Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare

[sirena_adria]

Sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare

Që nga viti 1999 kur UNESCO kishte shpallur 21 shkurtin Ditë Ndërkombëtare të gjuhës amtare, çdo vit në gjithë botë organizohen aktivitete me qëllim të ruajtjes dhe promovimit të gjuhëve amtare. Në vitin 2007, e njëjta ditë është pranuar nga Asambleja e Kombeve të Bashkuara.

Profesoresha e Universitetit të Prishtinës, Nerimane Kamberi, tha se në dekadën e fundit ka pasur shumë lëvizje për gjuhët në Kosovë.

“Gjuha shqipe ka qenë temë diskutimi për shkak të rrethanave që ishin në Kosovë nën administrimin ndërkombëtar”, tha sot ajo në televizionin publik. Sipas saj, diaspora shqiptare duhet të kujdeset të ruajë gjuhën shqipe. “Është gabim kur mërgimtarët tanë që jetojnë në perëndim thonë se duhet të mësohet vetëm gjuha e huaj”, theksoi ajo.

Kamberi vlerësoi se arsimi është ai që duhet të ketë rolin për gjuhën. “Gjuha është baza e mësimit, pa gjuhë nuk mund të shkohet askund”, tha ajo. Sipas saj, aq më shumë gjuhë që flet njeriu është më mirë.

“Nëse dimë gjuhën amtare, do të kemi mundësi të qasemi më shumë në gjuhë të huaj. Unë shoh se ka shumë të rinj që kanë mësuar gjuhë të huaj nga serialet, por gjuha amtare është element identiteti”, tha ajo.

Data 21 shkurt është caktuar për të përkujtuar vitin 1952, ku ndodhi vrasja e disa studentëve të Universitetit Dhaka me origjinë Bengali, të cilët qenë vrarë nga policët pakistanezë derisa protestonin për të drejtën e gjuhës së tyre bengaleze./ KultPlus.com

http://www.kultplus.com/libri/sot-sh...gjuhes-amtare/

[sirena_adria]

" Të mbrojmë shqipen "

[sirena_adria]

[King Bardhyl]

Nje nga gjerat qe duhet te bejme urgjentisht eshte vendosja e redaktoreve gjuhesore te pakten ne redaksite e gazetave, revistave, televizioneve dhe radiove te medha. Dikur ne kohen e komunizmit kishte dhe redaktor letrar krahas atij gjuhesor, ne menyre qe gjuha e perdorur te ishte jo vetem korrekte por edhe e kendshme ne te lexuar dhe degjuar. Sepse jo te gjithe dine qe te flasin Shqip bukur dhe ne menyre korrekte. Nje njeri i zakonshem gjate gjithe jetes se tije nuk perdor me shume se 2.000 fjale, e shumta. Ndersa Shqipja eshte nje gjuhe me rreth, ne mos gaboj 35.000-40.000 fjale. E dyta duhet te bejme ate qe beri Franca me ligj, te gjitha tabelat e dyqaneve, njoftimet, etj, duhet te jen vetem ne Shqip. Meqe ra fjal, a kemi ne nje ligj per mbrojtjen e gjuhes? Gjithashtu te gjithe keta rripat tane qe jane rritur me presh edhe fasule, perfshire dhe politikanet, duhet te ndergjegjesohen dhe te flasin Shqip dhe te eleminojne fjalet e huaja. Anglishtja eshte ne sulm frontal ne te gjithe biten. Nese vazhdojme ne kete menyre do te hum,basim gjuhen tone.

[aimilius]

Gjuha shqipe eshte bere lecke. Pasi nuk kemi nje institucion akademik gjuhesor te merret me ceshtjet e saj. Nuk mjafton fakti qe skemi shume fjale, se 40 mije fjale nuk eshte se jane shume, por sejcili ben ben ci do qejfi. Psh ligj diktature nuk mund te behet, por brenda llogjike po, ke te drejte. Psh. akoma sot e kesaj dite vete ne bashki apo institucion shteteror, merr nje shkrese dokumentacion zyrtar, i cili ska as ë dhe as ç.
Për mediat po, mund të ketë gjobitje, me kane thene qe ne greqi nese nje ushtar per fjalen tank, nuk perdorte fjalen greke e hante nje dite burg. Ndersa per tabelat dhe dyqanet, eshte kollaj, emertimet e huaja do paguajne nje tarife emri te huaj. Fjale te huaja do marrim dhe eshte e paevitueshme por te ndodhe brenda rregullave dhe jo ne menyre kaotike. Pasi shume terma ne fusha te ndryshme, ndonjehere nuk ndryshojne. shiko cfare behet me angjinaren nje fjale qe e kemi ne fjalor.
psh ne vitet e komunizmit kur ndikimi francez ishte me i madh ne shqiperi kompjuterit to thoshim ordinator sic i thone francezet. Me alarmante jane shkollat, qe nxenesit dalin andej pa nxene gje. Nje gje tjeter e mire do te ishin edhe mesimi is shqipes ne diaspore dhe krijimi i metodikave te saj ne baze te vendit, si greqisht, italisht, frangjisht, gjermanisht.

[SERAFIM DILO]

Kjo puna e institucione per gjuhen kerkon ne radhe te pare shtet,pastaj parate dhe njerezit a profesionistet e kesaj fushe. Gje,qe kam frike se asnje nga keto tre aspekte-shtet-profesionist-para nuk egziston,dhe si e tille nuk egziston dhe as vullneti ose deshira.

Plus qe dolen edhe ca ithtar te gegnishtes qe duke mos ja patur idene se çfare eshte gjuha ja vun kazmen ne themel gjuhes si istitucion ose asaj tradite qe kishte ky institucion.

Megjithate kur degjon kryeministrin qe perdor fjale te tipit ;lungomare dhe pedonale e "ka marre ferra uraten".

[sirena_adria]

Gjuha është e të gjithëve dhe për të duhet të kontribuojnë të gjithë - Prof. Dr. Salvator Bushati

http://www.forumishqiptar.com/thread...-gjuhën-shqipe

[sirena_adria]

Shqipja në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare

Prof. dr. Rami Memushaj


21 shkurti është Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare, që kremtohet në të gjitha vendet e botës. Qëllimi i caktimit nga UNESCO-ja të kësaj dite si dita e gjuhës amtare ka qenë vlerësimi i gjuhës si mjeti më i rëndësishëm për ruajtjen dhe trashëgimin e kulturës së çdo populli dhe i nevojës për të nxitur lëvrimin e gjuhëve amtare të popujve dhe të etnive dhe të popujve të botës, të cilat janë pjesë e thesarit kulturor të njerëzimit.

Duke u ndalur këtë ditë te gjuha shqipe, si gjuha amtare e shqiptarëve kudo ku ata jetojnë, vërejmë me kënaqësi se statusi i saj këta 100 vjetët e fundit ka ardhur duke u rritur. Nga gjuhë e ndaluar nën pushtimin otoman, me shpalljen e Pavarësisë më 28 Nëntor 1912, ajo u bë gjuhë zyrtare e shtetit shqiptar, ndonëse mbeti gjuhë e ndaluar për pjesën tjetër të kombit që u bënë me dhunë pjesë e shtetit grek dhe e Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene. Kjo gjendje u përmirësua pas Luftës së Dytë Botërore, kur shqiptarët e Kosovës, të Maqedonisë dhe të Malit të Zi fituan të drejtën e shkollimit në gjuhën amtare dhe hapën shkolla të të gjitha niveleve deri te Universiteti i Prishtinës dhe katedra e gjuhës shqipe në Universitetin e Shkupit. Me kushtetutën jugosllave të vitit 1974, shqipja në këto troje u ngjit në shkallën e gjuhës zyrtare rajonale në Kosovë dhe të gjuhës zyrtare paralele në Maqedoni. Këtë fillim shekulli, me shpalljen e Kosovës shtet i pavarur, shqipja u bë gjuhë zyrtare kryesore, ndërsa në Maqedoni që nga vitet ’80 të shekullit të kaluar e deri një vit më parë, shqipja ra në statusin e gjuhës rajonale të papërkrahur nga shteti. Po vitin e kaluar, me miratimin nga parlamenti maqedonas i ligjit për gjuhën shqipe, kjo u njoh si gjuhë zyrtare rajonale, pra fitoi status zyrtar, po jo me të njëjtin status me maqedonishten, sikundër ia kishte njohur kushtetuta jugosllave. Përtej këtyre trevave, në Mal të Zi shqipja ruan statusin që ka pasur, si gjuhë rajonale e përkrahur nga shteti; në Greqi për popullsinë e trevave shqiptare brenda kufijve të këtij shteti dhe për arbërorët shqipja është gjuhë e papërkrahur nga shteti, por jo e ndaluar të mësohet nga fëmijët e emigrantëve; në Itali shqipja është gjuhë e përkrahur e pakicës arbëreshe dhe e lejuar të mësohet nga fëmijët e emigrantëve shqiptarë, ashtu si në gjithë Europën; kurse në Turqi shqipja nuk mësohet nga fëmijët e emigrantëve.

Gjuha shqipe ka përparuar shumë këta njëqind vjet edhe për sa i përket shkallës së përpunimit të saj. Nga gjuhë me disa variante letrare e dy gjuhë zyrtare (toskërishtja në Shqipëri, gegërishtja në trojet shqiptare në ish-Jugosllavi), prej vitit 1972 ajo është ngritur në shkallën e gjuhës letrare kombëtare, të pranuar nga të gjitha pjesët e kombit. Ishte Konsulta e Prishtinës e prillit 1968 ajo që hodhi hapin e madh të bashkimit gjuhësor, kur intelektualët shqiptarë të atjeshëm, të udhëhequr nga motoja “një komb – një gjuhë letrare”, shpallën se shqiptarët në Jugosllavi pranonin “si gjuhë të vetën letrare gjuhën letrare të vendit ëmë”. Kongresi i Drejtshkrimit e sanksionoi këtë vendim të tyrin, duke shënuar në këtë mënyrë fundin e periudhës kur shqipja shkruhej në disa variante dhe fillimin e jetës kombëtare shqipes letrare. Periudha nga Kongresi i Drejtshkrimit e deri më 1990 vlerësohet nga të gjithë si periudha e përpjekjeve për zotërimin dhe përdorimin e normave të gjuhës letrare në të gjithë veprimtarinë ligjëruese të shkruar e të folur. Në trojet shqiptare të ish-Jugosllavisë Konsulta u vuri detyrë shkollës enteve botuese, redaksive e gazetave dhe administratës zbatimin e normën letrare; kurse në Shqipëri, zbatimi i normave të gjuhës letrare nga shkolla, entet botuese dhe administrata shtetërore u bë i detyrueshëm me një vendim të vitit 1978 të Këshillit të Ministrave.

Pas viteve ’90, me përmbysjen e sistemeve politike njëpartiake dhe kalimin në pluralizëm, u vu re një rënie e theksuar e kujdesit për gjuhën nga të gjithë, nga shteti e shoqëria, që u pasua edhe me kontestime të gjuhës letrare e me përpjekje për krijimin e gjuhëve të reja letrare. Në praktikën e ligjërimit të shkruar e të folur, për fat të keq, kjo gjendje vijon edhe në ditët tona, kur vijon mungesa e pafalshme e kujdesit të shtetit për gjuhën, ndonëse kushtetutat e të dy shteteve shqiptare e shpallin mbrojtjen e gjuhës si detyrim shtetëror. Sa pak e mbrojmë gjuhën shqipe, kjo duket po ta krahasojmë gjendjen në këtë pikë me vendet fqinje. Maqedonia e Veriut ka një ligj për gjuhën i cili parashikon sanksione të rrepta për shkelësit e tij – institucione, redaksi apo ente botuese. Kurse as Shqipëria dhe as Kosova nuk kanë ende një ligj për gjuhën, ndonëse projektligji përkatës është depozituar prej kohësh në të dy kuvendet.

Si pasojë e mungesës së kujdesit shtetëror për gjuhën, në botimet, në gazetat e revistat, në televizionet dhe në dokumentacionin zyrtar vërehen shkelje të pafalshme të normave të gjuhës letrare. Më e dukshme kjo dukuri e shëmtuar është në fushën e fjalorit, ku vërehet një vërshim i fjalëve të huaja të panevojshme, madje i fjalëve “kopile”, si realizoj, akses e aksesoj, tentoj, mesazh etj., të cilat po e drunjëzojnë e po e venitin gjuhën, duke u zënë vendin dhjetëra fjalëve të bukura shqipe që përdoren në kontekste të ndryshme sintaksore; edhe në fushën e drejtshkrimit mospërdorimi i shkronjave ë dhe ç është tregues i injorancës kompjuterike, po edhe mungesë e respektit për alfabetin tonë, për shkronjat e të cilit është derdhur gjak. Në televizione po sundojnë modele akcentologjike të huaja, duke i theksuar fjalët e thjeshta e kompozitat në rrokjen e parë si në anglishte, kur modeli theksor i shqipes kërkon theksimin fundor të fjalës, veçanërisht të fjalëve të përbëra, në të cilat pa asnjë përjashtim theksohet përbërësi i dytë. Ky model i huaj theksimi ka prishur edhe melodinë dhe metrikën e frazës, që nuk tingëllon më si shqip, po si një surrogat shqip-anglisht-italisht.

Sot, në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare, është rasti t’u drejtohemi shkollës, shtypit dhe të gjithë atyre që janë përfshirë në ligjërimin publik, me thirrjen që të tregojnë respekt për gjuhën tonë, e cila është tipari i vetëm që na dallon prej të tjerëve dhe na bashkon ne shqiptarët në një komb. Thirrja jonë i drejtohet edhe shtetit që të kujdeset për gjuhën, në radhë të parë, duke miratuar ligjin përkatës, i cili do t’u jepte zgjidhje shumë problemeve, duke krijuar një mjedis të pastër nga ndotjet gjuhësore e shkeljet e normave të gjuhës letrare. Dhe deri në miratimin e këtij ligji jemi të mendimit që shteti të kthejë në fuqi vendimin e Këshillit të Ministrave të vitit 1978.


http://www.gazetadita.al/shqipja-ne-...gjuhes-amtare/

[loni-loni]

Kjo puna e institucione per gjuhen kerkon ne radhe te pare shtet,pastaj parate dhe njerezit a profesionistet e kesaj fushe. Gje,qe kam frike se asnje nga keto tre aspekte-shtet-profesionist-para nuk egziston,dhe si e tille nuk egziston dhe as vullneti ose deshira.

Plus qe dolen edhe ca ithtar te gegnishtes qe duke mos ja patur idene se çfare eshte gjuha ja vun kazmen ne themel gjuhes si istitucion ose asaj tradite qe kishte ky institucion.

Megjithate kur degjon kryeministrin qe perdor fjale te tipit ;lungomare dhe pedonale e "ka marre ferra uraten".

Ku t,i gjeje fjalet shqipe kryeministri (gegnisht) ose kokministri (toskerisht),,,,,,,,ku vete gjuha jone eshte perbame nga fjalor i huazuar i cili merr trajte ( gjoja shqipe ) duke deformuar fjalet e huaja

Ja e gjitha kjo qe ke shkruajtur;


puna,,,pono= greqisht
istitucion,,= latinisht
egziston,,,= latinisht
deshire,,dessiderio,,=latinisht
shtet = latinisht
parate ,,= turk
profesion = latinisht
frike,,friki = greqisht
aspekt= latinisht
idhtar,,idol,,= latin
tradite,,tradicion,= latin
themel = grek
ferra = latin,,
ide = grek
urate ,,= grek
kazma,,,,,kazan ,,,,etj,etj,

[SERAFIM DILO]

Fjale shqipe per te zevendesuar "lungomaren dhe pedonalen" ka sa te duash.
Nuk eshte e thene te zevendesohen te gjitha fjalet e huaja qe te pakten kan nje tradite perdorimi,e mira do ishte te mos futeshin fjalet e huaja kot...