjithshme, bëhen njerëzit e ndritur, që kanë besim në vetveten, që vijnë menjëherë përpara dhe që propozojnë veten si mësues të jetës në rrjetet sociale.
Dishepujve të tij Jezusi u thotë:
“Kujdes sepse ka vetëm një mësues, kuptoni se nuk jeni mjeshtër, ka vetëm një mjeshtër, as Papa, as ai, nuk është mjeshtri. I vetmi mjeshtër është Shpirti”.
Mësuesi yt është jeta hyjnore që të është dhënë, është kjo natyrë jote si fëmijë i Zotit që të udhëzon; jo dikush ose diçka nga jashtë, por nga brenda: është identiteti yt si fëmijë i Zotit që në çdo moment të tregon si quhesh, cfarë bën, nëse je vetvetja, nëse nuk e shpërfytëron identitetin tend. A është ky zot që të mëson të lutesh, të duash edhe armikun, të jesh shërbëtor dhe jo zot?”.
Pra, Papa dhe vëllezërit që nuk janë mësues, nuk mund të na udhëzojnë?
Le të marrim një shembull.
Në shkollë ka vetëm një mësues në tavolinë, të tjerët që janë në tavolina janë të gjithë nxënës, megjithatë ne e dimë se gjithmonë ka ndonjë nxënës që kupton më parë dhe më mirë se të tjerët udhëzimet e mësuesit.
Dhe çfarë bën ai? Ai ndihmon shokët e tij të klasës që kanë më shumë vështirësi dhe u shpjegon atyre se çfarë po mëson mësuesi. Epo, diçka e ngjashme ndodh në jetën shpirtërore.
Nuk është gjithmonë e lehtë të kuptosh se çfarë sugjeron Shpirti, si në nivel personal ashtu edhe në atë kishtar; nuk është gjithmonë e lehtë të besh zgjedhjet që duhet bërë. Këtu, pra, ka vëllezër besimi që janë më të ndjeshëm se të tjerët ndaj këtij zëri të Shpirtit, ata janë thirrur të ndihmojnë vëllezërit e tyre në dallimin e këtij zëri.


Titulli i dytë: babai.
Kur një semit therriste babanë, ai donte të thoshte se donte të njihej prej tij si djalë.
Në kulturën semite, kur dikush thotë: "Ti je me të vërtetë djali im, unë të njoh si djali im":ai donte të thoshte: “Më shumë se ai që të gjenerova ty, unë e njoh veten te ti, jo vetëm sepse ke të njëjtat tipare si unë, por ngaqë më ngjan, sepse mishëron vlerat në të cilat besoj, dhe e shoh veten te ti”.
Kur e quajmë Perëndinë "Ati ynë", ne themi se është Ai që duam t'i ngjajmë.
Kjo është arsyeja pse Jezusi thotë të mos thërrisnim askënd baba, nuk duhet t'i ngjajmë askujt, as babait shpirtëror apo edhe shenjtrërve, duhet t'i ngjajmë vetëm Atit të vetëm që është ai qiellor.
Kur, për shembull, Jezusi thotë se duhet t'u bëjmë mirë atyre që na urrejnë, atyre që na dëmtojnë, ai menjëherë shton: "Jo sepse duhet të fitoni merita për qiellin, jo për këtë, por sepse duhet t'i ngjani Atit tuaj që i do të gjithë, edhe ata që bëjnë keq".
Është domethënëse fakti se në shekujt e parë të Kishës i kushtohej shumë vëmendje përdorimit të këtij titulli dhe përsëri, në shekullin e IV, Shën Jeronimi, i cili kishte dëgjuar se murgjit atje në shkretëtirë, në manastiret e tyre, kishin filluar të therrisnin "Abbà" eprorët e tyre, menjëherë lëshoi një paralajmërim të ashpër: ai tha:
“Zoti paralajmëroi që të mos thërrisnim askënd “Abba”, sepse “Abba” është vetëm një, Zoti dhe nuk e kuptoj kush i autorizoi këta eprorët e manastireve të quhen baba-abba; dhe as nuk e kuptoj se si mund të lejohet që dikush të thirret në këtë mënyrë".
Pra, si mund të mos ndihesh në siklet kur dëgjon që je quajtur "Atë i nderuar"?
Duhet të na shqetësojë të dëgjojmë veten të quajtur me një titull që nuk është i yni.

Titulli i tretë: udhëzues.
Ne jemi haxhinj, të huaj në këtë botë, jemi në rrugën drejt një destinacioni, drejt një atdheu dhe për të mos shkuar në rrugën e gabuar është e nevojshme të kemi një udhërrëfyes.
Kush është ky udhërrëfyes?
Drejtori shpirtëror?
Jo!
Jezusi thotë: "Askush nga ju nuk është udhërrëfyes, i vetmi udhërrëfyes është Krishti".
Të tjerët janë të gjithë shoqërues të udhëtimit që mund të na ndihmojnë.
Cilin?
Atë që na tregon udhërrëfyesin e vetëm të përgatitur për ne e që erdhi tek ne.
Me siguri do të kemi vënë re në këta tre tituj paraqitjen e Trinisë: një Atë i vetëm, Zoti; një mjeshtër i vetëm, Shpirti; një udhërrëfyes i vetëm, biri i Perëndisë, Jezusi i Nazaretit.
Farisenjtë u përpoqën të dalloheshin nga të tjerët, duke u treguar veten më të mirë, superiorë. Dishepulli i Krishtit thirret të sillet në mënyrë të kundërt. Le të dëgjojmë rekomandimin e fundit të Jezusit:
“Më i madhi ndër ju le të jetë shërbëtori juaj. Sepse, kush krenohet, do të përvujtërohet e kush përvujtërohet do të lartësohet” (v.11-12).

Të duash do të thotë të shërbesh, kjo është arsyeja pse shërbimi është shfaqja e pranisë në ne të jetës hyjnore që na është dhënë nga Ati në qiell, është shenjë që i ngjajmë Atij që është shërbëtor.
Kjo është arsyeja pse të gjitha ato sjellje fariseike që i renditi Jezusi dhe të cilat ai nuk dëshiron të përsëriten në bashkësinë e dishepujve të tij, janë të papajtueshme me këtë jetë të re. Jezusi nuk e ndaloi dëshirën për të qenë i madh, i lavdishëm, i pari, përderisa nuk gabojmë në rrugën për t'u bërë të mëdhenj: për të qenë vërtet të mëdhenj, duhet të bëhemi si Ai, të fundit, shërbëtorë të të gjithëve.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 31 Ord. VITI A

MË 5-11-2023

LEX.I PARË: Ml. 1,14b- 2,2b. 8-10

Sepse unë jam Mbret i madh ‑ thotë Zoti i Ushtrive ‑ dhe Emri im është i tmerrshëm ndër kombe!
1 “E tani ky urdhër është për ju, o priftërinj!
2 Nëse nuk do të dëgjoni,
nëse nuk do të kujdeseni t’i jepni lavdi Emrit tim
‑ thotë Zoti i Ushtrive ‑
do ta çoj mallkimin mbi ju e do t’i mallkoj bekimet tuaja!
8 Porse ju rrugën e latë,
me mësimin tuaj shkandulluat shumë,
e zhbëtë besëlidhjen e Levit
‑ thotë Zoti i Ushtrive.
9 Këndej dhe unë ju bëra
të përbuzshëm e të përulur, nga të gjithë popujt,
pse s’i mbajtët rregulloret e mia
e u bëtë të njëanshëm në mësimin e Ligjit.”
10 “Pse a s’e kemi të gjithë vetëm një Atë? Pse a nuk na krijoi të gjithëve një Hyj i vetëm? Pse atëherë secili prej nesh sillemi me dredhi ndaj vëllait tonë
duke e prishur besëlidhjen e etërve tanë?


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

ZEMËRIMI I MALAKISË

Malakia grumbullon qortime: priftërinjtë dhe laikët, të gjithë thirren që të jetojnë në përkim më Bsëlidhjen duke kryer vuillnetin e Hyjit. Priftërinjtë akuzohen për "shkatërrim të aleancës", laikët për "përdhosje" të saj. Është mjaft interesante që nuk është e njëjta fjalë: të paktën do të thotë se përgjegjësitë janë në nivele të ndryshme.
Tashmë, duke dëgjuar tonin e dhunshëm të këtij teksti, mund të hamendësojmë pak për kontekstin: jemi në shekullin e pestë para erës sonë, ndoshta rreth vitit 470; që nga kthimi nga Mërgimi në Babiloni, Populli Izraelit kishte qenë dëshmitar të një dobësie morale dhe fetare, domethënë kishte ndodhur një gjë krejtësisht e kundërta e asaj që kishin imagjinuar; nga larg, në Mërgim, kishin imagjinuar këtë kthim: kthim në vend, por mbi të gjitha kthim në jetën e besimit, lutjes dhe vëllazërisë që ishte ideali i Aleancës së propozuar nga Zoti.
Zoti nuk ka ndryshuar, thotë Malakia, i cili e fillon librin e tij me këto fjalë: "'Ju kam dashur ‑ thotë Zoti” (Ml. 1,2) dhe me: "… unë jam babë…” (Ml. 1,6). Mbi këtë bazë, profeti u kujton popullit të Izraelit, priftërinjve dhe laikëve, kërkesat e besnikërisë ndaj një dashurie të tillë. Priftërinjtë janë shërbëtorët e Fjalës; prandaj ata duhet ta shpallin atë pa e shtrembëruar atë; besnikëria e tyre ndaj Besëlidhjes së Perëndisë vërtetohet në besnikërinë e tyre në shpalljen e kësaj fjale... Dhe, nëse duam t'i besojmë këtij teksti, priftërinjtë bashkëkohorë të Malakisë meritonin një qortim të ashpër për të rregulluar sjelljen e tyre që të jetonin në besnikëri ndaj Besëlidhjes . Sa për të gjithë besimtarët tjerë, është në cilësinë e marrëdhënieve të ndërsjella që ata jetojnë besnikërinë ndaj dashurisë atërore të Zotit. Është shumë interesante të shihet se si në një libër jashtëzakonisht të shkurtër, Malakia thotë tre pikat më të rëndësishme të besimit hebre: 1) Zoti është Ati, 2) ai propozon Besëlidhjen e tij, 3) kjo Besëlidhje jetohet e pandashme në shërbim të Zotit dhe në shërbim të vëllezërve. Të gjitha këto i gjejmë të kapur në tekstin e sotëm.
Disa fjalë, së pari, për këtë formulë disi të habitshme: "Unë jam një mbret i madh dhe emri im ngjall frikë midis kombeve". “Mbreti i madh” është titulli që u jepej mbretërve të Asirisë në orët e tyre të lavdisë (kemi gjurmë të tij në librin e Mbretërve). Prandaj, le të mos habitemi që profeti ia dha atë titull Perëndisë, për të pohuar qartë se ka vetëm një mbret të madh të vërtetë, Perëndia i Izraelit. Por, në fakt, kjo fjali është plot ironi; sepse kjo është pikërisht ajo që priftërinjtë bënin që pelegrinët të këndoninj në Jeruzalem: fraza të tilla si: “Zoti është mbret në shekuj të shekujve" (Ps 10,16), “E kush është ky Mbreti i lavdisë? Ai, Zoti i Ushtrive, ai vetë është Mbreti i lavdisë”! “Është Zoti, Perëndia i të gjithëve, ai është mbreti i lavdisë" (Ps. 24,10), "Sepse Hyj i madhërishëm është Zoti, Mbret i madhërueshëm mbi të gjithë zotat!" (Ps, 95,3), ishin të zakonshme në psalme. Madje gjejmë formula që duken të jenë modeli i Malakisë: “Zoti është më i Larti, i frikshmi, mbreti i madh mbi gjithë dheun... Sepse Perëndia është mbreti i gjithë dheut... Ai mbretëron, o Zot, mbi paganët” (Ps, 47,3v) ose më mirë akoma:
“1 Zoti mbretëron! Le të dridhen popujt! Rri mbi kerubinë, le të trandet toka! 2 I madh është Zoti në Sion, i madhërueshëm mbi të gjithë popujt. 3 Le ta lavdërojnë Emrin tënd të madh e të tmerrshëm,sepse është i shenjtë. 5 Lartësojeni Zotin, Hyjin tonë,bini përmbys para shtrojës së këmbëve të tija,sepse është i shenjtë. 9 Madhërojeni Zotin, Hyjin tonë, adhuroni në malin e tij të shenjtë, sepse i shenjtë është Zoti, Hyji ynë”(Ps, 99,1s). Duke parodizuar këto lutje të bukura, Malakia insinuon: është shumë bukur të këndohen të gjitha këto himne; por ju jeni të parët, o priftërinj, që tradhtoni të ashtuquajturin mbretin tuaj.


PABESIMET E SHUMTA NDAJ BESËLIDHJES


Tani, nga ana e priftërinjve,situata ishte veçanërisht serioze; siç thoshte libri i Ligjit të Përtërirë, funksioni i parë i fisit të Levit (d.m.th.të priftërinjve) ishte të siguronte predikimin dhe adhurimin. Kështu e përcaktoi libri i Ligjit të Përtërirë:
“9 Ky babait e nënës i tha: “Nuk ju njoh”; vëllezërit s’i njohu, s’deshi për të bijtë të dijë! Këta e ruajtën fjalën tënde, këta e mbajtën besëlidhjen tënde.
10 Jakobit do t’ia mësojnë urdhërimet e tua, Ligjin tënd Izraelit. Për hundë të tua kem do të djegin, fli shkrumbimi mbi lterin tend” (Dt 33:9-10).
Ata e kanë mbajtur fjalën tënde dhe e kanë respektuar besëlidhjen tënde, i kanë mësuar gjykimet e tua Jakobit dhe ligjin tënd Izraelit; të ofrojnë temjan në vrimat e hundës dhe olokauste mbi altarin tend. E gjithë ky ishte programi, si të thuash... por kush prej nesh mund të mburret se është besnik në çdo mënyrë ndaj misionit tonë? Dhe, nëse duam t'i besojmë këtij teksti, priftërinjtë bashkëkohorë të Malakisë, në veçanti, meritonin një qortim të ashpër që të rifillojnë të respektonin dhe kryenin dëtyrën të shenjtë e tyre.
Sa më fisnik dhe më i lartë misioni i tyre, aq më fajtorë ishin; në vargje të tjera që nuk janë pjesë e leximit liturgjik për këtë të diel, Malakia kujton madhështinë e fillimeve të priftërisë me Moisiun dhe Aaronin; mbi ta qëndronte besimi i Zotit:
“5 Marrëveshja ime me të
marrëveshje ishte jete e mirëqenie.
Unë ia kisha dhuruar bashkë me frikë
edhe ai më druajti,
frikë e kishte Emrin tim!
6 Ligji i vërtetë ishte në gojën e tij,
djallëzi s’kishte në buzët e tij.
Me mua jetonte në paqe e në drejtësi
shumëkënd shmangu nga udha e mëkatit.
7 Sepse buzët e priftit duhet ta ruajnë dijen,
prej gojës së tij e mësojnë Ligjin,
sepse është i dërguari i Zotit të Ushtrive” (Ml. 2,5-7).
Besëlidhja e Zotit me Levin ishte jeta dhe paqja, dhe Zoti e donte Levin, dhe Levi e donte Zotin. Me shikimin e emrit të Zotit, Levi mbeti i shtangur. Ligji i së vërtetës ishte në gojën e tij dhe asgjë e keqe nuk kishte në buzët e tij. Në paqe dhe drejtësi ai eci me Zotin; shumë ishin ata që ai i ktheu nga mëkati. Me të vërtetë, buzët e priftit ruajnë njohjen e ligjit dhe nga goja e tij kërkohet mësim, sepse ai është lajmëtari i Zotit të gjithësisë.
Por kush thotë misioni thotë përgjegjësi; janë ata tek të cilët kemi besuar më shumë, që do të bëjmë qortimet më të ashpra! Kjo është arsyeja pse Malakia vazhdon: “Ju jeni larguar nga rruga…” Pra, nuk duhet të habitemi nga pasojat: Malakia vëren se kleri ka humbur çdo ndikim dhe çdo konsideratë; atyre që habiten, ai jep shpjegimin: qëndrimi juaj shpërfytyron imazhin e Zotit, mos u çuditni që populli të largohet nga kjo karikaturë. Prandaj kjo fjali e tmerrshme: "Të kam përçmuar, të kam përulur përpara gjithë popullit".
Në këtë libër të Malakisë gjejmë jehonë në librin e Ligjit të Përtërirë (për të cilin dimë se disa pjesë janë shumë të vonuara); gjithsesi është e njëjta rrymë teologjike që shprehet: “ 58 Nëse nuk do t’i mbash dhe nuk do t’i zbatosh të gjitha fjalët e këtij Ligji, që janë të shkuara në këtë libër, e nëse nuk do ta druash këtë Emër të lavdishëm e të tmerrshëm ‑ Zotin, Hyjin tënd, 59 atëherë Zoti do t’i shtojë përtej mase plagët e tua e plagët e pasardhësve të tu, plagë të mëdha e të pashërueshme, sëmundjet më të rëndat e të përhershme” (Dt. 28, 58-59).
Dhe Malakia nuk është i vetmi që e thotë këtë! Për shembull, Ozea shkruan:
“6 Populli im po mbaron prej padijeje.
Pse ti e përbuze dijen,
do të të përbuz për priftërinë time,
e pse e ke harruar Ligjin e Hyjit tënd,
bijtë e tu edhe unë do t’i harroj.
7 Aq sa janë kundër meje ‑ mëkatuan:
nderin e tyre, në çnderim do ta kthej!
8 Ushqehen me mëkat të popullit tim,
e për të mëkatuar shpirtin ua përkrahin.
9 Një fat do të kenë populli e prifti:
do ta paguajnë sjelljen e vet,
do të shpaguhen për veprat e veta!” (Oz.4, 6-9).
Kjo do të poëprmblidhet me këto pak fjalë: “Meqenëse ti e ke refuzuar njohurinë, unë do të të hedh poshtë dhe ti nuk do të jesh më prifti im”.
Dhe më vonë Jeremia:
“8 Priftërinjtë nuk thanë:
‘Ku është Zoti?’.
Shtjelluesit e Ligjit nuk më njohën,
barinjtë u çuan kundër meje,
profetët profetizuan në emër të Baalit,
dhe shkuan pas atyre që asgjë s’ndihmojnë” (Jr. 2,8).
Kaq për priftërinjtë, tani është radha e laikëve! Malakia është më pak e dhunshëm me ta, por po aq e qartë: “Kur keqtrajtojmë njëri-tjetrin, ne përdhosim Besëlidhjen”. Argumenti i tij është mjaft i thjeshtë (me “thjeshtësi biblike”, mund të thuhet: “A nuk është një Zot i vetëm që na krijoi?” (Ml. 2,10). Themeli i vetëm i moralit është aty, në projektin e Zotit Krijues: ai është Ati ynë, prandaj ne të gjithë jemi vëllezër; aty është gjithë ligji dhe profetët.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 31 Ord VITI A

MË 5-11-2023.

PSALMI: 131.

1 Këngë shtegtimi.

O Zot, nuk krenohet zemra ime
as s’madhështohen sytë e mi,
as nuk jepem pas punëve të mëdha,
as pas gjërave që janë mbi fuqi të mia.

2 Vërtet shpirtin e kam të qetë e të kthjellët,
si foshnja e mëkuar në parzmën e nënës,
si kërthi është shpirti im në mua.
3 Le të shpresojë Izraeli në Zotin
tani e për gjithmonë e jetës.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE

SI FËMIJË I VOGËL KUNDËR NËNËS SË TIJ.

Një gjë interesante: zakonisht, psalmi është plotësisht në harmoni me leximin e parë dhe shpesh mund t'i themi vetes "Është jehona më besnike e tij". Sot është e kundërta: fjalët e profetit Malakia ishin të dhunshme, të ashpra... Ai qortoi priftërinjtë si dhe Popoulli bedsimtar që kishin tradhtuar idealin e Aleancës; si përgjigje, psalmi është plot ëmbëlsi. Ky kontrast sigurisht që synohet dhe mund të vëmë bast se përmban mësimin më e madh që mund të nxirret nga liturgjia e kësaj të diele!
Ne mund të hyjmë në këtë psalm me frazën e fundit të psalmit: shpesh, ai jep çelësin e asaj që paraprin:
" Le të shpresojë Izraeli në Zotin
tani e për gjithmonë e jetës” (v. 3).
Prit Zotin, o Izrael, tani dhe përgjithmonë. Prit, që do të thotë, në gjuhën biblike, shpreso (Shuraqui përkthehet "dëshirë"). Që do të thotë jo një pritje pasive, siç pritet me durim treni që do të vijë në kohën e tij... por pritje e besimtarit, pritje aktive, të paduruar, të zjarrtë për realizimin e premtimeve të Zotit. Për Izraelin, kjo fjalë "prit" gjithmonë i referohet ardhjes së Mesisë në ditën e quajtur "Dita" e Zotit. Është kjo pritje, kjo shpresë që ngjyros të tashmen: përgjatë historisë biblike, populli i Izraelit jeton i drejtë, duke parë drejt së ardhmes;
"E pret shpirti im Zotin
më tepër se rojtarët agimin.
Më tepër se rojtarët agimin
le të shpresojë Izraeli në Zotin” (Ps. 130, 6-7).
Është ky besim i pazhdukshëm në premtimet e Perëndisë që e ushqen shpresën dhe lejon të përballet me të tashmen, cilado qoftë ajo. Nuk është çështja të biesh në gjumë sot, të presësh nesër: është çështje të jetosh me të gjitha forcat të sotmen e Zotit, i cili pa u lodhur e realizon projektin e tij, hap pas hapi.
Por ende nuk është gjithmonë e lehtë të ruash besimin. Populli i Izraelit di diçka për këtë. Pastaj poeti bën një krahasim, për të mos thënë guximtar; me siguri kishte para syve një nënë dhe foshnjën e saj: fëmijën e vogël, në krahët e nënës, faqe për faqe, shumë i qetë. Të gjithë e kemi parë këtë pamje të mrekullueshme të një fëmije duke qarë, dhe, befas, ndodhi një gjë magjike: nëna e tij e merr në krahë dhe ai qetësohet! Është pikërisht ky imazh që na ofron Psalmi 131; këtu femija i vogel në fjalë është populli i Izraelit dhe nëna eshte vetë Zoti... duhet të guxojmë akoma! Dhe nëse ky fëmijë qetësohet, kjo ndodh sepse ai e di se projekti i Perëndisë, Mbretëria e tij e lumturisë po vjen. Thjesht duhet të dihet se si të pritet.
Le të jemi të qartë: teksti biblik nuk thotë as një herë se Zoti është femëror: kur i japim një titull të marrë nga fjalori i familjes, ai është gjithmonë ai i babait, asnjëherë ai i nënës. Pra, le të mos e bëjmë tekstin të thotë atë që nuk thotë! Mesazhi i tij është: “Qëndrimi i Izraelit duhet të karakterizohet nga besimi paqësor” dhe imazhi që është më afër këtij qëndrimi, është ai i foshnjës në krahët e nënës. Për shembull, ne e dimë këtë fjali nga Isaia:
“14 Tha Sioni: “Zoti më la,
më harroi Zoti!”
15 E harron ‑ thua ‑ gruaja foshnjën e vet,
që të mos ketë dhimbje për bamin e barkut të vet?
Po edhe nëse ndonjëra do të harronte,
unë ty kurrë nuk të harroj!
16 Shih, të kam shkruar në duart e mia,
muret e tua gjithmonë para sysh i kam”(Is. 49,15).


DËSHMITARË PËR ZOTIN E DASHURISË.

Ndryshimi është se foshnja nuk duhet të bëjë asnjë përpjekje për të gjetur paqen në krahët e nënës së tij; për Izraelin, përkundrazi,duhet një përpjekje të vazhdueshme dhe të përsëritur; në hebraisht, shprehja "e mbaj shpirtin tim të qetë dhe të heshtur" kërkon një përpjekje të vendosur për të qetësuar lëvizjet e ankthit. Natyrisht, nëse psalmisti kishte nevojë të përdorte këtë krahasim qetësues, ishte pikërisht sepse kjo gjë nuk do të realizohej vetëm pa atë përpjekje të vendosur.
Për të arritur këtë braktisje të pëlqyer me përulësi (fjala "braktisje" e thotë mirë), ishte e nevojshme të hiqej dorë nga të gjitha ëndrrat e madhështisë:
" O Zot, nuk krenohet zemra ime
as s’madhështohen sytë e mi,
as nuk jepem pas punëve të mëdha,
as pas gjërave që janë mbi fuqi të mia”(v. 2).
Ky psalm, mjaft i vonuar (ndoshta daton pas Mërgimit) pasqyron një fazë të re shpirtërore në Izrael: të gjitha ëndrrat e madhështisë u zhdukën, e të gjithë mrekulloheshin vetëm sepse ishin njerëz që Zoti i donte.

Megjithatë, ëndrrat e madhështisë, "mrekullitë" e Perëndisë, ishin shumë normalisht pjesë e besimit të Izraelit: fjala "mrekulli" në mënyrë të pashmangshme ngjall mrekullitë e Eksodit; “veprat e mëdha”, orët e lavdisë, ishin zakonisht pjesë e premtimeve të profetëve. Në fakt të gjitha premtimet kujtohen në lidhje me Jerusalemin; për shembull:
“1 Ngrihu, shkëlqe, se po vjen drita jote,
mbi ty po lind Lavdia e Zotit!
2 Sepse tokën po e mbulon terri
dhe një errësirë e madhe popujt,
kurse mbi ty, dritë bën Zoti
e Lavdia e tij mbi ty, do të shihet!
3 Në dritën tënde, do të ecin popujt
edhe mbretërit, në lindjen e shkëlqimit tënd.
4 Lartësoji përreth sytë e tu e shiko:
të gjithë këta po mblidhen, te ti po vijnë.
bijtë e tu po vijnë prej së largu,
bijat e tua para duarsh po i sjellin”(Is 60,1-4).
Si mund t'i dëgjonin këto fjalë pa ëndërruar ditë të lavdishme edhe më të bukura se mbretërimi i Solomonit, madhështia e të cilit mbeti model?
Duke hequr dorë nga të gjitha ëndrrat e madhështisë dhe dominimit politik, Izraeli zbulon rolin e tij të ri si dëshmitar të Perëndisë midis kombeve: jo më një Perëndi i fuqishëm dhe i lavdishëm, por një Perëndi i butë, i mirë, i ngadalshëm në zemërim dhe i mëshirshëm. Zoti ngadalë, me durim e udhëhoqi popullin e tij në këtë fazë të fundit shpirtërore: u deshën shekuj për të zbuluar fytyrën e tij të vërtetë. Për sa kohë që ata kishin imagjinuar një Zot që ecte në krye të ushtrive, mund të parashikonin shpëtimin e tyre vetëm në aspektin e fitoreve politike dhe dominimit universal; tani, pasi kanë arritur në fund të kësaj rruge shpirtërore, presin shpëtimin universal, por, këtë herë, ai është në aspektin e butësisë dhe vëllazërisë.

Dhe atëherë kuptojmë më mirë këtë kontrast që vumë re më lart midis leximit të Malakias dhe këtij psalmi: profeti tregohet i ashpër dhe madje i dhunshëm ndaj predikuesve të padenjë për misionin e tyre; psalmi sjell një përfundim, pak si t'u thuhej këtyre predikuesve: këto janë ndjenjat që duhet t'ju banojnë, lërini idetë tuaja të madhështisë dhe sundimit, pasi të gjithë jemi fëmijë të të njëjtit At.
Nga ana tjetër, Jezusi ndjek të njëjtën linjë: “Nëse nuk ktheheni e nuk bëheni si fëmijët, nuk do të hyni në Mbretërinë e qiellit” (Mt. 18,3).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 31 Ord. VITI A

MË 5 – 11 – 2023


UNGJILLI: Mt 23,1-12.

1 Atëherë Jezusi i tha turmës dhe nxënësve të vet:
2 “Në katedrën e Moisiut ndenjën skribët e farisenjtë. 3 Pra, ju duhet t’i dëgjoni e të zbatoni gjithçka t’ju thonë, por mos bëni si bëjnë ata. Ata nuk veprojnë siç thonë. 4 Ata lidhin barrë të rënda që mezi mund të barten dhe ua ngarkojnë njerëzve në krahë, kurse vetë as me gisht nuk i luajnë.
5 Pastaj të gjitha veprat e veta i bëjnë me qëllim që t’i shohin njerëzit. Këndej i zgjerojnë filakteritë e veta dhe i zgjasin thekët. 6 Në gosti dëshirojnë kryet e vendit, në sinagoga vendet e para, 7 përshëndetjet në sheshe dhe të quhen prej njerëzve ‘rabbi’.
8 Ju mos lejoni t’ju quajnë rabbi, sepse vetëm njëri është Mësuesi juaj, kurse ju të gjithë jeni vëllezër. 9 Dhe përmbi tokë mos thirrni askënd Atë, sepse keni vetëm një Atë ‑ atë që është në qiell! 10 Gjithashtu mos lejoni t’ju quajnë udhëheqës ‑ sepse keni vetëm një Udhëheqës ‑ Krishtin! 11 Më i madhi ndër ju le të jetë shërbëtori juaj. 12 Sepse, kush krenohet, do të përvujtërohet e kush përvujtërohet do të lartësohet.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE


KURTHET E AUTORITETIT

Ne mund ta quajmë këtë tekst "kurthe të autoritetit" ose "këshilla për autoritetet", nëse preferohet; qofshin prindër, autoritete fetare (në çdo fe, në fakt) apo autoritete politike, apo të tjerë, grackat apo dështimet janë të njëjta. Këtu, Jezusi i ka bashkuar të gjithë në një portret të vetëm, i cili befas bëhet karikaturues. Natyrisht, asnjë farise nuk iu përgjigj kësaj skice; përkundrazi, farisenjtë, në tërësi, ishin njerëz shumë të respektuar, të etur për të qenë besnikë ndaj Besëlidhjes së Perëndisë; dhe shembulli i Palit, fariseut, i cili mund të mburrej se e zbaton me përpikëri Ligjin (Fi 3,6b), është aty për ta vërtetuar atë; por e rëndësishme ishte mësimi që Jezusi donte t'u përcillte bashkëbiseduesve të tij, të cilët, sipas këtij teksti, ishin "turma dhe dishepujt". Sepse, pas këtij portreti, Jezusi do të thotë “Për ty”: për ty, mos bie në këto gracka, në këto të meta që sapo përshkrova.
Kurthi i parë: “Thonë e nuk bëjnë”; kurthi i dytë: ushtrimi i autoritetit si dominim dhe jo si shërbim; kurthi i tretë: dëshira për t'u shfaqur; kurthi i katërt: të besosh të jesh i rëndësishëm! Shijoni nderimet. Mund të shohim menjëherë se këto janë dështime të zakonshme të shumë njerëzve të investuar me çdo përgjegjësi!
Kurthi i pare: "Ata thonë dhe nuk bëjnë": ky dështim është aq njerëzor sa komente të shumta hebreje mbi Biblën këmbëngulën në rëndësinë e praktikimit të asaj që dikush mëson: "Të mësosh, të mbash dhe të bësh, nuk ka asgjë më lart" (“Sifré”, koment rabinik mbi Ligjin e Përtërirë). “Ai që mëson për të mos ushtruar, do të ishte më mirë për të sikur të mos ishte krijuar” (idem në Leviticus); “Kjo është arsyeja pse u dha Tora: për të mësuar, për të mësuar, për të mbajtur dhe për të përmbushur” (idem për Numrat); një koment tjetër rabinik (Yebamot) tha: "Të bukura janë fjalët në gojën e atij që i praktikon, i bukur është ai që i mëson dhe i bukur është ai që i praktikon ato". Jezusi do të thotë të njëjtën gjë:
“Kushdo që do ta shlyejë njërin ndër këta urdhra, qoftë edhe më të voglin, dhe do t’i mësojë njerëzit të bëjnë ashtu, do të jetë më i vogli në Mbretërinë e qiellit; ndërsa ai që do t’i mbajë dhe do t’i mësojë, do të jetë i madh në Mbretërinë e qiellit” (Mt. 5,19).
"21 “Jo secili që më thotë: ‘O Zot, o Zot!’ do të hyjë në Mbretërinë e qiellit, por ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiell. 22 Shumë do të më thonë atë ditë: ‘O Zot, o Zot, a nuk profetizuam në Emër tënd, a nuk i nxorëm shpirtrat e këqij në Emër tënd, a nuk bëmë shumë mrekulli në Emër tënd?’ 23 Atëherë unë do t’u them: Kurrë nuk ju kam njohur! Shporruni prej meje, o keqbërës!” (Mt. 7,21-23): Nuk është duke i thënë vetes: "Zot, Zot!" se ne do të hyjmë në mbretërinë e qiejve, por është duke bërë vullnetin e Atit tim që është në qiej.
Kurthi i dytë, ushtrimi i autoritetit si dominim dhe jo si shërbim:
“ 4 Ata lidhin barrë të rënda që mezi mund të barten dhe ua ngarkojnë njerëzve në krahë, kurse vetë as me gisht nuk i luajnë” (v. 4)
Ata i lidhin barra të rënda, të vështira për t'u mbajtur dhe i ngarkojnë mbi supet e njerëzve; por ata vetë nuk duan të lëvizin as me një gisht. Pasja, dija, pushteti mund të jetë pretekst për dominim ose epërsi; ndërkohë që mund të përjetohet edhe si një mënyrë e mrekullueshme për t'u shërbyer të tjerëve: nuk duhet të harrojmë kurrë se gjithçka që posedojmë na është besuar vetëm si një përgjegjësi për t'u ushtruar për të mirën e të gjithëve. Më keq akoma, është të bazosh autoritetin e dikujt në një të ashtuquajtur "të drejtë hyjnore": fetë nuk i shpëtojnë gjithmonë kësaj, as pushtetet politike; dhe është burim i shumë konflikteve të përgjakshme.


KA VETËM NJË MJESHTËR.

Kurthi i tretë, dëshira për t'u shfaqur: “Ata i bëjnë të gjitha veprimet e tyre për t'u vënë re nga njerëzit: “Këndej i zgjerojnë filakteritë e veta dhe i zgjasin thekët”(v.5). Kush nuk ka rënë kurrë në këtë zakon që të pëlqejë të shfaqet, të tërheqë vëmendje dhe interes? E megjithatë, nuk ka rëndësi emri i predikuesit (ose teologut, apo studiuesit biblik): me kusht që, përmes fjalëve të tij, auditori të ketë dëgjuar Fjalën e Zotit.
Kurthi i katërt, të besosh të jesh i rëndësishëm, të kesh shije për nderimet:
"5 Pastaj të gjitha veprat e veta i bëjnë me qëllim që t’i shohin njerëzit. Këndej i zgjerojnë filakteritë e veta dhe i zgjasin thekët. 6 Në gosti dëshirojnë kryet e vendit, në sinagoga vendet e para, 7 përshëndetjet në sheshe dhe të quhen prej njerëzve ‘rabbi’ “ (v.5-7). Atyre u pëlqejnë vendet e nderit në darka, vendet e nderit në sinagoga dhe përshëndetjet në sheshe publike, u pëlqen të marrin nga njerëzit titullin Rabin. Megjithatë, titujt dhe dekorimet ruajnë kuptimin: por nuk është personi i titulluar ose i dekoruar ai që është në rrezik, por më thellë janë vlerat që ato përfaqësojnë. Njeriu duhet të jetë shumë i përulur për të përballuar pa tallje nderimet për shkak të gradës së tij.
Pas këtij numërimi, teksti kthehet: “Për ty” thotë Jezusi; është çelësi i këtij teksti që na fton në një mënyrë të re jetese dhe marrëdhëniesh. Mateu e tregon pak më lart: “25 Ju e dini se sunduesit zotërojnë mbi popujt e vet e princat e tyre i mbajnë nën pushtet. 26 Porse, ndërmjet jush nuk duhet të jetë ashtu! Përkundrazi, ai që prej jush do të bëhet i madh, le të bëhet shërbëtori juaj, 27 kurse ai që ndër ju dëshiron të jetë i pari, le të bëhet skllavi juaj, 28 sikurse edhe Biri i njeriut, që s’erdhi për të qenë shërbyer, por për të shërbyer e për të flijuar jetën e vet si shpërblim për të gjithë!”(Mt. 20,25-28).
“8 Ju mos lejoni t’ju quajnë rabbi, sepse vetëm njëri është Mësuesi juaj, kurse ju të gjithë jeni vëllezër. 9 Dhe përmbi tokë mos thirrni askënd Atë, sepse keni vetëm një Atë ‑ atë që është në qiell! 10 Gjithashtu mos lejoni t’ju quajnë udhëheqës ‑ sepse keni vetëm një Udhëheqës ‑ Krishtin!” (v.8-10). Mos u jepni titullin Rabin… mos i jepni askujt në tokë emrin “Atë”… mos u jepni as titullin e zotit”. “E njëmend, kush ta jep ty përparësinë? Çka ke që nuk e ke marrë? E, nëse e ke marrë prej tjetërkujt, pse krenohesh sikur s’e ke marrë?” thotë Pali (1 Kor. 4,7): çdo mësues është para së gjithash student. Çdo mësues është para së gjithash një shërbëtor, madje edhe shërbëtor i dyfishtë: shërbëtor i së vërtetës, shërbëtor i nxënësve të tij, i përparimit të tyre, i pjekurisë së tyre. Këtu, edhe një herë, sipas fjalëve të Jezusit, është një thirrje për liri: ata që mbajnë një titull të mos marrin ndere për veten e tyre dhe të sillen si shërbëtorë; ata që nuk e veshin të mos bien në servilizëm apo mirësjellje!
“Dhe përmbi tokë mos thirrni askënd Atë, sepse keni vetëm një Atë ‑ atë që është në qiell! Mos quani askënd në tokë “Atë” tuajin, sepse keni vetëm një Atë, që është në qiej” ( Sigurisht, ne mund të vazhdojmë të përdorim titujt baba dhe mjeshtër, por duke u dhënë atyre kuptimin e vërtetë dhe jo më shumë! “Abbat” erdhi nga “Abba”; "Babai", "Papa" tingëllojnë si "Baba": në thelb, është e njëjta gjë! Ata të cilëve u japim këta emra janë mes nesh një kujtesë e gjallë se ne kemi vetëm një "Atë" që është në qiell.
Jezusi përfundon duke thënë:
“Kush krenohet, do të përvujtërohet e kush përvujtërohet do të lartësohet” (v.12). Ai që lartëson veten, do të përulet, ai që përul veten do të lartësohet. Ne nuk jemi në regjistrin e shpërblimit apo dënimit. As nuk ka të bëjë me kënaqësinë në poshtërimin e vetvetes. Shumë më thellë, ekziston një nga ligjet e mëdha të jetës: forca e përulësisë. Në fjalën "përulësi", (humilitas në latinisht) ka fjala "humus" (tokë). Sekreti është të jesh mjaft i kthjellët për ta njohur veten si të vogël, në nivelin e tokës; dhe atëherë ne habitemi kur ushqehemi me pasuritë e vëllezërve tanë dhe me hirin e Perëndisë.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 32 Ord. VITI A

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 32 Ord. VITI A.

MË 12-11-2023.


UNGJILLI: Mt. 25,1-13.

1”Atëherë Mbretëria e qiellit do t’u përngjajë dhjetë virgjërave, të cilat i morën dritëzat e veta e i dolën para dhëndrit. 2 Pesë prej tyre ishin marroqe e pesë të mençura. 3 Tashti, këto marroqet, morën me vete dritëzat, por nuk morën vajin. 4 Ndërsa ato të mençurat, morën me vete bashkë me dritëzat e veta edhe vaj në enë.
5 Pasi dhëndri u vonua, u kotën të gjitha dhe i zuri gjumi. 6 Rreth mesnatës u dha lajmi: ‘Ja, dhëndri! Dilini përpara!’ 7 Atëherë të gjitha virgjërat u çuan dhe i rregulluan dritëzat e veta. 8 Atëherë marroqet u thanë të urtave: ‘Na jepni prej vajit tuaj se po na ndalen dritëzat.’ 9 Të mençurat u përgjigjën: ‘ Assesi! Që të mos na mungojnë neve dhe juve, më mirë shkoni te tregtarët e bleni për vete!’
10 Kur ato shkuan të blejnë, erdhi dhëndri e ato që ishin gati, hynë bashkë me të në dasmë dhe u mbyll dera. 11 Më vonë ia behën edhe virgjërat e tjera e thanë: ‘Zotëri, o zdini ditën as orën!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Shëmbëlltyra e 10 virgjëreshave, 5 të urta dhe 5 budallaqe, që na paraqitet në ungjillin e sotëm, besoj, është më e vështira nga shëmbëlltyrat e treguara nga Jezusi. Jemi të befasuar nga mospërputhjet dhe vështirësitë e pranishme në tregim që bëjnë që është e vështirë ta kuptojmë.
Virgjëreshat e mençura na bëjnë një përshtypje të keqe sepse refuzojnë ta ndajnë vajin me shoqet e tyre, pastaj i ftojnë të shkojnë në mesnatë në treg për të blerë vaj. Cili treg është i hapur në mesnatë?
Atëherë, si ka mundësi që këto 5 që nuk kanë vaj rezervë, të mos hyjnë direkt në sallën e banketeve me llambat ende të ndezura? Pak vaj e kishin ende!
Pastaj dhëndri, kur vjen me vonesë, nuk gjen nusen, gjen 10 virgjëreshat.
Në tregim, çuditërisht, nusja nuk shfaqet; thuhet se në kohën e Jezusit kishte një traditë që miqtë shkonin për të pritur dhëndrin me valle dhe me pishtarë të ndezur.
Ne dimë pak ose aspak se si bëheshin dasmat në kohën e Jezusit, por një gjë është e sigurt, ky zakon nuk ekzistonte.
Pastaj një vështirësi tjetër, kur kthehen nga tregu të 5-të që nuk kishin vaj rezervë, dhëndri i thërret me vrazhdësi.
Shëmbëlltyra do të përfundojë me ftesën për të qenë vigjilentë, sepse nuk dihet as ditën dhe as orën kur do të vijë dhëndri; por edhe të mençurat nuk ishin vigjilentë, edhe ato ranë në gjumë.
Ka shumë vështirësi në këtë histori!
Le të fillojmë duke i bërë vetes një pyetje që na ndihmon të hyjmë në mesazhin e shëmbëlltyrës.
Pyetja është kjo: cilës ardhje të dhëndrit i referohet Jezusi?
Është e rëndësishme të kujtojmë se ka dy ardhje të dhëndrit, ardhja e parë, sepse dhëndri, ne e dimë, është Jezusi: ardhja e tij në këtë botë... u prit. Të gjithë e dinin që Mesia duhej të mbërrinte dhe në Palestinë një popull i tërë, i përgatitur nga Profetët, e priste ardhjen e tij. Kjo është ardhja e parë e dhëndrit dhe është një ardhje që vazhdon edhe sot, sepse në Ungjill Ai është i pranishëm, Ai na takon: kur dëgjojmë një pjesë të ungjillit, është Ai që na flet dhe kur dëgjojmë Ungjill, ne e shohim personin e tij.
Pastaj vjen një ardhje e dytë, kur ai vjen në fund të kohës, në fund të kësaj historie në të cilën Ai është gjithmonë i pranishëm dhe dëshiron të hyjë në jetën e secilit prej nesh. Po, në fund do të ketë ardhja e dytë. ... kur Ai arrin të prezantojë në festën e dasmës, për të cilën flitet në përfundim të të gjithë historisë në Apokalips, pasazhin e famshëm të kapitullit 19:
“7 Le të galdojë e të brohorasim dhe ti japim lavdi Atij, sepse erdhi Dasma e Qengjit! Gati është Nusja e tij! 8 Iu dha të vishet me li të hollë, të shkëlqyeshëm dhe të pastër!” Petku i lirit shembullon veprat e drejta të shenjtërve.
Kjo skenë në të cilën nusja takohet me dhëndrin për dasmën është e mrekullueshme.
Pyesim veten... cilës ardhje të dhëndrit i referohet kjo shëmbëlltyrë?
Ardhjes së parë apo ardhjes së dytë? Apo, ndoshta të dyve?
10 virgjëreshat përfaqësojnë të gjithë ata që prisnin ardhjen e parë - dhe ne jemi pikërisht në këtë kontekst të pritjes së dhëndrit në ardhjen e parë - por më pas do të ketë një ardhje e dytë dhe mirëpritja e dhëndrit do të varet nga mënyra se si e kemi mirëpritur në ardhjen e tij të parë.
Le të dëgjojmë skenën e parë të shëmbëlltyrës:
“1 Atëherë Mbretëria e qiellit do t’u përngjajë dhjetë virgjërave, të cilat i morën dritëzat e veta e i dolën para dhëndrit. 2 Pesë prej tyre ishin marroqe e pesë të mençura. 3 Tashti, këto marroqet, morën me vete dritëzat, por nuk morën vajin. 4 Ndërsa ato të mençurat, morën me vete bashkë me dritëzat e veta edhe vaj në enë. 5 Pasi dhëndri u vonua, u kotën të gjitha dhe i zuri gjumi.

Shëmbëlltyra fillon duke paraqitur 10 virgjëresha që përgatiten të mirëpresin dhëndrin, me llambat e tyre të ndezur e duke dalë për ta takuar atë.
Kush janë ato virgjëresha? Kë përfaqësojnë?
Simbolika numerike na tregon se janë 10.
Numri 10 në Bibël tregon plotësinë, tërësinë, përsosmërinë.
Më pas ato ndahen në 2 grupe me nga 5 dhe sërish përballemi me simbolikën numerike; numri 5 tregon Izraelin.
Për më tepër, në Bibël, fjala “virgjër” shpesh i referohet Izraelit.
Identiteti i këtyre virgjëreshave është përcaktuar mirë... ato janë Izraeli, nusja e Zotit, që pret takimin me dhëndrin.
Kjo është arsyeja pse nusja nuk shfaqet në të gjithë shëmbëlltyrën: sepse këto 10 virgjëresha simbolizojnë Izraelin, nusen e dhëndrit.
Është simbolika e mrekullueshme që u prezantua nga Profetët, e që simbolizon marrëdhënien e Zotit dhe Izraelit... dhe të dhëndrit me nusen.
Profeti Isaia në kapitullin 54 na paraqet atë që Zoti i thotë nuses së tij:
“Malet mund të zhduken, kodrat mund të tranden, porse dashuria ime s’do të zhduket prej teje as besëlidhja e paqes sime nuk do të trandet, thotë Zoti që pati mëshirë për ty” (Is.54,10).
Osea gjithashtu në kapitullin e dytë:
“21 Do të të bëj fatin tim të përhershëm, do të të fejoj në drejtësi e në të drejtë, me dhembshuri e dashuri. 22 Do të të fejoj në besnikëri e ti Zotin do ta njohësh! 23 Ja ç’do të ndodhë: atë ditë do të vështroj lutjen ‑ është fjala e Zotit - unë do ta vështroj qiellin edhe ai do të vështrojë tokën” ... sepse dhëndri vjen vetëm për të marrë nusen dhe për ta njohur me gëzimin e banketit të dasmës.
Kush është dhëndri që vjen për të takuar Izraelin?
Jezusi është dhëndri!
Zoti erdhi në personin e Jezusit të Nazaretit. Le të kujtojmë se si Ai Vetë ua paraqet veten si dhëndër farisenjve që e pyesin:
"Si mund që ti i mëson dishepujt tuaj të mos agjërojnë, ndërsa ne agjërojmë?"
Ai përgjigjet: "Si mund të agjërojnë dasmorët ndërsa dhëndri është me ta?" (Mt, 9,14-17).
Kjo është ardhja e parë e dhëndrit!
Si u prit?
Shëmbëlltyra na e thotë këtë dhe historia e vërteton atë që ndodhi.
Një pjesë e Izraelit ishte e mençur, ajo me zemër të pastër, e hapur ndaj së vërtetës dhe planeve të Perëndisë; mund të vendosim edhe emrat e kësaj pjese të Izraelit të urtë: Maria, Jozefi, kujtojmë Simeonin e vjetër, Profeteshën Ana... që përfaqësojnë Izraelin që mundi ta njohë dhëndrin, Simeoni e merr në krahë. Pastaj Apostujt, gratë që ndoqën Jezusin nga Galilea në Jerusalem, komuniteti i parë i krishterë i cili ishte tërësisht i përbërë nga hebrenj.
Dhe pastaj kishte një pjesë të marrë, të çmendur! Ana, Kajafa, krerët e priftërinjve, skribët dhe farisenjtë që e kundërshtuan, e refuzuan dhëndrin.
Ky, pra, është kuptimi i parë, më imediati i shëmbëlltyrës, është mirëpritja që Izraeli i rezervoi dhëndrit kur ai erdhi; dikush ishte i mençur, një pjesë tjetër e Izraelit ishte e pakuptimtë, e çmendur.
Kjo ardhje e parë e dhëndrit - do të flasim për një ardhje të dytë më vonë - vazhdon në histori.
Nusja që jep vazhdimësi është Izraeli, komuniteti i krishterë, të cilin Pali e paraqet njësoj si nusja e virgjër.
Në letrën e dytë drejtuar Korintasve, kapitulli 11, 2 Pali i thotë këtij komuniteti të tij:
“2 Juve jua kam smirë, por me smirë që vjen prej Hyjit. Sepse, ju fejova për një burrë të vetëm dhe, porsi virgjëreshë të pastër, ju solla para Krishtit”. Të kam premtuar një burri beqar, dua të të prezantoj te Krishti si një virgjëreshë të dëlirë”.
Ai përdor imazhin e mikut të dhëndrit, i cili nuk e merr vetë nusen, por ia dorëzon dhëndrit që është Krishti.
Në këtë bashkësi të nuses së Zotit, që pret në çdo kohë ardhjen e dhëndrit, ka 5 virgjëresha të urta dhe 5 virgjëresha budallaqe... le të mos mendojmë për 2 grupe të dallueshme, dikush që është totalisht i mençur dhe dikush që është totalisht budalla, jo!
Përballë ardhjes së dhëndrit, i cili paraqitet kur dëgjojmë Ungjillin, ai vjen të na çojë në botën e re, në mbretërinë e Perëndisë, në gëzim... mund të jemi të urtë dhe ta mirëpresim, mund të jemi budallenj dhe ta refuzojmë atë.
Pra, brenda secilit prej nesh, është virgjëresha e mençur dhe virgjëresha budallaqe!
Është e rëndësishme të kemi parasysh se, kur jemi të marrë dhe e hedhim poshtë Krishtin, ne hedhim poshtë Ungjillin e tij, e jeta jonë është në rrezik.
Jezusi e ka thënë tashmë, në fund të "Predikimit në Mal" me një histori tjetër ku paraqitet një njeri i mençur dhe një budalla, ashtu si këtu; njeriu i mençur është ai që kur duhet të ndërtojë një shtëpi, e ndërton mbi një themel të fortë, mbi një shkëmb dhe kjo shtëpi nuk është gjë tjetër veçse imazhi i gjithë jetës sonë.
Nëse e ndërton shtëpinë mbi Fjalën e Perëndisë, ajo qëndron; përkundrazi një njeri budalla, i çmenduri, e ndërton mbi rërë: kur të vijë gjykimi i Zotit, ajo shtëpi, ajo jetë që nuk u ndërtua mbi Ungjillin, shembet, nuk mbetet gjë.
Le të vazhdojmë tani të identifikojmë kuptimin e imazheve të tjera që shfaqen në këtë shëmbëlltyrë.
10 virgjëreshat kanë ndezur llamba dhe ajo që i dallon dy grupet është vetëm një detaj i vogël: që të mençurat kanë me vete, përveç llambës, edhe vajin për të ndezur dritën e kësaj llambë, ndërsa budallaqet kanë harruar të merrnin edhe vajin me vete.
Pikërisht në këtë detaj të vogël është dallimi mes dy grupeve!
Kë përfaqëson llamba në dorën e tyre?
Llamba është qartë drita që drejton hapat e tu në jetë, është llamba e besimit!
Psalmi 118, 105:
"Fjala jote është dritëz për këmbët e mia, dritë për udhët e mia”.
Kush ka llambën e besimit e di se cilën rrugë duhet të zgjedhë sepse ka një qëllim, ka një fat për të arritur; ata që nuk e kanë këtë dritë janë të humbur në errësirën e botës.
Por edhe ata që e kanë marrë këtë llambë besimi duhet të qëndrojnë të zgjuar gjatë sepse kjo dritë mund të shuhet dhe madje të shuhet... dhe atëherë nuk mund të ecin më në errësirë sepse nuk dinë më ku shkojnë.
Kur Mateu shkruan këtë shëmbëlltyrë, ai e gjen veten përballë një situate të komuniteteve të tij shumë të ngjashme me tonat, sepse ishte një entuziazëm i parë fillestar, të gjithë ndoqën Zotin, ata u pagëzuan, ata kishin ndezur llambën e besimit të tyre ... pastaj u paraqitën lodhja, monotonia dhe zhgënjimi, edhe sepse prisnin që bota të ndryshonte menjëherë me shpalljen e Ungjillit, pork jo nuk ndodhi.
Filluan të lindin dyshimet e para, dekurajimi dhe gjithashtu shumë dezertime, pikërisht ajo që po ndodh sot mes nesh, pra drita e llambës së besimit ka filluar të shuhet te shumë njerëz.
Atëherë kuptimi i vajit bëhet shumë i qartë: është vaji që ndez dritën e llambës së besimit!
Dhe duhet të keni shumë kujdes që nëse nuk ka këtë kavanoz që i shton vazhdimisht vaj llambës, të errësohet dhe të fiket.
“Është në enë të vogla”, thotë shëmbëlltyra, domethënë, ushqimi i vazhdueshëm i kësaj drite është ushqimi i Fjalës së Zotit; nëse mungon ky ushqim, në kishë mund të ketë akoma ndonjë praktikë përkushtimi, ndonjë rit fetar, por nëse mungon ushqimi i Fjalës së Zotit, kemi parasysh që llamba e besimit shuhet dhe fiket.
Dhe kur errësohet, çfarë ndodh?
Na zë gjumi!
Dhe si virgjëreshat budallaqe ashtu edhe virgjëreshat e urta bien në gjumë; le të mendojmë për apostujt... në Ungjill vërejmë se gjatë shpërfytyrimit i ka zënë gjumi, në Gjetseman i ka zënë gjumi.
Çfarë ndodh kur fle? Çfarë bëjmë kur flemë?
Ëndërrojmë dhe në vend që të kultivojmë planet e Zotit, ne ndjekim ëndrrat tona të cilat janë fantazi, ato nuk janë realitet.
Këtu është rëndësia të kemi parasysh se nëse pas këtyre momenteve në të cilat të gjithë na zë gjumi, nuk kemi në dispozicion vajin që ndez llambën e besimit, rrezikojmë të fiket gjithçka!
Tani le të dëgjojmë se çfarë ndodh kur vjen dhëndri:
“6 Rreth mesnatës u dha lajmi: ‘Ja, dhëndri! Dilini përpara!’ 7 Atëherë të gjitha virgjërat u çuan dhe i rregulluan dritëzat e veta. 8 Atëherë marroqet u thanë të urtave: ‘Na jepni prej vajit tuaj se po na ndalen dritëzat.’ 9 Të mençurat u përgjigjën: ‘Assesi! Që të mos na mungojnë neve dhe juve, më mirë shkoni te tregtarët e bleni për vete!’ (v. 6-9)
“Në mesnatë dëgjohet një thirrje: Ja dhëndri! Shko ta takosh!”

Çfarë është kjo referencë për mesnatën?
Ndoshta një kujtim i fundit të botës, kur për herë të fundit do të vijë dhëndri për të marrë njerëzimin dhe për ta futur në festën e përjetshme të dasmës...? jo!
Shëmbëlltyra ende tregon se çfarë ndodh sot kur dhëndri vjen për herë të parë, kjo është historia jonë.
Referenca është në kapitullin 18 të "Librit të Urtësisë", ku autori i shenjtë, në formë poetike, rrëfen çlirimin e Izraelit nga skllavëria e Egjiptit dhe thotë tekstin e "Librit të Urtësisë":
“Ndërsa një heshtje e thellë i mbuloi të gjitha gjërat dhe nata ishte në gjysmë të rrugës së saj, Fjala e plotfuqishme zbriti nga qielli në atë tokë të shfarosjes për ta nxjerrë Izraelin dhe për ta sjellë në tokën e lirisë”.
Referenca në mesnatë në shëmbëlltyrë i referohet ardhjes së dhëndrit për të çliruar njerëzimin nga gjithë skllavëritë e tij, nga të gjitha netët në të cilat është mbështjellë; ato janë netët e dhunës, netët e padrejtësive, netët e urrejtjes, të inatit, netët e pendimit, ato janë netët e krijuara nga mëkati ynë, nga egoizmi ynë!
Dhëndri vjen të na nxjerrë jashtë dhe të na çojë në një botë krejt të re dhe ajo që është e rëndësishme është ta mirëpresim këtë ardhje sepse Ai vjen vetëm për të na çliruar dhe për të na çuar në një festë!
Nëse e lejojmë veten të mbështillemi nga kjo errësirë e botës, ne e gjejmë veten në një situatë të pajetueshme dhe Ai vjen të na çlirojë.
Ja thirrja për këtë mesnatë çlirimi!
Dhe vjen një klithmë... një britmë gëzimi nga ata që janë më të përgatitur, më të vëmendshëm, më të ndjeshëm ndaj zërit të dhëndrit që vjen dhe është zëri i Ungjillit; është Ungjilli që, kur mirëpritet, na çliron nga gjithë skllavëritëa tona. Këta janë Profetët, të cilët dinë ta njohin këtë zë dhe të njohin zërin e Shpirtit të pranishëm në secilin prej nesh, i cili është zëri i birit të Zotit që dëshiron të na çlirojë nga skllavëria e mëkatit.
Këtu është rëndësia e njohjes së këtij zëri dhe e mirëseardhjes së dhëndrit që vjen!
Në këtë pikë ka një kujtesë për llambën që mund të fiket, e cila ka nevojë për ushqim; sot ka një nevojë të madhe për një zë që bërtet, në kishë, se kjo llambë besimi po u shuhet shumë njerëzve sepse i mungon ushqimi, ushqimi është ai i Fjalës së Perëndisë.
Është një ushqim që secili duhet ta ketë për vete sepse nuk mund të zëvendësohet me besimin e tjetrit, është një kujtesë për të krishterët e sotëm: "Kini kujdes që nëse nuk ushqeheni vazhdimisht me ndihmën e Fjalës së Zotit - d.m.th. ku duhet të bleni vajin që ushqen dritën – do të vështroni në errësirën e historisë tuaj të jetës.
Dhe tani më në fund shfaqet dhëndri, dëgjojmë:
“Kur ato shkuan të blejnë, erdhi dhëndri e ato që ishin gati, hynë bashkë me të në dasmë dhe u mbyll dera. 11 Më vonë ia behën edhe virgjërat e tjera e thanë: ‘Zotëri, o zotëri, na e çel derën!’ 12 Por ai iu përgjigj: ‘Përnjëmend po ju them: nuk ju njoh!’ 13 Prandaj: rrini zgjuar se nuk e dini ditën as orën!” (v. 10-13).
Skena e fundit e shëmbëlltyrës është dramatike, sepse Jezusi përdor gjuhën e predikatarëve të kohës së tij, një gjuhë të ashpër, të krijuar nga imazhe të forta, sepse ai dëshiron të tronditë ndërgjegjet, ai dëshiron të kujtojë seriozitetin e zgjedhjeve që bëjmë në jetën tonë. .
Është një ftesë e përzemërt për të mbajtur parasysh se në një moment historia jonë në këtë botë përfundon; ky është momenti i takimit të dytë me dhëndrin, takimi përfundimtar.
Rezultati i këtij takimi varet nga mënyra se si e mirëpritëm dhëndrin në ardhjen e tij të parë në jetën tonë, kur ai erdhi të na takonte me Ungjillin e tij.
Është ftesa për të pyetur veten:
“Por a ke qenë i mençur?
A më mirëprite kur erdha të të liroj duke të hapur dyert e mbretërisë së Perëndisë, dyert e gëzimit dhe të festës së amshuar?
Apo e preferove marrëzinë e kësaj bote?”
Kujdes sepse jeta jote e vetme është në rrezik, nuk ka asnjë shans tjetër, në fund të jetës tënde gjithçka merr fund!
Një aktor i njohur italian tha: “Zoti i mirë duhej të na jepte dy jetë, njërën për të bërë provat, tjetrën për të dalë në skenë”.
Nuk është e mundur! Ka vetëm një jetë dhe është shumë e rëndë sepse ka pasoja të përjetshme!
Të marrët, kur mbërrijnë, e gjejnë derën të mbyllur: është një imazh shumë I fortë.
Ato mbërrijnë me vajin për të ndezur atë llambën e besimit që duhet të kishte mbetur e ndezur për gjithë jetën, por në vend të kësaj e lanë të shuhet... tani e kanë vajin, por nuk duhet më!
Vaji i Fjalës së Perëndisë që supozohej të ushqente besimin, është i dobishëm vetëm gjatë kësaj jete!
Ajo që thotë Pjetri në Letrën e tij të Dytë duke iu drejtuar të krishterëve të parë është e bukur:
"19 Kështu u vërtetua fjala e profetëve dhe bëni shumë mirë që mbështeteni në të si në dritën që ndriçon në vend të errët - derisa të zbardhë dita e të lindë Ylli i Dritës në zemrat tuaja” (2 Pt. 1,19).
Kush është ky yll i mrekullueshëm, i ndritshëm i mëngjesit? Është Krishti!
Kur del ky yll i ndritshëm i mëngjesit, atëherë nuk ka më nevojë për llambën e Fjalës së Perëndisë, kjo është ajo që nevojitet në këtë botë.
Të marrët e kuptojnë në fund se pikërisht në këtë jetë duhej të ndiznin llambën e besimit të tyre!
Kjo kujtesë urgjente i drejtohet çdo njeriu, sigurisht, por këtu u drejtohet shprehimisht të krishterëve, të pagëzuarve që rrezikojnë ta lënë këtë llambë që duhet t'i drejtonte hapat e tyre.
Pse janë ata të krishterë?
Sepse ata e quajnë Jezusin Zot dhe vetëm të krishterët e quajnë Jezusin me këtë term: "Zot".
Prandaj ata janë të mashtruar, besuan se një zgjedhje fillestare e Krishtit ishte e mjaftueshme dhe nuk e mbanin parasysh se kjo llambë duhej të ishte ndezur deri në fund.
Këtyre të krishterëve Jezusi u thotë: "Unë nuk ju njoh".
Pse nuk i njeh ata?
Sepse nuk i ngjajnë atij!
Ata nuk i ngjajnë birit të Zotit, nuk njihen si të krishterë, jetuan pa dritën e llambës së Ungjillit, nuk i ngjajnë Jezusit, nuk riprodhojnë fytyrën e birit të Zotit.
Nuk i njeh, nuk thotë se janë të përjashtuar nga xheneti, Zoti nuk e dëbon askënd nga shtëpia e tij; këtu ai po na përball sot me pasojat e një zgjedhjeje të çmendur që mund të bëjmë, pra të refuzimit të Ungjillit. Ai vjen në këtë jetë tonën për të na futur në mbretërinë e Perëndisë, për të na çliruar, për të na bërë të lumtur, për të na sjellë në një botë të re; nëse jemi budallenj, e refuzojmë ardhjen e tij, preferojmë botën e vjetër, atë ku secili mendon për veten, për interesin e vet.
Nëse preferojmë botën e vjetër, nuk e lëmë veten të futemi në botën e re, mbetemi jashtë banketit, e ndërtojmë jetën tonë sipas marrëzisë së botës dhe në fund, detyrohemi të themi:
“Kam bërë një gabim, jeta ime ishte një dështim”.
Ja, pra, arsyeja e përfundimit të kësaj shëmbëlltyre nga Jezusi kur thotë:
"Rrini zgjuar, sepse nuk e dini as ditën, as orën".
Jo kur të na vijë fundi i jetës, jo!
Sot!
Ju nuk e dini as ditën dhe as orën kur do të arrij me Ungjillin tim që të keni pjesë në jetën e vërtetë, atë të fëmijëve të Perëndisë, prandaj kini kujdes kur dëgjoni atë thirrje që ngre ndonjë Profet:
"Dhëndri po vjen".
Në atë moment hapni mendjen dhe zemrën tuaj për ta mirëpritur atë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 32 Ord. VITI A

MË 12-11-2023.


LEX. I PARË: Ur. 6,12-16.


12 Urtia është ndritësde e kurrë nuk errësohet
dhe ata që e druan, e shohin lehtë,
ajo gjendet prej atyre që e kërkojnë.
13 U del para atyre që e dëshirojnë,
që të bëhet e njohur prej tyre
14 Kush ngrihet herët për ta kërkuar s’do të lodhet:
do ta gjejë ndenjur para derës së vet.
15 Sepse edhe vetëm ta dëshirosh atë,
është përsosje mençurie,
kush për të rri zgjuar,
shpejt do të jetë sigurt.
16 Ajo vetë endet andej-këndej për t’i kërkuar
ta që janë të denjë për të;
udhës u dëftohet me kënaqësi
e në të gjitha mendimet e tyre
vetë u vjen e para në takim.


LECTIO DIVINA – MEDITIM- LUTJE.

TANI, O MBRETËR, LËRINI TË MËSOHET URTIA.

Përpara se të lexoni këtë tekst, duhet të "visheni zemrën", siç tha Antoine de Saint-Exupéry në "Princi i Vogël". Sepse, pavarësisht titullit të tij serioz (libri i Urtisë), kjo është një poezi. Pra le ta lexojmë.
Nëse, me Aragonin, të dashuruarit këndojnë: “Çfarë do të isha pa ty që erdhe të më takosh?”, besimtarët e këndojnë këtë edhe më shumë; sepse besimi është me të vërtetë historia e një takimi. Në këtë tekst nga Libri i Urtësisë, si në të gjithë Biblën, bëhet fjalë për besimin e Izraelit, Aleancën midis Zotit dhe popullit të tij. Të mos harrojmë se autori i librit të Urtësisë është besimtar! Them “autori” për mungesë të mundësisë për të qenë më i saktë! Nuk e dimë kush është ai: vetëm një gjë është e sigurt: ky libër i titulluar "Libri i Urtësisë së Salomonit" me siguri nuk është i mbretit të madh Salomon, birit të Davidit, i cili mbretëroi rreth vitit 950 para Krishtit. Ky libër u shkrua në greqisht (jo në hebraisht) nga një hebre anonim në Aleksandri të Egjiptit, vetëm rreth pesëdhjetë vjet, ndoshta edhe më pak, përpara lindjes së Jezu Krishtit. Pjesa që na ofron liturgjia këtu është pjesë e një grupi të tërë rekomandimesh për mbretërit; padyshim, atribuimi i librit mbretit Salomonit, Urtësia e të cilit ishte proverbiale, i dha autorit liri të plotë për të dhënë këshilla.
Kapitulli 6 fillon: “Dëgjoni, pra, o mbretër dhe kuptoni; mësoni veten, ju gjykatës të gjithë dheut. Kini kujdes, ju që sundoni mbi turmat, që mburreni me turmën e popullit tuaj... Prandaj unë flas për ju, o sovranë, që të mësoni diturinë dhe të mos bini” (Ur. 6,1-2,9). Fjalimi i tij përbëhet nga tre pika:
Së pari, Urtësia është gjëja më e çmuar në botë: dhe ky libër me titullin e tij tepër serioz fsheh fluturime letrare që nuk i prisnim:
"Dituria shkëlqen, nuk zbehet".
Ose përsëri:
“Ajo është fryma e fuqisë së Zotit, emanimi i pastër i lavdisë së Sovranit të universit… Ajo është rrezatimi i dritës së përjetshme, pasqyra e patëmetë e veprimtarisë së Zotit, imazhi i mirësisë së tij” (Ur. 7,25-26). Ajo është aq e çmuar sa e krahasohet me femrat më të dëshirueshme: “Ajo është më e bukur se dielli, i kalon të gjitha yjësitë; nëse e krahasojmë me dritën e ditës, e gjejmë shumë më superiore, sepse dita venitet para natës, por kundër Urtësisë së keqes nuk mund të bëjë asgjë” (Ur. 7, 29-30).
Dhe Mbreti Salomon rrëfen: “Ajo që e kam dashur dhe e kam kërkuar që në rini, kërkova ta marr për grua, u bëra e dashura e bukurisë së saj” (Ur. 8, 2).
Së dyti, Urtësia është brenda mundësive tona, ose, më saktë, ajo e vë veten brenda mundësive tona: “Ajo e lejon veten të mendohet lehtësisht nga ata që e duan atë... e lejon veten të gjendet nga ata që e kërkojnë”.
Rastësisht, ne duhet të admirojmë këtë stil shumë të ekuilibruar që e gjejmë kaq shpesh në Bibël, veçanërisht midis profetëve dhe psalmeve. Por mbi të gjitha, ka një pohim themelor në këto dy fjali paralele: Sepse nuk ka kushte për të takuar Zotin; pa kushte inteligjence, meritash apo vlerash personale... Jezusi do ta përsërisë atë në një formë tjetër:
“Lypni e do t’ju jepet, kërkoni dhe do të gjeni, trokitni e do t’ju çelet! 8 Sepse, kush lyp, i jepet, kush kërkon gjen, e kush troket, i çelet. 9 Dhe, a gjendet njeri ndër ju, që po i lypi i biri bukë, i jep gur?”(Mt. 7, 7-9).


KUSH KËRKON, MERR


Dhe autori ia atribuon këtë besim mbretit Salomon: “U luta dhe më dha aftësi dalluese. Unë u luta dhe shpirti i Urtësisë më erdhi” (Ur. 7, 7). Na mjafton që ta dëshirojmë: kushti i vetëm, padyshim, është ta kërkojmë, ta dëshirojmë me zjarr:
“O Hyj, Hyji im je ti, që në agim të kërkoj.
Ka etje për ty shpirti im,
ty të dëshiron trupi im,
si toka e shkretë, e thatë, e paujë” (Ps 63,2)
dhe, gjithmonë në Psalmin 63: “ Shpirti im u mbështet në ty, e djathta jote më merr për dore” (v.9). Ai që e kërkon në agim nuk do të lodhet; do ta gjejë të ulur në derën e tij”; gjithmonë këtë pohim se është shumë pranë nesh, dhe se vetëm duhet ta kërkojmë... edhe një mënyrë për të thënë se jemi të lirë; Zoti nuk na detyron kurrë dorën.
Së treti, jo vetëm që u përgjigjet pritshmërive tona, por ajo vetë na kërkon, na parashikon! Dhe atje duhet ende guxim... Megjithatë autorja e thotë të plotë: “Dëshirat e tyre ua paraprin duke u bërë e para e njohur”... “Vjen e shkon në kërkim të atyre që janë të denjë për të”, Zoti vetë merr iniciativën t'i zbulohet njeriut; sepse, siç e kemi marrë me mend, Urtësia nuk është asgjë tjetër veçse vetë Perëndia që frymëzon sjelljen tonë. Më vonë, Shën Pali do të thotë për Jezu Krishtin se ai është Urtësia e Perëndisë:
“23 Ne predikojmë Krishtin e kryqëzuar ‑ për hebrenj skandal e për paganë marri, 24 kurse për të grishurit ‑ si për hebrenj si për grekë ‑ Krishtin ‑ fuqinë e Hyjit dhe dijen e Hyjit. 25 Sepse, çka në Hyjin duket marri, është më e dijshme se njerëzit e çka në Hyjin duket dobësi, është më e fuqishme se njerëzit” (I Kor. 1,23-25). Ky Krisht është fuqia e Perëndisë dhe dituria e Perëndisë. “Ajo vjen e shkon në kërkim të atyre që janë të denjë për të”: vetë nuk arritëm dot Zotin. Dhe dinjiteti në fjalë këtu është vetëm kjo dëshirë për Zotin: dinjiteti i vetëm që na kërkohet, është të kemi një zemër që kërkon Zotin. A mund të jetë kjo "rroba e dasmës" e shëmbëlltyrës?
Dhe kjo është arsyeja pse mund të ketë një takim, një Besëlidhje: ne e dimë mirë se, për të pasur një takim intim midis dy qenieve, të dyja duhet ta dëshirojnë atë; dhe këtë na thotë pjesa e sotme: Zoti po kërkon njeriun; është e nevojshme dhe e mjaftueshme që njeriu të jetë në kërkim të Zotit, dhe takimi bëhet:
“Ajo vetë endet andej-këndej për t’i kërkuar
ata që janë të denjë për të;
udhës u dëftohet me kënaqësi
e në të gjitha mendimet e tyre
vetë u vjen e para në takim” (v. 16).
Ajo vjen e shkon në kërkim të atyre që janë të denjë për të; në kthesën e shtigjeve, ajo u shfaqet me një fytyrë të qeshur; në secilin nga mendimet e tyre, ajo vjen për t'i takuar.
Ne mund t'i bëjmë vetes pyetjen: mbi çfarë kriteresh mund të gjykojmë nëse një mbret (ose dikush) ka qenë i mençur apo jo? Ja çfarë thotë Jeremia:
“22 Kështu thotë Zoti:
“Mos të mburret i urti me mençuri të vet,
as trimi mos të mburret më trimërinë e vet,
as pasaniku mos të mburret me pasurinë e vet;
23 por kush mburret me këtë le të mburret:
se ka dije për të më njohur mua,
se jam Zoti që bën mirësi,
zbaton të drejtën e drejtësinë në tokë,
se këto janë gjërat që më pëlqejnë
‑ është fjala e Zotit” (Jr. 9, 22-23).
I mençuri të mos mburret me diturinë e tij, i forti të mos mburret me forcën e tij, i pasuri të mos mburret me pasurinë e tij. Por ai që mburret, le të mburret më tepër për këtë: se ka zgjuarsi të më njohë mua, Zotin, që ushtroj besnikëri, drejtësi dhe mirësi mbi tokë. Po, për këtë jam i kënaqur, orakull i Zotit! Këto janë pra kriteret e urtësisë së vërtetë: ajo që rezulton në mirësi, të drejtë, drejtësi.
Autori ynë thotë diçka ekuivalente: “Sundimi ju është dhënë nga Zoti dhe fuqia nga Shumë i Larti, i cili do të shqyrtojë sjelljen tuaj dhe do të shqyrtojë qëllimet tuaja. Në të vërtetë, ju jeni ministrat e familjes mbretërore të tij. Prandaj, nëse nuk e keni zbatuar drejtësinë në mënyrë të drejtë, nuk keni zbatuar Ligjin, as keni jetuar sipas qëllimeve të Perëndisë, ai do të vijë mbi ju, i tmerrshëm dhe i shpejtë... të fuqishmit do të gjykohen me fuqi (Ur. 6, 3-4).
Sigurisht, kudo që të kthehemi në Bibël, ajo gjithmonë kthehet në të njëjtën gjë: e vetmja gjë që kërkohet prej nesh është të veprojmë sipas vullnetit të Zotit:
“Jo secili që më thotë: ‘O Zot, o Zot!’ do të hyjë në Mbretërinë e qiellit, por ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiell" (Mt. 7,21). Dhe profeti Mikea saktëson: “T’është dëftuar ç’është e mirë, o njeri, e çka Zoti kërkon prej teje: s’kërkon tjetër pos të zbatosh drejtësinë, të duash mirësinë, të jetosh kujdesshëm me Hyjin tënd!”(Mi 6.8).
Të gjitha leximet e tjera të kësaj të diele të tridhjetë e dytë do të na flasin për këtë vigjilencë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 32 Ord VITI A

MË 12 – 11-2023


PSALMI: 63, 2, 3-4, 5-6, 7-8.


2 O Hyj, Hyji im je ti, që në agim të kërkoj.
Ka etje për ty shpirti im,
ty të dëshiron trupi im,
si toka e shkretë, e thatë, e paujë,

3 kështu erdha në Shenjtëroren tënde
për ta parë fuqinë tënde e lavdinë tënde.
4 Sepse më e mirë është dashuria jote se jeta:
buzët e mia do të të lavdërojnë.

5 Kështu do të të bekoj në jetën time
e në Emrin tënd do t’i lartësoj duart e mia,
6 do të ngihem si në gosti të shkëlqyeshme,
me buzë të hareshme do të të lavdërojë goja ime.

7 Ty do të të kujtoj edhe në shtratin tim,
në përgim natën do të mendoj për ty,
8 sepse ti je bërë ndihma ime,
prandaj do të brohoris nën hijen e krahëve të tu.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

BËRTAS PËR GËZIM NË HIJEN E KRAHËVE TË TU.

“Unë qaj nga gëzimi në hijen e krahëve të tu”: është e bukur, por është akoma e mahnitshme! Në fakt, ne duhet të transportohemi në mendime, brenda tempullit të Jeruzalemit (para shkatërrimit të tij, natyrisht, në 587 para Krishtit nga Nabukodonozori)... dhe të supozojmë se jemi priftërinj ose levitë. Atje, në vendin më të shenjtë, "Shën e Shenjtëve", ishte Arka e Besëlidhjes: kujdes, kur themi Hark sot, rrezikojmë të mendojmë për një vepër arkitekturore imponuese: parizianët ndoshta do të mendojnë të jenë në atë që e quajnë. Harku i Madh i Mbrojtjes... Për Izraelin, është krejtësisht diçka tjetër! Kjo ishte ajo që ishte më e shenjta për ta: një kuti e vogël me dru të çmuar, e mbuluar me ar, brenda dhe jashtë, ku strehoheshin dërrasat e Ligjit. Mbi këtë kuti, dy statuja të mëdha kerubinësh i ruanin ato.
"Kerubinët" nuk u shpikën nga Izraeli: fjala vjen nga Mesopotamia. Ata ishin qenie qiellore, me trup luani dhe fytyrë njeriu, dhe mbi të gjitha, me krahë të pamasë. Në Mesopotami, ata nderoheshin si hyjnitë... Në Izrael, përkundrazi, tregohet shumë kujdes, dhe thuhet se ata janë vetëm krijesa: përfaqësohen si mbrojtës të arkës, por krahët e tyre të shtrirë konsideroheshin trotuari i fronit të Zotit. Këtu, një prift që lutet në tempull, nën hijen e krahëve të kerubinëve, ndihet i mbështjellë nga butësia e Perëndisë së tij nga agimi deri në natë.
Imazhet e tjera të këtij psalmi janë të gjitha të huazuara nga fjalori i levitëve: "Kështu erdha në Shenjtëroren tënde për ta parë fuqinë tënde e lavdinë tënde”(v. 3): Ata ishin të vetmit që hynin në pjesën e shenjtë të tempullit... "Kështu do të të bekoj në jetën time” (v. 5): Vërtet e gjithë jeta e tyre iu kushtua lavdimit të Zotit...
“E në Emrin tënd do t’i lartësoj duart e mia” (v.5): aty shohim Levitën në lutje, me duar të ngritura...
“Do të ngihem si në gosti të shkëlqyeshme” (v.6): është një aludim për disa flijime të cilat pasoheshin nga një vakt pajtimore për të gjithë të pranishmit, dhe nga ana tjetër, ne e dimë se levitët merrnin për ushqimin e tyre një pjesë të mishit të flijimeve... “Ty do të të kujtoj edhe në shtratin tim, në përgim natën do të mendoj për ty” (v.7): kur ata ishin në detyrë në Jerusalem, e gjithë jeta e tyre u zhvillua brenda rrethinave të Tempullit.
Në fakt, ky psalm është një metaforë: ky Levit është i gjithë Izraeli, i cili, që nga agimi i historisë së tij dhe deri në fund të kohës, mrekullohet me intimitetin që Zoti i ofron:
" O Hyj, Hyji im je ti, që në agim të kërkoj” (v.2): Dhe kur thotë "nga agimi", do të thotë “që në agim”: meqenëse populli i Izraelit është gjithmonë në kërkim të Zotit të tij.
“Ka etje për ty shpirti im, ty të dëshiron trupi im, si toka e shkretë, e thatë, e paujë”(v.2): në Izrael janë shumë realiste këto shprehje: toka e shkretë, e etur, që pret vetëm shiun që ta ringjallet, është një përvojë e zakonshme, shumë sugjestive.



ZOT, TI JE HYJI IM, TË KËRKOJ QË NGA AGIMI.


Që nga agimi i historisë së tij, Izraeli ka etje për Perëndinë e tij, një etje aq më e madhe sa përjetoi praninë, intimitetin e ofruar nga Zoti. Dhe kështu, në një nivel të dytë, është përvoja e njerëzve që shfaqet në këtë psalm: për shembull,
" O Hyj, Hyji im je ti, që në agim të kërkoj. Ka etje për ty shpirti im,ty të dëshiron trupi im, si toka e shkretë, e thatë, e paujë” (V.2), është sigurisht një aludim për qëndrimin në shkretëtirë pas largimit nga Egjipti dhe përjetimit të tmerrshëm të etjes në Massa dhe Meribah (Eks 17). Lutja më e bukur është sigurisht ajo që buron nga varfëria jonë shpirtërore, si ankimi i të dehidratuarit: “Kam etje”.
"Kështu erdha në Shenjtëroren tënde për ta parë fuqinë tënde e lavdinë tënde” (v.3): soditja në shenjtërore është një aludim për shfaqjet e Perëndisë në Sinai, vendi i shenjtë ku njerëzit soditën Perëndinë e tyre që u ofroi atyre Besëlidhjen.
Dhe pjesa e dytë të vargut:
“Për ta parë fuqinë tënde e lavdinë tënde”
në kujtesën e Izraelit, ngjall mrekullitë e Eksodit me të cilët Hyji e çliroi popullin e tij nga skllavëria në Egjipt.
Por edhe vargu 8 sigurisht u referohet mrekullive të eksodit:
“Sepse ti je bërë ndihma ime, prandaj do të brohoris nën hijen e krahëve të tu!” (v.8):
Populli i Zgjedhur nuk do ta harrojë kurrë: në kujtim të gjallë, në Izrael, këtë fjali nga Zoti drejtuar Moisiut:
“7 E pashë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe e dëgjova klithjen e tij për ndihmë për shkak të pashpirtësisë së mbikëqyrësve të tyre. 8 Dhe, duke e ditur vuajtjen e tij, zbrita për ta çliruar nga duart e egjiptianëve, ta nxjerr nga ajo tokë dhe ta çoj në një vend të mirë e të gjerë…” (Da. 3, 7).
Kur besimtarët izraelitë meditonin për këtë çlirim që Hyji ia solli popullit të Izraelit, ata e krahasonin këtë ndodhi me një shqiponjë që mëson të fluturojnë të vegjlit e saj:
“10 Gjetur e kish në një vend t’shkretë, n’vend tmerrimi, ulërimi bishash. E rrethoi, e përkujdesi, e ruajti si beb’n e syrit.
11 Si shqiponja që bën gjira kur do zogjtë t’i mësojë t’fluturojnë, mbi ta i hap e i palon krahët: ashtu e mori Izraelin, e mbarti mbi flatrat e veta.
12 Zoti vetëm e udhëhoqi, tjetër zot nuk qe me Të” (Dt. 32, 10-12).
Duke i bërë jehonë kësaj lexojmë në librin e Eksodit, në kohën e kremtimit të Besëlidhjes:
“4 Ju vetë patë se çfarë u bëra egjiptianëve, se si juve ju kam bartur mbi krahët e shqiponjave e ju kam sjellë deri tek unë.
5 Prandaj, nëse do të ma dëgjoni fjalën e do ta mbani Besëlidhjen time, ju do të jeni ndër të gjithë popujt prona ime, ‑ imja është mbarë toka‑.
6 Ju do të jeni për mua një mbretëri priftërinjsh, e një popull i shenjtë.Këto janë fjalët që do t’ua thuash bijve të Izraelit” (Da. 19, 4-6)
Aq sa krahët e kerubinëve në tempullin e një kuptimi tjetër. Ata janë krahët mbrojtës të atij që i mëson Izraelit drejt lirisë.
Të gjitha këto evokime të një jete të Besëlidhjes, të intimitetit pa hije, mund të provojnë se ky psalm është shkruar në një periudhë ku jeta ishte pak e vështirë, në një përiudhë kujtimet e të cilës vërtet duhet të mbahen. Gjithçka nuk është aq rozë dhe vargjet e fundit (të cilat liturgjia nuk na bën t'i këndojmë), flasin fort, madje dhunshëm, për pritjen e zhdukjes së së keqes në tokë, p.sh.:
"10 E ata që kërkojnë të ma marrin shpirtin, do të zbresin në thellësitë e dheut,
11 do të bien nën pushtetin e shpatës,
do të bëhen pre e çakejve” (Ps. 63, 10-11).
Izraeli është i gatshëm të arrijë në plotësimin e premtimeve të reja: qiejt të rinj, tokën e re dhe çlirimin nga çdo e keqe, nga çdo persekutim.
Shprehjet: "Të kërkoj që nga agimi... shpirti im ka etje" thonë gjithashtu se kjo kërkim nuk është përmbushur ende: Izraeli është populli i pritjes, i shpresës: "5 Shpresoj në ty, o Zot, shpirti im shpreson në premtimin e tij.
6 E pret shpirti im Zotin më tepër se rojtarët agimin. Më tepër se rojtarët agimin
7 le të shpresojë Izraeli në Zotin, sepse te Zoti është mëshira dhe i madh është tek Ai shpërblimi”(Ps. 130,6).
Kur Jezusi flet për vigjilencë, për vigjilencë në shëmbëlltyrën e virgjëreshave të urta dhe virgjëreshave të marra (që do të jetë ungjilli ynë për këtë të dielë të tridhjetë e dytë), kjo është ajo që ai mendon: një kërkim të përhershëm për Zotin.
Sot, duke ndjekur popullin hebre, populli i krishterë merr këtë lutje, këtë etje, këtë pritje: Psalmi 63 është pjesë e lutjes së orëve të mëngjesit të së dielës të javës së parë. Sepse në liturgjinë e krishterë, e diela, dita e Ngjalljes së Krishtit, është dita e privilegjuar në të cilën kremtojmë tërësinë e misterit të Aleancës së Zotit me popullin e tij, që në agimin e historisë së saj, në pritje të përfundimit. ardhjen e Mbretërisë së tij.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 32 Ord. VITI A

MË 12-11-2O23.

UNGJILLI: Mt. 25,1-13.


1”Atëherë Mbretëria e qiellit do t’u përngjajë dhjetë virgjërave, të cilat i morën dritëzat e veta e i dolën para dhëndrit. 2 Pesë prej tyre ishin marroqe e pesë të mençura. 3 Tashti, këto marroqet, morën me vete dritëzat, por nuk morën vajin. 4 Ndërsa ato të mençurat, morën me vete bashkë me dritëzat e veta edhe vaj në enë.
5 Pasi dhëndri u vonua, u kotën të gjitha dhe i zuri gjumi. 6 Rreth mesnatës u dha lajmi: ‘Ja, dhëndri! Dilini përpara!’ 7 Atëherë të gjitha virgjërat u çuan dhe i rregulluan dritëzat e veta. 8 Atëherë marroqet u thanë të urtave: ‘Na jepni prej vajit tuaj se po na ndalen dritëzat.’ 9 Të mençurat u përgjigjën: ‘ Assesi! Që të mos na mungojnë neve dhe juve, më mirë shkoni te tregtarët e bleni për vete!’
10 Kur ato shkuan të blejnë, erdhi dhëndri e ato që ishin gati, hynë bashkë me të në dasmë dhe u mbyll dera. 11 Më vonë ia behën edhe virgjërat e tjera e thanë: ‘Zotëri, o zotëri, na e çel derën!’ 12 Por ai iu përgjigj: ‘Përnjëmend po ju them: nuk ju njoh!’
13 Prandaj: rrini zgjuar se nuk e dini ditën as orën!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SHËMBËLLTYRA E DHJETË VIRGJËRESHAVE.

“Atëherë Mbretëria e qiellit do t’u përngjajë dhjetë virgjërave, të cilat i morën dritëzat e veta e i dolën para dhëndrit” (V.1) të ftuara për një festë dasme.
Ky krahasim shumë pozitiv me një martesë dëshmon se Jezusi nuk e imagjinoi këtë shëmbëlltyrë për të na shqetësuar; ai na fton të transportojmë veten deri në fund të udhëtimit, kur Mbretëria do të realizohet dhe na thotë 'Do të jetë si një mbrëmje dasme': që në fillim, prandaj mund të nxjerrim tashmë se edhe fjala e fundit: "Rrini zgjuar se nuk e dini ditën as orën!” (v. 13) nuk duhet të na trembë, ky nuk është kurrë qëllimi i Jezusit. Na takon ne të deshifrojmë se çfarë do të thotë ajo.
Është një shëmbëlltyrë: kjo do të thotë se është mësimi i fundit që ka rëndësi. Nuk është alegori, ndaj nuk ka nevojë të kërkosh përputhshmëri mes çdo detaji të historisë dhe situatave apo njerëzve konkretë. Së fundi, të mos skandalizohemi nga këto 5 virgjëresha largpamës që refuzojnë të ndajnë vajin e tyre, kjo nuk është një shëmbëlltyrë për ndarjen.
Të gjitha këto masa paraprake të marra, mbeten për të zbuluar se çfarë mund të thotë kjo frazë e famshme e fundit: "Rrini zgjuar se nuk e dini ditën as orën”! Për të filluar, le t'i hedhim një vështrim elementeve të shëmbëlltyrës: një martesë, një ftesë; dhjetë vajza të reja, pesë prej tyre janë të shkujdesura, pesë janë të kujdesshme ose të mençura në varësi të përkthimeve; largpamësit kanë vaj në rezervë, të shkujdesurat e kanë marrë llambën pa marrë vaj... por është e vërtetë që një llambë vaji pa vaj nuk është më llambë vaji... Është po aq budallallëk sa të vendosësh një llambë nën magjë:
“15 As nuk ndizet dritëza për ta vënë nën magje, por për ta vënë mbi pishtar për t’u bërë dritë të gjithëve në shtëpi” (Mt. 5, 15).
Dhëndri vonohet dhe virgjëreshat bien në gjumë, të mençurat si të tjerët: kalimthi mund të vërejmë se nuk u fajësohen për këtë gjumë, gjë që dëshmon se fjala e fundit: "Rrini zgjiar" nuk e ndalon gjumin, gjë që është paradoksale! Dhëndri përfundon gjithsesi dhe ne e dimë edhe si përfundon shëmbëlltyra: largpamësit hyjnë në sallën e dasmës, të shkujdesurat e shohin derën të mbyllur me këtë fjali që nuk mund ta themi nëse është e ashpër apo e trishtuar: "Nuk ju njoh, - u tha dhëndri atyre. Dhe ky përfundim i famshëm: “Rrini zgjuar, pra, sepse nuk e dini as ditën, as orën”.


NË TAKIM TË DHËNDRI CDO DITË.

Është mjaft interesante që Jezusi tashmë ka trajtuar pothuajse të njëjtën temë në një shëmbëlltyrë tjetër, atë të dy shtëpive: njëra është ndërtuar mbi shkëmb, tjetra mbi rërë. “Ra shiu, vërshuan përrenjtë, frynë erërat”: njëra nga të dy rezistoi, tjetra u shemb; deri tani asgjë për t'u habitur, ndoshta dikush mund të ketë pasur mundësi të dyshojë; por këtu Jezusi vetë shpjegon: ai që ndërtoi mbi shkëmb është: "Çdo njeri që dëgjon fjalët e tij, por nuk i vë në praktikë..."; cilat janë këto "fjalë të famshme që thotë ai"? Jemi në kapitullin 7 të Shën Mateut; disa rreshta më parë mund të lexojmë:
“21 Jo secili që më thotë: ‘O Zot, o Zot!’ do të hyjë në Mbretërinë e qiellit, por ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiell. 22 Shumë do të më thonë atë ditë: ‘O Zot, o Zot, a nuk profetizuam në Emër tënd, a nuk i nxorëm shpirtrat e këqij në Emër tënd, a nuk bëmë shumë mrekulli në Emër tënd?’ 23 Atëherë unë do t’u them: Kurrë nuk ju kam njohur! Shporruni prej meje, o keqbërës!” (Mt. 7, 21-23).
Dhe Jezusi vazhdon: “24 “Kështu, kushdo i dëgjon këto fjalë të mia dhe i vë në veprim, mund të krahasohet me njeriun e urtë, i cili e ndërtoi shtëpinë e vet mbi shkëmb” (v.24). Prandaj, në shëmbëlltyrën e dy shtëpive, lidhja është e qartë: "Unë nuk ju njoh, o keqbërës"; me fjalë të tjera, 'ju bëni gjëra shumë të bukura (profeci, mrekulli...) por nuk i doni vëllezërit tuaj'; këtu, në shëmbëlltyrën e dhjetë virgjëreshave, është e njëjta gjë: "Unë nuk ju njoh, ju nuk jeni drita e botës... ju jeni thirrur të jeni drita e botës, por nuk ka vaj në llambat tuaja'.
Në të dyja shëmbëlltyrat, Jezusi përdor të njëjtën formulë "Unë nuk të njoh": nuk është një vendim përfundimtar, është një vëzhgim i trishtuar: 'Nuk të njoh akoma', 'Nuk je ende gati për Mbretërinë, ti. Edhe virgjëreshave marroqe nuk janë gati për dasmë'; padyshim që duhet kapur kuptimin e fjalisë ‘nuk të njoh’: është: nuk më ngjan mua, nuk je në bashkësi me mua.
Krahasimi me shëmbëlltyrën e dy shtëpive mund të na ndriçojë më tej: ky ishte përfundimi i fjalimit në mal, në të cilin Jezusi shpalli:
"43 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tënd. 44 E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, 45 për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët. 46 Sepse, po qe se i doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi meritoni? Pse a nuk bëjnë kaq edhe tagrambledhësit? 47 E nëse i përshëndetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë të njëjtën gjë edhe paganët? 48 Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!”(Mt. 5, 43-48).
Prandaj, "të rrish zgjuar" do të thotë të jetosh ditë pas dite këtë ngjashmëri me Atin për të cilin jemi krijuar: është të duash si ai; një gjë e pamundur, tundohemi ta themi... për fat kjo ngjashmëri dashurie është dhuratë; siç na thanë leximet e tjera të kësaj të diele, ne vetëm duhet ta dëshirojmë atë; ta kërkojmë, siç thotë psalmi: “O Zot, Hyji im, të kërkoj që nga agim”; të shkojmë të takojmë këtë Urtësi për të cilën na foli leximi i parë, atë që përkthehet në mirësi, ligj, drejtësi. Të shikosh, në fund të fundit, do të thotë të jesh gjithmonë gati për ta marrë atë. Ky takim i dhëndrit nuk bëhet në fund të kohës, në fund të historisë tokësore të çdo personi, por çdo ditë kohe; është çdo ditë që ai na modelon në imazhin e tij.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 33 VITI A

MË 19-11- 2023


LEXMI I PARË: PROV: 31,10-31.


Përshkrim dhe lavdërim i një gruaje të fortë dhe të virtytshme
31,10 Kush do të gjejë një grua të fortë dhe të virtytshme? Vlera e saj është shumë më e madhe nga ajo e margaritarëve.
31,11 Zemra e burrit të saj ka besim tek ajo, dhe do të ketë gjithnjë fitime.
31,12 Ajo i bën të mira dhe jo të keqe tërë ditët e jetës së saj.
31,13 Gjen lesh dhe li dhe punon me gëzim me duart e veta.
31,14 Ajo u përngjan anijeve të tregëtarëve: e sjell ushqimin e saj nga larg.
31,15 Çohet që me natë për t`i ndarë ushqimin familjes së saj dhe për t`u dhënë urdhërat e nevojshme shërbëtoreve të saj.
31,16 Ajo shikon një arë dhe e ble; me duart e saj mbjell një vresht.
31,17 Ngjesh me forcë ijët dhe i bën më të fortë krahët e saj.
31,18 E kupton që tregëtia e saj po shkon mbarë dhe llamba e saj e natës nuk i shuhet.
31,19 Shtrin dorën mbi furkën, pëllëmbat e saj zënë boshtin.
31,20 I shtrin dorën të varfërit dhe i jep dorën nevojtarit.
31,21 Nuk i trembet borës për familjen e saj, sepse tërë ata të shtëpisë së vet kanë një veshje të dyfishtë.
31,22 Bën për vete mbulesa si sixhade dhe rrobat e saj janë prej liri shumë të hollë dhe të purpurta.
31,23 Burri i saj nderohet te porta, kur ulet bashkë me pleqtë e vendit.
31,24 Përgatit rroba prej liri dhe i shet, i furnizon me breza tregtarët.
31,25 Forca dhe nderi janë rrobat e saj dhe qesh për ditët që do të vijnë.
31,26 Hap gojën e saj me dituri dhe mbi gjuhën e saj është ligji i mirësisë.
31,27 Ajo mbikqyr si shkon shtëpia e vet dhe nuk ha bukën e përtacisë.
31,28 Bijtë e saj ngrihen dhe e shpallin fatlume; edhe burri i saj e lëvdon duke thënë:
31,29 "Shumë bija kanë bërë gjëra të mëdha, por ti i kalon të gjitha ato".
31,30 Hiri është i rremë dhe bukuria është e kotë, por gruaja që ka frikë nga Zoti është ajo që do të lëvdohet.
31,31 I jepni frytin e duarve të saj, dhe vet veprat e saj le ta lëvdojnë te portat.


LECTIO DIVINA – MEDITIMI - LUTJA

PORTRETI I GRUAS EDEALE.

Çuditërisht, ato që sapo kemi dëgjuar, janë fjalët e fundit të librit të Fjalëve të urta: janë një lavdërim i gruas. Kjo dëshmon se autorët biblikë nuk janë misogjinë! E megjithatë, nëse kemi lexuar dhe medituar, me kureshtjen dhe durim tërë tekstin, të gjithë vargjet nga 10 deri në 31 të kapitullit të fundit të Fjalëve të urta, do të shohim se këtu bëhet në një farë mënyre portreti i gruas ideale; shprehja "grua e përsosur" në vargun e parë nënkupton atë me të cilën duhet të martohet një burrë nëse dëshiron të jetë i lumtur. Tani çfarë të re dhe jashtëzakonshme ka ajo grua e përsosur që e bën të lumtur zemrën e burrit të saj? Asgjë saktësisht: ajo është një punëtore, është besnike dhe e përkushtuar ndaj burrit të saj dhe ndaj shtëpisë së saj, pa harruar të drejtohet tek të varfërit dhe të pafatët.
Kaq, por këto janë vlera të sigurta, na thotë autori, sekreti i lumturisë. Ai nuk e përdor shprehjen "sekreti i lumturisë", ai e quan atë mençuri, urti, por është e njëjta gjë.
Dhe dihet që besimtarët e Izraelit janë të bindur për një gjë: vetëm Zoti mund të na mësojë sekretin e lumturisë, dhe kjo lumturi varet nga gjëra të vogla dhe modeste të jetës tonë të përditshme. Të gjithë të kristerë e njohin një fjali të famshme që gjendet në të njëjtin libër të Fjalëve të urta, 9,10: Frika e Zotit është parimi i diturisë, dhe njohja e të Shenjtit është zgjuarsia".(Frika në kuptimin e dashurisë dhe besnikërisë, fare thjesht)
Është interesante që libri i Fjalëve të urta fillon me nëntë kapituj të cilët janë një ftesë për të kultivuar këtë virtyt të urtisë që është arti për të ecur me besnikëri drejt qëllimit të jetës së vet duke përparuar çdo ditë në këtë qëllim; dhe në kapitullin e fundit të këtij libri lexohet kjo poezi për lavdërimin e gruas ideale, që është ajo që e njeh mirë qëllimin e jetës së saj, ecen me përkushti në drejtim të këtij qëllimi në tërë jetën e saj, duke i kryer ato gjëra të vogla të jetës të përditshme në përkim me vullnetin e Zotit, që ua garantojnë lumturinë asaj, familjes dhe shoqërisë, saktësisht. Mësimi është, një grua e tillë u jep atyre përreth vetes një gjë që Zoti ëndërron për njerëzimin, që është lumturia.
Pra, nuk është e rastësishme, natyrisht, që kjo poezi paraqitet në një mënyrë të veçantë: sepse nëse i referohemi këtij fragmenti në Biblën tonë, do të shohim se kjo poezi është "alfabetike"; tashmë kemi lexuar dhe mësuar psalme alfabetike; ky është një proces i zakonshëm: çdo varg fillon me një shkronjë të alfabetit në rend; (në letërsi, kjo quhet akrostik); por nuk është një çështje teknike, jo më shumë sesa në psalme; është një pohim i besimit, një mënyrë për të shprehur besimin e vet në tërësinë e tij ; gruaja ideale është ajo që e ka lënë veten të përshkuar nga mençuria dhe urtia e Zotit; ajo urti është një reflektim i urtisë së Zotit; dhe kështu ajo grua e mençur dhe e urtë kupton gjithçka, nga A tek Z.


BIBLA DHE GRATË.

Libri i FJALËVE TË URTA nuk është i vetmi që mban këtë lloj lavdërimi shumë pozitiv për seksin e bukur; ka shumë fraza të tjera në Biblën që mund të citohen dhe që i lavdërojnë gratë, të paktën disa. Ne nuk duhet të harrojmë se Bibla ka, që në fillim, një konceptim krejtësisht origjinal për gratë; në Babiloni, për shembull, u mendua se gruaja u krijua pas burrit (duke nënkuptuar se burri fare më mirë mund të kishte kaluar jetën e tij pa një grua); përkundrazi, poema e krijimit (kapitulli i parë i Zanafillës), e cila u shkrua nga "priftërinjtë" në kohën e mërgimit në Babiloni, saktësisht thotë qartë: "Zoti e krijoi njeriun në imazhin e tij, në imazhin e Perëndisë e krijoi atë, i krijoi ai mashkull dhe femër”(Zan 1.27). (Kjo është, që nga fillimi).
Dhe tregimi i dytë i krijimit te Zanafilla, i cili është më i vjetër, e lidh shumë gjallërisht krijimin e gruas menjëherë pas burrit; ky tregim me kujdes e përshkruan gruan si të barabartë me burrin pasi ajo është e së njëjtës natyre me të: "Kocka e kockave të tij, mishi i mishit të tij" (Zan. 2, 18-24). Ata janë aq të barabartë, për më tepër, sa kanë të njëjtin emër: fjalët burri dhe gruaja, në shqip, nuk dalin nga e njëjta rrënjë: por, në hebraisht, fjala ish në gjininë mashkullore i korrespondon fjalës shqipe "burrë", dhe fjala ishshah në gjininë femërore i korrespondon fjalës shqipe "grua"; dhe kjo gjë tregon qartë si ngjashmërinë e të dyve, ashtu edhe veçantinë e secilit.L
Dhe teksti shkon më tej, pasi ai saktëson qartë se gruaja është një dhuratë që i bëhet burrit për lumturinë e tij: "Pastaj Zoti Perëndi tha: “Nuk është i lumtur njeriu që jeton vetëm; unë do t`i bëj një ndihmë që i leverdis”(Zn. 2,18). Dhe Zoti tha: "Unë do t'i bëj një ndihmë të ngjashme me të, që mund t'i qëndrojë përballë. Dhe Zoti Perëndi formoi nga dheu tërë kafshët e fushës dhe tërë zogjtë e qiellit dhe i çoi te njeriu për të parë si do t`i quante; dhe sido që njeriu t`i quante qeniet e gjalla, ai do të ishte emri i tyre. Dhe njeriu u vuri emra tërë bagëtisë, zogjve të qiellit dhe çdo kafshe të fushave; por për njeriun nuk u gjend asnjë ndihmë e përshtatshme për të. Atëherë Zoti Perëndi e futi në një gjumë të thellë njeriun, të cilin e zuri gjumi; dhe mori një nga brinjët e tij dhe e mbylli mishin në atë vend. Pastaj Zoti Perëndi me brinjën që i kishte hequr njeriut formoi një grua dhe e çoi te njeriu. Dhe njeriu tha: “Kjo së fundi është kocka e kockave të mia dhe mishi i mishit tim. Ajo do të quhet grua sepse është nxjerrë nga burri”.
Zoti tha: "Unë do t'i bëj një ndihmë të ngjashme me të, që mund t'i qëndrojë përballë. Është e qarte: një që mund t'i qëndrojë përballë, një i barabartë me të cilin ai mund të dialogojë, në të vërtetë ballë për ballë me gjithçka që përfshin zbulimi i ndërsjellë dhe zbulimi i secilit në sytë e tjetrit.
Pjesa tjetër e tekstit biblik tregon për ndarjen që gradualisht u fut në marrëdhënie që duhej të ishin themëluar mbi besimin reciprok dhe mbi dialogun: dyshimi u vendos midis njerëzimit dhe krijuesit të tij; dhe marrëdhëniet e shtrembëruara gjithashtu janë vendosur gradualisht midis burrit dhe gruas: tani gjithçka nuk bazohet në dialog, por në pushtet: i cili bëhet joshje nga njëra anë, mbizotërim nga ana tjetër; "Dëshira juaj do t'ju sjellë te njeriu, thotë Zoti, dhe ai do të sundojë mbi ju" (Zan. 3,16). Dhe kur teologu biblik e shkroi këtë tekst rreth vitit 1000 para Krishtit, përvoja e përditshme e ka verifikuar këtë analizë për mijëra vjet.

ALEANCA E ÇFTIT, IMAZHI I ALEANCËS SË ZOTIT.

Dhe tani libri i Fjalëve të urta fillon të ëndërrojë përsëri për çiftin ideal: këtu burri mund të mbështetet plotësisht te shoqja e tij "burri i saj mund t'i besojë asaj ... Ajo e bën atë të lumtur" ... (v. 11) ... 12). Autori madje kishte idenë, guximin, do të thosha, të mendonte se çifti njerëzor ishte i lidhur nga një Besëlidhje e vërtetë e ngjashme me atë që bashkon Zotin dhe Izraelin. Në një pasazh tjetër nga libri i Fjalëve të urta, ne mund të lexojmë se prishja e bashkimit bashkëshortor është në të njëjtën kohë prishja e Besëlidhjes me Zotin (2,17).
Mund të kthehemi tani në tekstin tonë të sotëm: në përfundim të librit të tij, me pak fjalë, autori dëshiron të nxjerrë në pah dy gjëra që janë disi dy lumturitë e gruas: lumturia e parë: "E lumtur ti je, ti që ke frikë nga Zoti "(përkthehet: "ti që e don Zotin "); lumturia e dytë "E lumtur je: me gjithë këtë punë të pëvuajtur, ti krijon lumturi".