Orthodhoksia - te jesh orthodhoks.

[arbereshi_niko]

Çfarë domethënie kanë tre gratë e përmendura në gjenealogjinë e Shpëtimtarit?


Nga Kryeprifti Andrei Çizhenko





Të dielën e parafundit para Krishtlindjeve, Kisha përkujton të gjithë shenjtorët e drejtë të Dhiatës së Vjetër dhe të afërmit e Shpëtimtarit.
Ata ishin njerëz që jetuan me drejtësi dhe besnikëri në mes të një bote pagane dhe të rënë, duke ruajtur besimin e vërtetë dhe duke pritur ardhjen e Mesias, i cili do ta çlironte të gjithë njerëzimin nga djalli, mëkati dhe vdekja.
Megjithatë, lind një pyetje kurioze: pse, midis shumë burrave të listuar në gjenealogjinë e Zotit tonë Jezu Krisht, përmenden vetëm tre gra: Tamara, Rahabi dhe Ruthi? Për më tepër, këto tre gra nuk ishin izraelite, por vinin nga kombe pagane dhe të papastra kananite.
Dy prej tyre madje kishin reputacion në dukje të dyshimtë.
Tamara lindi fëmijë duke joshur vjehrrin e saj, Judën.
Rahabi ishte një prostitutë nga Jeriko.
Ruthi, megjithëse një grua e drejtë, i propozoi me guxim dorën Boazit.
Pse këto gra lavdërohen në Shkrimin e Shenjtë?

Përfshirja e emrave të tyre në gjenealogjinë e Krishtit (shih Mateu 1) zbulon diçka të thellë:
Perëndia erdhi jo vetëm për të drejtët, por për të shpëtuar njerëzimin mëkatar dhe të rënë. Zoti i thërret mëkatarët në pendim dhe u hap atyre portat e Mbretërisë së Qiellit.
Ky mesazh shkatërron çdo krenari, sepse askush nuk mund të mburret me prejardhjen e tij, meritë ose vepra të mira.
Këto tre gra - johebreje dhe mëkatare - mbahen mend sepse u përulën, u penduan dhe morën mëshirën e Perëndisë.
Merrni Tamarën, për shembull. Ajo nuk veproi nga epshi ose paligjshmëria kur ngjizi fëmijë me vjehrrin e saj, Judën.
Qëllimi i saj ishte të rivendoste prejardhjen e tij pasi ai refuzoi padrejtësisht t'i jepte asaj djalin e tij të tretë në martesë, siç kërkohet nga ligji i Dhiatës së Vjetër i martesës levirate.
Vetë Juda e pranoi drejtësinë e saj, duke thënë: "Ajo është më e drejtë se unë" (Zan. 38:26).
Akti i dëshpëruar i Tamarës nuk u dënua nga Perëndia, por përkundrazi u fal për shkak të përulësisë dhe dëshirës së saj për të përmbushur një qëllim më të lartë.
Rahabi gjithashtu tregoi besim dhe guxim të jashtëzakonshëm.
Nga një prostitutë që jetonte në qytetin e lig të Xherikos ose Jerikos, ajo u çlirua nga e kaluara e saj mëkatare dhe traditat pagane të popullit të saj.
Duke fshehur spiunët izraelitë dhe duke u mbështetur vetëm te Perëndia i Izraelit për shpëtim, ajo tregoi një besim që i tejkalonte rrethanat e saj. "Sepse Zoti, Perëndia yt, është Perëndi në qiell lart dhe në tokë poshtë" (Joz. 2:11), deklaroi ajo.
Vendimi i saj i guximshëm për të mbrojtur popullin e Perëndisë jo vetëm që i shpëtoi jetën, por edhe e vendosi atë në prejardhjen e Krishtit.

Rutha, një grua moabite, tregoi besim dhe përulësi të ngjashme. Pas vdekjes së burrit të saj, ajo zgjodhi të largohej nga atdheu i saj dhe të ndiqte vjehrrën e saj Naomi në Betlehem, duke thënë: "Populli yt do të jetë populli im dhe Perëndia yt, Perëndia im" (Ruth 1:16).
Rutha me dëshirë braktisi popullin e saj dhe praktikat e tyre idhujtare për t'i shërbyer Perëndisë së vërtetë. Dashuria, besnikëria dhe propozimi i saj i përulur ndaj Boazit u nderuan nga Perëndia dhe ajo u bë stërgjyshja e Mbretit David dhe kështu një paraardhëse e vetë Krishtit.
Jetët e këtyre grave tregojnë se hiri i Perëndisë tejkalon mëkatin njerëzor, kufijtë kulturorë dhe gjykimet e shoqërisë. Ato na kujtojnë se pendimi dhe përulësia hapin dyert e shpëtimit.







Paraardhësit, miniaturë e Ungjillit, Armenia, shekulli i 13-të





Përulësia: çelësi i shpëtimit

Një shenjtor egjiptian, i Nderuari Asketi Marko, shkroi: "Kur dëgjoni fjalët e Shkrimit të Shenjtë se Zoti do ta shpërblejë secilin sipas veprave të tij (Ps. 62:12), mos mendoni se vetë veprat meritojnë Gehenën ose Mbretërinë e qiejve.
Përkundrazi, Krishti shpërblen secilin sipas faktit nëse veprat e tyre pasqyrojnë besim apo mosbesim tek Ai si Krijues dhe Shëlbues."
Ne nuk shpëtohemi nga forca, virtytet apo meritat tona, por vetëm nga hiri i Perëndisë. Megjithatë, ky hir kërkon përulësi.
Sa shpesh i dëgjojmë njerëzit të ankohen: "Atë, unë gjithmonë rrëfej të njëjtat mëkate. Nuk mund të ndalem së mëkatuari!"
Është thelbësore të kuptojmë se Perëndia ndonjëherë na lejon të pengohemi për të na shpëtuar nga mëkati shumë më i madh i krenarisë.
Pse ndodh kjo? Sepse shpesh nuk jemi të përgatitur për virtyt. Kur arrijmë edhe një sukses të vogël në lutje, agjërim ose abstenim, krenaria na futet në zemrat tona. Fillimisht delikate dhe e fshehur, kjo krenari shndërrohet në një përbindësh të rrezikshëm që mund të na çojë në mashtrim dhe shkatërrim shpirtëror.
Edhe lutja dhe agjërimi, të dizajnuara për të na afruar me Zotin, mund të shtrembërohen kur ushqejnë krenarinë tonë në vend që të na përulin.
Kështu, Zoti lejon që përpjekjet tona të na mësojnë përulësinë, të njëjtën përulësi të demonstruar nga Tamara, Rahabi dhe Ruthi.
Përulësia është e vetmja derë për shpëtim; është themeli mbi të cilin ndërtohen të gjitha virtytet e tjera.
Pa Zotin, nuk mund të bëjmë asgjë të mirë, por me Të, "të gjitha gjërat janë të mundura" (Mateu 19:26).
Detyra jonë është të përulim zemrat, shpirtrat, mendjet dhe trupat tanë para Zotit.
Ne duhet t'i nënshtrohemi vullnetit të Tij dhe të kërkojmë mbi të gjitha shpëtimin e shpirtrave tanë. Kur e bëjmë këtë, mëshira e Zotit do të na transformojë.
Ai do të na bëjë bijtë dhe bijat e tij të dashura, si Davidi: një njeri sipas zemrës së Zotit (1 Sam. 13:14).

Ndërsa i afrohemi Lindjes së Krishtit, le të kujtojmë shembullin e Tamarës, Rahabit dhe Ruthës. Nëpërmjet përulësisë, pendimit dhe besimit, ata u sollën në prejardhjen e Shpëtimtarit.
Jetët e tyre janë një dëshmi e fuqisë transformuese të hirit të Perëndisë, një hir që i ofrohet secilit prej nesh, nëse vetëm përulemi dhe ia hapim zemrat tona atij.


Burumi: The Catologue of good deeds
Publikuar më 17/12/2024

[arbereshi_niko]

Si e dimë se për çfarë u lut Krishti në Gjetsemani nëse apostujt flinin?

Kur Jisui u lut në Kopshtin e Gjetsemanit, "O Ati im, nëse është e mundur, largoje këtë kupë prej meje; megjithatë, jo si dua unë, por si do ti" (Mateu 26:39),
dishepujt që Ai mori me vete ishin në gjumë.
Pra, si e dimë se çfarë ndodhi?

Lutja agonizuese e Shpëtimtarit në Gjetsemani është një nga disa episode të Ungjillit që mund t'i hutojë lexuesit.
Në fund të fundit, këto ngjarje me sa duket nuk kishin dëshmitarë njerëzorë, të paktën asnjë që mund t'ua kalonte më vonë detajet apostujve që shkruan Ungjijtë!

Shqyrtoni shembuj të mëtejshëm:
Si mësuan Mateu dhe Luka për tundimin e Krishtit nga djalli në shkretëtirë?
Kush i tregoi apostullit Joan për bisedat private të Jisuit me Nikodhimin (Joan 3:1–21) dhe gruan samaritane (Joan 4:5–26), meqenëse nuk ishin të pranishëm dishepuj?
Si i dinin ungjilltarët detajet e marrjes në pyetje të Jisuit nga krerët e priftërinjve, Ponc Pilati dhe Herodi?
Apostujt mungonin gjatë këtyre sprovave dhe nuk ka gjasa të kenë folur me Pilatin ose Kajafën më pas.
Madje edhe vizita sekrete e Judës te krerët e priftërinjve: si e mësuan dishepujt për tradhtinë e tij?

Ne e pranojmë: vetëm vetë Zoti dhe autorët e Ungjillit kanë përgjigje përfundimtare.
Megjithatë, mund të bëjmë pyetje edhe më prekëse:
Si i dinte shkrimtari i Zanafillës detajet e krijimit të botës dhe njerëzimit nga Perëndia (Zanafilla 1:1-31, 2:8)?
Kjo ngjarje nuk pati dëshmitarë tokësorë!
Kush e pa Kainin të vriste Abelin (Zanafilla 4:3-15), kur vetëm prindërit e tyre, Adami dhe Eva, ekzistonin
dhe me siguri do të kishin ndërhyrë?
Si e regjistroi autori i Jobit dialogun hyjnor midis Perëndisë dhe Satanit (Jobi 1:9)?

Me fjalë të tjera, përballemi me një zgjedhje.
Ose e trajtojmë Shkrimin e Shenjtë ekskluzivisht si një dokument historik, që kërkon dëshmi dhe verifikim empirik për çdo ngjarje, ose e përqafojmë atë si zbulesë hyjnore.
Kjo e fundit do të thotë të pranosh që shkrimtarët biblikë morën disa të vërteta jo përmes vëzhgimit njerëzor, por direkt nga Perëndia.

Merrni parasysh tundimin e Krishtit në shkretëtirë.
Studiuesi i njohur amerikan Bruce Metzger ka argumentuar se vetë Jisui ka të ngjarë t'ua ketë thënë këtë apostujve.
Metzger nuk sheh asnjë arsye për të dyshuar në historicitetin e saj:
"Askush në Kishën e hershme nuk do të kishte shpikur një histori të tillë për Mesinë,
meqenëse tundimi i Satanit nuk luajti asnjë rol në pritjet mesianike hebraike".
Sa i përket gjyqit të Jisuit para kryepriftërinjve, apostulli Joan mund të ketë qenë dëshmitar i një pjese të tij.
Joani përmend njohjen e familjes së kryepriftit, duke e lejuar atë të hynte në oborr (Joan 18:15-16).
Megjithatë, është po aq e besueshme që Krishti i zbuloi këto detaje pas Ringjalljes së Tij.
Shkrimi i Shenjtë na tregon se Shpëtimtari i ringjallur iu shfaq apostujve për dyzet ditë, "duke folur për mbretërinë e Perëndisë" (Veprat 1:3)
dhe duke u hapur mendjet e tyre për të kuptuar Shkrimet:
"Kështu është shkruar, se prandaj duhej që Krishti të vuante dhe të ringjallej nga të vdekurit ditën e tretë" (Luka 24:46).

Po Kopshti i Gjetsemanit?

Le të kujtojmë së pari rrëfimet e Ungjillit për lutjen e Krishtit para arrestimit të tij:

Pastaj ata arritën në një vend të quajtur Gjetsemani; dhe ai u tha dishepujve të tij: “Uluni këtu ndërsa unë lutem.” Dhe mori me vete Pjetrin, Jakobin dhe Joanin, dhe filloi të shqetësohej dhe të shqetësohej thellë. Atëherë u tha atyre: “Shpirti im është shumë i trishtuar, deri në vdekje. Qëndroni këtu dhe rrini zgjuar.”
Ai shkoi pak më tej, ra përtokë dhe u lut që, nëse ishte e mundur, të kalonte prej tij ajo orë.
Dhe tha: “Abba, Atë, të gjitha gjërat janë të mundura për ty. Largo këtë kupë prej meje; megjithatë jo atë që dua unë, por atë që do ti.” Atëherë ai erdhi dhe i gjeti duke fjetur, dhe i tha Pjetrit: “Simon, po fle? Nuk mund të rrish zgjuar?
Rrini zgjuar dhe lutuni, që të mos bini në tundim.” Fryma është e gatshme, por mishi është i dobët.’”
Ai u largua përsëri, u lut dhe tha të njëjtat fjalë. Dhe kur u kthye, i gjeti përsëri duke fjetur, sepse sytë e tyre ishin rënduar dhe ata nuk dinin çfarë t’i përgjigjeshin.
Pastaj erdhi për të tretën herë dhe u tha atyre: ‘A po flini ende dhe po pushoni? Mjaft! Erdhi ora; ja, Biri i Njeriut po tradhtohet në duart e mëkatarëve.
Çohuni, të shkojmë! Ja, tradhtari im është afër’” (Marku 14:32–42).

Rrëfimi i Markut përputhet ngushtë me atë të Mateut (Mateu 26:36–46).
Luka shton një detaj prekës: "Atëherë iu shfaq një engjëll nga qielli duke i dhënë forcë. Dhe, duke qenë në agoni, ai lutej më me zell. Atëherë djersa e tij u bë si pika të mëdha gjaku që binin për tokë" (Luka 22:43–44).

Në shikim të parë, detaje të tilla të gjalla sugjerojnë vëzhgim nga dëshmitarë okularë. Megjithatë, Ungjijtë thonë qartë se dishepujt flinin.
Teologu bizantin Euthymius Zigabenus (shekulli 11–12) propozoi që vetë Krishti i ringjallur rrëfeu lutjen e tij drejtuar apostujve gjatë 40 shfaqjeve të tij pas ringjalljes.

Megjithatë, shumica e studiuesve pohojnë se apostujt dëshmuan pjesë të ngjarjes. Luka vëren se Jezusi u tërhoq vetëm "dy hapa" (Luka 22:41) - rreth 7–10 metra - nga Pjetri, Jakobi dhe Joani.
Krishti kishte për qëllim që ata të shihnin luftën e Tij:
megjithëse i munduar dhe i pavullnetshëm për të vdekur, Ai ia dorëzoi vullnetin e Tij njerëzor të Atit. "O Ati im, nëse kjo kupë nuk mund të largohet prej meje nëse nuk e pi, u bëftë vullneti yt" (Mateu 26:42).

A mund t'i ketë lejuar Zoti, i cili qëllimisht i solli dishepujt e Tij më të afërt në Gjetseman për të dëshmuar betejën e Tij të fundit me tundimin, të mos shohin asgjë? Nuk ka gjasa.

Studiuesi biblik Alexander Lopukhin (1852–1904) shkroi:
"Dishepujt ndoshta luftuan për të ndjekur lutjen e Krishtit në fillim, por lodhja e tyre u përkeqësua gjatë asaj nate pa gjumë dhe të tmerrshme.
'Sytë e tyre u mbushën me hidhërim' (Luka 22:45), edhe pse armiqtë e Krishtit vazhdonin të ruanin."

Mitropoliti Hilarion, autori i librit ‘Jisu Krishti: Jeta dhe Mësimi i Tij’, e mbështet këtë pikëpamje: “Dikush mund të pyesë: si i dinin ungjilltarët këto detaje nëse dishepujt flinin? Së pari, jo të tre flinin gjatë gjithë kohës; ndoshta njëri u zgjua pak, pastaj një tjetër.
Së dyti, Jisui u kthye tre herë, duke i zgjuar çdo herë.
Edhe gjysmë në gjumë pra, ata nuk mund ta humbisnin ankthin e tij të dukshëm.
Së treti, ai u lut afër, vetëm një hedhje guri larg, në mënyrë që ta shihnin.
Së fundmi, ai ndoshta u lut me zë të lartë, madje bërtiti, ashtu siç bëri më vonë në kryq.”

Çfarë na mëson kjo?
Vetë apostujt me shumë mundësi e kanë parë lutjen e Krishtit në Getsemani.
Edhe pse u mbytën në gjumë, ata e kuptuan thelbin e çështjes: Shpëtimtari e kapërceu frikën e tij shumë njerëzore nga vdekja e dhimbshme që e priste.

Kjo shpjegon pse episodi shfaqet në Ungjij.
Megjithatë, e vërteta më e thellë e Shkrimit të Shenjtë mbetet:
Bibla nuk është thjesht një përmbledhje rrëfimesh dëshmitarësh okularë.
Është një zbulesë hyjnore. Shumë ngjarje që përshkruan, madje edhe ato me dëshmitarë njerëzorë, e tejkalojnë verifikimin historik. Besimi ndaj tyre në fund të fundit kërkon besim në besim.
Për të krishterët, Ungjijtë nuk janë kujtimet e një njeriu të jashtëzakonshëm, por një dhuratë nga vetë Perëndia.
Shumë kohë para Ngjitjes së Tij në Qiell, Krishti na siguroi se nuk do të na mungonte kurrë e vërteta shpëtuese:
"Këto gjëra jua kam thënë ndërsa isha me ju.
Por Ngushëlluesi, Fryma e Shenjtë, që Ati do ta dërgojë në emrin tim, ai do t'ju mësojë të gjitha gjërat dhe do t'ju sjellë ndërmend të gjitha ato që ju kam thënë" (Joan 14:25-26)

Para Getsemanisë, Jezusi u premtoi apostujve Frymën e Shenjtë, "Frymën e së vërtetës", i cili do t'u kujtonte atyre mësimet e Tij (Joani 14:17).
Ky premtim u përmbush në Pentekostinë.
Të fuqizuar nga Fryma, këta peshkatarë dikur të turpshëm shpallën me guxim Ungjillin, duke cituar Shkrimin e Shenjtë dhe madje duke folur gjuhë të huaja: "Të gjithë u mbushën me Frymën e Shenjtë dhe filluan të flisnin në gjuhë të tjera, ashtu si Fryma u jepte atyre të shpreheshin" (Veprat 2:4).
Si mund të flisnin papritur galileasit injorantë gjuhë të huaja?
Vetëm nëpërmjet hirit të Frymës!

I njëjti Frymë i udhëhoqi ungjilltarët ndërsa shkruanin.
Sa herë që vëmë në dyshim besueshmërinë e Shkrimit të Shenjtë, duhet të kujtojmë:
Ungjijtë nuk janë shpikje njerëzore, por të vërteta të frymëzuara nga Perëndia (2 Timoteut 3:16).
Ato janë siguria e gëzueshme se Krishti, i cili mposhti vdekjen, mbetet me ne nëpërmjet Frymës së Tij,
duke na udhëhequr, duke na mësuar dhe duke na mbushur zemrat me dritën e Ringjalljes së Tij.



Botuar më 22 prill 2025 |
nga Dhjak Igor Tsukanov

Burimi: catalog.obitel-minsk.com