32. Beteja e Hunejnit
Çlirimi i Mekkes, në shumë zona të Arabisë, shkaktoi një konvertim masiv të njerëzve në Islam. Megjithatë, kishte akoma disa fise, që jetonin në juglindje të Mekkes dhe që nuk dëshironin ta linin idhujtarinë. Ata ishin të alarmuar nga përparimi i rrufeshëm i Islamit dhe ishin të bindur se sikur të vazhdonte ky ritëm i përhapjes, ata shumë shpejt do të rrethoheshin nga Islami në çdo anë dhe do të izoloheshin nga fiset e tjera pagane. Prijësit e tyre e kuptuan se do të ishte një lëvizje e pamendtë që t`u lejonin muslimanëve t`i konsolidonin fitimet e tyre të fundit dhe të bëheshin akoma më të fuqishëm. Andaj, ata vendosën të vepronin menjëherë dhe t`i sulmonin muslimanët në Mekke, për t`i shkatërruar. Fiset kryesore mes tyre ishin fiset Havazin, Thakif, Sa`ad dhe Xheshm. Që të gjithë ishin luftëtarë të fortë, të cilët krenoheshin me pavarësinë e tyre dhe me traditat e tyre ushtarake. Ata e dinin se Mekkeja iu dorëzua Muhammedit fare pa luftë, por këtë gjë ia mveshnin paburrërisë së Kurejshit. Sa për vete, ata ishin të bindur se ishin kundërshtarë të denjë në fushëbetejë, për heronjtë e Islamit.
Në fund të Janarit të vitit 630, Profeti mori informata se fiset Thakif dhe Havazin ishin nisur nga trojet e tyre dhe po lëviznin drejt Mekkes. Kur këto lajme u konfirmuan, edhe ai urdhëroi një mobilizim të përgjithshëm në Mekken e sapoçliruar.
Profeti nuk donte që Mekkeja të bëhej një fushëbetejë. Andaj, u largua shpejt e shpejt nga Mekkeja, më 26 Janar të vitit 630, në krye të 12,000 ushtarëve, për t`u ndeshur me armikun. Nga këta ushtarë, dhjetë mijë ishin nga Medineja dhe dy mijë të tjerë ishin rekrutë nga mekkasit e sapokonvertuar.
Kjo ishte ushtria më e madhe e mbledhur ndonjëherë në Arabi. Derisa pjesët e ndryshme të ushtrisë marshuan nëpër portat e qytetit me armatim të plotë, Ebu Bekri, që i vështronte me krenari, tha: "Kësaj rradhe s`mund të humbim sepse jemi të shumtë në numër." Por shumë shpejt, ai u bind për të kundërtën. Në fillim, muslimanët po mundeshin, ndonse ishin sa trefishi i ushtrisë armike, në numër. Kur`ani ua kishte tërhequr vëmendjen muslimanëve, se numri i madh i ushtarëve nuk ishte një garanci për fitoren e tyre.
Sir William Muir
Kishin kaluar katër javë, qëkur Muhammedi ishte larguar nga Medineja. Ai u nis nga Mekkeja në krye të të gjitha forcave të tija, të cilat me shtimin e 2000 mekkasve, numëronin 12,000 ushtarë. Me kërkesën e tij, Safvani përgatiti mbi njëqind parzmore dhe po aq deve. Parakalimi i fiseve, ku gjithsecili e mbante lart flamurin e vet, ishte aq madhështor, sa Ebu Bekri tha me entuziazëm: "Sot s`do të humbim nga numri i vogël i ushtarëve." ("Jeta e Muhammedit", Londër, 1861)
Kur forcat e para muslimane, të udhëhequra nga Halid bin Velidi, hynë në luginën e Hunejnit në juglindje të Mekkes, armiku ishte në pritë tashmë dhe i përgatitur për t`i sulmuar muslimanët me shigjeta e shtiza. Kalimi ishte i ngushtë, rruga e ashpër dhe muslimanët po përparonin, të pavetëdijshëm për prezencën e armikut. Pak para agimit, fisi Havazin i sulmoi krejt papritmas.
Sulmi i armikut ishte aq i beftë dhe i befasishëm, sa muslimanët nuk i bënë dot ballë. Pjesa e përparme e ushtrisë, e përbërë nga fisi Sulajm, u shpërbë dhe filloi të ikte. Pjesa qendrore e ushtrisë ishte menjëherë pas tyre. Formacioni i Halidit u kthye drejt tyre dhe bëri që edhe ata të iknin nga armiku. Shumë shpejt, të gjithë ushtarët filluan të iknin dhe nuk shkoi gjatë derisa Muhammedi të mbetej vetëm me disa nga ndjekësit e tij më besnikë.
Ushtarët e prirë nga Halid bin Velidi ishin të parët që ikën pas sulmit të armikut dhe u ndoqën menjëherë nga umajjadët e sapokonvertuar të Mekkes, bashkë me miqtë dhe përkrahësit e tyre. Pas tyre ishin medinasit. Shumë muslimanë u vranë në këtë rrëmujë dhe shumë të tjerë u plagosën. I Dërguari i thirri prap ushtarët që arratiseshin por askush nuk e dëgjonte.
Ushtria e Islamit po ikte, e ndjekur nga një armik i cili i sulmonte pa ndalur. I Dërguari nuk u largua nga vendi i tij dhe qëndroi i fortë si shkëmb. Tetë vetë ishin akoma me të, duke e ndjekur "spektaklin" e ikjes së ushtarëve. Ata ishin:
1. Ali ibn Ebu Talibi
2. Abbas ibn Abdu`l Muttalibi
3. Fadhl ibn Abbasi
4. Ebu Sufjan ibn el-Harith ibn Abdu`l Muttalibi
5. Rabi`a, vëllai i Ebu Sufjan ibn el-Harithit
6. Abdullah ibn Mesudi
7. Usame ibn Zejd ibn Harithe
8. Ajman ibn Ubejd
Nga këta të tetë, pesë të parët ishin nga fisi Hashim. Njëri prej tyre ishte xhaxha dhe të tjerët, kushërinj të Profetit.
Profeti i kërkoi Abbasit që t`i thirrte prapa muslimanët, që po iknin. Abbasi kishte një zë të fuqishëm dhe thirri:
"O muhaxhirë! O ensarë! O fitimtarë të Bedrit dhe njerëzit e Pemës së Besnikërisë! Ku po shkoni? I Dërguari i Zotit është këtu. Ejani pranë tij!"
Zëri i Abbasit jehoi në luginën e ngushtë, ku të gjithë mund ta dëgjonin dhe kjo gjë pati ndikim në ndaljen e ikjes së muslimanëve.
Ensarët ishin të parët që u ndalën dhe u kthyen në betejë. Të frymëzuar nga shembulli i tyre, edhe të tjerët i ndoqën. Shumë shpejt, muslimanët u riorganizuan dhe filloi një luftë e ashpër, që në fillim dukej e barabartë por që shumë shpejt, filloi të rridhte në favor të muslimanëve. Kur e rifituan moralin e humbur, ata filluan ta sulmonin armikun. Armiku luftonte trimërisht por i kishte të kufizuara lëvizjet, nga numri i madh i grave dhe fëmijëve, që kishin marrë me vete. Muslimanët e shfrytëzuan këtë përparësi dhe tani ishin pikërisht beduinët, që po iknin në çdo anë.
Sir William Muir, e ka rrëfyer gjerë e gjatë tregimin e ikjes së muslimanëve në Hunejn. Në librin e tij, "Jeta e Muhammedit" (Londër, 1877), ai shkruan:
Herët në mëngjes, pak para se të agonte dita dhe kur qielli ishte i mbushur me re, ushtria e Muhammedit ishte akoma në lëvizje. I mbathur me parzmoren e tij, si në ditën e Uhudit, ai ishte mbi një mushkë, në pjesën e prapme të ushtrisë.
Pjesa e përparme, e përbërë nga fisi Sulajm dhe e prirë nga Halidi, po kalonte nëpër kalimin e pjerrët dhe të ngushtë, kur papritmas fisi Havazin doli nga prita dhe i sulmoi në befasi. Të zënë të papërgatitur para këtij sulmi, fisi Sulajm u shpërnda dhe iku. Ky shok u përcoll nga rradha në rradhë. Të goditur nga atmosfera e tensionuar dhe nga lodhja rrugës së vështirë, të gjithë ushtarët i zuri paniku dhe filluan të iknin. Teksa trupat po largoheshin para syve të tij, Muhammedi thirri: "Ku po ikni? I Dërguari i Zotit është këtu! Kthehuni! Kthehuni!" por fjalët e tij nuk patën kurrfarë ndikimi, përveç tek disa ndjekës të tij besnikë, që e rrethuan për ta mbrojtur.
Konfuzioni u rrit edhe më, devetë filluan të përplaseshin me njëra-tjetrën dhe zëri i Muhammedit u humb në mesin e kësaj zhurme. Më në fund, kur edhe ushtarët medinas filluan të iknin, ai i kërkoi Abbasit, i cili ia mbante mushkën, të thirrte: "O banorë të Medines! O njerëz të Pemës së Besnikërisë!" Abbasi kishte një zë të fuqishëm dhe pasi i përsëriti disa herë këto fjalë, të gjithë dëgjuan. Këto fjalë e prekën zemrën e medinasve. Ata u ndalën dhe u kthyen drejt Muhammedit duke thënë: "Lebbejk! Ja ku jemi!" Njëqind nga këta ndjekës besnikë, kaluan me vështirësi nga kalimi i bllokuar nga devetë dhe e sulmuan armikun, me çfarë e ndalën përparimin e tij. Të çliruar nga shtypja e armikut, ushtria filloi të ndalej dhe të kthehej gradualisht në betejë. Luftimi ishte i ashpër dhe rezultati i betejës, për shkak të kushteve natyrore dhe egërsisë së beduinëve që sulmonin, mbeti i papërcaktueshëm për një kohë. Muhammedi u ngjit në një vend të lartë për ta ndjekur betejën. I emocionuar nga ajo që shihte, ai thirri: "Tanë zjarri është nxehur. Unë jam Profeti që s`gënjen dhe jam pasardhësi i Abdu`l Muttalibit."
Pastaj Muhammedi i kërkoi Abbasit një grusht gurësh të vegjël dhe duke i hedhur ato drejt armikut, tha "Shkatërrojini, kapini ata!" Armiku vërtetë kishte filluar të shpërndahej. Vendosmëria e grupit medinas dhe entuziazmi i ushtarëve të rikthyer pas ikjes, e siguruan fitoren. Armiku iku dhe sulmi mbaroi. Shumë u vranë dhe muslimanët luftuan aq ashpër kundër armikut, sa u vranë edhe disa fëmijë të vegjël. Kjo ishte një gjë, të cilën Muhammedi e kishte ndaluar rreptësisht.
Betty Kelen
Muslimanët ndaluan pak para luginës së Hunejnit dhe në agim, marshuan drejt armikut. Djali i Umarit përshkruan ç`ndodhi në vijim:
"Zbritëm poshtë një lugine të gjërë, në muzgun e agimit por armiku kishte ardhur atje para neve dhe ishte fshehur në rrugët anësore dhe në vendet e ngushta. Ata ishin të fortë, të armatosur mirë dhe dinin ç`të bënin. Për Zotin, ishim të tmerruar kur zbrisnim poshtë luginës dhe Havazini na sulmoi përnjëherë."
Beduinët sulmuan me gurë, me shigjeta, me shtiza e me shpata. Pjesa e përparme e ushtrisë së Muhammedit, nën komandën e Halidit u thye dhe devetë filluan të vraponin tejembanë.
Në mesin e ushtarëve, ai (Muhammedi) i pa konvertitët e ri nga Mekkeja dhe u thirri, si njeri i tyre që ishte: "Ku po shkoni o njerëz? Kthehuni! Ejani tek unë! Unë jam i Dërguari i Zotit. Unë jam Muhammedi, djali i Abdullahut."
Asnjëri prej tyre nuk dëgjoi. Dhe përse duhej të dëgjonin vallë? Kishte pas tyre një ushtar të havazinëve, me flamurin e varur mbi shtizën e tij. Secilën herë që e hidhte shtizën, tehu i saj përfundonte mbi gjoksin e një ushtari armik. Zëri i Profetit kishte humbur mes zhurmës së njerëzve dhe zërit të deveve. Ai i kërkoi xhaxhait të tij Abbasit, në njeri me zë të fuqishëm, që të thirrte: "O shokë, mos e harroni Pemën e Betimit!" Dhe Aliu, aq i qetë në paqë por një përbindësh në betejë, i vendosur pranë tij, po luftonte për t`i dalë prapa shpine prijësit të Havazinëve dhe për ta vrarë.("Muhammedi, i Dërguari i Zotit")
Muhammed Husejn Hajkal
Muslimanët arritën në Hunejn në mbrëmje dhe qëndruan në hyrje të luginës deri në agim. Në agimin e ditës së nësërme, ushtria filloi të lëvizte dhe Muhammedi, që kalëronte mbi mushkën e tij të bardhë, ishte prapa Halid bin Velidit, i cili i komandonte trupat e fisit Sulajm, të cilat e përbënin pjesën e përparme të ushtrisë.
Teksa muslimanët kalonin nëpër kanjonin e Hunejnit, Malik ibn Aufi, i urdhëroi ushtrisë së tij të sulmonte në muzgun para agimit, fillimisht vetëm me shigjeta dhe pastaj me një sulm të përgjithshëm. Rradhët e muslimanëve u shpërndanë dhe u kapluan nga paniku. Disa prej tyre ikën nga kanjoni, aq larg sa mundeshin. Duke e parë atë që u ngjante muslimanëve, Ebu Sufjani u ndje i kënaqur për humbjen e armiqve të tij të vjetër, të cilët vetëm para pak kohësh e festonin çlirimin e Mekkes. Ai tha: "Muslimanët nuk kanë për të shpëtuar, pa u hedhur në det që të gjithë." ("Jeta e Muhammedit", Kairo, 1935)
Paganët pësuan disfatë por mundën të rigrupoheshin dhe thuhet se arritën të tërhiqeshin me sukses nga lugina e Hunejnit.
D.S. Margoliouth
Gjenerali (i paganëve), Malik bin Aufi, thuhet se arriti t`i mbante në pozitat e tyre kalorësit e tij, aq sa ishte e mjaftueshme për t`i mbrojtur më të dobëtit mes tyre dhe më pas, arriti t`i nxirrte në një lartësi, prej të cilës mund të niseshin drejt Taifit. Me sa duket, disa nga gratë shpëtuan bashkë me të dhe disa të tjera, ranë në duart e muslimanëve. Halid bin Velidi, ashpërsia e të cilit ishte qortuar disa herë nga Profeti, u qortua përsëri për mendimin e tij se e kishte për detyrë t`i vriste gratë. Ishte ky një akt, krejtësisht i papranueshëm për idetë e Profetit mbi burrërinë.
Në të njejtën mënyrë, Profeti i qortoi edhe ata që kishin menduar se ishte detyra e tyre t`i vrisnin fëmijët e jobesimtarëve. "Cilët janë më të mirët nga mesi juaj?", tha ai, "në jo fëmijët e jobesimtarëve..."
Një sukses i rëndësishëm ishte arritur dhe fati i qëndroi pas Profetit, në një kohë kur, e kundërta do të kishte patur pasoja serioze. Sepse Ebu Sufjani ishte i gatshëm ta shfrytëzonte një disfatë të muslimanëve, ndonse nuk kishte mjaft fuqi për të shkaktuar vetë një gjë të tillë." ("Muhammedi dhe rritja e Islamit", Londër, 1931)
Hunejni ishte beteja e fundit e udhëhequr personalisht nga Muhammedi, i Dërguari i Zotit. Ajo filloi me shpërndarjen e muslimanëve, të cilët ikën në çdo anë për të shpëtuar, krejtësisht shpërfillës ndaj faktit se edhe Profeti ishte në fushëbetejë. Megjithatë, më në fund, muslimanët dolën fitimtarë, falë vendosmërisë dhe guximit të Profetit dhe të fisit të tij.
Në biografinë e tij të të Dërguarit, historiani indian M. Shibli, shkruan:
Në vend të fitores së muslimanëve, ajo që mund të shihej në Hunejn ishte ikja e e tyre. Profeti shikoi përreth dhe nuk gjeti askë tjetër, përveç një numri të paktë nga shokët e tij. Ebu Katada, një sahabe i Profetit, i cili ishte i pranishëm në Hunejn, thotë se teksa ushtria ishte duke ikur, ai u takua me Umar ibn el-Hattabin, të cilin e pyeti: "Ç`do të bëhet puna e muslimanëve tani?" Ky i fundit, ia ktheu: "Kështu qenka vullneti e Zotit" ("Jeta e Profetit (Siratu`n-Nebi), vëll.1, fq.535-536, botuar 1976, Azamgarh, Indi)
Sir William Muir
Ikjen e befasishme të ushtarëve në fillim të asaj dite, Profeti e shihte si një pasojë të besimit të tepërt të tyre në numrin e ushtrisë. Suksesi i mëpasëm iu mvesh ndihmës së ndihmuesve të padukshëm, që kishin luftuar kundër armikut. Kështu përmendet kjo betejë në Kur`an: Vërtet Zoti ju ndihmoi në shumë beteja. Dhe në Hunejn, kur ju ishit mendjemëdhenjë për shkak të numrit tuaj e ky numër s`ju solli dobi. Toka, me gjithë gjerësinë e saj, u bë ngushtë për ju. Atëherë kthyet shpinë dhe ikët...Kur`an (9:25) ("Jeta e Muhammedit", fq.143, Londër, 1877)
Në këtë kontekst, "ndihmuesit e padukshëm" e kanë kuptimin e moralit të tyre të lartë. Në fillim të betejës, ata u mundën dhe u shpërndanë. Por më pas u frymëzuan nga shembulli i Profetit, guximi i të cilit e rifreskoi moralin e tyre dhe i bëri të luftonin kundër armikut me një guxim të ri.
Beteja e Uhudit kishte filluar me fitoren e muslimanëve dhe kishte përfunduar me një disfatë të tyre. Ajo e Hunejnit filloi me humbjen e tyre dhe përfundoi si një fitore për ta. Në fillim të betejës, u vranë shumë muslimanë, si pasojë e panikut dhe e pavendosmërisë së tyre.
Muhammed Husejn Hajkal
Fitorja ishte e kushtueshme dhe muslimanët paguan një çmim të lartë për të. Ata do të mund ta fitonin betejën shumë më lehtë, sikur të mos ishte ajo ikje e tyre në fillim, që e bëri Ebu Sufjanin të besonte se të gjithë do të hidheshin në det. Ndonse burimet nuk i përmendin emrat e të gjithë të rënëve në betejë, ata përmendin se dy fise muslimane, thuase u zhdukën krejtësisht dhe se i Dërguari mbajti një funeral për të gjithë ata. Një gjë, që e kompenzonte këtë humbje të madhe jetësh, ishte superioriteti i padiskutueshëm, që kjo betejë u solli muslimanëve. Për më tepër, fitorja solli më shumë pre dhe të burgosur lufte, se ç`kishin parë ndonjëherë. ("Jeta e Muhammedit", Kairo, 1935)
Aliu dhe beteja e Hunejnit
Heroi i betejës së Hunejnit ishte përsëri Aliu, si në të gjitha betejat e tjera të mëparshme. Kur të gjithë shokët e Profetit po iknin nga fushëbeteja dhe vetëm tetë vetë kishin mbetur pranë Profetit, Aliu ishte ai i cili qëndroi para këtij të fundit, për ta mbrojtur. Beduinët sulmonin por secilën herë, ai i kthente prapa, njësoj siç kishte bërë në Uhud. Për një kohë, gjithçka ishte njësoj si Uhudi.
Më në fund, Aliu arriti ta kthente rrjedhën e betejës. Fillimisht, ai rrëzoi nga deveja e tij Uthman bin Abdullahun, që ishte njëri nga prijësit e armikut, dhe e vrau atë. Më past, në një luftim ballë për ballë, ai e vrau Ebu Xherdelin, prijësin e fisit Havazin. Kur këta dy prijës u vranë, armiku e humbi morali dhe më pas, edhe vetë betejën.
M.Shibli
Fisi Malik i Thakifëve luftonte burrërisht por filloi të shpërndahej, kur u vra prijësi i tyre, Uthman bin Abdullahu... ("Jeta e të Dërguarit", Azamgarh, Indi, 1976)
Ebu Sufjani, prijësi i fisit Umejje, ishte i pranishëm në kampin musliman, siç përmendëm më sipër. Ndonse e kishte "pranuar" Islamin, ai i gëzohej ikjes së muslimanëve dhe shpresonte se të gjithë do të hidheshin në det. Kur Hikda bin Umejje, një tjetër "musliman" i fisit Umejje, e pa ikjen e muslimanëve në fillim të betejës, tha: "Më në fund u prish magjia e Muhammedit". Me siguri që të dy, e imagjinonin rivendosjen e perëndisë së tyre, Hubalit, në vendin e tij në Qabe.
Ebu Sufjani dhe pjesëtarët e tjerë të fisit të tij, nuk e fshihnin dot kënaqësinë e tyre kur po dukej se muslimanët do të pësonin disfatë nga beduinët. Por kjo kënaqësi zgjati shumë pak. Shumë shpejt, ndodhi një kthim në betejë dhe beduinët u mundën. Ky kthim i gjendjes duhet të ketë shkaktuar një dëshpërim të madh tek Ebu Sufjani dhe fisi i tij, të cilët e humbën edhe mundësinë e fundit për t`i rikthyer kohët e "Injorancës".
Fiset që luftuan kundër muslimanëve, i kishin lënë të gjitha pronat e tyre në fushëbetejë. I Dërguari urdhëroi që të mblidheshin gjërat, kafshët të çoheshin në Xhirana, një vend mes Mekkes dhe Taifit dhe ta prisnin ardhjen e tij. Në ndërkohë, ai vendosi ta pushtonte edhe Taifin, që ishte kështjella e fundit e idhujtarëve. Për këtë qëllim, urdhëroi që pjesa kryesore e ushtrisë të marshonte në atë drejtim. Edhe të arratisurit nga beteja ishin strehuar në kështjellën e Taifit.
Gjatë rrugës për në Taif, i Dërguari kaloi pranë një grupi njerëzish, që qëndronin rreth trupit të një gruaje të vrarë. Pasi i pyeti, e kuptoi se ajo ishte vrarë nga Halid bin Velidi.
Muhammed ibn Is`hak
Një mik i yni na ka thënë se i Dërguari, një ditë pas Hunejnit, kaloi pranë trupit të një gruaje të vrarë nga Halid bin Velidi dhe i pa njerëzit e saj, të mbledhur përreth trupit. Kur e dëgjoi këtë, ai e thirri Halidin dhe ia ndaloi vrasjen e fëmijëve, grave dhe skllevërve. ("Jeta e të Dërguarit të Zotit")
I Dërguari e rrethoi Taifin por ky rrethim nuk dha ndonjë fryt dhe u ndëpre. Megjithatë, Taifi pranoi të dorëzohej vullnetarisht disa javë më pas.
Nga Taifi, i Dërguari shkoi në Xhirana për t`i ndarë plaçkat e luftës, të cilat ishin marrë nga fusha e Hunejnit. Pjesë që ia dha Ebu Sufjanit dhe bijve të tij, ishte më e madhe se pjesa, që u dha të tjerëve. Umajjadët nuk i besonin dot fatit të tyre. Ebu Sufjani, i cili kishte shumë arsye për të mos marrë asgjë fare, pas "performancës" së tij në Hunejn, u emocionua dhe i tha të Dërguarit: "Ti je bujar në luftë po aq sa je në kohë paqeje."
Disa orientalistë kanë thënë se pjesa që i Dërguari ia dha Ebu Sufjanit dhe bijve të tij, kishte për qëllim t`i mbante muslimanë, tani që nuk kishte mënyrë tjetër për ta fituar besnikërinë e tyre. Ata thonë se i Dërguari kurrë nuk hezitoi t`i "blente" idhujtarët, kurdo që ata ishin të gatshëm ta shisnin fenë e tyre për deve, dele ose për gurë të çmuar.
Ne nuk pajtohemi me këtë mendim. Pas çlirimit të Mekkes, Ebu Sufjani, bijtë e tij dhe pjesëtarët e tjerë të umajjadëve ishin në mëshirë të Muhammedit. Ai mund t`i vriste lehtësisht dhe të gjithë idhujtarët e Arabisë nuk mund të bënin asgjë për t`i shpëtuar. Ai nuk kishte nevojë t`i blinte ata ose dikë tjetër, që ta pranonin Islamin. Pranimi i tyre i Islamit edhe ashtu s`kishte kurrfarë vlere. Duke u falur dhurata Ebu Sufjanit dhe bijve të tij, Profeti i Islamit vetëm sa e demonstronte faktin se nuk ishte një njeri hakmarrës. Për arabët, siç mund ta kujtojë lexuesi, hakmarrja ishte pjesë e natyrës së tyre. Ai u përpoq ta zbuste armiqësinë e tyre ndaj Islamit me mirësi dhe me bujari. Këto dhurata ishin një gjest simbolik i kësaj sjelljeje.
Ebu Sufjani, bijtë e tij dhe umajjadët e tjerë, pas pranimit të këtyre dhuratave, u quajtën "Muallafu Kulubuhum" (ata, zemra e të cilëve u fitua). Profeti u fali sasi të mëdha nga preja e luftës armiqve të tij, që të mund t`i fitonte zemrat e tyre.
Dr. Muhammed Hamidullahu, në veprën "Hyrje në Islam" (1970), në faqen 80, thotë: "Ata, zemra e të cilëve u fitua" janë të llojeve të ndryshme. Juristi i madh, Ebu Ja`la el-Farra, thotë: "Ata, zemrat e të cilëve u fituan", janë katër llojesh:
1. Ata, zemrat e të cilëve duhet të zbuteshin, që të mund t`i vinin në ndihmë Islamit.
2. Ata, zemrat e të cilëve duhet të zbuteshin, që të mund të qëndronin larg nga të dëmtuarit e muslimanëve
3. Ata, të cilët i tërhiqte Islami
4. Ata, me konvertimin e të cilëve, bëhej i mundur konvertimi i gjithë fisit të tyre në Islam
Është e lejuar që të shfrytëzohet secila nga këto kategori të "atyre, zemrat e të cilëve duhet të fitohen", qofshin ata muslimanë ose politeistë. Ebu Sufjani dhe fisi i tij i takonin kategorisë së dytë, të atyre "zemra e të cilëve duhet të fitohej, që të qëndronin larg na të dëmtuarit e muslimanëve".
Ensarët dhe preja e Hunejnit
Disa nga të rinjtë e ensarëve ishin të dëshpëruar me atë, që atyre u dukej si një ndarje e "padrejtë" e presë së luftës. Kur Profeti po e ndante prenë e luftës, disa prej tyre thanë se ai po e favorizonte Kurejshin. Kur Profeti e dëgjoi këtë, urdhëroi që ensarët të mblidheshin në një çadër dhe u tha:
"Ç`është kjo që po dëgjoj prej jush, o ensarë, në lidhje me ndarjen e presë? A jeni zemëruar sepse u dhashë një pjesë më të madhe mekkasve sesa juve? Por më thoni njëherë: a nuk është e vërtetë se ju i adhuronit idhujt tuaj dhe Zoti u solli udhëzim nëpërmjet meje? A nuk është e vërtetë se ju po shkatërroheshit nga lufta civile dhe Zoti u bashkoi nëpërmjet meje? A nuk është e saktë se ju ishit të varfër dhe Zoti u pasuroi nëpërmjet meje?"
Secilës pyetje, ata iu përgjigjën kështu: "Po, kështu është dhe ky është bekimi i Zotit dhe i të Dërguarit të Tij."
Por pyetjet e tija ishin thjesh retorike dhe i Dërguari tashmë e kishte shprehur përgjigjen e tyre.
Sir William Muir
...ju mund të kishit thënë: "ti erdhe në Medine, si një njeri që quhej gënjeshtar dhe ne e dëshmuam vërtetësinë tënde. Ti erdhe si një ikanak i pashpresë dhe ne të ndihmuam. Ti erdhe si një i pastrehë dhe ne të strehuam. Ti erdhe i mjerë dhe ne të mbrojtëm" Përse po shqetësoheni për gjëra të kësaj bote, me të cilat vetëm kam dashur t`i afroj zemrat e këtyre njerëzve ndaj Islamit, ndërkohë që ju jeni të vendosur në besimin tuaj? A nuk jeni të kënaqur që ata t`i marrin devetë dhe bagëtinë, kurse ju ta merrni me vete të Dërguarin e Zotit tuaj në shtëpi? Jo! S`kam për t`ju lënë kurrë. Sikur i gjithë njerëzimi të shkojë në një anë dhe njerëzit e Medines në anën tjetër, unë do të shkoja andej nga të shkojnë medinasit. Zoti qoftë i mëshirshëm ndaj tyre, i bekoftë bijtë e tyre dhe bijtë e bijve të tyre përgjithmonë... ("Jeta e Muhammedit", Londër, 1861)
Kur ensarët i dëgjuan këto fjalë, sytë e tyre u mbushën me lotë dhe thanë: "Të tjerët le t`i marrin bagëtitë, delet dhe devetë. Gjithë ç`duam në është Muhammedi dhe asgjë tjetër."
Ensarët gjithashtu kishin patur frikë se Profeti mund të vendoste të qëndrojë në Mekke dhe ta bëjë atë kryeqytet të tij. Por ai i siguroi se kurrë nuk kishte për ta lënë Medinen dhe se ai dhe medinasit do të ishin të pandarë përgjithmonë.
Nga Xhirana, muslimanët u kthyen në Mekke, ku Profeti bëri shtatë rrotullime rreth Qabes dhe i kreu ritet e pelegrinazhit të vogël (Umre).
Beteja e Hunejnit ishte mundësia e fundit e Arabisë pagane. Kur muslimanët dolën fitimtarë në këtë betejë, më në fund ra perdeja në prologun pagan të dramës së historisë arabe. Por paganët ose më saktë paganët e fshehtë, edhe shumë kohë do të vazhdonin ta godisnin pas shpine Islamin.
Në Mekke, Profeti i bëri rregullimet e fundit në lidhje me administrimin dhe politikën e qytetit. Para se të largohej, ai e emëroi Akib bin Usajdin si guvernator të qytetit. Ky ishte emërimi i parë i një zyrtari të përhershëm në historinë e Islamit. Përveç kësaj, ai shpalli se Mekkeja ishte kryeqyteti fetar i Islamit.
Pasi kaloi një muaj përplot ndodhi në Mekke dhe në rrethinë, i Dërguari i Zotit dhe ushtria e tij u kthyen në Medine.
D.S. Margoliouth
Duke i dhënë Islamit një kryeqytet fetar, i cili nuk do të bëhej kryeqendër politike, themeluesi i kësaj feje siguroi një vazhdimësi të sistemit edhe në periudhat më kaotike të tij.
Vizita në Mekke, e cila ishte shoqëruar nga aq shumë ndryshime, përfundoi me një pelegrinazh të vogël të Profetit. Pas kësaj, Akibi, djali i Usajdit, u emërua guvernator i Mekkes, me një pagë prej një dirhemi në ditë. Ky ishte emërimi i parë i një zyrtari permanent në Islam. Në Hajber, qyteti tjetër me rëndësi nën sundimin e muslimanëve, udhëheqësia lokale ishte lënë për të vazhduar me punën e saj. Përveç guvernatorit, në Mekke u la edhe një zyrtar fetar, Mu`adh bin Xhebel, një medinas, të cilit Profeti ia besoi detyrën e të mësuarit të fesë së re. I Dërguari u kthye në Medine pas një mungese prej më se një muaji. ("Muhammedi dhe rritja e Islamit", Londër, 1931)
33. Ekpedita e Tebukut
Beteja e ***`asë, në të cilën muslimanët pësuan disfatë, u bë në shtator të vitit 629. Humbja e muslimanëve u interpretua si një shenjë e dobësimit të tyre dhe të shtetit të ri islam. Pas një imazhi të tillë, plaçkitësit arabë me shumë lakmi mendonin ta sulmonin Medinen. Por në vitin 630, në Medine filloi flitej se nuk ishin fiset veriore të arabëve por trupat romake, ata që planifikonin një pushtim të Hixhazit.
Muhammedi, Profeti i Islamit, vendosi të merte masa preventive për mbrojtjen e Medines dhe i urdhëroi ndjekësit e tij të përgatiteshin për një ekspeditë të gjatë në veri.
Ishte muaji shtator dhe moti në Hixhaz ishte tejet i nxehtë. Për më tepër, një thatësirë e gjatë e rrezikonte zonën dhe rezervat ushqimore po harxhoheshin. Për këto arsye, përgjigja e muslimanëve ndaj kësaj thirrjeje ishte pa ndonjë entuziazëm. të madh. Ata nuk donin të ndaheshin nga shtëpitë e tyre në një kohë si kjo.
Sir John Glubb
Në shtator ose tetor të vitit 630, i Dërguari i Zotit dha urdhër që të përgatitej një ekspeditë për në frontin bizantin. Moti në Hixhaz ishte akoma shumë i nxehtë, uji dhe ushqimi ishin rralluar dhe lëvizja e një force të madhe ushtarake do të ishte e vështirë. Ndoshta kujtimet e katastrofës në ***`ah, e shkatërronin akoma më shumë vullnetin e njerëzve, për t`u përballur sërish me bizantinët. ("Jeta dhe koha e Muhammedit")
Hipokritët në Medine e shfrytëzuan këtë mundësi për të ngjallur dyshime dhe pakënaqësi në mendjet e muslimanëve të ri. Ata jo vetëm që nuk mernin pjesë në ekspeditë, por edhe përpiqeshin t`i ndalonin të tjerët nga një gjë e tillë. Në një përpjekje të tillë për ta shkatërruar moralin e muslimanëve, ata filluan të thonin se kësaj rradhe, armiqtë e tyre nuk ishin thjesht fiset e varfëra arabe, që as armatim të duhur nuk kishin dhe as dinin të luftonin me rend dhe disiplinë. Tani armiku i tyre do të ishte Roma, shteti më i fuqishëm dhe më i civilizuar i botës, i cili mund t`i shkatërronte muslimanët.
Edhe përkundër kësaj, shumë muslimanë iu përgjigjën thirrjes së Profetit dhe u armatosën për ta mbrojtur fenë. Kur u bë një numërim, doli se ishin paraqitur 30,000 vullnetarë. Kjo ishte ushtria më e madhe e mbledhur ndonjëherë në Arabi.
Kësaj rradhe, Profeti e emëroi Ali ibn Ebu Talibin si mëkëmbës të vetin në Medine. Arsyet e zgjedhjes së Aliut për këtë detyrë, mund të përmblidhen në tri pika:
1. Ai deshi t`i tregonte botës se e konsideronte Aliun më të kualifikuar se gjithë të tjerët, për të qenë sundues i muslimanëve dhe për të qenë prijës i Shtetit Islam. Andaj, e emëroi pikërisht atë si mëkëmëbësin e tij në kryeqytet.
2. Të gjithë ushtarët po niseshin për në ekspeditë, duke e lënë Medinen pa një ushtri të mirëfilltë. Në rast të një sulmi kundër qytetit nga fiset nomade, Aliu mund ta kontrollonte situatën, falë guximit dhe aftësive të tija.
3. Shumë hipokritë kishin mbetur në Medine dhe të tjerë akoma, ishin ndarë nga ushtria dhe ishin kthyer në qytet. Ata ishin një rrezik potencial për kryeqytetin e Islamit. Andaj Profeti zgjodhi një njeri, i cili do të mund ta mbronte Medinen nga çdo sulm pagan, qoftë me forcë ushtarake, qoftë me anë të përçarjeve të brendshme.
Për hipokritët, s`kishte një goditje më të dhimbshme sesa ta shihnin Aliun në një pozitë autoritare mbi ta. Kur ushtria u largua nga Medineja, ata filluan të përshpërisnin se i Dërguari e kishte lënë Aliun në Medine, sepse donte të shpëtonte prej tij. Aliu u ndje shumë i pikëlluar se mësuesi i tij e kishte parë si një ngarkesë të tepërt. Andaj, menjëherë doli në rrugë dhe e arriti ushtrinë në vendin e quajtur Xhurf. I Dërguari ishte i befasuar që e shihte por kur Aliu ia shpjegoi çështjen, ai tha:
"Ata njerëz gënjejnë. Unë të lashë në Medine që të më përfaqësoje mua. A nuk je i kënaqur që të jesh pranë meje, siç ishte Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se nuk ka profet tjetër pas meje?"
Washington Irving
Nga kjo shprehje, shumë njerëz kuptuan se Muhammedi kishte për qëllim ta shpallte Aliun si kalif ose si pasardhës të vetin. Kjo kuptohet nga rëndësia e fjalës që përdoret për ta shprehur lidhjen mes Aronit (Harunit) dhe Mojsiut (Musës). ("Jeta e Muhammedit")
Aliu ishte i kënaqur me fjalët që i dëgjoi nga i Dërguari dhe u kthye në Medine, për t`i marrë përsipër detyrat e tija si mëkëmbës.
Kur Profeti e priti Aliun në kampin e tij në Xhurf, disa nga shokët e tij ishin me të. Njëri prej tyre ishte Saad bin Ebu Vakkasi, fitimtari i ardhshëm i betejës Kadisijja kundër persëve. Ai u tregoi muslimanëve të tjerë se në prani të tij, i Dërguari i Zotit i tha Aliut se ai ishte për të si Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se Aliu nuk ishte profet.
Pas një marshi të mundimshëm, ushtria arriti në frontin sirian dhe ndaloi në një fshat të quajtur Tebuk, pa gjetur gjurmë të ndonjë ushtrie romake ose të ndonjë armiku tjetër. Kufiri ishte i krejtësisht i qetë. Informatat që kishin ardhur në Medine në lidhje me një pushtim të mundshëm të romakëve, kishin qenë të gabuara.
Paqja dhe qetësia në frontin sirian janë një dëshmi tjetër se betejën e ***`asë, romakët e konsideronin thjesht si një sulm të një grupi arabësh të shkretëtirës. Sikur ***`ah të ishte ndonjë betejë madhështore, siç kanë qejf ta tregojnë disa historianë, s`ka dyshim se romakët do ta kishin ruajtur garnizonin e tyre në kufi. Mirëpo nuk kishte asnjë gjurmë prej tyre.
I Dërguari u mendua se ç`duhej bërë më tej në Tebuk.
Washington Irving
Muhammedi e mblodhi këshillin e luftës dhe pyeti në duhej të vazhdonin më larg se Tebuku. Umari ia ktheu me qesendi: "Nëse ke urdhër të Zotit për të vazhduar, atëherë vepro ashtu!" Muhammedi ia ktheu: "Sikur të kisha urdhër të Zotit për të vazhduar, s`do të kërkoja këshillë prej teje." ("Jeta e Muhammedit")
Më në fund, Profeti vendosi të mos vazhdonte drejt Sirisë por të kthehej në Medine. Ushtria kaloi dhjetë ditë në Tebuk. Ndonse nuk ndodhi asnjë incident, prania e saj në Tebuk pati një ndikim tek popullsia. Shumë fise veriore të beduinëve e pranuan Islamin dhe Daumat`ul-Xhendel, një pikë strategjike mes Medines dhe Sirisë, u fitua si territor i ri.
Pak para se të nisej ushtria për në Tebuk, murgjërit e manastirit Shën Katerina, në luginën e Sinait, erdhën për t`u takuar me Profetin. Ai i pranoi dhe u dha edhe të krishterëve një dokument të ngjashëm si Kushtetuta e Medines, e cila u ishte dhënë hebrenjve. Kushtet kryesore, të shprehura në këtë dokument ishin:
1. Muslimanët do t`i mbronin kishat dhe manastiret e të krishterëve. Ata nuk do të dëmtonin dhe nuk do të shkatërronin asnjë pronë të kishës, për të ndërtuar xhami ose për të ndërtuar shtëpi për muslimanët.
2. E gjithë prona e kishës do të ishte e liruar nga çdo lloj tatimi.
3. Asnjë autoritet kishtar nuk do të detyrohej nga muslimanët që ta linte pozitën e tij.
4. Asnjë i krishter nuk do të detyrohej nga muslimanët për ta pranuar Islamin
5. Sikur një grua e krishterë të martohej me një burrë musliman, ajo do të kishte liri të plotë për ta ndjekur fenë e saj
Pasi kishte pushuar për një kohë, Profeti dha urdhër që ushtria të nisej për në shtëpi. Ai u kthye në Medine pas një mungese njëmujore.
34. Shpallja e kapitullit Bara`ah ose Teube
Kur erdhi koha për pelegrinazhin e vitit të nëntë pas Hixhrit, i Dërguari i Zotit kishte një morri punësh që e prisnin atë dhe e kishte të pamundur të largohej nga Medineja. Andaj, ai e dërgoi Ebu Bekrin në Mekke, si prijës të një grupi prej treqind pelegrinësh, për t`i kryer ritet e Haxhxhit. Ishte kjo detyra e parë udhëheqëse e Ebu Bekrit.
Ebu Bekri dhe pelegrinët u larguan nga Medineja. Një ditë pas nisjes së tyre, Profetit i erdhi një shpallje e re, e quajtur "Bara`ah" ose "Teube", që është kapitulli i nëntë i Kur`anit. Atij iu urdhërua që ose personalisht t`ua shpallte këto vargje njerëzve ose nëpërmjet dikujt nga familja e tij.
Në përshtatshmëri me këtë urdhër hyjnor, Muhammedi e zgjodhi kushëririn e tij Ali ibn Ebu Talibin, ia dha devenë e tij dhe i urdhëroi që ta çonte në Mekke shpalljen më të fundit dhe ta lexonte para pelegrinëve, qofshin ata muslimanë ose paganë.
Muhammed ibn Is`hak
Kur kapitulli "Teube" iu shpall Profetit, pasi që Ebu Bekri ishte nisur, për t`i prirë Haxhxhit, dikush i sugjeroi që t`ia dërgonte këtë shpallje Ebu Bekrit. Ai tha: "Askush s`mund ta përcjellë këtë gjë përveç një njeriu nga shtëpia ime." Pastaj e thirri Aliun dhe i tha: "Merre këtë pjesë fillestare të kapitullit Teube dhe lexoje para njerëzve, në ditën e kurbanit, kur të jenë mbledhur në Mina." ("Jeta e të Dërguarit të Zotit")
Washington Irving
Muhammedi e dërgoi Ebu Bekrin si prijës të pelegrinëve në Mekke, sepse ai vetë ishte tepër i zënë me punët publike, të cilat i pamundësonin një largim nga Medineja.
Pas pak kohe, ai e thirri dhëndrin e tij dhe nxënësin e tij besnik, Aliun dhe duke e hipur në njërën nga devetë e tij më të shpejta, i kërkoi që të shkonte menjëherë drejt Mekkes, që të mund të lexonte një pjesë të saposhpallur të Kur`anit, para një numri të madh pelegrinësh, të mbledhur nga çdo anë.
Aliu e kreu detyrën e tij me vullnetin dhe besnikërinë e tij të zakonshme. Ai arriti në qytetin e shenjtë, në kulmin e kësaj feste të madhe fetare. Ai u ngrit para një numri të madh njerëzish të mbledhur në kodrën Akabe dhe shpalli se ishte dërguar nga Profeti me një shpallje të rëndësishme hyjnore. Pastaj e lexoi kapitullin që e kishte sjellë me vete, në të cilin feja e shpatës ishte deklaruar me gjithë rreptësinë e saj.
Me t`u kthyer në Medine, Ebu Bekri e shprehi pakënaqësinë dhe habinë e tij se nuk ishte zgjedhur për ta lexuar para njerëzve një shpallje kaq të rëndësishme hyjnore, e cila dukej e ndërlidhur me misionin e tij. Ai u qetësua me t`u siguruar se të gjitha shpalljet e reja duhet të shpalleshin nga vetë Profeti ose nga një njeri i familjes së tij të afërt.
Sir William Muir
Kur po afrohej fundi i pelegrinazhit, në ditën e madhe të kurbanit, në vendin ku hidhen gurët në Mina, Aliu ua shpalli njerëzve urdhin hyjnor.
Kur mbaroi së recituari këto vargje, Aliu vazhdoi: "Më është urdhëruar t`ju them se asnjë jobesimtar s`ka për të hyrë në parajsë. Asnjë idhujtari s`do t`i lejohet të bëjë pelegrinazh pas këtij viti dhe askush nuk do të mund të ecë rreth Shtëpisë së Shenjtë i zhveshur. Gjithkush që ka një marrëveshje me Profetin, le ta dijë se ajo do të respektohet po aq sa e ka afatin. Fiset kanë katër muaj për t`u kthyer në territoret e tyre. Pas kësaj, Profeti nuk ka kurrfarë obligimi ndaj tyre.
Njerëzit e dëgjuan me kujdes Aliun derisa përfundoi me fjalët e tija. Pastaj u shpërndanë dhe të gjithë shkuan në shtëpi, duke ua shpallur fiseve të tyre në gjithë gadishullin, urdhrat e prerë, që i dëgjuan prej Aliut. ("Jeta e Muhammedit", Londër, 1877)
Muhammed Husejn Hajkal
Pasi mbaroi me recimitin e vargjeve, Aliu vazhdoi me fjalët e tija: "O njerëz! Asnjë jobesimtar s`ka për të hyrë në Parajsë, asnjë politeist s`ka për të bërë pelegrinazh pas këtij viti dhe asnjë njeri i zhveshur nuk do të mund të rrotullohet rreth Qabes. Kushdo që ka bërë një marrëveshje me Profetin e Zotit, paqja qoftë mbi të, do t`i vazhdojë marrëveshja, për sa kohë të jenë të vlefshme kushtet e saj." Aliu ua shpalli njerëzve këta katër udhëzime dhe të gjithëve u dha katër muaj afat, që të mund të ktheheshin në paqe në shtëpitë e tyre. Pas asaj kohe, asnjë idhujtar nuk bëri pelegrinazh dhe asnjë i zhveshur nuk eci rreth Qabes. Që nga ajo ditë Shteti Islam u themelua... ("Jeta e Muhammedit", Kairo, 1935)
Ali ibn Ebu Talibi i recitoi "shenjat (ajetet) e Zotit" në Mina, si përfaqësues i të Dërguarit të Zotit. Lexuesi ynë duhet ta ketë parasysh se recitimi ose shpallja e "shenjave të Zotit" para njerëzve ishte një detyrë e rëndësishme. Në të vërtetë, është një detyrë aq e rëndësishme, sa vetë Zoti e ka marrë përsipër atë. Në Kur`an thuhet:
Këto janë shenjat e Zotit dhe Ne po t`i shpallim me saktësi. Vërtet, ti je njëri nga të Dërguarit...(2:252)
Kjo është ajo që ta shpallim nga Shenjat dhe kjo është porosia e Urtësisë. (3:58)
Këto janë shenjat e Zotit. Ne po t`i shpallim me saktësi. Zoti nuk u bën padrejtësi krijesave të Tija. (3:108)
Sipas këtyre vargjeve, vetë Zoti ia shpall Muhammedit shenjat e Tija dhe ky i fundit (pasi t`i ketë dëgjuar), ua shpall ato njerëzve. Shpallja e shenjave të Zotit ishte njëra nga detyrat më të rëndësishme të Profetit. Rëndësia e kësaj detyre theksohet në vargjet në vijim:
Zoti ynë! Dërgo tek ata një të Dërguar nga mesi i tyre, që t`ua lexojë ajetet (shenjat), t`ua mësojë atyre librin e urtësinë dhe t`i pastrojë. Vërtet ti je i Fuqishëm dhe i Urtë. (2:129)
...ashtu siç sollëm një të Dërguar nga mesi juaj, që t`ua lexojë shenjat Tona, t`ju pastrojë, t`ua mësojë Librin e urtësinë dhe atë që nuk e dinit. (2:151)
Vërtet Zoti u bëri mirësi besimtarëve, që u solli një të Dërguar nga mesi i tyre, për t`ua lexuar shenjat e Zotit, për t`i pastruar dhe për t`ua mësuar Librin dhe Urtësinë, ndonse ata ishin në një gabim të qartë më parë... (3:164)
Është ai që u dërgoi të paditurve një Profet nga mesi i tyre, për t`ua lexuar Shenjat e Tij, për t`i pastruar dhe për t`ua mësuar Librin e Urtësinë, ndonse ata ishin në një gabim të qartë më parë... (62:2)
Sipas këtyre vargjeve, i Dërguari i Zotit, Muhammedi, i kishte detyrat në vijim:
1. T`ua lexojë njerëzve Shenjat (ajetet) e Zotit
2. T`ua mësojë atyre Librin dhe urtësinë
3. T`i pastrojë
4. T`i udhëzojë në dituri të reja
E para që përmendet nga detyrat e Profetit është "leximi i shenjave të Zotit". Është një detyrë aq e rëndësishme, sa i lë pas të gjitha detyrat e tjera.
Leximi (ose shpallja) e Shenjave të Zotit është përmendur në veçanti në vargjet në vijim:
Kështu Ne të dërguam tek një popull, para të cilit shumë popuj kanë kaluar, që të mund t`ua lexosh atë që ta shpallim.... (13:30)
.. unë jam urdhëruar të jem nga ata që i dorëzohen Zotit dhe ta lexoj Kur`anin. E sikur ndonjëri ta pranojë udhëzimin, i bën mirë vetes dhe sikur dikush të devijojë, thuaj: "Unë jam vetëm një paralajmërues." (27:91-92)
Vërtet Zoti ju ka dërguar një Porosi. Një të Dërguar, që ua lexon shenjat e Zotit, përplot shpjegime për t`i udhëzuar nga gjiri i errësirës në Dritë, ata që besojnë dhe që bëjnë vepra të mira... (65:10-11)
Përveç këtyre, është edhe paralajmërimi në vijim, që shprehet në Kur`an:
...ata që e mohojnë besimin në Shenjat e Zotit, do të vuajnë nga dënimi më i dhimbshëm... (3:4)
Ishte, pra, pikërisht kjo detyrë e të "lexuarit të shenjave të Zotit", të cilën duhej ta përmbushte Ali ibn Ebu Talibi.
Siç u përmend më sipër, në muajin Dhilhixhe të vitit të nëntë pas Hixhrit, i Dërguari i Zotit ishte tepër i zënë, që të mund ta bënte Haxhxhin dhe ta lexonte para njerëzve kapitullin e saposhpallur "Bara`ah". Andaj, sipas urdhrit të prerë të Zotit, ai duhej të zgjedhte një njeri, për ta marrë përsipër këtë detyrë. Personi i zgjedhur ishte Ali ibn Ebu Talibi.
Në vitin 8 pas Hixhrit (630), kur Mekkeja ishte çliruar tashmë, Aliu dhe mësuesi i tij, Muhammedi, e kishin pastruar Shtëpinë e Zotit (Qaben) nga idhujt e arabëve. Aliu i kishte copëtuar këta idhuj dhe i kishte hedhur jashtë Qabes copat e tyre. Në vitin e nëntë pas Hixhrit, ai e pastroi Qaben edhe nga vetë idhujtarët, duke shpallur se kurrë më nuk do t`u lejohej të afroheshin në rrethinën e shenjtë të Qabes.
Stina e pelegrinazhit të vitit të nëntë pas Hixhrit, ishte mbledhja e fundit e idhujtarëve në rrethinat e Qabes, në Mekke.
Zoti e zgjodhi Ali ibn Ebu Talibin për t`ia rikthyer Qabes pastërtinë e saj të mëparshme dhe i dërgoi Muhammedit një urdhër të veçantë, që t`ia tregonte këtë gjë Aliut. Robi i Zotit, Aliu, e ktheu Shtëpinë e Zotit në gjendjen në të cilën ajo kishte qenë në kohën e Ibrahimit dhe Ismailit (paqja qoftë mbi ta).
Me shpalljen e "politikës qeverisëse" të Islamit në Mina, në vitin e nëntë pas Hixhrit, Aliu u bë një "instrument" në duart e Zotit, njësoj si në vitin 7 pas Hixhrit, kur ishte bërë "dora" e Zotit, gjatë pushtimit të Hajberit dhe themelimit të Mbretërisë së Qiejve në tokë.
Rrëfimi mbi shpalljen dhe mbi leximin para njerëzve, të kapitullit të nëntë të Kur`anit (Bara`a), vërteton se:
1. Ali ibn Ebu Talibi është pjesëtar i familjes së Muhammedit, të Dërguarit të bekuar të Zotit
2. Në mungesë të tij, detyrat e të Dërguarit të Zotit, mund të kryhen vetëm nga Aliu dhe askush tjetër.
3. Një përfaqësues ose pasardhës i të Dërguarit të Zotit, mund të zgjedhet vetëm nga Zoti ose nga i Dërguari i Tij dhe jo nga shoqëria (ummeti) muslimane.
4. Aliu ishte personi më i kualifikuar për ta përfaqësuar të Dërguarin e Zotit dhe nuk ka asnjë njeri tjetër, më të përshtatshëm se ai.
5. Detyra më e madhe e Prijësit të Shtetit Islam është shpallja dhe përhapja e urdhrave të Zotit në tokë. Ndonse Ebu Bekri ishte i pranishëm në Mekke, atij nuk iu lejua t`i lexonte këto shpallje dhe në vend të tij, i lexoi Ali ibn Ebu Talibi.
Marmaduke Pickthall
Ndonse Mekkeja ishte çliruar dhe njerëzit e saj ishin bërë muslimanë tashmë, rendi zyrtar i pelegrinazhit kishte ndryshuar, me ç`rast muslimanët e kryenin sipas mënyrës së tyre dhe idhujtarët sipas mënyrës së tyre. Pas nisjes së karavanit të pelegrinëve nga Medineja, në vitin e nëntë pas Hixhrit, në një kohë kur Islami dominonte në Arabinë veriore, u shpall ajo që do të quhej "Deklarata e mbrojtjes". Profeti i dërgoi një kopje të saj Ebu Bekrit, prijësit të pelegrinëve, me udhëzimi se Aliu duhet t`i lexonte vargjet para njerëzve në Mekke. Përmbajtja e vargjeve ishte se pas këtij viti, vetëm muslimanëve do t`u lejohej të bënin pelegrinazh dhe atyre fiseve idhujtare, që kurrë s`kishin marrë pjesë në ndonjë veprimtari kundër muslimanëve dhe që kishin një marrëveshje me muslimanët, të cilën e kishin respektuar gjithnjë. Ata do të vazhdonin t`i gëzonin të drejtat e tyre por kur të mbaronte afati i marrëveshjes, edhe ata do të trajtoheshin si të gjithë idhujtarët e tjerë. Këto vargje e shpallnin fundin e idhujtarisë në Arabi. ("Hyrja e përkthimit të Kur`anit të Shenjtë", Lahore, Pakistan, 1975)
Ishte dëshirë e Zotit, që robi i tij i zgjedhur, Ali ibn Ebu Talibi, duke e recituar Shpalljen e tij, t`i jepte përgjithmonë fund idhujtarisë në Arabi.
35. Ekspedita e fundit
Pas çlirimit të Mekkes, kishte shumë fise pagane, që ishin bërë muslimanë me dëshirën e tyre dhe ca fise të tjera, që e kishin pranuar Islamin pasi Profeti u kishte dërguar misionarë, për t`ua mësuar doktrinat dhe praktikat e kësaj feje. Njëri nga këta misionarë ishte edhe Ali ibn Ebu Talibi. Mësuesi i tij e dërgoi atë në Jemen, në vitin e dhjetë pas Hixhrit, për t`i ftuar në Islam fiset e Jemenit.
Ndonse ekspedita e fundit, që e organizoi Profeti, ishte ajo që do të dërgohej drejt kufirit sirian, nën komandën e Usame bin Zejd bin Harithes, ajo kurrë nuk u nis nga Medineja, në të gjallë të tij. Andaj, mund të thuhet se ekspedita e Ramazanit të vitit të dhjetë pas Hixhrit, e dërguar drejt Jemenit, nën komandën e Aliut, ishte ekspedita e fundit, që u nis nga Medineja, derisa ishte gjallë Profeti.
Aliu me kalorësit e tij, arriti në Jemen në mes të dimrit dhe i ftoi pjesëtarët e fisit Medhhexh ta pranonin Islamin. Përgjigja e tyre ishte një sulm me shigjeta e gurë, pas të cilit Aliu u urdhëroi trupave të tij të sulmonin. Ata i sulmuan jemenasit dhe i shpërndanë por nuk i ndoqën, për t`i vrarë sepse misioni i Aliut ishte një mision paqeje dhe jo një ekspeditë luftarake. Urdhri i tij për trupat ishte që të luftonin vetëm në vetëmbrojtje.
Fisi Medhhexh kërkoi paqe dhe Aliu menjëherë pranoi. Pas kësaj, ai e përsëriti ftesën e tij që ta pranonin Islamin. Kësaj rradhe, jo vetëm ata por edhe fisi Hamdan iu përgjigj thirrjes së tij dhe e pranoi Islamin. Misioni i Aliut ishte i suksesshëm. I gjithë Jemeni e pranoi Islamin nëpërmjet përpjekjeve të tija. Ai, si gjithmonë, e kreu misionin e tij në mënyrë shembullore dhe demonstroi se ishte misionari par excellence i Islamit.
M. Shibli
Grupi më i fuqishëm dhe më me ndikim në Jemen përbëhej nga fisi Hamdan. Nga fundi i vitit 8 pas Hixhrit, i Dërguari e dërgoi Halid bin Velidin, për t`i ftuar në Islam. Halidi kaloi gjashtë muaj mes tyre duke u folur për Islamin por nuk fitoi ndonjë konvertit dhe misioni i tij përfundoi me dështim. Ai ishte një gjeneral dhe pushtues por jo një misionar dhe mësues i mirë. Më në fund, I Dërguari e thirri të kthehej në Medine dhe në vend të tij e dërgoi Ali ibn Ebu Talibin.
Aliu i mblodhi pjesëtarët e fisit Hamdan në një fushë, ua lexoi porosinë e të Dërguarit të Zotit dhe ua prezantoi Islamin. Kësaj rradhe ata iu përgjigjën dhe e pranuan këtë fe. I gjithë fisi u bë musliman.
Aliu i dërgoi Profetit një raport, në lidhje me misionin e tij. Kur Profeti e lexoi këtë, iu falënderua Zotit për mirësinë e Tij dhe duke i ngritur sytë drejte qiejve, e bekoi fisin Hamdan. Këtë gjë e bëri tri herë. "Sirat`un-Nebi" (Jeta e të Dërguarit), vëll.2, botimi i dhjetë (1974), botuar nga ("Ma`arif Printing Press", Azamgarh, Indi.)
Gjatë dhjetë viteve të fundit të jetës së tij, Profeti i Islamit kishte organizuar tetëdhjetë ekspedita, të cilat u nisën nga Medineja me misione të ndryshme. Disa prej tyre ishin ekspedita ushtarake dhe disa të tjera paqësore. Ekspedita e Aliut në Jemen meriton një kujdes të veçantë sepse ishte e fundit nga këto ekspedita. Pas kësaj, asnjë ekspeditë nuk u nis nga Medineja, në të gjallë të Profetit.
Viti 10 pas Hixhrit (631 i erës sonë) njihet si "Viti i delegacioneve". Shumë fise arabe dërguan delegacione në Medine për ta pranuar Islamin, për t`ia shprehur Muhammedit bindjen e tyre dhe për ta njohur si sundues.
Në vitin e parë pas Hixhrit, Medineja e kishte statusin e një qytet-shteti por vetëm dhjetë vite më pas, ajo ishte kthyer në kryeqytetin e një shteti të madh. I gjithë gadishulli e kishte pranuar autoritetin shpirtëror dhe politik të Medines. Muhammedi (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij), më në fund, kishte vendosur paqe në gjithë Arabinë dhe kishte ndërmarrë hapa për t`i mbrojtur interesat "shtetërore" të ummetit musliman. Nuk kishte tashmë kurrfarë kërcënimi për Shtetin Islam nga ndonjë agresor i jashtëm.
Hebrenjtë dhe të krishterët po i paguanin rregullisht tatimet e tyre (Xhizje). Ata i gëzonin të gjitha të drejtat e qytetarëve të Shtetit Islam dhe gëzonin një liri të plotë fetare. Arabët, pjesa më e madhe e të cilëve e kishte pranuar Islamin, ishin në vigjilje të një renesanse të madhe "kombëtare". Këto ishin vetëm disa nga bekimet, që Islami ia fali Gadishullit Arabik.
36. Haxhxhi (pelegrinazhi) i lamtumirës
Në muajin Dhulkide (muaji i njëmbëdhjetë i kalendarit islamik) të vitit të dhjetë pas Hixhrit, Muhammedi, shpalli se do ta vizitonte Mekken për të bërë pelegrinazh. Ky lajm u përhap në gjithë vendin dhe një numër i madh muslimanësh u mblodhën për ta shoqëruar. Numri i tyre mendohet se ishte mbi njëqind mijë. Para se të nisej, ai e emëroi Ebu Duxhane Ensariun si guvernator të Medines gjatë mungesës së tij. Në ditën e njëzet e pestë të muajit të njëmbëdhjetë, ai u nis nga Medineja, i shoqëruar nga të gjitha gratë e tija. Muslimanët e ndoqën me kujdes çdo lëvizje, çdo veprim dhe çdo shprehje të Profetit gjatë kësaj kohe dhe gjithçka që bëri ai, mbeti si një shembull i përjetshëm, që do të ndiqej nga gjeneratat e ardhshme.
Maxime Rodinson
Pas rënies së Mekkes, Muhammedi e bëri për së dyti herë Umren, rrotullimin ceremonial përreth Qabes dhe ecjen ndërmjet kodrave Safa dhe Merve. Por ai akoma s`e kishte bërë Haxhxhin. Muhammedi kishte ndërmend ta depaganizonte këtë ritual. Pas çlirimit të Mekkes, Attabi (guvernatori i Muhammedit në Mekke) ishte ai që e udhëhoqi këtë ceremoni dhe në të morën pjesë si paganët ashtu edhe muslimanët. Një vit më pas, në muajin Dhulhixhxhe të vitit të nëntë pas Hixhrit, Muhammedi sërish nuk mori pjesë në pelgrinazh. Ai akoma s`i kishte finalizuar mësimet e tija në lidhje me haxhxhin dhe nuk kishte qejf ta kryente këtë ritual bashkë me paganët. Ai e dërgoi Ebu Bekrin për ta udhëhequr ceremoninë. Gjatë rrugës, atij iu bashkangjit Aliu, i cili ishte dërguar me një shpallje të re, të cilën duhej ai personalisht ta shpallte. Në përgjithësi, paganëve u ndalohej pjesëmarrja në haxhxh pas atij viti. Pas kalimit të katër muajve të shenjtë, të gjithë ata që s`e kishin pranuar Islamin dhe s`kishin bërë një marrëveshje me Muhammedin, do të konsideroheshin armiq. Kjo ishte hera e fundit që paganët morën pjesë në ritualin e haxhxhit.
Një vit më pas, në Dhulhixhxhe (muaji i dymbëdhjetë islam) të vitit 10 (Mars 632), Profeti shpalli se do t`i udhëhiqte personalisht ceremonitë, tani që tempulli ishte pastruar nga prania pagane. Ai arriti në Mekke më 5 Dhulhixhxhe dhe më 8 Dhulhixhxhe, ceremonitë filluan. Sytë ishin fiksuar tek Profeti sepse sjellja e tij do të bëhej një ligj për muslimanët. “Muhammedi”
Më 9 Dhulhixhxhe të vitit të dhjetë pas Hixhrit, i Dërguari mbajti një fjalim historik në luginën e Arafatit, në të cilin bëri një përmbledhje të mësimeve të tija. Ai fillimisht iu falënderua Zotit për mëshirën dhe për bekimet e Tija të pafundme dhe pastaj tha:
O muslimanë! Më dëgjoni me kujdes! Ky mund të jetë rasti i fundit që gjendem në mesin tuaj dhe mbase nuk do të mund ta bëj edhe njëherë haxhxhin.
Zoti është një dhe nuk ka të barabartë. Mos i gjeni të barabartë Atij dhe mos e krahasoni askë me Të. Adhurojeni Atë, kini droje prej Tij, bindjuni Atij dhe duajeni Atë. Mos i lini pas dore adhurimet tuaja dhe agjëroni në muajin e agjërimit. Paguajeni rregullisht zeqatin dhe vizitojeni Shtëpinë e Zotit, kurdo që të mundeni.
Mbajeni mend se secili prej jush do t`i japë llogari Zotit për atë që ka bërë në këtë botë dhe dijeni se shumë shpejt, do të gjendeni në praninë e Tij.
Unë po i shpall të pavlefshme të gjitha traditat e “kohës së injorancës”. Gjakmarrja e parë që e shpall të pavlefshme, është ajo për kushëririn tim, Ibn Rab`ia dhe fajdeja e parë që e shpall të pavlefshme është ajo e borxheve të dhëna nga xhaxhai im, Abbas ibn Abdul Muttalibi.
Ju bëj thirrje që ta respektoni nderin, jetën dhe pronën e njëri-tjetrit, njësoj siç e nderoni shenjtërinë e kësaj dite. Të gjithë besimtarët janë vëllezër. Nëse një gjë i takon njërit prej tyre, ajo është e ndaluar për të tjerët, veçse me lejen e tij.
Jini të sinqertë në fjalët dhe në veprat tuaja! Jini të sinqertë me njëri-tjetrin dhe gjithnjë të bashkuar!
Ju keni të drejta mbi gratë tuaja por edha ato kanë të drejta mbi ju. Silluni ndaj tyre me dashuri e me butësi, nderojini dhe jini të dhembshur ndaj tyre!
Robërit tuaj janë krijesa të Zotit. Mos jini të ashpër ndaj tyre! Nëse gabojnë, falnie gabimin e tyre! Jepuni për të ngrënë nga ajo që hani vetë dhe mbathini ata ashtu si jeni të veshur vetë.
Dijeni se pjesëtarët e familjes sime janë si yjet në natë. Ata e çojnë drejt shpëtimit gjithkë që u bindet e që i ndjek. Në mesin tuaj po lë dy gjëra të çmueshme: Librin e Zotit dhe pjesëtarët e familjes sime. Këto dy gjëra përmbushen mes veti dhe kurrë nuk ndahen nga njëra-tjetra. Po t`u bindeni atyre, kurrë s`do të devijoni.
Dhe mbajeni mend se unë jam i Dërguari i fundit i Zotit për njerëzimin. Pas meje s`do të ketë të dërguar të tjerë prej Tij.
Më pas, i Dërguari i Zotit e përfundoi fjalimin e tij me një lutje të shkurtër falënderimi ndaj Krijuesit dhe i kërkoi që Ai të ishte dëshmitar se e kishte kryer detyrën e tij, i kishte përmbushur obligimet dhe se ua kishte përcjellur njerëzve, porosinë e Islamit.
Ky fjalim, si gjithë fjalimet e tjera të Profetit, dallohet me qartësinë dhe me dimensionin e tij praktik. Në të, ai i përfshiu të gjitha mësimet e tija, që do të mbeteshin përjetësisht të mbjellura në zemrat dhe në mendjet e dëgjuesve.
Profeti u demonstroi muslimanëve si t`i kryenin ritet e haxhxhit dhe i shlyejti edhe gjurmët e mbeturinave të fundit pagane. Në fjalimin e tij, ai gjithashtu la të kuptohej se ai ndoshta nuk do të jetonte edhe shumë gjatë. Pikërisht në këtë periudhë u shpall edhe kapitull 110 i Kur`anit, i quajtur “Ndihma” (Nasr), që thotë:
Kur të vijë ndihma e Zotit tënd dhe fitorja
E t`i shohësh njerëzit tek hyjnë në fenë e Zotit tufë pas tufe
Madhëroje Zotin tënd me lëvdata dhe falje kërko
Se vërtet Ai i pranon pendimet...
Imam Buhariu përcjell se kur u shpall ky kapitull, Umar ibn Hattabi i kërkoi Abdullah ibn Abbasit që t`ia shpjegonte kuptimin e kësaj shpalljeje. Ibn Abbasi tha:
“Këta vargje tregojnë se po afrohet koha kur i Dërguari do të ndahet prej neve”
Shumë historianë bashkëkohorë në lindje dhe në perëndim, kanë thënë se vdekja e Profetit ishte e paparashikuar dhe e beftë. Por kjo s`ka të bëjë aspak me të vërtetën. Ai vetë ishte i pari që foli për këtë gjë dhe kur u shpall kapitulli “Ndihma”, ndjekësve të tij kryesorë s`u kishte mbetur thuase kurrfarë dyshimi në mendje se misionit tokësor të të Dërguarit, po i afrohej fundi. Porosia për vdekjen që po afrohej, jepet në vargun e tretë, ku thuhet “falje kërko”. Ky varg ishte një shenjë e mjaftueshme për të zotët e mendjes.
Marmaduke Pickthall
Ishte pikërisht gjatë pelegrinazhit të fundit, që u shpall kapitulli i titulluar “Ndihma”, të cilin Muhammedi e pranoi si një paralajmërues se vdekja e tij po afrohej. (“Hyrja e përkthimit të Kur`anit të Shenjtë”, Lahore, Pakistan, 1975)
Vazhdon...
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt