Presidenti Meta: Shikojeni Kryepeshkopin Anastas si njeri te Zotit
Presidenti Meta ishte i ftuar kėtė tė enjte nė “Opinion” te Blendi Fevziu. Nė fillim u pyet pėr dhėnien e nėnshtetsisė Kryepeshkopit Janullatos. Me pas ishte pyetja nė lidhje me votėn e Shqipėrisė nė OKB kundėr SHBA. Presidenti Meta tha se “Kurrė nuk e mendoja se Shqipėria do votonte kundėr SHBA”. Mė tej ai vazhdoi se SHBA ėshtė aleati ynė mė i madh strategjik dhe nuk duhej tė votohej kundėr tyre.
Nė lidhje me nėnshtetsinė pėr Janullatos ai tha se “Jam shumė i bindur pėr drejtėsinė e kėtij vendimi sepse Fortlumturia e Tij i plotėson tė gjitha kriteret por sepse Ai ringriti nga hiri Kishėn Autoqefale tė Shqipėrisė duke e bėrė atė sot nė njė nga kishat mė tė nderuara nė botė”, tha Meta nė njė intervistė pėr Opinion, teksa shtoi se sė pari shtė detyrim ndaj besimtarėve ortodoksė shqiptarė.
Presidenti bėri njė apel kur kėrkoi qė Janullatosin ta shohin vetėm si misionar dhe njeri tė Perėndisė. “Ju ftoj tė gjithė tė ndajmė cėshtjen e origjinės sė Janulloatosin nga cėshtja e besimit. Ai ėshtė personalitet i besimit, misionar dhe nnjeri i Perėndisė i cili ka bėrė shėrbime tė jashtėzakonshme Kishės sonė Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė. Besimet kanė lindur para shteteve dhe kombeve dhe unė jam i bindur se ardhmja e Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė ėshtė mė e ndritur dhe e sigurt falė edhe kontributit historikut tė Janullatosit”, theksoi kreu i shtetit.
Ilir Meta u pyet pėr raportet me Kryeministrin Rama, pėr Monika Kryemadhin, pėr Lulzim Bashėn, Doktorin,etj
Intervista e plotė e Presidentit Ilir Meta:
Gazetari: Do tė thoja se kjo intervistė sot normalisht duhet tė kishte qenė njė intervistė mė shumė festive, e pėrqendrua nė fund tė vitit te atmosfera e festave, megjithėse kėtė vit nuk po ndihet aq shumė se sa vitet e tjera. Duket pak mė e ndrydhur. Ndėrkohė ju keni ndėrmarrė disa zhvillime politike qė ju kanė sjellė nė qendėr tė vėmendjes, edhe pse presidenti i ri ėshtė gjithmonė protagonist.
E para ėshtė ajo qė lidhet me Janullatosin, me faktin qė ju i keni dhėnė pasaportėn, duke u bėrė i pari president pas disa presidentėsh, qė i jep shtetėsinė shqiptare kreut tė Kishės Ortodokse Autoqefale Shqiptare. E dyta jeni bėrė protagonist me njė letėr qė i keni ēuar Presidentit amerikan, Donald Trump lidhur me votimin qė Shqipėria ka bėrė pėr rezolutėn e propozuar nė Organizatėn e Kombeve tė Bashkuara pėr tė dėnuar aktin e SHBA-ve qė e zhvendosi ambasadėn amerikane nga Tel-Avivi nė Jeruzalem. Njėkohėsisht ka pasur disa zhvillime nė Parlament ku nuk keni qenė ju protagonist, por ka qenė bashkėshortja juaj dhe shumė e fortė, por edhe njė seri pyetjesh qė lidhen me zhvillimet politike. Shpresoj qė ju tė jeni sa mė i hapur dhe i drejtpėrdrejtė!
Pyetja e parė ėshtė gati e menjėhershme: Kush jua kėrkoi qė t’i jepni shtetėsinė shqiptare Anastas Janullatosit? Ishte njė, po e quaj, njė shėrbim qė i bėtė Greqisė? Ishte njė tentativė pėr tė ulur tensionet me kėtė vend apo ishte njė bindje e juaja qė Anastas Janullatosi e meritonte shtetėsinė shqiptare?
Presidenti Meta: Absolutisht ishte njė bindje e ime e plotė institucionale…
Gazetari: Dhe nga ishte krijuar kjo bindje, zoti Meta?
Presidenti Meta: … pėr shkak tė ligjit pėr shtetėsinė, ku mund tė theksoj se Fortlumturia e Tij i plotėsonte tė gjitha kriteret…
Gazetari: Brenda kėtij ligji duhet tė jetė edhe fakti qė ai duhet tė flasė shqip,nė mos gaboj…?
Presidenti Meta: Nuk besoj se trajneri ynė shumė i dashur De Biazi flet shqip apo e flet mė mirė shqipen se sa Fortlumturia e Tij, pėr tė mos pėrmendur edhe mjaft raste tė tjera. Sė dyti mendoj qė nė kėtė mėnyrė i kam bėrė njė shėrbim shumė tė mirė…
Gazetari: … Kujt ia keni bėrė kėtė shėrbim?
Presidenti Meta: …Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė, tė cilėn Fortlumturia e Tij e ringriti nga hiri i trashėguar nga sistemi komunist dhe ėshtė sot njė nga kishat mė tė nderuara nė botė…
Gazetari: … por u ringrit nga njė…
Presidenti Meta: …falė, nė veēanti tė, personalitetit tė tij. Dhe ėshtė njė detyrim ndaj gjithėve besimtarėve ortodoksė nė vendin tonė dhe ka qenė edhe njė kėrkesė e vazhdueshme e shumė personaliteteve tė shquara tė vendit tonė: doktorė, rektorė, ish-dekanė, emra nga mė tė shquarit tė mjekėsisė, tė shkencės…
Gazetari: …Po si shpjegohet zoti Meta, qė tė paktėn katėr presidentė njėri pas tjetrit kanė refuzuar qė t’i japin pasaportėn shqiptare Anastas Janullatosit?
Presidenti Meta: Do tė theksoja se ėshtė tjetėr refuzimi…
Gazetari: …Presidenti Berisha, Presidenti Meidani, Presidenti Moisiu, Presidenti Topi, Presidenti Nishani. Jeni i gjashti, pra pas pesė presidentėve, tė cilėt kanė refuzuar qė ta bėjnė shtetas shqiptar Anastas Janullatosin. Ju keni vendosur qė ta bėni kėtė gjė.
Presidenti Meta: Mendoj se nuk ka pasur ndonjė refuzim. Ka pasur mosdekretim. Ka qenė njė kėrkesė nė pritje.
Gazetari: Ishit i bindur kur e firmosėt kėtė dekret?
Presidenti Meta: Kam qenė shumė i bindur dhe sot jam akoma mė i bindur, dhe nė tė ardhmen do tė jem edhe mė i bindur, sepse mė vjen keq, por ne ende vazhdojmė tė politizojmė ēėshtjen e besimit…
Gazetari: Nuk ėshtė ēėshtje politizimi zoti Meta. Kam pėrshtypjen se Kisha Autoqefale Shqiptare qė prej fillesave tė saj nė statutin e Korēės nė vitin 1929 nė mos gaboj, e mė pas me rikonfirmimet e Kristofor Kisit ka qenė njė kishė qė duhej tė drejtohej nganjė prift, ose njė peshkop shqiptar. Nė fakt Anastas Janullatosi nuk ka qenė njė peshkop shqiptar nė momentin kur ka ardhur nė krye tė KOASH-it, por ka pasur shtetėsi greke. Dhe historia e KOASH-it ka qenė njė histori pėrplasjesh me Kishėn Ortodokse Greke. As me atė ruse, as me atė malazeze, as me atė maqedonase.
Presidenti Meta: Jam dakord me ju. Nuk i heq asnjė presje. Dhe do tė kishte qenė shumė mė mirė qė kryepeshkopi i parė pas komunizmit dhe pas lejimit tė ushtrimit tė lirė tė besimeve nė Shqipėri tė kishte qenė shqiptar.
Por pėr shkak tė tė vėrtetave, duhet tė themi se edhe Kristofor Kisi qė pėrmendėt, edhe Visarion Xhuvanin qė ju nuk e pėrmendėt…
Gazetari: Jo, jo, ėshtė njė numėr i madh. Kjo histori nis me Fan Nolin nė vitin 1900 e…, vitit 1910 nė mos gabohem…
Presidenti Meta: Dakord! Dakord! Patjetėr! Gjithė kėto personalitete tė Kishės sonė Autoqefale nuk i persekutoi, nuk i denigroi, nuk i dhunoi as Kisha greke, as Fortlumturia e Tij, por meqenėse…
Gazetari: Jo, ato i bėri diktatura komuniste.
Presidenti Meta: …po diktaturėn ne e bėmė dhe disa prej tyre vazhdojnė akoma tė ushqejnė kėtė frymė tepėr negative. Dhe mbaj mend, sepse mė ka bėrė shumė pėrshtypje para dhjetė vitesh, kur djali im ishte ndoshta gjashtė vjeē, dhe po shikoja nė ‘Eksplorer’ njė emision pėr periudhėn e komunizmit nė vendin tonė. Thashė ta pyes njėherė djalin se ēfarė ideje kishte pėr periudhėn e komunizmit dhe vėrtet doja tė dija si mendonte njė fėmijė, mė tė cilin nuk kishim folur kurrė pėr tė kaluarėn e Shqipėrisė. ‘Komunizmi varte priftėrinj.’ – mė tha.
Prandaj nga gjėrat e rėnda qė ai mund tė kishte parė, mund tė kishte dėgjuar, mund tė kishte perceptuar pėr atė sistem ėshtė qė ‘Komunizmi varte priftėrinj.’
Dhe unė kur dėgjoj ende njė retorikė shpesh herė tė papėrgjegjshme ndaj Fortlumturisė sė Tij apo ndaj Kishės nė tėrėsi, mė kujtohet ajo qė djali mė ka thėnė, qė njė fėmijė mund tė thotė se si e ka perceptuar ai regjimin komunist.
Po kėshtu mė kujtohet edhe gjyshja kur isha i vogėl, kur shkoja nė fshat nė Skrapar, e cila kur donte tė na bėnte presion ne, fėmijėve qė duhet tė mos bėnim zhurmė e tė flinim gjumė, na thonte: ‘Erdhi greku! Erdhi greku!’”
Gazetari: Po, pėr arsye tė kontekstit historik qė…
Presidenti Meta: …Po, pėr arsye tė luftrave me grekėt nė ato zona, siē kishin luftuar nė Kolonjė, nė Panarit, nė Korēė e kėshtu me radhė, dhe me grekun trembeshin fėmijėt qė tė silleshin mirė.
Gazetari: …bėhej fjalė pėr hyrjen e grekėve nė Luftėn e Dytė Botėrore nė mos gaboj, pėr Luftėn Italo-Greke?
Presidenti Meta: Mund t’ju them se unė vetė kam pasur shumė paragjykime pėr Fortlumturinė e Tij, deri nė vitin 2000, sepse nė vitet ’90-tė ka pasur shumė pėrplasje mes Shqipėrisė e Greqisė dhe gjithmonė kėto pėrplasje janė shkarkuar nė mėnyrė tė padrejtė te figura e te personaliteti i tij, por nė vitin 2000…
Gazetari: …por edhe te emigrantėt zoti Meta, tė cilėt hipeshin nėpėr autobusė dhe ktheheshin mbrapsht sikur tė ishin sardele… dhe jo sikur tė ishin njerėz?
Presidenti Meta: … Po patjetėr! Patjetėr! Nė vitin 2000 kur kam qenė kryeministėr kam vizituar Kishėn e Bostonit tė At Artur Liolinit dhe kam bėrė njė bisedė me tė vetėm pėr vetėm pėr kėtė ēėshtje.
Gazetari: Dhe cila ishte pėrgjigja qė ju dha?
Presidenti Meta: Ai mė sugjeroi njė gjė, tė cilėn unė i ftoj tė gjithė ata qė janė tė arsyeshėm, qė ta kenė nė konsideratė, kur flasin pėr njė ēėshtje tė tillė dhe pėr njė personalitet tė tillė qė mos e shikoni nga origjina e tij, por shikojeni si njė njeri tė besimit!
Gazetari: Atėherė unė do tė doja…
Presidenti Meta: Dhe jo vetėm kaq, por pak mė vonė dhe ju po tė doni mund ta klikoni edhe nė internet e ta kėrkoni nė ‘Google’, At Liolini ka dhėnė njė intervistė nė mos gaboj nė vitin 2008, kur pėrkujtohej njė pėrvjetor shumė i rėndėsishėm i meshės sė parė shqip nė Boston, dhe kur disa shqiptarė kishin paralajmėruar qė do tė bojkotonin, sepse edhe Fortlumturia e Tij ishte i ftuar tė merrte pjesė, dhe ka thėnė qė: ‘Edhe Imzot Noli, po tė ishte gjallė, do ta priste dhe do ta respektonte.’”
Gazetari: Ju e mbani mend qė fillesat e Kishės Autoqefale…
Presidenti Meta: I ftoj tė gjithė qė ta shikojnė si njeri tė besimit, sepse besimi ka lindur edhe para shteteve, edhe para kombeve…
Gazetari: Por duhet ta keni parasysh qė nė vitin 1908 Fan Noli u dorėzua prift, sepse njė prift i Kishės Ortodokse Greke nuk pranonte tė kryente shėrbesat fetare ndaj njė djali shqiptar me mbiemrin Dishnica, se ai kishte luajtur njė rol nė aktivitetin kombėtar shqiptar…
Presidenti Meta: Jam shumė dakord! Kam lexuar qė i vogėl, dhe besoj se e keni lexuar edhe ju ‘Pishtarėt’ tė Sterjo Spases.
Kemi parė filma dhe ato qė kanė ndodhur janė tė vėrteta.
Duhet tė kemi parasysh se Fortlumturia e Tij nuk ka ardhur kėtu si pėrfaqėsues i Kishės greke.
Por ka ardhur kėtu si Ekzark i Patriarkanės sė Stambollit dhe ka ardhur kėtu pėr shkak tė personalitetit tė tij tė jashtėzakonshėm, edhe ndėrkombėtar dhe tė sukseseve tė jashtėzakonshme qė ka pasur pėr rindėrtimin e kishave e tė besimit nė Afrikėn Lindore e tė shumė rajoneve tė tjera.
Pra ka ardhur pėr shkak tė emrit, tė personalitetit, dhe jo pėr shkak tė kombėsisė apo origjinės sė tij.
Gazetari: Nėse Hirėsia e Tij… pėr hir tė sė vėrtetės ka luajtur rol nė ringjalljen e besimit ortodokset, nė rindėrtimin e objekteve tė kultit, nė strukturimin…
Presidenti Meta: Si ka luajtur?
Gazetari: Ka luajtur njė rol tė rėndėsishėm…
Presidenti Meta: Nuk ka luajtur njė rol tė rėndėsishėm. Ka luajtur njė rol historik dhe tė jashtėzakonshėm!
Gazetari: Por ky rol i tij i jashtėzakonshėm zoti Meta ka qenė gjithmonė dhe nė njė pikė qė ka ēeduar – ka qenė raporti qė ai ka pasur me Greqinė. Unė mbaj mend qė nė vitin 2006 njėri nga deputetėt e Parlamentit tė Shqipėrisė i kėrkoi atij qė tė mbante njė pėrshpirtje fetare pėr shqiptarėt ortodoksė ēamė, tė cilėt u masakruan nė vitin 1944 dhe Hirėsia e Tij nuk ktheu asnjė pėrgjigje. Hirėsia e Tij nė rastin e vitit 2006 po ashtu, ose nė vitin 2007, mė fal, pėr ēėshtjen e Kosinės nė Pėrmet qė ju e mbani mend shumė mirė, kur prifti lokal dhe njė pjesė lokalėsh nxorėn eshtrat e tė parėve tė tyre qė t’i shisnin pėr eshtrat e ushtarėve grekė, refuzoi t’i pėrgjigjej shtypit shqiptar. Sa herė qė ka pasur pėrplasje me Greqinė, Hirėsia e Tij nuk ka bėrė asnjė deklaratė. Ndėrkohė qė ka njė rol nė kėtė drejtim, nuk ka guxuar kurrė qė tė mbajė njė qėndrim…
Presidenti Meta: Mos u pėrpiqni as ju, dhe askush qė ta bėjė Fortlumturinė e Tij pjesė tė debateve politike, tė lėvizjeve politike nė vend.
Ai padyshim qė ka lidhje me Greqinė, sepse ka lindur, ėshtė rritur, ėshtė edukuar atje pėr njė pjesė tė mirė tė kohės.
Ėshtė i interesuar padyshim qė marrėdhėniet tė jenė sa mė tė mira, sa mė paqėsore midis dy vendeve.
Besoj se nė vazhdimėsi ėshtė vėnė re kontributi i tij nė kėtė drejtim pa interferuar me valencat e ndryshme politike kėtu apo atje.
Dhe e theksoj edhe njė herė: Duhet tė keni nė konsideratė kur flasim pėr kėtė personalitet faktin qė ai ėshtė njė njeri i besimit! Nuk duhet tė shohim thjesht qė…
Gazetari: Unė ju fola pėr besimin, zoti Meta. Nuk ju fola pėr… Ju fola pėr njė gjest, pėr njė pėrshpirtje ndaj shqiptarėve ēamė ortodoksė qė kanė vdekur atje. Nė fund tė fundit priftėrinjtė, njerėzit e besimit shkojnė te ushtarėt armiq pėrpara se tė vdesin dhe u kryejnė shėrbimet fetare.
Presidenti Meta: Jo, kjo nuk ėshtė… njė pyetje pėr mua.
Gazetari: Para Zotit tė gjithė njerėzit janė tė barabartė.
Presidenti Meta: Kjo ėshtė njė pyetje pėr Forlumturinė e Tij apo pėr zėdhėnėsin e Kishės, sepse nuk ėshtė normale qė qoftė edhe njė president apo kushdo politikan t’i japė direktiva Kishės….
Gazetari: …dhe si shpjegohet zoti Meta, se mė shumė se sa ortodoksėt shqiptarė, se sa komuniteti ortodoks dhe personalitetet shqiptare, pati njė entuziasėm nė politikėn greke? Ministri i Jashtėm grek e pėrshėndeti. Sipas informacioneve qė kam unė dhe njė numėr i madh politikanėsh grekė janė treguar entuziastė.
Presidenti Meta: Sė pari tė gjithė besimtarėt ortodoksė shqiptarė qė besojnė, janė tepėr tė lumtur.
Shumė prej tyre, nuk po pėrmend emra, personalitete janė shprehur edhe publikisht, njerėz tė ndritur tė shoqėrisė sonė, figura intelektuale, rektorė, ish-rektorė, dekanė,…
Gazetari: Ju kanė pėrshėndetur?
Presidenti Meta: …mjekė, njerėz nga mė tė njohurit, shkencėtarė, janė tepėr tė lumtur dhe e konsideronin si njė padrejtėsi apo si njė ngėrē faktin qė nuk i ishte dhėnė shtetėsia Fortlumturisė sė Tij.
Jo thjesht e vlerėsojnė, por unė kam bindjen qė e adhurojnė, sepse ka dhėnė njė kontribut qė ne nuk e njohim, sepse ne shkojmė nė kishė vetėm kur janė Krishtlindjet apo kur janė Pashkėt, por ata qė janė besimtarė janė mjaft tė lidhur jo vetėm me shėrbesat fetare por edhe ato sociale qė ofrohen nga kisha.
Gazetari: …po, me pėrditshmėrinė e shėrbimeve…
Presidenti Meta: …me shėrbimet sociale tė jashtėzakonshme qė Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipėrisė ka ofruar jo vetėm pėr besimtarėt ortodoksė, por edhe pėr qytetarė tė zakonshėm.
Dhe tė mos harrojmė qė njė vend ku gjithēka u rikrijua nga hiri i komunizmit.
Ku u shkatėrruan jo vetėm kishat, por edhe xhamitė, por edhe gjithēka tjetėr, kur iu vu kazma afreskeve shekullore, mijėravjeēare, kur kishat apo objektet e kultit u shndėrruan nė stalla dhe magazina…
Gazetari: …Kjo ndodhi me tė gjitha besimet fetare nė Shqipėri, nuk ndodhi vetėm me kishat ortodokse. Ka qenė mė masakėr ndaj Kishės Katolike…
Presidenti Meta: Patjetėr! Tė mos harrojmė atė punė tė jashtėzakonshme qė ėshtė bėrė pėr rindėrtimin e kėtij besimi e tė kishės, jo vetėm nga ana materiale, por edhe nga ana shpirtėrore. Edhe nga ana pėrmbajtėsore, nga ana gjuhėsore, pėrmes pėrkthimeve nė shqip tė liturgjive. Pėrveē disa liceve kishtare, kemi Akademinė e Durrėsit, tė Shėn Vlashit, e cila pėrgatit drejtues tė Kishės dhe janė gati 150 a mė shumė drejtues shqiptarė tė Kishės sonė Ortodokse qė janė formuar nė kėtė Akademi.
Gazetari: …kemi edhe Manastirin e ndėrtuar pa leje ku do tė varroseshin eshtrat e ushtarėve grekė… zoti Meta. Qė ėshtė unikale qė njė kishė tė ndėrtojė pa leje pėr tė bėrė gati varrezat e ushtarėve grekė…
Presidenti Meta: Pėr kėto ēėshtje mund tė pyesni edhe Kishėn zyrtarisht sė pari. Sė dyti, mund tė pyesni edhe Komitetin e Kulteve, sepse shteti ka njė komitet kultesh, i cili i ndjek marrėdhėniet me to.
Gazetari: …por ju keni qenė nė dije… tė presionit qė ka bėrė Greqia pėr ndėrtimin e varrezave nė Shqipėri…?
Presidenti Meta: Mė falni! Ajo ėshtė njė ēėshtje tjetėr dhe ēėshtja e Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė ėshtė njė ēėshtje tjetėr…
Gazetari: … Atėherė si e shpjegoni ju entuziasmin…?
Presidenti Meta: … pėrpjekja pėr ta lidhur gjithmonė sa herė ka probleme mes Shqipėrisė dhe Greqisė me figurėn e ndritur tė Fortlumturisė sė Tij ėshtė shumė e gabuar.
Kjo vjen ose nga mungesa e informacionit, ose ėshtė e sponsorizuar pėr qėllime politike.
Dhe e dyta pėrmes saj ėshtė synuar, disa herė jam i bindur edhe qėllimisht, dhe synohet tė denigrohet i gjithė komuniteti ortodoks nė Shqipėri…
Gazetari: Jo, kjo nuk ėshtė e vėrtetė! Nuk kemi pse denigrojmė komunitetin…
Presidenti Meta: …tani mė vjen keq! Dhe jo vetėm kaq, por ndonjėherė tė paraqiten tė gjithė shqiptarėt ortodoksė sikur janė grekė, gjė qė nuk ėshtė absolutisht e vėrtetė.
Prandaj unė do t’i ftoja tė gjithė tė ndajnė ēėshtjen e origjinės sė Kryepeshkopit tonė, i cili tani ėshtė edhe shtetas i Shqipėrisė, nga ēėshtja e besimit.
Besimi ėshtė njė ēėshtje tjetėr, dhe ai ėshtė personalitet i besimit mbi tė gjitha.
Gazetari: Dhe si e shpjegoni ju zoti Meta entuziasmin e ministrit tė Jashtėm grek nė kėtė rast, kur normalisht nuk ka pėrse tė entuziasmohet aq shumė kur njė grek merr shtetėsinė shqiptare? Duhet tė ndodhte e kundėrta.
Presidenti Meta: Kollokotroni ka thėnė: ‘Edhe grekėt mė tė ēmendur nuk e braktisin kurrė Zotin!’ Dhe ne e dimė qė populli grek ėshtė njė popull mjaft besimtar, pothuajse homogjen nė besimin ortodoks.
Gazetari: Po. E ka tė deklaruar edhe nė pasaportė.
Presidenti Meta: Jo vetėm kaq, por edhe marrėdhėniet mes kishės dhe shtetit kanė qenė gjithmonė shumė tė forta. Duhet tė keni parasysh qė jo vetėm ministri i Jashtėm, i cili mė ka telefonuar atė ditė, Presidenti…
Gazetari: …edhe Presidenti i Greqisė?…
Presidenti Meta: … Po, lajmi doli nga agjencia zyrtare greke. Ishte lajm qė e nxorėn ata, por edhe shumė politikanė…
Gazetari: …grekė, gjithmonė?…
Presidenti Meta: …po, mė kanė falenderuar shumė politikanė nga forca tė ndryshme, pėrveē se nga ‘Agimi i Artė’.
Edhe shumė shqiptarė, tė cilėt jetojnė atje, edhe kolegė tuajt gazetarė dhe do t’jua jap shpejgimin, sepse janė disa arsye. E para, nuk ka tė bėjė me faktin se njė kryepeshkop me origjinėn greke mori shtetėsinė shqiptare. Kjo ka tė bėjė me faktin qė Fortlumturia e Tij nuk ėshtė njė klerik i zakonshėm jo vetėm pėr grekėt…
Gazetari: …Pėrse nuk ėshtė i zakonshėm?
Presidenti Meta: …ėshtė njė erudit, njė shkencėtar nė fushėn e besimit, tė teologjisė, ėshtė njė filozof, njė mendimtar, njė krijues, njė misionar, ėshtė njė idealist.
Kėshtu qė duhet tė kemi parasysh se janė ndėrtuar njėqind e pesėdhjetė kisha tė reja, pėrfshirė edhe katedralen madhėshtore e tė jashtėzakonshme nė qendėr tė Tiranės dhe janė rindėrtuar e restauruar rreth treqind objekte kulti tė shkatėrruara e tė rrėnuara nė gjithė vendin.
Gazetari: …kjo ka ndodhur me tė gjitha komunitetet…
Presidenti Meta: …dhe kjo ka ndodhur pėr shkak tė reputacionit tė tij tė jashtėzakonshėm ndėrkombėtar dhe tė besimit qė kanė pasur nė administrimin e drejtė dhe me pėrkushtim tė ndihmave tė dhėna.
Gazetari: …dhe tė financimit grek… apo jo, sepse njė pjesė e madhe e tė ardhurave kanė ardhur nga…?
Presidenti Meta: …Njė pjesė mund tė ketė qenė e tyre, por mos harroni se nga Amerika, nga Danimarka, nga e gjithė bota, sepse ėshtė vetė figura e tij mjaft e besueshme pėr tė realizuar njė administrim vėrtet tė admirueshėm.
Gazetari: Zoti Meta, ju shkoi ju ndėr mend…? Apo jua kėrkuan grekėt, autoritetet greke qė ta firmosnit dekretin e shtetėsisė?
Presidenti Meta: …Autoritetet greke nuk mė kanė kėrkuar njė gjė tė tillė, tė paktėn pėr kėtė periudhė qė jam nė kėtė detyrė, sepse nuk kam pasur raste pėr takime tė ndryshme, pavarėsisht se askush nuk ka arritur ta kuptojė pse njė figurė, qė drejton Kishėn Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė nuk duhet ta marrė shtetėsinė, kur atė e merr kushdo qė plotėson disa kushte minimale tė pėrcaktuara nga ligji.
E theksoj edhe njėherė tjetėr, jo vetėm plotėsoheshin tė gjitha kushtet e ligjit, por nė radhė tė parė ishte detyrim ndaj Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė, ndaj besimtarėve ortodoksė nė Shqipėri dhe nė shėrbim e nė funksion tė bashkėjetesės midis komuniteteve tona fetare, ku Fortlumturia e Tij gjithmonė ka dhėnė njė kontribut tė ēmuar.
Gazetari: A kishte njė marrėveshje mes jush dhe Janullatosit qė ju t’i jepnit shtetėsinė dhe ai tė deklaronte se pasardhėsi i tij do tė jetė shqiptar, siē deklaroi?
Presidenti Meta: Nuk ka pasur njė marrėveshje tė tillė, por unė ua thashė qė ai ėshtė njeri i besimit. Ėshtė njė njeri i Perėndisė.
Ai ėshtė njė misionar, i cili jo vetėm qė ka njė mision qė pothuajse e ka realizuar nė kuptimin e rindėrtimit nga hiri tė Kishės Autoqefale Ortodokse tė Shqipėrisė, por ka edhe njė vizion pėr tė ardhmen.
Dhe kėtė vizion besoj se e shprehu shumė qartė nė njė nga televizonet kryesore tė Greqisė ku u shpreh qartė se pasardhėsi i tij nė krye tė KOASH-it do tė jetė shqiptar dhe…
Gazetari: …Varet. Do tė jetė shqiptar me pasaportė tė marrė apo do tė jetė shqiptar me pasaportė tė lindur se kėto janė dy gjėra tė ndryshme, zoti Meta?
Presidenti Meta: Atėherė ma dėgjoni deri nė fund shpjegimin qė ka dhėnė Fortlumturia e Tij dhe mund ta ritransmetoni ndoshta kur tė keni mundėsi nė fillimin tė vitit tjetėr! E para, do tė jetė shqiptar. E dyta, ‘nuk kemi shkuar atje pėr tė krijuar njė koloni, nė Shqipėri’, pra pėr tė helenizuar Kishėn Ortodokse Autoqefale Shqiptare apo akoma edhe mė tej. E treta, ka thėnė nė televizionin grek, me gazetarin grek dhe pėr opinionin publik tė Greqisė qė “si do tė na vinte ne sikur nė krye tė Kishės sonė tė kishim njė bullgar apo njė serb…’
Atėherė kjo tregon njė vizion tė qartė, njė pėrkushtim tė qartė, ashtu sikurse ma kanė kėrkuar disa tė tjerė drejtues tė lartė tė Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė. Ma ka kėrkuar prej kohėsh Imzot Joani nė Korēė, ėshtė njė nga drejtuesit mė tė njohur tė Kishės sonė, dhe shumė klerikė tė tjerė shqiptarė tė kishės tonė.
Presidenti Meta: Mė duket se isha shumė i qartė. Dhe problemi ynė me Greqinė nė tė ardhmen lidhur me kėtė figurė, e dini se cili do tė jetė? Pas njėzet vitesh apo tridhjetė vitesh?
Gazetari: Cili do tė jetė?
Presidenti Meta: Do tė kemi prapė njė debat, por ne do tė pėrpiqemi ta paraqesim sa mė shqiptar…
Gazetari: …ata do tė pėrpiqen ta paraqesin sa mė grek…?
Presidenti Meta: …nuk thashė kėtė gjė, por edhe shumė nga kėta qė kanė hedhur baltė padrejtėsisht ndaj figurės sė tij, duke u pėrpjekur gjithmonė ta shoqėrojnė me njė problem qė ndodh atje apo kėtu do reflektojmė.
Gazetari: …aq shumė adhurim po ju shoh pėr Hirėsinė e Tij zoti Meta, saqė mė duket sikur do tė braktisni bektashizmin, tė cilit i pėrkisni, pėr t’u bėrė ortodoks mė duket?
Presidenti Meta: Jo! Mua padrejtėsitė mė lėndojnė. Po e them me shumė sinqeritet.
Gazetari: Mė shumė keni lėnduar Baba Mondin me kėtė…
Presidenti Meta: Jo! Baba Mondi besoj se ėshtė shumė i lumtur. Edhe tė gjithė ata qė besojnė te Zoti, besoj se janė mė tė lumtur dhe janė mė tė qetė.
Dhe unė mendoj se kjo ėshtė njė ngjarje mjaft pozitive.
Jam tronditur kur kam dėgjuar apo kam lexuar, edhe nga njerėz tė ditur apo me shkollė, tė cilėt thonė: ‘Ka njė problem kėtu pse po gėzohet kaq shumė Greqia!’ Sepse ėshtė njė figurė e jashtėzakonshme. Unė mund tė kujtoj njė letėr tė Mikis Theodorakis, njė nga kompozitorėt mė tė mėdhenj tė Greqisė, qė po bėhet gati 100 vjeē, qė kishte dėrguar me rastin e ardhjes kėtu nė Tiranė tė Orkestrės sė Mikis Theodorakis, kur erdhi dhe vajza e tij.
Ata kishin ardhur me kėrkesė tė Fortlumturisė pėr tė dhėnė njė shfaqje kulturore dhe ai nė letrėn e tij, tė kemi parasysh qė Mikis Theodorakis ėshtė edhe pak mė i majtė seē duhet, edhe revolucionar…
Gazetari: …si shumė i majtė.
Presidenti Meta: Nuk ėshtė nga ata qė besojnė mė shumė se kushdo, por mė ka ngelur nė mendje se si i drejtohej ‘Anastasi i zemrave tona’. Pra, ėshtė njė njeri qė ka njė vlerėsim, ka njė ardhurim jo vetėm nė Greqi..
Gazetari: Paskan pėrcjellė tė gjithė pak nga adhurimi i tyre tek ju zoti Meta!
Presidenti Meta: Unė gjithmonė kam admiruar durimin, qetėsinė e tij.
Gazetari: A u ndjetė keq kur ai mori dekretin e shtetėsisė shqiptare dhe nuk tha as ‘Faleminderit!’ nė shqip, por foli sėrish greqisht. Ose nuk tha tė paktėn ‘Zoti e bekoftė Shqipėrinė’?
Presidenti Meta: Unė besoj qė ai i ka bėrė shėrbime tė jashtėzakonshme Kishės sonė Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė, Shqipėrisė dhe ēdo lloj paragjykimi nė kėtė drejtim mė kujton atė qė djali mė ka thėnė pėr komunizmin kur ishte 6 vjeē, qė komunizmi varte priftėrinjtė, kjo i kishte ngelur nė mendje njė fėmije.
Mė kujton dhe gjyshen qė kur ishim tė vegjėl na trembte kur bėnim zhurmė duke na thėnė “erdhi greku-erdhi greku”.
(Pjesa e intervistes qe kish lidhje me dhenien e nenshtetesise shqiptare Kryepeshkopit Anastas)
KLAN
Krijoni Kontakt