Postuar më parë nga
erzeni
Shekulli
......
Riretushimi i historisë
Nga Skënder Shkupi
Përmbysja e madhe e viteve ’90-të në Shqipëri shtroi para elitës entelektuale të vendit nevojën e një rishqyrtimi të thellë të së kaluarës.
Ajo e kaluar iu nënshtrua një kritike të ashpër në të gjitha aspektet. Kuptohet, njëra nga fushat më të kontestuara të asaj trashëgimie bolshevike të mendimit shkencor shqiptar do të ishte jashtë çdo dyshimi, edhe historia e Shqipërisë.
Debatet në këtë temë u bënë tepër të nxehta sepse në pozicionet që mbronin palët në konflikt ndërhynin shumë faktorë joshkencorë si rreshtimi politik, përkatësia familjare, ndikimet e shkollimit të huaj, simpatitë vetjake subjektive, sedra e sëmurë për të shpëtuar me çdo kusht kontributet studimore të dyshimta të dhëna gjatë viteve të Diktaturës etj..
Këto rrethana kanë penguar organizimin e një pune serioze për ta “kruar” retushimin e historisë të bërë me aq zell gjatë 50 viteve të një komandimi të rreptë të mendimit nga njerëz me aftësi intelektuale të kufizuar, punë që do të sillte nxjerrjen në pas të së vërtetës, me tërë shkëlqimin e saj.
Veçse në këtë rrugë të fisme korrektuese, një rol veçanërisht pengues kanë luajtur edhe disa individë të veçantë që fushën e historisë e kanë parë si një terren të favorshëm për t’u afirmuar në vitrinën e elitës shqiptare si yje të madhësisë së parë.
Duke mohuar fort, çdo gjë që thuhej e shkruhej dikur, ata ndërmorën një veprim po aq të dëmshëm e të dënueshëm sa ai i bolshevikëve tanë të vjetër, duke riretushuar historinë e shqiptarëve.
Më datën 17 prill 2003, në gazetën “Shekulli” u botua shkrimi i studiuesit Ardian Klosi me titull “Para na vjen historia”.
Në kritikën e z. Klosi për librat e historisë së Shqipërisë , tekste shkolle ose jo, ka mjaft ide origjinale e gjykime racionale të cilat nuk janë pa interes.
Megjithatë, leximi i atij shkrimi të le një shije të hidhur.
Duket sikur autori provon ndjenjën e njëfarë triumfi që tablonë historike klasike të shqiptarëve e ka trajtuar si negativin e një fotoje, si filmin fotografik bardhë e zi: pas larjes dhe stampimit, fotografia që na jep z. Klosi është pikërisht e anasjellta e filmit të vjetër –çdo njollë e bardhë është bërë e zezë dhe e anasjellta.
Le të kalojmë në terrenin konkret të ideve të shprehura në artikullin e datës 17 prill.
Z. Klosi thotë se nuk është aspak e sigurt që shqiptarët vijnë drejtpërdrejtë nga ilirët.
Nëse ka pak fakte për përkatësinë ilire të shqiptarëve, nuk ka kurrfarë fakti për një migrim të mëvonshëm të tyre siç pretendojnë disa historianë serbë dhe zëdhënësi i tyre Kapllan Resuli.
Ideja spekulative se shqiptarët kanë ardhur në trevat e tyre të sotme nga Rumania në shekullin IX është shumë më absurde se ajo e autoktonisë së tyre në ato treva.
Sepse në shekullin IX kronikat bizantine regjistronin me hollësi ngjarje shumë të më të parëndësishme sesa një migrim e një popullsie të tërë brenda territorit të Perandorisë. Atëherë lindi pyetja:
Pse heshtin kronikanët bizantinë?
Kuptohet, heshtin sepse nuk kishte “zhurmë” migrimi shqiptar në atë kohë.
“Zhurmën” po e bëjmë ne tani.
Pohimi se shqiptarët nuk popullonin bregdetin në antikitet bie në kundërshtim me shkrime të njohura të lëna nga Herodi, Thuqididi e Straboni.
Fakti që në bregdet kishte koloni greke nuk provon asgjë.
I gjithë bregdeti i Mesdheut qe mbushur me koloni greke. Mos vallë i gjithë Mesdheu ishte Greqi?
Lidhur me gjuhën e pashkruar të iliro-shqiptarëve nuk dua të zgjatem sepse është një temë që e kam trajtuar në një polemikë të gjatë në aazetën “Albania” me një pseudostudiues, një renegat i pështirë i letrave shqipe, katër vjet më parë. Shkurt në këtë aspekt është e majftueshme të theksohet se popujt në antikitet ndahen në popuj shkrues dhe piktografë. Grekët bënin pjesë në grupin e parë, ndërsa ilirët në të dytin. Gjermanët gjithashtu kanë qenë piktografë. Edhe një pjesë e madhe e sllavëve. Mirëpo një ndarje e tillë nuk ka pse interpretohet si diferencim i popullatave në superiore dhe inferiore. Ajo ndarje lidhet me shumë faktorë historikë të cilët nuk është vendi t’i përmendim këtu. Nuk e di nga ka dalë konkluzioni i z. Klosi që shqipja është më e afërt me rumanishten se me çdo gjuhë tjetër europiane. Në të vërtetë, të dyja gjuhët i “bashkon” një tufë e vogël prej 100 fjalësh, ndërmjet të cilave lëshon aromën e saj fjala trëndafil. Kurse nga turqishtja, ne kemi huazuar rreth 2000 fjalë, nga italishtja 5000 fjalë. A mund të pohojmë se shqipja dhe italishtja ta zëmë janë kushërira? Interesant ngjan edhe përcaktimi i Skënderbeut si mercenar i Mbretërisë së Napolit dhe i Papatit. Më duket se z. Klosi ngatërron me njëri -tjetrin kuptimet “mercenar” dhe “aleat”. Në fillim të viteve ’50 –të, SHBA i asistuan me një ndihmë të madhe ekonomike dhe ushtarake, Turqinë dhe Greqinë për arsyen e thjeshtë se ato ndodheshin në ballë të rrezikut të aneksimit nga ekspansioni i fuqishëm i BRSS. Ato vende, në radhë të parë, mbronin veten e tyre por njëherësh ishin një parambrojtje edhe për SHBA. Por kjo nuk do të thotë që Europa me Greqinë ishin mercenare të Amerikës. Skënderbeu ishte parambroja e Perëndimit ndaj rrezikut osman. Por ai, në radhë të parë, mbronte veten dhe popullin e tij nga pushtimi i huaj. Ata që ndodheshin matanë Adriatikut ishin aleatët e tij dhe nëse e ndihmonin me të holla mikun e tyre, kjo ishte shprehje solidariteti dhe ndihmese për një qëllim të përbashkët dhe jo sanksionim marrëdhëniesh sundimtar –vasal.
Në shkrimin e tij z. Klosi ka vënë në dukje një fakt të njohur që në revolucionin grek, krahas Xhavellave, Boçarëve e Kollokotronëve kishte edhe shqiptarë të besimit musliman që luftonin për Turqinë. Mund të shtojmë madje për t’i ardhur në ndihmë z. Ardian që në betejën e famshme të Mesolongjit, të rrethuarit qenë shqiptarët dhe rrethuesit po shqiptarë. Ky është një fakt i hidhur por gjithsesi real. Mirëpo lind pyetja: a është aq thelbësor sa për të u dashka hulumtuar thellë dhe njëherësh pasqyruar nëpër tekstet e shkollës? Historia e një populli i ngjan një shtëpie të madhe ku ka sallone, dhoma pritje, çlodhjeje, ngrënieje, gjumi por ka edhe haure apo (siç mund të saktësojmë ne tani që jetojmë në kohët moderne) anekse garazhesh.
Nëse ne do të merreshim me hauret e asaj ndërtese, përfytyrimi ynë për vetë ndërtesën do të ishte thellësisht i gabuar.
Nuk gjykohet për bukuritë e Luvrit apo muzeun e Ermitazhit nga bodrumet e tyre ku me siguri ka edhe rangulla edhe pluhur, edhe merimanga. Në historinë tonë ka të tilla ngjarje dhe fakte që përbëjnë njolla të errëta, por ka edhe pika të tilla të ndritshme që na entuziazmojnë.
Studiuesi kurrsesi nuk duhet t’u kushtojë të njëjtën vëmendje si të parave, ashtu edhe të dytave. Sepse historia, krahas shenjtërisë së fakteve, ka edhe një mision: të edukojë, të frymëzojë dhe të formojë një komb.
Dihet për shembull që fjala “serb” vjen nga “servus” që do të thotë shërbëtor.
Serbët e parë me sa duket i kanë shërbyer Bizantit dhe si pasojë janë pagëuar prej tyre me atë emër.
Cili studiues serb është marrë me një hollësi të tillë?
Thuhet që grekët e sotëm, në shumicë dërrmuese, janë thrakas, epiriotë, arumunë dhe sllavë të greqizuar, ndërkohë që ata të lashtësisë u shpërngulën për t’iu shmangur furisë romake, thuajse tërësisht në Aleksandri.
Cili historian grek i ka kushtuar sadopak vëmendje një të dhëne të tillë?
E gjithë krenaria greke e sotme e ka bazamentin në Antikitet, çdo t’i mbetej Greqisë po t’i heqësh lashtësinë e saj?
Populli i sotëm italian është formuar nga 12 kombe të lashtësisë e të epokës mesjetare, ndërmjet të cilëve përfshihen arabët dhe romët.
A përmendet në librat e historisë të italianëve të sotëm fakti që në dejet e tyre qarkullon edhe gjak arab apo rom? Do të ishte një katastrofë e vërtetë për Oriana Falaçin (?) dhe radikalët e tjerë racistë të formatit të saj.
A kanë bërë mirë apo keq fqinjët tanë që nuk u morën me hollësitë e lartpërmendura?
Mendoj se kanë bërë mirë.
Në pajtim me sa më sipër edhe ne do të bënim mirë sikur të mos qëmtonim në hauret e historisë sonë.
Në shkrimin e z. Klosi thuhet për Ismail Qemalin që ka një kontribut zero në themelimin e shtetit shqiptar.
Me sa duket z. Ardian është ndikuar nga autorët e huaj të cilët e kanë njohur jo sa e si duhet realitetin shqiptar, ose nga autorë vendas si Eqerem Bej Vlora, i cili megjithë stilin brilant të trajtimit të historisë së kapërcyellit shqiptar të shekujve XIX –XX, përsëri nuk e mohon as vetë njëfarë përçmimi të lehtë ndaj kushëririt të tij më me fat në këndvështrimin e reputacionit mbarëshqiptar.
Mirë do të ishte që për të krijuar një ide më të plotë për periudhën e fillimeve të shtetit shqiptar t’i referoheshin një libri prej afro 400 faqesh të Sali Hallkokondi “Histori e Shqipërisë së Re: 1912 –1920” shtypur në fillimet e viteve ‘20 –të, një botim çuditërisht luksoz që trajton në këndvështrimin e një intelektuali të përgatitur dhe njëherësh të dëshmitarit okular, ngjarje, fakte dhe njerëz të asaj kohe kaotike të historisë sonë.
Nuk e kam të qartë përse ai autor nuk citohet askund nga studiuesit tanë historianë. Atje del fare e qartë se si dhe qysh u vendosën nga Ismail Qemali tullat e para të shtetit modern shqiptar.
Është e përligjur pakënaqësia jonë ndaj retushimit të historisë. Ai ishte një veprim çoroditës që na kushtoi jo pak në të kaluarën e afërt. Por kjo pakënaqësi nuk duhet të na shpjerë deri në atë shkallë sa gërryerja e mbishtresës së vendosur mbi tablonë reale historike të marrë me vete edhe penelatat origjinale duke lënë një tablo të gjymtuar që mund të jetë e njëvlefshme me një riretushim të saj.
.......
Marre nga Shekulli.
...................................
Mire shkruan zoti Shkupi por diku Ai thote:
"I gjithë bregdeti i Mesdheut qe mbushur me koloni greke.
Mos vallë i gjithë Mesdheu ishte Greqi? "
Pse zoti Shkupi perdorni termin "GREK" ?
Nuk ka pasur GREQI kur ne bregdetin EGJE e neper Mesdhe (para 2000-3000 vjetesh) dhe me gjere u themeluan Kolonite antike te cilat quhen HELENE.
Ne sot i klasifikojme mbishkrimet neper Gure si "Greke" por ato ishin Shkrimi i asaj EPOKE dhe qe u formua ne Vazhden e nji historie e Kulture me e thelle ne Shekuj se ajo qe quhet "epoke HELENISTIKE"..
Pra ne sot nga arsye studimi bejme nje klasifikim per lehtesi dalluese duke i vene emra epokave dhe kulturave te LASHTA por kjo nuk do te thote se ATA athere mbanin keto terma qe ne u a veme punes, e jetes se tyre.
Nje Dinosaur nuk e ka idene se ne Sot ate perbindesh gjigand e quajme Dinosaur.
Ata ..dinosauret hanin bare athere e nuk i thrrisnin njeri tjetrit.."ho me din sauro ckina..ke bo gjo sot ajo"...
Pa dashje historianet " i japin Cezarit ate qe as eshte e Cezarit e as Cezari kurre nuk e kerkoj"..
Ne jemi autoktone sepse Nuk kish TRENA e TRAGETE para 2000 vjetesh qe aq lehte te Iknim ne fund te Botes..pik.
Tungi.
Përgjigju Duke Cituar
ETALURGJI,NDERTIM MATEMATIK GJEOMETRI,GJEOLOGJI,ALKIMI,ASTRONOMI,NAVIGACION,TO POGRAFI,MJEKSI,BUJQESI,ZOOLOGJI,GJUHESI(PO THUAJSE TE GJITHA GJUHET)ETJ, ETJ, ETJ, ETJ ,ETJ, NE ESHT I TILLE ATHERE, UN DO TE BINDEM QE ME TE VERTETE JAM SLLARUMOGREJEVGOHAJVAONOKLOS. KUSH KA PARE PER TE BLER PLERA KLOSESH ME MIRE TI PERDOR PER SEVAP,SE DO TI VEN NE VEND TE MIRE.
Ruaj Lidhjet