Minjerat ne iliri

[Akuamarini]

Minjerat e Damastionit gjithashtu janë kërkuar në pjesën veriore të Shqipërisë. W. M. Leakerns dhe R. L. Beaumont Damastion dhe minierat e saj janë të vendosura në zonën e Mirditës në Albanijin veriore.106 .

Sipas një dokumenti nga arkivat veneciane nga viti 1595.
Në veri të Shqipërisë argjendi është shfrytëzuar në të vërtetë, në rajonin Fandi (Dukagjin), Bulgari (Mirditë) dhe në malet e mësipërme Aleshija ( 'Aλλεσσioς) 107
Në zonën e Shqipërisë së Veriut, u gjetën tre kopje të parave te damastionit qe jane në koleksionin numizmatik të kolegjit jezuit në Shkoder.108
Këto janë vende shumë të ngjarë në kohët e lashta antike e banuara nga Piruste Ilire, të cilët ishin zanatçinarë veçanërisht të zotë në fillim të shekullit të 2 para Krishtit, u shpërngulën në minierat e reja të arit në Daciji.109

Paratë e Damastionit mund të vinin këtu në mënyra të ndryshme, duke përfshirë edhe tregtinë.
Minjerat e Damastinit ndodhen edhe më thellë në Ballkan.
Kështu, R. Mack Damastion kërkon ne hapësiren ​​midis Kumanovës dhe Kratovës.110
Z. Mirditës minierat damastionit vendosura në Kishnicë dhe Bela Zemlja pranë Janjeves në Kosovu.111
N. Ceka është i mendimit se minierat damastionit të vendosura në territorin Dardanije.112 Opinioni i njëjtë është dhënë nga P. Kos.113
J. Jurukova Damastion është i lidhur me Peonin dhe Pelagijom.114 ndërsa E. Petrova, kur është fjala për të minjerat e damastionit, zgjedh fushat Dardan veriperëndim të Peonije.115
U. Pause-Dreyer mendon se Damastion, si qendër të zonës minerare, që ndodhet në verilindje Ilirijese.116
referencat

105 W. M. LEAKE, Numismatica, 44, i vendos ato në Kroju.

106 R. L. BEAUMONT, Jour. Hell. St. 56 (1936) 182; J. B. Salmon, Korint, 173 bt. 11

107 Š. LJUBIč, Puna JAZU, Sv. 34, 100 dhe bi; C. J. JIRECEK, HandelsstraSen; 42 dhe d. Con. DOELTER, Ballkan dhe Naher Orient, 188-189; R. L. BEAUMONT, Jour. Hell. St. 56 (1936) 182, f. 166; O. DAVIES, Mines, 14, f. 9, harta VI, 106 dhe 107.

108 K. PATSCH, Glas. Zem. muses. 12 (1900) 543-545; Z. VALENTINI, Numizmatika Severian. në Lek XI-4 (1939) Skodčr, p 105. J. M. F. MAY, Damastion, 8.
109 K. PATSCH, Glas. Zem. muses. 9 (1897) 665-673; ST. MROZEK, Apulum 7/1 (1968) 312-313; H.-Chr. NOESKE, BJB 177 (1977) 342; TC VIII, TC VI. TC-VI përmendur kavier ishte nga ana tjetër edhe për Pirusta br. Cf. H.-Chr. Noeske, BJB 177 (1977) 277.

110 R. Mack, Grenzrnarken, 161-164.
111. Z. Mirdita, në: Colloquium International Settlement të fortifikuara ilire, Mostar 24-26. Tetor 1974, botimet e posaçme të ANUBIH lib. XXIV, Cent. balk. provim. vol. 6, Sarajevë 1975, 214-215; po ashtu, Iliria 4 (1976) 431-432.

112 N. CEKA, Albania, P. 274.
113 P.KOS 113,
114 J. JURUKOVA Lexicon, Numizrnatika dhe (VII) 1988 6-8.
115 E. PETROVA, Live Ant Pos. 9 (1991) 188-193.

FOTOJA.Bela Zemlja pranë Janjeves në Kosovu

[Akuamarini]

faqe 35
Damastioni, si qendra e zonës së minierave, ishte vendosur në Ilirinë verilindore.116
V. Sokolov Minjerat e Damastionit kerkone në zonën e Kopaonikës.117 duke propozuar dhe korrigjuar shkurtesën romake si mu(icipium) D(amastium) D(ardanorum?),118 duke sjellë Damastionin në lidhur edhe me romakët.119
Kjo mundësi nuk është eliminuar as nga F. Papazoglu.120
Një vendbanim romak në Sočanicë mohon statusin municipaln dhe konsiderohet të jetë qendra e Perandorisë Perandorake të Sočanicë, emri i të cilit nuk është mjaft i qartë.121
Monedhat e Damastionit ekoroj dhe zgjedh minerare, 122 prej të cilave dëshmojnë aktivitetet e intensive minerare në zonën ku prodhuan monedhat .

1. 5. 2.
Minjerat të Damastionit dhe sundimtarët Ardijane
Historiani romak Tit Livije (59 pes - 17 era jone )
vuri në dukje se konsulli romak i Lucije Anicut në thesarin e Mbreti Ilir Gentit(ΓεvΘ ioς ),pas disfatës së Ardijanëve, konfiskuar 29 copë ari, 19 argjendi, 13,000 denarë romakë dhe 120,000 monedha ilire argjendi .123
Nuk ka dyshim se një pjesë e madhe e këtyre metaleve mund të vijë nga interesi tradicionale ardijanve - piraterisë, 124 dhe taksa të cilat ishin detyruar sundimtarët Ardijane ishin të detyruar të paguajnë për individë, fise dhe qytete të ndryshme.125
Të dhënat e Livit rreth gati dhjetë herë më të mëdha të parave ilire (illyrici argenti),në lidhje me denarin romak,në thesarin e këtij sunduesi, paralajmëron për fuqinë ekonomike të shtetit Ardian dhe aktivitetet monetare të sunduesve të tyre.126
Livi sigruire pecuniam përkatësisht ose pecuniam signatam Illyriorum signon (Liv. XLIV, 27, 8-9),
ata mund të tregojnë për farkëatim të monedhës Gencit së tij të argjendtë, si dhe për të kapur të tjerët.127
Në depozitat e parave që vijnë nga zona e Shkodres (Selci, Reuci dhe të tjerët) ka edhe monedha me legjendat e BAΣIΛEOΣΓΘENIOY dhe BAΣL ΓEN.
Shumica e këtyre parave realizohet në Shkoder dhe seline ne Lyskose,


rferencat
116 U. PAUSE-DREYER, Albanien, 89.
117 V. SOKOLOVSKA, Mac. akta hark. 11 (1987-1989) 1990, 22f, 23, 24.

118 E. CERŠKOV, Municipium D. D, 64, nr. 11, T. XIV, nr. 3; S. DUŠANIC, ANRW II 6, 87, f. 219
119 V. SOKOLOVSKA, Mac acta arch. 11 (1987-1989) 1990, 23, 34.
120 F. PAPAZOGLU, Plemena, 355, f. 97; njëjtë, fis, 466
121 S. DUŠANIĆ, živa ant 21 (1971) 1, 253.

122 S. CASSON, Macedonia, sl. 17; J. M. F. MAY, Damastion, T. XI, 23b-29.

123 LIV., perioch. XLV, 43, 8 ... auri pondo viginti et septem, argenti decem et novem pondo, denarium decem et tria milia et centum et viginti milia lllyrii argenti.

124 POLYB, Il, 8; LIV., perioch. XL, 42; H. J. DELL, Historia 16 (1967) 344-358.

125LIV., perioch. XLV, 26, 11-14.

126 Prema H. CEKI, Numismatique, 33, bile bi to drahme Apollonije i Dyrrhachiona.

127 Usp. K PINK, Serta Hoffilleriana, 535; Usp. P. POPOVIĆ, Novac, 94 bilj. 14.




fotoja 4. Tit Livi (59 p.e.s.-17 e.s.) ishte historiani më i rëndësishëm i kohës së Augustit, autori i historisë së Romës nga themelimi i qytetit, prej 142 librash.

[Akuamarini]

Pasuesi i Gencit Balej (βαστλεν̇ς Bαλλατoς)(167-135), duke identifikuar me Livija Belleus, i cili në emër të Gencius negocio me romakët për rrethimin e Skodrës, 129 ai gjithashtu ka bërë para argjendi në Rizon
(Piζ̇ov) dhe Farosi (Φαpoς) 130 pas shkatërrimit të fuqisë politike të shtetit Ardijanve.
Në atë kohë, pushtimi më i rëndë i piratëve nuk ishte më i mundur, prandaj mund të supozohej se Balej erdhi deri te argjendi në nje menyre tjetër, qoftë duke goditur para, ose duke shfrytëzuar disa miniera argjendi.
Në mbështetje të kësaj të fundit, ata do të thoshin të lëna monedhat argjendi te damastionit nga kryeqyteti aristokratik Rizonit 131 dhe Lisos (Λιδδoς) .132
Selia e argjendit të këtyre qyteteve gjithashtu mund të furnizoheshin nga miniera damastion.133
përfundim
Siç shihet më sipër,metalet e qmuare janë në rajonin e Ilirisë shfrytëzuar nga periudha Arkaike.
Më të rëndësishmet në mesin e minierave të metaleve të çmuara ishin damastionit, ku jetonin fiset ilire të Byllinoit, Taulanti, Parthini, Bryget, Dyesti dhe Enklejt (Sesaret) .134
Si Straboni minjerat e damastionit vendoset në hapësirën më të gjerë gjeopolitik në përfundimin se në bazë të të dhënave të tij nuk mund saktësisht të përcaktojë pozicionin e Damastionit dhe minierë argjendi që janë sjellë më te ne kontaktë.
Nuk ka dyshim se është një rajon midis pjesëve lindore të Shqipërisë qendrore dhe Maqedonisë veriperëndimore dhe Dardanisë, domethënë rajoneve kufitare të krahinave të mëvonshme romake të Dalmacisë, Dardanisë dhe Maqedonisë.

Vendndodhja e minierave të argjendta te damastionit këto hapësira lejojnë dhe analizat antike gjeologjike në terren, Prandaj, është më e dëshirueshme të kërkohet miniera më e dëshirueshme e damastionit në zonën që kufizon nga jugu me Peonin ,në veri të zonave dardane dhe në perëndim të maleve të verilindjes shqiptare.
Fillimi i shfrytëzimit të argjendtë në minjerat e damastionit sigurisht që është më i vjetër se shekulli IV p.e.sone. , ndërkohë që shfrytëzimi më intensiv dhe prerja e monedhave me legjendën ΛAMAΣTINΩN padyshim vjen nga data në shekullin e 4.pes.
Argjend nga minjerat e damastionit të shfrytëzuar gjatë shekullit të 4-të dhe në dekadat e para të shekullit të 3 pes.
Në qoftë se argjendi i damastionit duke prerjen e monedhave te tyre ishte përdorur nga sundimtarët ilire Genci dhe Baleja,